NIE MA WOLNOŚCI BEZ SOLIDARNOŚCI
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023 | Redaktor prowadzący Grzegorz Kubicki | Cena gazety 7,99 zł (w tym 8% VAT) | nr 199.10391, 4
D U Ż Y F O R M AT
LATO
Pipą
Z GĘSIĄ
Badanie Kantar Public z 18-23 sierpnia 2023 r., reprezentatywna próba 983 mieszkańców Polski w wieku 18 i więcej lat. Badanie przeprowadzono techniką wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo (CAPI).
Wybory 2023
Giertych na
Kaczyńskiego
– Robię to tylko dla ciebie, Jarosławie – powiedział w Sopocie
Donald Tusk, ogłaszając, że na liście KO do Sejmu ze Świętokrzyskiego
znajdzie się Roman Giertych
Grzegorz Kubicki
Tusk zaskoczył wszystkich podczas
niedzielnego wiecu w Sopocie. Lider
PO odniósł się do informacji, że Ka-
czyński nie będzie startował do Sej-
mu z Warszawy, ale rozważa, czy nie
wystartować z pierwszego miejsca
w województwie świętokrzyskim.
Tusk ogłosił: – Żebyś nie czuł się tam
samotny, robię to tylko dla ciebie, Ja-
rosławie Kaczyński, wystawię na tej
liście, na naszej liście, twojego wi-
cepremiera Romana Giertycha, na
ostatnim miejscu.
Szef PO dodał: – Mamy bardzo
różne poglądy z panem mecenasem,
on jest z trochę innej parafii politycz-
nej, ale pomyślałem sobie: może nie
trzeba czekać aż do 15 października
z rozliczeniem Kaczyńskiego?
I zwrócił się do prezesa PiS: – Ro-
man Giertych w czasie kampanii
rozliczy cię dokładnie i precyzyjnie.
Więc przestrzegam – jeśli jest praw-
dą, że zdecydowałeś się na ucieczkę
w Góry Świętokrzyskie, to nie bę-
dziesz tam sam. Twój wicepremier
z twojego rządu podobno ma dla cie-
bie dużo ciekawych informacji. Jest
gotów przeprowadzić arcyciekawą
kampanię, w której wykorzysta ca-
łą wiedzę na temat waszej wspólnej
i osobnej pracy.
Giertych od maja 2006 r. do sierp-
nia 2007 r. sprawował funkcje wice-
premiera i ministra edukacji narodo-
Wydaje Agora SA, nr indeksu 348198
4 RP
Nakład 65 tys. + 300 tys. prenumerat cyfrowych
T E M AT D N I A
Preferencje partyjne Polaków, Sejm (sierpień 2023, dane w proc.)
5 proc. – próg wyborczy, 8 proc. – koalicyjny próg wyborczy
38
PiS, Suwerenna Polska,
Republikanie
KO, PO, Nowoczesna,
Incjatywa Polska, Zieloni 30
Nowa
Lewica 8 12 proc. – trudno powiedzieć
• Jak
podbiła
Konfederacja,
Ruch Narodowy 6 • Nowy sondaż Kantar Public
Polskę Polska 2050, PSL 6 i co z niego wynika 4-5
bec niego sądy w kilkunastu orze-
czeniach oceniły jako działania po-
lityczne i łamanie prawa.
FOT. MACIEK JAŹWIECKI / AG
– Moja rodzina ze strony pra-
dziadka pochodzi z Kielc, mój dzia-
dek Jędrzej Giertych w 1918 r. rozbra-
jał Niemców jako kielecki licealista
– mówi nam Giertych.
Co będzie, jeśli Kaczyński nie wy-
startuje jednak z województwa świę-
wej w rządach Kazimierza Marcin- tokrzyskiego? Giertych: – Żartując,
kiewicza i Jarosława Kaczyńskiego. mogę powiedzieć, że mam rodzinę
w wielu miejscach Polski. Ale mó-
Do zobaczenia wiąc serio, nie będę za nim gonił.
w czasie kampanii Start z tego okręgu jest dla mnie po-
Tuż po tym, jak Tusk ogłosił swoje- ważnym zobowiązaniem. Dawid Podsiadło dla „Wyborczej”
go kandydata, zareagował sam Gier-
tych, który napisał w mediach spo-
łecznościowych: „Potwierdzam słowa
Muszę się podporządkować
W sobotę w Sokołowie Podlaskim DEKADA
NA SZCZYCIE
FOT. PMICHAŁ MURAWSKI / MATERIAŁY PRASOWE
Donalda Tuska. Wystartuję przeciw- w rozmowie z dziennikarką „Polsat
ko Jarosławowi Kaczyńskiemu z list News” prezes PiS potwierdził, że nie
Koalicji Obywatelskiej w świętokrzy- wystartuje jesienią do Sejmu ze stoli-
skim. Jarku, do zobaczenia w czasie cy. Na pytanie o powody stwierdził,
– Nic nie przychodzi za darmo. Nie ma jednak powodu, by
kampanii. Mamy wiele do omówie- że działa w interesie partii. – Z punk-
artystom współczuć. Mają ogromne szczęście, że mogą
nia…”. A w kolejnym wpisie dodał: tu widzenia interesów partii, a im się
robić to, co kochają. Gdybym narzekał, że jest mi ciężko,
„Już dzisiaj, zgodnie z sugestią Do- muszę podporządkować, to jest lep-
czułbym się mega nie fair – mówi Dawid Podsiadło, który
nalda Tuska, apeluję do Jarosława sze, bardziej efektywne – powiedział.
dekadę swojej obecności na scenie świętował w sobotę na
Kaczyńskiego o debatę w Kielcach – Jest w tym taka złośliwość, zmu- Stadionie Narodowym. Pobił też stadionowy rekord – na
o problemach województwa święto- sić Kaczyńskiego do rywalizacji o gło- jego koncercie było 80 tys. widzów 12-13
krzyskiego i Polski. Ostatnią taką wy- sy z niegdysiejszym wicepremierem
borczą rozmowę mieliśmy 18 lat te- rządu PiS. Spekulowano, że głównym
mu, więc jest o czym porozmawiać”. powodem, dla którego prezes Ka-
Wieczorem Giertych potwierdził czyński wybrał województwo świę-
„Wyborczej”: – Będę normalnie brał tokrzyskie, jest niechęć do rywalizacji
Kraj Świat
udział w kampanii. z Tuskiem w Warszawie. Warszawa
Oznacza to, że pierwszy raz od jest dla PiS trudnym terenem, a ten
jesieni 2020 r. adwokat przyjedzie
do kraju. Przez ostatnie lata miesz-
okręg wręcz przeciwnie. Kandydatu-
ra Giertycha to sprytne posunięcie.
PiS wraca Miliony
kał we Włoszech. Wyjechał tam po
próbie aresztowania go na polece-
To może być pasjonujący pojedynek.
PO na pewno tam nie wygra, ale cho-
do „lex Tusk” na gadżetach
nie prokuratury Zbigniewa Ziobry. dzi o to, żeby zadać PiS jak najwięk-
W czasie rewizji prowadzonej w je- sze straty – mówi „Wyborczej” prof. Do 29 sierpnia kluby sejmowe Prawicowa Ameryka kupuje
go domu stracił przytomność i zna- Przemysław Sadura, socjolog z Uni- mają przedstawić kandydatów kubki i koszulki ze zdjęciem
lazł się w szpitalu. Mimo to prokura- wersytetu Warszawskiego. + do komisji ds. zbadania rosyj- byłego prezydenta z aresztu
tura próbowała postawić mu zarzu- Współpraca skich wpływów. Opozycja komi- w stanie Georgia. Donald Trump
ty. Śledztwo przeciwko Giertychowi Wojciech Czuchnowski sję zbojkotuje, więc będzie się został tam oskarżony o zamach
i czynności prowadzone wtedy wo- Rafał Wójcik ona składać z nominatów PiS ► 6 na proces wyborczy ► 11
2 Z drugiej strony Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Air Show 2023 w Radomiu

Michał Niesamowite akrobacje i sceny jak z „Top Gun”

Wojtczuk
Gambit
na skrzywionej
szachownicy

FOT. MARCIN KUCEWICZ / AGENCJA WYBORCZA.PL

zy Jarosław Kaczyński w najbliższych wyborach wy-
startuje do Sejmu z Kielc zamiast – jak zwykle – z War-
szawy? Prezes PiS zasugerował, że zamierza zmienić
okręg wyborczy. – Z punktu widzenia interesów partii,
a im muszę się podporządkować, to jest lepsze, bardziej efek-
tywne – powiedział w rozmowie z Polsat News w Sokołowie
Podlaskim na Mazowszu, gdzie wiecował w sobotę.
Już tylko na podstawie tego, że Kaczyński rozważa taką
roszadę, można wysnuć wniosek, że chwalenie się przez
polityków PiS wewnętrznymi sondażami dającymi tej partii
rzekomo potężną przewagę nad opozycją to czysta bufonada.
Nastrój w sztabie PiS musi być bliski paniki, jeżeli w imię
zysku rzędu dwóch mandatów przerzuca swojego prezesa do Na tę chwilę Radom i wszyscy miłośnicy lotnictwa czekali aż pięć lat. W weekend odbyły się Międzynarodo-
okręgu, z którym dotąd nie miał on nic wspólnego. Najwyraź- we Pokazy Lotnicze „Air Show 2023”. Podniebne akrobacje, także podczas nocnych pokazów, obserwowało
niej dwa mandaty to dla PiS być albo nie być. każdego dnia ok. 100 tys. ludzi.
Matematyka systemu wyborczego rzeczywiście jest taka, że Więcej zdjęć z Polski i ze świata oraz niezwykłych galerii na Wyborcza.pl/zdjecia
desant Kaczyńskiego do województwa świętokrzyskiego może
sprawić, że na połach jego płaszcza do Sejmu wciągniętych
zostanie ze dwóch posłów PiS więcej.
PiS z premedytacją pozwolił, by nasz system wyborczy
wypaczył się do stanu, w którym już właściwie odeszliśmy Nie ma jak
u mamy

26,4
od zapisanej w konstytucji zasady równości głosu. W 2019 r.
w Kielcach oddano 570 tys. głosów, co przełożyło się na wy-
bór 16 posłów. W Warszawie, licząc razem z doliczanymi do
tego okręgu głosami z zagranicy, 1 mln 380 tys. (ponad dwa
razy tyle głosów co w Kielcach!) – oznaczało to wybór tylko 20
posłów.
PiS nie aktualizował rozkładu mandatów w okręgach,
żeby „zagłodzić” Warszawę, w której przegrywa wybory (a Chcemy być częścią rodziny europejskiej, chcemy
także okręgi takie jak Kraków, wianuszek podwarszawski czy kraju demokratycznego, w którym prawa
Gdańsk, dziś sprzyjające opozycji), i nie odbierać mandatów
w okręgach takich jak Kielce, w których wypada lepiej niż człowieka to priorytet. To nasze marzenie, a o
ogólnokrajowa średnia. Z wyborów na wybory robi się to co-
raz bardziej niesprawiedliwe. Gambit z przesunięciem hetma- marzenia trzeba się bić (...). Dlatego musimy być
na wykonywany jest na szachownicy przekrzywionej tak, że silni, bo Rosja rozumie tylko język siły
figury za chwilę zaczną z niej spadać.
Matematyka matematyką, ale zmiana okręgu dla prezesa
PiS może mieć też efekt uboczny. Opozycja już przedstawia WITALIJ KLICZKO
to jako rejteradę Kaczyńskiego przed Tuskiem. Choć to chyba mer Kijowa, utytułowany były bokser, który był gościem Campusu Polska Przyszłości
nie jest prawda, a przynajmniej nie jest to jedyny ani główny w Olsztynie
motyw, taki komunikat jest prostszy i łatwiej z nim dotrzeć do Tyle średnio lat mają
wyborców. Może się zamienić w samospełniającą przepowied- młodzi ludzie z krajów
nię i osłabić morale elektoratu PiS. + UE, gdy opuszczają
dom rodzinny – wynika
z danych Eurostatu za rok Beacie Ryczkowskiej
2022. Najpóźniej robią to
Andrzej rysuje Chorwaci (33,4), a naj-
słowa wsparcia i wyrazy głębokiego współczucia
szybciej Finowie (21,3). po śmierci
Polacy znaleźli się na 10.
miejscu zestawienia (28,9)

Ekonomia+ ► VI
Mamy
Przekazuje Zarząd oraz koleżanki i koledzy
z CANAL+ Polska

886
www.nekrologi.wyborcza.pl/34271227

„Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło”

Adamie, Weroniko,
Pełni podziwu dla Waszej i Stasia wytrwałości i walki
łącząc się z Wami w przeżywaniu tych trudnych dni,
z pęknietymi sercami

Tomek i Sylwia
Przepraszamy
Spij spokojnie, Stasiu, Niech Anioły mają Cię w opiece
• W ostatnim wydaniu „Wolnej Soboty”, przy teście Krystyny Naszkow-
skiej „Fachowcy i partacze. Najlepsi i najgorsi ministrowie rolnictwa”
zamieściliśmy niewłaściwą fotografię – zamiast Roberta Telusa opubli-
kowaliśmy zdjęcie wojewody lubelskiego Lecha Sprawki.
Obu panów przepraszamy www.nekrologi.wyborcza.pl/34271086 1 RP
REKLAMA
4 Temat dnia Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Nowy sondaż Kantar Public

PiS zwiększa
przewagę nad KO 1001 Opinie iframe

Rośnie dystans między miał wiosną tego roku, jeszcze w czerwcu

obie partie szły łeb w łeb – miały po 32 proc.
PiS a KO. Konfederacja Dalej również mamy zmiany. Lewica z po-
parciem 8 proc. wskoczyła na trzecie miejsce.

traci miejsce na podium, Tuż za nią są Konfederacja i Trzecia Droga

– mają poparcie po 6 proc. Te przetasowania

a Trzecia Droga – szansę to efekt niedużych zmian w notowaniach ma-

łych partii. Ale te 6 proc. to dla Konfederacji

FOT. MARCIN STĘPIEŃ / AGENCJA WYBORCZA.PL

słaby wynik, a dla Trzeciej Drogi wyrok, bo
na mandaty dla bloku wyborczego (czyli PL 2050 i PSL)
próg wyborczy wynosi 8 proc. Lewica i TD
Agnieszka Kublik poprawiły noty o jeden punkt procentowy,
a Konfederacja straciła dwa punkty.
8 sierpnia prezydent Andrzej Duda ogłosił, że 12 proc. nie wie, kogo chce poprzeć (w lip-
Sejm i Senat wybierzemy 15 października. To cu nie wiedziało 13 proc.).
był początek oficjalnej kampanii wyborczej.
Kilka dni później pracownia Kantar Public 75 proc. deklaruje
przepytała Polaków, na kogo chcieliby od- udział w wyborach
dać głos. Mamy gorący czas wyborczy, więc Takie wyniki oznaczają, że PiS wygrywa wy-
warto przypomnieć, co się wówczas działo. • Tylko 6 proc. to dla Trzeciej Drogi wyrok, bo dla bloku wyborczego próg wynosi bory i tworzy rząd nawet samodzielnie albo
PiS uczcił święto 15 sierpnia m.in. prze- 8 proc. Na zdjęciu Szymon Hołownia i Władysław Kosiniak-Kamysz ma z Konfederacją silną większość. Bo choć
jęciem na potrzeby swojej kampanii wybor- w procentach poparcie dla obozu PiS i anty-
czej defilady wojskowej. Bez żenady, na tle -PiS jest takie samo, to Trzecia Droga pod pro-
wojska władza zabiegała o wyborcze głosy. Podzia mandatów Tr Dr przekracza proc giem powoduje, że PiS zgarnia 231 manda-
Sondaż został przeprowadzony już po ata- tów (lub 235, jeśli uwzględnić korzystne dla
kach Jarosława Kaczyńskiego na Donalda Uśrednione wyniki dwóch sondaży – United Surveys z 18-20 VIII i IBRiS z 18-21 VII PiS i niekorzystne dla KO i Lewicy niedopa-
Tuska, że „ryży” i „zdrajca”, po aferze Joanny sowanie liczby posłów w 20 okręgach z licz-
z Krakowa, która po telefonie do psychiatry bą mieszkańców), KO – 178 mandatów (lub
z prośbą o pomoc została zaatakowana przez Partie KO TD Lewica Konfederacja PiS 176), Lewica – 32 mandaty (lub 30), a Konfe-
policjantów, jakby była groźnym więźniem, deracja – 19 mandatów.
Procent głosów 34 10 8 11 37
i po skandalu ministra Adama Niedzielskie- W sierpniu 75 proc. badanych deklaru-
go, który ujawnił, jakie leki przepisał siebie Liczba 171 36 24 41 188 je udział w wyborach do Sejmu, a 9 proc.
lekarz. A także po ogłoszeniu, że Michał Ko- jeszcze nie wie, czy odda swój głos w wy-
łodziejczak z Agrounii wystartuje z list KO. mandatów 231 borach. W porównaniu z deklaracją udzia-
Sondaż przeprowadzono, zanim PiS ogło- łu w wyborach w sierpniu 2019 r. obecnie
© GAZETA WYBORCZA ŹRÓDŁO: UNITED SURVEYS, IBRIS
sił swoje pytania do referendum, które ma więcej osób (o 10 punktów procentowych)
się odbyć razem z wyborami parlamentar- deklaruje w sposób zdecydowany, że bę-
nymi, ale też przed pierwszym w tej kampa- dzie głosować. +
nii wyrokiem sądu – PiS przegrał w sprawie Podzia mandatów Tr Dr przekracza rogu
spotu, w którym podał nieprawdziwe dane,
Uśrednione wyniki dwóch sondaży – United Surveys z 18-20 VIII i IBRiS z 18-21 VII
że za czasów rządów PO bezrobocie wyno-
siło 15 proc. Ten wyrok zapadł w czwartek.

Słaby wynik Konfederacji

Partie KO TD Lewica Konfederacja PiS Ostatni raz tak dużą
Wedle danych z sierpnia PiS w wyborach Procent głosów 38 6 8 11 37 przewagę PiS nad KO miał
chce poprzeć 38 proc. respondentów, a KO
– 30 proc. To spora zmiana w stosunku do lip- Liczba 199 0 25 43 193 wiosną tego roku, jeszcze
ca. PiS poprawił swoje notowania o pięć punk-
mandatów 224
w czerwcu obie partie szły łeb
tów procentowych, KO straciła dwa punkty.
Ostatni raz tak dużą przewagę PiS nad KO
w łeb
© GAZETA WYBORCZA ŹRÓDŁO: UNITED SURVEYS, IBRIS

Co wynika z sondażu?
Wielki problem Trzeciej Drogi i Konfederacji

W
yniki sondażu Kantar
Public są alarmistyczne
z punktu widzenia opo-
zycji demokratycznej – z Trzecią
Drogą pod progiem i wynikiem
38 proc. PiS może bowiem nawet
samodzielnie utrzymać się przy
władzy. Można oczywiście zakła-
dać, że sierpniowe sondaże nie są
miarodajne i politycy czekają już
na badania wrześniowe, kiedy Po-
lacy wrócą z wakacji. Jeżeli jed-
nak te trendy pokażą również in-
ne pracownie, to jest to bardzo
zła wiadomość dla Trzeciej Drogi
i demokratycznej opozycji w ogó-
le. I jeśli opozycja chce się zabez-
pieczyć przed klęską, to powin-
na szybko powstać trójkoalicja KO
– PL 2050 – PSL. Lewica startu-
je jako jedna partia, więc ma duże
szanse dostać się do Sejmu.
Wzrost poparcia dla PiS może
być efektem rozczarowania Kon-
federacją, która notuje słaby wy-
nik w porównaniu z rezultatami
sprzed kilku tygodni. Jeżeli spadek
notowań Konfederacji jest trwa-
ły, to przyczyna może być prosta
– konfederaci od dwóch miesięcy
powtarzają, że z nikim nie zrobią
koalicji: ani z PiS, ani z KO, że gra-
ją na wywrócenie stolika i przy-
spieszone wybory wiosną przy-
szłego roku. Liderom Konfede-
racji wydawało się, że dzięki te-
mu zatrzymają przy sobie anty-
systemowy, niechętny starym par-
tiom elektorat. Prawdopodob-
ne jest jednak, że do Konfedera-
cji w pierwszej połowie tego roku
przepłynął elektorat rozczarowa-
ny PiS. To wyborcy, którzy chcie-
li ukarać partię rządzącą za roz-
kradanie publicznych pieniędzy
i nieudolność, ale nie lubią Koali-
cji Obywatelskiej i nie chcą rzą-
dów Donalda Tuska. Usłyszeli jed-
nak, że stawiając na Konfederację,
fundują Polsce co najmniej pół ro-
ku bezhołowia i politycznego cha-
osu, bo nie będzie można stwo-
rzyć rządu. To średnio spodoba-
ło się rozczarowanym wyborcom
PiS. Ich intencją było raczej to, by ją poukładane zjednoczone for-
pozbawić formację Jarosława Ka- macje, bo Polacy świadomie i pod-
czyńskiego samodzielnej większo- świadomie lgną do takiego obo-
ści i wpuścić do obozu rządzącego zu, który gwarantuje stabilizację.
trochę świeżej krwi. Stąd wciąż wysokie notowania PiS
Konfederacja na swoich we- i powolny wzrost KO (choć w naj-
wnętrznych spotkaniach rozpo- nowszym sondażu pracowni ma
częła dyskusję na ten temat i pod- lekką zadyszkę). Po stronie opozy-
niosły się głosy, aby o tych przy- cji zwyciężyły jednak partykularne
spieszonych wyborach już nie mó- ambicje, w efekcie mamy aż trzy
wić, bo ludzie opacznie to rozu- komitety i wyniki w sondażach
mieją. I że trzeba w tej sprawie są takie, a nie inne. Z kolei powta-
bardziej zniuansować przekaz rzanie przez konfederatów frazy
i mówić np. „Będziemy twardo o przyspieszonych wyborach tyl-
stawiać nasze postulaty i wygry- ko podsyca lęk przed bałaganem.
wać głosowania”. Rozczarowani wyborcy PiS mogli
Wyniki wyborów pokazują, że więc wrócić do Kaczyńskiego. +
największe szanse na sukces ma- Dominika Wielowieyska 1 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
Porada pana D’Hondta ws. Trzeciej Drogi
Machowski
„Nie ma co się obrażać, trzeba kibi-
cować. Opozycja potrzebuje Trze-
ciej Drogi” – napisała na Wyborcza.
pl Agnieszka Kublik, reagując na ka-
tastrofalny dla opozycji sondaż Kan-
tar Public, w którym Trzecia Droga
z poparciem 6 proc. nie przekracza
wyborczego progu, co daje PiS samo-
dzielną większość 231-235 mandatów.
To prawda, że przede wszystkim
całkowicie nieracjonalny sprzeciw
Szymona Hołowni sprawił, że nie do-
szło do najbardziej racjonalnego dla
opozycji rozwiązania, jakim byłoby
utworzenie jednej listy opozycji de-
mokratycznej. Ale – jak słusznie za-
uważa Agnieszka Kublik – „jeśli Trze-
cia Droga nie wejdzie do Sejmu, to
opozycja demokratyczna może prze-
grać, chociaż blok anty-PiS może do-
stać tyle samo albo i ciut więcej gło-
sów niż obóz PiS. Trzecia kadencja PiS
zależy zatem i od notowań Trzeciej
Drogi”. I dodaje, że „wszyscy w obozie
anty-PiS powinni dziś kibicować Trze-
ciej Drodze”.
Tekst wzbudził żywe zaintereso-
wanie. W parę godzin ukazało się po-
nad 400 komentarzy. W większo-
ści bardzo negatywnych („Wy w tej
»GW« oszaleliście do reszty”, „Pogięło
O G ŁO S Z E N I A
1 RP OGŁOSZENIE 34271310
Temat dnia
Nowy sondaż Kantar Public
Czego potrzebuje opozycja
was kompletnie”) lub zupełnie inaczej
oceniających szanse opozycji, gdyby
Trzecia Droga nie przekroczyła progu
(„Trzeba głosować na KO, bo gdy Trze-
cia Droga nie uzyska 8 proc., to jej gło-
sy przejdą do partii, która zdobędzie
najwięcej głosów”, „Najlepszy spo-
sób, żeby wykorzystać słabość Trze-
ciej Drogi, to zdobyć więcej głosów niż
PiS, wtedy benefity z tytułu D’Hondta
przypadną KO”).
Nie, w „Wyborczej” nie oszaleli do
reszty. Tak jak zimna kalkulacja opar-
ta na właściwym rozumieniu systemu
D’Hondta nakazywała apelować o po-
wołanie jednej opozycyjnej listy, tak
dzisiaj – gdy głównie za sprawą uporu
Hołowni i Kosiniaka-Kamysza do po-
wstania jednej listy nie doszło – ta sa-
ma zimna kalkulacja każe kibicować
Trzeciej Drodze. Jej omsknięcie się
pod próg to przy obecnych sondażach
oczywisty scenariusz wyborczej kata-
strofy całego obozu demokratów.
Bo nie jest prawdą, że „gdy Trze-
cia Droga nie uzyska 8 proc., to jej gło-
sy (a w domyśle – mandaty) przej-
dą do partii, która zdobędzie najwię-
cej głosów”, jak i nie jest też praw-
dą, że gdy Trzecia Droga spadnie pod
próg, a Koalicja Obywatelska wyprze-
dzi PiS, to KO zdobędzie jakąś nad-
zwyczajną premię z „tytułu D’Hond-
ta”. Bo też w systemie D’Hondta po
prostu nie ma żadnej premii dla zwy-
cięzcy. Jeżeli partia A ma np. 25 proc.
poparcia, partia B – 24 proc., a par-
tia C – 22 proc., to partia A dosta-
nie o 5-6 mandatów więcej niż par-
tia B, a partia C o blisko 11-12 manda-
tów mniej niż partia B (w zależno-
ści od liczby partii uczestniczących
w podziale mandatów 1 proc. różnicy
w wyniku daje mniej więcej różnicę
5-6 mandatów).
Prześledźmy to na przykładzie.
Uśredniłem wyniki dwóch sonda-
ży – United Surveys z 18-20 sierp-
nia i IBRiS z 18-21 lipca. Po rozdziele-
niu między partie wyborców niezde-
cydowanych dostaniemy następują-
ce wyniki (procenty sumują się do
100 proc.): KO – 34 proc., Trzecia Dro-
ga – 10 proc., Lewica – 8 proc., Konfe-
deracja – 11 proc., PiS – 37 proc (po-
dział mandatów w tabeli 4).
Trzeciej Drodze – w interesie
całej opozycji – trzeba
teraz kibicować i życzyć jak
najlepszego wyniku
5
A teraz zobaczmy, co się dzie-
je, gdy wynik KO wzrośnie o 4 pkt
proc. kosztem Trzeciej Drogi. KO
cieszy się teraz 38-proc. poparciem
(o 1 pkt proc. wyższym niż PiS), ma
też o sześć mandatów więcej niż PiS,
ale – gdy Trzecia Droga z 6-proc. po-
parciem spada pod próg – opozy-
cja demokratyczna jako całość wy-
bory w liczbie mandatów przegrywa
(patrz tabela 4).
Opublikowałem na łamach „Wy-
borczej” wiele tekstów dowodzących,
dlaczego tak ważne i korzystne dla
opozycji byłoby utworzenie jednej li-
sty. Nie podlega dyskusji, jak destruk-
cyjną rolę odegrał w tej sprawie Szy-
mon Hołownia. Ale tak jak Agnieszka
Kublik uważam, że nie ma co się w tej
chwili (na Hołownię) obrażać. Trze-
ciej Drodze – w interesie całej opozy-
cji – trzeba teraz kibicować i życzyć
jak najlepszego wyniku. A to oznacza
powstrzymanie się od skrajnie nie-
bezpiecznych dla całej opozycji ape-
li o przerzucanie głosów na najsilniej-
szą KO. Tak przynajmniej wyglądała-
by teraz – pod koniec sierpnia – pora-
da pana D’Hondta, gdyby był on eks-
pertem pracującym dla (niestety, nie-
istniejącego) sztabu wyborczego całej
demokratycznej opozycji. +
Andrzej Machowski
6 Polska Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Kancelaria SMM Legal, któ-

ra na obsłudze Orlenu zaro-
biła prawie 100 mln zł, Usługi „Tajemnica przedsiębiorstwa”
Na pytania o konflikt interesów Orlen nie od-
powiedział. Deklaruje tylko, że „wszystkie pro-
cesy, w których wyłaniani są partnerzy spół-

dla Obajtka,
ki, realizowane są wieloetapowo, w warun-
zajmowała się też prywat- kach konkurencyjności ofert, przy udziale ze-
nymi sprawami prezesa społów złożonych z przedstawicieli różnych
obszarów, w sposób transparentny i z posza-
koncernu Daniela Obajtka. nowaniem wszelkich obowiązujących ak-

miliony
Za obsługę sporów z mediami tów wewnętrznych i przepisów prawa. Każ-
da umowa zawierana przez ORLEN weryfi-
płacił już symbolicznie kowana jest także pod kątem ewentualnego
konfliktu interesów”. Pytany o to, ile SMM
Legal zarobiła, pracując dla Orlenu, koncern

Wojciech Czuchnowski
„Panie Prezesie, W załączeniu projekt umowy
pomiędzy Panem a nami dotyczącej ochrony
Pana dóbr osobistych. Tak jak rozmawialiśmy,
z wielu względów tak jest najwłaściwiej. Sta-
rałem się maksymalnie uprościć nasz wzór
umowy, mam nadzieję że tak jest w porząd-
ku” – takiego maila 16 lutego 2018 r. napisał
do Daniela Obajtka mec. Maciej Mataczyński,
współwłaściciel i partner SMM Legal i jeden
z głównych doradców prawno-biznesowych
Orlenu. Korespondencję pomiędzy Obajtkiem
a Mataczyńskim i jego prawnikami „Wybor-
cza” dostała ze źródła proszącego o anonimo-
wość. Sprawdziliśmy, że w jej treści nie do-
konano żadnych ingerencji.
3,5 tys. zł plus VAT
Umowa, która jest załączona do maila, do-
tyczy reprezentowania Obajtka w sprawie
przeciwko tygodnikowi „Newsweek”. Chodzi
o publikację z 12 lutego 2018 r. pt. „Człowiek
z granulatu”. Tekst powstał zaraz po objęciu
przez Obajtka funkcji prezesa Orlenu i po-
kazywał niewygodne fakty z jego przeszło-
ści. Przedmiotem umowy jest „sporządze-
nie i wniesienie pozwu o ochronę dóbr oso-
bistych przeciwko Ringier Axel Springer Pol-
ska [wydawcy „Newsweeka”]”. Honorarium
Mataczyński określa na 3,5 tys. zł plus VAT.
To stawka bardzo niska, zwłaszcza że
mec. Mataczyński zredagował Obajtkowi także
oświadczenie dla mediów, wysyłał pisma przed-
procesowe do wydawcy „Newsweeka”, brał też
udział w pozyskaniu od jednego z informato-
rów dziennikarzy pisemnej deklaracji, że ten
nie rozmawiał z tygodnikiem ani nie inspiro-
wał artykułu dotyczącego przeszłości Obajtka.
Co ciekawe, umowa jest antydatowana
– ma datę 7 lutego. Odnosi się do tekstu, który
ukazał się pięć dni później, zawiera datę pu-
blikacji i jej tytuł. Nie wiadomo, kiedy Obaj-
tek ją podpisał. W sprawie przeciwko „New-
sweekowi” SMM Legal reprezentowała go co
najmniej do 2019 r.
Drugą „medialną” sprawą prezesa Orle-
nu był jego spór z tygodnikiem „NIE”. Chodzi
o tekst „Fortuna braci Obajtków” z 6 grudnia
2018 r. Tutaj Obajtka reprezentowała jedna
z prawniczek SMM Legal. Postępy w spra-
wie (rozmowy o warunkach ugody i prze-
prosin) relacjonowała m.in. Mataczyńskie-
mu. W 2020 r. „NIE” przeprosiło. Ile Obajtek
zapłacił za usługi kancelarii – nie wiadomo.
Jak pisaliśmy w lutym 2023 r., ta sa-
ma prawniczka prowadziła Obajtkowi po-
od Orlenu
stępowanie dotyczące jego rozliczeń po-
datkowych za dziewięć nieruchomości
w Stróży i w Zakopanem (woj. małopolskie).
Mec. Mataczyński sugerował wówczas, że
prezes Orlenu za wszystko płacił z własnej
kieszeni. Ani Obajtek, ani Mataczyński nie
chcieli jednak podać wysokości honorariów
oraz numerów faktur za usługi.
„Sukces po Poznańsku”
Sprawa jest ważna, bo SMM Legal jest jed-
nocześnie główną kancelarią obsługującą
Orlen. Spółka poznańskich prawników ode-
grała kluczową rolę w procesie wydzielenia,
a potem sprzedaży Lotosu. Na obsługę tych
działań Orlen nie ogłosił żadnego przetargu.
Za usługi w latach 2018-21 SMM Legal za-
robiła 97 mln zł. Sam mec. Mataczyński otrzy-
mał z tytułu zysków 20 mln zł. Jego wspólnik
mec. Przemysław Maciak już w 2020 r. wska-
zywał na Obajtka jako tego, dzięki któremu
kancelaria odniosła sukces. „Prezes Obajtek
zaufał nam i udało się” – mówił w periodyku
„Sukces po Poznańsku”.
W piątek wysłaliśmy w tej sprawie pyta-
nia: do Orlenu, do mec. Mataczyńskiego i na
adresy SMM Legal. Pytaliśmy m.in. o to, w ilu
prywatnych sprawach reprezentowali Obajtka
SMM Legal lub związani z nią prawnicy i czy
• Maciej
Mataczyński
(pierwszy
z lewej)
i Daniel Obaj-
tek (w środku)
FOT. ANDRZEJ
HULIMKA/REPORTER
płacił za to z prywatnych pieniędzy. Chcieli-
śmy wiedzieć, czy prezes Orlenu informował
władze Orlenu o tym, że korzysta z usług kan-
celarii. A jeśli tak, to czy jest to zgodne z za-
sadami spółki? Czy nie rodzi konfliktu inte-
resów lub podejrzeń o preferowanie SMM
Legal przy kontraktach z Orlenem?
W odpowiedzi koncern odpisał, że „spół-
ka nie jest właściwym adresatem większości
z przesłanych pytań”, ale zapewnił, że „OR-
LEN nie ponosi prywatnych kosztów człon-
ków Zarządu”.
Gdy w lutym pisaliśmy
o tym, że SMM zajmowała
się podatkowymi sprawami
Obajtka, mec. Mataczyński
sugerował, że prezes Orlenu
za wszystko płacił z własnej
kieszeni. Ani Obajtek, ani
Mataczyński nie chcieli podać
wysokości honorariów oraz
numerów faktur za usługi
napisał: „nie ujawniamy szczegółów dotyczą-
cych umów z naszymi partnerami. Stanowią
one tajemnicę przedsiębiorstwa”.
Informacje o zarobkach poznańskiej kan-
celarii powinny znaleźć się w jej rocznych
sprawozdaniach finansowych. To właśnie na
ich podstawie podliczyliśmy jej zyski za lata
2018-21. Sprawozdania za rok 2022 r. do nie-
dzieli rano nie było. A właśnie w tym spra-
wozdaniu SMM powinna podać, ile zarobiła
na finalizacji całego procesu przejęcia i sprze-
daży Lotosu zagranicznym podmiotom jak
Saudi Aramco czy węgierski MOL. Ani SMM
Legal, ani mec. Mataczyński nie odpowie-
dzieli na pytania „Wyborczej”.
Zaniżone wyceny,
zlekceważone ostrzeżenia
Tymczasem TVN 24 poinformował w ubie-
głym tygodniu, że wycena Lotosu przed sprze-
daniem go Orlenowi była zaniżona o 8,5 mld zł.
Stracili akcjonariusze, z czego 4 mld zł skarb
państwa. Wcześniej podnoszono, że udziały
w Rafinerii Gdańskiej sprzedano Saudi Aramco
3 mld zł poniżej ich wartości. TVN 24 podał też
szczegóły umowy z Saudi Aramco. Za 30 proc.
udziału Saudyjczycy uzyskali pełną kontrolę
nad rafinerią. W umowie znalazł się też zapis
o gigantycznej karze (500 mln dol.), grożącej
stronie polskiej za odstąpienie od jej zapisów.
W odpowiedzi na ostatnie ustalenia
TVN 24 Orlen wydał oświadczenie. Czyta-
my w nim, że „redakcja TVN manipuluje po-
jęciami z dziedziny księgowości i finansów,
aby udowodnić z góry założoną i niepraw-
dziwą tezę i zdezawuować biznesowy sens
połączenia ORLEN z LOTOS”.
Na przełomie 2022 i 2023 roku „Wyborcza”
ujawniła, że sprzedaż udziałów w Rafinerii
Gdańskiej (część Lotosu) Saudyjczykom od-
była się z pominięciem opinii służb specjal-
nych. Wg szeregu ekspertów było to złama-
niem Ustawy o kontroli niektórych inwesty-
cji. Przed transakcją – w lipcu 2022 r. – opo-
zycyjny poseł Marek Biernacki, członek ko-
misji ds. służb specjalnych, alarmował pre-
miera Morawieckiego, że Arabia Saudyjska,
mimo rosyjskiej agresji na Ukrainę, prowa-
dzi interesy z reżimem Putina. Rząd zlekce-
ważył te uwagi. Do dziś nic się nie zmieniło.
Według amerykańskich źródeł Arabia Sau-
dyjska omija sankcje nałożone na rosyjską ro-
pę, gaz i technologie. W marcu 2023 r. sau-
dyjski minister spraw zagranicznych powie-
dział: „Potwierdzam nasze zdecydowanie, by
kontynuować współpracę z Rosją i wzmoc-
nienie relacji we wszystkich obszarach”. +

PiS wraca do „lex Tusk”

Do 29 sierpnia wszystkie kluby
sejmowe mają przedstawić
kandydatów do dziewięcio-
osobowej komisji ds. zbadania
rosyjskich wpływów w Polsce.
Opozycja komisję zbojkotuje,
więc będzie się ona składać
wyłącznie z nominatów PiS.
O tym, że PiS zamierza jednak
powołać komisję, poinformował
szef klubu KO Borys Budka. Na
Twitterze zamieścił kopię pisma
marszałek Sejmu Elżbiety Wi-
tek, która wzywa do podania li-
sty kandydatów.
Termin: 29 sierpnia. Dzień póź-
niej ma się zebrać Sejm i wtedy mo-
że dojść do wybrania komisji.
Podobne pismo dostał klub Lewi-
cy. Jego szef Krzysztof Gawkowski
mówi „Wyborczej”, że Lewica zboj-
kotuje komisję. Podobne stanowisko
mają KO oraz pozostałe ugrupowania
opozycyjne. Powód: komisja jest two-
rem niekonstytucyjnym i stworzonym
wyłącznie do celów propagandowych,
by wykazać, że w czasach rządów PO-
-PSL ówczesna władza ulegała rosyj-
skim wpływom. Pierwszym przesłu-
chanym ma być Donald Tusk, stąd
potoczna nazwa komisji „lex Tusk”.
– Każdy, kto weźmie udział
w pracach tego nielegalnego orga-
nu, musi liczyć się z odpowiedzial-
nością karną – komentował dla PAP
plany PiS Borys Budka.
Swoich kandydatów nie wysta-
wi też PSL. Lider Ludowców napi-
sał na Twitterze: – Nie będziemy
legitymizowali ruskiej patokomi-
sji tworzonej przez PiS i nie zgłosi-
my do niej przedstawiciela.
Według ustawy o powołaniu ko-
misji wszystkie kluby powinny zgło-
sić swoich kandydatów już dwa ty-
godnie po podpisaniu przez prezy-
denta ustawy (stało się to 2 sierpnia).
Nie zrobił tego nawet PiS, który ra-
zem z prezydentem Dudą komisję
przepychał. W ustawie nie jest jasno
powiedziane, co będzie, jeśli opo-
zycja zbojkotuje komisję. Krzysz-
tof Gawkowski przewiduje, że wte-
dy PiS obsadzi ją w całości swoimi
ludźmi. – Może się to stać jeszcze
30 sierpnia – mówi „Wyborczej”.
Dokładnie tydzień temu wyda-
wało się, że PiS wycofuje się z powo-
łania komisji w tej kadencji. Ogłosił
to w imieniu partii rządzącej poseł
Marek Ast. Potem jednak w sprawę
włączyła się Kancelaria Prezydenta,
przekonując, że komisja musi po-
wstać. Przedstawiciele PiS stwier-
dzili zaś, że wypowiedź Asta była
„przedwczesna” i „nieprzemyślana”.
O tym, że komisja jednak powsta-
nie, „Wyborcza” informowała w śro-
dę. Decydujący był tutaj głos prezy-
denta Dudy, który aż dwa razy pod-
pisywał ustawę o komisji. Gdy PiS
zaczął się wycofywać, Duda poczuł
się urażony. Bez wątpienia z rejtera-
dy w sprawie komisji nie był też za-
dowolony prezes PiS Jarosław Ka-
czyński. Zwłaszcza że zapowiedź re-
zygnacji z projektu była postrzega-
na jako triumf opozycji. +
Wojciech Czuchnowski 3 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023 Polska 7

Awans sędzi za zasługi

Upolityczniona Krajowa
Rada Sądownictwa za-
rekomendowała do sądu
apelacyjnego Joannę
Przanowską-Tomaszek.
To prezeska SO w Warsza-
wie, która blokowała
powrót do pracy sędziów
zawieszonych przez niele-
galną Izbę Dyscyplinarną:
Igora Tulei i Piotra
Gąciarka.
Łukasz Woźnicki
W ostatnim tygodniu upolitycznio-
na – bo obsadzona przez posłów
PiS i Kukiz’15 – Krajowa Rada Są-
downictwa rozstrzygała konkurs do
Sądu Apelacyjnego w Warszawie.
To jeden z najważniejszych sądów
w kraju, który rozpoznaje apelacje
w sprawach przeciw instytucjom
państwa czy orzeka w głośnych
sprawach kryminalnych. Konkurs
przed upolitycznioną radą nie cie-
szył się jednak specjalnym zaintere-
sowaniem, bo o jedno miejsce sta-
ra się tylko jedna osoba.
Była nią Joanna Przanowska-To-
maszek, która nowej KRS zawdzię-
cza już awans do Sądu Okręgowego
w Warszawie, a więc jest tzw. neosę-
dzią, jak nazywane są osoby powoły-
wane z udziałem tej rady. Prezydent
Andrzej Duda powołał ją do tego są-
du w lutym ubiegłego roku. 1,5 roku
później Przanowska-Tomaszek ma
znowu awansować – o kolejny szcze-
bel wyżej. W czwartek dostała reko-
mendację nowej KRS, która wskazu-
je prezydentowi osoby do powołania.
„Awans i większe pieniądze za
wszelką cenę. Nieważne, że ledwie
została neosędzią sądu okręgowe-
go” – napisał na Twitterze należą-
cy do Iustitii sędzia SO w Warsza-
wie Piotr Gąciarek.
„To zapewne czysty przypadek,
że tak gładko, bez pytań, przeszła
kandydatura zasłużonej urzędnicz-
ki z Ministerstwa Sprawiedliwości,
osoby, której szybka ścieżka zawo-
dowa polega na życzliwości mini-
stra Zbigniewa Ziobry” – dodał.
Kim jest
Przanowska-Tomaszek
Została sędzią w 1998 r., a więc 25 lat
temu, chociaż z jej sylwetki przedsta-
wionej na forum nowej KRS wynika-
ło, że w sumie sześć lat spędziła na
delegacji w Ministerstwie Sprawie-
dliwości, a trzy kolejne na bezpłat-
nym urlopie, przebywając w USA.
Jej kariera znacznie przyspie-
szyła w 2018 r. – po powrocie z de-
legacji w kierowanym przez Zbi-
gniewa Ziobrę resorcie. Przanow-
ska-Tomaszek wróciła do orzeka-
nia, by z nominacji Ziobry zostać
wiceprezeską Sądu Rejonowego
dla Warszawy-Śródmieścia. Rok
później minister sprawiedliwości
delegował ją do orzekania w war-
szawskim sądzie okręgowym. – Mi-
nisterstwo Sprawiedliwości dele-
gowało ją pomimo zastrzeżeń Ko-
legium SO, które negatywnie oce-
niło wniosek – referował na forum
nowej KRS sędzia TK w stanie spo-
czynku Wiesław Johann, wiceprze-
wodniczący Rady.
Kolejne funkcje, a także stano-
wisko w sądzie przyniósł rok 2022.
Prezydent wręczył Przanowskiej-To-
maszek nominację do Sądu Okręgo-
wego w Warszawie, a Ziobro powo-
łał ją na prezeskę SR dla Warszawy-
-Śródmieścia. Minęło kilka miesię-
cy i Przanowska-Tomaszek dosta-
ła od ministra kolejne stanowisko
– tym razem prezesa sądu okręgo-
wego, do którego powołał ją Duda.
Przez krótki czas – co niebywa-
łe – Przanowska-Tomaszek była
nawet prezeską dwóch sądów jed-
nocześnie. – Otrzymała nominację
[na prezesa SO w Warszawie] 1 lip-
ca 2022 r., a ze stanowiska prezesa
sądu rejonowego została odwoła-
na 5 lipca. Więc przez pięć dni by-
ła prezesem SR i SO, ale oczywiście
takie drobne niedopatrzenia mogą
się zdarzyć – mówił Johann.
• Warszawa, 28 marca 2022 r. Igor Tuleya i Piotr Gąciarek
przed sądem okręgowym FOT. MACIEK JAŹWIECKI / AGENCJA WYBORCZA.PL
„Ostentacyjne uchylił powołany przez Ziobrę pre-
lekceważenie prawa” zes Sądu Apelacyjnego w Warsza-
Jako prezeska sądu okręgowego wie. Później prezeska uniemożli-
– którą cały czas pozostaje – Prza- wiała wykonanie prawomocnego
nowska-Tomaszek blokowała przy- orzeczenia, nakazującego dopu-
wrócenie do pracy dwóch sędziów ścić sędziego do orzekania – nawet
zawieszonych przez Izbę Dyscypli- gdy sąd wezwał ją do tego pod ry-
narną SN – Igora Tulei i Piotra Gą- gorem grzywny.
ciarka. Polskie sądy i europejskie – Nie wolno nam przechodzić
trybunały orzekły, że ID nie była do porządku dziennego nad tak
legalnym sądem i ostatecznie zo- ostentacyjnym lekceważeniem
stała ona zlikwidowana. prawa i prawomocnych orze-
Przywrócić zawieszonych sę- czeń – komentował pełnomoc-
dziów nakazał władzom sądu nik Tulei, adwokat prof. Michał
– w ramach zabezpieczenia – sąd Romanowski.
pracy. Gdy Przanowska-Tomaszek W podobnej sytuacji znalazł się
została prezeską, przywróciła Tu- sędzia Piotr Gąciarek, również za-
leię, ale jej decyzję błyskawicznie wieszony przez Izbę Dyscyplinar-
ną. Zabezpieczenie w jego sprawie
również nie zostało wykonane. Osta-
tecznie obydwu sędziów przywró-
ciła do pracy nowa Izba Odpowie-
Kolegium Sądu dzialności Zawodowej SN. Prza-
nowska-Tomaszek jednak zmie-
Apelacyjnego niła zakres obowiązków Gąciarka
w Warszawie nie i go zdegradowała.
poparło kandydatury Na pięć orzeczeń
Przanowskiej- cztery do poprawy
Na forum nowej KRS o tych wszyst-
-Tomaszek do tego sądu kich wydarzeniach nie było jednak
mowy. Z informacji o kandydatce
można było się dowiedzieć, że wizy-
tator ocenił jej kwalifikacje „bardzo
pozytywnie”. Inne opinie – w tym
z resortu sprawiedliwości – rów-
nież były bardzo dobre.
– Trochę mnie rozbawiła opinia
przewodniczącego XVII wydziału
cywilnego SO w Warszawie z 20 lu-
tego tego roku, a więc opinia pod-
władnego pani sędzi o swoim pre-
zesie. No trochę to dziwne, że pod-
władny wydaje opinie o swoim sze-
fie – mówił Johann.
Kolegium Sądu Apelacyjnego
w Warszawie nie poparło kandy-
datury Przanowskiej-Tomaszek do
tego sądu. Nowa KRS żadnych za-
strzeżeń nie miała, bo rekomenda-
cję dla niej przegłosowano bez sło-
wa dyskusji. Jednak według sędzie-
go Bartłomieja Starosty z Iustitii,
który śledzi prace nowej KRS, by-
ło o czym dyskutować.
– Moją uwagę zwróciła przedsta-
wiona w trakcie posiedzenia ocena
pracy w warszawskim sądzie rejo-
nowym. Prezes sądu wydała siedem
orzeczeń, w pięciu wniesiono ape-
lacje i cztery jej orzeczenia zmie-
niono. Wbrew przedstawionej po-
zytywnej opinii wydanej przez sę-
dziego wizytatora, nie świadczy to
dobrze o jakości jej orzecznictwa
– mówi Starosta.
– Jeśli sędzia orzeka w taki spo-
sób, że 80 proc. zaskarżonych orze-
czeń musiało zostać poprawionych
przez sąd odwoławczy, to nie powi-
nien awansować do sądu okręgo-
wego, a tym bardziej do sądu ape-
lacyjnego – dodaje sędzia, chociaż
– jak wynikało z informacji nowej
KRS – w sądzie okręgowym Prza-
nowska-Tomaszek wyniki miała
już lepsze.
– Uważam, że o rekomendacji
na stanowisko sędziego Sądu Ape-
lacyjnego zdecydowały inne cechy
pani prezes – mówi Starosta. – Ta
zawrotna kariera jest stale wspiera-
na przez ministra sprawiedliwości
i niekonstytucyjny organ, zarządza-
ny przez jego koleżankę Dagmarę
Woicką-Pawełczyk [szefową nowej
KRS] – dodał. +

O G ŁO S Z E N I A
R E K L A M A

GDZIE NA TRADYCYJNE DOŻYNKI?

Na Warmię i Mazury!
Święto Plonów to czas, kiedy dobiegły nie żywnościowe jest kluczowe nie tylko na poziomie
końca żniwa, a dla rolników nadeszła regionalnym, krajowym czy unijnym, ale i światowym.
Województwo warmińsko-mazurskie to region,
pora zasłużonego odpoczynku. w którym rolnictwo stanowi jeden z kluczowych
i najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów

G
dy kupujemy chleb, nie zastanawiamy się, ile
wysiłku musi włożyć rolnik w uprawę i pie-
lęgnację zasiewów, a potem zbiór ziarna.
Dożynki to wyjątkowy moment kiedy możemy po-
dziękować rolnikom za ciężką pracę, z której wszy-
scy korzystamy – mówi marszałek województwa
warmińsko-mazurskiego Gustaw Marek Brzezin.
W tym roku w warmińsko-mazurskim dożynki
wojewódzkie tradycyjnie odbędą się w Muzeum
Budownictwa Ludowego - Parku Etnograficznym
w Olsztynku. W niedzielę 17 września tamtejszy
skansen stanie się miejscem, w którym w wyjątko-
wy sposób tradycja spotka się z teraźniejszością.
Marszałek województwa warmińsko-mazurskiego
Gustaw Marek Brzezin
– Nam ten piękny obyczaj przypomina, jak wiele
zawdzięczamy trudnej pracy rolników. Szczególnie
w obecnej sytuacji geopolitycznej, która jeszcze dobit-
niej uzmysławia, że rolnictwo i skuteczne zabezpiecze-
gospodarki, a produkcja żywności wysokiej jakości to
jedna z jego inteligentnych specjalizacji. Oznacza to,
że poważna suma unijnych pieniędzy trafia na obszary
wiejskie i przyczynia się do ich rozwoju. Dodatkowo
samorząd województwa corocznie ogłasza konkursy
na aktywizację i promocję obszarów wiejskich.
– Jesteśmy partnerem rolników, którzy w dużej
mierze budują gospodarkę regionu. Zależy nam
na tym, żeby rolnicy mieli coraz lepsze warunki do
rozwoju gospodarstw – dodaje marszałek.
Podczas dożynek zostaną m.in. rozstrzygnięte kon-
kursy na najładniejsze i innowacyjne wieńce dożynkowe
oraz najładniejsze stoisko Kół Gospodyń Wiejskich.

3 RP OGŁOSZENIE 34262292
8 Polska
Prezes PiS nie wystartuje z Warszawy
Jarosław Kaczyński po-
twierdził, że nie zamierza
w tym roku startować
do Sejmu z Warszawy.
Politycy opozycji zgodnie
uważają, że to ucieczka
przed starciem z Donaldem
Tuskiem. Działacze Prawa
i Sprawiedliwości są jednak
spokojni o wynik wyborczy
w stolicy.
Arkadiusz Gruszczyński,
Michał Wojtczuk
Prezes Prawa i Sprawiedliwości
Jarosław Kaczyński potwierdził
w rozmowie z dziennikarką „Pol-
sat News”, że nie wystartuje jesie-
nią do Sejmu ze stolicy. Na pyta-
nie o powody stwierdził, że działa
w interesie partii. – Z punktu wi-
dzenia interesów partii, a im się
muszę podporządkować, to jest
lepsze, bardziej efektywne – po-
wiedział. Pytanie o to, kto zosta-
nie jedynką PiS-u w Warszawie,
jest otwarte.
Jarosław Kaczyński
nie wystartuje z Warszawy
Nie jest jasne, z jakiego okręgu w ta-
kim razie wystartuje Kaczyński. Być
może będą to Kielce, o czym pisała
w mijającym tygodniu „Wyborcza”.
– Byłaby to opcja atomowa, nie tyl-
ko dla nas. Atom poraziłby przeciw-
ników, którzy siłą rzeczy zdobyliby
mniej mandatów – uważał rozmów-
ca z PiS-u. W Końskich, które leży
w Świętokrzyskim, ma również od-
być się na początku września kon-
wencja programowa PiS-u.
Moi rozmówcy z warszawskie-
go Prawa i Sprawiedliwości nic nie
wiedzieli o planach Kaczyńskiego.
Sądzili, że to plotki, które mają wy-
straszyć Zbigniewa Ziobrę, startu-
jącego z pierwszego miejsca w tym
okręgu. W 2019 roku PiS zdobył
w Świętokrzyskim aż 10 manda-
O G ŁO S Z E N I A
SIĘ NIE TŁUMACZĄ
Dołącz, czytaj
i przestań się tłumaczyć
OGŁOSZENIE 34271414
tów, teraz obóz władzy chce popra-
wić ten wynik.
– Wiemy o tym od wtorku – sły-
szę z kolei w sztabie Platformy Oby-
watelskiej. Politycy największej par-
tii opozycyjnej zgodnie twierdzą,
że Kaczyński przestraszył się star-
cia z Donaldem Tuskiem. – Rzucił
ręcznikiem o ring i wybrał panicz-
ną ucieczkę z Warszawy – twier-
dzi Michał Szczerba, poseł startu-
jący z siódmego miejsca z listy KO
w Warszawie. Uważa, że to począ-
tek końca przywództwa prezesa PiS.
– Strach zajrzał mu w oczy przed
sromotną porażką z Donaldem Tu-
skiem i silną warszawską listą KO.
Wiedział, że warszawscy wyborcy
nie dadzą się zwieść hejtem i propa-
gandą, bo pamiętają mu nadużycia
i afery PiS władzy. Bał się ich rozli-
czenia przy urnach – mówi Szczer-
ba. – I wie, że z posłem Dariuszem
Jońskim upublicznimy jeszcze kil-
ka nowych afer, o których chciał-
by, żeby ludzie nigdy się dowiedzie-
li – dodaje.
W podobnym tonie wypowia-
da się Michał Kołodziejczak, któ-
ry w mediach społecznościowych
napisał, że „Jarosław Kaczyński
wywiesza białą flagę i czmycha do
Kielc”.
Aleksandra Gajewska, trójka Ko-
alicji Obywatelskiej z listy warszaw-
skiej, uważa, że „Jarosław Kaczyński
w Warszawie nieźle narozrabiał”.
– To tu odbywały się największe
protesty kobiet, to tu jego dom na
Żoliborzu był i jest oblężoną twier-
dzą. Kiedy rozmawiam z warszawia-
kami, a przede wszystkimi warsza-
wiankami każdego dnia, mogę pro-
gnozować, jak bardzo odczułby to
wyborczo. Myśli, że w Świętokrzy-
skim będzie miał spokój, uściski,
pozdrowienia i mało trudnych py-
tań. Ale z tego, co wiem, tam też szy-
kują mu huczne powitanie – mówi
posłanka.
Dopytuję jednak, czy start z Kielc
nie oznacza, że PiS chce dowarto-
ściować Polskę lokalną? Kaczyń-
ski mówił o tym sporo w trakcie so-
botniego wiecu w Sokołowie Pod-
laskim. Według Gajewskiej jest od-
FOT. TOMASZ STAŃCZAK / AGENCJA WYBORCZA.PL
Myśli,
że w Świętokrzyskim
będzie miał spokój,
uściski, pozdrowienia
i mało trudnych pytań.
Ale z tego, co wiem, tam
też szykują mu huczne
powitanie
ALEKSANDRA GAJEWSKA
posłanka Koalicji Obywatelskiej
wrotnie. – Gdyby naprawdę zależa-
ło im na Polsce lokalnej, to nie przy-
duszaliby finansowo samorządów
i nie dawali tylko „swoim”. W kam-
panii mogą obiecać wszystko, ale
fakty są takie, że wciąż nie ma środ-
ków z KPO, płacimy gigantyczne ka-
ry za Turów i Izbę Dyscyplinarną.
A wszystkie te pieniądze mogłyby
już pracować w gminach i powia-
tach – odpowiada posłanka.
Dorota Olko, startująca z czwar-
tego miejsca list Lewicy, mówi nam,
że PiS musi się obawiać o wynik,
skoro rodowity żoliborzanin zmie-
nia okręg wyborczy. – Poniósłby tu
sromotną klęskę. Poza tym chcia-
łabym zobaczyć posła Kaczyńskie-
go, który odbywa dyżury w Kiel-
cach. Jego start w tamtym okręgu
to kiepska wiadomość dla miesz-
kańców województwa świętokrzy-
skiego, ponieważ Kaczyński szybko
zapomni, kogo reprezentuje. A lu-
dzie oczekują, że posłowie nie tylko
będą pracować nad ustawami, ale
także interweniować w ich lokal-
nych sprawach – komentuje Olko.
Kaczyński z Kielc?
Kaczyński w rozmowie z Polsatem
odpierał te zarzuty. – Z góry wie-
działem, że tak będzie mówiła opo-
zycja, ale czego ja mam się bać? Pa-
na, który łgał, łga i jeszcze raz łga.
Naprawdę to żaden powód do stra-
chu – mówił.
Dzwonię do warszawskiego dzia-
łacza PiS-u i pytam, czy będzie pła-
kał za Kaczyńskim. – Panie redakto-
rze, ja zawsze będę płakał za takim
liderem – odpowiada. – Zdobędzie-
my to, co mamy zdobyć, ponieważ
na PiS w Warszawie głosuje twar-
dy elektorat, nie zdobywamy tutaj
innych głosów. Czy jedynką będzie
Kaczyński, Morawiecki czy Tobiasz
Bocheński, bo takie pogłoski też się
pojawiają, to będziemy mieć tylu
posłów co z prezesem na jedyn-
ce – mówi. Rzeczniczka wojewo-
dy mazowieckiego w ubiegłym ty-
Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
godniu dementowała jednak te po-
głoski. – Pan wojewoda nie wybie-
ra się do Sejmu – mówiła.
– Proszę jednak zwrócić uwa-
gę, że brak Kaczyńskiego działa
na korzyść pozostałych kandyda-
tów – mówi mi z kolei inny poli-
tyk PiS-u. – Wyborcy, którzy odda-
liby na niego głos, patrzą w dół li-
sty, szukają nowych nazwisk, być
może zwrócą uwagę na lokalnych
działaczy – opowiada. Jest jeszcze
inny głos. – Kaczyński nie ma pro-
blemu z tym, że z kimś przegra. Nie
przeszkadza mu, że Tusk miałby
więcej głosów od niego. Nie kie-
ruje się w ogóle taką kalkulacją.
A naszą taktykę na Warszawę po-
znacie, kiedy okaże się, kto jest je-
dynką – mówi tajemniczo jeden
z polityków.
Dariusz Figura, szef klubu PiS
w Radzie Warszawy: – Na pewno
to zaskoczenie, ale rozumiem po-
trzeby wyborcze i to jest ważniej-
sze niż spin opozycji; to może być
pewne osłabienie listy, choć zoba-
czymy kto ostatecznie będzie jej li-
derem, na liczbę mandatów dla PiS
w Warszawie, zakładam, nie powin-
no to wpłynąć (myślę, że zostało to
sprawdzone); w Warszawie według
wszelkich prognoz i tak mielibyśmy
mniej głosów niż KO, a o jakimś po-
jedynku można mówić, jak byłyby
na starcie równe szanse; w War-
szawie nie wygrywa się wyborów
w całej Polsce – ocenia.
Kaczyński od zawsze starto-
wał z Warszawy, z wyjątkiem ro-
ku 1989 roku, kiedy został senato-
rem z ziemi elbląskiej. W 2019 roku
zdobył w Warszawie blisko 249 tys.
głosów, z czego 56 tys. z zagranicy.
Socjolog Jarosław Flis w roz-
mowie z „Wyborczą” zwraca jed-
nak uwagę, że start Kaczyńskie-
go z Kielc jest nieistotną sprawą.
– To ma wpływ tylko na dobre sa-
mopoczucie kandydata i jego rela-
cje wewnątrz partii, natomiast dla
większości w Sejmie nie ma żad-
nego znaczenia – mówi. Według
wewnętrznych sondaży PiS partia
władzy straci dwóch posłów z War-
szawy. +
1 RP
 340
EKONOMIA LUDZIE | PRACA | PIENIĄDZE | FIRMY | RYNEK 28 SIERPNIA 2023

MLD DOL.
• Już taką kwotę Średnie ceny mieszkań w ofercie deweloperów
Ceny w zł w grudniu 2022 r. w lipcu 2023 r.
przekroczyły
14 849 14 092
długi jednego 13 634 12 355 13 222 10 937
12 545 11 834 9872
z największych 11 794 10 522 9437
chińskich dewe- Jesienią i zimą może wystąpić napięta sytuacja
loperów – Ever-
grande. Firmie
w zakresie dostaw niektórych niezbędnych
grozi bankructwo, +9 +12 +4 +13 +4 +5 antybiotyków i innych leków odpowiednich
proc. proc. proc. proc. proc. proc.
co może wstrzą- dla dzieci
snąć światowym
Warszawa Kraków Wrocław Trójmiasto Poznań Łódź
rynkiem budow- KARL LAUTERBACH
© GAZETA WYBORCZA ŹRÓDŁO: BIGDATA.RYNEKPIERWOTNY.PL
lanym minister zdrowia w rządzie Niemiec

Rodzina 2+2 za 5,5 tys. zł miesięcznie

Praca?
Tylko do
FOT. MORITZ FRANKENBERG/AFP/EAST NEWS

czterdziestki
Oliver z Hanoweru w ub. roku pracował śred-
nio 15,5 godziny tygodniowo. W najlepszych
latach odkładał 70 proc. swojej pensji.
Piotr Miączyński
Oliver Noelting sławny stał się kilka
lat temu. Media odkryły wówczas
jego stronę w internecie. A na te-
mat samego Noeltinga zaczęły po-
wstawać artykuły w stylu: „Progra-
mista, który odkłada 60 proc. swo-
ich zarobków, mówi, jak utrzymu-
je rodzinę za 4 tys. zł miesięcznie”.
To się nie mieściło (i nie mieści)
ludziom w głowach. Człowiek, któ-
ry mógłby zarabiać fortunę, a na-
stępnie wydawać ją na auta, luksu-
sowe mieszkania, egzotyczne wa-
kacje przyznaje, że chce pracować
jak najmniej. A docelowo w ogóle.
I nie ma potrzeby posiadania rzeczy.
Oliver napisał na swojej stro-
nie frugalisten.de (od angielskiego
„frugality” – oszczędny, rozważny
w konsumpcji zasobów): „Oszczę-
dzanie stało się dla mnie szczegól-
nie łatwe, odkąd zerwałem z panu-
jącym przekonaniem, że do szczę-
ścia potrzeba dużo pieniędzy albo
że »i tak wszyscy musimy praco-
wać do 67. roku życia«”.
Ile i jak odkładać
Oliver przez kilka lat żył za jedną
trzecią swojej pensji. To było 800 eu-
ro, czyli 3580 zł miesięcznie. Resz-
tę oszczędzał. Wyliczył, że kiedy bę-
dzie kończył karierę programisty
1 RP w wieku 39 lat, jego roczne zarob-
Jak wyglądają wydatki rodziny Olivera na giełdzie – indeksy raczej rozcza-
rowywały, jego portfel spadł o pra-
Dane w euro
wie 11 proc.
Kategoria
Wydatki Wydatki
roczne (2022 r.) miesięczne Mieszkanie przy lesie
Rodzina Olivera mieszka w porząd-
ki wyniosą ok. 70 tys. euro brutto.
Czynsz, w tym prąd, gaz itp. 4580 382 nej dzielnicy Hanoweru, List. Nieda-
(43,5 tys. na rękę). Odkładane przez Wydatki na dzieci i opiekę nad nimi 2227 185 leko domu kursuje kolejka miejska
lata pieniądze mają mu dać 425 tys. (Stadtbahn). To trzy przystanki od
euro oszczędności. Z tego co roku
Zakupy spożywcze 2424 202 centrum miasta. 200 m od miesz-
mógłby wydawać 4 proc. Na utrzy- Jedzenie poza domem 404 34 kania zaczyna się 640-hektarowy
manie rodziny miałby więc 1400 las miejski. Pełno tam placów za-
euro miesięcznie do końca życia. Ubezpieczenie OC i NNW 228 19 baw. Do żłobka i do pracy Oliver
I od 40. byłby niezależny finansowo. Składka na klub łyżwiarski 180 15 ma 7 minut na rowerze.
Ale w sierpniu ub. roku jemu
i jego partnerce (Joana) urodziła się Abonamenty na komórkę i Spotify 89 7
druga córka (pierwsza ma cztery la- 24
Meble, sprzęt elektroniczny 289
ta). Joana jest grafikiem i fotogra- Strona internetowa
fem – pracuje, a właściwie pracowa- Koszty paliwa i bilety kolejowe 626 52 Olivera wita pytaniem:
ła, jako freelancer. Obecnie jest na
urlopie rodzicielskim. Tak samo jak
Wakacje (zakwaterowanie) 708 59 Czy Twoje życie oferuje
Oliver. On wróci do pracy z począt- Zakup nowego samochodu 600 50 coś więcej niż codzienne
kiem 2024 r. Ona na urlopie rodzi- chodzenie do pracy?
cielskim zostanie jeszcze dwa lata.
Koszty utrzymania samochodu 336 28
Oliver nieco odpuścił agresyw- Imprezy urodzinowe, prezenty 808 67
ne oszczędzanie. Choć jego podsta- Mieszkanie ma 69 m kw., trzy po-
wowy cel – szybka emerytura – się
Opieka dentystyczna 432 36 koje. Czynsz? Ok. 680 euro z ogrze-
nie zmienił. Jego ostatni raport fi- Nowe okulary 180 15 waniem. Na zakupy spożywcze wy-
nansowy za rok 2022 pokazuje, że dają 202 euro miesięcznie. Wydatki
średnio pracował… 15,5 godziny ty- Opieka medyczna, lekarstwa 93 8 na dzieci i opiekę – 185 euro. Auto
godniowo. Zarabiał 1864 euro na Imprezy, puby, opłaty za wstęp 274 23 kosztuje 28 euro plus 50 rata kredy-
rękę. Większość jego dochodów tu. Stare daihatsu było już pordze-
pochodzi z pracy na etacie, ale na Środki czystości, kosmetyki 105 9 wiałe. Oliver kupił taki sam model,
własną rękę robi też np. strony in- Inne 155 13 za 1200 euro.
ternetowe. Gdy Joana przejęła większość
Wydawał 1228 euro. Co miesiąc Łączne wydatki 14 738 1228 obowiązków związanych z opie-
odkładał 636. Daje to stopę oszczęd- ką nad dziećmi, Oliver oddawał jej
© GAZETA WYBORCZA ŹRÓDŁO: FRUGALISTEN.DE
ności na poziomie 34,1 proc. A sko- część swoich zarobków – 429 eu-
ro jesteśmy przy oszczędnościach ro. Odkąd zajmują się razem dzieć-
– te na koniec grudnia 2022 wynosi- Ile trzeba zaoszczędzić, aby bezpiecznie przejść mi, dzielą się wszystkimi zarobka-
ły 176 228 euro (rok wcześniej było • To, co robi Oliver, na świecie jest już całym ruchem społecznym, mi po równo. I konsekwentnie re-
to 195 203 euro). Oliver lekko poległ
na wcześniejszą emeryturę?
który nazywa się FIRE. Co to takiego? II-III alizują swój plan. +
Przyjęte założenia:
Obecny wiek Wiek w momencie Planowane
przyszłego emeryta rezygnacji z pracy miesięczne wydatki
30 lat 50 lat 5 tys. zł
Obecne Oprocentowanie Przewidywana
oszczędności konta (domyślne) średnia inflacja
 Wakacje (zakwaterowanie) 708 59
Zakup nowego samochodu 600 50
Koszty utrzymania samochodu 336 28
Imprezy urodzinowe, prezenty 808 67
36
EKONOMIA+
Opieka dentystyczna 432
II Nowe okulary 180 Poniedziałek, 2815
Gazeta Wyborcza
sierpnia 2023

Opieka medyczna, lekarstwa 93 8

Uwaga, FIRE! Czyli renti

Imprezy, puby, opłaty za wstęp 274 23
Środki czystości, kosmetyki 105 9
Inne 155 13
Łączne wydatki 14 738 1228
© GAZETA WYBORCZA ŹRÓDŁO: FRUGALISTEN.DE

Oszczędzać jak najwięcej, by szybko skoń-

Ile trzeba zaoszczędzić, aby bezpiecznie przejść
czyć karierę zawodową. Ten cały już ruch na wcześniejszą emeryturę?
społeczny nazywa się FIRE: Financial Inde- Przyjęte założenia:
pendence, Retire Early. Czyli, dość swobodnie Obecny wiek Wiek w momencie Planowane
przyszłego emeryta rezygnacji z pracy miesięczne wydatki
tłumacząc to na polski: pieniądze dają nieza- 30 lat 50 lat 5 tys. zł
leżność, a oszczędności szybką emeryturę. Obecne Oprocentowanie Przewidywana
oszczędności konta (domyślne) średnia inflacja

Piotr Miączyński maga: mózg domaga się natychmia- 100 tys. zł 5 proc. 2,5 proc.
stowej gratyfikacji. Poza tym niewie-
Czym dokładnie jest ruch FIRE, tłuma- le osób jest chętnych, aby przeznaczyć Rocznie trzeba oszczędzić W sumie trzeba oszczędzić
czy mi Dorota Sierakowska, jedna z nie- młode lata na drobiazgowe oszczędza-
wielu kobiet analityczek w branży inwe- nie, bez zbierania doświadczeń – podró- 60 491 zł 2 455 150 zł
stycyjnej w Polsce (prowadzi bloga Girls ży, zabawy, a to kosztuje. Na szczęście
Money Club). Specjalizuje się w ryn- można oszczędzać nieco dłużej i póź- Oczekiwana długość życia w Polsce to 71,6 lat dla mężczyzn i 79,6 lat dla kobiet.
ku surowcowym – czyli inwestycjach niej przejść na FIRE. W kalkulatorze FIRE twórcy przyjęli więc górną granicę 80 lat życia.
w złoto, ropę naftową czy kawę. Napi- A kiedy pani chce zrezygnować z pra-
© GAZETA WYBORCZA ŹRÓDŁO: FRUGALISTEN.DE
sała książkę „Świat surowców”, ma kil- cy? – pytam.
ka własnych biznesów i od kilkunastu – Moja bariera w głowie to 40 lat,
lat inwestuje własne pieniądze na ryn- czyli za jakieś trzy lata. Ale sama
kach finansowych. nie wiem, czy psychicznie dam ra- Muturi tłumaczył, że ma 80 dni nie- ści i inwestycje już mam, nieruchomo-
Według Sierakowskiej FIRE polega dę – trudno jest nie robić nic – mówi wykorzystanego urlopu. Szef mu odpo- ści też, a pewnie za jakiś czas sprzedam
na stosowaniu się do dwóch dość pro- Sierakowska. wiedział, że chodzi o percepcję. „Pew- firmę. Ale ja jestem raczej z tych, którzy
stych zasad. nie to dlatego, że jak wracasz, to zawsze bez pracy są smutni, więc nie jestem
Po pierwsze: bardzo skromne życie. opowiadasz, gdzie byłeś, a ludzi to draż- pewny, kiedy to nastąpi – mówi.
Czyli minimalizowanie wszelkich nie- DLACZEGO LUDZIE ni. I nie ma znaczenia, że wcale nie po- Tomasz Wiśniewski, szef zespołu wy-
potrzebnych wydatków. NIE CHCĄ PRACOWAĆ dróżujesz tak dużo. Od tej pory ja ci bę- cen w Dziale Deal Advisory w KPMG
Owszem, stać mnie na mercedesa, dę dawał pozwolenie na każdy wyjazd”. skrupulatnie mi wylicza:
ale będę jeździł starą skodą. Bo po co
DO EMERYTURY? Muturi odpowiedział, że o żadne pozwo- • Zwrot z inwestycji giełdowych
brać kredyt czy samochód w leasingu, Motywację są tu zazwyczaj dwie. Dr Bo- lenie prosić nie ma zamiaru. Bo on nie w USA (S&P 500, czyli 500 największych
który 8 godzin stoi pod biurem, przez gusław Grabowski, ekonomista, były pracuje po to, by pracować, tylko po to, amerykańskich spółek) za ostatnie 20 lat
12 godzin pod domem, a przez 4 siedzę członek Rady Polityki Pieniężnej, z pra- aby podróżować. Wziął więc kartkę i za- dawał rocznie pomiędzy 10 a 12 proc.
w nim w korku? Owszem, mogę mieć cy odszedł, mając 52 lata. Umówił się czął pisać rezygnację. (skorygowany o inflację 7-9 proc.).
100-metrowy apartament, ale wolę za- z przyjaciółmi, że zrobią tak razem, gdy Wtedy jeszcze dało się sprawę uła- – Przyjmując dla uproszczenia 8 proc.
dowolić się kawalerką. skończą pięćdziesiątkę. Mieli godzić. Ale Muturi zrezygno- rocznego zwrotu z inwestycji,
Jedzenie na mieście od- jeździć po świecie. Słowa wał z korporacji w wie- osiągniecie miesięcznego
pada, bo po co, skoro dotrzymał tylko on. ku 43,5 roku. Od tej dochodu brutto 20 tys.
można zjeść w domu. Jak twierdzi, ni- pory odwiedził po zł (czyli progu osób
Ubrania? Wte- gdy nie chciał ro- dwa razy każdy kraj zamożnych zgod-
dy, kiedy są po- bić jakiejś kariery. świata. nie z klasyfikacją
trzebne. Oczywi- – Przez wiele lat ja- Żyje z wynaj- w raporcie KPMG
ście kupuje się je ko prezes banku mu mieszkań, o rynku dóbr luk-
w lipcu/sierpniu dużo zarabiałem, które kupował susowych) wyma-
i w styczniu/lu- a wydawałem tyle, przez lata. ga zgromadzenia
tym, czyli w okre- ile przeciętny czło- Druga moty- Independence 3 mln zł, aby móc
sie wyprzedaży.
Financial wiek. Nie chciałem wacja to zazwy- zachować, przynaj-
Po drugie: należy wchodzić na wyższy czaj dzieci i rodzina. mniej nominalnie,
szybko pozbyć się dłu- poziom wydatków, któ- Wchodzę na serwis kapitał – konkluduje
gów i odkładać dużą część ry by mnie uwikłał w ko- znany kiedyś jako Twit- Wiśniewski.
dochodów. Czyli giełda, szu- nieczność trzymania się ta- ter, na konto Ubogi Rentier, • – Inwestycje w nierucho-
kanie dochodów pasywnych, a jesz- kiej pracy – mówił „Wyborczej”. – Nie który przedstawia się tak: „Mini- mości wydają się bardziej bezpiecz-
cze lepiej dołożyć do tego produkty on- chciałem być prezesem coraz to więk- malista. Skromny mieszkanicznik. 7k ne (jednak na niektórych rynkach za-
line (wydawanie e-booków, afiliacje, szych firm. Dziwię się ludziom, którzy miesięcznego pasywnego przychodu, granicznych ceny mieszkań potrafią nie
kursy etc.). gdy mają dobry samochód, to chcą mieć brak kredytu”. tylko rosnąć, ale też spadać), jednak przy
Przypomina mi się artykuł w „New lepszy. Konto jest anonimowe. Ubogi Ren- zwrocie 5 proc. rocznie miesięczne wy-
York Post”: „Inside the strange, secreti- Grabowski przejechał na rowerze Ir- tier nie chce podawać, kim jest. Jego płacanie 20 tys. zł (brutto) wymaga już
ve lives of rich millennial cheapskates”, landię, Francję i kraje wzdłuż Dunaju. córka kończy pięć lat. Przez te lata nie niemal 5 mln zł. I przy czerpaniu przy-
czyli „Tajemnicze życie bogatych, mi- Wspinał się, zdobył m.in. Aconcaguę jeździł w delegacje, nie pracował w nad- chodów z czynszu często też trzeba się
lenialsów-skąpców”, którego głównym w Andach, wulkan Cotopaxi w Ekwa- godzinach ani w weekendy, prawie każ- trochę napracować – relacjonuje.
bohaterem był Daniel, 36-letni prawnik dorze, najwyższą górę Afryki Kiliman- dy dzień spędzał ze swoim dzieckiem. Osiągnięcie podobnych miesięcznych
z Nowego Jorku. dżaro, był w Himalajach na Mera Peak – Dobry dzień to taki, w którym trze- wpływów z obligacji czy lokat banko-
Na zdjęciu pozuje, zasłaniając twarz i Pachermo Peak. ba odpowiedzieć sobie tylko i wyłącz- wych jego zdaniem wymagałoby jesz-
książką o Manhattanie. Daniel, zarabia Sławomir „Sławek” Muturi dwa lata nie na trzy pytania: co zjemy na śniada- cze większych kwot.
rocznie 270 tys. dol. Zajmuje się obsłu- pracował w ONZ, później trafił do kon- nie, co na obiad i czy warto jeść kolację – Podsumowując, bycie rentierem wy-
gą dużych korporacji. Je ryż i fasolę, nie sultingu w Arthur Andersen, a następ- – twierdzi Ubogi Rentier. maga zgromadzenia znacznego mająt-
ma telewizora. Kupuje książki na wy- nie w Deloitte, gdzie był partnerem za- ku i nawet jeśli w Polsce mamy 100 tys.
przedażach po 50 centów. Ma pięć ta- rządzającym. Jednak jego prawdziwym osób posiadających ponad milion do-
nich garniturów. Najdroższe buty, jakie powołaniem i pasją jest podróżowanie. ILE TRZEBA MIEĆ, larów (4 mln zł), to zazwyczaj ich mie-
kupił w ostatnich kilku latach, koszto- Na zimę najchętniej znika z Polski, na- ŻEBY ZREZYGNOWAĆ sięczne wydatki przekraczają 20 tys. zł
wały 60 dol. Reszta jest po 20. Odkłada zywa to bocianowaniem. i nawet te osoby często nie mogą po-
70 proc. swojej pensji. – Pamiętam, jak wróciłem z jakiegoś
Z PRACY? zwolić sobie, żeby nic nie robić – mó-
Na razie odłożył 400 tys. dol. Planu- dalszego wyjazdu. Już na lotnisku ode- Z tym pytaniem idę do swojego byłe- wi Wiśniewski.
je pracę jeszcze przez trzy lata, a póź- brałem telefon: „Musisz iść do szefa, jak go kolegi redakcyjnego Macieja Sam- Innymi słowy, podstawowym proble-
niej przeprowadzi się do jakiegoś tanie- tylko przyjdziesz do biura” – opowiada. cika, który odszedł z „Wyborczej” kilka mem osób, które dużo zarabiają jest, że
go miejsca w Azji. Nie chce mieć milio- „Ale co się stało?”. „Nie wiem, jest lat temu, aby prowadzić własny serwis lubią również żyć na wysokiej stopie.
nów. Woli żyć. I mieć spokój. wkurzony, po prostu przygotuj się na poświęcony oszczędzaniu, czyli „Subiek- Czyli dużo wydają. A ponieważ dużo
– Tak się zastanawiam, ile osób jest opierdziel”. tywnie o finansach”. wydają, muszą bardzo dużo pracować,
w stanie przyjąć taki mnisi, oszczędno- Muturi wszedł do biura, jeszcze z ple- – Taki ograniczony poziom rentier- aby zarobić na swoje wydatki. I tu kół-
ściowy rytuał? – pytam Sierakowską, cakiem. Od szefa usłyszał mniej więcej: stwa – na moje oko – zaczyna się od ko się zamyka.
która akurat jest w Katalonii. „Ty cały czas jesteś na urlopie, w ogóle 4 mln zł – mówi po namyśle Samcik. Zgodnie z zasadą, że nie wszyscy bo-
– Niewiele – przyznaje inwestorka. nie pracujesz, nie angażujesz się. Od te- Kiedy on zrezygnuje z pracy? – Kie- gaci są wolni finansowo i nie wszyscy
– Nasza psychika zresztą nam nie po- raz masz bana na wyjazdy”. dy mnie przestanie bawić. Oszczędno- wolni finansowo są bogaci. 1 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
EKONOMIA+ III

ier to ma klawe życie

Jednym wystarczy 3 tys. pasywnego ła 47 lata, a on 44. Ich oszczędności wy- ŻEBY OSZCZĘDZAĆ, nie, tym rośnie prawdopodobieństwo,
dochodu co miesiąc, innym 20 tys. bę- nosiły wtedy 2,2 mln dol. TRZEBA ZNAĆ SIĘ że się za nie przepłaci.
dzie mało. Jeden chce nocować w pięcio- W Stanach zarabiali nieźle – 270 tys. NA PIENIĄDZACH – Lokal jest ciasny? Niech będzie cia-
gwiazdkowym hotelu, innemu do pełni rocznie. Ona była agentką nieruchomo- sny. Zły widok z kuchni? Bardzo dobrze.
szczęścia wystarczy hostel. ści, on pracował przez 20 lat w firmie te- Dojście do niezależności finansowej jest Mieszkanie jest po pożarze? Jeszcze le-
lekomunikacyjnej, a wcześniej odsłużył trudne. Wymaga z jednej strony żelaznej piej. Ja nie czuję zapachu spalenizny,
swoje w armii. Były to normalne amery- konsekwencji, a z drugiej sporej wiedzy ja czuję pieniądze. Bo do sprzedające-
KTO MA SZANSĘ NA kańskie prace, o których mówi się: „od finansowej oraz inwestycyjnej. go przyjdzie mnóstwo osób i wszystkie
ZOSTANIE RENTIEREM? 9 do 5”. Nuda i schemat. Raz, żeby zgromadzić spore oszczęd- od razu wyjdą. I właściciel opuści cenę,
Matka Diane całe życie powtarzała, ności, dwa – aby nimi umiejętnie zarzą- bo się będzie bał, że nie sprzeda. Później
Czy przeciętnie zarabiający Polak/Polka że trzeba oszczędzać na stare lata, mieć dzać. Dlaczego spora część zwycięzców się lokal i tak wyremontuje. A najemcy
ma w ogóle szanse, aby zostać rentie- dom, żadnych długów. Tyle że wpierw w Lotto szybko wydaje swoje pieniądze jest zazwyczaj wszystko jedno, co widzi
rem? I przejść jak nie w wieku lat 40, to na raka zachorował jej mąż. I zmarł. i zostaje bez niczego? Bo nie potrafi się z okna, bo nie planuje tam mieszkać ca-
chociaż 50 na wcześniejszą emeryturę? A tydzień później raka zdiagnozowano nimi posługiwać. Nigdy nie mieli po- łe życie. Liczy się przede wszystkim cena
Pytam o to Dominika Czernię, dok- i u niej. Również zmarła, po ponad ro- dobnej gotówki. za wynajem – twierdzi rentier.
tora fizyki w Instytucie Fizyki Jądrowej ku cierpień. Zajmowała się nią w tym Oliver [jego historię opisujemy na s.
PAN i pracownika polskiej firmy Omni czasie Diane. I Ekonomii +] trzyma większość swoich
Calculator. To był moment, który zmienił aktywów w ETF-ach (80 proc. oszczęd- CO SIĘ ROBI, JAK NIE
Przygotowali oni niedawno kalku- wszystko. Diane uznała, że życie mi- ności). ETF (Exchange-Traded Funds) TRZEBA ROBIĆ NIC?
lator do wyliczenia, ile procent oraz ja- ja zbyt szybko. I już teraz trzeba zoba- to coś w rodzaju gotowych koszyków
ką konkretną kwotę ze swojej wypłaty czyć wszystko to, co z mężem chcieli, np. akcji, obligacji, surowców, który ma– To zabawne, ale wiele osób nas o to pyta
należy regularnie odkładać, by w odpo- póki jeszcze mają czas i zdrowie. To odzwierciedlać zachowania się danego – mówi mi Guillermo (który na na Face-
wiednim wieku pozwolić sobie na wcze- nie była łatwa decyzja, Guillermo sta- indeksu giełdowego. Może to być np. booku ma opis: „Just a dude looking for
śniejszą emeryturę i swobodne życie ze wiał opór. Zaczęli jednak liczyć i wy- koszyk 500 największych amerykań- adventures and living life to its fullest”,
zgromadzonych środków. szło im, że to możliwe. skich spółek, odwzorowujący indeks czyli „po prostu koleś szukający przygód
– Przeciętne wynagrodzenie Polka/ Postanowili ruszyć w podróż po świe- S&P500 albo koszyk naśladujący cenę i żyjący pełnią życia”). – Jesteśmy dość
Polki wynosi 4159 zł (mediana) lub na- cie i dowiedzieć się, gdzie mogą znaleźć złota czy największych chińskich spół- zajęci. Mamy swoje codzienne zwycza-
wet 2598 zł (dominanta) netto – mó- swój dom. ek giełdowych, do wyboru do koloru. je i miesięczny plan działań – dodaje.
wi Czernia. Ich oszczędności w USA nie wystar- Diane i Guillermo Rastelli, jak Wszystko po to, aby utrzymać gło-
Biorąc pod uwagę średnią długość czyłyby, aby dać sobie spokój z pracą. twierdzą, mocno dywersyfikują swoje wę i ciało w dobrej kondycji. Wstają ra-
życia – zbliżającą się do 80 lat, trzeba Ale poza Stanami już tak. Sprzedali, co oszczędności (m.in. poprzez kryptowa- no, o 6.30, piją kawę, jedzą śniadanie,
oszczędzić tyle kapitału, aby starczyło mieli, spakowali swoje życie w plecaki. luty), kotwicą są tu jednak trzy domy naidą wyprowadzić na spacer swoje psy.
na 30 lat życia. To oznacza, że musimy Ostatecznie osiedli w Lizbonie. wynajem w USA. Wracają i ćwiczą. Jak twierdzą, to do-
zgromadzić prawie 2,5 mln zł na koncie. – Atmosfera jest tu bardzo relaksują- Z 2,2 mln dolarów, z którymi zaczy- brze robi na głowę.
W przypadku 30-latka, który zaczy- ca. W porównaniu do USA, gdzie trwa nali, zrobiło się już 2,6 mln. Potem robią razem lunch.
na ze 100 tys. oszczędności, oznacza to wyścig szczurów, wszystko musi być Ubogi Rentier regularnie pokazuje Guillermo montuje filmy na ich ka-
sytuację, kiedy musiałby on zarabiać szybkie i intensywne, tu życie toczy się swój portfel inwestycyjny. nał na YouTubie – Seeking Paradise Bu-
ok. 10 tys. zł miesięcznie i 5 tys. prze- w tempie żółwia – twierdzi Guillermo. • Mieszkania to 76 proc. portfela, gs, gdzie wrzuca materiały z podróży.
znaczać na życie, a drugie 5 tys. odkła- Życie w Europie po prostu się opła- warte są 1 mln 240 tys. zł. Ma ich w Trój- Jak twierdzi, im kanał bardziej się roz-
dać na konto. wija, tym zabiera coraz więcej
– Realniejsza jest sy- i więcej czasu. Diane włóczy
tuacja przejścia na się wtedy po mieście, ro-
emeryturę w wieku bi zakupy, sprawdza
55 lat — wtedy mu- Emerytura po pięćdziesiątce? Biorąc pod ich inwestycje i uczy
simy odkładać je- uwagę średnią długość życia – zbliżającą się nowych rzeczy,
dynie 2,4 tys. zł takich jak wspo-
(jeśli mamy już te się do 80 lat, trzeba oszczędzić tyle mniane krypto-
100 tys. zł oszczęd- kapitału, aby starczyło na 30 lat życia. waluty. To zresz-
ności na koncie), tą – jak twierdzą
dzięki czemu przez To oznacza, że musimy zgromadzić – jest ich głów-
Retire Early
25 lat zgromadzimy prawie 2,5 mln zł na koncie ny cel: poznawanie
1,8 mln zł, które wy- nowych rzeczy – języ-
starczy na kolejne 25 lat ków, umiejętności, jak
spokojnego życia z wypła- np. nurkowanie.
tami po 5 tys. zł miesięcznie Każdego dnia o godz. 17 ma-
– pociesza Czernia. ca. Zanim przeszli na emeryturę, mie- mieście pięć. To niewielkie lokale ją swoją tzw. happy hour. Idą na spa-
Czy są w ogóle takie zawody/stano- sięczne wydatki Diane i Guillermo w USA między 17 a 26 m kw. Pierwsze kupił cer, cieszą się życiem i patrzą na świat.
wiska, w których ma się szansę na taki wynosiły średnio 7 tys. dol. W Portuga- w 2014 r. Łącznie z remontem zainwe- – Wieczorami staramy się relaksować.
scenariusz wcześniejszej emerytury? lii jest to równowartość 3,7 tys. stował 120 tys. zł. Dziś jest warte 290 tys. Co najmniej dwa razy w tygodniu włóczy-
– Oczywiście, że są – obrusza się Bo to, że kogoś nie stać na życie ze Ostatnie kupił w ub. roku. my się po okolicy, chodzimy do restaura-
ekspert. zgromadzonych oszczędności w rodzi- Mieszkania pod wynajem dostarcza- cji, na plażę, szukamy jakichś wydarzeń
I na podstawie danych GUS wylicza, mym kraju, nie oznacza, że nie może ją mu 7 tys. miesięcznie. kulturalnych – opowiada mi Guillermo.
że to: spróbować tego samego gdzie indziej. • Do nieruchomości dochodzą akcje Dużo podróżują. Chcą zostać w Por-
kierownicy do spraw obsługi bizne- Maciej Samcik ma znajomą, która ży- XTB – 8 proc. portfela, warte 133 tys. zł. tugalii przez pięć lat po to, aby mieć
su i zarządzania (ok. 8,5 tys. zł netto). ła przez pewien czas z odsetek ze zgro- Akcje zapewniają mu dywidendę, która paszporty Unii.
– Osoby z grup zawodowych 3-7 za- madzonego kapitału w Turcji, w niewiel- idzie na pokrycie kosztu wakacji. Ale ciągle myślą, gdzie ruszyć dalej.
rabiają poniżej progu 10 tys. zł netto, kiej miejscowości na wybrzeżu. Różnica • Gotówka – 220 tys. zł – jest na wy- Może wschodnia Europa, może Azja al-
ale mają realną szansę na wcześniej- finansowa między Polską a Turcją jest soko oprocentowanych lokatach i kon- bo Ameryka Południowa.
szą emeryturę, obniżając bieżące wy- na tyle duża, że było to życie na napraw- tach oszczędnościowych. I ma dostar- A jak to wygląda w polskiej wersji?
datki lub oczekując mniejszej wypła- dę niezłym poziomie. czać płynności finansowej. – Pytacie mnie, jak radzę sobie psy-
ty po przejściu na emeryturę – mó- Inny znajomy Samcika właśnie się • Obligacje czteroletnie są warte chicznie bez pracy 8 godzin dziennie,
wi Czernia. urządza jako rentier w Wenezueli. 15 tys. 40 tygodniowo i 2 tys. rocznie? Nie ukry-
A czy on chce wcześniej odejść – Tam za kilka tysięcy dolarów mie- • Wreszcie waluty obce warte są obec- wam, jest ciężko. Aby wypełnić 250 dni
z pracy? sięcznie w kieszeni żyje się niemal po nie mniej więcej 21 tys. w roku, które kiedyś poświęcałem na re-
– Po latach doktoratu i pracy nauko- królewsku – pisze twórca „Subiektyw- Zarządzania finansami nie uczy się alizację misji, wizji i strategii mojego pra-
wej stwierdziłem, że praca fizyka jest nie o finansach”. w szkole. Nawet nieruchomości, które codawcy, spędzam czas z rodziną, bie-
tym, co chcę robić: odkrywać i jednocze- Na świecie są kraje, które przycią- wydają się stosunkowo proste, proste gam, słucham muzyki i podcastów, wy-
śnie rozwijać naukę. Nie myślę obecnie gają osoby chcące żyć taniej. Ostat- nie są. Trzeba umieć kupić je tanio. A to chodzę na spacery z psem, głaszczę ko-
o emeryturze – twierdzi Czernia. nio poluje na nich np. Ekwador. Jak sztuka, której człowiek uczy się długo. ta i oglądam Igę Świątek. Poza tym czy-
to ujmuje minister turystyki tego kra- Sławek Muturi pierwsze mieszka- tam sprzedawane w przystępnej cenie
ju Niels Olsen, można zarabiać zdalnie nie kupił dopiero, gdy obejrzał ich pół w lokalnym antykwariacie książki. I tak
MOŻESZ BYĆ 5 tys. dol., pracując dla międzynarodo- tysiąca. Była to kawalerka – 27 m kw. mijają kolejne dni – twierdzi w serwisie
RENTIEREM. wej korporacji, a wydawać w Ekwado- – na warszawskiej Woli, przy al. Soli- X Ubogi Rentier.
rze tylko tysiąc. darności. Zapłacił 85 tys. zł. Był rok 1998. Zarządzenie mieszkaniami pod wy-
ALE NIE W POLSCE Za to mieszkając przy plaży, jedząc Jak twierdzi Muturi, im mieszkanie najem, czyli wymiana najemców, napra-
Kiedy Diane i Guillermo Rastelli rezy- owoce morza, mając prawie cały rok do- jest ładniejsze, w lepszej lokalizacji, im wy, rozliczanie mediów etc. zajmuje mu
1 RP gnowali z pracy w 2018 roku, ona mia- brą pogodę i nieustająco się relaksując. robi na pierwszy rzut oka lepsze wraże- mniej więcej kilka godzin miesięcznie. +
IV
Bolesław Breczko
„W sterowanym komputerowo piecu panuje
temperatura 1,6 tys. st. C. Przez żaroodporne
szyby widać obracającą się powoli, rozgrza-
ną do czerwoności płynną masę. Zanurzo-
ny w niej cieniutki pręcik obraca się w prze-
ciwną stronę. W tyglu produkuje się mono-
krystaliczny krzem. Symbol uosabiający erę
komputerów i teleinformatyki”. Tak w 2003 r.
produkcję krzemu w Cemat Siliconu opisy-
wał w „Wyborczej” Zbigniew Domaszewicz.
„W 1997 r. sprzedaż spółki po raz pierwszy
przekroczyła 10 mln dol., a w rekordowym
2000 doszła do ponad 14 mln dol.” – pisał.
Dziś w pomieszczeniach, w których wte-
dy cięte i polerowane były płytki krzemowe,
przygotowywana jest karma dla psów. Po-
mieszczenia dawnego Cematu Silicon wy-
najmuje firma PsiBufet, oferująca dietę pu-
dełkową dla czworonogów.
– W clean roomie do polerowania płytek
wymagana była czystość poniżej tysiąca czą-
stek na metr sześcienny powietrza – opowia-
da jeden z byłych pracowników. – W zwy-
kłym, świeżo wysprzątanym pokoju jest to
kilka milionów.
24 maja 2023 r. uprawomocniła się decy-
zja o wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców
firmy Topsil Semiconductors (wcześniej Ce-
mat Silicon). Kupiona najpierw przez Duń-
czyków z Topsilu (w 2008), a potem przez
Global Wafers z Tajwanu (w 2016) polska fir-
ma działała blisko pół wieku. Poradziła sobie
ze zniknięciem głównych odbiorców jej pro-
duktów (np. państwowego zakładu TEWA,
produkującego m.in. układy scalone, w tym
kopię procesora Intel 8080) i transformacją
gospodarczą lat 90. Wtedy pracownicy fir-
my odkupili ją od państwa i zmienili w glo-
balnego gracza.
Ale to już przeszłość. Firma może była
jedynie niewielkim zakładem na tle świato-
wych gigantów produkcji krzemu, jak Shinet-
su (Japonia), Siltronic (Niemcy) czy Global
Wafers (Tajwan), ale dawała nam przyczółek
w kluczowej branży, jaką są półprzewodniki
i procesory. Wykształciła dziesiątki eksper-
tów i techników z zakresu produkcji i obrób-
ki płytek krzemowych, będących podstawą
procesorów, a – jak mówi Maciej Lichowski,
który był w firmie przez prawie cały okres jej
istnienia – „wykształcenie ekspertów w bran-
ży półprzewodnikowej to nie kwestia lat, ale
pokoleń”. Więcej już nie wykształci.
OD MILIONÓW DOLARÓW
DO LIKWIDACJI
W roku 2000 warszawski Cemat Silicon za-
notował sprzedaż na poziomie 14 mln dol.
Odbiorcami produkowanych na Bemowie
płytek krzemowych były m.in. firmy z USA,
Tajwanu i Japonii. Firma rozwijała się świet-
nie, zdobywała nowych klientów, cieszyła
się renomą.
– Dlaczego nam tak dobrze szło? Po
pierwsze, mieliśmy świetną kadrę. Ludzie
znali się na swojej robocie. Dodatkowo za-
silili nas niezwykle doświadczeni pracow-
nicy likwidowanej TEW-y. Mieliśmy tech-
nologie, wiedzieliśmy, co robić – opowiada
Maciej Lichowski, wieloletni dyrektor sprze-
daży w Cemacie Siliconie. – Po drugie, tra-
filiśmy w swój czas, bo błyskawicznie rósł
rynek telefonów komórkowych i kompu-
terów. Szło pięknie, inwestowaliśmy w no-
we maszyny, robiliśmy coraz większe płyt-
ki, od dwóch do sześciu cali średnicy. Mie-
liśmy duże szczęście w kwestii dystrybuto-
rów, z których największym był Electronic
& Materials w Japonii.
W tym czasie Cemat Silicon nawiązał
współpracę z duńską firmą Topsil. Duńczycy
także produkowali płytki krzemowe, ale inną
metodą niż Polacy – float zone (FZ). W po-
równaniu z krzemem wytwarzanym przez
Polaków (metodą Czochralskiego, chemi-
ka, który w 1916 r. odkrył metodę otrzymy-
wania monokryształów) krzem FZ ma wy-
soką oporność elektryczną, co jest pożąda-
ne w produkcji przyrządów dla elektroener-
getyki. FZ jest jednak trudniejszy i droższy
w produkcji.
EKONOMIA+ Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
Po krzemie Motywacja Topsilu do kupna polskiej fir-
my nie tłumaczy jednak motywacji Cematu do
sprzedaży. Czemu firma działająca z sukce-
sami w tak specjalistycznym obszarze, jakim
nie została
są półprzewodniki, zdecydowała się sprze-
dać? Należy pamiętać, że akcjonariuszami
byli w tamtym momencie przede wszystkim
pracownicy, którzy na początku lat 90. wy-
kupili własny zakład pracy (a konkretnie od
państwowego zakładu CeMat ’70 wykupili
nawet dolina
zamknięty Wydział Produkcji Krzemu, któ-
ry nazwali Cemat Silicon). Nie była to więc
decyzja przypadkowych akcjonariuszy, my-
ślących wyłącznie o szybkim zysku.
– Właściciele Cematu Siliconu, z zarzą-
dem włącznie, zbliżali się już do wieku eme-
rytalnego – relacjonuje dr Zbigniew Łuczyń-
ski, wieloletni dyrektor Instytutu Technologii
Materiałów Elektronicznych (ITME), z które-
go przed laty wydzielił się Cemat i który był
W zgiełku światowej wojny czipowej, w cieniu zapowiedzi jego częściowym właścicielem (na począt-
inwestycji Intela w linię montażową procesorów pod ku było to 20, pod koniec 5 proc.). – Oferta
Topsilu, z którym polscy właściciele mieli do-
Wrocławiem, po cichu Cemat Silicon, jedyna polska firma bre relacje, wydawała się bezpieczna. Wyne-
produkująca płytki krzemowe, przestała istnieć. gocjowano, że Topsil zainwestuje w Warsza-
wie spore pieniądze, utrzymane zostanie za-
trudnienie i programy socjalne.
Sprzedaż Duńczykom okazała się bardzo
korzystna dla pracowników Cematu Silico-
Skrócona historia firmy Cemat Silicon
nu. Cena posiadanych przez nich akcji po-
Powstaje CeMat '70 – państwowy zakład produkujący materiały elektroniczne, czątkowo szacowana była na kilkadziesiąt
Lata 70. w tym kryształy krzemu. złotych za sztukę, ale po wycenie przez fir-
mę Deloitte & Touch wzrosła do 77 tys. zł za
sztukę. I tyle zapłacił Topsil.
Pracownicy wykupują od CeMat '70 zamykany wydział produkcji krzemu. – Duńczycy chcieli załatwić wszystko jak
1992 r. Powstaje Cemat Silicon SA. Część akcji ma Instytut Technologii Materiałów
należy i jeśli mieli zapłacić dużo, to tyle płaci-
Elektronicznych oraz CeMat ’70.
li – wspomina Zygmunt Łuczyński. – Instytu-
towi też coś wpadło z okazji tej transakcji, bo
2000 r. Cemat Silicon osiąga roczne przychody sięgające 14 mln dolarów. miał jeszcze ok. 5 proc. akcji i podlegał prze-
pisom o „przymusowym wykupie po godzi-
W wywiadzie w „Wyborczej” wiceprezes Jacek Bogucki mówi: wej cenie”. Myślałem, że przynajmniej z na-
2003 r. mi będą coś kombinować, ale zapłacili na-
„Tani dolar obniża nam rentowność, w takich warunkach musimy się pilnować”.
wet więcej niż pracownikom.
Po sprzedaży Cematu Duńczykom część
2008 r. Cemat Silicon SA zostaje sprzedany firmie Topsil z Danii.
jego pracowników stała się z dnia na dzień
milionerami. Gdy w latach 90. wykupywali
2012 r. Cemat Silicon SA zmienia nazwę na Topsil Semiconductor Materials SA. upadający zakład, w którym pracowali przez
lata, a następnie ciężko pracowali, aby stwo-
Global Wafers z Tajwanu przejmuje duński Topsil, w tym polską spółkę, rzyć z niego międzynarodową firmę, nie wie-
2016 r. i rozpoczyna jej wygaszanie. Wydzielona zostaje spółka posiadająca tereny dzieli, jaki będzie tego finał. Ryzyko się opłaci-
i budynki na Bemowie. ło. Jednak to nie osobiste korzyści były głów-
nym argumentem, który skłonił właścicieli-
-pracowników do sprzedaży.
2023 r. Wykreślenie Topsil Semiconductor Materials SA z rejestru firm.
– Wiek pracowników i zarządu Cematu
nie był głównym powodem podjęcia decyzji
© GAZETA WYBORCZA
o sprzedaży – komentuje Maciej Lichowski.
– Większość kadry była w wieku 45–55 lat.
O sprzedaży przesądził kurs dolara, który le-
ciał na łeb od połowy lat 2000. W 2006 r. po-
jawiły się pierwsze czarne chmury [dolar po
Półprzewodniki i światowy rynek około 3 zł], a 2008 był gwoździem do trumny
[dolar po 2 zł, najniżej w historii]. Będąc mię-
• Półprzewodnik to mate- wą komputerów, które z kolei 574 mld dol. Zdominowany dzynarodową firmą, rozliczaliśmy się w dola-
riał, który ma właściwości są podstawą nowoczesnej jest przez garstkę firm z USA rach, a jeśli ich wartość spadła dwukrotnie,
pomiędzy przewodnikiem gospodarki. i Azji. To przede wszystkim to nagle zostaliśmy bez środków na opłace-
(materiał dobrze przewodzą- • Branża półprzewodnikowa TSMC z Tajwanu (75 mld nie pracowników, wynajem pomieszczeń,
cy elektryczność, jak miedź) to wszystkie firmy, które zaj- dol. przychodu w 2022), serwis sprzętu i zakup nowego.
a izolatorem (który nie prze- mują się procesem projekto- Samsung (65 mld. dol.), Intel Po sprzedaży Topsilowi Cemat Silicon
wodzi prądu, jak np. guma lub wania, produkcji i sprzedaży (63 mld. dol.), Qualcomm stracił możliwość decydowania o własnej
szkło). Te właściwości spra- od etapu otrzymywania (44 mld. dol.). Global Wafers przyszłości. Chociaż nadal prowadził włas-
wiają, że można z nich budo- kryształów krzemu (który i wchłonięty przez niego ny biznes (obrabianie duńskich kryształów
wać tranzystory, z których jest świetnym półprzewod- Topsil to natomiast jeden FZ stanowiło ok. 20 proc. zadań, reszta to
z kolei można tworzyć układy nikiem), do etapu gotowego z niewielu producentów produkcja i sprzedaż własnych kryształów
scalone. Układy scalone (np. produktu (np. procesorów). płytek krzemowych, które metodą Czochralskiego), miał zagwaranto-
procesory, moduły pamięci, • Globalny rynek półprze- kupują producenci m.in. wane inwestycje i rozwój. Jednak patrząc
moduły logiczne) są podsta- wodników był w 2022 warty procesorów. wstecz, ten moment był jednym z kluczo-
wych, które doprowadziły do zamknięcia
firmy w 2023.
Topsil szukał kogoś, kto produkowane w Da- im z powrotem. To było dla nas za dużo kom- – Tamta decyzja nie była wcale trudna,
nii kryształy FZ poddawałby dalszej obróbce. plikacji i kombinowania. Zresztą wtedy zle- ale bolesna, bo zawsze boli, jak się coś traci
Wcześniej zlecali to firmie Global Wafers z Taj- cenia z Topsilu były tylko małym fragmen- – wspomina Maciej Lichowski. – Kurs dolara
wanu, ale szukali alternatywy. A z Kopenha- tem naszych przychodów. nas dusił. Mieliśmy poważne kłopoty, ciężko
gi do Warszawy jest dużo bliżej niż do Tajpej. Chociaż duńsko-polska współpraca się za- było spiąć wszystko finansowo. Na jednym
Współpraca Topsilu z Cematem była na rękę kończyła, pozostały po niej dobre relacje i pry- z semiconów [targi firm z branży półprze-
obu stronom. W Danii produkowano krysz- watno-biznesowe kontakty. Zaprocentowa- wodników] podszedł do nas Hans Mikke-
tały, a w Warszawie je obrabiano (czyszcze- ły one kilka lat później, gdy Topsil w 2008 r. lsen, prezes Topsilu, i zapytał, co byśmy po-
nie, cięcie, polerowanie, przycinanie do wy- wykupił w całości Cemat Silicon. wiedzieli, gdyby nas kupili. Potem, gdy oferta
maganych rozmiarów). Nie trwało to jednak Topsilu była już na stole, we własnym gronie
wiecznie, po kilku latach współpraca ustała. dyrektorów i menedżerów zrobiliśmy głoso-
– Nadal chcieliśmy współpracować NA GRANICY UPADKU wanie, bo zawsze tak decydowaliśmy o przy-
z Topsilem, ale na dotychczasowych zasa- szłości firmy. Demokratycznie. Na osiem obec-
dach – oni kupują u nas usługę, a my ją wy- Z punktu widzenia Topsilu decyzja o kupieniu nych osób wszyscy zagłosowali za sprzeda-
konujemy – wspomina Maciej Lichowski. Cematu była oczywista. Wcześniej obróbkę żą. Ja też. Przez kolejne kilka lat Cemat Sili-
– Topsil chciał natomiast, żebyśmy kupowali swoich kryształów FZ musieli zlecać na ze- con ze wsparciem Topsilu rozkręcił się jesz-
od nich kryształy, obrabiali je i sprzedawali wnątrz, m.in. w Cemacie czy Global Wafers. cze mocniej. 1 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
TOPSIL
SEMICONDUCTOR
MATERIALS SA
Na papierze Cemat Silicon istniał do
2012 r. Potem firma zmieniła nazwę na
Topsil Semiconductor Materials SA,
którego 100 proc. akcji posiadał duński
Topsil Semiconductor Materials A/S.
Duńczycy obiecali utrzymanie firmy i in-
westycje w nowy sprzęt, ale nie obyło się
bez restrukturyzacji, czyli zwolnień. Te
dotknęły przede wszystkim dział admi-
nistracyjny firmy.
Topsil wyznaczył także nowych pre-
zesów. Pierwszym był Martin Hansen,
który przyszedł z centrali. Drugi pre-
zes przyszedł z zewnątrz, spoza bran-
ży półprzewodnikowej. Od 2011 r. pre-
zesem Cematu był Abdelmottaleb Do-
ulan, który miał bogate doświadczenie
w branży motoryzacyjnej.
– Pamiętam, jak dostałem telefon od
headhuntera, że firma półprzewodni-
kowa ma dla mnie propozycję – opo-
wiada Doulan. – To było dla mnie spo-
re zaskoczenie, bo nie miałem zawodo-
wego doświadczenia w tej branży. Ale
studiowałem na kierunku technologii
półprzewodnikowych na Politechnice
Warszawskiej i los zdecydował, że 19 lat
później zostałem prezesem firmy wła-
śnie z tej branży.
Abdelmottaleb Doulan wspomina, że
od duńskich właścicieli otrzymał zadanie
wprowadzenia motoryzacyjnych stan-
dardów zarządzania i produkcji w war-
szawskiej firmie.
– Z technicznego punktu widzenia
zespół był na najwyższym światowym
poziomie. Jednak z punktu widzenia za-
rządzania widać było mocne naleciałości
PRL-u. Trzeba pamiętać, że większość
pracowników była tam od początku. Zo-
baczyłem wiele metod jeszcze z tamtych
czasów. Trzeba było nauczyć innego po-
dejścia, myślenia zespołowego, umiejęt-
ności miękkich itp. To oczywiście nie
była ich wina, po prostu nie znali in-
nego sposobu, nie wiedzieli, jak zarzą-
dzać zasobami ludzkimi, zwiększać za-
angażowanie pracowników, działać ze-
społowo, systemowo i systematycznie,
strzelać wszyscy do jednej bramki i ra-
zem osiągnąć lepsze wyniki. Przycho-
dząc z zewnątrz, szybko to zauważy-
łem i zacząłem zmieniać. Początkowo
niektórzy byli oporni, ale szybko prze-
konali się do nowych metod.
Topsil chciał, aby polski oddział pro-
dukował płytki krzemowe dla branży
motoryzacyjnej, stąd m.in. zatrudnie-
nie doświadczonego prezesa z tej wła-
śnie branży. Oprócz zmiany mentalno-
ści konieczne było uzyskanie międzyna-
1 RP rodowych certyfikatów jakości (ISO/ TS
EKONOMIA+
16 949) i innych. To było drugie zadanie
nowego prezesa.
– Rozpoczęliśmy procesy certyfikacji.
Po pewnym czasie zespół z Warszawy
zaczął osiągać wyniki, jakich nie widzia-
łem w branży automotive – wspomina
Abdelmottaleb Doulan. – W 2013 r. uzy-
skaliśmy certyfikat SO/ TS 16 949, trzy
lata później musieliśmy przejść ponow-
ną certyfikację, czyli potwierdzić, że na-
dal mamy te umiejętności – to standar-
dowa procedura. W 2016 r. przeszliśmy
recertyfikację bez ani jednej uwagi. Nigdy
wcześniej czegoś takiego nie spotkałem.
Wydawało się, że wszystko idzie
świetnie. Polska firma uchroniła się
przed bankructwem, zdobywała nowe
możliwości. Duńczycy uzyskali moż-
liwość obrabiania zaawansowanych
i trudno dostępnych kryształów FZ
„u siebie”, powiększyli też asortyment
o warszawskie kryształy Czochralskiego,
czyli tańsze i bardziej masowe. I może
to właśnie ta wygodna sytuacja dopro-
wadziła do tego, że w 2016 r., czyli zale-
dwie osiem lat po przejęciu Cematu Si-
liconu, Topsil sam został przejęty przez
Global Wafers z Tajwanu.
– Topsil przespał zmiany na rynku
– tłumaczy Maciej Lichowski. – Gdy kon-
kurencja oferowała już płytki krzemo-
we FZ o średnicy 200 mm, Topsil miał
tylko 150 mm. Pamiętam, jak w Toyocie
mówiliśmy, że już szykujemy linię pro-
dukcyjną na 200 mm, to odpowiedzieli
mi, że chętnie zobaczą ofertę, gdy roz-
poczniemy produkcję. W końcu Topsil
ją uruchomił, ale było już za późno. Ry-
nek zagospodarowały firmy z Japonii.
Płytka krzemowa o większej średnicy
to większa wydajność procesu produk-
cji. Im większa płytka, tym szybszy i tań-
szy jest proces. Dla odbiorców większa
średnica oznaczała oszczędność czasu
i pieniędzy. Fakt, że Topsil nie oferował
płytek tak dużych jak konkurencja, był
jednym z dwóch głównych powodów,
dla których sytuacja finansowa duń-
skiej firmy zaczęła się mocno psuć na
początku drugiej dekady XXI w. Drugi
powód był związany z bardziej zaawan-
sowanymi kryształami FZ i technologią
NDT (krzem domieszkowany neutro-
nowo), która jest jeszcze wydajniejsza
od gołego FZ. Technologia NDT nie by-
ła wcale nowa, w latach 70. takie krysz-
tały produkowano m.in. w Polsce przy
użyciu reaktora Maria w Narodowym
Centrum Badań Jądrowych w Świer-
ku. Topsil rozwinął tę technologię i stał
się jej liderem.
Kryształy FZ w technologii NDT były
oczywiście droższe (nawet o 50 proc.),
jednak nie to było największym proble-
mem dla potencjalnych klientów. Do ich
produkcji potrzebne są reaktory jądro-
we, do których dostęp jest z oczywistych
względów ograniczony, dodatkowo nie
każdy reaktor się nada, np. te duże, pro-
dukujące energię elektryczną, są bezuży-
teczne w procesie produkcji krzemu FZ
NDT. Mała dostępność reaktorów i do-
datkowa nieprzewidywalność (np. re-
aktor w serwisie może być wyłączony
z pracy na kilka miesięcy) powodowała
obawy klientów o regularność dostaw.
– Już w normalnych warunkach ofe-
rowanie FZ NDT było trudne, klienci na-
rzekali, ale jakoś to szło. Szło tak do roku
2015, gdy Japończycy pokazali coś, czym
dosłownie pozamiatali – wspomina Li-
chowski. – W 2014 albo 2015 r. pojecha-
liśmy z Duńczykami do Japonii z ofer-
tą. Jeździliśmy do największych: To-
yoty, Mitsubishi, Hitachi itd. Na jednym
ze spotkań pokazujemy nasze FZ NDT,
Japończycy słuchają, mówią coś do sie-
bie, nagle wstaje jeden z nich i pokazuje,
co opracowali w konkurencyjnej firmie
Shinetsu. Szczęki zbieraliśmy z podłogi.
Okazało się, że w Shinetsu tak podkrę-
cili technologię gołego FZ, że były wy-
dajniejsze niż nasze NDT. Bez reakto-
rów, bez niepewności i do tego jeszcze
taniej. Nasze miały wartość RRV na po-
• Kompleks ziomie 10–12 proc. [kluczowy parametr
budynków, kryształów krzemu opisujący jego opor-
w których mie- ność, im niższy, tym lepszy]. Te z Shinet-
ściła się jedyna su miały 6–7 proc. Potem jeszcze próbo-
w Polsce firma waliśmy robić Super NDT o RRV 2 proc.,
produkująca ale to były tylko prototypy. No i znów by-
płytki krzemo- ło za późno.
we do proce- W ten sposób Topsil tracił oba rynki.
sorów – Topsil Rynek kryształów Czochralskiego przez
Semiconduc- to, że pozwolił się wyprzedzić konku-
tor Materials rencji z 200-milimetrowymi talerza-
w Warszawie mi, a z rynku FZ wygonili ich Japoń-
FOT. ADAM STĘPIEŃ czycy z Shinetsu. Wyniki finansowe fir-
/ AGENCJA WYBOR- my pogarszały się z roku na rok, akcje
CZA.PL traciły na wartości, a akcjonariusze się
denerwowali.
– Jeśli prezes firmy doprowadzi do jej
upadku, to już raczej nie znajdzie kolej-
nego zatrudnienia na tym stanowisku.
Co może zrobić, żeby do tego nie dopu-
ścić? Upadającą firmę trzeba sprzedać,
uspokoić akcjonariuszy, którzy dostaną
do ręki gotówkę – komentuje Lichowski.
GLOBAL WAFERS
KUPUJE TOPSIL
W 2016 r. gigant z Tajwanu, Global
Wafers, kupił duński Topsil. Prezes Do-
ris Hsu spełnił swoją zapowiedź z lat
90., gdy z 20-procentowym udziałem
w Topsilu zasiadał w radzie firmy. Po-
dobno współpraca nie układała się gład-
ko, Doris Hsu rozstała się z Topsilem
w gniewie, na odchodne rzucając, że
„jeszcze ich wykupi”. 20 lat później do-
pięła swego.
Oficjalna decyzja o zamknię-
ciu polskiej części Topsilu zapadła
w 2017 r. Tylko ze względu na pozy-
tywną sytuację na rynku półprzewod-
ników i zwiększony popyt wyrok śmier-
ci na dawny Cemat Silicon został odro-
czony. W zmniejszonym zakresie pro-
dukcja płytek krzemowych trwała jesz-
cze w 2018 r. Rok później produkcja zo-
stała wygaszona, a wszyscy pozostali
pracownicy zwolnieni.
Dziś w pomieszczeniach, w których
wtedy cięte i polerowane były płytki
krzemowe, przygotowywana jest karma
dla psów. Pomieszczenia dawnego
Cematu Siliconu wynajmuje firma
PsiBufet, oferująca dietę pudełkową
dla czworonogów
V
Wykupienie Topsilu przez Global
Wafers nie jest oczywiście kwestią oso-
bistą, ale wyłącznie biznesową, nawet je-
śli prezes jest zaangażowana emocjonal-
nie. Kupując Duńczyków, firma z Tajwa-
nu w końcu weszła w posiadanie tech-
nologii do produkowania krzemu FZ.
– Każda firma z branży chce mieć
w portfolio kryształy FZ, bo dzięki te-
mu buduje pozycję rynkową – tłuma-
czy Abdelmottaleb Doulan. – Ale opra-
cowanie tej technologii od zera jest trud-
ne. W przypadku Global Wafers łatwiej-
sze okazało się kupienie Topsilu z ich
technologią niż opracowanie własnej.
Po zakupie Cemat niestety nie był im po
prostu do niczego potrzebny. Kryształy
Czochralskiego produkowali sami, i to
w dużo większych ilościach, a obróbkę
kryształów FZ mieli u siebie. Nauczyli
się jej, robiąc to przez lata dla Topsilu,
który zlecał takie prace zarówno Cema-
towi, jak i Global Wafers.
Przejmując Topsil, Global Wafers
przejęło także biznes, maszyny,
know-how i pracowników Cematu. Biz-
nes przenieśli do swoich biur sprzeda-
ży (np. w Japonii, gdzie biuro w imie-
niu Topsilu miał organizować Maciej
Lichowski; Global Wafers miał całą sieć
dystrybucji po tym, jak wykupił japoń-
skie firmy), maszyny z Warszawy wysła-
li do swoich zakładów na całym świe-
cie, know-how już mieli, a pracowni-
ków zwolnili. Jedyne, co pozostało, to
tereny na warszawskim Bemowie, na
których mieścił się Cemat. Ich właści-
cielem jest spółka z Danii, która zosta-
ła wydzielona z Topsilu.
– Po przejęciu przez Global Wafers
robiłem prezentację dla jej prezes Do-
ris Hsu (uznaną za bizneswoman roku
2023 przez EY), że warto zachować Ce-
mat, ale los zakładów był już przesądzo-
ny – wspomina Doulan.
CO POLSKA STRACIŁA?
Cemat Silicon był małym zakładem
o ograniczonych możliwościach, zwłasz-
cza w porównaniu z licznymi, ogromny-
mi fabrykami Global Wafers. W wypo-
wiedzi dla „Wyborczej” z 2003 r. wicepre-
zes Cematu Jacek Bogucki mówił, że ich
udział w rynku to mniej niż 1 proc. Dla
firmy z Tajwanu utrzymywanie Cema-
tu nie miało sensu z biznesowego punk-
tu widzenia. Zdaniem Macieja Lichow-
skiego tylko jedna rzecz mogłaby prze-
dłużyć istnienie polskiej firmy.
– Gdyby pandemia przyszła wcześniej,
Cemat Silicon byłby nieoceniony. To je-
dyny taki zakład, w którym produkcja
i obróbka odbywały się w jednym miej-
scu. Po przerwaniu łańcuchów dostaw
w pandemii byłby to zdecydowany atut.
No ale wtedy już nie było kim ani czym
produkować – mówi Maciej Lichowski
I zastanawia się: – Czy byłby sens, że-
by wydzielić Cemat z Topsilu, żeby w Pol-
sce go ktoś odkupił? Może tak, tylko kto
by chciał kupić firmę bez klientów i ma-
szyn, za to ze starzejącą się załogą? A czy
historia mogłaby się potoczyć inaczej?
Nie wiem. Wiem tylko, że gdybym znów
miał zagłosować nad tym, czy bierzemy
ofertę Topsilu z 2008 r., to dziś też bym
się zgodził. Innej drogi wtedy nie by-
ło, a i teraz nie widzę innej możliwości.
– To było prestiżowe miejsce i szko-
da, że Polska je straciła – mówi z żalem
Abdelmottaleb Doulan. – Uważam, że
nie powinno się dopuścić do utraty te-
go typu technologii. Ojczyzna Czochral-
skiego straciła przemysł, który stoi na
jego odkryciu. Każdy telefon, kompu-
ter, samochód, a nawet niektóre nowe
pralki i lodówki mają w sobie cząstkę
Polski. Prof. Jan Czochralski, który wie-
le znaczy dla świata, nie dość, że nie
jest znany w Polsce i nie otrzymał Na-
grody Nobla, to jeszcze z jego świato-
wych patentów i mądrości Polska nie
ma zupełnie nic. +
VI EKONOMIA+ Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Mieszkam u rodziców. Za darmo?

Renacie mama powiedziała
wprost: zostajesz, płacisz.
Alicja sama zdecydowała, że
będzie rodzicom dokładać
tysiąc złotych. Karolina została
poinformowana, za co powin- ODKŁADAĆ NA SWOJE
Do domu rodzinnego planuje jeszcze wró- Joanna, mama trójki dzieci w wieku 23, przekazać mu to wszystko, co uznało się za
cić. – Po powrocie do kraju pewnie trochę 22, 11 lat, stawia sprawę jasno: pracujące dzie- słuszne i właściwe. I zapytać, jak ono to wi-
jeszcze pomieszkam u mamy, zanim zdobę- ci powinni płacić, gdy dzielą mieszkanie z ro- dzi? Jak się z tym czuje? Jaką ma w związ-
dę dobrze płatną pracę, odłożę coś, żeby było
mnie stać na wynajem. Bo na swoje na pew-
dzicami. Wszystkie jej dzieci mieszkają w do-
mu rodzinnym. Starsze pracują i dokładają się
ku z tym propozycję? Ważne jest, aby przed
i w trakcie rozmowy mieć dobre uczucia,
no długo mnie nie będzie stać – mówi Alicja. miesięcznie do budżetu domowego po 400 zł. zachować spokój, życzliwość, zrozumienie
– Stawka jest stała. Powiedziałam, że jeżeli to i dobrą wolę – radzi Violetta Wróblewska.
za dużo, niech idą na swoje... Przy tych dzisiej-
szych cenach żal im dużo płacić za wynajem,

na płacić z własnej kieszeni.

Klaudii rodzice także nie narzucili, ile powin-
Justyna Sobolak
– Znajomi się dziwią. Mówią: „wyprowadź
się”. Że oni by własnym rodzicom tyle, ile ja
za mieszkanie, nie płacili. Ale sytuacja wca-
le nie jest prosta – opowiada Renata. Cztery
lata temu wróciła do rodzinnego domu i od
tego czasu mieszka z mamą. – Wynajmowa-
łam mieszkanie z partnerem, ale się nam nie
układało. Sytuacja się pogorszyła, gdy zaszłam
w ciążę. Zdecydowaliśmy o rozstaniu. Byłam
trochę bez wyjścia i wróciłam do rodzinnego
domu – kontynuuje opowieść Renata.
NIE ZAWSZE STAŁA STAWKA
Mama powiedziała jej wprost, że jeśli chce zo-
stać, ma płacić 1,4 tys. zł miesięcznie. – Zna-
jomym się to nie mieści w głowie. Mówią, że
nie powinnam na to przystawać, że bez prze-
sady – to nie w porządku, żeby własna matka
tyle ode mnie pieniędzy brała, że taniej wy-
najmę. Ale w tej cenie mam obiady i pomoc
w opiece nad synem. Mama odbiera mi dziec-
ko z przedszkola, podaje mu posiłki, zanim
wrócę z pracy – relacjonuje Renata.
Alicja mieszkała z rodzicami przez całe stu-
dia. Uczyła się i pracowała. Wyprowadziła się
kilka miesięcy temu, wyjechała za granicę. Gdy
mieszkała z rodzicami, sama zdecydowała, że
będzie płacić stałą kwotę – 1 tys. zł miesięcznie.
– Sama opłacam sobie studia, za swoje
pieniądze kupiłam samochód i pokrywałam
koszty z tym związane. Zanim to zrobiłam,
dzieliłam auto z mamą i koszty napraw szły
na pół. Ubrania, kosmetyki kupowałam za
swoje pieniądze. Jedzenie też w większości
ogarniałam sama. Czasem mama coś mi ku-
piła czy ugotowała obiad, a czasem ja coś ku-
piłam dla niej i rodzeństwa, przygotowałam
posiłek dla wszystkich – opowiada.
na płacić, jeśli chce mieszkać z nimi pod jed-
nym dachem. Ma 24 lata, studiuje i nigdy nie
mieszkała poza rodzinnym domem.
– Rodzice zaznaczyli jedynie, że ze swoich
pieniędzy muszę pokryć koszty studiów – mie-
sięcznie 550 zł, dojazdy na nie – ok. 250 zł,
abonamenty – 50 zł i wszelkie swoje potrze-
by z zakresu tych „wizualno-rozrywkowych”.
Tata nigdy pieniędzy ode mnie żadnych nie
chciał, mamie miesięcznie dorzucam plus
minus 300 zł, albo po prostu robię jej jakiś
przelew, np. za prąd – relacjonuje Klaudia.
Wyprowadzkę z rodzinnego domu pla-
nowała w wakacje, ale straciła pracę. – Mo-
że uda mi się wyprowadzić w październiku
lub listopadzie – ma teraz nadzieję.
Aneta mieszkała w domu rodzinnym przez
cały okres studiów i mieszka nadal, teraz już
z mężem.
– Tata nigdy nie poprosił o żadne pienią-
dze, nie kazał nam nawet opłacać rachunków.
Za to ja gotuję, sprzątam. Z mężem odkłada-
my na własne mieszkanie. Tata chce, byśmy
się usamodzielnili, wie, że każdy grosz jest
dla nas ważny. Bardzo to cenię – mówi Aneta.
CZYNSZ DLA RODZICÓW?
Co dom, to inne rozwiązanie. „Mam 21 lat.
Zacząłem pracować, a od października idę
na studia zaoczne. Mieszkam z rodzicami
i chcą, bym dokładał im się do wydatków.
Rzucili mi kwotą 1 tys. zł miesięcznie i teraz
moje pytanie brzmi, czy według was jest to
dużo? I czy powinienem płacić za mieszka-
nie z nimi?” – pyta ktoś na jednym z forów.
Ktoś inny pisze: „Mieszkamy w domu ro-
dzinnym, pokrywamy opłaty. Ostatnio ma-
ma stwierdziła, że powinniśmy być szczęśli-
wi, że nie musimy jej płacić czynszu. Jeste-
śmy zaskoczeni takim sformułowaniem. Czy
coś takiego się praktykuje?”.
Jednoznacznej odpowiedzi nie ma.
więc zostali. U mnie w rodzinie zawsze było
w dobrym tonie dokładanie się do rachunków
albo budżetu. Zresztą moje dzieci wiedzą, że
jestem bardzo wymagająca. Czasy mamy cięż-
kie, wszystko jest drogie. Im lepiej jest dać te
400 zł i mieć w domu ciepły posiłek, wyprane
itd., niż szukać jakiegoś lokum, gdzie rachun-
ki ich zjedzą. Mieszkając z nami, zaoszczędzą
trochę grosza – podsumowuje Joanna.
W ZGODZIE ZE SOBĄ
Każda rodzina indywidualnie powinna usta-
lić, na jakich zasadach prowadzi gospodar-
stwo domowe. Psycholog Violetta Wróblew-
ska, autorka książek „Życie i zdrowie masz
tylko jedno” oraz „Studium sztuki lepszego
życia, kreacjazycia.pl”, radzi, by nie bać się,
rozmawiać o tym otwarcie i wszelkie decy-
zje podejmować w zgodzie ze sobą.
– Każdy człowiek dysponuje wolną wolą,
własną intuicją i chce postępować w zgodzie
z własnymi wewnętrznymi potrzebami i od-
czuciami. Stąd tego typu kwestie każdy ro-
dzic powinien indywidualnie rozeznać naj-
pierw sam na sam ze sobą, w ciszy i spokoju.
I z tym wewnętrznym przekonaniem i spoko-
jem podejść do własnego dziecka. Po prostu
Z danych Eurostatu wynika,
że w 2022 r. średnia w Unii
Europejskiej, jeśli chodzi o wiek
wyprowadzki z domu rodzinnego,
wynosiła 26,4 lata. Najpóźniej
dom rodzinny opuszczają
mieszkańcy Chorwacji (33,4),
Słowacji (30,8), Grecji (30,7),
Bułgarii, Hiszpanii (30,3), Malty
(30,1) i Włoch (30)
BAMBOCCIONI
Z danych Eurostatu wynika, że w 2022 r. śred-
nia w Unii Europejskiej, jeśli chodzi o wiek
wyprowadzki z domu rodzinnego, wynosiła
26,4 lata. Najpóźniej dom rodzinny opusz-
czają mieszkańcy Chorwacji (33,4), Słowa-
cji (30,8), Grecji (30,7), Bułgarii, Hiszpanii
(30,3), Malty (30,1) i Włoch (30).
Co ważne, w niemal wszystkich tych kra-
jach sytuacja w 2022 r. była gorsza niż przed
pandemią. Jedynym wyjątkiem są Włochy,
gdzie młodzi wyprowadzali się w 2019 r.,
mając 30,1 lat. Największa różnica dotyczy
Chorwacji. Młodzi ludzie w 2022 r. wyfru-
wali z gniazda, mając ponad 33 lata, a przed
pandemią było to 31,8 lata.
W naszym kraju w 2019 r. młodzi Polacy szli
na swoje, mając średnio 27,4 lata. Teraz jest
to o 1,5 roku dłużej – w 2022 r. młodzi usamo-
dzielniali się, mając niemal 29 lat. Warto za-
uważyć, że Polska zamyka dziesiątkę krajów,
w których proces wyprowadzki z domu rodzin-
nego trwa najdłużej. Na przeciwnym biegunie
zestawienia, czyli na liście krajów, w których
młodzi szybko opuszczają rodziców, znajdu-
ją się Finlandia (21,3 lata), Szwecja (21,4) oraz
Dania (21,7). Następna jest Estonia, gdzie mło-
dzi wyprowadzając się, mają średnio 22,7 lata.
– Istnieje zależność między stopniem roz-
woju danego kraju a szybszym usamodziel-
nianiem się młodych ludzi. Wynika to wprost
z kosztów samodzielnego mieszkania. Tam,
gdzie młodzi mogą łatwo znaleźć pracę, do-
stają wysokie stypendia czy mają wsparcie
od rodziców, szybciej wyprowadzają się z do-
mu. Dotyczy to takich miejsc jak np. Finlan-
dia, Szwecja czy Dania. Na drugim biegunie
znajdują się natomiast Chorwacja, Słowacja,
Grecja czy Bułgaria, gdzie ten proces trwa
dłużej i młodzi mają w momencie opusz-
czenia rodzinnego domu więcej niż 30 lat.
To oznacza, że tych dorosłych już ludzi nie
stać do tego czasu na samodzielność – ana-
lizuje Krzysztof Inglot, założyciel Personnel
Service, ekspert rynku pracy. +

O G ŁO S Z E N I A




iż zamierza wszcząć postępowanie
o ograniczenie sposobu korzystania z części
nieruchomości o nieuregulowanym stanie
prawnym, na wniosek PGE Dystrybucja S.A.
Oddział Łódź, polegającej na budowie kabla
elektroenergetycznego nN 0,4 kV w Łodzi przy
ulicy Papierniczej – działki nr 176/1, 176/2
i 71 w obrębie W-31, oraz wzywa wszystkie
osoby, którym przysługują prawa rzeczowe do
nieruchomości do ich ujawnienia i udowodnienia
w terminie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia

OGŁOSZENIE       INFORMACJA O ZAMIARZE OGRANICZENIA W DRODZE
        DECYZJI SPOSOBU KORZYSTANIA Z NIERUCHOMOŚCI
Sąd Rejonowy w Myślenicach   
  
 ­  ­   
 Zgodnie z art. 124 ust. 1 oraz art. 114 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U.
z 2023 r., poz. 344 ze zm.) Starosta Chełmski podaje do publicznej wiadomości informację o zamiarze ograniczenia,
wzywa osobę uprawnioną do €       ‚              
  ƒ 
 „ w drodze decyzji sposobu korzystania z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, oznaczonych
w operacie ewidencji gruntów i budynków jako działki nr:
† ‡ ­ƒ   ˆ
odbioru dowodu rzeczowego   
 ‰ Š ‹  Œ  nr 84 położona w obrębie Bukowa Wielka cz. II, gmina Sawin
 nr 16 położona w obrębie Czułczyce Małe, gmina Sawin
   
 nr 7 położona w obrębie Czułczyce Duże, gmina Sawin
zabezpieczonego w sprawie   ƒ
    

ŒƒŽ ‰‹€‘Œ
 nr 229 położona w obrębie Czułczyce – Kolonia, gmina Sawin
 nr 249, nr 316 położone w obrębie Podpakule, gmina Sawin
II K 501/15 – samochodu  ­  ’ ’  nr 266 położona w obrębie Radzanów, gmina Sawin
ƒ     ­    nr 1084, nr 1235 położone w obrębie Sawin, gmina Sawin
osobowego marki „BMW”
 ­      
   ­ 
  
w celu realizacji inwestycji celu publicznego związanej z budową napowietrznej linii elektroenergetycznej WN 110 kV relacji
Chełm – Macoszyn. W związku z powyższym wzywa się właścicieli bądź ich następców prawnych oraz osoby, którym
 
 “    przysługują inne prawa rzeczowe do wyżej wymienionej nieruchomości, aby w terminie 2 miesięcy od daty ukazania
model „X6” o numerze VIN:

– pod rygorem pominięcia praw tych osób.   ”­ ­
 się niniejszego ogłoszenia zgłosili i udokumentowali te prawa w Starostwie Powiatowym w Chełmie (22-100 Chełm,
Oświadczenia, wnioski oraz dokumenty należy pl. Niepodległości 1, pok. 161, tel. 82 562-75-23). Nie zgłoszenie się osób legitymujących się prawami rzeczowymi do
przekazywać na adres Urzędu Miasta Łodzi. WBAFG02030LJ67726. ™   ƒŒ
• – — •  ˜   ˜
przedmiotowych nieruchomości skutkować będzie wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego.
OGŁOSZENIE 34270266 OGŁOSZENIE 34271110 OGŁOSZENIE 34271074 OGŁOSZENIE 34271148

WYCIĄG Z OGŁOSZENIA
O DRUGIM PRZETARGU USTNYM NIEOGRANICZONYM NA SPRZEDAŻ NIERUCHOMOŚCI
Cena wywoławcza Termin
L.p Opis nieruchomości Macierzysta księga wieczysta Wadium
brutto przetargu
Stypułów 68B obręb 0018 Stypułów działka nr 502 o powierzchni 1.0700 ha; Opis użytku: Inne tereny zabudowane symbol klasoużytku: Bi o pow. 1.07 ha - Nieruchomość
31
gruntowa zabudowana budynkiem o przeznaczeniu innym niż mieszkalny (budynek po byłej szkole) o powierzchni użytkowej 1.245,00 m2 . KW Nr ZG1N/00061625/7
PAŹDZIERNIKA
1. Dla nieruchomości brak jest obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Nieruchomość jest wolna od wpisów 1.689.000,00 zł 168.900,00 zł
2023 r.
W stosunku do działki Gmina Kożuchów nie podjęła uchwały, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 09 października 2015 r. o rewitalizacji (t.j Dz.U z 2021 r. poz. 485 ze zm.), jakichkolwiek ciężarów, ograniczeń i hipotek
godz. 8.00
działka nie leży na obszarze Specjalnej Strefy Rewitalizacji, o której mowa w rozdziale 5 ustawy o rewitalizacji..
Broniszów 65B obręb 0001 Broniszów działka nr 337/2 o powierzchni 1.2400 ha. Opis użytku: Inne tereny zabudowane symbol klasoużytku: Bi o pow. 1.2400 ha
KW Nr ZG1N/00026066/3
- Nieruchomość gruntowa zabudowana dwoma budynkami o przeznaczeniu innym niż mieszkalny stanowiące połączony komunikacyjnie obiekt o powierzchni 31
DZIAŁ III - PRAWA, ROSZCZENIA I OGRANICZENIA
użytkowej 706,00 m2.. (Budynki po byłej szkole). PAŹDZIERNIKA
2. zawiera wpis dot. służebności dojścia 907.000,00 zł 90.700,00 zł
Dla nieruchomości brak jest obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 2023 r.
i dojazdu do działki nr 337/1.
W stosunku do działki Gmina Kożuchów nie podjęła uchwały, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 09 października 2015 r. o rewitalizacji (t.j Dz.U. z 2021 r. poz. 485 godz. 8.30
DZIAŁ IV - HIPOTEKA – brak wpisów
ze zm.), działka nie leży na obszarze Specjalnej Strefy Rewitalizacji, o której mowa w rozdziale 5 ustawy o rewitalizacji..
Termin i miejsce przetargu: 31 PAŹDZIERNIKA 2023 r. w godz. odpowiednio podanych w tabeli, siedziba Urzędu Miejskiego w Kożuchowie ul. Rynek 1A, sala nr 12, I piętro. Wadium na w/w nieruchomości należy wpłacić w terminie do dnia 25 PAŹDZIERNIKA 2023 r.z zaznaczeniem na
jaki cel i ze wskazaniem nieruchomości, na rachunek Gminy Kożuchów Bank Spółdzielczy w Kożuchowie Nr 4996730007 0000 0000 10070006. Za datę wpłacenia wadium uważa się wpływ wymaganej kwoty na rachunek Gminy Kożuchów. Pełny tekst ogłoszenia o przetargu podaje
się do publicznej wiadomości poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miejskim w Kożuchowie, opublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej Urzędu. Wyciąg z ogłoszenia o przetargu zamieszczony zostanie w prasie ogólnokrajowej oraz
o zasięgu obejmującym powiat. Dodatkowe informacje o nieruchomości można uzyskać w Wydziale Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Kożuchowie, ul. Rynek 1 A, I piętro pokój nr 5, tel. 68 355 59 45.
OGŁOSZENIE 34271270 1 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
BI DATA.PL VII

Trudny start

Bez szans na mieszkanie

Dlaczego wielu z nas Młodzi Polacy trzymają się domów rodzinnych niedawna na kredyt nawet nie miała co li-
czyć. Z kalkulacji opublikowanych na por-
nie stać na samodzielne Odsetek osób w wieku 25-34 lat, które
zamieszkiwały z co najmniej jednym
Odsetek populacji zamieszkującej lokale
z niewystarczającą liczbą pokoi* w 2022 r. talu Forsal.pl wynika, że para, która chce
wynająć 50-metrowe lokum w stolicy, co
życie nawet we własnym rodzicem w 2022 r.
miesiąc za mieszkanie musi zapłacić śred-
mieście? 2,5 1,6
nio ok. 4 tys. zł, czyli blisko 40 proc. wspól-
13,5 12,1
nego dochodu netto.
24,5 22,6 Nieco łatwiej jest przeżyć w innych mia-
Alicja Gadomska, 35,5 33,1 stach Polski, lecz wszędzie ceny najmu
Katarzyna Korzeniowska, 46,6 43,6 w ostatnim roku wyraźnie się podniosły.
Sylwia Szołucha Jeszcze niedawno trudno wyglądała
57,6 Polska Polska
51 proc. 35,8 proc. też sytuacja osób, które zamierzały wziąć
Z danych Eurostatu dla 2022 roku wyni- 68,6
kredyt na zakup własnego lokum. Jak wy-
ka, że już ponad połowa polskich młodych liczają autorzy analizy, warszawska para
dorosłych, czyli osób w wieku 25-34 lata, planująca zakup 50-metrowego mieszka-
mieszka z rodzicami. Jeszcze w roku po- nia, biorąc kredyt na 25 lat i mając 10 proc.
przedzającym epidemię SARS-CoV-2 od- wkładu własnego, musiałaby co miesiąc
setek ten był niższy o 7 proc. *Na podstawie wielkości gospodarstwa spłacać raty o wysokości blisko 5 tys. zł.
Przebywanie młodych w domach rodzin- domowego, składu rodziny i wieku mieszkańców
Od lipca jednak ruszył rządowy program
nych przyczynia się do panującego w nich „Bezpieczny kredyt 2 proc.”, który praw-
ścisku. Polska należy do czołówki państw, je- Buduje się w Polsce dopodobnie inwestycje te ma w pewnym
śli chodzi o odsetek populacji żyjącej w prze- Mieszkania oddane do użytkowania w Polsce w latach 2019-22, wg liczby pokoi, w tys. stopniu ułatwić. Przynajmniej osobom
ludnionych gospodarstwach domowych. 2019 2020 2021 2022 nieposiadającym nieruchomości i mogą-
Według Eurostatu w ubiegłym roku sytu- 86,8 88,8 cym wziąć kredyt we dwójkę. W pojedyn-
acja taka dotyczyła ponad 35 proc. mieszkań- 80 000
73,8
kę inwestycji podołać jest trudniej. Wedle
ców naszego kraju. Brak dostatecznej prze- 81,8
87,8 kalkulacji ekspertów, żeby zakupić w War-
59,8 60,6 60,4
strzeni do życia odczuwali przede wszystkim 60 000
szawie mieszkanie o powierzchni 38,5 m
72,4
mieszkańcy państw Europy Wschodniej. 40 000 56,6 58,8 55,3 kw., singiel czy singielka powinni zara-
Jak Eurostat definiuje życie w przelud- biać 8,8 tys. zł.
nionym gospodarstwie domowym? Otóż 20 000 A co, jeśli po wyborach zmieni się władza?
13,9 15,3
jest to stan, w którym mieszkańcy nie mają Koalicja Obywatelska proponuje pro-
13,6 15,6
do dyspozycji minimalnej, zapewniającej 0 jekt kredytu 0 proc. na pierwsze miesz-
godne warunki liczby pokoi. Według zało- 1-2 3-4 5-6 7+ kanie. Kredytobiorca spłacałby tylko ka-
żeń, oprócz oddzielnego salonu, w miesz- pitał, odsetki i marżę wzięłoby na siebie
kaniu powinien znajdować się: Za wynajem płacimy jak za zboże państwo. Program ma być skierowany do
• pokój dla każdej osoby pełnoletniej Średni miesięczny koszt najmu w wybranych miastach, według stanu na grudzień wszystkich poniżej 45. roku życia, a zdol-
i samotnej; 2022 r., według miast. Cena za m kw. ność kredytowa ma przysługiwać dwóm
• pokój dla pary; 80
74 osobom zarabiającym pensję minimalną.
• pokój dla dwóch osób tej samej płci 60 60 61
65 KO proponuje także „600 plus” miesięcz-
w wieku od 12 do 17 lat; 51 52 53 nie dopłaty do czynszu za wynajem oraz
46 46 49
42 45
• pokój dla każdej osoby w wieku 12 do 40 41 przekazanie 10 mld zł samorządom na re-
17 lat, jeśli osób takich jest więcej, lecz są monty pustych mieszkań komunalnych.
20
różnej płci; Jednym z głównych postulatów Lewicy
• pokój dla każdej dwójki dzieci do lat 12. 0 było powołanie Państwowej Agencji Miesz-
Problem przeludnienia jeszcze bardziej kaniowej. W latach 2025-29 w ramach Naro-
Bydgoszcz

Toruń

Rzeszów

Katowice

Łódź

Lublin

Poznań

Gdynia

Szczecin

Kraków

Gdańsk

Wrocław

Warszawa

dotyka osób wynajmujących mieszkania. dowego Planu Mieszkaniowego pod nadzo-

Na sytuację tę wpływa jednak m.in. licz- rem nowej agencji miałoby powstać 300 tys.
ba funkcjonujących na rynku kawalerek, tanich mieszkań na wynajem. Koszt takiego
a każda kawalerka zgodnie ze standarda- Apetyt na kredyt Pensje rosną leniwie programu oszacowano na 20 mld zł, z cze-
mi europejskimi jest przeludniona, o ile Popyt na kredyty mieszkaniowe Przeciętne wynagrodzenie godzinowe go 3 mld dostarczyłyby fundusze europej-
mieszka w niej co najmniej jedna osoba. w Polsce w latach 2017-23, w proc. brutto w Polsce w latach 2006-20 skie. W proces miałby włączyć się Bank Go-
33,2
Jak wynika z analizy opublikowanej 273,1 spodarstwa Krajowego, który ma udzielać
300 30 27,8
przez portal Forsal.pl, koszty najmu oraz do 26,4 kredytów samorządom dzięki emisji obli-
niedawna raty wszystkich kredytów w Pol- 22 22,9 gacji mieszkaniowych.
200 21,8
sce były tak wysokie, że przeciętnie zarabia- Wybuch Wprowadzenie 20
15,6
18,1 Konfederaci dopatrują się przyczyn pro-
pandemii „Kredytu 2 proc.”
jący mieszkańcy miast z trudem, o ile w ogó- 100
blemów w mieszkalnictwie „po stronie po-
le, mogli udźwignąć tego rzędu wydatki. 0
10 dażowej, a nie popytowej”. Mówią, że ich ce-
Według portalu Numbeo indeks prezen- lem jest obniżenie kosztów budowy i cen
tujący stosunek cen nieruchomości do za- -100 0 zakupu: „Uwolnienie nowych gruntów pod
robków w polskich miastach nie prezentu- inwestycje, obniżenie kosztów materiałów
Cze '17

Cze '18

Cze '19

Cze '20

Cze '21

Cze '22

Cze'23
Gru '17

Gru '18

Gru '19

Gru '20

Gru '21

Gru '22

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

je się tak niekorzystnie na tle innych ośrod-
ków Europy. W Warszawie jest on niższy
niż np. w Zagrzebiu, Pradze, we Florencji,
w Londynie czy Rzymie i tylko nieco wyż-
szy niż w Berlinie. Jednak wspomniany in-
deks wykorzystuje dane o średniej pensji
mieszkańców, podczas gdy w Polsce jest
ona wyraźnie niższa niż mediana zarobków.
Jak podkreśla Zbigniew Bartuś w ana-
lizie opublikowanej na portalu Forsal.pl,
„przeciętne wynagrodzenie w Warszawie
czy Krakowie podawane przez GUS (pra-
wie 8,4 tys. zł w styczniu) obejmuje wyłącz-
nie najlepiej uposażoną część pracowni-
ków sektora przedsiębiorstw zatrudniają-
cych od 10 osób wzwyż. Takie (lub więk-
sze) pieniądze zarabia jedynie 30 procent
ludzi w tym sektorze”.
Wartość mediany zarobków wynosi
w tych miejscach netto nieco ponad 5 tys.
i pracy, poluzowanie bezsensownych, dyk-
towanych ideologią klimatyczną wymogów
Zrzućmy się na kredyt technicznych, a także odbiurokratyzowa-
Udział raty kredytu w dochodzie pary z medianą dochodów nie procesu inwestycyjnego” – przekonują.
Udział raty przy wkładzie własnym 10 proc., okres spłaty 25 lat Udział raty przy wkładzie A co Trzecia Droga? Polska 2050 pro-
Udział raty kredytu z dopłatą, bez wkładu własnego, okres spłaty 25 lat 10 proc., okres spłaty 35 lat ponowała np. powstawanie fabryk domów
Udział raty kredytu z dopłatą, bez wkładu własnego, okres spłaty 35 lat Udział kosztu najmu modułowych wspieranych przez Agen-
50 mieszkania 50 m kw.
cję Rozwoju Przemysłu. W każdym woje-
wództwie funkcjonowałyby przynajmniej
40 3 do 5 fabryk takich domów. Ruch Hołow-
ni mówił też o wsparciu mieszkań komu-
30 nalnych na wynajem. PSL ma dwa główne
pomysły programowe na mieszkalnictwo.
Jeden to „własny kąt”, czyli dofinansowa-
20
nie do 75 tys. zł wkładu własnego kredytu
na pierwsze własnościowe mieszkanie lub
10 dom. Drugi skierowany jest do osób, które
chcą się osiedlić poza miastem – „ziemia
0 za złotówkę” – działka z zasobów państwo-
wych za symboliczną złotówkę ma przy-
5012 zł
Katowice

Bydgoszcz

Łódź

Toruń

Szczecin

Lublin

Rzeszów

Poznań

Gdańsk

Kraków

Wrocław

Białystok

Warszawa
4882 zł

5036 zł
4629 zł

3924 zł

4629 zł

4237 zł

4574 zł

3598 zł
4004 zł

3924 zł

4029 zł

4611 zł

zł. Dysponująca taką kwotą osoba, która sługiwać osobom do 35. roku życia wraz
chce mieszkać samodzielnie w Warsza- z pozwoleniem na budowę oraz projek-
wie, zmuszona jest przeznaczyć na wyna- mediana przychodów tem domu energooszczędnego. l
jem nawet ponad 50 proc. swojej pensji, do ŹRÓDŁA: FORSAL, OECD, GUS, BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ, • Czytaj więcej na BIQdata.pl
© GAZETA WYBORCZA ZWIĄZEK BANKÓW POLSKICH

1 RP
VIII
Po co nam „kredyt 2 proc.”
– Minister Waldemar Bu-
da przez pół roku utrzy-
mywał, że „Bezpieczny
kredyt 2 proc.” nie bę-
dzie miał wpływu na
wzrost cen, ale ostatnio
zmienił zdanie. Uznał „za
naturalne, że ceny rosną
w sytuacji, gdy drożeje np.
żywność”. I dodał jeszcze:
„No trudno”
ROZMOWA Z
JANEM DZIEKOŃSKIM,
założycielem serwisu analiz o rynku
nieruchomości FLTR.pl
JUSTYNA SOBOLAK: Sprzedaż u de-
weloperów w lipcu była o 100 proc.
wyższa niż rok temu. Złożono też
o 200 proc. więcej wniosków kredy-
towych niż w tym samym miesiącu
rok wcześniej. „Bezpieczny kredyt
2 proc.” wybudził rynek nierucho-
mości z letargu?
JAN DZIEKOŃSKI: Tak, choć to wybu-
dzenie nie było nagłe. Sama zapowiedź
programu już wywołała duży ruch na
rynku. Zaczął się on budzić już na począt-
ku roku, a fala ruszyła w lutym i marcu.
W marcu mieliśmy zresztą szczyt sprze-
daży mieszkań na rynku pierwotnym –
nabywców znalazło więcej nieruchomo-
ści niż w lipcu tego roku, czyli po uru-
chomieniu programu.
Aktywny był nie tylko klient inwesty-
cyjny z gotówką, ale też kredytowy. Po-
lacy stwierdzili, że przez dofinansowa-
ne kredyty zaraz będzie drożej, więc le-
piej nie czekać z kupnem nieruchomo-
ści, i ruszyli na zakupy.
Dostępność kredytów też się chyba
poprawiła?
– Tak. Klient kredytowy uaktywnił się
także dlatego, że zaobserwował pewną
stabilność – RPP nie podnosi stóp od
października 2022 r., ale też przy oka-
zji przygotowań do „Bezpiecznego kre-
dytu 2 proc.” obniżono bufor na ryzyko
stopy procentowej, wpływający na ob-
liczanie zdolności kredytowej. Od lipca
zaczęła też spadać stawka WIBOR, przez
zapowiedzi prezesa NBP o rychłych ob-
niżkach stóp.
Trzeba jednak pamiętać, że na ra-
zie w dużej mierze mamy do czynienia
z umowami przedwstępnymi i rezerwa-
cjami, które dopiero po uzyskaniu kre-
dytu stanowią podstawę umowy dewe-
loperskiej. Złożone wnioski kredytowe to
zarezerwowane mieszkania, jeszcze nie
zmieniły się w umowy sprzedaży. Prze-
ciętnie przy kredytach hipotecznych co
drugi wniosek zmienia się w umowę.
W „Bezpiecznym kredycie 2 proc.”, jak
dotąd, co dziesiąty. Mówimy więc czę-
ściowo o deklarowanym popycie, nie za-
wsze o zrealizowanym – ale z perspek-
tywy sprzedających to już wystarczają-
ce do rozbudzenia wyobraźni i zwięk-
szenia oczekiwań cenowych.
Skąd taka różnica pomiędzy liczbą
wniosków złożonych a faktycznie za-
wartymi umowami w „Bezpiecznym
kredycie 2 proc.”?
– Z jednej strony jesteśmy dopiero po
półtora miesiąca jego funkcjonowania
i mamy efekt zatorów w bankach – na
to zwracają uwagę doradcy kredyto-
EKONOMIA+
wi, którzy łącznie odpowiadają za ok.
60 proc. wszystkich wniosków kredyto-
wych. Ale też, być może – co sygnalizuje
z kolei Związek Banków Polskich – wy-
nika to z większej ostrożności banków
w udzielaniu tych kredytów ze wzglę-
du na ryzyko utraty dopłat przez bank.
ZBP podkreślił, że część osób wniosku-
je o kredyty na podstawie umowy o pra-
cę zawartej raptem kilka miesięcy wcze-
śniej, i to jeszcze w firmie rodziców. Włą-
cza się polska przedsiębiorczość, dlate-
go banki są czujniejsze.
Jak rynek reaguje na „Bezpieczny
kredyt 2 proc.”?
– Niestety, wbrew obietnicom ministra
rozwoju i technologii Waldemara Budy,
ceny rosną. Już większy ruch w marcu
przełożył się na zwyżki cenowe, choć
jeszcze pod koniec 2022 r. mogliśmy
wreszcie cieszyć się korektą cen miesz-
kań. Natomiast w lipcu, kiedy zaczęły być
składane wnioski kredytowe w ramach
programu, oczekiwania cenowe sprze-
dających zmieniły się bardziej zdecydo-
wanie. W zależności od miasta wzro-
sty wynoszą od 3 do 10 proc. od począt-
ku roku, ale w kategorii mieszkań, któ-
re kwalifikują się do programu, sięgają
nawet 15 i więcej proc. Zadziałała pro-
sta ekonomia: jeśli dopłaty – wręcz dar-
mowy pieniądz – są do konkretnych pro-
gów kwotowych, to sprzedający podno-
sili ceny maksymalnie do tych progów.
Rynek ostrzegał przed wzrostami
cen już po pierwszych zapowiedziach
programu.
– Moim zdaniem – i nie jestem w tej oce-
nie osamotniony – to cyniczny program
uszyty pod wybory. Przedstawiany był
przez rząd jako pomysł, który ma roz-
wiązać problem młodych osób w dostę-
pie do mieszkań. Tymczasem spowodo-
wał, że w kategorii mieszkań dla tej gru-
py odbiorców, czyli tańszych lokali, ma-
my radykalny skok cenowy – co z tego, że
otrzymamy dopłaty, skoro i tak będzie-
my musieli więcej wydać na mieszkanie?
Jednocześnie wiemy, że program nie
jest dla każdego. Weźmy np. parę, któ-
ra ma najmniejsze, pierwsze mieszka-
nie i której akurat powiększy się rodzi-
na – muszą zdecydować się na coś więk-
szego. I co teraz? Do programu nie mo-
gą przystąpić ze względu na jego ograni-
czenia, za to zderzą się z rosnącymi ce-
nami i brakiem mieszkań. Takie przy-
kłady można mnożyć – to zresztą dome-
na tego typu programów.
Program nie odpowiada na realia?
– Miałby jeszcze jakiś sens, gdyby-
śmy mieli dużą podaż i mały popyt.
W kwestii mieszkaniowej potrzebny jest trwały program ponad
podziałami politycznymi, który nie byłby zmieniany po kolejnych
wyborach czy roszadach w jednym lub drugim resorcie
JAN DZIEKOŃSKI
założyciel FLTR.pl
Gdyby problemem była duża liczba nie-
sprzedanych mieszkań, która mogłaby
rodzić ryzyko w sektorze deweloper-
skim, wtedy taki program stymulujący
popyt byłby wskazany gospodarczo. Nie
mielibyśmy tak znaczących wzrostów
cen. A tak program wygenerował po-
pyt na coś, czego nie ma w nadmiarze.
Minister Buda przez pół roku utrzymy-
wał, że „Bezpieczny kredyt 2 proc.” nie
będzie miał wpływu na wzrost cen, ale
ostatnio zmienił zdanie na jeszcze bar-
dziej kuriozalne. Uznał „za naturalne, że
ceny rosną w sytuacji, gdy drożeje np.
żywność”. I dodał jeszcze: „No trudno”.
Mieszkania znikają z rynku, tymcza-
sem deweloperzy nadal ostrożnie
podchodzą do nowych inwestycji. Pu-
la dostępnych lokali się wyczerpuje.
– W statystykach nie widać dużej reak-
cji podażowej. Deweloperzy nie uwierzy-
li w trwałość popytu i nie zaczęli chęt-
niej uruchamiać nowych budów. Ma-
my wzrost, ale jest mizerny w stosun-
ku do popytu, jaki został wygenerowany.
Musimy mieć na uwadze, że od mo-
mentu, gdy deweloper stwierdzi, że jest
duży, trwały popyt, i zacznie budować,
w polskich warunkach minie kilka do-
brych lat do czasu zakończenia inwesty-
cji. W efekcie nie ma zapasu mieszkań,
które deweloperzy mogliby relatywnie
szybko skierować do sprzedaży, żeby za-
spokoić tak duży skok popytu – taką po-
daż nazywa się nieelastyczną. W teorii
nie ma obaw, że mieszkań zabraknie, bo
w latach 2020-22 deweloperzy uzyskali
rekordowo dużo pozwoleń na budowę
– ale to jeszcze za mało. Obecnie pozwo-
leń jest jednak znacznie mniej.
Warto też dodać, że choć popyt jest
dla deweloperów istotnym czynnikiem,
to równie duże znaczenie ma też ogól-
na koniunktura gospodarcza, w tym do-
stępność kredytów dla innych klientów,
którzy nie kwalifikują się do programu,
i finansowania dla projektów deweloper-
skich. Bo projekty deweloperskie, nawet
przy największych staraniach, nie będą
się w większości składały z mieszkań pa-
sujących do programu „Bezpieczny kre-
dyt 2 proc.”. Z perspektywy typowego
projektu z dużego miasta program ten
może rozwiązać problem sprzedaży od
30 do 50 proc. lokali w inwestycji, ale nie
więcej. Sam większy popyt to najwyraź-
niej za mało, żeby deweloperów ten pro-
gram pobudzał do działania.
Ceny mieszkań będą tylko rosły?
– Trudno aż tak daleko wybiegać
w przyszłość. W ciągu pół roku nie
spodziewałbym się spadków w ce-
nach ofertowych, pomijając eks-
Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
tremalne wydarzenia. Mamy sztuczne
obniżenie stóp procentowych w wybra-
nym segmencie rynku. Każdy sprzeda-
jący myśli, że do niego trafi klient, któ-
ry będzie szukał mieszkania w ramach
„Bezpiecznego kredytu 2 proc.”, więc
wszyscy podnoszą ceny.
Sprzedający będą wykorzystywać
próg, do jakiego można wziąć kredyt:
500 tys. zł dla singla, 600 tys. zł dla ro-
dziny. Jeśli dany sprzedający już ten próg
osiągnie, dalszych znaczących zwyżek
nie będzie – ale co z tego, skoro w War-
szawie obserwujemy obecnie oferty po
15 czy 20 tys. zł za m kw. wcale nie tak
doskonałych mieszkań. Więcej może
dziać się na rynku wtórnym, bo ostatnio
został w tyle za pierwotnym. Ale z kolei
rynek wtórny jest rzadziej wybierany
przez nabywców pierwszych mieszkań.
Żywo to przypomina 2007 r. czy szczy-
towe lata funkcjonowania starszego bra-
ta „Bezpiecznego kredytu 2 proc.”, czyli
programu „Rodzina na swoim”. Trzeba
tylko pamiętać, że jak takie programy
tracą pęd lub się kończą, to korekta na
rynku jest równie silna jak wzrosty cen.
Karuzela obietnic wyborczych ruszy-
ła. Czy kręci się na niej program, któ-
ry odpowiada na problemy mieszka-
niowe Polaków?
– Nie. Także po stronie opozycji nie ma-
my spójnego programu mieszkaniowe-
go, który w sposób całościowy dotyczył-
by rynku. A ten to nie tylko kupowanie
mieszkań na własność, lecz także budow-
nictwo społeczne w różnych grupach do-
chodowych, wynajem, regulacje podat-
kowe. Żadna partia kompleksowo nie po-
deszła do rynku, są tylko punktowe roz-
wiązania, częściej dotyczące wspierania
popytu. Żaden z programów bez duże-
go wsparcia dla podaży nie przyniesie
trwałych skutków. Tylko Lewica doty-
ka strony podażowej, ale znów koncen-
trując się na jednym wycinku problemu:
budowie tanich mieszkań na wynajem.
Jaki program byłby najlepszy na już?
– Nie ma żadnego „na już”. Jeśli budowa
bloku w Polsce przeciętnie trwa cztery
lata, to siłą rzeczy nie da się rozwiązać
problemu w okresie krótszym niż par-
lamentarna kadencja. W tym tkwi ca-
ły problem. Potrzebny jest trwały pro-
gram ponad podziałami politycznymi,
który nie byłby zmieniany po kolejnych
wyborach czy roszadach w jednym lub
drugim resorcie.
Taki program powinien wspierać
przede wszystkim stronę podażową.
W opinii publicznej często powtarza się
tezę, że deweloperzy narzucają zbyt wy-
soką marżę. Ale to oni dostarczyli w ostat-
niej dekadzie na rynek 58 proc. mieszkań,
a licząc wraz z Kowalskimi budującymi
na własne potrzeby, będzie tego 97 proc.
Innymi słowy, bez deweloperów nam nie
wyjdzie. A ich wysoki zarobek jest pochod-
ną ciągnących się latami zaniedbań w ob-
szarze urbanistyki i infrastruktury, prze-
pisów prawa budowlanego, ograniczeń
w dostępności gruntów itd. Najlepszym
rozwiązaniem byłoby ułatwienie pracy
deweloperom, by formalności nie cią-
gnęły się latami, a większa podaż mogła
być łatwiej, szybciej i z mniejszym ryzy-
kiem dla przedsiębiorcy dostarczana na
rynek. A gdy deweloperzy zaczną budo-
wać szybciej, to będą w stanie zadowolić
się mniejszym zyskiem. Dalej: jeśli zwięk-
szymy dostępność gruntów, to z czasem
spadną ceny działek, a tym samym niż-
sze będą koszty inwestycji. Ale nie da się
tego zmienić w rok. Poważne kraje poli-
tykę mieszkaniową rozwijają w perspek-
tywie dekad. Czas na Polskę.+
Rozmawiała Justyna Sobolak 1 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
Targowisko równości
Polska się zmienia. Jeszcze niedawno dostałem w autobusie łomot „za bycie pedałem”, a dziś mogę liczyć
na solidarność przypadkowych ludzi. Ale ceną jest komercjalizacja. Korporacje odarły nasze postulaty
z autentyzmu i wystawiły na sprzedaż
Słowiński
Pamiętam, jak w liceum pierwszy raz
usłyszałem feminatywy w stosunku
do nauczycielek, pisarek czy koleża-
nek. Brzmiały dla mnie strasznie obco,
karkołomnie, niezdarnie. Czasem tak-
że niezwykle sztucznie.
Pamiętam, jak pierwszy raz roz-
mawiałem ze znajomymi o przeczyta-
nych książkach Emmy Goldman, Si-
mone de Beauvoir, bell hooks.
Pamiętam, jak nasza wspaniała po-
lonistka kazała nam przeczytać „Pene-
lopiadę” – niezwykłą opowieść o „Ody-
sei” z punktu widzenia Penelopy.
Pamiętam odkrywanie kampo-
wej i nieheteronormatywnej estetyki
– wszystko to było magiczne, a niereal-
ny charakter tych rzeczy podsycała na
zasadzie kontrapunktu polska rzeczy-
wistość z lat 2014-16.
Pamiętam, jak jadąc autobusem do
liceum w pierwszy dzień szkoły, do-
stałem w autobusie wpierdol „za bycie
pedałem”. Pamiętam, że nikt mi nie
pomógł. Półprzytomny przejechałem
cały przystanek, próbując podnieść się
z podłogi. I pamiętam, że policja – któ-
rej w wieku kilkunastu lat dziecinnie
ufałem – nawet nie przysłała mi in-
formacji o umorzeniu postępowania.
Być może nawet nigdy go nie wszczę-
ła, a złożenie przez mnie zeznania po-
traktowała jako ciekawy przerywnik
w pracy.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat zaszła
w Polsce zmiana tak ogromna, że być
może nie zdajemy sobie jeszcze spra-
wy z jej realnego wymiaru i społecz-
nych konsekwencji. Ostatnio siedzia-
łem ze swoim partnerem w jednym
z warszawskich lokali, gdy jakiś gość
zaczął nas agresywnie wyzywać, chcąc
się zbliżyć w – jak mogę się domyślać
– celu niezbyt dla nas przyjemnym.
Wtedy prawie wszyscy siedzący obok
nas wstali, dając do zrozumienia, że
nie jesteśmy sami. Odszedł, klnąc pod
nosem, i rzucił na pożegnanie tlący się
niedopałek papierosa.
Dziesięć lat temu zapewne skoń-
czyłoby się to inaczej. Tak przynaj-
mniej sądzę i ostatecznie nie chodzi
o tę konkretnie sytuację, ale o zasad-
niczą zmianę, którą możemy wyczuć
w atmosferze. Na pewno nie wszę-
dzie jeszcze możemy oddychać pełną
piersią z tą samą ulgą, lecz chodzi mi
o tendencję i kierunek zmian, których
nawet jeśli jeszcze nie wszędzie może-
my doświadczyć, to z pewnością jest
to kwestia czasu.
Wystarczy wyjrzeć za okno, po-
gadać z sąsiadem czy choćby przejść
się ulicą. Spacer ulicą niejednokrot-
Sebastian nie więcej nam mówi o świecie niż
Słowiński statystyczne badanie przedstawione
– absolwent w formie kolorowych słupków. Tyl-
kulturoznaw- ko że spaceru nie da się ani pokazać
stwa i filozofii w mediach, ani nawet uznać za sen-
w ramach MISH sowny przedmiot politycznej deba-
na UW. Działacz ty. Dopóki mylić będziemy statysty-
Studenckiego kę z polityką, referendum z prawdzi-
Komitetu Anty- wym wyborem, a kampanię politycz-
faszystowskiego, ną z zaangażowaniem, dopóty bę-
kurator Forum dziemy się coraz bardziej rozczaro-
Przyszłości wywać, pogrążając się w cynizmie
1 RP Kultury i rosnącej apatii.
Opinie
Prawa LGBTQ+
• Marsz Równości w Częstochowie, 12 sierpnia 2023 r. FOT. MACIEK SKOWRONEK / AGENCJA WYBORCZA.PL
To paradoks: prawa zarówno osób
LGBTQ+, jak i kobiet w Polsce de iure
nie istnieją, a jednak mimo niewidocz-
ności w przepisach istniejemy bar-
dziej. Bardziej nas widać, bardziej sa-
mi mamy odwagę się pokazać, mniej
się krygujemy, gdy np. chcemy zare-
zerwować pokój w hotelu dla siebie
i ukochanej osoby. Mniej jest w nas
wstydu, który odgórnie przyciskał
nas do ziemi i to nierzadko niemeta-
forycznie. Coraz częściej możemy li-
czyć na przyjaciół, rodzinę, organiza-
cje pozarządowe, aktywistki, dzięki
ich pracy nasze życia stały się widzial-
ne. Niemalże cała opozycja demokra-
tyczna przestała się nas bać, staje-
my się przedmiotem debat politycz-
nych, a czasem nawet elementem pro-
gramów politycznych. Na ulicach mo-
żemy czuć się bezpieczni i bezpiecz-
ne częściej niż tylko raz w roku w ra-
mach Marszów Równości.
Ta zmiana nabrała wyraźnych
kształtów, obrotów i tempa i jestem
przekonany, że już niedługo docze-
kamy się małżeństw jednopłciowych
oraz prawa do legalnej, dostępnej
i darmowej aborcji do 12. tygodnia cią-
ży. Jestem przekonany, że to sobie wy-
walczymy, że nazbyt opieszałych po-
lityków przekonamy i zmusimy do
zmiany prawa.
Uczestniczę w tej zmianie na pew-
no krócej niż większość ludzi – mam
25 lat, więc ani nie pamiętam, ani
nie doświadczyłem dekad ukrywania
się, wyszeptywania sobie swoich pra-
gnień i strachu przed zdemaskowa-
niem, zrujnowaniem rodziny, karie-
ry czy reputacji. Dla mnie i – jak są-
dzę – dla mojego pokolenia to zmia-
na nagła, niemalże natychmiastowa,
pozbawiona perspektywy długiej, cią-
gnącej się walki o własne życie. To
trochę tak, jakby zasnąć w świecie,
w którym Anita Werner jest prezen-
terem i dziennikarzem, a obudzić się
w świecie, w którym jest prezenterką
i dziennikarką, zapraszającą ponad-
to gościnie.
Ja w każdym razie pamiętam okres,
w którym było mi wstyd, że jestem pe-
dałem, w którym bałem się, że naj-
drobniejsze nawet spojrzenie mnie
zdradzi i skaże na lincz na szkolnym
korytarzu. Wiedziałem wtedy, że mu-
si pozostać to moją tajemnicą, której
ochrona może zagwarantować prze-
trwanie. Po kilku latach obudziłem się
w naprawdę innym świecie; w świe-
cie, w którym okazuje się, że mam ko-
legów gejów, koleżanki lesbijki, znajo-
mych trans, a uniwersytet, na którym
studiuję, opracowuje poradnik języ-
ka neutralnego płciowo. Mówię moje-
mu promotorowi, że „coś tam, coś tam
z moim chłopakiem”, jakbym mówił
rzecz najzwyklejszą na świecie…
A jednak mimo że jesteśmy otocze-
ni coraz bardziej emancypacyjny-
mi i równościowymi treściami, koda-
mi czy postawami, odczuwam niepo-
kój związany właśnie ze standaryzacją
polityki równościowej czy postulatów
grup mniejszościowych. Przez dłu-
gi bowiem czas to, co queerowe, zwią-
zane było raczej z działaniem, proce-
sem, stawaniem się, wymyślaniem no-
wych rzeczy czy rzucaniem kłód pod
nogi starego patriarchy… Było czymś,
co stale inspirowało i zmuszało do my-
ślenia, zawsze pozostawało „czymś in-
nym”, alternatywą alternatywy. Queer
drażnił, ale pozostawał czymś do koń-
ca nieuchwytnym, wymykającym się,
może nawet magicznym. Nie był toż-
samością i wydawało się, że nigdy nie
da się zamknąć do różowego puzder-
ka dołączonego do lifestyle’owego cza-
sopisma zamiast kremu na zmarszcz-
ki. Tymczasem dziś łatwiej nam być
queerami, niż queerowo działać, pro-
ściej nam robić rolki na Instagramie,
niż faktycznie podkładać bomby pod
kulturowe stereotypy.
Media i korporacje z łatwością po-
chwyciły to, co queerowe. Zapewnia-
jąc uznanie, odarły to z autentyzmu
i wystawiły na sprzedaż. Mniejszość
stała się częścią większości; rewolu-
9
cyjni agitatorzy z sieci stali się głosem
queerowego ludu, memiarze otrzyma-
li miano apostołów i ekspertów, a to,
co najbardziej unikatowe, poddało się
standaryzacji.
Czy taka jest faktyczna stawka
emancypacji? Po części zapewne tak
i nie ma w tym nic wyjątkowego, że
pewne rzeczy stają się elementem
mainstreamu. Daleki jestem od po-
stulowania, by zamknąć się w getcie,
ale wydaje się, że coś dziwnego sta-
ło się z naszą emancypacją. Jakby bro-
kat, którym się posypujemy, miał za-
łatwić całą sprawę. Czy przypadkiem
nie spoczęliśmy na laurach, uznając
nieświadomy kompromis za realne
zwycięstwo?
W kontekście zbliżających się wy-
borów, na które zapewne jak więk-
szość z nas patrzę z rosnącym nie-
pokojem, warto się zastanowić, czy
emancypacja ma być celem polityki,
czy raczej jej motorem. Jeśli bowiem
wygra opozycja, łatwo będzie nam
poklepać się po plecach i odetchnąć
(słusznie skądinąd) z ulgą. Naomi
Klein, pisze w „»Nie« to za mało”, że to
właśnie stało się w USA po wyborach
2009 r., kiedy prezydenturę objął po
Bushu Obama – wraz z ulgą po przeję-
ciu władzy przez Demokratów nastą-
piło swego rodzaju rozprzężenie.
Tymczasem emancypację – rozu-
mianą szeroko – musimy kultywować
w swoich codziennych działaniach
i nawet najmniejszych wyborach, tak
aby polityka zawsze musiała liczyć się
z nami, a równocześnie, aby to, co „in-
ne”, zawsze pozostawało w opozycji.
Nawet gdy u władzy będzie dzisiejsza
opozycja. +
Sebastian Słowiński
• Teksty w dziale Opinie
wyrażają poglądy autorów
i nie muszą odzwierciedlać
stanowiska redakcji
10 Świat Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Przejmują interesy Prigożyna

Według niezależnych me-
diów w Rosji nad „całkowi-
tym zastąpieniem” wagne-
rowców w Afryce pracuje
obecnie Andriej Awierja-
now, zastępca szefa GRU.
To on zdaniem Christo
Groziewa z Bellingcat ma zo-
stać nowym pełnomocnikiem
Rosji w Afryce.
Wiktoria Bieliaszyn
We wtorek, dzień przed katastrofą samolo-
tu szefa Grupy Wagnera Jewgienija Prigoży-
na (w niedzielę rosyjskie władze ogłosiły, że
badania genetyczne potwierdzają, iż Prigo-
żyn był wśród ofiar), ministerstwo obrony
rozpoczęło oficjalną rekrutację nowych na-
jemników do Afryki.
Z ustaleń dziennikarzy redakcji Ważny-
je Istorie wynika, że to kolejny etap zastępo-
wania wagnerowców stacjonujących obec-
nie w Libii, Sudanie, Mali, Republice Środ-
kowoafrykańskiej, Mozambiku, Burkina Fa-
so i Nigrze. Sam Prigożyn, który po czerwco-
wej próbie przeprowadzenia rebelii popadł
w niełaskę, miał zostać całkowicie odsunię-
ty od prowadzenia afrykańskich interesów
w imieniu Kremla. Prigożyn mocno się temu
sprzeciwiał i do końca aktywnie starał się te-
mu zapobiec – piszą dziennikarze.
Zyski ze złóż za ochronę
Międzynarodowe sankcje gospodarcze oraz
izolacja polityczna zmuszają Kreml do roz-
szerzania wpływów tam, gdzie to obecnie
możliwe, zwłaszcza w krajach afrykańskich,
gdzie Rosjanie wykorzystują m.in. silne na-
stroje antyzachodnie i postkolonialne resen-
tymenty. Współpracując dotąd za pośred-
nictwem wagnerowców z rządami tamtej-
szych państw, Rosja czerpała ogromne zy-
ski. I to nie tylko wspierając wojskowe za-
machy stanu, korzystne dla Kremla, czy – na
co zwracał uwagę brytyjski ekspert w dzie-
dzinie badania konfliktów zbrojnych Mike
Martin – próbując ustanowić kontrolę nad
większością szlaków migracyjnych do Euro-
py. Rosyjscy najemnicy, „świadcząc usługi”
w zakresie „bezpieczeństwa” elitom władzy
w krajach ogarniętych konfliktami zbrojny-
mi, zyskali kontrolę nad wieloma lukratyw-
nymi sektorami państwowymi, m.in. nafto-
wym czy górniczym.
Były polityk z Republiki Środkowoafrykań-
• Jewgienij Prigożyn zginął w środowej katastrofie samolotu na północ od Moskwy
FOT. AP / AP
Awierjanow, zastępca szefa GRU. To on, zda-
niem Christo Groziewa z Bellingcat, ma zo-
stać jednym z nowych pełnomocników Ro-
sji w Afryce.
Z kolei „The Wall Street Journal” twierdzi,
że Kreml zaangażował w operację przejmo-
wania kontroli nad działaniami wagnerow-
ców w Afryce także byłego handlarza bronią
Wiktora Buta, który odsiadywał 25-letni wy-
rok w USA, ale w grudniu 2022 został wymie-
niony za przetrzymywaną w Rosji Brittney
Griner, amerykańską koszykarkę.
Werbunek pod hasłem
„Wagner to już przeszłość”
Nowi, rekrutowani obecnie na misję w Afry-
ce najemnicy mają podpisywać umowy za-
równo z kontrolowanymi przez rosyjskie
władze firmami Konwoj i Redut, jak i z re-
sortem obrony.
Konwoj kierowany jest przez Konstantina
Pikałowa, jednego z byłych dowódców Gru-
py Wagnera, a Redut to grupa najemnicza
powiązana z oligarchą Giennadijem Tim-
czenko i Gazpromem. W ogłoszeniu o na-
borze do tej drugiej informowano: „Wagner
to już przeszłość. Jeśli naprawdę interesuje
cię praca w Afryce, to twoim wyborem jest
ministerstwo obrony i Redut!”.
„Financial Times”, powołując się na swo-
ich informatorów, napisał, że ostatni pobyt
Prigożyna w Afryce był „próbą uniemożli-
wienia GRU przejęcia kontroli nad opera-
cjami na tym kontynencie”.
W tym celu Prigożyn miał się spotkać
jąc w zamian sztabki złota. Następnie Pri-
gożyn udał się do Mali, gdzie według „Wall
Street Journal” nagrał ostatni z filmów wy-
emitowany w mediach społecznościowych.
Z kolei redakcja BBC, powołując się na oso-
by z bliskiego otoczenia oligarchy, donosiła,
że Prigożyn przybył kilka dni temu do Rosji
z Mali, by „przekonać kogoś”, że takie prze-
tasowania w Afryce są „niedopuszczalne”.
Tylko że Władimir Putin szykował już no-
we rozdanie kart. Prezydent Rosji miał w pry-
watnej rozmowie z Faustinem-Archange To-
uaderą „poradzić” mu zdystansowanie się do
Prigożyna. „I to dlatego Touadera nie spo-
tkał się z szefem Grupy Wagnera podczas
Z żalem żegnamy długoletniego
Kierownika Katedry Prawa Międzynarodowego SGPiS/SGH
i naszego wspaniałego Przyjaciela
Profesora
Andrzeja Całusa
Anna Mokrysz-Olszyńska, Andrzej Janik, Gabriel Wujek,
Marek Szmelter, Janusz Marciniuk, Cezary Herma, Bartosz Targański
www.nekrologi.wyborcza.pl/34271394
Międzynarodowego Forum Ekonomiczne-
go w Petersburgu”, pisze „WSJ”.
Putin poświęcił dwa miesiące
Vanda Felbab-Brown, ekspertka ds. bezpieczeń-
stwa w waszyngtońskim think tanku Brookings
Institution, w rozmowie z BBC prognozowała,
że Putin będzie chciał utrzymać jednostki Wa-
gnera w Afryce i na Bliskim Wschodzie, „ale
przeprowadzi poważną czystkę w strukturach
przywódczych, aby osłabić ich lojalność wo-
bec Prigożyna oraz jego pamięci i wzmocnić
ich uzależnienie od Kremla”.
Zdaniem dziennikarki Iriny Borogan, spe-
cjalizującej się w działalności rosyjskich służb
bezpieczeństwa, Putin już to zadanie wyko-
nał, a Grupa Wagnera będzie działać w Afry-
ce „tak jak wcześniej”.
„Te dwa miesiące, które minęły od buntu
najemników, Putin poświęcił na uporząd-
kowanie spraw z Wagnerem i upewnienie
się, że bez Prigożyna dowódcy w Afryce bę-
dą należycie zarządzać swoimi operacjami.
Dopiero potem zdecydował się zrobić to, co
planował od początku”, twierdzi ekspertka,
tłumacząc w DW zwłokę w wyciąganiu kon-
sekwencji wobec „zdrajcy”.
Ale wielu obserwatorów uważa, że Prigożyn
pełnił w Afryce rolę tak istotną, że nie da się go
w najbliższym czasie zastąpić. „Znaczna część
afrykańskiego imperium Wagnera, zbudowa-
nego na operacjach dezinformacyjnych, szem-
ranych interesach handlowych i brutalności sto-
jących ponad prawem najemników, opierała się
na osobistych, półbandyckich powiązaniach sa-
mego Prigożyna i jego współpracowników”, prze-
konuje Peter Beaumont w „Guardianie”.
„To Prigożyn osobiście nawiązywał bliskie
stosunki z wojskowymi, watażkami, spiskow-
cami, skorumpowanymi politykami i biznes-
menami. To zupełnie inny poziom zaanga-
żowania i możliwości, niż to, co może reali-
zować bezpośrednio sam Kreml”, uważa. +

skiej Jean-Pierre Mara w rozmowie z Deut- z prezydentem Republiki Środkowoafrykań-

sche Welle mówił wprost: „Putin potrzebu-
je afrykańskich surowców, aby finansować
wojnę w Ukrainie”.
Cel: zastąpić Prigożyna
Po marszu na Moskwę wagnerowców jasne
stało się, że Prigożyn, który był traktowany
przez afrykańskich autokratów jako głów-
ny gracz namaszczony przez Kreml, musi
zostać usunięty, a jego ludzie, znani z lojal-
ności wobec swojego patrona, zastąpieni in-
nymi. Budziło to niepokój w szeregach na-
jemników – dzień przed katastrofą samolo-
tu Prigożyna na czatach związanych z Grupą
Wagnera zaczęły się np. pojawiać posty po-
wielające wpisy nacjonalisty Igora Semeno-
wa o tym, że „rosyjska armia wkroczy do Li-
bii, by zastąpić wagnerowców”, a moskiew-
ski namiestnik w Czeczenii Ramzan Kady-
row „porozumiał się z libijskim ambasado-
rem w Rosji w sprawie otwarcia bazy woj-
skowej w Trypolisie”.
Ze śledztwa Ważnych Istorii wynika, że
nad „całkowitym zastąpieniem” wagne-
rowców w Afryce pracuje obecnie Andriej
skiej Faustinem-Archange Touaderą i zapew-
nić go, że wydarzenia w Rosji nie wpłyną na Rektor i Senat
misje najemników w Afryce. Podczas swo- Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
wraz z całą społecznością akademicką
jej wizyty Prigożyn prawdopodobnie spo-
tkał się z dowódcami sudańskich Sił Szyb- z głębokim żalem żegnają
kiego Wsparcia (RSF), które obecnie prowa-
dzą wojnę domową z regularną armią sudań-
ską. „Kucharz Putina” przekazał im pociski
do systemów obrony powietrznej, otrzymu-
Prof. dr. hab.
Nowi, rekrutowani
Andrzeja Całusa
wieloletniego pracownika naszej uczelni
obecnie na misję w Afryce zatrudnionego w latach 1954–2009,
kierownika Katedry Prawa Międzynarodowego (1975–2005),
najemnicy prodziekana Wydziału Handlu Zagranicznego (1972–1981),
prorektora uczelni (1982–1986),
mają podpisywać umowy wybitnego znawcę prawa międzynarodowego,
prawa europejskiego i międzynarodowego prawa gospodarczego,
zarówno z kontrolowanymi cenionego i lubianego wykładowcę,
szanowanego za wiedzę i naukową uczciwość,
przez rosyjskie władze odznaczonego Złotym Krzyżem Zasługi,
Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
firmami Konwoj i Redut, oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
jak i z resortem obrony
www.nekrologi.wyborcza.pl/34271364 2 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
Trump zarobił już miliony na
gadżetach ze swoim zdjęciem z aresztu
Prawicowa Ameryka ku­
puje sobie kubki i koszul­
ki ze zdjęciem zrobionym
byłemu prezydentowi
w areszcie w stanie Geor­
gia. Donald Trump został
tam oskarżony o zamach na
proces wyborczy.
Stanisław Skarżyński,
Maciej Czarnecki
Były prezydent po raz kolejny za-
pisał się pioniersko w historii
w miniony czwartek, gdy stawił
się w areszcie w Atlancie. Musiał
to zrobić, gdyż postawiono mu tam
13 zarzutów, które składają się na
oskarżenie o próbę organizacji kry-
minalnego spisku w celu zakłóce-
nia przebiegu wyborów. Trumpowi
grozi – jeśli zostanie skazany – od
pięciu do 20 lat więzienia.
Trump przekonuje
o niewinności
Cały akt oskarżenia, będący owo-
cem blisko dwuletniej pracy proku-
ratorki Fani Willis, liczy 41 punktów,
a oprócz Trumpa na ławie oskar-
żonych zasiądzie 18 innych osób,
O G ŁO S Z E N I A
prenumerata.wyborcza.pl
Wejdź na prenumerata.wyborcza.pl
1 RP OGŁOSZENIE 34271195
m.in. jego były szef gabinetu Mark
Meadows oraz szereg osób z zespo-
łu prawników pracujących na rzecz
Trumpa podczas wyborów, wśród
nich były burmistrz Nowego Jorku
Rudy Giuliani.
Trump przekonuje, że jest nie-
winny, a proces w Georgii – podob-
nie jak szereg innych, które wyta-
czane mu są przez władze federal-
ne i stanowe – to polityczne prześla-
dowanie mające na celu uniemożli-
wienie mu zdobycia nominacji Par-
tii Republikańskiej przed przyszło-
rocznymi wyborami.
Prokuratura w Atlancie chce,
żeby formalne postawienie za-
rzutów nastąpiło w tygodniu roz-
poczynającym się 5 września,
sam proces miałby się rozpocząć
23 października.
Były prezydent po formalnym
aresztowaniu, zrobieniu zdjęć i po-
braniu odcisków palców wpłacił
200 tys. dol. kaucji i wrócił do ro-
bienia kampanii wyborczej.
Sztab Trumpa w zdjęciu z aresz-
tu (tzw. mugshot) dostrzegł nie za-
grożenie, ale szansę. Sklep inter-
netowy zbierający fundusze na
kampanię Trumpa natychmiast
zaczął sprzedawać gadżety ze zdję-
ciem i podpisem „NEVER SUR-
RENDER!” – nigdy się nie podda-
waj. Zapromował je sam Trump,
Świat
który wybrał ten moment na opu-
blikowanie pierwszego od dwóch
i pół roku wpisu w platformie X
(dawniej Twitter), w którym na-
mawiał do wpłat w celu „eksmisji
Joego Bidena z Białego Domu”. Po-
przedni post, ostatni przed wyrzu-
ceniem Trumpa z Twittera (ban zo-
stał uchylony niedawno przez no-
wego właściciela platformy Elona
Muska), informował, że Trump
nie wybiera się na zaprzysięże-
nie Bidena.
W sobotę wieczorem serwis Po-
litico na podstawie liczb udostęp-
nionych przez sztab Trumpa opi-
sał pierwsze rezultaty tej kampa-
nii. Użycie zdjęcia z aresztu okaza-
ło się strzałem w dziesiątkę – tylko
W najnowszym badaniu
YouGov dla CBS News aż
77 proc. republikańskich
wyborców ocenia, że
zarzuty przeciwko
Trumpowi są
motywowane
politycznie
w piątek, dzień po aresztowaniu,
na kampanię byłego prezydenta
wpłacono 4,18 mln dolarów. „We-
dług osoby znającej te liczby, jest to
najlepszy 24-godzinny bilans w je-
go dotychczasowej kampanii” – na-
pisał serwis.
Od czwartku do soboty sztab
Trumpa wzbogacił się o 7,1 mln do-
larów. „Sukces tej zbiórki pokazu-
je, że Trump, mobilizując twardy
elektorat, skapitalizował na rzecz
swojej kampanii cztery kolejne akty
oskarżenia. Według jego sztabu ze-
brał 20 mln dol. w ciągu ostatnich
trzech tygodni, w ciągu których zo-
stał przecież formalnie oskarżony
w związku z działaniami w sprawie
ataku 6 stycznia na Kapitol oraz
o próbę odwrócenia liczenia gło-
sów w czasie wyborów w 2020 r.”
– pisze Alex Insenstadt. I podkre-
śla, że te 20 mln dolarów to wię-
cej, niż Trump był w stanie zgro-
madzić przez siedem miesięcy, od
kiedy ogłosił, że będzie ubiegał się
o reelekcję w 2024 r.
Faworyt do nominacji
Republikanów
W najnowszym badaniu YouGov
dla CBS News aż 77 proc. republi-
kańskich wyborców ocenia, że za-
rzuty przeciwko Trumpowi są mo-
tywowane politycznie.
Najlepsza oferta
prenumeraty
cyfrowej
dla Ciebie
11
Trump przyleciał do Georgii ze
swojego klubu golfowego w New
Jersey dzień po współorganizowa-
nej przez stację Fox News pierwszej
debacie Republikanów w prawy-
borach, w której on sam nie wziął
udziału. – Mam tam siedzieć przez
godzinę czy dwie, by nękali mnie
ludzie, którzy nawet nie powinni
startować na prezydenta? Mam to
robić w stacji, która nie jest szcze-
gólnie dobrze do mnie nastawiona?
– tłumaczył w opublikowanym na X
wywiadzie dla wyrzuconego z Fo-
xa Tuckera Carlsona.
Trump nadal działa jak magnes:
wywiad z nim do piątku rano wy-
świetlono ponad 250 mln razy.
Z drugiej strony nie odniósł aż ta-
kiego sukcesu, jakiego spodziewał
się sam Trump. Miał przykryć od-
bywającą się w tym samym czasie
w Milwaukee debatę pozostałych
kandydatów w prawyborach Repu-
blikanów, jednak to właśnie ta de-
bata była dla mediów wydarzeniem
nr 1 w wiadomościach krajowych,
a pod nieobecność Trumpa brylo-
wali w niej zyskujący nieco w son-
dażach 38-letni przedsiębiorca Vi-
vek Ramaswamy oraz jedyna kobie-
ta w stawce, była ambasadorka USA
w ONZ Nikki Haley, która przeko-
nywała, że Trump nie jest w stanie
wygrać z Bidenem. +
12
D
– Nic nie przychodzi
za darmo. Nie ma jed-
nak powodu, by arty-
stom współczuć. Mają
ogromne szczęście, że
mogą robić to, co ko-
chają.
Jarek Szubrycht, Łukasz Kamiński
awid Podsiadło w sobotę
wrócił na Stadion Narodo-
wy. I zrobił to z rozmachem
nieznanym polskiej estra-
dzie. Co więcej, pobił rekord
Stadionu Narodowego. – Jest
tu nas miliard – z przeko-
rą i przejęciem krzyknął
w pewnym momencie.
Przez dziesięć lat karie-
ry artysta uzbierał poważny
arsenał przebojów, po któ-
re sięgnął w sobotę w od-
świeżonych wersjach. „Post”
nabrał rockowych rumień-
ców, „Matylda” akustycznie
się udelikatniła, a „Trójkąty i kwadraty”
zabrzmiały jak wulkan. Razem z woka-
listą wyśpiewało je 80 tys. gardeł fanów
zgromadzonych na Narodowym.
Gdy wybrzmiały już ostatnie nu-
ty bisu, na ekranach pojawiła się in-
formacja, że Podsiadło w 2024 ro-
ku wystąpi na trzech kolejnych sta-
dionach: w Gdańsku (1 czerwca), Po-
znaniu (15 czerwca) oraz Chorzowie
(22 czerwca).
ROZMOWA Z
DAWIDEM PODSIADŁO
piosenkarzem, kompozytorem,
autorem tekstów
JAREK SZUBRYCHT: Jak ci idzie ści-
ganie się z samym sobą i kto aktual-
nie wygrywa?
DAWID PODSIADŁO: Wyścig podzie-
lił się na kilka dyscyplin. W tych naj-
bardziej widowiskowych startują lu-
dzie, którzy ze mną pracują, nieko-
niecznie ja sam. Skupiam się na tym,
FOT. LEA HARMOZA
co najbardziej mnie interesuje, a więc
na robieniu piosenek i pracy studyj-
nej, minimalizując aktywności, które
wymagają ode mnie ciągłych interak-
cji z ludźmi.
Same koncerty są super, ale to
wszystko, co je poprzedza, odbieram
jako zbyt inwazyjne. W pandemii przy-
wykłem do siedzenia w domu, spoko-
ju i ciszy. Nawet sąsiedzi już patrzą na
mnie inaczej. Widzą we mnie sąsiada,
nie piosenkarza – i lubię to spojrzenie.
Rozmawiamy w przeddzień twoje-
go wyprzedanego koncertu na Sta-
dionie Narodowym, a ty mi tu o ciszy
i spokoju.
– Bo po stadionie zamierzam odpocząć
i zastanowić się, co i jak powinienem
robić. Skończyłem 30 lat, od dziesięciu
jestem na scenie, więc wokół tego kon-
certu wytworzyła się refleksyjna aura.
Można w tym czasie pokazać krew,
pot i łzy.
– No tak, ale chcieliśmy powspomi-
nać w miłej atmosferze, bez ciężarów.
Trwa wojna, pandemia zmieniła świat,
więc za dobry pomysł uznaliśmy przy-
pominanie o tym, co dobrego się zda-
rzyło. Jasne, popularność bywa kłopo-
tliwa, wiąże się z nią szalona presja,
a w zawód muzyka trzeba włożyć du-
żo pracy. Nic nie przychodzi za darmo.
Nie ma jednak powodu, by artystom
współczuć. Mają ogromne szczęście, że
Kultura
Dawid Podsiadło dla „Wyborczej”
DEKADA NA
SZCZYCIE
mogą robić to, co kochają. Gdybym na-
rzekał, że jest mi ciężko, czułbym się
mega nie fair.
Ciekaw jestem, czy już potrafisz spoj-
rzeć z dystansem na drogę, którą prze-
szedłeś w ciągu tej dekady.
– Miałem niedawno przepiękny mo-
ment. Wróciłem do domu po intensyw-
nym dniu, usiadłem przy komputerze
i włączyłem „Magic: The Gathering”,
żeby pograć z obcymi ludźmi w karty.
Zawsze wtedy słucham muzyki, więc
włączyłem sobie płytę zespołu Wolfie’s
Just Fine. Założył go kanadyjski arty-
sta Jon Lajoie, znany przede wszystkim
jako youtuber, nagrywający śmieszne,
komediowe piosenki. Parę lat temu za-
czął robić muzykę na serio i właśnie je-
go płyta była najczęściej przeze mnie
odtwarzana na Spotify. Słuchałem so-
bie tego z myślą: „Szkoda, że nigdy ich
nie usłyszę na żywo, pewnie nie przy-
jadą do Polski, bo nikogo tu nie obcho-
dzą”. Ale po chwili przyszła refleksja:
„Jon Lajoie na bank ma te 2 tysiące fa-
nów w Polsce, przyjechaliby na koncert
do Warszawy”. A potem kolejna: „Kur-
de, przecież ja i moi ludzie możemy
zrobić ten koncert, właśnie tym zajmu-
jemy się na co dzień”.
Wszedłem na Instagram i napisa-
łem do Jona: „Siema, śledzę cię od kil-
kunastu lat, mój brat mi pokazał two-
je filmiki. Jestem wielkim fanem. Sam
jestem muzykiem – i tak a propos, za-
praszam cię na stadion 26 sierpnia.
A gdybyście kiedyś planowali gra-
nie w Europie, to błagam, weźcie pod
uwagę Polskę, my wam pomożemy.
Mamy firmę, która to zorganizuje, bę-
dzie super”. Godzinę później Jon La-
joie osobiście mi odpisał. Nie mogłem
w to uwierzyć, byłem w euforii. Jedyną
osobą, która była w stanie zrozumieć
skalę tego wydarzenia, był mój brat,
więc od razu do niego zadzwoniłem.
Rozumiem, że koncert Wolfie’s Just
Fine w Warszawie to już pewniak?
– Jon napisał mi cudowną, ciepłą, bar-
dzo miłą wiadomość. Podziękował za
wsparcie i za to, że jestem z nim tak
długo. Obiecał, że odezwie się, jak tyl-
ko będą w Europie, że na pewno przy-
jadą do Warszawy. „Może powinni-
śmy zrobić jakiś wspólny utwór?”
– zaproponował. Wow! Nawiązaliśmy
kontakt, wymieniliśmy się mailami...
Tamtego popołudnia uświadomi-
łem sobie, że to, co robię od 10 lat, ma
jakieś znaczenie.
Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
Po raz pierwszy spojrzałem na
nasz Instagram nie od strony inter-
face’u użytkownika, ale kogoś z ze-
wnątrz. Zobaczyłem zweryfikowa-
ne konto, które ma ponad pół milio-
na obserwatorów, przepiękne, najwyż-
szej jakości zdjęcia, w różnym antura-
żu, w tym 60 tysięcy ludzi na stadio-
nie, z latarkami. Poczułem dumę i wa-
gę tych dziesięciu lat. Zrozumiałem,
że to wszystko nie mogło się wydarzyć
z dnia na dzień. Przypomniałem sobie
ciężar każdej decyzji, wszystkie wy-
zwania i emocje, cały ten stres i pięk-
ne chwile. Wiem, że brzmi to pate-
tycznie, ale dopiero błyskawiczna re-
akcja Jona, który pewnie wybrał moją
wiadomość z setek innych, uświado-
miła mi, jak daleko zaszliśmy. Poczu-
łem wdzięczność i siłę. Stałem się czło-
wiekiem, który może tworzyć sytu-
acje, a nie tylko reagować. Zazwyczaj
czekam, aż coś do mnie dotrze, żebym
mógł na to odpowiedzieć, rzadko sam
kogoś zaczepiam i przejawiam inicja-
tywę. Sytuacja z Jonem dała mi poczu-
cie sprawczości.
Do tej samej kategorii należy zaliczyć
twój występ pod szyldem Udary na
OFF Festivalu? Zagrałeś z kolegami
pierwszą płytę The Strokes – chyba
głównie dla siebie?
– Fantastyczne to było. Miałem okazję
przeżyć coś, czego dawno nie czułem,
a więc stres związany z odpowiedzial-
nością za cudzy materiał. Tym bar-
dziej że to płyta The Strokes, mam ta-
tuaż z jej tytułem i przy każdej okazji
mówię, że to mój ulubiony zespół...
Koncert nie wyszedł nam raczej aż
tak dobrze jak próby, doszedł ogrom-
ny stres. Nie spodziewałem się, że
na dzień dobry pojawi się aż tylu lu-
dzi. To miała być niespodzianka i nie
wiem, czy ludzie wiedzieli, że to wła-
śnie my będziemy.
I po co ta maskarada? Gdybyś ogłosił,
że wraz z kolegami grasz The Strokes,
twoi fani pewnie wykupiliby wszyst-
kie bilety na ten dzień festiwalu, a ty
miałbyś życzliwy tłum pod sceną.
– Po pierwsze, lubimy niespodzianki,
po drugie, mam szacunek dla offowej
publiczności i częścią tego doświad-
czenia było granie dla niej, nie dla na-
szych ludzi. Wiedziałem, że dla fa-
na alternatywy może to być trudne do
przyjęcia. „The Strokes to mój ulubio-
ny zespół, a Dawid śpiewa pop, czemu
więc to robi?” – mógł pomyśleć.
Przekonywanie takich ludzi do sie-
bie jest ekscytujące. Towarzyszyło te-
mu wszystkiemu tak dużo emocji
i stresu, że praktycznie w ogóle prze-
stałem się denerwować stadionem.
Zrozumiałem, że tu nic nie może się
nie udać, bo to mój koncert. I zno-
wu – pojawiło się poczucie kontroli.
W The Strokes zmieniłem świadomie
tylko jeden dźwięk, a z własnym mate-
riałem przecież wszystko mogę zrobić
i dopóki będę się dobrze bawił, będzie
OK. Zdjęło to ze mnie całe ciśnienie.
Robicie wszystko, żeby utrudnić so-
bie zadanie. To nie będzie koncert
jak zawsze, tylko trochę większy. To
będzie pierwsza stadionowa scena
360 stopni na występie polskiego
artysty.
– Sam nigdy bym tego nie wymyślił.
Ambicje ludzi, z którymi pracuję, pod-
noszą tę poprzeczkę. Potrafią mnie za-
razić swoim entuzjazmem, sprawić,
że ich marzenia w dużym stopniu sta-
ją się też moimi. Gdyby jednak, nie daj
Boże, kiedyś znudziła im się ta pra-
ca, nie robiłbym takich rzeczy, pew-
nie nie z taką częstotliwością i raczej
z innych powodów. Ja się tym po pro-
stu nie zajmuję. Całą energię wkładam
w robienie piosenek i pisanie tekstów,
w spotkania z producentami, rozwi- 1 RP
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
janie swojego artystycznego życia. Po-
dział na serce i rozum był u nas zawsze
dość wyraźny. Tak to chyba wyglądało,
że pewnego dnia padło pytanie: „Co ty
na to, żebyśmy zrobili to w wersji 360,
z ludźmi dookoła? Będzie ich tak dużo,
że więcej się na Stadionie Narodowym
nie zmieści”.
Kiedy się pojawiłeś, byłeś sam. Trudno
było znaleźć rodzimy punkt odniesie-
nia na radiowych playlistach. Dzisiaj
młodych ludzi, którzy tworzą muzykę
mniej lub bardziej podobną do twojej,
jest niemało. Schlebia ci to?
– Nigdy się nad tym nie zastanawiałem,
choć oczywiście zdarzało się, że słysza-
łem piosenki, w których wyczuwałem
energię podobną do mojej. Masz rację,
mówiąc, że kiedy „Trójkąty i kwadraty”
trafiły do radia, dominowała w nich zu-
pełnie inna muzyka niż ta, którą słyszy-
my dzisiaj. Jesteśmy świadkami erupcji
nowej polskiej muzyki.
Sądzę, że i do tego się przyczyniłeś. Lu-
dzie z wytwórni czy mediów uwierzyli,
że warto inwestować w nowe twarze.
– Przede wszystkim doszło do zmia-
ny pokoleniowej. Pojawiło się mnóstwo
nastolatków i młodych dorosłych, któ-
rzy sprawnie posługują się nowymi na-
rzędziami do tworzenia muzyki. Ma-
ją nie tylko możliwości, ale też wia-
rę, że można się tym zająć. Regularnie
przesłuchuję playlisty z nowymi polski-
mi utworami. Zdarza się taki tydzień,
że nie jestem w stanie wysłuchać wię-
cej niż po pół minuty z każdego utwo-
ru, bo nie odpowiada mi estetyka albo
niskiej jakości tekst, ale są też takie dni,
że na 30 nowych propozycji aż 20 robi
na mnie duże wrażenie. Słucham bar-
dzo dużo polskiej muzyki i jaram się
nią na maksa.
Kiedy mówiłeś o ciężarze podejmo-
wanych decyzji, co konkretnie mia-
łeś na myśli?
– Zdarzało nam się iść trochę w po-
przek tego, co w danym momencie
robił rynek muzyczny. Kiedy prawie
osiem lat temu praktycznie zupełnie
zrezygnowaliśmy z grania otwartych
koncertów plenerowych na dniach
miast, wiele osób pukało się w czo-
ło. Mówili, że tracę swoje pięć minut
i szansę na zarobienie dużych pienię-
dzy. A my wybraliśmy inną drogę, któ-
ra była obiektywnie trudniejsza i obar-
czona ryzykiem. Zaczęliśmy grać swoje
O G ŁO S Z E N I A
1 RP REKLAMA 34270902
trasy, produkowane przez nas, z dbało-
ścią o wszystkie szczegóły. I nie były to
przecież od razu hale czy stadiony, tyl-
ko kluby na kilkaset osób, gdzie bilety
sprzedawaliśmy do ostatniego dnia.
Pamiętam też, jak bardzo niezrozu-
miała wydawała się wielu osobom de-
cyzja o 18-miesięcznej przerwie od gra-
nia koncertów, którą ogłosiliśmy, kiedy
mogliśmy grać naprawdę bardzo, bar-
dzo dużo. A my chcieliśmy dać światu
odpocząć od siebie, skupić się na two-
rzeniu nowego materiału, złapać dy-
stans. Zdarzało mi się też odrzucać bar-
dzo lukratywne kontrakty reklamo-
we na przykład z powodu wątpliwo-
ści dotyczących jakości produktu. No
i wbrew zdrowemu rozsądkowi zapu-
ściłem pewnego lata wąsy…
A mówiąc serio, uważam, że ma-
my swój spójny plan, system działania
i wartości, których chcemy bronić i któ-
rym jesteśmy wierni poza skalą. Chyba
nigdy się nie zagubiliśmy.
Naprawdę? Dziesięć lat i żadnego błę-
du, ani jednej przegapionej okazji?
– Zdarzało mi się na przykład pomy-
śleć: „A jednak mogłem przyjąć tę pro-
pozycję i zaśpiewać w tym kawał-
ku. Fajnie wyszło, ale teraz o kimś in-
nym mówią, że świetnie to zrobił”. Czę-
ściej jednak zdarzało mi się nie wziąć
w czymś udziału i potem myśleć:
„Świetnie, że odmówiłem, bo nie zro-
biłbym tego lepiej”.
Jeśli czegoś żałuję, to pewnych roz-
stań w życiu zawodowym. Może na-
wet nie tyle żałuję, bo lubię miejsce,
w którym jestem dzisiaj, ale wstydzę
się na przykład, że na przestrzeni lat
nie wszyscy ludzie, z którymi pracowa-
łem, mają wyłącznie dobre wspomnie-
nia. Miałem czas, żeby to przemyśleć,
wrócić do nich z przeprosinami, ale ja-
ko dwudziestoparolatek nie umiałem
zachować się inaczej. Przykro mi, że
nie wszyscy mogą dobrze wspominać
współpracę ze mną, jednak mam świa-
domość, że potrzebowałem tej lekcji.
Twój sukces to również sukces finan-
sowy. Masz ten komfort, że możesz
nie przejmować się codziennością,
która dojeżdża większość z nas, od
wielu polskich problemów możesz
się po prostu wykupić.
– W teorii mógłbym gdzieś poza Pol-
ską prowadzić anonimowe, swobod-
ne życie, a tutaj wracać tylko do pracy.
Mam jednak polskie DNA i nie umiem
Kultura
Żyje mi się bardzo wygodnie, ale staram
się nie odlatywać za wysoko, chcę
wychodzić ze swojej bańki
nie przejmować się tym, co dzieje się
dookoła mnie. Masz rację, wielu proble-
mów mogę uniknąć dzięki temu, że od
dziesięciu lat jestem na fali wznoszącej.
Żyje mi się bardzo wygodnie, ale sta-
ram się nie odlatywać za wysoko, chcę
wychodzić ze swojej bańki. Nie szastam
pieniędzmi i nie prowadzę wystawnego
życia. Jeśli jakiś sweter wydawał mi się
drogi 10 lat temu, to dziś niezmiennie
wydaje mi się drogi. Tyle kasy za swe-
ter?! Różnica polega na tym, że dzisiaj
czasami sobie ten sweter kupuję.
Przy poprzednich wyborach próbowa-
łeś aktywizować swoich fanów, wyda-
wałeś apele profrekwencyjne. Zamie-
rzasz to powtórzyć?
– Jeśli coś się pojawi, to w konsekwencji
tej rozmowy. (śmiech) Gadaliśmy o tym
z Maćkiem [Wociem, menedżerem]
i nie planowaliśmy apeli o politycznym
czy społecznym charakterze. Robiłem
to w tylu innych miejscach i przy tylu
innych okazjach, że tym razem chcia-
łem się skupić na dziesięcioleciu.
Chciałem, żeby ten koncert był o nas.
A po koncercie?
– Za każdym razem staram się zachę-
cać do udziału w wyborach, bo uwa-
żam, że to ważne. Teraz też wziąłem
udział w akcji profrekwencyjnej zachę-
cającej przede wszystkim młodych lu-
dzi do głosowania. Z tego, co pamiętam,
jej start jest zaplanowany we wrześniu.
Znowu będą gadać, że się wtrącasz
w nieswoje sprawy, że piosenkarz jest
od śpiewania.
– Bardzo nie podoba mi się dyskusja
o tym, czy artyści powinni się wypo-
wiadać na tematy społeczne i politycz-
ne. Czuję się idiotycznie, musząc tłuma-
czyć, że mam takie samo prawo jak inni
obywatele do mówienia o swoich poglą-
dach, o Polsce, w której chciałbym żyć.
• Cała rozmo-
wa i relacja Zgadzam się. To może powiesz, na ko-
z koncertu go zagłosujesz?
Wyborcza.pl/ – Nie zagłosuję na polityka, który
kultura w każdym człowieku myślącym ina-
13
czej od niego widzi wroga i zdrajcę.
Niestety, okopujemy się na swoich po-
zycjach i chyba żadna ze stron poli-
tycznego sporu nie wierzy już w ko-
munikację, w to, że różne interesy Po-
laków da się pogodzić. Wydaje mi się,
że coraz więcej za idealną uważa sy-
tuację, w której ta myśląca inaczej niż
oni część społeczeństwa wyjeżdża i za-
kłada sobie gdzieś daleko swój własny
kraj. To zresztą globalna tendencja, ta-
kie są teraz nastroje.
Czuję niepokój, kiedy się w to za-
głębiam, ale uciekanie od tego wszyst-
kiego również mnie stresuje, bo czu-
ję, że powinienem się angażować, że
może moje zaangażowanie coś zmieni.
Nie wiem jednak, czy powiem publicz-
nie, na kogo oddam głos, bo dyskusje
o rzeczach ważnych, tych wszystkich,
które nadają życiu sens, są perfidnie
manipulowane i spłycane, czego do-
świadczyłem już w życiu wielokrotnie.
Media budują na nich zasięgi, a poli-
tycy swój kapitał polityczny. Szczegól-
nie teraz, w trakcie kampanii wybor-
czej. Często publicznie wyrażam swo-
je zdanie w sprawach istotnych spo-
łecznie, więc myślę, że dla osób, któ-
re to interesuje, jest jasne, jakie mam
poglądy. Gdybym jednak wymienił ja-
kieś nazwisko, natychmiast stałbym
się czyimś śmiertelnym wrogiem albo
został przedmiotowo wykorzystany do
ocieplenia wizerunku kogoś innego.
Wszystko, co powiem, zostanie wyko-
rzystane przeciwko mnie.
Odniosłeś sukces większy, niż kto-
kolwiek się spodziewał, że w Polsce
można odnieść, stać cię na najdroż-
szy sweter, więc do czego dziś wsta-
jesz z łóżka? Co cię napędza?
– Muzyka. Przede wszystkim pro-
ces jej tworzenia. A w wymiarze kon-
certowym także poczucie obowiąz-
ku i odpowiedzialności za ludzi, z któ-
rymi pracuję. Ogień czasami przy-
gasa i wiem, że to może bardzo źle
brzmieć: „O, biedny artysta, musi być
mu naprawdę ciężko z tym, że wszy-
scy go lubią i gra na stadionie”. Ale
każdy tak ma, niezależnie od tego, co
robi w życiu, że musi chwilę odpo-
cząć i złapać dystans. Ja też muszę
trochę zatęsknić za sceną, żeby zno-
wu się tym wszystkim cieszyć, więc
po najbliższym weekendzie na jakiś
czas skupię się bardziej na robieniu
muzyki niż na jej wykonywaniu na
koncertach. +
14 Ogłoszenia i reklamy Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Syndyk Masy Upadłości Leda Investments Sąd Rejonowy w Zielonej Górze W Sądzie Rejonowy w Zielonej Górze, Wydział
RFI Sp. z o.o. w upadłości I Cywilny toczy się postępowaniem w sprawie
z siedzibą w Warszawie I Wydział Cywilny prowadzi Ns 1590/22 z wniosku Jadwigi Bartyzel przy
udziale Gminy Zielona Góra o statusie miejskim o
ogłasza przetarg na zbycie postępowanie o sygn. I Ns 158/23
części nieruchomości położonej
Zarząd Województwa Wielkopolskiego
ogłasza konkurs na kandydata na stanowisko w Jedlinie-Zdroju, STWIERDZENIE STWIERDZENIE
DYREKTORA pow. wałbrzyskim, woj. dolnośląskim, NABYCIA SPADKU NABYCIA SPADKU
objętej KW nr SW1W/37822/5 w postaci po Ryszardzie Paduszyńskim,
Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu działki ewid. nr 236/2 o pow. 5.9692 ha, po Emilii Woźniak córce Antoniny
ul. Tadeusza Kościuszki 12, 62-800 Kalisz stanowiącej użytki zielone, synu Tadeusza Paduszyńskiego i Marianny
na czas określony – 3 lata pastwiska oraz użytki leśne. i Seweryna, z domu Chmielewska, Rybaczek, zmarłym 17.06.2016 r. w Zielonej
I. Wymagane kwalifikacje, umiejętności i kompetencje kandydatów: Cena wywoławcza Przedmiotu przetargu zmarłej dnia 23.01.2022 roku Górze, ostatnio stale zamieszkałym w Zielonej
a) niezbędne: Górze. Sąd wzywa spadkobierców, aby w ciągu
wynosi 228.000,00 zł (dwieście dwadzieścia
1)
2)
wykształcenie wyższe magisterskie,
co najmniej 5-letnie doświadczenie w pracy na stanowiskach kierowniczych związanych z działalnością osiem tysięcy złotych) brutto.
w Zielonej Górze, ostatnio stale trzech miesięcy od daty ogłoszenia zgłosili
i udowodnili nabycie spadku, gdyż w przeciw-
b)
kulturalną;
preferowane: Zainteresowani powinni składać oferty zamieszkałejw Zielonej Górze,
nym razie mogą być pominięci w postanowieniu
1) wykształcenie o profilu humanistycznym,
2) doświadczenie i znajomość specyfiki pracy w instytucji kultury,
w terminie do dnia 12 października 2023 r., po której pozostał spadek. o stwierdzeniu nabycia spadku.
w Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu VI Wy-
3) znajomość zasad oraz przepisów prawnych dotyczących funkcjonowania i finansowania instytucji kultury, 34271261.n 34271265
4) znajomość problematyki będącej przedmiotem działalności Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, dział Gospodarczy, ul. Słowackiego 11A
5) doświadczenie w pozyskiwaniu pozabudżetowych środków finansowych, (budynek C), 58-300 Wałbrzych. Decydująca
6) doświadczenie we współpracy z organizacjami pozarządowymi (w tym w realizacji projektów kulturalnych), jest data wpływu oferty do sądu. Syndyk masy upadłości Patrycji Chlebickiej
7) predyspozycje menadżerskie i umiejętności kierowania zespołem, w tym kształtowania harmonijnych relacji
w zespole; Oferta powinna zawierać m.in. dowód
c)
SPRZEDA Z WOLNEJ RĘKI
dodatkowe: wpłaty wadium w wysokości 22.800,00 zł
1) znajomość języka obcego,
2) ukończone studia podyplomowe, szkolenia lub kursy związane z zarządzaniem kulturą, z zarządzaniem (dwadzieścia dwa tysiące osiemset złotych)
zasobami ludzkimi, dodatkowe kwalifikacje zawodowe. na rachunek masy upadłości „LEDA INVEST- w trybie wyboru najkorzystniejszej oferty:
II. Wymagane dokumenty: MENTS RFI sp. z o.o.” o nr: „PL 18 1600 1462
1) pisemne zgłoszenie do konkursu z motywacją kandydowania na stanowisko dyrektora Muzeum Okręgowego
Ziemi Kaliskiej w Kaliszu;
1802 5933 2000 0001” (BNP Paribas Bank
2) autorski program działania Muzeum na 3 lata, o objętości maksymalnej 10 stron A4, dostarczony w formie Polska S.A.). Składnik masy upadłości Minimalna cena
pisemnej, zawierający między innymi:
– ramowy program działalności instytucji, Otwarcie ofert nastąpi na posiedzeniu jaw- Udział w wysokości 1/6 w nieruchomość gruntowa
– sformułowanie misji i celów strategicznych, nym w Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu VI zabudowana szklarnią wraz z infrastrukturą towa-
– opis optymalizacji pracy i zatrudnienia, Wydział Gospodarczy ul. Słowackiego 11A
– opis efektywnego wykorzystania bazy lokalowej i zasobów Muzeum, rzyszącą, oraz grunty niezabudowane, położone 1.340.019,00 zł
– plan gospodarowania środkami finansowymi, w tym pozyskiwania środków ze źródeł zewnętrznych,
(budynek C), w dniu 16 października 2023 r.
o godz. 11.50, w sali nr 101. w m. Osiny, obręb 15- Chodel, powiat opolski, woj.
– plan współpracy z samorządami terytorialnymi województwa wielkopolskiego oraz innymi podmiotami
ze sfery publicznej i niepublicznej, w tym organizacjami pozarządowymi; Lubelskie, KW nr LU1O/00051976/8
3) życiorys z adresem do korespondencji i przebiegiem dotychczasowego zatrudnienia; Operat szacunkowy określający wartość
4) oświadczenie o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych; Przedmiotu przetargu zostanie udostęp-
5) oświadczenie, że uczestnik nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie ścigane z oskarżenia niony zainteresowanym w formie skanu, Oferty w zamkniętych kopertach z adnotacją „oferta na zakup masy upadłości Pa-
publicznego lub przestępstwo skarbowe popełnione umyślnie oraz że nie toczy się przeciwko niemu trycji Chlebickiej” należy składać do dnia 29 września 2023 r. (liczy się data wpływu
postępowanie karne lub postępowanie karne skarbowe;
przesyłanego za pośrednictwem poczty
6) oświadczenie, że uczestnik nie był karany zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych e-mail lub usługi „Dropbox” na wniosek do kancelarii) na adres kancelarii syndyka masy upadłości: ul. Czechowska 3/19,
z dysponowaniem środkami publicznymi, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt. 4 ustawy o odpowiedzialności skierowany na adres e-mail: kancelaria@
za naruszenie dyscypliny finansów publicznych; 20-072 Lublin. Bliższe informacje na temat przedmiotu sprzedaży można uzyskać pod
saltarski.com. Operat pozostaje również do
7) kserokopie dokumentów potwierdzających wykształcenie;
wglądu w aktach sprawy o sygn. akt VI GUp numerem 81 479 91 41 lub email: sekretariat@kancelaria-ostrowski.eu.
8) kserokopie dokumentów potwierdzających przebieg dotychczasowego zatrudnienia, w tym co najmniej
5-letnie doświadczenie w pracy na stanowiskach kierowniczych związanych z działalnością kulturalną; 5/22, toczącej się przed Sądem Rejonowym
9) za zgodą uczestnika do oferty mogą być dołączone inne dokumenty potwierdzające kwalifikacje, dorobek w Wałbrzychu. Warunkiem niezbędnym udziału w procedurze sprzedaży jest wpłata wadium,
i osiągnięcia zawodowe.
Dokumenty wymienione w punktach 1-6 powinny być podpisane przez osobę przystępującą do konkursu. Wszelkie zapytania odnośnie przedmiotu przed złożeniem oferty, w wysokości 10 % ceny minimalnej na konto masy upa-
III. Oferty należy przesyłać za pośrednictwem poczty tradycyjnej lub kuriera bądź składać w Punkcie i warunków przetargu powinny być kierowa- dłości, która będzie stanowiła zabezpieczenie wykonania złożonej ofert i ulegnie
Kancelaryjnym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu w zamkniętych
kopertach, zaadresowanych na: Departament Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa ne wyłącznie za pośrednictwem poczty elek- przepadkowi na rzecz masy upadłości w przypadku odstąpienia oferenta od
Wielkopolskiego w Poznaniu, al. Niepodległości 34, 61-714 Poznań, w terminie 30 dni od daty ukazania tronicznej e-mail: kancelaria@saltarski.com. zawarcia umowy. Wpłaty należy dokonać na rachunek masy upadłości: 33 1020
się niniejszego ogłoszenia, tj. do 27 września 2023 r., do godz. 15:30, z dopiskiem na kopercie „Konkurs
nakandydata na stanowisko dyrektora Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu – NIE OTWIERAĆ”. Pozostałe działki objęte KW nr 5558 0000 8302 3397 2296 .
Za datę złożenia oferty uważa się datę wpływu do Urzędu Marszałkowskiego Województwa SW1W/0037822/5 są przedmiotem odręb-
Wielkopolskiego w Poznaniu. Oferty, które wpłyną po terminie, nie będą poddane procedurze nych postępowań przetargowych – szcze-
konkursowej. Syndyk zastrzega sobie prawo do przeprowadzenia licytacji w przypadku złoże-
IV. Do zadań dyrektora Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu w zakresie bieżącego funkcjonowania góły na www.saltarski.com w zakładce Prze-
i rozwoju instytucji należeć będą w szczególności: targi/Nieruchomości. nia ofert przez więcej niż jednego oferenta oraz odstąpienia od sprzedaży bez
1) Organizowanie działalności Muzeum w sposób zapewniający realizację celów i podejmowanie działań podania przyczyn. Zawarcie umowy sprzedaży będzie uzależnione od zapłaty
określonych w statucie instytucji. Zapraszam do udziału w przetargu
2) Nadzór nad całokształtem działalności Muzeum, w szczególności w zakresie ustalania kierunków jego Syndyk Tycjan Saltarski ceny najpóźniej w dzień przed przeniesieniem prawa własności. Kupujący ponosi
rozwoju i planów działalności merytorycznej. wszelkie koszty związane z zwarciem umowy sprzedaży. Ogłoszenie nie stanowi
3) Nadzór nad zasobami i majątkiem instytucji.
4) Utrzymanie wysokich standardów działalności instytucji, a także jej aktywizacja w zakresie potencjału www.infopublikator.pl oferty w rozumieniu Kodeksu Cywilnego.
i szans rynkowych na zwiększenie przychodów własnych.
5) Inicjowanie nowych wydarzeń kulturalnych oraz określenie nowych kierunków działania w zakresie 34270253 34271236.n
urządzania wystaw oraz zadań związanych z edukacją kulturalną, upowszechnianiem kultury, a także
wspieraniem działalności artystycznej.
6) Określenie i uzupełnienie nowych zasad funkcjonowania instytucji w zmodernizowanej siedzibie, w tym
sformułowanie propozycji wykorzystania wyremontowanych przestrzeni, a także przygotowanie i wdrożenie
strategii funkcjonowania instytucji, uwzględniającej stosowanie nowoczesnych narzędzi promocji.
7) Budowanie potencjału społecznego poprzez podejmowanie działań kulturalnych, aktywizujących
społeczność lokalną i sprzyjających jej integracji.
8) Współpraca z muzeami i galeriami sztuki w Województwie Wielkopolskim, z krajowymi i zagranicznymi

9)
instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi oraz z administracją rządową i samorządową.
Poszukiwanie nowych partnerów w kraju i za granicą, w tym w ramach współpracy z regionami partnerskimi INFORMUJĄ
Województwa Wielkopolskiego.
10) Właściwe wykorzystanie potencjału kadry instytucji oraz tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi
i podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracowników.
Od dnia 11 września 2023 roku od godziny 6.00 rano zmianie ulegają
V.
1)
Informacje dodatkowe:
Dodatkowe informacje, w tym informacje o warunkach organizacyjno-finansowych funkcjonowania Muzeum
stawki za przejazd płatnymi odcinkami A2 Nowy Tomyśl – Konin
Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu oraz inne informacje o działalności instytucji, można uzyskać
w Departamencie Kultury UMWW w Poznaniu, tel.: 61 626 68 80, e-mail: dk.sekretariat@umww.pl. dla wszystkich kategorii pojazdów.
2) Do przeprowadzenia postępowania konkursowego Zarząd Województwa Wielkopolskiego powoła komisję
konkursową, zgodnie z art. 16 ust. 4 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Nowy Tomyśl – Poznań, Poznań – Września, Września-Konin (za każdy odcinek osobno)
3) Przewiduje się, że rozpatrzenie ofert przez komisję konkursową nastąpi w ciągu 60 dni od daty zakończenia
terminu ich składania. KAT I Pojazdy o dwóch osiach 30 PLN brutto
4) Konkurs zostanie przeprowadzony w dwóch etapach: Pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koła
I etap – sprawdzenie ofert pod względem formalnym bez udziału uczestników, KAT II 47 PLN brutto
bliźniacze oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach z przyczepami.
II etap – rozmowy kwalifikacyjne.
5) O terminie i miejscu przeprowadzania rozmów kwalifikacyjnych uczestnicy zostaną powiadomieni Pojazdy samochodowe o trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których
KAT III 72 PLN brutto
indywidualnie. co najmniej jedna wyposażona jest w koła bliźniacze z przyczepami.
6) Wyniki konkursu zostaną opublikowane w Biuletynie Informacji Publicznej UMWW. Pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o trzech osiach
7) Kandydat wyłoniony w postępowaniu konkursowym zostanie przedstawiony Zarządowi Województwa KAT IV 109 PLN brutto
z przyczepami.
Wielkopolskiego.
VI. W związku z przetwarzaniem danych osobowych zawartych w dokumentach składanych w ramach konkursu KAT V Pojazdy ponadnormatywne 300 PLN brutto
informujemy, że: KAT VI Motocykle 15 PLN brutto
1) Administratorem danych osobowych jest Województwo Wielkopolskie z siedzibą Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu przy al. Niepodległości 34, 61-714 Poznań, e-mail: Nowy Tomyśl–Buk
kancelaria@umww.pl, fax 61 626 69 69, adres skrytki urzędu na platformie ePUAP: /umarszwlkp/SkrytkaESP
2) Dane osobowe są przetwarzane w celu przeprowadzenia postępowania konkursowego oraz w celu KAT I Pojazdy o dwóch osiach 19 PLN brutto
archiwizacji dokumentów. Pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koła
3) Dane osobowe przetwarzamy w związku z wypełnieniem obowiązku prawnego ciążącego na administratorze, KAT II 30 PLN brutto
bliźniacze oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach z przyczepami.
wynikającego z: ustawy o samorządzie województwa, kodeksu pracy, ustawy o organizowaniu i prowadzeniu Pojazdy samochodowe o trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których
działalności kulturalnej, ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz rozporządzenia Prezesa KAT III 46 PLN brutto
Rady Ministrów w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji co najmniej jedna wyposażona jest w koła bliźniacze z przyczepami.
w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych. Pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o trzech osiach
4) W sprawach związanych z przetwarzaniem danych osobowych można kontaktować się z Inspektorem KAT IV 69 PLN brutto
z przyczepami.
ochrony danych osobowych listownie pod adresem administratora danych, lub elektronicznie poprzez
skrytkę ePUAP: /umarszwlkp/SkrytkaESP i e-mail: inspektor.ochrony@umww.pl.
KAT V Pojazdy ponadnormatywne 190 PLN brutto
5) Złożone dokumenty będą brakowane po upływie 3 miesięcy od zakończenia postępowania konkursowego. KAT VI Motocykle 10 PLN brutto
Dane osobowe zawarte w protokołach z posiedzeń komisji konkursowej (imiona i nazwiska) będą
przetwarzane wieczyście, zgodnie z Instrukcją Kancelaryjną. Dane osobowe (imię i nazwisko) kandydata Buk – Poznań
wyłonionego w postępowaniu konkursowym mogą być ujawnione w Biuletynie Informacji Publicznej UMWW
przez okres 3 miesięcy od zakończenia postępowania konkursowego.
KAT I Pojazdy o dwóch osiach 11 PLN brutto
6) Podanie danych osobowych jest warunkiem ustawowym, a ich niepodanie może skutkować odrzuceniem Pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koła
KAT II 17 PLN brutto
oferty ze względów formalnych. bliźniacze oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach z przyczepami.
7) Przysługuje Państwu prawo do usunięcia danych osobowych, o ile Państwa dane osobowe są przetwarzane Pojazdy samochodowe o trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których
na podstawie wyrażonej zgody lub wynika to z wymogu prawa, lub gdy dane są już niepotrzebne KAT III 26 PLN brutto
doprzetwarzania danych. co najmniej jedna wyposażona jest w koła bliźniacze z przyczepami.
8) Przysługuje Państwu prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych, o ile Państwa dane Pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o trzech osiach
osobowe są przetwarzane na podstawie wyrażonej zgody. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność
KAT IV 40 PLN brutto
z przyczepami.
z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. KAT V Pojazdy ponadnormatywne 110 PLN brutto
9) Przysługuje Państwu prawo do przenoszenia danych, o ile Państwa dane osobowe są przetwarzane
na podstawie wyrażonej zgody lub są niezbędne do zawarcia umowy oraz gdy dane te są przetwarzane KAT VI Motocykle 5 PLN brutto
w sposób zautomatyzowany.
10) Przysługuje Państwu prawo do dostępu do danych osobowych, ich sprostowania lub ograniczenia
Września – Słupca
przetwarzania. KAT I Pojazdy o dwóch osiach 12 PLN brutto
11) Przysługuje Państwu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania w związku z Państwa sytuacją
szczególną, o ile przetwarzanie Państwa danych osobowych jest niezbędne do zrealizowania zadania Pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koła
KAT II 19 PLN brutto
w interesie publicznym lub sprawowania władzy publicznej. bliźniacze oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach z przyczepami.
12) Przysługuje Państwu prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, tj. Prezesa Urzędu Ochrony Danych Pojazdy samochodowe o trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których
Osobowych, o ile uważają Państwo, iż przetwarzanie Państwa danych osobowych odbywa się w sposób KAT III 30 PLN brutto
co najmniej jedna wyposażona jest w koła bliźniacze z przyczepami.
niezgodny z prawem.
13) Państwa dane osobowe będą ujawniane: Pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach oraz pojazdy samochodowe o trzech osiach
KAT IV 45 PLN brutto
a) członkom komisji konkursowej powołanej przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego; z przyczepami.
b) w Biuletynie Informacji Publicznej UMWW; KAT V Pojazdy ponadnormatywne 120 PLN brutto
c) podmiotom świadczącym usługi na rzecz administratora danych osobowych w zakresie serwisu KAT VI Motocykle 6 PLN brutto
i wsparcia systemów informatycznych, utylizacji dokumentacji niearchiwalnej, przekazywania przesyłek
pocztowych. Szczegóły dotyczące aktualnych cen stawek znajdują się na stronach internetowych koncesjonariusza płatnej
14) Państwa dane osobowe nie są przetwarzane w sposób zautomatyzowany w celu podjęcia jakiejkolwiek
decyzji oraz profilowania. autostrady A2, spółki Autostrada Wielkopolska SA www.autostrada-a2.pl oraz operatora, spółki Autostrada
15) Państwa dane osobowe nie są przekazywane poza Europejski Obszar Gospodarczy oraz nie są przekazywane
do organizacji międzynarodowych. Eksploatacja SA www.aesa.pl.
1
34271255 34270189.n
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
Zderzenie ze ścianą
– Starzejemy się, jeste-
śmy syci, a inni są młodzi
i wygłodniali. Ich poziom
motywacji jest niebotyczny.
Świat lekkoatletyczny się
zmienia i o takie sukcesy jak
w Tokio będzie coraz trud-
niej – uważa wiceszef PZLA.
Radosław Leniarski
KORESPONDENCJA
Z BUDAPESZTU
Z dwoma srebrnymi medalami Na-
talii Kaczmarek i Wojciecha Nowic-
kiego Polska zajęła 21. miejsce w ta-
beli medalowej mistrzostw świata.
Hegemonem w tym sporcie wciąż
jest USA – 11 złotych, 8 srebrnych
i 8 brązowych.
Czy polska lekkoatletyka powoli
znika? Można ją porównać do pięk-
nego umysłu matematyka, który po-
da skomplikowany wzór i nie ma
konta na TikToku, powiąże teorię
strun ze strukturą helu i nie da so-
bie rady z rozkładem jazdy tramwa-
jów, dokona trysekcji kąta i nie za-
pobiegnie rozpadowi rodziny. Z po-
zornego mętliku w głowie tworzy
rzeczy genialne i głupie w tym sa-
mym czasie.
Ta analogia może przyjść do
głowy, gdy padają opinie, że pol-
ska lekkoatletyka upada, jak w Bu-
dapeszcie albo osiąga swój szczyt,
jak w igrzyskach w Tokio. Ale tak
nie jest, bo w lekkoatletyce – rów-
nież w polskiej lekkoatletyce – obie
te rzeczy zachodzą jednocześnie,
a nawet nie tylko te dwie, lecz wie-
le więcej w różnym tempie. Na siłę
próbujemy lekkoatletykę uporząd-
kować, z powodu wrażenia, że pa-
nują w niej chaos i nieład.
Nie panują. Po prostu składa się
z 49 konkurencji, z których każda
stanowi oddzielny byt, podlega tren-
dom geograficznym, starzeje się,
odmładza, eksploduje pod wpły-
wem wybitnych jednostek, jak Usa-
in Bolt, Armand Duplantis czy Syd-
ney McLaughlin-Levrone.
Ale mimo to pokusa uporządko-
wania chaosu jest nieodparta. Na
pytanie w teście „skoro liczba x me-
dali w igrzyskach w Tokio wynosi-
ła 9, na MŚ w Eugene x=4, a w Bu-
dapeszcie x=2, to ile wyniesie x na
igrzyskach w Paryżu? Wyraź wiel-
kość w liczbach naturalnych” w za-
leżności od przyjętego wzoru odpo-
wiedź powinna brzmieć 1 lub 0. Jest
to wymowne uproszczenie (w nie-
dzielę wieczorna sesja zakończyła
się po wydaniu „Wyborczej”, teore-
tyczna szansa na medal była).
Podobnie jest ze skandalizują-
cą z pozoru informacją, że 67 re-
prezentantów Polski – z których,
trzeba pamiętać, nie wszyscy star-
towali w konkurencjach indywidu-
alnych – pobiło na najważniejszej
imprezie sezonu zaledwie pięć re-
kordów życiowych.
W tym pojemnym worku tych,
którzy nie pobili życiówek – a jest
to wskaźnik najwyższej formy dla
każdego zawodnika – są przecież
obydwoje medaliści, jest Ewa Swo-
boda z biegiem poniżej 11 sekund
na 100 m i z historycznym, szóstym
miejscem w finale sprinterek. Są bie-
gacze na 800 m, którzy rekordy ży-
ciowe pobili, ale nie weszli do finału.
2 RP I zawodniczki na 800 m, które nie
weszły do półfinałów, zajmując 46.,
50. i 52. miejsce na 56 startujących,
a potem cudownie pozowały telewi-
zyjnym operatorom kamer, beztro-
sko pluskając i śmiejąc się w basenie
z lodowatą wodą po biegu.
Zaś w malutkim woreczku tych,
którzy pobili rekordy, oprócz osiem-
setmetrowców są też dwie cho-
dziarki na 35 km, które zajęły 8.
i 18. miejsce. Tylko że dla Olgi Cho-
jeckiej (Niedziałek) był to dopiero
piąty chód na 35 km w życiu, a dla
Agnieszki Ellward szósty. W mło-
dej konkurencji – w dodatku scho-
dzącej z programu wielkich im-
prez – rekord życiowy łatwiej po-
bić niż na 100 czy 400 m. Np. Ewa
Swoboda w ostatniej dekadzie prze-
biegła 114 setek na zawodach, przy
czym różnica między najgorszym
wynikiem w 2013 r, a najlepszym
w 2023 zawiera się w 0,9 s. Innymi
słowy Swoboda poprawiła rekord
życiowy o 0,9 s w 10 lat!
Te życiówki to nie tylko sprawa
Polski. W Budapeszcie lekkoatle-
ci nie pobili ani jednego rekordu
świata w konkurencji indywidual-
nej, a jak można się domyślić, każ-
dy taki rekord jest też rekordem
życiowym.
Z dwoma srebrami
Natalii Kaczmarek
i Wojciecha Nowickiego
Polska zajęła 21. miejsce
w tabeli medalowej
mistrzostw świata
ROZMOWA Z
TOMASZEM MAJEWSKIM
wiceprezesem PZLA, dwukrotnym
mistrzem olimpijskim w pchnięciu
kulą
RADOSŁAW LENIARSKI: Nie ro-
bimy fetysza z medali, ale nie wy-
gląda dobrze ten spadkowy trend.
TOMASZ MAJEWSKI: – Jedna
rzecz to oczekiwania społeczne,
a druga to rzeczywistość. Najwięk-
sze sukcesy były ponad stan. Zresz-
tą powiedzcie to Francuzom albo
Niemcom, którzy nie zdobyli ani
jednego medalu (rozmawialiśmy
przed niedzielną, wieczorną sesją,
obie drużyny miały jeszcze szansę).
A za rok Francuzi mają igrzyska. Czy
to oznacza, że francuska lub nie-
miecka lekkoatletyka nie ma moż-
liwości? Przecież wiadomo, że ma,
nawet większe niż polska. Europa
brała więcej medali, mniejsze kraje
karaibskie rozwijają się na amery-
kańskich uczelniach dzięki kubań-
skim trenerom. Sztafeta indyjska jest
w finale 4x400, w finale Indie ma-
ją trzech oszczepników! Pakistański
oszczepnik miał drugi wynik elimi-
nacji. Wchodzą nowe kraje z gigan-
tycznym głodem medalowym. Staje-
my się sytym państwem. Nawet gdy
nasi ludzie mają wielką motywację,
to ona ma się nijak do supermoty-
wacji sportowca z biednego kraju,
który ma na niebotycznym pozio-
mie imperatyw do pracy, do zmia-
ny całego swojego życia, w jednym
celu – żeby osiągnąć sukces.
My się starzejemy, a wchodzą
młodzi i wygrywają. W młocie
na przykład.
Sport
– Ethan Katzberg nie spadł z nie-
ba (21-latek pokonał 34-letniego
Wojciecha Nowickiego i 34-letnie-
go Pawła Fajdka). Ma niesamowi-
tą technikę. W Kanadzie powstał
fajny ośrodek, dobry projekt rzu-
tów, zapoczątkowany przez trenera
Bondarczuka. Uważałbym z opo-
wiadaniem o dopingu, bo Kana-
da to bardzo czujny kraj pod tym
względem. Sam byłem świadkiem,
jak w Oslo lub Sztokholmie o bla-
dym świecie kontroler z Kanady
wyskoczył z samochodu, żeby za-
ciągnąć do sprawdzenia Dylana
Armstronga, gdy szliśmy do auto-
busu na lotnisko. Bondarczuk po
prostu zna się na rzeczy, wycho-
wał bodaj 19 zawodników rzucają-
cych ponad 81 metrów. Ale to nie
znaczy, że jest pozmiatane w mło-
cie czy w innych konkurencjach.
Mogą się trafić zawody, gdy na-
tłuczemy medali tyle, co w Tokio.
Tylko że będzie o to trudniej. Są
i u nas młodzi ludzie, nie wymie-
niam nazwisk, żeby nie przegrzać
oczekiwań.
Czy w Polsce jest więcej lekko-
atletów, niż było? Nie grozi lekko-
atletyce zabór młodzieży przez
piłkę nożną?
– Tak. Dogoniliśmy liczby sprzed
pandemii, teraz mamy około 17 tys.
zarejestrowanych lekkoatletów.
O wzrost jest trudno, bo chłopców
zabierają szkółki piłkarskie. Nasz
sport jest tani. Ponad 600 miejsco-
wości jest w programie lekkoatle-
tyki dla każdego. Rośnie liczba ma-
łych klubów. Odległość od miejsca
zamieszkania do najbliższego sta-
dionu lub klubu maleje.
Chyba serce pana bolało, gdy pa-
trzył pan na eliminacje pchnię-
cia kulą. Michał Haratyk i Kon-
rad Bukowiecki odpadli.
– Nie jest to dla nich dobry czas,
ale ich obecne rekordy życiowe da-
łyby im tu medale. Nie są tak sta-
rzy ani wyeksploatowani, żeby do
nich nie nawiązać. Nie skreślał-
bym ich, ale to, co zrobią, to ich
sprawa. Nie zmuszę ich jednak
do zmian w treningu czy podej-
ściu do sportu.
Chodziarze to grupa, a nie je-
den zawodnik... Właśnie się
rozsypała.
– Chód właściwie się skończył, zmie-
nia się cała konkurencja. Nie mamy
zawodników, którzy by pasowali
do niej po zmianach. Oprócz jed-
nego zawodnika, reszta to ponad
30-latkowie, którzy kończą ze spor-
tem. Tymczasem pojawia się w cho-
dzie sztafeta mieszana, o której na-
wet nie wiadomo dokładnie, jak bę-
dzie wyglądać, jest sztuczna, nikt jej
nie sprawdził. A jeśli chodzi o spra-
wy ambicjonalne, ludzkie [chodzi
o konflikty zawodników z trenują-
cym ich przed mistrzostwami Ro-
bertem Korzeniowskim] – to nie
nasza sprawa.
Polacy pobili tylko pięć życiówek.
– Po występie w Budapeszcie wielu
naszych zawodników obudzi się za
tydzień w szoku po zobaczeniu ran-
kingów World Athletics, gdy spad-
ną w nich o wiele pozycji [a pozy-
cja w rankingu jest jednym z kry-
teriów awansu do igrzysk w Pary-
żu]. Część brutalnie zderzyła się ze
ścianą. Liczę, że to będzie motywa-
cja do roboty. +
15
Wojciech
Kuczok
Stubiegunówka
W
Legii wszystko na przekór – z przodu liceum,
z tyłu muzeum, albo, grzeczniej prawdę powie-
dziawszy: bramki poezja, akcje epickie, w obronie
dramat. Owszem, to się ogląda, idzie szeptanka,
że Warszawa ma piłkarski cyrk obwoźny, więc ludziska wypeł-
niają trybuny.
Osiem goli w Wiedniu, sześć na Jutlandii, nie ma nudów,
tradycja zobowiązuje – nie należy zapominać, że to właśnie
legioniści wespół z Borussią Dortmund ustalili rekord wszech
czasów, jeśli chodzi o liczbę bramek w jednym meczu w Lidze
Mistrzów (4:8 z listopada 2016).
W najnowszym, jak zwykle wyśmienitym tomiku, Marcin
Świetlicki zatytułował jeden z wierszy „Stubiegunówka” i to
pasuje jak ulał do wyczynów drużyny Kosty Runjaicia. Para-
dygmat hollywoodzki zakłada dwa zwroty akcji w idealnym
scenariuszu, piłkarze z Łazienkowskiej postanowili spuścić
dramaturgię ze smyczy – ilość twistów na mecz przyprawia
kibiców o psychozę maniakalno-depresyjną. Człowiek się nie
zdąży naprzeklinać z powodu szkolnych błędów defensywy
zakończonych utratą gola, a już pada wyrównanie po akcji
palce lizać. Na razie w każdym meczu została zachowana ko-
lejność wydarzeń niezbędna do happy endów – obrona w po-
cie czoła niweczy wszystko, co drużyna wypracuje z przodu,
na szczęście to napastnicy Legii wciąż mają ostatnie słowo.
Głupio byłoby doprawdy, gdyby ta zabawa miała się
skończyć w najbliższy czwartek, człowiek się uzależnia od
futbolu przygodowego, potem trudno mu nacieszyć oko me-
czami wygranymi taktyką i żelazną konsekwencją. Boiskowe
pohulanki Legii w Austrii i Danii dały więcej emocji (choć
na pewno nie piłkarskiej jakości) niż wszystkie mecze pozo-
stałych pucharowiczów razem wzięte. Ja to kupuję, dopóki
rzeczy przebiegają wedle określonej konwencji – nasi boha-
terowie pokonują rozliczne przeciwności losu, które zresztą
sami sobie zgotowali.
Paradygmat hollywoodzki zakłada dwa zwroty
akcji w idealnym scenariuszu, piłkarze
z Łazienkowskiej postanowili spuścić dramaturgię
ze smyczy – ilość twistów na mecz przyprawia
kibiców o psychozę maniakalno-depresyjną
Dysproporcja między formacjami jest w Legii wprost
nieprzyzwoita, to wygląda, jakby pójść na raut w marynarce
szytej na miarę, ale zapomnieć gaci – taka dezynwoltura
pozostaje bezkarna tylko z powodu zasadniczo szczęśliwych
losowań na etapie pucharowych eliminacji. Skądinąd za-
wsze będzie mi imponowała drużyna, która potrafi ratować
wynik w końcówce; przez kilka dekad dopingowaliśmy
rodzime ekipy „panowie, gramy do końca!”, aby słyszeć na
konferencjach prasowych nieśmiertelne tłumaczenie „prze-
graliśmy, bo wcześnie stracony gol ustawił mecz”. W czte-
rech z pięciu dotychczasowych meczów legioniści zdoby-
wali ważne lub decydujące bramki w ostatnich minutach,
zamiast taniej wymówki szukając okazji do zmiany wyniku
– i ja to szanuję.
Przez lata to nasze zespoły klubowe i reprezentacyjne
wyspecjalizowały się w koszmarnych końcówkach – pomnę
pierwszą taką traumę zaznaną osobiście przed 35 laty na
Stadionie Śląskim, kiedy w doliczonym czasie gry Frank Mill
odebrał naszej kadrze awans na olimpiadę w Seulu i pięćdzie-
siąt tysięcy rozśpiewanych gardeł nagle ucichło w sposób ogłu-
szający. Przez całe życie człowiek patrzył na nasze drużyny
i trzymał kciuki, żeby „dowiozły” wynik, bo wiadomo, że jeśli
coś złego może się wydarzyć na chwilę przed ostatnim gwizd-
kiem, to właśnie nam.
Tymczasem Legia tego lata stałą się mistrzynią zabójczej
puenty, z okrucieństwem pozwala kolejnym przeciwnikom
witać się z gąską, a potem odbiera marzenia – Kazachowie,
Austriacy i Duńczycy dawali się podpuścić, a potem padali za-
łamani na murawę, nie dowierzając, że wypuścili z rąk zwycię-
stwo. Wicemistrzowie Polski seryjnie mszczą się za wszystkie
przegrane końcówki polskiego futbolu. Proszę o dokładkę. +
16
Fiesta i skandal
Gdy Ołeksandr Usyk padł,
długo się nie podnosił,
bo sędziowie uznali,
że oberwał poniżej pasa.
Potem z każdą rundą nacierał
z rosnącą intensywnością,
aż w dziewiątej Daniela
Dubois znokautował.
I wybuchł skandal.
Rafał Stec
Kiedy przed niespełna dwoma laty Ołek-
sandr Usyk pokonał Anthony’ego Joshuę
i zdobył tytuły w organizacjach WBA, WBO
oraz IBF, widzom na trybunach i przed mo-
nitorami poopadały szczęki. Rozprawił się
z rywalem większym, rażącym wyraźnie
mocniejszymi ciosami, orzeźbionym po-
tężniejszą warstwą mięśni – kolosem, któ-
rego obwoływano talentem rodzącym się na
ringach raz na pokolenie. O przypadku nie
było jednak mowy, Usyk zatriumfował tak-
że w rewanżu w sierpniu 2022 roku. Trwa-
ła już wojna, Ukrainiec wziął w niej wcze-
śniej czynny udział.
Od tamtej pory nie boksował, a tym ra-
zem wchodził między liny jako absolutny fa-
woryt. Ekipa Daniela Dubois czuła się wręcz
ostentacyjnie lekceważona. – Nie traktują
nas poważnie, dlatego Usyk będzie zszoko-
wany, kiedy stanie w ringu i zorientuje się,
co go czeka – obiecywał Don Charles, nowy
trener brytyjskiego pięściarza.
Ale na pewno wiedział, że triumf Brytyj-
czyka byłby sensacją porównywalną z wygra-
nymi Usyka nad Joshuą. Że ukraiński fawo-
ryt to wirtuozerski baletmistrz, szybki w no-
gach i głowie wszechstronny technik, który
naskoczy na rywala z ograniczeniami, po-
siadacz pojedynczego atutu – nokautujące-
go uderzenia.
I Usyk już w inauguracyjnej rundzie wy-
prowadził jedyny groźny cios, całkowicie kon-
trolując sytuację w defensywie. Już w drugiej
sprawił, że Dubois się zachwiał. Kolejne prze-
biegały podobnie – faworyt tańczył, wiedział,
że każdą rundę wygrywa na punkty, pozwa-
lał sobie na coraz więcej. Na wrocławskim,
piłkarskim stadionie Tarczyński Arena coraz
gęściej lało, pełne ukraińskich kibiców try-
buny wypełniały się coraz większą wrzawą,
na ringu padało coraz więcej ciosów.
Aż Usyk padł na deski. Według sędzie-
go dostał poniżej pasa, dlatego czas nie był
liczony – arbiter pozwolił mu nie wstawać
przez dwie, trzy minuty. To był jedyny dra-
matyczny dla niego moment podczas walki.
Kiedy wreszcie się podniósł, spojrzał na ry-
wala wściekle, z ogniem w oczach, i rozpo-
czął ofensywę. Skuteczną.
Czy jednak Dubois rzeczywiście uderzył
nieczysto? Powtórki sugerują, że trafił idealnie
w pas. I po wszystkim oznajmił, że został oszu-
kany. On mówił dość spokojnie, członkowie
jego zespołu pieklili się, krzycząc o kradzieży.
„Bracie, oddzwonię, jeśli nie zginę”
Usyk jest dzisiaj największą gwiazdą ukra-
ińskiego sportu, dla rodaków wręcz boha-
terem narodowym. Bywał na froncie i du-
żo o tym opowiada, a anglojęzyczne media
często go cytują, więc stał się ambasadorem
swego kraju – jak po rosyjskiej agresji każ-
da rozpoznawalna ponad granicami postać
zza naszej wschodniej granicy. Ambasado-
rem w najdonioślejszym sensie tego słowa.
Nie dyplomatą, który pełni funkcje w sporej
mierze reprezentacyjne i działa za kulisami,
ani celebrytą, który sprzedaje uśmiechy w re-
klamach znanych marek, lecz jedną z osobi-
stości podtrzymujących na Zachodzie zain-
Sport
teresowanie wojną, więc tym samym popar-
cie dla militarnej pomocy.
– Widziałem z bliska wybuchające czołgi,
widziałem uciekających wrogów i całkowi-
cie unicestwione domy, ludzi bez nóg i rąk,
widziałem też snujących się żywych wyglą-
dających jak trupy. A gdy objechałem oko-
licę, zobaczyłem porozrzucane w ruinach
dziecięce zabawki i zdałem sobie sprawę, że
miasteczko jest martwe, wszystko w nim jest
martwe – opowiadał kilka dni temu o swo-
jej niedawnej wizycie pod Bachmutem. Już
w lutym 2022 roku, zaraz po rosyjskiej napa-
ści, przyłączył się do obrony terytorialnej i je-
go zdjęcie z karabinem w ręku obiegło świat,
potem przeznaczał setki tysięcy dolarów na
odbudowę zniszczeń, wymyślał Putinowi za
„dzieci, żony i dziadków” ukrywających się
w piwnicach, zwierzał się, że ilekroć dzwoni
do przyjaciół z frontu, słyszy w tle eksplozje
i kończącą rozmowę frazę: „Bracie, oddzwo-
nię, jeśli nie zginę”.
Podobnie brzmią od półtora roku wszyst-
kie konferencje oraz wywiady z ukraińskimi
sportowcami. I Usyk również wielokrotnie
powtarzał, że na każdym treningu niosły go
wspomnienia obrazów, które widział na woj-
Czy Dubois
rzeczywiście uderzył
nieczysto?
Powtórki sugerują,
że trafił idealnie w pas
§
O G ŁO S Z E N I A
Syndyk masy upadłości METALARTE Sp. z o.o. Sp.
Komandytowa w upadłości sygn. akt sygn. akt VI
GUp 41/19 – sprzeda Wierzytelność przysługują-
cą upadłemu od osoby fizycznej w łącznej kwocie
542.665,94 zł (w tym kwota należności głównej
481 940,03 zł, koszty: 18 653,00 zł, odsetki: 42
072,91zł) – po cenie nie niższej niż 217 066,37 zł,
tj. 40% wartości nominalnej.
Oferty należy składać w nieprzekraczalnym ter-
minie do 6 września 2023r. drogą mailową na
adres: syndyk.tokarz@gmail.com
Szczegółowe informacje w biurze syndyka
w Bielsku-Białej ul. Powstańców Śl. 6 pok. 106
oraz pod numerem telefonu 783-162-700, e-mail:
syndyk.tokarz@gmail.com.
OGŁOSZENIE 34271268
nie, że w sobotni wieczór każdemu ciosowi
mocy doda poczucie obowiązku – zarówno
wobec tych, którzy walczą, jak i wobec tych,
którzy musieli uciekać do Polski, dlatego mo-
gli usiąść na trybunach wrocławskiego sta-
dionu. By choć na parę chwil przestali my-
śleć o mrocznym losie Ukrainy.
Swojego czołowego pięściarza uwielbia-
ją. 36-letni obecnie Usyk jako amator zdobył
olimpijskie złoto, jako zawodowiec wygrał
wszystkie 20 walk – sobotnia była 21. Choć
na samiutki szczyt przebił się późno, to kon-
tynuuje tradycje przytłaczającej potęgi ukra-
ińskiego boksu, na czele z jego pomnikami
w postaci braci Kliczko. Gdy zdetronizował
Joshuę, wywarł jeszcze większe wrażenie,
bo obalił czempiona wkrótce po zmianie ka-
tegorii wagowej, z junior ciężkiej na ciężką.
Kiedy Dubois przestał widzieć
W sobotę stanął naprzeciw rywala, który
ostatnio porządnie obrywał – dwie poprzed-
nie walki objęły porażkę z Joe Joyce’em oraz
ledwie wymordowane zwycięstwo nad znacz-
nie niżej notowanym Kevinem Lereną, po-
przedzone upadkiem na deski i przyjęciem
jeszcze kilku bolesnych ciosów. Stąd wzięła
się decyzja o wynajęciu nowego trenera, pod-
jęta wspólnie z zarządzającym całą sportową
rodziną ojcem. 25-letni Dubois junior ma bo-
wiem dziesięcioro rodzeństwa, a pochodzą-
cy z karaibskiej Grenady Dubois senior pro-
rokuje, że przynajmniej czwórka zdobędzie
mistrzostwo świata w boksie – także 21-let-
nia Caroline i 18-letnia Prince oraz 8-letni So-
lomon. Wszyscy mieli odziedziczyć idealne
geny po przodkini Sylvii, niewolnicy, która
w XVIII wieku zdobyła wolność dzięki wal-
kom na gołe pięści.
Barwny w języku trener Don Charles nie
sięgał głęboko w przeszłość, wierzył w pra-
cę wykonaną od maja. Mówił, że odnalazł
REDAKCJA ul. Czerska 8/10, 00-732 Warszawa
Telefon: 22 555 66 00 (czynny w dni powszednie w godz. 10-17);
E-mail: redakcja@wyborcza.pl
Listy do redakcji: listy@wyborcza.pl
Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych oraz
zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania.
Wnioski i pytania w sprawie ochrony danych osobowych:
iod@agora.pl
REDAKTOR NACZELNY: Adam Michnik
PIERWSZY ZASTĘPCA, REDAKTOR NACZELNY
WYBORCZA.PL: Jarosław Kurski
ZASTĘPCY: Piotr Stasiński, Mikołaj Chrzan,
Roman Imielski, Aleksandra Sobczak, Bartosz T. Wieliński
SEKRETARZ REDAKCJI: Anna Kwiatkowska
PROJEKT GRAFICZNY: Jacek Utko
PORTRETY AUTORÓW: Agata Marszałek
Prenumerata cyfrowa: prenumerata.wyborcza.pl;
pomoc@wyborcza.pl, 22 555 54 55, 519 255 455
Inne formy prenumeraty: wyborcza.pl/prenumerataGW
Kolportaż: Problemy z dostępnością „Wyborczej” lub
Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
• Ołeksandr Usyk
(z prawej)
w dziewiątej
rundzie
znokautował
Daniela Dubois
FOT. FOT . KRZYSZTOF ĆWIK
/ AGENCJA WYBORCZA.PL
w Danielu pięściarza nieukształtowanego
– „jak czyste płótno, na którym trzeba na-
malować nowy obraz”, nie modyfikować po-
przedni. I że to mu odpowiada, że eksperci
spodziewający się zawodnika, który wyczeku-
je na zadanie jednego, jedynego ciosu, ujrzą
kogoś zupełnie innego. Charles również, jak
Usyk, naoglądał się z bliska zbyt dużo okru-
cieństw i śmierci. Nazywa siebie „dzieckiem
wojny w Biafrze” (wschodnio-południowa
część Nigerii) i wydał o niej książkę, w któ-
rej wspomina, że drugą połowę z trwającej
trzy lata masakry spędził w dżungli, bo oko-
lice domu były regularnie bombardowane.
Stylu brytyjskiego pięściarza nie odmienił,
po feralnym incydencie z piątej rundy Dubo-
is był zbyt wolny, by nadążyć za działającym
w coraz szybszym tempie rywalem. Mógł li-
czyć tylko na to, że Usyk przestrzeli – i na-
dzieje się na kontrę. I że stanie się to, zanim
jemu, metodycznie obijanemu, stopniowo
pozbawianemu sił pretendentowi, całkiem
odetnie zasilanie.
W siódmej rundzie spadła na niego już la-
wina, a Dubois kilku natarć chyba zwyczaj-
nie nie widział, nie miał pojęcia, skąd nadla-
tują ukraińskie rękawice. W końcówce ósmej
odsłony był liczony, na początku dziewią-
tej zaczął krwawić z nosa, kilka chwil póź-
niej nastąpił nokaut. To była kumulacja, cia-
ło nie wytrzymało kanonady złożonej z cio-
sów niekoniecznie arcymocnych, lecz coraz
częściej zadawanych seryjnie, z bezlitosną
precyzją. Gdyby nie epizod kilkanaście mi-
nut wcześniej, po którym Usyk długo leżał,
triumf mistrza zgodnie recenzowano by ja-
ko nadzwyczaj efektowny.
Epizod jednak się wydarzył. I następnych
dni nie zdominują zachwyty, lecz wątpliwo-
ści, czy Ukrainiec nie symulował, trzymając
się za wrażliwe obszary, oraz czy sędziowie
nie popełnili skandalicznego błędu. +
z właściwą mutacją lokalną, informacje o możliwości
kupienia dodatków: kolportaz@wyborcza.pl
Gazeta Wyborcza w serwisach społecznościowych:
facebook.com/wyborcza, twitter.com/gazeta_wyborcza,
instagram.com/gazeta_wyborcza
WYDAWCA
Agora SA, ul. Czerska 8/10,
00-732 Warszawa; NIP: 526-030-56-44
DYREKTOR WYDAWNICZY: Wojciech Bartkowiak
Dyrektor marketingu: Michał Bauer
REKLAMA
Dyrektor sprzedaży: Joanna Kwas
Biuro reklam i ogłoszeń:
ul. Czerska 8/10, 00-732 Warszawa
reklama@agora.pl; 22 555 55 55, faks: 22 555 54 44
DRUK: Agora SA
ISSN 0860-908X
Rozpowszechnianie
redakcyjnych materiałów
publicystycznych bez zgody
wydawcy jest zabronione.
1 RP
 STOŁECZNA
Poniedziałek,
28 sierpnia 2023
Hałas z południowej obwodnicy Warszawy
Ekranów jak na lekarstwo
Drogowcy nie chcą szcze-
gółowo informować
o wynikach pomiarów
hałasu przy południowej
obwodnicy Warszawy.
A nowe ekrany mają stanąć
tylko w pojedynczych
miejscach.
Jarosław Osowski
Hałas z otwartych w ostatnich la-
tach odcinków południowej obwod-
nicy Warszawy doskwiera wielu jej
sąsiadom na Ursynowie, w Wilano-
wie i w Wawrze. Drogowcy pożało-
wali ekranów akustycznych i ułoży-
li betonową nawierzchnię zamiast
asfaltu. W dodatku większość kie-
rowców nie przestrzega ogranicze-
nia prędkości do 100 km na godz.
Tajemne wyniki badań
Od niemal trzech lat mieszkańcy
i samorządowcy organizowali pro-
testy. Domagali się od Generalnej
Dyrekcji Dróg Krajowych i Auto-
strad, by przyspieszyła pomiary ha-
Kościół Wszystkich Świętych
Anioły nad placem Grzybowskim
Cztery posągi aniołów zwró-
cone na cztery strony świata
stanęły na wschodniej wieży
remontowanego kościoła
Wszystkich Świętych przy pla-
cu Grzybowskim. Przechodnie
są zaskoczeni.
Neorenesansowy kościół Wszyst-
kich Świętych przy pl. Grzybow-
skim należy do największych świą-
tyń nie tylko w Warszawie, ale też
w Polsce. Świątynię konsekrowa-
no w 1883 r., jeszcze przed finiszem
robót. Wznoszenie wież ukończo-
no w 1893 r. Wtedy też umieszczo-
no na nich figury aniołów.
– Na balustradzie obydwu wież,
na czterech narożnych słupkach, za-
montowano rzeźby aniołów. Wyko-
nano je jako odlewy z cyny – podaje
ksiądz Piotr Waleńdzik, proboszcz
parafii Wszystkich Świętych.
Kościół Wszystkich Świętych
został uszkodzony podczas woj-
ny. Ocalała jednak zachodnia wie-
ża, a na jej balustradzie przetrwały
wszystkie cztery figury aniołów. Od-
budowę kościoła rozpoczęto się już
w 1945 r. i kontynuowano aż do lat
1 WA 70. XX w. Podniesiona z ruin świą-
Imieniny obchodzą:
Aleksy, Augustyn
łasu i dostawiła ekrany akustyczne.
Drogowcy twierdzili, że z rozpoczę-
ciem badań muszą odczekać rok od
otwarcia ostatniego fragmentu ob-
wodnicy. Był to najdłuższy w Pol-
sce tunel pod Ursynowem oddany
w grudniu 2021 r.
Na początku sierpnia tego roku
GDDKiA opublikowała lakonicz-
ny komunikat o wynikach „analizy
porealizacyjnej”. Stwierdziła, że de-
cyzje o dodatkowych zabezpiecze-
niach przed hałasem należą teraz
do marszałka Mazowsza i Regio-
nalnej Dyrekcji Ochrony Środowi-
ska w Warszawie. Gdzie i jak bar-
dzo hałas jest przekroczony? Dro-
gowcy odpowiadają nam, że mają
„multum wyników” i nie są w sta-
nie wskazać konkretnych miejsc.
Rzeczniczka mazowieckiego od-
działu GDDKiA Małgorzata Tar-
nowska zgodziła się podać nam tyl-
ko dane z wyrywkowych lokalizacji,
po jednej w każdej dzielnicy. Przeko-
nywała, że na Ursynowie nie zano-
towano przekroczenia norm, choć
burmistrz tej dzielnicy Robert Kem-
pa (PO) alarmował, że szum bywa
nie do wytrzymania przy ul. Nowo-
ursynowskiej i wschodnim wylocie
tunelu obwodnicy. Z kolei w Wi-
tynia w 1965 r. została wpisana do
rejestru zabytków.
– Należy się domyślać, że w wy-
niku powojennej biedy, w tamtym
momencie nikt nie podjął próby re-
konstrukcji rzeźb aniołów, podob-
nie, jak nie odtworzono trzech figur
warszawa.wyborcza.pl
Redaktorka prowadząca:
Małgorzata Bujara
lanowie według Tarnowskiej „dla
budynków podlegających ochro-
nie w rejonie ul. Ruczaj najwięk-
sze wartości hałasu zanotowano
na poziomie 62 decybeli w ciągu
Trudno oczekiwać,
że te ekrany
w odczuwalny
sposób ograniczą
uciążliwości
obwodnicy. Miały
stać niemal na całej
jej długości, po obu
stronach jezdni i także
między nimi
LUDWIK RAKOWSKI
burmistrz
nad tympanonem czy innych rzeźb
na elewacji frontowej. Nie odbudo-
wano także tamburu nad skrzyżo-
waniem transeptu z nawą główną.
Władze komunistyczne nie wyra-
żały na to zgody. Kościół miał być
jak najmniej widoczny w panora-
Dyżur redakcyjny w godz. 7-22
tel. 22 555 47 50
stoleczna@agora.pl
dnia i 56,3 dB w nocy, co przekracza
normy odpowiednio o 1 dB i 0,3 dB”.
A w Wawrze na wysokości ul. Celu-
lozy: 62,4 dB i 57,5 dB w nocy, czy-
li o 1,4 dB i 1,5 dB powyżej normy.
Dokumentację po pomiarach
szczegółowo zlustrowali urzędni-
cy Wilanowa. Wyniki tej kweren-
dy opublikował burmistrz Ludwik
Rakowski (PO). Okazało się, że w tej
części trasy dodatkowe albo ewen-
tualnie wyższe niż teraz ekrany mo-
głyby stanąć tylko w dwóch miej-
scach. To bardzo krótkie odcinki,
i to wyłącznie po północnej stronie
trasy. W sumie jakieś 200-300 m za-
bezpieczeń przed hałasem.
W Wilanowie zawiedzeni
– Trudno oczekiwać, że te ekrany
w odczuwalny sposób ograniczą
uciążliwości obwodnicy. A przecież
zgodnie z pierwotną decyzją środo-
wiskową miały stać niemal na całej
jej długości, po obu stronach jezd-
ni i także między nimi. Tego nie ma
– przypomina burmistrz Rakowski.
W Wawrze GDDKiA skłonna jest
uzupełnić wyrwę ekranową między
węzłem Wał Miedzeszyński a wia-
duktem na ul. Tawułkowej. Po po-
łudniowej stronie jezdni nawet da-
• Podczas
trwającego
właśnie potęż-
nego remontu
świątyni,
odtworzone
zostały anioły
na wschodniej
wieży
FOT. ADAM STĘPIEŃ
/ AGENCJA WYBOR-
CZA.PL
mie Warszawy, a już szczególnie
od strony Pałacu Kultury i Nauki
– tłumaczy proboszcz.
Oryginalne posągi aniołów
z zachodniej wieży zdemontowa-
no w okresie PRL-u. Powodem te-
go nie była jednak polityka.
lej – aż do ul. Mozaikowej i węzła
Patriotów. Na terenie Mazowieckie-
go Parku Krajobrazowego pomiary
wykazały konieczność uzupełnień
antyhałasowych między ul. Sarny
i Chryzantemy, na wysokości ul.
Heleny Wolff i Cygańskiej.
W tym ostatnim miejscu pro-
testy były już podczas budowy ob-
wodnicy w 2019 r. Teraz w GDD-
KiA zmieniają zdanie i jednak chcą
dostawić ekrany akustyczne m.in.
właśnie w Zbójnej Górze. Dlacze-
go jednak nadal ma być ich tak nie-
wiele wzdłuż całej południowej ob-
wodnicy Warszawy? Odnosząc się
do informacji burmistrza Wilano-
wa, Małgorzata Tarnowska powo-
łuje się na dopuszczalne poziomy
natężenia hałasu w rozporządze-
niu ministra środowiska z 2012 r.:
„Nowe ekrany, bądź modyfikacje
istniejących mogą powstać tylko
tam, gdzie zostaną stwierdzone
przekroczenia norm. Wykonaną
analizę porealizacyjną przekazali-
śmy do organów ochrony środowi-
ska. Po zweryfikowaniu materiału,
na jego podstawie zostanie wydana
właściwa decyzja administracyjna,
wówczas będziemy mogli przystą-
pić do dalszych działań”. +
– W związku z postępującą de-
gradacją materiału, z jakiego rzeź-
by zostały wykonane, i zagrożenia,
jakie niosły dla mieszkańców War-
szawy, podjęto w latach 70. decy-
zję o zdjęciu ocalałych figur. Pod-
czas tych działań, figury rozpadły
się na kilka części, a ich stan przed
zdjęciem z wieży, i po zdjęciu, uka-
zuje kilka zachowanych fotogra-
fii. To właśnie te zdjęcia dają nam
najpełniejszy obraz wyglądu figur
serafinów i pozwalają na ich od-
tworzenie – oznajmia ksiądz Piotr
Waleńdzik. – W ciągu 50 lat, jakie
upłynęły od demontażu figur, lo-
sy ich szczątków zaginęły w mro-
kach pamięci.
W kościele Wszystkich Świę-
tych od kilku lat prowadzony jest
remont. Jeśli chodzi o elewację za-
częto od wschodniej i wraz z tymi
pracami odtworzono figury czte-
rech aniołów. Konserwator zgodził
się na zamianę materiału z cyny na
brąz krzemowy. Według ks. Wa-
leńdzika, chodziło o względy eko-
logiczne i trwałość figur. Teraz na
odtworzenie czekają brakujące fi-
gury aniołów z zachodniej wieży. +
Tomasz Urzykowski
2 Warszawa Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Arkadiusz Gruszczyński Strefa na Saskiej Kępie i Kamionku

Białe koszule Wojewoda przegrał

to nie przypadek
na własne życzenie
T
o nie przypadek, że wszyscy politycy Platformy Oby- Wojewoda mazowiecki
watelskiej podczas występów publicznych mają na Tobiasz Bocheński zablo-
sobie białe koszule z podwiniętymi rękawami. To efekt
badań, które największa partia opozycyjna zamówiła kował rozszerzenie strefy
na ten temat. płatnego parkowania. Ale
Zaczęło się od Donalda Tuska, który na spotkaniach z wy-
borcami w całym kraju zaczął się pojawiać bez marynarki. przegrał w sądzie z kretesem.
Zawsze miał na sobie białą koszulę, często z podwiniętymi
rękawami. W ślad za nim poszli inni politycy – wszyscy jak Jarosław Osowski
jeden mąż zdjęli krawaty i marynarki.
To nie pierwszy raz, kiedy komentatorzy polityczni zwra- Podchody do strefy płatnego parko- • Mieszkańcy
cają uwagę na ubiór polityków. W Stanach Zjednoczonych od wania na Saskiej Kępie i Kamion- Saskiej Kępy
wielu lat trwają dyskusje o długości krawatów Donalda Trum- ku trwają od lat. Prezydent Rafał czekają na
pa. Sprawą zajmowali się nawet antropolodzy kultury. Wska- Trzaskowski już w 2019 r. przedsta- parkomaty
zywali, że typ mężczyzny, do którego aspiruje były prezydent, wił plan stopniowego powiększa- FOT. DAWID ŻUCHO-
ma figurę w kształcie litery V, czyli chudy brzuch i szerokie nia strefy z parkomatami. Na Sa- WICZ / AGENCJA
ramiona. Trump ma jednak odwrotną budowę ciała. skiej Kępie i Kamionku miały dzia- WYBORCZA.PL
Marcin Napiórkowski, badacz kultury młodego pokole- łać od 2022 r., ale z decyzją zwleka-
nia, zwracał uwagę, że „według ekspertów Trump uzyskuje ła Rada Warszawy. Kiedy wreszcie Warszawy na rozstrzygnięcie nad- strefy płatnego parkowania na Sa-
ten efekt, nosząc garnitury o starannie wypchanych, po- podjęła ją w marcu tego roku, do zorcze wojewody mazowieckiego” skiej Kępie. Była to jedna z naszych
szerzonych ramionach. Żeby zachować dobre proporcje, akcji wkroczył wicewojewoda Syl- uchylili je. To oznacza, że decyzja pierwszych uchwał.
poszerzenie ramion marynarki rekompensuje zbyt długim wester Dąbrowski z PiS. Unieważ- Rady Warszawy o nowych parko- W kwietniu podczas wspólnej
krawatem”. nił uchwałę radnych. matach jest ważna. Urząd woje- konferencji władz miasta na dzie-
Nie jest tajemnicą, że za ubiorem polityka stoi sztab lu- Mianowany niedługo potem wo- wódzki ma pokryć koszty postępo- dzińcu ratusza Czajkowski mówił,
dzi. W 2014 r. cała na biało była ubrana Magdalena Ogórek, jewoda Tobiasz Bocheński (PiS) wania (480 zł). że poprzez weto dla parkomatów
ówczesna kandydatka Sojuszu Lewicy Demokratycznej na podtrzymał to stanowisko. Prze- – Bardzo się cieszymy z wyroku na Saskiej Kępie i Kamionku „wo-
prezydentkę Polski. Symbolem rządów Angeli Merkel stały się konywał, że decyzja o urucho- sądu, który w całości odrzucił ab- jewoda dokonał zamachu na sa-
kolorowe garsonki, opinia publiczna jeszcze przez wiele lat mieniu parkomatów to dowód na surdalną argumentację wojewo- morząd”. Wiceprezydent Warsza-
będzie pamiętać kapelusze królowej Elżbiety, a z rodzimego „problemy z demokracją lokalną”. dy – powiedział „Stołecznej” Kuba wy Michał Olszewski dziwił się, że
podwórka – kreacje Jolanty Kwaśniewskiej z czasów prezy- – Uchwała została podjęta błędnie Czajkowski, wiceprzewodniczący urzędnik państwowy „dokonał roz-
dentury jej męża. Świeżo w pamięci mamy też broszki premier i jesteśmy w stanie obronić to w są- samorządu mieszkańców Saskiej strzygnięcia na podstawie informa-
Beaty Szydło. Politycy i liderzy opinii niezwykle starannie dba- dzie. W sumie bardzo się cieszy- Kępy. – To wielki sukces mieszkań- cji z mediów, internetu i protokołu
ją o powierzchowność z prostych powodów: chcą uchodzić za my, że będzie możliwość spierać ców. Rada osiedla od początku obec- z sesji Rady Warszawy”. Nie wystą-
profesjonalistów lub wyróżniać się. się z miastem w tej sprawie w wo- nej kadencji konsekwentnie popie- pił bowiem o żadne wyjaśnienia. Dy-
Niby to temat zastępczy, ale współczesna polityka rządzi jewódzkim sądzie administracyj- rała jak najszybsze wprowadzenie rektor Zarządu Dróg Miejskich Łu-
się obrazami powielanymi w mediach społecznościowych. nym – utrzymywał. kasz Puchalski ogłosił, że w tej sy-
Wyborcy zapamiętają więc z tegorocznej kampanii wyborczej Między innymi miał zastrzeże- tuacji musi wstrzymać planowane
Tuska, który „chce się brać do roboty”, więc podwinął rękawy, nia, że radni opierali się na nieak- w tej części Warszawy remonty ulic.
czy kandydatów na posłów, którzy zdjęli krawaty, żeby „być tualnych jego zdaniem analizach
bliżej ludzi”. ruchu sprzed dwóch lat. Jednak Mokotów czeka
Pytam w Platformie Obywatelskiej, skąd te białe koszule. ZDM argumentował, że procedura Przypomnijmy: urzędnicy zaprze-
– Bo jesteśmy po prostu uczciwi i nie mamy nic do ukrycia – w ogóle nie wymaga ani takich ana- stali organizowania konsultacji spo-
słyszę od jednego z posłów. To przemyślana strategia, która liz, ani nawet konsultacji z miesz- Bardzo się cieszymy łecznych przed kolejnym powięk-
ma działać na wyobraźnię wyborców. kańcami przed decyzją o urucho- z wyroku sądu, szeniem strefy płatnego parkowa-
Co ciekawe, krawat zdjął też Mateusz Morawiecki. Premier mieniu parkomatów. nia – na Mokotowie, gdzie sytuacja
zakłada jednak na spotkania z wyborcami błękitne lub niebie- który w całości też jest trudna. Zwlekają z tym do
skie koszule, symbolizujące chyba w jego przypadku nadzieję. Krok bliżej do strefy odrzucił absurdalną prawomocnego wyroku w sprawie
Choć na tle płotu na granicy polsko-białoruskiej miał na sobie na Saskiej i Kamionku parkomatów na Saskiej Kępie i Ka-
zieloną koszulę, zapewne przypominającą ubrania wojskowe. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Admi- argumentację mionku. Jeśli wojewoda nie zgodzi
Swoją drogą, Morawiecki bardzo często pozuje do zdjęć w mo- nistracyjnego w Warszawie zapadł wojewody się z niekorzystnym dla siebie piąt-
ro, licząc na pewno na proste skojarzenie z bezpieczeństwem. w piątek, 25 sierpnia, bez udziału kowym rozstrzygnięciem sądu niż-
I tylko Jarosław Kaczyński wydaje się głuchy na jakiekol- stron. Sąd „po rozpoznaniu w try- szej instancji, sprawą zajmie się Na-
wiek trendy. Albo odrzuca podpowiedzi sztabowców, albo ci bie uproszczonym na posiedzeniu KUBA CZAJKOWSKI czelny Sąd Administracyjny. Trudno
nie mają odwagi mu ich suflować. + niejawnym sprawy ze skargi m.st. jednak stwierdzić, kiedy to nastąpi. +

Akcja w metrze Śmierć powstanki

Wandale zniszczyli nowy wagon metra Nie żyje

Grafficiarze w kominiarkach
zaciągnęli hamulec ręczny
i zdewastowali pociąg metra.
Działo się to na oczach
pasażerów.
„GRS” napisali na nowym wagonie
Skody grafficiarze ubrani w czarne
ubrania i kominiarki. Grupa, w no-
cy z soboty na niedzielę, około godz.
2.15 zatrzymała na stacji metra Ma-
rymont pociąg jadący w kierunku
Młocin. Gdy w pociągu i na stacji
byli pasażerowie, grafficiarze zaczę-
li malować jeden z wagonów przy
użyciu niebieskiej, czarnej i białej
farby w spreju.
Zdarzenie zostało nagrane przez
przypadkowych pasażerów. Na fil-
mie udostępnionym w mediach spo-
łecznościowych widać panikę oraz
agresję zarówno ze strony pasaże-
rów, jak i samych grafficiarzy. Nie-
którzy z nich ironicznie komentują:
„To artyści! Banksy to jest”.
Po około 10 minutach od mo-
mentu, kiedy zatrzymano pociąg, na
stacji metra pojawili się policjanci,
a grafficiarze zaczęli uciekać. – Po-
twierdzam, że około godz. 2 otrzy-
maliśmy zgłoszenie o tym, że grupa
osób maluje pociąg metra na stacji.
Obecnym na miejscu policjantom
udało się zatrzymać jedną osobę.
Dalsze czynności w sprawie będą
wykonywać policjanci z Komendy
Rejonowej Policji Warszawa V – mó-
wi „Stołecznej” Bartłomiej Śniadała
z biura prasowego KSP. +
• Wandale zniszczyli nowy wagon metra FOT. MIEJSKI REPORTER Michał Żyłowski
„Baśka-Bomba”
W wieku 100 lat zmarła Barba-
ra Matys-Wysiadecka, bohaterka
powstania warszawskiego, pseu-
donim „Baśka”, znana też jako
„Baśka-Bomba”. Wymieniana jest
wśród najodważniejszych uczest-
niczek tego zrywu. W powstaniu
razem z koleżankami minerkami,
została przydzielona do Oddzia-
łu Osłonowego Wojskowych Za-
kładów Wydawniczych. Była to
doborowa formacja, kierowana
wszędzie tam, gdzie potrzebne
było wsparcie ataku lub obrony
zajętych pozycji. Najważniejszą
akcją, w której brała udział, by-
ło zdobycie 20 sierpnia 1944 r.
wieżowca PAST-y, przedwojen-
nej Polskiej Agencyjnej Spółki
Telefonicznej. + tu 1 WA
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
Spór o nazwę kawiarni i hotelu przy Smolnej 14
Chopin im tu nie gra
Wieloletni propagator
muzyki Chopina i wła-
ściciel modnej kawiarni
toczy boje z Narodowym
Instytutem Fryderyka
Chopina o nazwisko
kompozytora. Urzędnicy
żądają, by wykupił licencję
na jego używanie.
Wojciech Karpieszuk
– Chopin to nasza globalna marka,
w kulturze najważniejsza. Podcho-
dzę do tego dość emocjonalnie, bo
zajmuję się oddolnym propagowa-
niem muzyki Chopina od 2009 ro-
ku – mówi Jarosław Chołodecki. Jest
właścicielem hotelu przy Smolnej
14 Chopin Boutique. Na jego dachu
mieści się jedna z popularniejszych
teraz w Warszawie kawiarni Cho-
pin Taras Cafe.
Znak towarowy Chopin
Jarosław Chołodecki od wielu mie-
sięcy jest w konflikcie z Narodowym
Instytutem Fryderyka Chopina (NI-
FC), powstałą w 2001 roku instytu-
cją podległą rządowi. NIFC żąda, by
przestał używać nazwiska sławnego
kompozytora. „Instytut powziął in-
formację, że w Pana ofercie znajdu-
ją się w szczególności kawa, usługi
turystyczne, usługi organizacji kon-
certów, usługi kawiarni i restaura-
cji, a także usługi tymczasowego za-
kwaterowania, do których oznacze-
nia wykorzystywane jest nazwisko
Fryderyka Chopina” – czytamy w pi-
śmie z kancelarii prawnej wynaję-
tej przez NIFC do Chołodeckiego.
W dalszej części czytamy, że NIFC
jest właścicielem znaku towarowe-
go „Chopin”, że potrzebna jest zgo-
da Instytutu na używanie nazwiska
kompozytora. „Jedyną możliwością
korzystania ze znaku towarowe-
go Chopin jest zawarcie stosownej
O G ŁO S Z E N I A
1 WA REKLAMA 34270243
umowy licencyjnej z Instytutem”
– napisali prawnicy. Wezwali do za-
przestania używania „znaku towa-
rowego” w ciągu 14 dni. Postraszy-
li „prawem dochodzenia roszczeń
majątkowych związanych z już do-
konanymi naruszeniami”.
– To działanie na szkodę dobra
wspólnego, zabijanie społecznej ini-
cjatywy. Straszenie dochodzeniem
należności ma wywołać efekt mro-
żący. Tak działa państwo opresyjne.
Chcą pokazać, kto tu jest ważny. Ale
ja nie dam się zastraszyć. NIFC po-
wołany jest do propagowania Cho-
pina, a świadomie go tłumi – mówi
Chołodecki. Bo jest nie tylko przed-
siębiorcą, ale propagatorem muzy-
ki Chopina. Trudno zliczyć chopi-
nowskie wydarzenia, które oddol-
nie organizował przez lata. Wie-
le za darmo, bez biletów. To m.in.
najdłuższe urodziny kompozytora
w 2010 roku: osiem dni, 300 wyko-
nawców. – NIFC przez lata nawet
fortepianu nam nie udostępnił, nie
mówiąc o dofinansowaniu. A teraz
żąda, żebym w swojej działalności
gospodarczej przestał używać na-
zwiska kompozytora – stwierdza.
Nie tylko on ma problemy z NI-
FC. Podobne mają przedsiębior-
Warszawa
cy prowadzący saloniki Chopina.
– Nie produkuję luksusowego do-
bra, wódki, nie szargam wizerun-
ku. Organizuję koncerty Chopina.
Dlaczego mam płacić licencję za
użycie znaku towarowego Chopin?
– skarży się nam jedna z osób, któ-
ra prowadzi taki salon muzyczny.
– Muzyka Chopina to dobro naro-
dowe, a nie znak towarowy we wła-
daniu garstki urzędników – dodaje.
Monopol na Chopina
Jak NIFC tłumaczy swoje działania?
Zapytałem m.in., dlaczego propaga-
tor muzyki Chopina nie może po-
sługiwać się jego nazwiskiem, a mo-
że producent wódki. „Wezwanie do
pana Jarosława Chołodeckiego zo-
stało skierowane w związku z jego
działalnością gospodarczą i wyko-
rzystywaniem w niej nazwiska Fry-
deryka Chopina, a nie z organizowa-
niem koncertów” – czytam w odpo-
wiedzi prawnika NIFC dr hab. Ma-
cieja Ślifirczyka. Prawnik odpowie-
dział, że NIFC nie udzielił zgody pro-
ducentowi alkoholu, ten „uzyskał na
swoją rzecz znak towarowy przed
powstaniem Instytutu”.
W sprawie licencji wydawanych
przez NIFC prawnik poinformował,
• – To działanie
na szkodę do-
bra wspólnego,
zabijanie spo-
łecznej inicjaty-
wy. Straszenie
dochodzeniem
należności ma
wywołać efekt
mrożący - tak
o działaniach
Instytutu mówi
Chołodecki
FOT. ADAM STĘPIEŃ /
AGENCJA WYBORCZA.PL
że jej udzielanie „służy budowaniu
pozytywnych skojarzeń z osobą kom-
pozytora i jego twórczością, a także
podkreślania związków Fryderyka
Chopina z Polską”. Dodał, że to tak-
że „atrakcyjny sposób dla przedsię-
biorców na oznaczenie swoich towa-
rów i usług jednym z najlepiej roz-
poznawalnych na świecie nazwisk”.
Przyznał, że licencje dla przedsiębior-
ców są płatne, a ich wysokość zależy
od skali prowadzonej działalności.
– Chopin jako marka, znak towa-
rowy, komercyjny produkt, to sfe-
ra biznesu, jakże odległa od świata
wartości estetycznych. Czy nie na-
leżałoby postawić granicy między
ochroną a prawem do wyłączno-
ści? Jakie są zamierzone i niezamie-
rzone konsekwencje tych działań?
– pyta dr Ewa Sławińska-Dahlig, dy-
rektorka Towarzystwa im. Frydery-
ka Chopina, społecznej organizacji
powstałej w 1934 roku. Według niej
NIFC wręcz próbuje uzyskać mo-
nopol na nazwisko kompozytora.
Podaje przykład z Austrii: – Z na-
zwiska Wolfganga Amadeusza Mo-
zarta można korzystać bez ograni-
czeń. Czy brak rejestracji negatyw-
nie wpłynął na dziedzictwo Mozarta
i wizerunek kompozytora? +
3
Ul. Chmielna
Jak pech
to pech
Na Chmielnej miał się wła-
śnie zaczynać generalny
remont, by ulica jako zazie-
leniony deptak w 2024 r. do-
łączyła do nowego centrum
Warszawy. Tymczasem
w powtórzonym przetargu
firmy znów przedstawiły
drogie oferty.
Efektem remontu na Chmielnej
miała być całkowita metamorfo-
za tego podupadającego obecnie
pseudodeptaka.
Przymiarki do przetargu na
wykonawcę remontu Chmielnej
trwają od wiosny. Jeden prze-
targ unieważniono w lipcu, bo
oferty wykonawców przekracza-
ły możliwości budżetowe dziel-
nicy. W ostatni piątek komisja
otworzyła nowe oferty. I wyszło
na to, że albo firmy znowu prze-
holowały z oczekiwaniami finan-
sowymi, albo urzędnicy nie do-
szacowali wydatków.
Najtańsza Balzola oczekuje za
remont 21 671 400 zł (poprzed-
nio – 21,9 mln zł), a firma Ro-
kom – niemal 31 mln zł (wcze-
śniej – 33,7 mln zł). Wystartował
jeszcze Strabag z ceną 31,2 mln
zł. Wartość oferty Balzoli wy-
raźnie odstaje od dwóch pozo-
stałych. A to i tak nadal o blisko
1,1 mln zł za dużo, niż chciało
wydać miasto. Dzielnica ma na
ten cel 20,5 mln zł. – Teraz bę-
dzie miała miejsce ocena złożo-
nych ofert – poinformował Ja-
kub Leduchowski z biura pra-
sowego ratusza.8
„Stołeczna” spytała go, czy jest
szansa, by po dołożeniu braku-
jącej kwoty tym razem prze-
targ udało się rozstrzygnąć. Nie
przedstawił jednak jednoznacz-
nego scenariusza: – O dalszych
decyzjach będziemy informo-
wać, gdy tylko zostaną podjęte. +
Jarosław Osowski
4 Warszawa
Remonty
Powrót tramwajów na Puławską
Trzy z pięciu linii wrócą
po roku na Puławską.
Wkrótce jezdnia zostanie
ponownie rozkopana, bo
wybrano wykonawcę torów
na ul. Rakowieckiej. Będą
też nowe objazdy ronda
Żaba.
Jarosław Osowski
Tramwaje Warszawskie w ostatnim
tygodniu wakacji chcą się uporać
z większością objazdów, które da-
ją się we znaki pasażerom.
Tramwaje wracają
na Puławską
Teraz najbardziej intensywne ro-
boty torowe toczą się na ul. Puław-
skiej. Tramwaje przestały nią kur-
sować rok temu w związku z bu-
dową linii do Miasteczka Wila-
nów. Zamknięto odcinek między
pl. Zbawiciela a ul. Dworkową. Po-
czątkowo urzędnicy mówili, że sy-
tuacja wróci do normy po pół ro-
ku, potem, że w lipcu, w końcu, że
w sierpniu. W cieniu głównej in-
westycji tramwajarze wymienili
tory i obsadzili je rozchodnikiem
na południe od ul. Rakowieckiej.
Powstał zielony dywan na dystan-
sie pół kilometra.
Trzaskowski ogłosił termin przy-
wrócenia normalnego ruchu tram-
wajów na Marszałkowskiej i Puław-
skiej w pierwszym dniu nowego
roku szkolnego, czyli 4 września.
Poinformował o „nawet trzech li-
niach tramwajowych”, które poja-
dą Puławską.
Zaginiona mozaika Jerzego Nowosielskiego
Na strychu kościoła odnaleziona
Jest dziełem jednego z najwy-
bitniejszych polskich artystów
XX w. Przez kilkadziesiąt lat
była uznawana za zniszczoną.
Odnaleziono ją na strychu
kościoła.
Decyzję o wpisaniu mozaiki do re-
jestru zabytków ruchomych woje-
wództwa mazowieckiego podjął wo-
jewódzki konserwator prof. Jakub
Lewicki. Uznał, że jest cenna dla
polskiej kultury i sztuki sakralnej.
„Stygmatyzację św. Franciszka”
Jerzy Nowosielski wykonał między
6 a 20 sierpnia 1980 r. w kościele
pw. św. Franciszka z Asyżu w Iza-
belinie, na skraju Puszczy Kampi-
noskiej. Mozaikę poświęconą św.
Franciszkowi atysta ułożył na czoło-
wej ścianie wschodniej nawy kościo-
ła, po lewej stronie prezbiterium.
Przedstawił scenę, w której święty
doznał widzenia na górze Alwerni.
Ujrzał tam Chrystusa pod postacią
ukrzyżowanego serafina i otrzymał
krwawe stygmaty.
Zniszczone
lecz odnalezione
Według pierwotnej wersji mozai-
ki, utrzymanej w jasnej gamie bie-
• Prace na ul. Puławskiej FOT. MACIEK JAŹWIECKI / AGENCJA WYBORCZA.PL
Tyle że przed jej przebudową
kursowało tędy aż pięć linii: 4, 10,
14, 18 i 35. Z informacji „Stołecz-
nej” wynika, że z tego zestawu wy-
padnie „czternastka”, która łączyła
Metro Wilanowska z ul. Banacha
na Ochotę – pozostanie zawieszo-
na. A linię 35 ZTM utrzyma na ob-
jeździe – od Marszałkowskiej i pl.
Zbawiciela, przez Nowowiejską,
Filtrową, pl. Narutowicza, Grójec-
ką, do ul. Banacha. Obie te linie są
przymierzane do skierowania do-
celowo w 2024 r. nową trasą przez
ulice: Goworka, Belwederską i So-
bieskiego do Miasteczka Wilanów.
Od września Puławską pojadą
więc po staremu wyłącznie: linie
4 z Bródna i 10 z ul. Wolskiej do
pętli Wyścigi oraz linia 18 z Żera-
nia FSO skręci w ul. Woronicza na
Służewiec. Linia 31 wróci na daw-
ną, krótszą niż obecnie trasę: Słu-
żewiec – Metro Wierzbno.
W piątkowym komunikacie ra-
tusz zastrzegł, że na Mokotowie
• Mozaika Jerzego Nowosielskiego
FOT. MATERIAŁY MAZOWIECKIEGO WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW
li i turkusowych szarości, św. Fran-
ciszek z rozpostartymi rękami stoi
na szczycie turkusowej skały pod
krzyżem, na którym wisi sześcio-
skrzydły serafin. Ostatecznie No-
wosielski rozbudował ikonografię
sceny o cztery postacie po bokach.
W górnej strefie są to Matka Boża
i św. Jan Chrzciciel, poniżej – św.
Klara i św. Antoni. Z powodu za-
stosowania wadliwej technologii
mozaika szybko niszczała. Całkowi-
przedłużą się pozostałe utrudnie-
nia w ruchu. Nie zostaną otwar-
te ulice Goworka i Spacerowa. Do-
piero przed Bożym Narodzeniem
ma być przywrócony pełen prze-
jazd przez skrzyżowanie tej ostat-
niej ulicy z Belwederską i Gagari-
na, na której z kolei budowa od-
nogi linii tramwajowej potrwa do
końca 2023 r.
Nowa linia tramwajowa
przez Rakowiecką
Wkrótce ul. Puławska zostanie po-
nownie rozkopana. W ub. tygodniu
Tramwaje Warszawskie wybrały
wykonawcę nowego odcinka torów
przez ul. Rakowiecką do al. Niepod-
ległości przy stacji metra Pole Mo-
kotowskie. .Wybrana została oferta
firmy Balzola za ponad 78 mln zł.
Na koniec wakacji Tramwaje
Warszawskie przeprowadzą jeszcze
naprawę przejazdów przez tory na
rondzie Żaba, którego nawierzchnię
w zeszłym roku remontował Zarząd
cie usunięto ją podczas rozbudowy
kościoła pod koniec lat 80. XX w.
Od tej pory dzieło to było uzna-
wane za zniszczone. W listopadzie
2022 r. niespodziewanie odnalezio-
no je na strychu kościoła i przenie-
siono do budynków parafialnych.
Ocalała niemal w komplecie, podzie-
lona na fragmenty przyklejone do
płyt pilśniowych. W obecnym sta-
nie wymaga jednak konserwacji. We-
dług wstępnej opinii prof. Krzysztofa
Dróg Miejskich. Od wtorku do rana
w poniedziałek, 4 września, roboty
torowe będą trwały na przejeździe
między ul. św. Wincentego a ul. Sta-
rzyńskiego. Zostanie zamknięty dla
samochodów oraz autobusów linii
169, 212 i 500, które pojadą okręż-
ną drogą. W tym czasie tramwaje
linii 1 dotrą z Ochoty do ronda Ża-
ba, tutaj motorniczowie zmienią nu-
mery albo na „trójkę” (w kierunku
Gocławka), albo na „czwórkę” (do
pętli Wyścigi). Na Bródno, Anno-
pol i Żerań Wschodni z ronda Ża-
ba będą wyruszać autobusy zastęp-
czej linii Z-1.
Od poniedziałku, 4 września, ma
być przywrócony normalny ruch
tramwajów (linie: 1, 3 i 4) do pętli
Annopol. Nadal pozostanie odcię-
ta końcowa pętla Żerań Wschod-
ni, ponieważ będą kontynuowa-
ne prace torowe przy wjeździe do
nowej zajezdni tramwajowej. We-
dług Macieja Dutkiewicza potrwa
to jeszcze kilka miesięcy.
Kiedy wróci ruch
na Wawrzyszewie i Woli?
W lipcu zaczęły się remonty prze-
jazdów przez tory tramwajowe na
Bielanach. Ekipy Tramwajów War-
szawskich zeszły już ze skrzyżo-
Przywrócenie
normalnego ruchu
tramwajów na
Marszałkowskiej
i Puławskiej odbędzie się
4 września
Chmielewskiego z Wydziału Konser-
wacji i Restauracji Dzieł Sztuki war-
szawskiej Akademii Sztuk Pięknych,
mozaika nadaje się do ponownego
umieszczenia na ścianie kościoła.
„Jest wyjątkowo cenna”
„Przedstawia wartość artystyczną
zarówno pod względem kompozy-
cyjnym, jak i jako dzieło Jerzego No-
wosielskiego o cechach stylistycz-
nych oraz ikonograficznych cha-
rakterystycznych dla twórczości
artysty, ale wyrażonych przy uży-
ciu niezwykłej dla niego techniki.
Posiada także wartość historyczną
związaną głównie z dziejami kościo-
ła św. Franciszka z Asyżu w Izabeli-
nie oraz związkiem Nowosielskiego
z parafią” – uzasadnia ścisłą ochro-
nę mozaiki Urząd Mazowieckiego
Wojewódzkiego Konserwatora Za-
bytków. „Odnalezienie jej oryginal-
nych części powoduje, że możliwe
będzie uzupełnienie katalogu prac
wybitnego artysty i pogłębienie stu-
diów nad jego twórczością, co nie-
sie dodatkową wartość naukową te-
go dzieła. Mozaika jest zabytkiem
wyjątkowo cennym w kontekście
nie tylko regionu, ale także kraju”. +
Tomasz Urzykowski
Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
wań ul. Broniewskiego z al. Rey-
monta i ul. Wólczyńskiej z Nocz-
nickiego. Trwają jeszcze roboty
u zbiegu Wólczyńskiej i Sokrate-
sa, a także na Wólczyńskiej przy
Aspekt.
Tomasz Kunert, rzecznik Zarzą-
du Transportu Miejskiego, deklaru-
je, że i tam tramwaje, a także auto-
busy wrócą z objazdów w pierw-
szym dniu roku szkolnego. Ulicami
Wólczyńską i Nocznickiego na pew-
no pojedzie linia 33 i linia 76 z Je-
lonek i Bemowa. Linia 28 nie mo-
że być skierowana na swoją pętlę
przy Górczewskiej, gdzie trwa bu-
dowa stacji metra Lazurowa – te-
raz dociera z Dworca Wschodnie-
go do Metra Marymont, a zostanie
skierowana przez ul. Broniewskie-
go, al. Reymonta, Powstańców Ślą-
skich, Radiową i Dywizjonu 303 do
pętli Koło.
Ruch tramwajów nadal pozo-
stanie przerwany na ul. Wolskiej
między Elekcyjną a Fortem Wola,
gdzie trwa podłączanie nowego od-
cinka torów. Po skargach pasaże-
rów na tłok i rzadkie kursy ZTM
skierował więcej składów na tra-
sę zastępczej linii 76 (Fort Wola–
Piaski). Z kolei linie 10 z Wyści-
gów i 26 z Wiatracznej wciąż bę-
dą docierać tylko do przystanku na
ul. Wolskiej przy al. Prymasa Ty-
siąclecia, na którym zmienią kie-
runek jazdy.
Maciej Dutkiewicz dawał do-
tąd nadzieję, że już w październi-
ku tramwaje ruszą nową trasą przez
ul. Kasprzaka na Jelonki i Bemowo.
Teraz jednak studzi entuzjazm i mó-
wi, że ma być ona otwarta przed
końcem 2023 r.: – Nasz wykonaw-
ca deklaruje, że postara się oddać
ten odcinek jak najszybciej. +
Z POLICJI
WYPADEK
14-latek
w krytycznym
stanie
Wypadek miał miejsce w piątek
na skrzyżowaniu ulic Radzymiń-
skiej i Szkolnej w Wołominie.
Jadący crossowym motocyklem
14-letni chłopiec nie zapanował
nad pojazdem i wypadł z drogi.
– Do tego zdarzenia doszło
około godziny 13.30. Młody
motocyklista uderzył w słup
– informuje młodszy kapitan Jan
Sobków, oficer prasowy komen-
danta powiatowego Państwowej
Straży Pożarnej w Wołominie.
Motocykl zatrzymał się dopiero
na stojącej w pobliżu skrzyżowa-
nia murowanej z cegły kapliczce.
Ciężko ranny nastolatek z ura-
zem głowy trafił do szpitala
w Warszawie .
Jak podają funkcjonariusze,
z którymi rozmawiał nasz repor-
ter, motocykl nie miał tablic
rejestracyjnych, świateł ani
kierunkowskazów. + tu
• Więcej wiadomości czytaj na
warszawa.wyborcza.pl 1 WA
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023
PRZYCHODNIA LEKARSKA WOJSKOWEJ AKADEMII
TECHNICZNEJ SAMODZIELNY PUBLICZNY
ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ
w Warszawie 01-480 ul. Kartezjusza 2
wynajmie w trybie przetargowym nieruchomość
z przeznaczeniem na prowadzenie działalności
polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych
w zakresie diagnostyki laboratoryjnej
1. Powierzchnia do wynajęcia wynosi 296,45m2,
umowa najmu może zostać zawarta na okres do 10 lat;
cena wywoławcza netto za 1m2 wynosi— 39,00 zł/m-c.
2. Zainteresowani mogą zapoznać się z powierzchnią
do wynajmu po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym
w godz. 8.00 -14.00, pok. 116, tel 261 838 222.
3. Szczegółowe Materiały informacyjne o przetargu
można pobrać ze strony internetowej www.plwat.pl.
4. Termin złożenia ofert: 30.10.2023 r. godz. 12.00.
Termin otwarcia ofert: 03.11.2023 r. godz. 9.00.
34271132
34271446.z
Wygodnie
i zawsze pod ręką
prenumerata.wyborcza.pl
merata.wyborcza.pl
Wejdź na prenumerata
1 WAL
Ogłoszenia i reklamy 5
A@'A@ @'@. @ B3 
!C?!.' 4 /  1 C C
1+23 %F C C
*  )6: ?E< .' 4 /    
   
                
      ! "   #$     %                    
          "$&
      
'     !   "     ( )* +  ,   (*- (
.'  /  #  0 1+2 "3&  #   4 ( 5*  4(
+   - .'  /  #&        5# +6#7  (&
 5  " #$%   1   1 "8   "  ( ")
&'("  ) ! * $+ ",- . / *   "  0")1 0
    ) * / *    " "  2  3"4 )
)- 4 / 5   )-  ( 6
1   " 5-)
7  89 0 1: ;"   )   )<
 9  )#+&=+&>+$&+0 80!&: 8 /5 "     " " ;&
<  :0  &
 9  )++%&+%+&+%$&+%$&=%&=+%&=&>0 80&/ "   
 " ";!.' 4 /  =0  " >
(7 /  01 *8 2 0 18 ;"   )   )<
 9  )>>&$#0 80!&: 8 /5 "     " " ;&<  :0  &
 9    ) =%&  %#&  0 80 & /  "     " " ;! .' 4 
/  =0  "
7 / "  !0"  "1 *8 2 0 18 ;"   )   )<
 9  )!3#%+ #%++$&3=++ =+$&3=+++ =++$&3=++ =+$& 3>+%
>+& >$ >$+$& !># >#+$& >= >=+$& >> >>+$& ?> >+$& >% >%+$&
? +$&?3 # $7&?3? +$&??3+ %$&??3!> =$&?3
%# %$$& ?3 % %>$& 3 %> %=$& 3 %$ %$& 3 %++$$& 3
%+$& >$&>$&?+$&%+$&++$&+$&+ ++$&
 +$& >+ >$& >$$ >$$&!%#+$&$ $+$&?$+$&!
$#+$&!$#++$0 80!&: 8 /5 "     " " ;&<  :0  &
 9  ) 3+=>$ +=>$0 80&,(18 "     " ";&@ &
 9    ) ?3 +%$& ?3 +>$& ?3 +#$& ?3! +$& ?3 ++$& ?3 
+%$&?3?+>$&?3+#$&?3+$&?3++$&?3++&+$&
?3 +++& ++$& ?3  +$+$& 3 +%++$&  3 =$=$& 3 =$$7& 3
=$$&++$&+$0 80&/ "     " ";!.' 4 
/  =0  "
7 , / 9 ", 2 (8     ("9 ,"( !  ("9   "( *   "<
 9  )?3?$&?3%=$&?3%%$&%+&3%$&3%++#$&3%+$$&
 >#$&+$&$&$& >$#$0 80!&: 8 /5 "   
 " " ;&<  :0  &
 9  ) 3+=>#$&+=%0 80&,(18 "     " ";&@ >
 9  )+#$#&+#$>&+###&+##=&+>>&?3+$&++&?3?3$&3+%+$&
+$
0 80&/ "     " ";!.' 4 /  =0  "
7 , / 9 ", 2 (8  ("9 ,"( !  ("9  9  /) !"(, 9<
 9  )+=>+&+=%0 80&,(18 "     " ";&@ &
 9    ) +>>  0 80 & /  "     " " ;! .' 4  /  
=0  "
?7 , / 9 ", 2 (8  ("9 ,"( !  ("9 */<
 9  )+$ 0 80!&: 8 /5 "     " " ;&<  :0  &
 9  )+%+&=++&=&0 80&/ "     " ";!
.' 4 /  =0  "
,    5 1 ("- 5 =!     !  " 0
!   !0    #  5  1 $
34235912
; @3A A@'A@ @'@. @ B3 

'      " (  8   10 -      1    5# & #( A  8  B 
 "    0 <   +  ,   (*- (& , 1 6 -    :   
 1+2 "3 .'  /  #= ( -  8)  5 
 &  C  ?
<40  8        1 ' ( A  , 1  6 -     :    <   
+   ,   ( *- ( +  #   B "  #4    8 1 %  )     
10# 1 )  ! " 
. " 5'   5 ," /  (&B   #<   ,   (
*- (&  #     #  "      810 #   
" "  
*(  %            
  "8    1    1 "8   "   ( "  8  8   &  #  
 5   #  8   "    0   
*(  D   %   &   #     0   &
 #    '  8     5         &   4 #   5 01  
0   &   01   (5   10  8    #  : 1   E% #"  +01  "
 201  (0   $  !   -
34271247.z 34271172
Najlepsza oferta
prenumeraty
cyfrowej
dla Ciebie
rata.wyborcza.pl
wy
34271451.z
6 Nekrologi Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

JAK ZAMÓWIĆ OGŁOSZENIE ATMAN (22) 542 89 20; 606 299 275
ul. Rakowiecka 61 teren kościoła
"Lo so che alle sue pene, non ci sono conforti..."
Łączę się w głębokim smutku po śmierci
telefonicznie
22 555 55 55 (pon.–pt. 8–17)
Dom Pogrzebowy GALAXY
e-mailem Grójecka 38 - całodobowo, (22) 822 15 48.
reklama@wyborcza.pl

we współpracujących Biurach Ogłoszeń

Exitus
ul. Grójecka 69 tel. całodobowo 609 77 11 77 Anny Adamus
z Drogim Waldkiem i Bliskimi
DOM POGRZEBOWY „BABICE”
MOKOTÓW NOWY DWÓR MAZ. ul. Okulickiego 5C, 05-082 Stare Babice Natalia
ul. Fosa 19A · 22 853 45 45 · www.sluzew.pl tel. całodobowy 0 602 11 89 49 www.babice.com.pl
punkty obsługi na terenie Warszawy:
• STUDIO MEDIA • CONTINENTAL Powązki · Pyry · Służew · Wola · Ursynów
Exitus, Al. Solidarności 147, www.nekrologi.wyborcza.pl/34271369
ul. Wielicka 42 lok. U5, P O G O T O W I E 24 h - 22 853 45 45
ul. Przejazd 5, dyżur całodobowy tel. 22 620 24 18,
tel. 22 852 50 15, vis a vis Urzędu Warszawa Wola
tel./faks 22 775 50 30,
kom. 501 022 331,
Drogiej Koleżance
pon.–pt. 8–16 tel. 22 775 43 33,
ATMAN (22) 425 37 02; 606 299 275
* praca zdalna do końca marca kom. 664 416 376, ul. Stryjeńskich 21 teren kościoła Anicie Perzyna
Exitus
pon.–pt. 10–17 www.exitus.com.pl; tel. 501 210 360 wyrazy otuchy i wsparcia z powodu śmierci

• CONTINENTAL
OCHOTA
Exitus
Otwock, Kościelna 1 a, tel. 22 779 23 39
Brata
OTWOCK Mińsk Mazowiecki., 1-go PLM „Warszawa”, składają
ul. Słupecka 9 lok. 22,
Wspólna 27 A, tel. całodobowy 501 796 471 tel. 25 759 17 25
kom. 783 903 660, tel. 22 658 13 13, • IMG Koleżanki i Koledzy
z Głównego Urzędu Statystycznego
continentalegaszynska@gmail.com , ul. Górna 6 m.47
pon.–pt. 8–16 NEKROLOGI tel. (22) 555 53 83, (22) 555 53 99
tel. 780 055 510

ogloszenia@img.waw.pl
Nekrologi można zamawiać:
• FLORAND www.nekrologi.wyborcza.pl/34271437

pon.–pt. 8–16
OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU
ul. Niemcewicza 26 ,

(róg al.Jerozolimskich),
→ pod adresem email: nekrologi@wyborcza.pl
tel. 22 592 91 00, lub nr faksu (22) 555 54 63,
Z ogromnym smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci
pon., wt., czw. i pt. 9-17, środa nieczynne PIASECZNO → w biurach współpracujących z Gazetą
• INSTYTUT PROMOCJI
(spis na stołecznych stronach Gazety)
→ w wybranych zakładach pogrzebowych
ŚRÓDMIEŚCIE/WOLA ul. Energetyczna 12,

• ATCO TRAVEL kom. 501 626 676, Informacja pod nr tel. (22) 555 53 83, Profesora
(22) 555 53 99 w godz. 8.00 -17.00
ul. Grzybowska 39,

tel. 22 652 25 30,

pon.–pt. 12-19

Szczegółowe terminy przyjmowania zleceń

Andrzeja Całusa
tel./faks 22 620 17 83, kierownika Katedry Prawa Międzynarodowego (1975-2005),
dostępne są na stronie wyborcza.pl. prodziekana Wydziału Handlu Zagranicznego (1972-1981),
atco@atco.pl,
SIEDLCE Przy każdym zamówieniu wymagana jest prorektora SGPiS/SGH (1982-1986)
pon.–pt. 9–17
Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
• MARGUS pisemna akceptacja klienta. Odszedł od nas wspaniały, pełen pasji i mądrości Człowiek i Przyjaciel,
Nestor Wydziału Handlu Zagranicznego
kom. 512 212 441, Istnieje możliwość zamówienia internetowego i Kolegium Gospodarki Światowej,
BIAŁOŁĘKA ceniony nauczyciel akademicki i wybitny znawca prawa
e-mail: m.gustolek@gazeta.pl wspomnienia o Bliskich na serwisie odeszli.pl, międzynarodowego.
• WIT
dzięki któremu rodzina, przyjaciele i znajomi
ul. Konwaliowa 7 lok. 30,
mogą pielęgnować pamięć o Osobie Zmarłej. Rodzinie i Najbliższym
kom. 608 315 948,
SULEJÓWEK Serwis to także poradniki, które pomagają składamy
tel./faks 22 784 55 55, wyrazy serdecznego współczucia.
iwona@wzorniki.eu, • LAPEK uporządkować najistotniejsze sprawy
Dziekan i pracownicy Kolegium Gospodarki Światowej
w niełatwym dla każdego okresie żałoby. Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
pon.–pt. 8.30–16.30 ul. 3 Maja 1,

tel./faks 22 783 47 60,

www.nekrologi.wyborcza.pl/34271221

TARGÓWEK pon.–pt. 10–18, sob. 10–14

• FLORAND POŻEGNANIA I WSPOMNIENIA

ul. Kondratowicza 20, „Całe życie składa się tylko z powitań i pożegnań, jak mówi pani Linde”
WYSZKÓW L. M. Montgomery „Ania z Zielonego Wzgórza”
tel. 22 674 15 99, Na teksty o Państwa bliskich czekamy
pon. 10-18, wt.-pt. 8-16 • WYDAWNICTWO EDYTOR S.C. pod adresem: pozegnania@agora.pl Witaliśmy Ciebie, i Ty nas witałaś…
Żegnaliśmy razem naszych bliskich i przyjaciół, a teraz…
lub ul. Czerska 8/10, Warszawa 00-732, Teraz przyszło nam pożegnać Ciebie…
ul. Pułtuska 20b, Odeszłaś za zielone wzgórza… pozostawiając niewiarygodną pustkę.
z dopiskiem „Pożegnania”. Żaden powiew wiatru nie smaga naszych policzków,
URSUS tel./faks 29 743 06 95, poranne ptaki zamilkły a toń wody stanęła nieruchomo.
Do rubryki przyjmujemy teksty o objętości
• LINEA reklama@nowywyszkowiak.pl,
nieprzekraczającej 3600 znaków. 21 sierpnia 2023 roku nasz świat zmienił się bezpowrotnie.
ul. Cierlicka 2, Swe oczy zamknęła po raz ostatni najukochańsza i cudowna Żona,
pon.–pt 8–16, sob. 10–14
Prosimy, by nie były to wiersze ani wspaniała i oddana Mama, kochająca bezgranicznie Babcia,
tel. 22 668 41 50, super Siostra i fantastyczna Ciotka…po prostu,
encyklopedyczne biografie. nasza niezastąpiona Przyjaciółka
pon.–pt. 9–16
Nie gwarantujemy terminu publikacji.
ZIELONKA
Zastrzegamy sobie prawo skracania
Elżbieta Przybysz
URSYNÓW • VIDEO MAAG
i redagowania tekstów. Nie obdarzy już Ona nas swym zarażającym i zawadiackim uśmiechem,
nie wesprze swym ramieniem w chwili zwątpienia, gdy wpadniemy
• CONTINENTAL ul. Kolejowa 28, Materiałów, których autorzy nie zostawią w otchłań rozpaczy. Musimy się z tym pogodzić i powiedzieć jej żegnaj.
Na wszystkich tych, którzy zechcą nam w tym pożegnaniu towarzyszyć
ul. Na Uboczu 3
tel. 22 781 90 44,
do siebie kontaktu, nie drukujemy. będziemy czekali w Domu Pogrzebowym Cmentarza Komunalnego
Północnego przy ul. Kazimierza Wóycickiego 14 w Warszawie, w Sali B
(Natoliński Ośrodek Kultury),
kom. 512 597 666,
Pytania prosimy kierować 30 sierpnia 2023 roku o godzinie 14.30.
tel./faks 22 648 29 41,
na pozegnania@agora.pl. Rodzina
videomaag@interia.pl
continentalegaszynska@gmail.com,

pon.–pt. 9–17 pon.–pt. 10–19 WAL 1

www.nekrologi.wyborcza.pl/34270893
 Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023 Nekrologi 7

Łączymy się w bólu 21 sierpnia minęła rocznica ślubu naszych Rodziców, Odeszła nasza Przyjaciółka

z Beatą Stelmach Zofii i Zdzisława mgr Maria Rawo

po stracie
Szelągowskich dypl. bibliotekarz, dobry Człowiek

Taty Od Nich - wszystko Waldkowi, dr Tomkowi, Jego Małżonce

Wyrazy współczucia składamy córki i wnukom
serdecznie współczujemy i Was przytulamy
Januszowi i Bliskim
Grażyna i Staszek Hocowie
Jesteśmy z Wami myślami i sercem.
Przyjaciele Żeglarze www.nekrologi.wyborcza.pl/34270084

Naszemu Koledze

Panu
www.nekrologi.wyborcza.pl/34271203
W dniu 24 sierpnia 2023 roku po ciężkiej chorobie odeszła
Włodzimierzowi Albinowi nasza Przyjaciółka

Naszej Koleżance
Prezesowi Zarządu Wolters Kluwer Polska
Janina Bodak
Jego Żonie i Dzieciom Synowi
Beacie Stelmach wyrazy głębokiego współczucia i szczerego żalu
z powodu śmierci
Andrzejowi Bodakowi
wyrazy głębokiego współczucia i słowa otuchy
z powodu śmierci składamy wyrazy głębokiego współczucia i żalu
Matki
po stracie Matki.

Taty Doroty Albin Maria i Kazimierz Olesiakowie z rodziną

składa
składają
Rada Polskiej Izby Książki
Koleżanki z Klubu 22
www.nekrologi.wyborcza.pl/34271366

www.nekrologi.wyborcza.pl/34271282
Pamięci
www.nekrologi.wyborcza.pl/34271168

Z wielkim żalem przyjęłam wiadomość o odejściu

mojej Przyjaciółki
Naszym współpracownikom Hani Walenty
Pani Barbarze Sławińskiej która odchodząc, zamknęła epokę wędrówek po Tatrach
z kawałkiem chleba w starym plecaku;
nauczania fizyki w połączeniu z uczeniem odpowiedzialności;
i Panu Michałowi Sławińskiemu dostrzegania w każdym człowieku Osoby,
której należna jest uwaga i zrozumienie.
składamy wyrazy głębokiego współczucia
Janiny Bodak z powodu śmierci Ponad trzydzieści lat miałam zaszczyt cieszyć się Twoją przyjaźnią,
Haniu. Bardzo Ci za to dziękuję.
Synowi

Andrzejowi Bodakowi
Matki i Babki Mężowi, Dzieciom i Wnukom Hani
w imieniu Oli i własnym
składam wyrazy głębokiego współczucia. Zarząd Główny
Polskiego Towarzystwa Psychologicznego składam wyrazy współczucia.
Krystyna Chołaj oraz Zespół Biura ZG
Maria Kalinowska

www.nekrologi.wyborcza.pl/34271367 www.nekrologi.wyborcza.pl/34271279 www.nekrologi.wyborcza.pl/34271215

1 WAL
34271442.z
8 Nekrologi Gazeta Wyborcza
Poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Wyrazy głębokiego żalu i słowa wsparcia W dniu 23 sierpnia 2023 roku zmarła wieku 96 lat Z żalem żegnamy
dla nasza ukochana Basia Naszą Koleżankę

Rodziny i Najbliższych Małgorzatę Zielińską

z powodu śmierci

Pani Maria Barbara Stradomska Składamy najszczersze wyrazy współczucia

Rodzinie i wszystkim Bliskim

Teresy Sokołowskiej z Wiecheckich
Koleżanki i koledzy z ZGN Praga Północ
wieloletniej pracownicy Nabożeństwo żałobne rozpocznie się
Spółdzielni Mieszkaniowej „Koło” w dniu 31 sierpnia 2023 roku o godzinie 9.20
w kościele drewnianym na Cmentarzu Bródnowskim.

składają
Żegnają Ją w wielkim smutku
Zarząd i pracownicy www.nekrologi.wyborcza.pl/34271233
SM „Koło” syn, synowa, wnuki, prawnuki i rodzina

www.nekrologi.wyborcza.pl/34271197

Z ogromnym żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci

Z głębokim żalem żegnamy naszego Przyjaciela
www.nekrologi.wyborcza.pl/34271411

Jana Grebera Ireny Woźniackiej

W dniu 21 sierpnia 2023 roku zmarła piosenkarki,
Aktora, reżysera, menadżera kultury,
dyrektora w wielu teatrach estradowych Gwiazdy Festiwali Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu.
oraz współzałożyciela Warszawskiego Klubu Wielkopolan EKA.
Żegnamy Janku! Rodzinie i Najbliższym
Małgorzata Dulska Łączymy się w bólu z całą Rodziną składamy wyrazy współczucia.
Koleżanki i Koledzy Artyści Stowarzyszenia SAWP
Msza święta odbędzie się 31 sierpnia 2023 roku o godzinie 17:00
przeżywszy 76 lat w Parafii bł. Edwarda Detkensa przy ulicy Dewajtis 3.
Zarząd Warszawskiego Klubu Wielkopolan EKA www.nekrologi.wyborcza.pl/34271360
Nabożeństwo żałobne odbędzie się Zygmunt Porolniczak
30 sierpnia 2023 roku o godzinie o 12.00 Jerzy Banaś
w kościele Św. Karola B.oromeusza na Powązkach,
po którym nastąpi wyprowadzenie na cmentarz miejscowy
do grobu rodzinnego www.nekrologi.wyborcza.pl/34271209
Żegnamy dziś
o czym zawiadamia pogrążona w smutku
Z najgłębszym smutkiem i żalem zawiadamiamy,
rodzina że w dniu 23 sierpnia 2023 roku odszedł w wieku 93 lat

www.nekrologi.wyborcza.pl/34271264
red. Marka Szymańskiego
Andrzej Całus był wybitnym komentatorem ekonomiczno-politycznym,
reportażystą, autorem książek, korespondentem w Berlinie,
człowiekiem o wielkiej wiedzy i poczuciu humoru

Z wielkim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość, Ukochany Stryj, człowiek wielkiego serca i przyjaciel młodzieży
że 23 sierpnia 2023 roku zmarł przyjaciele z d. TRUBUNY LUDU
prof. dr hab. nauk prawnych, radca prawny;
doktor Uniwersytetu Saarbrücken i Uniwersytetu Warszawskiego;
profesor Szkoły Głównej Handlowej;
wieloletni kierownik Katedry Prawa Międzynarodowego SGH;
w latach 1981-1987 Prorektor Szkoły Głównej Planowania i Statystyki;
wieloletni członek Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów RP,
a w latach 1994 – 1998 zastępca Przewodniczącego Rady Legislacyjnej;
Profesor korespondent Międzynarodowego Instytutu Ujednolicania Prawa
Prywatnego w Rzymie (UNIDROIT) – członek grupy roboczej,
która przygotowała „Guide to International Master Franchise
Andrzej Całus Agreements”; członek Komisji do spraw reformy prawa cywilnego
przy Ministrze Sprawiedliwości; członek Komisji Kodyfikacyjnej
„Być może dla świata jesteś tylko człowiekiem,
ale dla niektórych ludzi jesteś całym światem...”
Prawa Cywilnego (1996 – 2001); przez wiele lat ekspert do spraw
Przyjaciel, wrażliwy i mądry człowiek, którego życzliwości, wsparcia, dostosowywania prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej Gabriel Garcia Marquez
pogody ducha i uroku mieliśmy zaszczyt doświadczać. przy Pełnomocniku Rządu do Spraw Integracji Europejskiej
oraz Pomocy Zagranicznej; arbiter Sądu Arbitrażowego
Na zawsze pozostanie w naszej pamięci przy Krajowej Izbie Gospodarczej.
W smutku i żałobie pogrążeni
Rodzinie i Bliskim bratanek i bratanica
z rodziną
składamy
wyrazy głębokiego współczucia
Data uroczystości pogrzebowych i odprowadzenie do grobu rodzinnego
Magda i Bohdan Kaczmarkowie wraz Michałem, Olą i Alą na Cmentarzu Powązkowskim zostanie podana w późniejszym terminie.

www.nekrologi.wyborcza.pl/34271314 www.nekrologi.wyborcza.pl/34271343

Poznaj korzyści
z czytania w aplikacji

WAL 1
34271447.z