Kunci Jawaban Gegladhen Basa Jawa 2022

Kelas 6 Semester Ganjil

Bab 1 Memayu Hayuning Bawana
Wangsulane pitakonan saka mbabar wawasan:
1. Kanggo nyukupi kebutuhane manungsa.
2. Supaya alam saisine iki ora rusak.
3. Memayu tegese ngopeni; hayune tegese keslametane; bawana jagat utawa alam.
4. Sawijining pambudidaya kangge njaga keslametane donya (lair trusing batin).
5. Supaya alam iki ora rusak lan tetep lestari.
6. Kita kabeh duwe kuwajiban.
7. Lingkungan badan wadhag (lair) lan lingkungan spiritual (batin)
8. Yen ngrusak lingkungan ateges aake dhee ngrusak alam sing kita panggeni iki.

1. Pangertene teks informasi

Wangsulane pitakonan pawarta 1:
1. Bencana alam banjir bandhang lan lemah longsor.
2. Bupati Trenggalek
3. Ing telung kecamatan yaiku ing kecamatan Munjungan, kecamatan Kampak, lan kecamatan
Gandusari.
4. Tanggal 16 lan 17 Agustus 2016.
5. Udan deres sedina sewengi sing ora leren-leren.
6. Jam 10 bengi sawise udan deres sedina sewengi ora leren-teren akhire dumadi bencana banjir
lan lemah longsor.
Wangsulane pitakonan pawarta 2:
1. Sing dadi sumbere panguripan banyu.
2. Jalaran sakabehe makhluk ing alam donya iki ora bisa urip tanpa banyu.
3. Banyu sing dibutuhake jroning panguripan yaiku banyu sing resik kang bebas saka polusi.
4. Jalaran akeh pabrik sing tanpa gelem nggatekake bab karesikane bany.
5. Jalaran wit-witan sing fungsine kanggo nandhu utawa nyimpen banyu akeh sing wis rusak lan
ditegori dening wong-wong sing ora tanggung jawab.
6. Banyu-banyu ing kali uga akeh sing wis kena polusi merga saka uwuh lan limbahe pabrik apa
dene uwuh saka pomahan sing padha dibuwang ing kali.
7. Sing njalari yaiku banyu kali kang kebak uwuh lan limbah mili menyang segara.
8. Carane yaiku ayo padha ngopeni tuk utawa sumbere banyu kanthi cara nganakake reboisasi
ing sakiwa tengene tuk utawa sumber, sarta aja mbuwang sampah lan limbah menyang kali.
9. Nanduri maneh wit-witan ing alas sing wis gundhul.
10. Banyu Mujudake Sumber Panguripan.
Wangsulane pitakonan pawarta 3:
1. Nyambut gawe kanthi temenan ora ngarep-ngarep pamrih sing luwih.
2. Apa wae sing dadi pepalang kekarepane kudu disingkirake.
3. Duwenana rasa nduweni barang-barang kaduwekane umum kanthi cara melu ngopeni.
4. Ndadekake lingkungan ngomah amrih kepenak dipanggoni.
5. Sakabehane gegayuhan iku mesthi mbutuhake ragat utawa biaya.
Wangsulane pitakonan pawarta 4:
1. Pariwara. 4. Slogan.
2. Pawarta. 5. Pawarta
3. Persuasi.

Kunci Jawaban “Gegladhen Basa Jawa” SD/MI Kelas 6 – Semester Ganjil ----------------------------------------------------------------- 1
2. Ciri-ciri teks informasi
1. Sing kalebu teks informasi yaiku: teks pawarta, teks persuasi, teks slogan utawa sesanti, lan
tesk pariwara/iklan.
2. Ciri-cirine teks pawarta yaiku:
- Ngandharake kedadeyan kang nyata (fakta), umume kapacak utawa dimuat ing medhiya
cithak utawa elektronik.
- Isine kudu akurat lan bisa dipercaya kanthi ngugemi paugeran 5W 1H (apa, sapa, kapan,
ing ngendi, geneya, lan kepriye).
3. Ciri-cirine teks persuasi yaiku:
- Ngandharake samubarang sing dianggep penting.
- Isine ngajak-ajak, ngyakinake, mangaribawani (mempengaruhi) marang wong liya.
4. Ciri-cirine teks slogan utawa sesanti yaiku:
- Ngandharake tetembungan sing bisa nuwuhake rasa semangat.
- Isine ngajak lan ngelingake sarta aweh motivasi lan ngurupake semangat.
5. Ciri-cirine teks pariwara utawa iklan yaiku:
- Ngandharake informasi bab kaluwihane prodhuk utawa kahanan baraang sing diiklanake.
- Isine nawakake barang/prodhuk, ngajak marang wong liya supa gelemnuku, nindakake, lan
nggunakake apa sing ditawakake.
3. Ngidhentifikasi teks informasi
1. Sing duwe tanggung jawab yaiku kejaba pemerintah uga kabeh warga masyarakat Indonesia
uga nduweni tanggung jawab njaga kalestarene alam.
2. Kemenhut lan LH (Kementerian Kehutanan dan Lingkungan Hidup).
3. Salah sijine conto sing wis dilakoni dening Kemenhut dan LH yaiku netepake Taman
Nasional Baluran minangka salah sijine cagar alam utawa hutan lindung.
4. Taman Nasional Baluran dumunung ing desa Sumberwaru kecamatan Banyuputih kabupaten
Situbondo.
5. Jalaran panggonane mapan ing sapinggire dalan gedhe Probolinggo- Banyuwangi liwat jalur
pantura, yaiku ing KM 18 Arjasa- Situbondo. Kendharaan apa wae bisa tumuju ing lokasi.
6. Jroning Taman Nasional Baluran kita bisa ndeleng maneka warnane kahanan alam sing isih
katon lestari lan kopen banget.
7. Ekosistem alam sing isih asli awujud padhang savana,alas mangrove, alas tropis, pesisir,
rawa, lan pegunungan.
8. Ana 444 jinis tanduran, 155 jinis manuk, 26 jinis mamalia.
9. Jinis mamalia sing paling kondhang yaiku bantheng.
10. Kejaba awake dhewe bisa dolan lan ngenggar-enggar ati, kita uga bisa nganakake penelitian,
sinau, lan nambah kawruh saka ndeleng-ndeleng maneka warnane ekosistem sarta jinis
kahanan alam sing kita weruhi.
4. Mbedakake Jinis-jinise teks
Wangsulane pitakonan:
1. Teks sing isine nglaporake sawijine bab diarani eksposisi.
2. Teks sing isine awujud crita diarani narasi.
3. Teks sing isine panemu (pendapat) diarani argumentasi.
4. Teks sing isine ajak-ajak marang para pamos diarani persuasi.
5. Teks sing isine andharan sawijine bab diarani dheskripsi.
6. Wangsulane pitakonan narasi:
a. Rara Anteng, ibune, para wanita, lan para warga desa.
b. Settinge ing wektu tengah wengi nganti parak esuk.
c. Setinge panggonan ing karang padesan.
d. Arep diajak ngobong damen.
e. Merga warga desa padha ngobong damen.

Kunci Jawaban “Gegladhen Basa Jawa” SD/MI Kelas 6 – Semester Ganjil ----------------------------------------------------------------- 2
 f. Jalaran saka sisih wetan wis katon padhang kaya wis wancine esuk.
g. Jalaran ketoke durung isuk, garis putih ing sisih wetan isih durung ketok.
h. Jalaran para pendhudhuk kabeh padha umyeg.
7. Wangsulane pitakonan argumentasi:
a. Jalaran ilining kemajuan jaman sing durung mesthi ndadekake beciking budi pakarti.
b. Akibate bisa ngrusak morale para generasi mudha.
c. Sing bisa ditindakake yaiku ayo padha nenangi marang sastra lan budaya Jawa kang adi
luhung sarta kebak pitutur.
d. Senadyan wong mancanegara yen gelem rekadaya sinau basa Jawa, pranyata iya bisa basa
Jawa.
e. Senadyan wong Jawa yen ora gelem mbudidaya nyinau basane dhewe, wekasane apa ora
malah ngisin-isini?
5. Nulis teks informasi
A. Milih unggah-ungguhe basa:
1. B 2. C 3. D 4. A 5. C 6. D 7. B 8. D 9. A 10. B

B. Ngowahi dadi basa ngoko:

1. Yen arep turu kudu nganggo autan, merga akeh nyamuk.
2. Supaya ora kawanen, numpaka bis wae!
3. Klambimu sing ora sedheng mau takjupuk maneh.
4. Sapi sing koktuku wingi duwekane adhikku.
5. Sapa wae sing ora gelem mangan ora usah dipeksa.
C. Ngowahi dadi basa ngoko alus:
1. Oleh panjenengan mundhut gambar wayang kuwi ana ngendi?
2. Aku mau wis panjenengan paringi, nanging dijaluk adhiku.
3. Nalika ibuku isih gerah, ora gelem mangan apa-apa.
4. Gurumu mau wis dhawuh dhewe karo aku yen ora bisa rawuh.
5. Amarga bapak ora kagungan dhuwit, mulane aku njaluk ora diparingi.
D. Ngowahi dadi basa krama lugu:
1. Sampeyan menawi boten purun nedha sakmenika, mangke boten keduman lo.
2. Griya sampeyan punika menapa celak kaliyan griyanipun Handoko?
3. Mas Jayus skmenika sampun gadhah yoga tiga.
4. Kula nyuwun tulung, sampeyan pendhetaken toya pethak wonten gelas!
5. Kula sakmenika taksih badhe ndugekaken adhik dhateng sekolahan.
E. Ngowahi dadi basa krama lugu:
1. Panjenengan menapa dereng pirsa menawi putranipun pakdhe seda?
2. Bapak taksih dereng kersa dhahar, amargi gerah waja.
3. Ingkang rawuh dhateng ngriki kalawau pak camat piyambak menapa garwanipun?
4. Menawi badhe mundhut mobil, arta panjenengan menapa sampun cekap, Pak?
5. Bu Guru boten siyos tindak dhateng Solo, amargi putranipun dereng kondur.
F + G Jawaban terserah murid.

Pandadaran Akhir Wulangan 1

A. Pilihan ganda
1.B 2.A 3.C 4.A 5.B 6.C 7.A 8.B 9.C 10.C 11.D 12.B 13.B 14.C15.B
B. Soal Uraian
1. Teks sing isine ngenani kadadeyan kang diwedharake ing sajroning tulisan ing medhia cithak,
utawa laporan ing medhia elektronik.
2. Ciri-cirine teks pawarta utawa informasi yaiku:
a. Mujudake informasi, kabar utawa pawarta.

Kunci Jawaban “Gegladhen Basa Jawa” SD/MI Kelas 6 – Semester Ganjil ----------------------------------------------------------------- 3
 b. Nggunakake tenbung-tembung kriya tanduk mawa lesan.
c. Informasi sing diandharake kudu bener, jelas, lan lengkap.
d. Saora-orane kena kanggo mangsuli 5 pitakonan: apa, sapa, kapan, ing ngendi, kepriye, lan
geneya.
3. Sing dikarepake informasine pawarta kudu nyakup anane 5W + 1H yaiku saora-orane kudu
kena kanggo mangsuli enem pitakonan, katrangane kaya ing ngisor iki.
a. What (apa), kedadeyan apa sing diwartakake/dikabarake.
b. Who (sapa), sapa sing terlibat jroning kedadeyan iku.
c. When (kapan), kapan kedadeyane ing pawarta iku.
d. Where (ing ngendi), ing ngendi kedadeyane.
e. Why (genea), genea bisa kedadeyan kaya mangkono.
f. How (kepriye), kepriye kedadeyane.
4. Tata carane nyritakake teks informasi utawa pawarta yaiku:
a. Nggunakake basa lan tetembungan sing gampang dingerteni.
b. Kudu paham anane unggah-ungguh basa.
c. Olehe nyritakake kudu jelas lan runtut (ora mbulet).
d. Basa sing digunakake komunikatif.
5. a. Adhik kalawingi dening Bapak dipunpundhutaken sepatu.
b. Kula badhe tilem wonten dalemipun pakdhe.

Bab 2 Kamanunggalan jroning Bebedan

1. Teks tembang macapat
Wangsulane Jawaban:
1. Ana 11 (sewelas)
2. Sing kalebu tembang macapat yaiku: Pucung, Gambuh, Megatruh, Maskumambang, kinanthi,
Mijil, Durma, Dhandhanggula, Pangkur, Asmaradana, lan Sinom.
3. Cacahe larik ora padha.
4. Sig paling sethithik Pocung karo Maskumambang.
5. Sing paling akeh Dhandhanggula.

2. Paugerane tembang macapat

Wangsulane Jawaban:
1. a. 4 gatra
b. 12u, 6a, 8i, 12a
2. a. 4 gatra
b. 12i, 6a, 8i, 8a
3. a. 5 gatra
b. 12u, 8i, 8u, 8i, 8o
4. a. 5 gatra
b. 7u, 10u, 12i, 8u, 8o
5. a. 6 gatra
b. 10i, 60, 10e, 10i, 6i, 6u
6. a. 6 gatra
b. 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i
7. a. 7 gatra
b. 12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i
8. a. 7 gatra
Kunci Jawaban “Gegladhen Basa Jawa” SD/MI Kelas 6 – Semester Ganjil ----------------------------------------------------------------- 4
 b. 8i, 8a, 8e, 8a, 7a, 8u, 8a
9. a. 7 gatra
b. 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i
10. a. 9 gatra
b. 8a, 8i, 8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a
11. a. 10 gatra
b. 10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a,6u, 8a,12i, 7a
3. Watake tembang macapat (Ora ana gladhene).
4. Nerangake isi tembang
A+B Jawaban terserah guru.
5. Nembang pangkur: Praktek (terserah guru)

Pandadaran Akhir Wulangan 2

A. Pilihan ganda
1.B 2.B 3.C 4.B 5.D 6.A 7.A 8.D 9.C 10.D 11.B 12.A 13.C 14.D15.C
B. Soal Uraian
1. Sing kalebu tembang macapat yaiku: Pucung, Gambuh, Megatruh, Maskumambang, kinanthi,
Mijil, Durma, Dhandhanggula, Pangkur, Asmaradana, lan Sinom
2. Paugerane: guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu.
3. a. Guru gatra, yaku cacahe gatra (larik/baris) saben sapada (sabait).
b. Guru wilangan, yaiku cacahe wanda (suku kata) saben gatra.
c. Guru lagu, yaiku dhong-dhinge (tibane) swara saben pungkasane gatra
4. Watake tembang macapat:
a. Mijil, watake asih, tresna.
b. Maskumambang, watake nelangsa keranta-ranta.
c. Gambuh, watake kulina, nepung-nepungake.
d. Sinom, watake grapyak, renyah.
e. Asmaradana, watake sengsem.
f. Dahandhanggula, watake luwes, ngresepake.
g. Kinanthi, watake sengsem.
h. Pangkur, watake sereng, tegas.
i. Durma, watake nesu, muntab.
j. Megatruh, watake ngloro, sedhih.
k. Pocung, watake sembrana, gecul, ora ana greget saut.5.
5. a. 7 gatra
b. 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i
c. Karo sedulur enom kudu bisa ngopeni kanthi tresna. Yen dumadi tukar padu sing gedhe
kudu ngalah aja malah golek menange dhewe. Tukaran karo sedulur kuwi ora ana gunane
ibarate kaya rebut balung tanpa isi, tegese rebutan barang sepele sing ora ana gunane.

Bab 3 Tokoh lan Asil Temuane

1. Teks teks wacan
Sing kalebu paribasan yaiku:
Teks 1:
a. Anak polah bapa kepradhah, tegese wong tuwa nemu reribet merga saka polahe anake.
b. Mbidhug api rowang, tegese ethok-ethok arepe nulungi nanging sejatine arep ngrusuhi.
c. Rubuh-rubuh gedhang, tegese wong sing mung manut grubyug.
d. Kadang konang, tegese gelem ngakoni sedulur mung yen sugih.

Kunci Jawaban “Gegladhen Basa Jawa” SD/MI Kelas 6 – Semester Ganjil ----------------------------------------------------------------- 5
 Teks 2:
Adigang, adigung, adiguna tegese wong sing ngendelake kekuwatane, keluhurane, lan
kepinterane.
Teks 3:
Ana catur mungkur, tegese yen ana rembugan utawa rerasan ala becike nyingkir wae.
Teks 4:
Anak molah bapa kepradhah, tegese wong tuwa nemu reribet merga saka polahe anake.
2. Paribasan, bebasan, lan saloka
A. Nyebutake bebasan lan saloka
1. Bebasan 6. Bebasan 11. Bebasan 16. Saloka
2. Saloka 7. Bebasan 12. Bebasan 17. Saloka
3. Bebasan 8. Bebasan 13. Saloka 18. Bebasan
4. Bebasan 9. Bebasan 14. Saloka 19. Bebasan
5. Bebasan 10. Bebasan 15. Saloka 20. Bebasan
B. Negesi paribasan sarana njodhokne
1. J 6. K 11. M 16. I
2. G 7. C 12. B 17. O
3. A 8. T 13. S 18. Q
4. R 9. P 14. F 19. L
5. N 10. E 15. H 20. D
C. Negesi paribasan sarana njodhokne
1. J 6. F 11. D 16. S
2. T 7. R 12. E 17. O
3. A 8. N 13. G 18. M
4. P 9. L 14. I 19. Q
5. C 10. H 15. B 20. K
D. Ngisi titik-titik sarana njodhokne
1. E 6. S 11. M 16. D
2. R 7. F 12. K 17. A
3. S 8. O 13. J 18. H
4. T 9. G 14. I 19. B
5. P 10. Q 15. L 20. N
3. Negesi Paribasan
A. Tegese paribasan:
1. Wong sing ngendelake kekuwatane, keluhurane, lan kapinterane.
2. Nyambut gawe ora usah kesusu, alon-alon watone slamet.
3. Gegayuhan sing oran imbang karo kekuwatane.
4. Tansah ginanjar slamet ora ana sing ngribeti.
5. Diwenehi kepenak isih njaluk sing luwih maneh.
6. Wong sing ora nduweni tata krama.
7. Isih begja begjan, embuh bathi (menang) embuh rugi (kalah).
8. Wis mantep banget kekarepane.
9. Bisa kaleksanan merga saka pandongane wong akeh.
10. Diwenehi kapercayan nanging wekasane malah ngrusak.
11. Aja ngremehake marang wong liya.
12. Wong asor tumindak kayadene wong gedhe.
13. Padudon amarga barang sepele.
14. Nindakake penggawe ala sarana kongkonan.
15. Watake anak iku mesthi niru watake wong tuwane.
16. Nyambut gawe temenan tanpa njaluk pamrih.

Kunci Jawaban “Gegladhen Basa Jawa” SD/MI Kelas 6 – Semester Ganjil ----------------------------------------------------------------- 6
 17. Pasulayan nganti dilabuhi pati.
18. Ketoke nulung naning malah gawe sengsara.
19. Luput saka gegayuhan.
20. Sing ngati-ati bakal slamet, dene sing sembrana bakal cilaka.
4. Nulis nggunakake paribasan
A. Nerusne paribasan:
1. Lambe satumang kari samerang.
Aweh pitutur bola-bali, nanging ora digugu.
2. Mubra mubru blabur madu.
Wong sing sarwa kecukupan.
3. Kegedhen empyak kurang cagak.
Kegedhen kekarepan nanging kurang sembada.
4. Durung pecus keselak besus.
Durung sembada, selak duwe kekarepan sing ora-ora.
5. Diwenehi ati ngrogoh rempela.
Wis diwenehi kepenak isih njaluk sing luwih
6. Kegedhen gludhug kurang udan.
Akeh omonge nanging ora ana nyatane.
7. Kacang mangsa ninggala lanjaran.
Kelakuane anak lumrahe tiru-tiru wong tuwane.
8. Kesandhung ing rata, kebentus ing tawang.
Nemu bebaya sing ora kanyana-nyana.
9. Sadumuk bathuk, sanyari bumi.
Pasulayan nganti dilabuhi tekan pati.
10. Yitna yuwana, lena kena.
Sing ngati-ati bakal slamet, dene sing sembrana bakal cilaka.
B. Nggawe ukara:
Jawaban terserah guru.

Pandadaran Akhir Wulangan 3

A. Pilihan ganda
1.C 2.A 3.D 4.B 5.C 6.D 7.C 8.B 9.D 10.D 11.D 12.A 13.A 14.C15. B
B. Soal Uraian
1. Paribasan yaiku unen-unen sing wis gumathok racikane (ora kena diowahi), lan ngemu teges
tetandhingan, pepindhan, saemper pasemon.
2. Bedane bebasan karo saloka kaya katerangan ing ngisor iki.
a. Bebasan yaiku unen-unen sing ajeg penganggone ngemu surasa pepindhan, sing
dipindhakake sesipatan utawa kahanan kang sambung rapet karo ulah kridhaning
manungsa.
a. Bebasan yaiku unen-unen sing ajeg penganggone ngemu surasa pepindhan, sing
dipindhakake sesipatan utawa kahanan kang sambung rapet karo ulah kridhaning
manungsa.
3. Tegese paribasan.
a. Wong sing tansah kuwatir.
b. Babar pisan ora ana ajine.
c. Perkara sepele dadi gedhe.

Kunci Jawaban “Gegladhen Basa Jawa” SD/MI Kelas 6 – Semester Ganjil ----------------------------------------------------------------- 7