Chương 4

KINH TẾ HỌC
TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
I. Khái niệm

Tài nguyên thiên nhiên là những

yếu tố có nguồn gốc từ tự nhiên
mà con người có thể khai thác,
chế biến, sử dụng nhằm tạo ra
của cải vật chất hoặc giá trị sử
dụng mới.
I. Khái niệm

Phân loại
 Tài nguyên thiên nhiên có thể tái
tạo
 Tài nguyên thiên nhiên không thể
tái tạo
 Tài nguyên thiên nhiên vô hạn
II. Kinh tế học tài nguyên
thiên nhiên có thể tái tạo
1. Khái niệm
Tài nguyên thiên nhiên có thể tái
tạo là những tài nguyên có số
lượng hữu hạn, nhưng có thể tự
duy trì hoặc bổ sung một cách
liên tục nếu được khai thác, sử
dụng một cách hợp lý
 2. Mô hình sinh học
tài nguyên thủy sản

 Nghiên cứu một quần thể một

loài cá
 Xem xét mối quan hệ giữa lượng
tăng trưởng và trữ lượng quần
thể đó
 Mô hình Gordon-Schaefer
2. Mô hình sinh học
tài nguyên thủy sản
 2. Mô hình sinh học
tài nguyên thủy sản
 Smvp < S < Smsy: g>0 tăng dần
 S = Smsy: g lớn nhất
 Smsy < S < Smss: g>0, giảm dần
 S = Smss: g=0
 2. Mô hình sinh học
tài nguyên thủy sản
Khi có sự can thiệp của con người: giả sử
trữ lượng đạt Smss
 Nếu H = H1  trữ lượng giảm xuống S2
 Nếu H = H2  trữ lượng giảm xuống Smsy
 Nếu H = H3  trữ lượng giảm về 0
 Với mỗi trữ lượng đều có một lượng
khai thác bền vững
2. Mô hình sinh học
tài nguyên thủy sản
Hàm khai thác
 Hàm khai thác H cho biết lượng khai
thác, phụ thuộc
 Nỗ lực khai thác E
 Trữ lượng S
 Hàm khai thác H = H(E,S)
Hàm khai thác
Sản
lượng E1 < E2
H(S,E2)
H
H(S,E1)

Trữ lượng S
 2. Mô hình sinh học
tài nguyên thủy sản
Sản
lượng
H(S,E2)
H

H(S,E1)
H1

Trữ lượng S
 3. Mô hình kinh tế
tài nguyên thủy sản
 Giả định
Giá bán một đơn vị sản lượng là 1
Chi phí một đơn vị nỗ lực đánh bắt là c
 Hàm sản lượng:
Tương ứng với mỗi mức nỗ lực khai
thác E sẽ có một mức sản lượng tương
ứng.
 3. Mô hình kinh tế
tài nguyên thủy sản

Sản
Sản
lượng
lượng
H H(S,E2)
H
H(S,E1)

H1
H1

Trữ lượng S E1 Emsy E2 Nỗ lực E

 3. Mô hình kinh tế
tài nguyên thủy sản
 Mức nỗ lực hiệu quả kinh tế:
max π = max (TR – TC)
 điểm Emey
 Quần thể cá là tài nguyên tự do tiếp
cận: TR = TC  Eoa (open acess)
 Mô hình kinh tế
tài nguyên thủy sản

TR,
TC TC

TR

Nỗ lực E
0 Emey Emsy Eoa Emax
 4. Chính sách sử dụng tài
nguyên thủy sản
a) Quản lý ngư dân
 Hạn chế số lượng ngư dân
 Quản lý nỗ lực
 4. Chính sách sử dụng tài
nguyên thủy sản
b) Tiếp cận quyền tài sản
 Tác động vào động cơ của ngư dân
hơn là hành vi của họ
 Công cụ:
Quyền sử dụng lưu vực  vấn đề là các
loài có thể di chuyển sang nơi khác
Quota đánh bắt  vấn đề vỡ quota hoặc
đánh bắt tuyển chọn
 4. Chính sách sử dụng tài
nguyên thủy sản
c) Thành lập khu bảo tồn biển
 Thành lập các khu bảo tồn biển
với khu vực bảo vệ chặt chẽ và
khu vực khai thác hạn chế
 Vấn đề:
 Bảo vệ khu bảo tồn
 Sinh kế cho người dân
III. Kinh tế học TNTN không
thể tái tạo
1. Khái niệm
 Tài nguyên thiên nhiên không thể tái
tạo là những tài nguyên mà khi sử
dụng một lần thì bị biến đổi hoàn
tòan về tính chất và suy giảm về trữ
lượng
 Có chi phí cơ hội theo thời gian
 2. Mô hình kinh tế khai thác tài
nguyên mỏ
 Hiệu quả động: tối đa hóa giá trị hiện tại
của lợi ích ròng từ cách phân bổ khai
thác tài nguyên

Với điều kiện

 2. Mô hình kinh tế khai thác tài
nguyên mỏ
Hay:
3. Mô hình sử dụng hiệu quả
TNTN không thể tái tạo

 Để phân bổ tài nguyên có hiệu quả thì

tài nguyên phải được phân bổ nhiều
hơn ở hiện tại và ít đi ở tương lai
 Để phân bổ tài nguyên có hiệu quả,
giá tài nguyên phải tăng lên theo thời
gian để phản ánh chính xác sự khan
hiếm tài nguyên
3. Mô hình sử dụng hiệu quả
TNTN không thể tái tạo
Giá cân bằng mỗi thời kỳ khác MC 
phần chênh lệch chính là chi phí cơ hội
của việc sử dụng tài nguyên
gọi là chi phí sử dụng cận biên MUC

Quy tắc Hotelling

4. Chính sách quản lý tài nguyên mỏ

 Thuế tài nguyên

 Giấy phép khai thác và đấu giá
quyền khai thác
4. Chính sách quản lý tài nguyên mỏ

Lời nguyền tài nguyên

Các quốc gia giàu tài nguyên,
nhất là các tài nguyên không tái
tạo lại tăng trưởng chậm hơn các
nền kinh tế nghèo tài nguyên
hơn.