Professional Documents
Culture Documents
4 IRT2 სუთ2
4 IRT2 სუთ2
4 IRT2 სუთ2
Balzacq, 19 - 48
ნინო რაზმაძე, ანი ჯანიაშვილი, მარიამ ტალახაძე და დაჩი ჯიქია
საელჩოების როლი
რა თქმა უნდა, მთავრობებისა და მმართველობის როლი დიდია მნიშვნელოვანი
ცვლილებებისათვის ბილატერალურ ურთიერთობებში, მაგრამ ყოველდღიური შრომა და
ასეთი დიდი ცვლილებებისათვის მომზადება დიპლომატებისა და საელჩოების მოვალეობაა.
ამ მოვალეობების შესასრულებლად, საელჩო დაყოფილია სხვადასხვა დეპარტამენტებად და
ეს დეპარტამენტები არაინ საგარეო საქმეთა მინისტრის ან ე.წ. ტექნიკური მინისტრების
(გარემო, ტრანსპორტი, განათლება, თავდავა, ჯანდაცვა, სამართალი, კულტურა)
მეთვალყურეობის ქვეშ. ამ დეპარტამენტების როლი არის ისეთი პოლიტიკის გატარება, რაც
გადაწყვეტილი იყო ნაციონალურ დონეზე. ამასთან ერთად ზემოხსენებული სფეროებიდან
ნებისმიერში ახლო კონტაქტი ხშირად საწყისია ხოლმე იმ დიდი ცვლილებების რაზეც
თავიდან ვსაუბრობდით.
1
During the 1960s, the French Presidency’s networks, created around De Gaulle’s adviser and former
tradesman Jacques Foccart, were characterized by interpersonal ties and the pursuit of mutual interests
between French representatives (diplomats), African dictator presidents, and French businessmen from
companies like Elf and Total, leading to some “slip-ups” by French embassies.
ბილატერალურ დიპლომატიურ კავშირებს ტრადიციულად 4 ფუნქცია აქვს: წარმოდგენა,
ინფორმირება, მოლაპარაკებები და კოოპერაცია. ოფიციალური წარმოდგენის გარდა,
საელჩოებს ამ აქტივობებში მონოპოლია უკვე აღარ აქვთ. ორმხრივ ურთიერთობებში,
დიპლომატების გარდა, შეიძლება ჩართული იყოს სხვა პოლიტიკური აქტორები, მაგალითად
პარლამენტი, პოლიტიკური პარტიები, აქტორები კერძო სექტორიდან (კორპორაციები)
სამოქალაქო საზოგადოება.
კორპორაციები
ორი ქვეყნის ურთიერთობებზე დაკვირვებისას არ უნდა დაგვავიწყდეს კერძო სექტორი.
კორპორაციები პირადი ინტერესებიდან გამომდინარე იწყებენ სხვა ქვეყანასთან
ურთიერთობას, რათა შეიტანონ თავიანთი პროდუქტი და მიიღონ მოგება, თუმცა ეს
ინტერესები შესაძლოა სახელმწიფო ინტერესებს ემთხვეოდეს, განსაკუთრებით თუ საქმე
ეხება იარაღს და ენერგო-სექტორს. კონტრაქტები შესაძლოა გაბათილდეს და ეკონომიკურ
სანქციებს შეუძლიათ დაბლოკონ ექსპორტი იმ სახელმწიფოში რომელთანაც არსებობს
პოლიტიკური კონფლიქტი. მაგალითად, 2015 წელს საფრანგეთმა გაანულა კონტრაქტი,
რომლის მიხედვითაც მას უნდა მიეყიდა რუსეთისთვის ორი ვერტმფრენი, რათა
დამორჩილებოდა ევროპულ სანქციებს, რაც მოჰყვა რუსეთის ჩარევას უკრაინაში 2013 წელს.
ასეთი განსაკუთრებული შემთხევევების გარდა, კორპორაციები სულ უფრო და უფრო
თავისუფალნი ხდებიან ყველა სექტორში და საშუალო და პატარა ბიზნესებიც კი ერთვებიან
ექსპორტში. კორპორაციების საქმიანობა ხშირად დადებითად მოქმედებს ბილატერალური
ურთიერთობების წარმართვაში.
Civil Society
ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობებში დიასპორები საკმაოდ დიდ როლს ასრულებენ,
რომელიც ძირითადად გულისხმობს იმიგრაციის ქვეყანაში თავიანთი ქვეყნისთვის
სასარგებლო პოლიტიკის მხარდაჭერას ლობირების გზით. ორმხრივ ურთიერთობებზე
გავლენის მოხდენა შეიძლება ასევე ფანდრაიზინგის, ადვოკატირების საშუალებით. კარგი
მაგალითია აშშ, სადაც ბევრი ინდოეთის მოქალაქე ცდილობს მიიღოს მხარდაჭერა
ინდოეთში ინვესტიციების და უფრო ზოგადად ეკონომიკური სანქციების მოხსნაზე,
რომელიც მოქმედებს 1998 წლიდან (ბირთვული ცდების შემდეგ).
ერთი საუკუნის შემდეგ, ვენის კონგრესმა (1814–1815) შეკრიბა 200 -ზე მეტი დიპლომატიური
მისიის ხელმძღვანელი მთელი ევროპიდან, რათა დაესრულებინათ ნაპოლეონის ომები.
კონგრესმა რუკა გადააკეთა ევროპის (კერძოდ, საფრანგეთი შემცირდა მისი 1789
საზღვრებით) და დაამყარა სოლიდარობა ევროპის მონარქიებს შორის დინასტიის ირგვლივ,
რომელთაც ასე ცუდად მოექცნენ საფრანგეთის რევოლუციის დროს და ნაპოლეონის
იმპერიის არსებობისას. ვენის კონგრესს ძირითადად ოთხი მთავარი ძალა ამოძრავებდა, რისი
საშუალებითაც დაამარცხა ნაპოლეონი (ბრიტანეთი, პრუსია, ავსტრია-უნგრეთი, რუსეთი).
შემდგომში საფრანგეთიც იყო მიწვეული. The Concert of Europe თითქმის დაიშალა
მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევარში ევროპაში ახალი ომებით (ყირიმი–1855, იტალიის
გაერთიანების ომები 1870 წელს, ფრანკო-პრუსიულიომი 1870 წელს) და სამუდამოდ
დაიშალა ანტაგონისტური ალიანსების არსებობისას. ჩამოყალიბდა (სამმაგი ალიანსი სამმაგი
ანტანტის წინააღმდეგ), რომელსაც მოჰყვა პირველი მსოფლიო ომი. იმავდროულად,
ევროპულმა დიპლომატიამ დაიწყო გახსნა დანარჩენებთან მსოფლიო მშვიდობის
კონფერენციებით ჰააგაში (1899 და 1907), მეორე მოიცავს 57 სუვერენული სახელმწიფოდან
44ს.
უფრო მეტიც, ცივი ომის დასრულების შემდეგ, მრავალმხრივი დიპლომატია სულ უფრო
თვალსაჩინო გახდა მსოფლიო კონფერენციებზე არასტრატეგიულ საკითხებზე, მათ შორის
გარემოს, ეკონომიკის, განვითარების დახმარებისა და ადამიანის უფლებების ჩათვლით.
რიოს კონფერენცია, გარემოს და განვითარების შესახებ, რომელიც გაერომ 1992 წელს
ჩაატარა, გამოიწვია კლიმატის ცვლილების შესახებ კონვენციის მიღება, რომელშიც 178
სახელმწიფო იყო წარმოდგენილი.
Balzacq, 79 - 96
მარიამ მუმლაძე, მარიტა ბასილაძე და ანა მუკბანიანი
კომუნიკაცია და დიპლომატია
ფაქტია, რომ კომუნიკაცია დიპლომატიის უმთავრესი ნაწილია. ამა თუ იმ სახის
დიპლომატიის დასახასიათებლად ხშირად იყენებენ სიტყვებს ‘საიდუმლო’, ‘ღია’, ‘საჯარო’
და ა.შ. და ყველა მათგანი გამოხატავს როგორ, რატომ, სად ხდება კომუნიკაცია.
დიპლომატიის ‘ახალი’ ფორმები გულისხმობენ საკომუნიკაციო საშუალებების,
ტექნოლოგიების განვითარებას. საჯარო დიპლომატია ფეხს უწყობს გლობალურ და საშინაო
გარემოში ცვლილებებს. დიპლომატიაში უკვე აქტიურად გამოიყენებენ სოციალურ
მედიასაც, ხდება დიპლომატიის ‘გაციფრულება’. ანუ სხვადასხვა ფორმისაა და თითოეული
მათგანი ვითარდებაო რა.
2. ციფრული დიპლომატიის ინტერესის მეორე სფერო არის კიბერ დღის წესრიგი ??? J
ისეთი საკითხები, როგორიცაა კიბერ მმართველობა და ინტერნეტის თავისუფლება
მსოფლიოლში დებატებს იწვევს. კიბერუსაფრთხოების პრობლემებიც ყველა
აქტორისთვის მნიშვნელოვანი თემაა, ასევე დიპლომატებისა და მინისტრებისთვის. ეს
გამოიხატა მაშინ, როცა 2011 წელს ჩინეთმა გავლენა მოახდინა ბრიტანეთის საგარეო
საქმეთა სამინისტროს შიდა კომუნიკაციებზე და როდესაც პირატულმა საიტმა მოახდინა
საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის გვერდზე შეტევა ყალბი ინფორმაციების
განთავსებით. 2015 წელს დანიის საგსაქმინისტრზე განხორციელდა კიბერ შეტევა,
ამბობენ ეს შუა აზიიდან იყო, და შეუტიეს დანიის საელჩოების საიტებსაც. რუსებიც
ჩაერივნენ ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნებში მათი კიბერუსაფრთხოების
დარღვევითო.
ინსტიტუციური მოწყობა
მიუხედავად იმისა, რომ საგარეო საქმეთა მინისტრი დღემდე არის ერთ-ერთი ყველაზე
მაღალი რანგის სახელმწიფო მოხელე (მისი საქმიანობის პრესტიჟულობიდან გამომდინარე),
პრაქტიკულად სწორედ ეს სამინისტროებია ყველაზე შეზღუდული მასში მომუშავე პირთა
რაოდენობით. დროისა და ქვეყნის მიხედვით კი განსხვავდება მინისტრის საქმიანობის
სფეროები და ის შეიძლება მოიცავდეს მხოლოდ საგარეო ურთიერთობებს, მაგალითად
როგორც გერმანიაში, ან იყოს საერთასორისო ვაჭრობის, განვითარების ფონდის ან სხვა
სტრუქტურების მუშაობის ხელმძღვანელიც.
დიპლომატიური კორპუსი
მე-17 საუკუნიდან მუდმივი დიპლომატიური წარმომადგენლობების შექმნამ გამოიწვია ამ
პროფესიის განვითარება ევროპაში, თუმცა თავდაპირველად ძირითადად
თავადაზნაურობიდან იკავებდნენ ამ თანამდებობებს. მხოლოდ მე-19 საუკუნის მეორე
ნახევრიდან შემოდის სპეციალური გამოცდები დიპლომატებისთვის. მაგალითდ
საფრანგეთში პირველად ასეთი გამოცდა 1880 წელს ჩატარდა.
ელჩებს შეუძლიათ წარმოადგინონ თავიანთი ქვეყანა სხვა ქვეყანაში მხოლოდ მას შემდეგ,
რაც მიიღებენ აკრედიტაციას, შემდეგ კი თავიანთ რწმუნებათა სიგელებს წარუდგენენ
ქვეყნის სახელმწიფოს მეთაურს. აკრედიტაციის მოთხოვნებს, როგორც წესი, პასუხობენ ერთ
თვეში. უარი - როდესაც პასუხს ვერ იღებენ - არის ძალიან იშვიათი პროცედურა, რაც
ბლოკავს პოტენციური ელჩის დანიშვნას. აკრედიტაციაზე უარის თქმის რამდენიმე
შემთხვევა იყო პოლიტიკური მიზეზების გამო, ან პიროვნებასთან მკაცრად დაკავშირებული
მიზეზების გამო. პოლიტიკური უარი მიუთითებს საგარეო პოლიტიკის უთანხმოებაზე.
მაგალითად, 2015 წელს ბრაზილიის მთავრობამ უარი თქვა დენი კოენის დანიშვნაზე
თანხმობის გაცემაზე, ელჩი ისრაელის პრემიერ მინისტრმა ნეთანიაჰუმ მიმართა სამუშაოდ.
ამ შემთხვევაში, ბრაზილიას არ სურდა, რომ „თელ-ავივი“ წარმოჩენილიყო დასავლეთ
სანაპიროზე ისრაელის დასახლებულთა კომიტეტის გავლენიან წევრად. მაგრამ არის უარის
თქმის სხვა შემთხვევებიც, რომლებიც მკაცრად არის დაკავშირებული პიროვნებასთან.
ორჯერ, 2008 და 2015 წლებში, ვატიკანის ხელისუფლებამ უარი თქვა ფრანგი ელჩების
თანხმობის გაცემაზე, რადგან პარიზში შერჩეული კანდიდატები ჰომოსექსუალები იყვნენ.
თუმცა, უარის რეალური მიზეზი არასოდეს ყოფილა ოფიციალურად განმარტებული წმინდა
საყდრის მიერ, რადგან საერთაშორისო სამართალი ამას არ მოითხოვს.
დიპლომატიური პრაქტიკა
საზოგადოების წარმოსახვაში დიპლომატი არის ის, ვინც დიდ დროს ატარებს გასართობად,
მიწვეული გარეთ და დადის სოციალურ ღონისძიებებზე. ეს საქმიანობა, რომელიც
მეცხრამეტე საუკუნიდან ცოტა შეიცვალა, ხშირად აღიქმება, როგორც მცირე სარგებლობის
სოციალური საქმეები. საგარეო საქმეთა სამინისტროებში ისინი კვლავ სერიოზულად
იქცევიან და წარმოადგენენ წარმომადგენლობის კონკრეტულ სახელს. ეს უკანასკნელი
მართლაც მნიშვნელოვანი პრაქტიკაა გამოქვეყნებისას, განსაკუთრებით ორმხრივ
საელჩოებში, სადაც მისიის ხელმძღვანელი და მისი თანამშრომლები ატარებენ და ესწრებიან
ბევრ სადილს, კოქტეილის წვეულებებს და მიღებებს. 2014 წელს დიდ ბრიტანეთში
საფრანგეთის ელჩი ვალდებული იყო დაესწრებულიყო მინიმუმ ერთ საუზმესა და
კოქტეილს ყოველ დღე.
როგორც ჯეიმს დერ დერიანი სწორად ხსნის, ის მოიცავს ცალკეულ სამყაროებს შორის
„გაუცხოების“ შემცირებას. დიპლომატები იკავებენ შუამავლის პოზიციას, გამოხატული
ინტერპერსონალური ურთიერთობებით. ამრიგად, წარმომადგენლობა არის დიპლომატის
მუშაობის განუყოფელი ნაწილი. ის ნამდვილად ახდენს გავლენას? ინტერვიუებმა და
არქივებმა აჩვენა, რომ დიპლომატის შეფასება ინტერპერსონალური ურთიერთობების
შესახებ რჩება მნიშვნელოვან ასპექტად საგარეო პოლიტიკის შესაქმნელად.
წარმომადგენლობა არის ერთ – ერთი პრაქტიკული უნარი, რომლის უკეთ გააზრება უნდა
ისწავლონ სოციალურმა მეცნიერებებმა დიპლომატიის ანალიზისას.
დაბოლოს, საგარეო საქმეთა სამინისტრომ სულ უფრო მეტად უნდა ისწავლოს ფარული
მოლაპარაკებებისგან თავის შეკავება და უშუალოდ ესაუბროს სოციალურ აქტორებს,
რომლებიც საგარეო პოლიტიკის აქტორები არიან. დიპლომატისთვის, სახალხო
დიპლომატია მოიცავს სხვადასხვა აუდიტორიასთან კომუნიკაციას, უნივერსიტეტებსა და
სავაჭრო ბაზრობებზე განსხვავებულ ადგილებში წასვლას, პრესასთან დიალოგს და
სოციალური მედიის გამოყენებას. დღეს ელჩებს აქვთ ბლოგები და აგზავნიან შეტყობინებებს
Twitter- ზე და Instagram- ზე. მათი სამინისტროების წაქეზებით, საჯარო დიპლომატიაში ეს
პრაქტიკები ასევე მოითხოვს რეგულირებას. გერმანიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს 2015
წლის ჩანაწერმა შეახსენა აგენტები სოციალური მედიის გამოყენებით: ”ყოველთვის
გაითვალისწინეთ, რომ თქვენ არ საუბრობთ როგორც კერძო პირი, არამედ როგორც
ფედერალური საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელი”. ზოგიერთი ავტორი
საუბრობს "კიბერ დიპლომატიის" ან "ციფრული დიპლომატიის" განვითარებაზე, როგორც
რევოლუციაზე, რამაც გამოიწვია საზოგადოებების ჩართვა საგარეო პოლიტიკის შექმნაში.
თუმცა ეს დასკვნები გადაჭარბებულია. საბოლოო ჯამში, სახალხო დიპლომატიაზე
გაზრდილმა დამოკიდებულებამ დაადასტურა საგარეო პოლიტიკის შემუშავების
ლეგიტიმურობის (და არა უბრალო ეფექტიანობის) ახალი საჭიროება.
2017 წლის თებერვლის პოლიტიკურ ნაშრომში კანადელმა მეცნიერმა ენდრიუ კუპერმა
დაწერა, რომ დიპლომატია, რომელიც განიხილება როგორც შუამავლობის ძიება, კვლავ
გახდა სულ უფრო და უფრო სადავო საქმიანობა. შეერთებულ შტატებში დონალდ ტრამპის
არჩევნების და დიდ ბრიტანეთში Brexit- ის გამარჯვების შემდეგ, დიპლომატიური
ინსტრუმენტები მართლაც დესტაბილიზირებულია დასავლეთის ქვეყნებში. დიდ
ბრიტანეთში საგარეო საქმეთა სამინისტრო შეიძლება ჩაითვალოს ევროკავშირში
ბრიტანეთის წევრობის დამარცხებულ ჩემპიონად. შემდეგ უნდა დაისვას კითხვა: განაგრძობს
თუ არა დიპლომატია საერთაშორისო სისტემაში შუამავლობის (და მშვიდობის) იდეის
სიმყარის ხაზგასმას, თუ ის საზოგადოების დაგმობას დაემორჩილება შუალედური სცენარის
მიღებით?
3. დახმარებისა და აღდგენის მისიები (aid and recovery mission) ნაკლებად მოწინავე ქვეყნებში,
კონფლიქტურ სიტუაციებში (საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, მსოფლიო ბანკი, EBRD..)
მოკლედ ეს წარმომადგენლობითობა ისეთი რამეა, რომ შიშს აჩენს, რადგან იგი შეიძლება
იყოს ორგანიზაციის მანიპულირების იარაღი მისი ყველაზე ძლიერი და წონიანი
წევრებისთვის.
The Legal Personality of Intergovernmental organizations
საერთაშორისო ორგანიზაციები, სახელმწიფოებთან ერთად, არიან იურიდიული პირები,
ექვემდებარებიან საჯარო საერთაშორისო სამართალს ამ ორმაგი მნიშვნელობით: მათ აქვთ
იურიდიული უფლებამოსილებები და ექვემდებარებიან კანონს. თავიანთი დამფუძნებელი
ხელშეკრულებიდან გამომდინარე, საერთაშორისო ორგანიზაციები ღებულობენ legal
personality-ს და კომპეტენციას, რაც მათ აძლევს უფლებას დადონ ხელშეკრულებები თავიანთ
წევრ სახელმწიფოებთან, მესამე მხარის სახელმწიფოებთან და სხვასაერთაშორისო
ორგანიზაციებთან და ა.შ. სახელმწიფოსგან განსხვავებით, რომელიც შექმნილია მოვლენით
(აერთიანებს ტერიტორიას, მოსახლეობას და ექსკლუზიურ პოლიტიკურ ავტორიტეტს) და
რომლებიც სარგებლობენ უმთავრესი და პლენარული იურიდიული შესაძლებლობებით
(დაკავშირებულია მათ სუვერენიტეტთან), მთავრობათაშორისი ორგ. არის სამართლებრივი
აქტის შედეგი, რომელიც მათ აძლევს მხოლოდ ფუნქციონალურ შესაძლებლობებს..