Lời mở đầu

Một trong những điều hấp dẫn của việc là một kyu player (sẽ có những chỗ
mình viết gọn là kyu), đó là rất dễ để bạn trở nên mạnh hơn - một nhiệm vụ
khó khăn hơn nhiều nếu đã là dan player. Tôi có thể nói chắc chắn rằng nếu
bạn chịu từ bỏ những thói quen xấu thông thường thì - tôi sẽ chỉ cho bạn,
không chỉ trở nên mạnh hơn rất nhanh, bạn sẽ còn thấy cờ vây thú vị và hấp
dẫn hơn rất nhiều.

Rất nhiều kyu nghĩ rằng để đạt đến dan level họ phải làm những điều khó
nhằn, giả như học những định thức phức tạp (biến thể của Magic Sword of
Muramasa hay tuyết lở lớn), hay học những kỹ thuật phức tạp đòi hỏi kỹ năng
đọc biến dài đến 20 hoặc 30 nước. KHÔNG có gì ở trên là thật cả. Điều vẫn
giữ chân kyu đó là việc hiểu sai cơ bản về cách tiếp cận trận cờ. Tôi đang nói
về những nguyên lý cơ bản, gốc rễ của trò chơi, không phải những điều khó
khăn, phức tạp đòi hỏi nhiều nỗ lực hay ngay cả tài năng để đạt tới. Những sai
lầm căn bản này rất dễ hiểu và có thể loại bỏ khỏi ván đấu của bạn bằng
những nỗ lực khiêm nhường.

Có lẽ thách thức lớn nhất dành cho bạn đó là việc nhận thức được rằng cách
chơi có vẻ tự nhiên và đúng đối với bạn - là một kyu player, thực ra sai lầm
một cách thảm khốc, hoàn toàn sai hướng và thường là nguyên nhân chính cản
trở bạn tiến đến dan level. Điều này đặc biệt khó đối với những người đã bị
kẹt cứng ở kyu level quá lâu. Thói quen xấu này đã ăn sâu vào cách chơi và
nó đòi hỏi một sự tập trung lớn để vượt qua. Hãy vượt qua những lỗi cơ bản
mà tôi sẽ chỉ ra trong cuốn sách này cho tới khi bạn nhìn thấy chúng trong
game của chính mình và loại bỏ nó. Rất nhiều ví dụ của việc chơi không tốt
được thể hiện ở nhiều hơn một dạng sai lầm, nên những lỗi tôi đề cập ở đây
có thể bị trùng lặp ở một số chỗ. Tất nhiên mối quan tâm của chúng ta ở đây
không phải về hình thức, mà về việc ngừng đi sai, đặc biệt là những nước có
thể dễ dàng nhìn ra ngay là xấu. Tôi hi vọng rằng việc show ra những vấn đề
cơ bản có thể tìm thấy ở những ván cờ trình độ kyu này, bạn có thể loại bỏ
chúng khỏi ván đấu của chính mình và thoát khỏi kyu sớm.
 Yuan Zhou
Mùa thu 2009
Chương 1. Những sai lầm thông
thường khi chơi cờ vây
Những sai lầm cơ bản được nói tới ở sách này sẽ ngày càng rõ ràng hơn theo
từng bước chúng ta nhìn vào các trận đấu thực tế, nhưng một cái nhìn khái
quát về những gì tôi sắp nói ra có thể sẽ có ích.

Một vấn đề tràn lan trong giới kyu đó là “theo đuôi đối thủ”. Tức là, khi đối
thủ đi một nước, bạn tự động đáp trả lại nước đó trong cùng khu vực đó của
bàn cờ. Điều này ám chỉ rằng đối thủ của bạn biết đích xác khu vực nào trên
bàn cờ là quan trọng nhất để đi. Tuy nhiên, khi ngẫm ra là đối thủ của bạn
cũng chỉ là kyu thôi, thì bạn sẽ nhận ra là rất có khả năng là họ đã sai lầm.
Trừ những nước đi tình huống khẩn cấp rõ ràng, nghĩa là, đối phương sẽ gây
ra một thiệt hại lớn nếu bạn không đáp trả (thường là tình huống sống chết),
còn lại thì bạn nên dành ra ít phút trước khi bạn đáp trả để nhìn khắp bàn cờ
xem có chỗ nào lớn hơn để đi hay không. Điều này là quan trọng ở bất kì giai
đoạn nào của game - khai cuộc, trung bàn hay thu quan.

“Theo đuôi đối thủ” là một khía cạnh của vấn đề chung lớn hơn “không để ý
tới toàn cục” khi chơi. Kyu games thường có rất nhiều trận chiến cục bộ diễn
ra khi cả hai bên đều bỏ qua những điểm lớn hơn ở chỗ khác. Đây có thể coi
như việc đi những nước chậm, bởi cả hai đều giành được lợi thế ít hơn khi so
sánh với những nước đi ở khu vực khác. Đi những nước chậm thường xảy ra
bởi việc tự động nối bởi một nước peep (dọa cắt) hay một nước atari (dọa ăn
quân) mà không suy xét xem đâu là nước tốt nhất hay tốt hơn mà bạn có thể đi.

Một sai lầm cơ bản khác đó là “không coi trọng việc lấy sente (tiên thủ)”.
Sente trong cờ vây là cực kỳ quan trọng; nó là sức mạnh và tự do - là những
điều mà bạn muốn, cũng như trong cuộc sống. Bạn nên biết đau khi phải nhận
gote (hậu thủ) và do đó bạn luôn luôn nên check xem liệu có thật sự cần thiết
để bị hậu thủ vậy không?

Một vấn đề cơ bản khác đó là “ảo tưởng về việc đối phương đang chiếm
được nhiều đất hơn mình”. Đôi khi điều này được ví như “red eye problem”,
nghĩa là, bạn ghen tị với tiềm năng của đối phương. Vấn đề này nổi lên khi
bạn không thể so sánh khu vực của đối phương và bản thân. Tuy nhiên việc
đếm đất chính xác không phải vấn đề ở đây; đó cũng không phải là việc nhẩm
tính so sánh kích cỡ khu vực của hai bên. Kyu players thường xâm nhập vào
đất địch quá sớm, để rồi tạo ra những khó khăn không cần thiết đơn giản bởi
họ thấy đối phương đang tạo ra một khu vực có tầm ảnh hưởng lớn. Do đó câu
hỏi thích hợp ở đây không phải là có phải đối phương đang tạo ra một khu
vực lớn hay không mà phải là có phải mình đang thua kém đối thủ hay không.
Điều này thì lại cần một cái nhìn toàn cục, không phải chỉ trong một khu vực
nhất định. Đả nhập chỉ thích hợp chỉ khi đối phương đang có nhiều tiềm năng
phát triển hơn bạn đang có, và không còn khu vực nào trên bàn để bạn có thể
mở rộng thêm khu vực tiềm năng của mình.

Một điều rất quan trọng cần nhớ đó là “mỗi nước đi cần phải cân nhắc toàn
cục”, nên cốt yếu trước mỗi nước đi bạn phải đánh giá được tình hình trên
toàn bàn cờ. Khi đến lượt đi của mình, câu hỏi cần đặt ra không phải là “mình
cần phải thủ nước này như thế nào” mà là “mình có thể tìm ra được nước nào
khác có giá trị hơn trong dài hạn hay không”. Điều thú vị và hấp dẫn của cờ
vây sẽ tự lộ ra một khi bạn nghĩ trò chơi này như một hoạt động đòi hỏi sự
cân nhắc kĩ càng. Cũng như trong cuộc sống, mặc dù bạn chỉ có thể thực hiện
được những hành vi cục bộ, nhưng trước đó bạn phải nghĩ tới những hệ lụy
mang tính dài lâu. Hành động mà không suy tính thường dẫn tới vấn đề, và nếu
ngay cả khi nó không dẫn tới hậu quả nào, nó cũng chỉ có thể coi như một sự
tình cờ mà bạn cũng chẳng thể đem ra mà tự hào được.

Một thói quen xấu khác của kyu đó là dễ dàng lâm vào tình trạng “suy nghĩ
viển vông” (nghĩ về những điều gần như không thể xảy ra). Một phiên bản xấu
xí của nó là việc bạn nghĩ rằng đối phương không nhìn thấy một nước đi đang
rất rõ ràng với mình, kiểu như “nếu hắn không thủ đám quân này mình sẽ ăn
chúng”. Ảo tưởng này là kiểu bạn nghĩ rằng mình có khả năng đi 2-3 nước
liên tiếp theo ý mình mà không gặp trở ngại nào. Bạn đừng bao giờ giả định
rằng một kỳ thủ trình độ như mình lại không để ý đến những thứ đã rõ ràng với
bạn. Đi cờ dựa trên suy nghĩ lạc quan gần như không có thực về việc đối
phương sẽ đỡ y như mình nghĩ là một con đường khác dẫn tới thất bại.

Một mặt khác của “suy nghĩ viển vông” đó là “không suy nghĩ”. Vội vàng
trong đáp trả, đặc biệt khi bạn quá phấn khích về việc tấn công đối phương
thường sẽ không thể tìm ra nước tốt. Cờ vây có một bàn chơi rộng lớn. Bạn
nên dành ra thời gian để suy nghĩ về con đường có lợi nhất để làm những gì
bạn đang cố làm. Nếu đang tấn công, hãy tìm cách tấn công được lợi nhất.
Nếu đang thủ, làm điều tương tự. Và tất nhiên, trước nhất hãy đảm bảo rằng
việc tấn công hay phòng thủ ở khu vực mà đối phương vừa đi chính là thời cơ
tốt nhất. Bởi thường nó chỉ cần một cái lướt nhanh qua bàn cờ để có thể đánh
giá một cách tương đối đâu đang là khu vực lớn nhất cần đi tiếp theo.

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cụ thể những sai lầm cơ bản của kyu trong những
chương tiếp theo.
Chương 2. Ván cờ 8 kyu

Đen bắt đầu game bằng việc thiết lập thế tam liên tinh (sanrensei). Đối thủ
Trắng cũng làm điều tương tự, đây là một cách chơi lạ nhưng có thể chơi.
Nước đi tiếp theo của Đen là dấu hiệu cho vấn đề đầu tiên.
Xét nước b7, rõ ràng biên trên và biên dưới là hai khu vực mở (tức là còn có
khả năng mở rộng, khai triển quân) rộng lớn hơn. Thật bất thường khi chọn đi
ở một khu vực bị kìm kẹp sẵn bởi hai quân Trắng, vậy nên chúng ta thắc mắc
tại sao Đen lại làm vậy. Khi được hỏi, Đen trả lời “tại vì khu vực của Trắng
quá to”. Bây giờ, nếu Đen chỉ nhìn biên trái của bàn cờ, điều này đúng. Nếu
tất cả chỉ dừng lại ở đó thì khu vực của Trắng lớn thật. Tuy nhiên Đen không
nhìn vào toàn cục. ĐEN đang vướng vào thảm họa “red eye” (ghen tị với khu
vực đất của đối phương).
Trong tình huống này, Đen nên đi ở phía ngoài, A hoặc B, để mở rộng tiềm
năng của mình trong khi cùng lúc giảm của Trắng đi. Đây luôn là cách tốt
nhất. Nếu Đen nhìn toàn cục hẳn sẽ thấy rằng khu vực của mình cũng to ngang
khu vực của Trắng mà thôi, trong khi Đen có sente (tiên thủ) để chiếm nhiều
hơn. Xét toàn cục để thấy rõ ràng b7 là một nước đi không tốt. Điều này
không đòi hỏi việc tính toán cao siêu hay đọc cờ phức tạp. Đơn giản sửa chữa
được những sai lầm căn bản sẽ có một tác động đáng kinh ngạc lên trình độ
chơi của Đen.
Vì Đen đả nhập vào khu vực của Trắng, Trắng đương nhiên muốn tấn công
Đen để lấy chiếm lợi thế. Đây là ý tưởng đúng. Tuy nhiên, Trắng chơi mà
không suy nghĩ. Khuynh hướng chơi nhanh, đáp trả tức thời càng khuyến khích
việc lười suy nghĩ. Cờ vây tưởng thưởng cho sự nhẫn nại. TRẮNG có thể tấn
công quân Đen tam giác bằng 3 hướng: từ biên với 8, từ góc hoặc từ trung
tâm. Hướng nào sẽ cho Trắng nhiều cơ hội nhất để chiếm lợi thế?

Góc là nơi dễ nhất để chiếm đất, và Diagram 1 (từ sau sẽ viết tắt là Dia. 1)
chỉ ra cách dễ nhất để làm điều đó. TRẮNG chiếm được một góc lớn, trong
khi Đen với hai quân không có cơ sở rất nặng nề lại bị kìm kẹp cản trở bởi
quân Trắng tam giác. Tìm ra hướng đi này không đòi hỏi đọc cờ hay tính toán
phức tạp, chỉ đơn giản là ứng dụng của nguyên tắc cơ bản: luôn chọn hướng đi
có lợi nhất.

B9 đi đúng hướng, góc hiện đang rộng mở và là vị trí tốt nhất cho Đen tìm
kiếm sự an định bởi khu vực biên đang bị ngăn trở bởi Trắng. Tuy nhiên, Đen
nên đi sâu vào góc hơn nữa, bằng cách chơi ở 3-3 (điểm A) để chiếm lấy
hoàn toàn góc và an định dễ dàng. ĐEN không nên cố gắng giữ kết nối với
quân tam giác. Sẽ có lợi hơn nếu bỏ quân đó đi.

TRẮNG thủ góc với w10, trong khi Đen muốn tạo sống đám quân và tiếp tục
đâm vào góc với b11. Những nước này khá dễ hiểu. Tiếp tục Trắng mở rộng
với w12. Đây cũng là hướng phát triển đúng- vừa mở rộng khu vực của Trắng
và giảm tiềm năng của Đen, lại hỗ trợ hai quân Trắng ở góc. Những nước này
không phải là nước đi tốt nhất, tuy nhiên ý tưởng chung là đúng. (Chúng ta ở
đây sẽ tập trung vào những sai lầm lớn, căn bản, không phải những lựa chọn
nước đi cụ thể).

B13 tiếp tục thể hiện sai lầm cơ bản của Đen. ĐEN tiếp tục nghĩ rằng khu vực
của Trắng đang trở nên quá lớn. Bởi Đen không nhìn toàn cục nên Đen không
nhận ra rằng khu vực của mình cũng to không kém và có thể mở rộng thêm.
Vấn nạn “ghen tị” này làm cho khu vực của đối phương luôn trông có vẻ lớn
hơn của mình. Đáp trả tự nhiên của Trắng nên là chia cắt quân Đen tại A và
bắt đầu tấn công quân cờ bị cô lập này.
Giải thích của Trắng về việc tại sao Trắng đi w14 là bởi Trắng lo lắng rằng
nếu Đen đi ở A, ĐEN và C, hai quân của Trắng sẽ chết. Đây rõ ràng là ảo
tưởng, khi nghĩ rằng đối phương có khả năng đi mấy nước liên tiếp. Nỗi sợ vô
lí này thể hiện một vấn đề khác, đó là lo lắng về những thứ gần như không thể
xảy ra.
Vậy nên Đen thoát ra với b15-b17, là những nước đủ tốt cho Đen. Điều này
không còn nghi ngờ gì, sẽ cổ vũ Đen tiếp tục chơi như cách Đen đang chơi
trong ván này - điều sẽ giữ Đen tiếp tục là một kỳ thủ 8 kyu (bởi mặc dù đi
sai nhưng vẫn giành được lợi thế). Sau nước b17, sẽ là hợp lí nếu Trắng tiếp
tục xây một bức tường hướng về khu vực trung tâm đang mở rộng với A. Bây
giờ Trắng đang có một hướng đi tốt để tiếp tục. Tuy nhiên...
Trắng nhảy vào ở w18. Theo Trắng giải thích, tất nhiên, bởi Trắng nghĩ rằng
khu vực của Đen đang quá lớn, bỏ qua toàn cục rằng Trắng đang có một vị trí
thuận lợi để mở rộng trung tâm hướng về phía biên dưới bàn cờ. Hai kì thủ
đều bị ám ảnh bởi ý nghĩ khu vực biên trên mới là nơi quan trọng nhất cần đi.
Sự chú ý vào một khu vực nhỏ như thế này có nghĩa là sẽ có những trận chiến
phát sinh ở nơi chốn và thời điểm chưa cần thiết.
ĐEN cố gắng cắt quân 18 (tam giác), nhưng làm vậy đã cho Trắng một ngoại
thế tốt. Thường thì trong giai đoạn này được ngoại thế thường tốt hơn.
ĐEN đi quân 25 không phải là một ý tưởng tệ, nhằm ngăn chặn Trắng khoá
Đen lại ở biên trên. Lúc này Trắng nên nhìn xung quanh và nghĩ về hành động
tốt nhất mình có thể làm. Đám Trắng ở khu vực này đang hướng về một vùng
trung tâm rộng mở nên không ở trong một tình thế nguy cấp nào. Trong khi lại
có một vùng biên dưới đang chưa có ai động tới. Lựa chọn khu vực để đi
quân lúc này khá là dễ dàng rồi. Tuy nhiên, Trắng lo lắng về nước cắt tiềm
tàng ở A và bảo vệ quận với 26. Nước cắt này thực ra không phải là vấn đề
lớn. TRẮNG thậm chí có thể hi sinh hai quân này đi.
Tiếp, Đen cắt với 27. Có vẻ như Đen nghĩ rằng, vì có thể nên là phải cắt. hai
đấu thủ tiếp tục đánh, làm như thể khu vực này là nơi duy nhất quan trọng trên
bàn cờ. Nếu như Đen thật sự muốn đi ở đây, Đen nên đi như Dia. 2.
Thay vì chỉ cắt với nước ở vị trí hai, Đen có thể lấy toàn bộ phần góc. Rõ
ràng như thế này tốt hơn nhiều. Nếu Đen thực sự suy nghĩ về việc làm sao lấy
được lợi thế tốt nhất từ nước đi ở khu vực này, hẳn Đen không khó khăn gì để
tìm ra nước đi trên.

Ở trong ván, Trắng đã lấy được góc. Đây là một thành công lớn của Trắng.
Khi Đen đi 33, Đen nghĩ nếu mình cũng được đi thêm một nước ở A nữa Đen
có thể sẽ bắt được hai quân và giết toàn bộ đám Trắng ở góc. Đây rõ ràng là
mộng tưởng, giả định rằng đối phương không chú ý tới những gì đang diễn ra.
Những lầm lỗi dạng này có thể xảy ra ở người mới chơi, nhưng nếu đi quân
dựa trên kiểu hi vọng này Đen sẽ còn xa mới mạnh lên nổi.
Khi Trắng đi quân 34 thay vì chờ bị giết, Đen lại thấy quân cờ của mình đang
bị đuổi giết, nên Đen lại cố gắng bảo vệ với 35. Tuy nhiên, đám quân lẻ loi ở
trung tâm của Trắng bây giờ mới thực sự là một mục tiêu tiềm năng. ĐEN nên
tấn công để giành lợi thế ngay. Có điều Đen lại tiếp tục nghĩ theo kiểu nếu
Trắng không thủ đám quân Đen có thể sẽ bắt được đám Trắng ở góc, thật là
một hi vọng hão huyền.
Với hi vọng đó trong tay, Đen tiếp tục cố gắng siết khí đám quân Trắng. Tuy
nhiên trong quá trình này, Đen không nhận ra 4 quân Đen ở trung tâm của
chính mình đã trở nên yếu đi rất nhiều. Bây giờ trước khi Đen có thể tấn công
Trắng ở trung tâm để chiếm lợi thế, Đen phải cần lo lắng về việc Trắng có thể
tấn công lại chính đám quân này.
ĐEN phải tiếp tục đi quân 41 ở biên phải nếu không thì đám quân Đen ở biên
này sẽ chết. TRẮNG quyết định sẽ tấn công đám Đen trung tâm. Tuy nhiên,
Trắng không nghĩ về việc tấn công như thế này. Nước 42 dường như thu hút
Trắng đi quân là bởi nếu Trắng đi tiếp được ở A Trắng sẽ ăn được đám quân
Đen. Tất nhiên, ảo ảnh này không bây giờ thành nổi. Hãy xem Dia. 3.
Nếu Trắng nghĩ một chút về việc nên ăn đám Đen như thế này, Trắng sẽ thấy
cần thiết phải đi thêm một nước ở biên, buộc Đen phải tiếp tục thủ (nước một
và hai). Sau đó Trắng có thể ăn quân bằng nước khoá tại 3. Nếu như Trắng
không mơ màng về việc có thể đi quân hai lần liên tiếp, hẳn Trắng phải tự
thấy được nước 42 không thể làm Đen chết. Nếu Trắng nghĩ một giây thôi về
việc Đen sẽ đáp trả như thế này, thì tự nhiên sẽ thấy 42 không phải là một
nước tốt.

Đôi bên hoàn toàn tập trung sự chú ý của mình vào khu vực này, đến nỗi đầu
tư rất nhiều quân cờ vào một trận chiến không mang tính quyết định, mặc dù
đang có rất nhiều khu vực rõ ràng là có tiềm năng hơn để chơi, ví dụ như khu
vực biên dưới. Những trận cận chiến thiếu suy xét cứ dần dần mở rộng ra toàn
bàn như thế này rất phổ biến trong những trận cờ ở trình độ kyu, thậm chí ở
những trình độ cao hơn 8 kyu. Kiểu game này thường được chơi một cách có
chủ đích trong kiểu đánh blitz (một kiểu đánh trong đó giới hạn thời gian suy
nghĩ cho mỗi nước đi rất ít, thường 30s trở xuống, đánh online thậm chí chỉ
10s/ một nước). Có thể kiểu đánh chớp nhoáng với không một ý tưởng rõ ràng
nào về việc cái gì có thể xảy ra sẽ rất phấn khích, nhưng nó hoàn toàn không
phải là bản chất của cờ vây, và kiểu chơi này che giấu đi niềm hưng phấn và
kích thích thực sự khi chơi. Cờ vây là một trò chơi cân não. Nếu bạn chơi mà
không nghĩ, bạn sẽ không bao giờ hiểu được tại sao những người chơi nghiêm
túc lại có thể dốc tâm tận lực khi ngồi trước bàn cờ và bạn cũng không thể
thấy được vẻ đẹp đích thực của cờ vây.

Đôi khi những người chơi yếu thường lười biếng, không chịu nghĩ ngợi trước
khi đặt xuống nước đi đầu tiên hiện lên trong đầu. Hoặc giả kế hoạch duy nhất
của những người chơi này thường là hi vọng hão huyền về những gì họ có thể
làm nếu đối phương không để ý tới những gì đang diễn ra trên bàn.
Hai bên lại tiếp tục bỏ qua toàn cục mà chỉ chăm chăm vào trận chiến ở phía
trên bên phải bàn cờ. một nước đi ở biên dưới sẽ có giá trị hơn nhiều so với
việc cứu những quân cờ không còn hữu ích ở trung tâm. Tuy nhiên, hai đấu thủ
tiếp tục thổi phồng vấn đề lên bằng cách đi thêm nhiều quân cờ vào đống hỗn
độn này mà không nghĩ đến ván cờ như một tổng thể. Ở đây hề có một kế
hoạch nào cả.
ĐEN thấy nếu Trắng đi quân ở 49 Trắng có thể ăn quân của mình, vậy nên
không phân tích gì Đen đi ngay tại đó. Điều quan trọng là hãy chậm lại và và
cho bản thân cơ hội để suy nghĩ. Hãy xem Dia. 4.
ĐEN có thể có được hình cờ đẹp bằng việc chơi nước thứ 49 ở một - bởi nó
có khả năng tạo ra nước bắt đôi ở A nên Trắng buộc phải thủ ở hai và Đen
thoát ra với hình cờ đẹp tại 3. Rõ ràng không cần phải đọc cờ quá nhiều để
thấy được khả năng này.
TRẮNG thấy có vấn đề với hình cờ của mình ở đây nên Trắng thủ với nước
50.
B51 không phải là một nước đi tệ, ít nhất Đen cũng có tính toán đôi chút.
TRẮNG bảo vệ đám quân với nước 52. ĐEN tiếp tục thử bắt đám quân Trắng
với 53, mặc dù nó đã có cơ sở ở góc. Thật là hoang đường. Một trong những
lí do của việc làm bài tập sống chết đó là việc nó yêu cầu bạn phải nghĩ về
nước đi của cả hai bên, chứ không phải là chỉ những nước đi khả dĩ của một
bên. Bạn không thể tìm được một nước đi tốt nếu không nghĩ đến các khả năng
đáp trả của đối thủ.
TRẮNG đã bắt đầu nghĩ một chút với nước 54. TRẮNG nhận ra có thể đi ra
với 56 và bẻ với 58 mà không cần nối tại A bởi vì đám quân Đen đang bị tấn
công và đang trong tình trạng rất nguy hiểm. Đám quân Đen sẽ bị ăn nếu Trắng
đi một nước tiếp theo ở 59, do vậy Đen ngay lập tức đi vào đây (vị trí 59).
Nếu Đen nghĩ một chút, Đen sẽ nhận ra có thể thoát ra nhanh hơn bằng
cách nhảy ra K11 (B) với nước 59. Bạn sẽ thấy rằng Đen không cần thiết
phải đọc cờ được 20 nước mới tìm ra được một nước đi tốt hơn.
Cuộc rượt đuổi tiếp tục, và bây giờ hai bên đã đi quá nhiều quân cờ tại đây
đến nỗi mà bây giờ ngoài việc tiếp tục chiến đấu ra họ không còn lựa chọn
nào khác. ĐEN đã làm tốt hơn với nước nhảy ở 63, và Trắng nhận thấy sau 65
đám Đen không còn ở tình thế nguy hiểm cận kề nữa nên Trắng đã nối hai đám
quân lại với nước 66.
Nước tấn công vào điểm yếu của Trắng ở 67 của Đen là rất tốt. TRẮNG nhận
ra nguy hiểm và cố thoát ra ở 68, mặc dù nối ở 69 trước tiên sẽ tốt hơn. ĐEN
siết chặt đám quân Trắng với các nước 71-73. TRẮNG nhận thấy nếu Đen đi
một quân ở vị trí 74 thì đám Trắng sẽ chết, do đó Trắng đi vào đây. Chỉ cần
một chút ngẫm nghĩ sẽ cho Trắng một đáp án tốt hơn cho vấn đề của mình, đó
là chạy quân ở A.
Sau nước 75, Đen thành công trong việc làm đám quân Trắng yếu đi trông
thấy. Tuy nhiên, Đen bỏ đi đánh chỗ khác ngay khi cơ hội giết được đám quân
này đang là cao nhất. Nước 77 ổn vì nó là tiên thủ, nhưng 79 thì không. Đám
quân Trắng này đã thoát ra trung tâm và Đen không thể hi vọng giết nó bây giờ
được. một đám Trắng khác hiện chưa có mắt và chỉ có 3 khí, Đen nên tấn
công nó, nhưng không. Và Trắng đã làm cho đám quân ấy trở nên an toàn với
nước 80 - một nước đi rất tốt.
Nước b81 cho thấy Đen vẫn chỉ tập trung vào mỗi khu vực phía trên của bàn
cờ và những nước đi được dẫn lối bởi hi vọng mong manh rằng Đen có thể
giết Trắng ở góc trên bên trái. Tuy nhiên, việc cứu đám quân không có mắt ở
trung tâm đang là nhiệm vụ cấp thiết hơn bao giờ hết. Ngay cả khi Trắng để
cho Đen xử lý đám quân góc trên bên trái, nếu Đen mất đám trung tâm, Trắng
sẽ vẫn thắng. Nên thoát ra ở A là rất cần kíp với Đen. TRẮNG cũng nên đi
ngay vào đây - đám Đen gần như sẽ không thể sống được.
Tuy nhiên, Trắng ngay lập tức đi theo đuôi đối thủ với 82, không buồn nghĩ về
việc có vị trí khác đâu đó có giá trị hơn trên bàn. Nếu xét cục bộ, Trắng chỉ
nên lùi về với một nước ở A để lấy cơ sở phòng thủ, thay vì một nước cắt
như 82.

Ván đấu bây giờ sẽ được quyết định bởi việc ai là người quay lại trung tâm
trước tiên.
ĐEN chiếm được một chút lợi thế ở góc trên bên trái.
Khi Trắng từ bỏ góc và phòng thủ một số quân với nước 96, đây chính là cơ
hội cho Đen quay trở lại trung tâm. Tuy nhiên, Đen chỉ nhìn vào trận chiến
cục bộ và rằng với nước 97 Đen có thể ăn được một số quân Trắng. Đây là
kết thúc cho Đen.
Ngay khi Trắng đi 98, Trắng đã nắm chiến thắng trong tay. TRẮNG quay lại
trung tâm chỉ bởi Trắng thấy rằng trận chiến ở biên trên bên trái đã kết thúc.
ĐEN tiếp tục hi vọng hoang đường với nước 99. Chỉ khi Trắng đi ở một chỗ
nào khác thì Đen mới có hi vọng đạt được điều gì đó từ nước tấn công này.
Nước đánh bắt của Đen ở 101 là một ví dụ điển hình cho việc suy nghĩ viển
vông. ĐEN không hề nhận ra rằng khi đi như vậy hai quân cờ Đen tự nó cũng
đang bị vào thế đánh bắt. Khi Trắng ăn hai quân cờ này, Đen vẫn không nhìn
nhận đủ để thấy rằng đám quân trung tâm này đang gặp rắc rối nghiêm trọng
(cho nên đã đi nước 103).
TRẮNG tiếp tục chiến ở trung tâm nhưng nước 4 lại cũng dựa trên giả định
về việc đối thủ sẽ không đáp trả. Nước 4 tốt nhất nên đi ở A. Nước đi này
cho Đen một cơ hội để phản kháng. May thay Đen không mù quáng đỡ lại
nước đi của Trắng lần này, hẳn Đen cũng nhìn thấy rằng ăn quân w4 không
cứu được đám quân, do đó đã cố chạy thoát ra.
W8 vẫn nên đi ở A thì tốt hơn, nhưng may Trắng đã không để cho Đen trốn
thoát.
ĐEN vẫn tiếp tục đi quân trong khu vực này với nước 19-21 mặc dù đám Đen
lớn ở giữa bàn đã chết. TRẮNG đang thắng với cách biệt quá xa. Hi vọng
duy nhất của Đen bây giờ là tạo ra được một vùng đất lớn ở phía dưới bên
phải, đi quân ở xung quanh A có lẽ là một nước đi hợp lí để bắt đầu.
TRẮNG bắt đầu chơi tốt hơn khi đi một nước lớn ở 22. ĐEN cũng nhận ra là
cần đuổi kịp Trắng bằng cách lấy đất nên đã đi 23. Tuy nhiên Trắng đả nhập
với 24 phá tiềm năng đất của Đen ở khu vực này.
Khu vực này quá lớn và rộng mở để Trắng có thể chết, và với những nước
Đen 35-37 và 41 đều được đặt xuống với hi vọng mù quáng về việc Trắng sẽ
không đáp trả và Đen có thể giết Trắng. W42 cũng là một nước hoàn toàn
không cần thiết (vì Trắng đã sống rồi) - kết quả của việc không đọc thế cờ
đơn giản này.
Hai đấu thủ tiếp tục đi quân ở đây, mặc dù Trắng đã hoàn toàn sống. KHÔNG
ai chịu nhìn xem toàn cục hiện đang thế nào. Góc trái phía dưới đang rõ ràng
là vị trí có giá trị nhất trên bàn bởi nó vẫn còn mở rộng. ĐEN thì còn cách rất
xa chiến thắng, tuy nhiên nếu Trắng chơi một nước ở A để bảo vệ góc này thì
game này coi như đã kết thúc.
Trận chiến vô nghĩa tiếp tục ở khu vực nhỏ này trong khi khu vực rộng lớn ở
phía dưới bên trái bị bỏ qua. Hai đấu thủ tiếp tục mắc sai lầm và kết thúc ở
một trận đánh cướp. ĐEN thắng và ăn được một vài quân Trắng. Sau đó Đen
tiếp tục (sau nước 162) cố gắng ăn đám quân Trắng ở phía dưới bên phải và
kết thúc trong việc Đen bị giết hết. Nhận ra mình đã thua, không còn hi vọng,
Đen đầu hàng.
Kiểu chơi này thường được nói như một trận hỗn chiến. KHÔNG có chiến
thuật, không có chiến lược toàn bàn, chỉ là những cuộc ẩu đả cục bộ. Nếu
người chơi ở trình độ này học được cách nhìn toàn cục họ sẽ thấy trò chơi thú
vị và thách thức hơn, kéo theo đó sẽ kích thích hơn. Thay đổi nhỏ ở cách nhìn
nhận này sẽ dẫn tới sự thay đổi lớn trong trình độ của người chơi.

Ván đấu trong chương tiếp theo sẽ làm rõ việc người chơi không thể lên hạng
do những sai lầm cố hữu như thế nào.
Chương 3. Ván cờ 4 kyu
Để đạt đến trình độ 4 kyu, bạn nhất thiết phải thực sự tiến bộ trong việc vượt
qua những hiểu lầm mà tôi đã chỉ ra. Tuy nhiên, nó vẫn còn đó ở một phạm vi
có thể nhìn thấy được, như ở trong ván đấu sau đây giữa hai kỳ thủ 4 kyu.

Những nước đi đầu tiên này ổn, không có sai lầm.

B9 là một nước đi đúng hướng, thể hiện rằng những kỳ thủ này đã để ý hơn
đến bố cục toàn bàn hơn trận đấu ở chương trước.
W12 tiếp tục minh hoạ cho cái nhìn toàn bàn của các kỳ thủ, hiện tại đây là
khu vực có giá trị nhất. Chất lượng trận đấu rõ ràng cao hơn nhiều so với
trước. Sau w12, biên phải là khu vực lớn nhất tiếp theo.
TRẮNG chơi ở 18 là đúng khu vực, tuy nhiên Trắng nên nghĩ thêm một chút
nữa về việc nên đi đâu. TRẮNG nên đi ở A thay vì 18, vì khi đó Trắng sẽ có
được nước mở hai về cả hai biên (tức là nếu Đen chặn ở phía này thì Trắng
có thể đi ở phía kia, và ngược lại). Cái này không khó để thấy, có điều Trắng
đi cờ quá vội vàng.
ĐEN trừng phạt sai lầm của Trắng với 19, Trắng bị đẩy vào thế khó và bắt
đầu cảm thấy hơi bối rối.
Tấn công Đen từ góc với w20 không phải là quá tệ, nhưng Trắng trước tiên
nên giúp quân cờ yếu của mình bằng cách đi ở A.
May thay Đen lại rơi vào lỗi đi theo đối thủ, và quyết định thủ đám quân với
21. ĐEN quá tập trung vào khu vực nhỏ này của bàn cờ. ĐEN thấy Trắng
đang tấn công nên Đen nghĩ mình cần phải thủ ngay lập tức. Thay vào đó Đen
nên đi ở A và tấn công đám yếu của Trắng (A cũng là một nước gia cố,
phòng thủ cho đám quân Đen). Điều này cũng không quá khó để nhận ra nếu
có chút cân nhắc.
TRẮNGvẫn nên ngay lập tức giúp đám quân yếu của mình bằng cách đi ở A,
nhưng Trắng lại lo lắng về khu vực góc trên bên phải của Đen - sợ rằng nó sẽ
trở nên quá lớn. TRẮNG 22 là một nước đi khả thi ở đây, nhưng Trắng đã mất
đi cái nhìn toàn cục. ĐEN phòng thủ chuẩn, và Trắng bẻ lên với 24. TRẮNG
chắc hẳn mong muốn và nghĩ rằng nếu Đen đi quân phía ở hàng phía trên 24
Trắng có thể chạy ở hàng 3 và nối được về với quân cờ đang bị cô lập.
Tuy nhiên, Đen để hi vọng của Trắng thành hiện thực, đè với nước 25. Đây là
trường hợp Đen đi theo quân cờ của đối phương mà không suy nghĩ xem điều
gì đang chờ đợi. ĐEN tạo được tường dày nơi Trắng đã có sẵn hai quân tam
giác chờ sẵn, làm giảm đi ảnh hưởng của bức tường vừa xây được. Điều này
không hợp lí. Hơn nữa, Trắng như thế này là quá tốt khi đã có thể nối lại hai
đám quân yếu. Hãy xem Dia. 1.
ĐEN rõ ràng chỉ suy nghĩ về việc làm sao nối đám quân ở góc với quân tam
giác, mà không nghĩ rằng mình nên tấn công Trắng ở một, chia cắt Trắng ra
làm hai đám yếu. Kế hoạch này rõ ràng tốt hơn. ĐEN đã đi theo đối phương
một cách mù quáng.

Chúng ta có thể nói cờ vây tập trung vào 3 điều: tự do, không gian và tốc độ.
Đây là những giá trị con người hằng đề cao, và cũng chính bởi vai trò cốt yếu
của chúng trong trò chơi đã hấp dẫn hàng triệu kỳ thủ trong suốt hàng nghìn
năm lịch sử tồn tại. Trong cờ vây, kỳ thủ được tự do hành động, thoả thích tìm
kiếm để chiếm đoạt căn cứ, và cố gắng làm điều đó hiệu quả nhất có thể.
Người chơi yếu thường từ bỏ tự do của họ trong cờ vây quá dễ dàng, bằng
việc không sử dụng có cân nhắc những gì mình có. Họ không tính toán xem
mình đang kiểm soát được bao nhiêu không gian, họ không để tâm tới hiệu
quả của những nước đi. Trong cờ vây cũng như trong cuộc sống, bạn cần phải
suy nghĩ cẩn thận về những hệ quả có thể xảy ra từ hành động của mình. Như
kết thúc một cuộc cận chiến bằng hậu thủ, hay theo đuôi đối phương đều là
đang chối bỏ tự do của mình. Bạn nên chống cự lại việc đó.

Quay lại trận đấu, Đen sử dụng sente để đi nước 35, an định đám quân phía
dưới bên phải và chuyển sang đi quân vào khu vực hiện lớn nhất trên bàn với
nước 37- nước đi thể hiện cái nhìn toàn cục rất tốt. TRẮNG nên tiếp tục ở
khu vực phía trên bên trái, vì đang là nơi lớn nhất có thể tranh đấu. TRẮNG
nên đả nhập ở A hoặc mở rộng ở B.

Tuy nhiên, Trắng đi một nước nhỏ với 38, kéo theo đó là một nước thậm chí
còn nhỏ hơn của Đen ở 39. Bởi đám quân Đen ở đây không hề gặp hiểm nguy
gì bởi nước 38. Tuy vậy, Đen trở nên lo sợ và theo đuôi đối thủ bằng một
nước còn nhỏ hơn ở 39.
W40 vẫn nên đi ở A hoặc B, tuy nhiên ít nhất nước này cũng còn chút ít giá trị
- đó là làm giảm tiềm năng của Đen ở khu vực này. Rõ ràng ván đấu ở chương
này có chất lượng cao hơn ván trước.
ĐEN mở rộng hình cờ với 41-43 đầy khôn ngoan.
Tuy nhiên Trắng rất tỉnh táo khi nhìn thấy điều Đen đang cố gắng làm, nên
cũng đi một nước gặm nông tốt (là một dạng chiến thuật không trực tiếp nhảy
vào phá đất địch mà chủ ý làm giảm tối đa khu vực đất của đối phương) ở 44.
Sau đó Trắng nhảy ra ở 50 là không tệ. Hiện tại Đen nên khai thác điểm yếu ở
góc dưới bên trái tại A sau đó cố gắng chia cắt và tấn công lại đám Trắng.
ĐEN tiếp tục lo lắng về an nguy của đám quân góc dưới biên phải. 51 và 53
là những nước có rất ít giá trị, gần như Đen không đạt được gì từ những trao
đổi này. ĐEN đang lo lắng thái quá về sống chết của đám quân hơn là việc
bên nào đang có nhiều đất hơn. Đây chính là sai lầm của việc không nghĩ tới
toàn cục. ĐEN phải tấn công đám Trắng ở góc dưới bên trái, hoặc cố gắng
chia cắt và tấn công đám Trắng ở trung tâm ngay.
B55 là một nước nhỏ khác. TRẮNG theo đuôi đối thủ ở 56 trong khi thủ
góc với một nước ở A là quan trọng hơn.
Hi vọng bo đất ở trung tâm nơi mà cả hai bên đều có quá nhiều sơ hở là một
suy nghĩ viển vông. hai bên cứ theo đuôi lẫn nhau, để rồi Đen đi 59 – một sai
lầm lớn, bởi đã giúp Trắng gia cố điểm yếu của mình ở góc. TRẮNG dẫn
trước nhờ nước này.
ĐEN tiếp tục giúp Trắng bo đất.
Cả hai dường như đều không nhận ra rằng Trắng có thể ăn được hai quân Đen
sau nước 69, điều mà Trắng thực sự nên làm.
Đám quân yếu tiềm năng duy nhất mà Đen có thể hi vọng tấn công đã được
Trắng nối về với 72. Lúc này Đen ở vào thế khó.
ĐEN nhận ra cần nhảy vào trung tâm (hoặc nếu không thì Trắng sẽ chiếm
được nhiều đất ở khu vực này) nên đi 73-75 để bắt đầu thực hiện ý đồ.
TRẮNG sau đó có tiên, đi một nước có thể chấp nhận được với mục đích lấy
đất ở 76, mặc dù nhảy ở A thì sẽ chiếm được nhiều hơn.
B77 tốt.
W80 cũng là một ví dụ tốt cho việc không theo đuôi đối thủ. Điều này xảy ra
thường xuyên hơn ở ván cờ này là dấu hiệu cho trình độ cao hơn (so với ván
ở Chương 1).
Tuy nhiên b83 là một nước thiếu cân nhắc, bởi nó không cần thiết, và rất nhỏ.
TRẮNG vây được một ít lãnh thổ ở trung tâm.
Sau đó Trắng đi nước lớn ở 90, rõ ràng Trắng đang thắng.
ĐEN giành được ít đất ở góc với 91-93, tuy nhiên nước thứ 95 nên đi ở A.
Nước cắt ở Đen đang cố bảo vệ không phải là vấn đề. B95 không những cho
Trắng chiếm lợi thế lớn mà còn để mất luôn tiên thủ. Đánh đúng ra thì Trắng
phải hậu thủ ở đây.
TRẮNGtiếp tục mộng mơ về vùng đất trung tâm. Nước 96 ở A sẽ là tốt hơn
nhiều.
ĐEN tiếp tục sử dụng tiên thủ để giành thêm lãnh thổ.
ĐEN cũng bỏ qua nước lớn ở A và cùng Trắng hão huyền về khu vực giữa
bàn cờ.
Đến đây Đen đi một nước rất chậm ở 3. ĐEN không nghĩ về trận cờ như một
tổng thể. Rõ ràng Đen đang để thua ván cờ, nên không thể đi những nước
chậm, nhỏ như vậy bây giờ được.
W4 là tốt mặc dù một nước double sente (nghĩa là bên nào đi vào cũng sẽ
giành được tiên thủ) ở A là lớn hơn. Tiếp theo hai bên lại tiếp tục theo đuôi
lẫn nhau ở trung tâm.
Một nước nhảy cách hai từ quân tam giác ở biên trái sẽ là tốt hơn.
Mặc dù không đến nỗi tràn lan như ván đấu trước, ở đây hai đấu thủ vẫn đi
theo lẫn nhau một cách mù quáng và đi rất nhiều nước nhỏ. Nước b13 ở đây
là một ví dụ.
TRẮNGlấy tiên thủ để chơi 14-16, và cuối cùng cũng đi nước lớn ở 18.
TRẮNG đang thắng thế quá rõ ràng.
Tuy nhiên, Trắng lại đi nước nhỏ ở 20, nước nhảy cách hai ở A tốt hơn nhiều.
Cuối cùng Đen cũng đã đi được những nước tốt ở phía biên, bao gồm nước
lớn ở 29.
Tuy nhiên lại đi tiếp một nước nhỏ tại 39, rõ ràng là sai lầm.
TRẮNGkhai thác điểm yếu hình cờ của Đen. Kết thúc bởi việc Đen không đạt
được gì từ rất nhiều nước đi quân ở cùng khu vực. TRẮNG đang trên đường
giành chiến thắng.
Không còn những nước lớn để đi, nên đánh ở trung tâm cũng ổn.
W60 là nước lớn nhất trên bàn ở thời điểm này.
Với nước 72, Trắng dường như đang lo sợ về một vấn đề chưa tồn tại. ĐEN
không thể siết khí đám Trắng tại đây ngay lập tức, nên nước thủ của Trắng ở
72 là không tốt. TRẮNG nên ăn quân tiên thủ ở A và sau đó rào lãnh thổ
lại ở vị trí 73. Khi Đen chọc ra ở 73, Đen chiếm được chút lợi thế, thu hẹp
được khoảng cách trong tiên thủ.
Sau khi đen chơi 201, có một vấn đề mà Trắng không nhận ra. ĐEN có thể
doạ ăn quân ở A và Trắng sẽ mất một vài quân cũng như đất. Chỗ này không
khó để đọc ra. Tuy nhiên Trắng chỉ nhìn qua và nghĩ rằng ở đây có quá nhiều
quân Trắng nên chắc hẳn sẽ không sao. Thật là viển vông.
Đi quân ở 2 và 4 càng làm vấn đề của Trắng trở nên tồi tệ hơn.
B5 và B7 cho Trắng cơ hội để sửa chữa nhưng Trắng không nhìn nhận một
cách thấu đáo.
Ngay cả khi Đen cắt quân với 9, Trắng cũng không đọc ra vấn đề. Nếu như
Trắng chỉ để Đen phá đi một chút lãnh thổ ở đây bằng cách đi quân như Dia.
2, Trắng vẫn sẽ thắng.
ĐEN đi nước 15 rất tốt, bởi nếu Đen chỉ đơn giản ăn 3 quân, Trắng vẫn sẽ
thắng.
Sau nước 17, Trắng chịu thua. Bạn có thể thấy rằng khả năng đọc cờ kinh
khủng khiếp là không cần thiết. TRẮNG chỉ cần để ý và không bị dẫn dụ bởi
những hi vọng viển vông về tình trạng của mình. Với Đen thì vẫn cần phải cẩn
thận hơn khi đã để cho Trắng có cơi hội sửa chữa lỗi lầm ở trong ván đấu.

Những sai lầm chúng ta đề cập đến ở đây không còn phổ biến tràn lan trong
ván đấu của 4 kyu nữa tuy nhiên chúng vẫn còn đây.
Chương 4. Một trận đấu giữa 1k và
2k
Ta có thể thấy rằng khoảng cách giữa những người chơi 8k và 4k không cách
nhau quá lớn. Trình độ 4k đã có những tiến bộ hơn trong một số tư duy về
chiến thuật. Nhưng bấy nhiêu đó chưa phải là những kiến thức chuyên sâu và
phức tạp. Tất nhiên họ cũng không nhất thiết phải cố gắng đọc cờ thật dài hơi
hay tưởng tượng ra những biến thể phức tạp nếu muốn tiến bộ thêm. Cái họ
cần là phải loại bỏ những lỗi ngớ ngẩn hay mắc phải trong ván đấu. Một vài
thay đổi nhỏ như vậy có thể tạo nên những ảnh hưởng lớn trong cả ván cờ.
Tiếp đây chúng ta hãy cùng theo dõi một ván đấu giữa những đối thủ nằm ở
top kyu, những lỗi ngớ ngẩn đã dần ít đi, nhưng vẫn chưa hoàn toàn bị loại bỏ.
Đây là một ván đấu với điểm cộng là 0,5 giữa 1k (Đen) với 2k (Trắng).
Những nước đầu khai cuộc đều ổn.
TRẮNG có ý định tiến vào góc với quân 10. Điều này cũng ổn. ĐEN mở rộng
bằng quân 11 gần như là một lối chơi mới và không sao cả. Tính đến nước
này ta thấy điểm cộng của cả hai đấu thủ là đã nhìn bao quát cả bàn cờ.

Đến lượt Trắng, một điều hiển nhiên mà ai cũng có thể thấy đó là khu vực
biên trái có tiềm năng mở lớn nhất.
Tuy nhiên, Trắng tiếp tục vào sâu trong góc bằng nước 12. Nước này rõ ràng
là rất chậm nếu đã nhìn bao quát cả bàn cờ.
ĐEN đã đúng đắn khi không đáp trả lại nước đi của đối thủ mà phát triển ra
khu vực lớn nhất bằng quân 13. Những khu vực lớn còn lại trên bàn cờ bây
giờ là vùng dưới bên trái và vùng phía trên bên phải.
Vậy nhưng, Trắng lại tập trung vào vùng phía dưới bên trái. Đi quân 14, một
lần nữa, Trắng lại không nhìn bao quát cả bàn cờ. Trắng đang cố gắng nuôi
một hy vọng hão huyền rằng Đen sẽ đi sai ở đây và mình sẽ giành được lợi
thế từ đó.
ĐEN xử lý tình huống tốt, có được ngoại thế dày và khóa được Trắng ở trong.
ĐEN đang nắm lợi thế.
Nước 22 của Trắng cũng tạm được vì ít nhất anh ta không bò trên hàng hai
nữa mà mở rộng được góc của mình.
Nước 23 của Đen là một nước sente. Sau nước 24 của Trắng, Đen không có
gì phải lo lắng về điểm cắt ở A hoặc ĐEN bởi vì Đen có chinh quân. Đen
nên đi C, một điểm rất lớn.
Thế nhưng, Đen lại tập trung vào khu vực xung quanh biên phải vì lo sợ đám
quân của mình có thể bị tấn công nên anh ta đã bắt hai quân Trắng rất nhỏ ở
nước 25. Đây là một nước tiêu cực, sợ hãi một cách viển vông. ĐEN đã bỏ lỡ
sente một cách nhẹ tựa lông hồng như vậy, đặc biệt vào thời điểm này vẫn
thuộc giai đoạn khai cuộc. Đôi khi những người chơi yếu hơn lại nghĩ rằng có
sente lại là một gánh nặng bởi vì họ không biết sẽ phải đi đâu khi có sente, có
lẽ họ có suy nghĩ rằng chỉ cần đáp trả lại những nước đi của đối thủ là một
chiến thuật “ổn”.
TRẮNG đi quân 26 là một nước lớn và quân Đen 27 là một nước phòng ngự
chấp nhận được.
Nhìn vào hướng phát triển của hai bên, ta thấy rõ ràng ĐEN đang có lợi thế
hơn Trắng. (Tôi sẽ chỉ bàn luận về những sai lầm tiêu biểu trong cuốn sách
này chứ không đi vào cụ thể từng nước đi, nhưng trao đổi ở nước 28-29 là sai
lầm của Trắng và quân Trắng 36 nên được thay bằng nước ở A bởi bây giờ
Đen sẽ có nhiều nước tiên thủ trong khu vực này hơn).
Cả hai tiếp tục phát triển và ĐEN có ngoại thế hướng ra trung tâm ngày một
dày thêm.
TRẮNGcố cắt Đen bằng nước 48, nhưng đây là một nước đi mang ý nghĩ hão
huyền thay vì nhận định kỹ lưỡng tình hình. TRẮNG thấy rằng Đen không thể
chinh quân và nghĩ rằng Đen sẽ phải bỏ quân 47. Thế nhưng, Đen lại kéo dài
bằng quân 49, một nước đi không quá khó để thấy, và giờ Trắng mới là người
phải bỏ lại quân cho Đen.
TRẮNG tiếp tục đi xung quanh khu vực này. Nhìn bao quát bàn cờ thì
Trắng nên đi ở A.
Nước 54 của Trắng thậm chí còn tệ hơn. TRẮNG chỉ nghĩ đơn giản là Đen sẽ
bắt ngay quân trước đe dọa của Trắng. Đây lại là một ý nghĩ viển vông.
Sau khi Đen đi quân 55, Trắng đã có thêm gánh nặng là hai quân Trắng mà
anh ta không muốn bỏ. ĐEN đang dẫn trước.
TRẮNGnên bỏ hai quân lẻ loi và đi ở A, một nước rất lớn, nhưng Đen lại
nghĩ rằng anh ta có thể tạo được lợi thế bằng việc tấn công Đen ở nước 60.
Tuy vậy, Đen không thực sự có điểm yếu đáng kể nào. Nếu Trắng cắt Đen tại
61, Đen vẫn có thể nối về tại điểm B. Vậy nên thay vì đáp trả nước đi của
đối thủ và nối luôn điểm cắt, Đen nên tấn công vào đám Trắng yếu bằng nước
C, đồng thời tạo cho mình moyo cực lớn ở phía trên bên trái. Cả hai đối thủ
đều không suy nghĩ thấu đáo trong tình huống này.
ĐEN bắt đầu tấn công ở nước 63, nhưng khi Trắng đe dọa ở nước 66, một lần
nữa Đen lại nối quân ngay lập tức và bỏ mất sente. Điều này thực sự là thảm
họa bởi vì Đen không có điểm yếu. Nếu anh ta bị cắt đôi ra làm hai đám quân
thì một đám đã thoát ra ngoài rồi, đám còn lại có thể tạo được đất lớn ở A.
Việc không cân nhắc kĩ xem có nên nối nối ngay trước một nước peep (doạ
cắt) hay Atari (doạ ăn quân) hay không là một biểu hiện của kiểu chơi mà
không suy nghĩ. ĐEN nên tấn công ở B thay vì nối cứng.
TRẮNGcố gắng thoát ra tại nước 68, và giờ Đen tấn công ở nước 69 và 71.
Thế nhưng nước 71 để lại điểm yếu và thay vào đó Đen nên đi ở A.
TRẮNGgiờ đã có thể tạo sống bằng việc bắt quân tam giác. ĐEN bắt đầu lo
sợ sẽ thua đất nên đã cố gắng chuyển hướng sang những vùng khác. Điều này
đã tạo nên sự dịch chuyển quan trọng trong sự cân bằng của ván đấu.
TRẮNG đã hoàn toàn sống ở giữa trung tâm, nhưng Đen nhìn bao quát bàn cờ
và đi đúng vào vùng lớn ở nước thứ 79.
Rõ ràng Trắng đã thấy rằng mình phải làm giảm đất của Đen, nhưng hướng
xâm nhập của quân Trắng 80 không chính xác. TRẮNG nghĩ rằng mình có thể
bắt được quân tam giác và tạo đất lớn. Lại thêm một suy nghĩ viển vông nữa
của Trắng bởi vì cả hai hướng góc và trung tâm đều đang rộng mở cho Đen.
Nước 80 của Trắng nên được đi ở A, bên trong khu vực mà Trắng cần
phá đất nhất.
ĐEN chặn ở phía đất lớn và Trắng phải chạy sang bên phải.
Sau khi Trắng đi quân 84, nếu Đen cứ tiếp tục kéo dài theo Trắng như ván đấu
minh họa trước, cục diện sẽ trở nên có lợi cho Trắng. Xem Dia. 1.
Hướng phát triển ở Dia. 1 này có rất có lợi cho Trắng khi mà anh ta giành
được đất lớn ở vùng phía trên bên phải. Điều này chứng minh cho sự quan
trọng của việc không đi theo đuôi đối thủ một cách mù quáng.
ĐEN nhận ra rằng nhảy vào góc lúc này tốt hơn nhiều so với việc cứ kéo dài
theo Trắng. Đây là một ví dụ tích cực của việc nhìn bao quát bàn cờ.
ĐEN lấy đi góc của Trắng mà vẫn nhận được sente và rồi bảo vệ thành công
vùng đất bên trái của mình. Nhờ việc không theo đuôi đối thủ mà Đen đã
giành lại quyền kiểm soát ván đấu. Hãy lưu ý rằng không hề khó để nhận ra là
xâm nhập vào góc lớn hơn nhiều so với việc tiếp tục kéo dài quân Đen ở phía
trên. Chỉ cần bạn chú tâm vào và nhìn kỹ bàn cờ một cách bao quát xem nơi
nào lớn nhất để đi. (Một lỗi nhỏ của Đen: Nước 87 của Đen nên đi ở A)
TRẮNGthấy rằng phải lập tức làm giảm đất của Đen ở phần bên trái nên anh
ta quyết định phá đất bằng nước hai và chơi một nước atari ở 4.
Nước 5 của Đen là nước đi chính xác. Anh ta không vội nối khi mà Trắng dọa
bắt quân tam giác. ĐEN nhận thấy mình cần phải bảo vệ vùng đất phía trên và
với nước 5, Đen đã làm được điều đó. TRẮNG có bắt quân Đen tam giác giờ
cũng không còn quan trọng nữa.
ĐEN đi tương tự như nước 5 ở ván đấu minh họa trước đó.
Nước 9 một lần nữa thể hiện rằng Đen thoát khỏi suy nghĩ theo chân đuôi đối
thủ và tìm ra điểm lớn nhất trên bàn cờ.
Hy vọng duy nhất của Trắng là làm giảm đất của Đen ở phần bên trái nên
Trắng tấn công ở nước 12.
ĐEN phòng ngự chắc chắn nhưng lại phạm sai lầm ở nước 19. ĐEN nên đi ở
A và Trắng sẽ chết.
Tuy nhiên, Trắng cũng mắc sai lầm vì không đẩy ra ở A.
Cuối cùng Đen cũng nhận ra rằng mình có thể bắt được Trắng sau khi chặn ở
nước 21.
Sau nước 27 của Đen, Trắng chết.
TRẮNGcố gắng giãy dụa một cách vô vọng trong đất Đen và mong chờ rằng
Đen sẽ mắc lỗi. Thế nhưng Đen quá dày khiến cho giấc mơ của Trắng tan vỡ.
ĐEN đã bảo vệ thành công vùng đất lớn và để Trắng ăn hai quân Đen sau hai
nước 50 và 52.
TRẮNG có sente và quyết định tấn công đám Đen ở bên phải gần trung tâm,
một quyết định cũng không quá tồi dù gần như không thể bắt được Đen bởi thế
Đen ở đây quá dày.
ĐEN phòng thủ thành công một lần nữa bằng việc nối về với đám quân ở
vùng dưới.
TRẮNG cố gắng tạo KO bằng nước 62 và 64 nhưng Đen rất đúng đắn khi bỏ
đi mà không ăn KO.
ĐEN không đáp trả quân Trắng 70 mà đã chơi rất chính xác khi thoát tiên và
tấn công đám Trắng yếu ở phía trên.
Đám Trắng sẽ chết nếu như Đen bẻ vào A ở nước 85. Đây là một thế cờ
sống chết đơn giản, nhưng Đen lại không bẻ vào vì sợ rằng Trắng sẽ ăn được
quân A sau khi chặn và nối về với đám quân đã chết ở bên trái. Nhưng những
quân đó cũng không có mắt và Trắng vẫn sẽ chết. Sẽ rất đơn giản nếu như Đen
đọc cờ kĩ hơn.
TRẮNG bắt đầu ăn KO.
ĐEN đã không nhìn kỹ để tìm KO mà đi nước 93. Đi ở A thì lớn hơn cho
Đen. TRẮNG nối KO và được sente. ĐEN không thể để Trắng nối đám đã
chết ở bên trái về nên phải đi nước 94.
Cả hai đối thủ đều đi những nước thu quan nhỏ ở vùng trung tâm cho đến khi
Trắng nhận ra và đi một nước lớn là nước 00 (tức nước 200 trong ván cờ).
ĐEN đã có thể nhảy cách hai thu quan lớn ở đây và rồi tiếp tục thu quan ở
phía góc dưới bên phải của Trắng.

Ván đấu tiếp diễn thêm hơn một trăm nước nữa, đa số là những nước thu quan
nhỏ. Trong đó có một điểm nhấn là khi ĐEN mất tập trung sau khi biết mình
đang dẫn trước. Anh ta đã không nhìn kĩ tình hình trước khi đi quân và làm
mất 10 mục. Tuy vậy, Đen vẫn thắng với 11,5 mục dẫn trước. Chiến thắng của
Đen nằm ở những quyết định thoát tiên vào những thời điểm quan trọng của
ván đấu và đi vào những điểm quan trọng trên bàn cờ.

Đây rõ ràng là một ván đấu ở một đẳng cấp cao hơn so với những ván đấu
trước đó. Thế nhưng vẫn còn tồn đọng ở đó một số sai lầm mà chúng ta đã
thấy. Tuy nhiên những sai lầm ấy cũng không quá cơ bản trong ván đấu này và
những kỳ thủ này đã tiến gần tới mức dan.
Hết!