BANGHAY ARALIN SA FILIPINO

GRAD0 8
UNANG MARKAHAN
ARALIN 1.1
Panitikan : Panitikan sa Panahon ng Katutubo - Karunungang –
bayan
Wika : Paghahambing
Bilang ng Araw : 8 Sesyon
MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO SA BAWAT DOMAIN
PAG-UNAWA SA NAPAKINGGAN (PN) (F8PN-Ia-c-20)
 Nahuhulaan ang mahahalagang kaisipan at sagot sa mga
karunungangbayang napakinggan

PAG-UNAWA SA BINASA (PB) (F8PB-Ia-c-22)

 Naiuugnay ang mahalagang kaisipang nakapaloob sa mga
karunungang - bayan sa mga pangyayari sa tunay na buhay sa
kasalukuyan.

PAGLINANG NG TALASALITAAN (PT) (F8PT-Ia-c-19)

 Nabibigyang kahulugan ang mga talinghagang ginamit.

PANONOOD (PD) (F8PD-Ia-c-19)

 Nakikilala ang bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan na ginamit
sa napanood na pelikula o programang pantelebisyon,

PAGSASALITA (PS) (F8PU-Ia-c-20)

 Naibabahagi ang sariling kuro-kuro sa mga detalye at kaisipang
nakapaloob sa akda batay sa:
- Pagiging totoo o hindi totoo
- May batayan o kathang isip lamang.

PAGSULAT (PU) (F8PU-Ia-c-20)

 Naisusulat ang sariling bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan
na angkop sa kasalukuyang kalagayan.

WIKA AT GRAMATIKA (WG) (F8WG-Ia-c-17)

 Nagagamit ang paghahambing sa pagbuo ng alinman sa bugtong ,
salawikain, sawikain o kasabihan (eupemistikong pahayag)

Unang Markahan | 1
 TUKLASIN
I. LAYUNIN

PAG-UNAWA SA NAPAKINGGAN (PN) (F8PN-Ia-c-20)

 Nahuhulaan ang mahahalagang kaisipan at sagot sa mga
karunungang-bayang napakinggan

II. PAKSA

Panitikan : Ang Panitikan sa Panahon ng Katutubo –

Karunungang bayan
(bugtong, Salawikain, sawikain o kasabihan)

Wika : Paghahambing

Kagamitan : Laptop, projector, makukulay na pantulong na

Biswal, aklat

Sanggunian : Pinagyamang Pluma 8

Bilang ng Araw : 2 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

1. Gawaing Rutinari
 Panalangin at Pagbati
 Pagtatala ng Liban
 Pagtse-tsek ng Takdang Aralin
 Balik-aral

2. Presentasyon ng Aralin

Panitikan : Bugtong, Salawikain, Sawikain o kasabihan

Wika : Paghahambing

Unang Markahan | 2
 AKTIBITI
3. Pokus na Tanong
Mungkahing Estratehiya : BALON NG KATANUNGAN
Sumalok ng mga katanungang nais bigyang kasagutan sa balon n
gating magiging talakayan.

tanong tanong tanong

POKUS NA TANONG NG ARALIN 1.1

1. Bakit mahalagang maunawaan ang mga akdang pampanitikan na
lumaganap sa panahon ng katutubo tulad ng karunungang bayan?
2. Paano makatutulong ang dalawang uri ng paghahambing sa
pagsusuri ng antas ng katangian ng dalawang tao, bagay o ideya?

4. Motibasyon
Mungkahing Estratehiya : HULA-KAISIPAN
Hulaan ang sagot o kaisipan ng mga sumusunod karunungang-
bayan.

Huwag isukat

Tulak ng bibig, ang damit

Kabig ng dibdib.
pangkasal.
Hayan na si
Ang ‘di lumingon
Kaka
sa pinanggalingan,
‘di makararating sa
Pabuka-
paoroonan. bukaka.

 Pag-uugnay ng gawain sa bagong aralin.

Unang Markahan | 3
 ANALISIS

1. Nakatutulong ba ang mga karunungang-bayan sa paghubog ng

pagkatao ng isang indibidwal? Ipaliwanag.

2. Batay sa iyong karanasan, aling karunungang-bayan ang maiuugnay

mo sa iyong buhay? Bakit?

3. Sa iyong palagay, dapat ba nating ipagpatuloy ang pagsasabuhay ng

karunungang - bayan? Bakit?

 Pagbibigay ng Input ng Guro

ALAM MO BA NA…
Sinasabing ang mga sinaunang Pilipino ay may sarili nang
panitikanng nagtataglay ng kasaysayan ng lahi bago pa man dumating ang
mga Español at iba pang mga dayuhan sa bansa. Ito ay mga akdang
pampanitikang lumaganap sa Panahon ng Katutubo tulad ng
karunungang-bayan. Ang mga karunungang-byan ay nagsilbing gabay ng
ating mga ninuno sa kanilang pang araw-araw na buhay.

Sanggunian: Pinagyamang Pluma 8, Alma M. Dayag, et. al

ABSTRAKSYON
Mungkahing Estratehiya : HAGDAN-HAGDANG KONSEPTO
Isulat sa baitang ng hagdan-hagdang palayan ang konseptong
nabuo mula sa aralin.

Bago pa man dumating ang mga Español ay may sarili nang panitikan ang
mga sinaunang Pilipino tulad ng karunungang-bayan na nagsilbing gabay
nila sa pang araw-araw na buhay.
Unang Markahan | 4
 APLIKASYON
Mungkahing Estratehiya : POSTER-IFIC!
Pumili ng isang karunungang bayan na maiuugnay mo sa iyong buhay at
iguhit ito.

IV. KASUNDUAN

1. Bumuo ng karunungang-bayan mula sa larawan.

2. Magsaliksik kung ano-ano ang mga karunungang bayan at magbigay

ng 2 halimbawa ng bawat isa.

LINANGIN

Unang Markahan | 5
I. LAYUNIN

PANONOOD (PD) (F8PD-Ia-c-19)

 Nakikilala ang bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan na ginamit
sa napanood na pelikula o programang pantelebisyon.

PAGLINANG NG TALASALITAAN (PT) (F8PT-Ia-c-19)

 Nabibigyang kahulugan ang mga talinghagang ginamit.

PAG-UNAWA SA BINASA (PB) (F8PB-Ia-c-22)

 Naiuugnay ang mahalagang kaisipang nakapaloob sa mga
karunungang - bayan sa mga pangyayari sa tunay na buhay sa
kasalukuyan.

PAGSASALITA (PS) (F8PU-Ia-c-20)

 Naibabahagi ang sariling kuro-kuro sa mga detalye at kaisipang
nakapaloob sa akda batay sa:
- Pagiging totoo o hindi totoo
- May batayan o kathang isip lamang.

II. PAKSA

Panitikan : Ang Panitikan sa Panahon ng Katutubo –

Karunungang bayan
(bugtong, Salawikain, sawikain o kasabihan)
Wika : Paghahambing
Kagamitan : Laptop, projector, makukulay na pantulong na
Biswal, aklat
Sanggunian : Pinagyamang Pluma 8
Bilang ng Araw : 2 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

1. Gawaing Rutinari

 Panalangin at Pagbati
 Pagtatala ng Liban
 Pagtse-tsek ng Takdang Aralin
 Balik-aral

AKTIBITI
2. Motibasyon

Unang Markahan | 6
 Mungkahing Estratehiya : Sine Mo 'To!
Pagpapanood ng video clip ng pelikulang "Pamahiin".

PAMAHIIN
https://youtu.be/MAa6ukmbfjw

 Pag-uugnay ng naunang gawain sa aralin

 Paglinang sa talasalitaan

3. Talasalitaan
Mungkahing Estratehiya: WORDS IN A BOTTLE
Piliin mula sa kahon ang mga salitang kahulugan ng nasa loob ng
bote.

Kabagay Maalam Naggawad Sigwa Lunday

kaparis
marunong
bangka
unos naghandog

 Pagbasa ng tula na "Sa Aking Mga Kabata".

SA AKING MGA KABATA

Jose P. Rizal

Kapagka ang baya’y sadyang umiibig Unang Markahan | 7

Sa langit salitang kaloob ng langit
Sanlang kalayaan nasa ring masapi
  Pangkatang Gawain
1 Mungkahing Estratehiya
GOING BULILIT!
Ibigay ang bugtong, salawikain o
kasabihan na nakapaloob sa
akda.
3 Mungkahing Estratehiya
TALK SHOW
Sa iyong palagay, may batayan
baMarkahan
Unang o kathang |isip
8 lamang ang
kaisipang nakuha mula sa akda?
2 Mungkahing Estratehiya
GAME SHOW
Ibigay ang kaisipang nakuha
mula sa akdang binasa batay
sa pagiging totoo o hindi totoo
nito.
4 Mungkahing Estratehiya
FLIPTOP
Pumili ng karunungang-bayan
at iugnay ang kaisipan nito sa
pangyayari sa iyong buhay.
 RUBRIKS SA PANGKATANG GAWAIN
BATAYAN Napakahusay Mahusay Di-gaanong Nangangailan
Mahusay gan ng
Pagpapabuti
Lubos na Naipahatid ang Di-gaanong Di naiparating
Nilalaman naipahatid ang nilalaman o naiparating ang nilalaman
at Organisasyon nilalaman o kaisipan na nais ang nilalaman o kaisipan na
ng mga Kaisipan kaisipan na nais iparating sa o kaisipan na nais iparating
o Mensahe iparating sa manonood (3) nais iparating sa manonood
(4) manonood (4) sa manonood (1)
(2)
Lubos na Kinakitaan ng Di-gaanong Di kinakitaan
kinakitaan ng kasiningan ang kinakitaan ng ng kasiningan
kasiningan ang pamamaraang kasiningan ang
pamamaraang ginamit ng ang pamamaraang
Istilo/ ginamit ng pangkat sa pamamaraang ginamit ng
Pagkamalikhain pangkat sa presentasyon ginamit ng pangkat sa
(3) presentasyon (2) pangkat sa presentasyon
(3) presentasyon (0)
(1)
Lubos na Nagpamalas ng Di-gaanong Di
nagpamalas ng pagkakaisa ang nagpamalas nagpamalas
Kaisahan ng pagkakaisa ang bawat miyembro ng pagkakaisa ng pagkakaisa
Pangkat o bawat miyembro sa kanilang ang bawat ang bawat
Kooperasyon sa kanilang gawain (2) miyembro sa miyembro sa
(3) gawain (3) kanilang kanilang
gawain (1) gawain (0)

 Presentasyon ng bawat pangkat.

 Pagbibigay ng feedback ng guro at mag-aaral.
 Pagbibigay ng iskor at pagkilala sa natatanging pangkat na
nagpakita ng kahusayan sa ginawang pangkatan batay sa
rubriks na ibinigay ng guro.

ANALISIS

1. Paano mo ilalarawan ang panitikan sa panahon ng mga katutubo?

Noong panahon ng mga Kastila?

2. Suriin ang tula. Tukuyin ang kasabihang ginamit ni Rizal. Ano ang tiyak
na kaisipan na nais nitong ipabatid?

Unang Markahan | 9
 3. Aling mga kaisipan sa akda ang makatotohanan o batay sa sariling
karanasan at ang kathang isip lamang na maiuugnay mo sa iyong
sariling buhay?

 Pagbibigay ng input ng guro.

ALAM MO BA NA…

Kasama sa kabang-yaman ng karunungang-bayan ng ating bansa

bago dumating ang mga Español ay ang salawikain, bugtong,
sawikain/kawikaan at kasabihan.

Salawikain- karaniwang patalinghaga ang salawikain na may

kahulugang nakatago. Ang salawikain ay karaniwang nasusulat ng may
sukat at tugma kaya masarap pakinggan kapag binibigkas.

Halimbawa: Pag ang tubig ay magalaw,

Ang ilog ay mababaw.

Ang sakit ng kalingkingan,

Damdam ng buong katawan.

Sawikain- ang pagsasawikain o pagtatambis ay isang paraan ng

pagsasalita na hindi gumagamit ng marahas na salita upang maiwasan
ang makasakit ng loob. Ang sawikain o patambis samakatuwid, ay ang
salitang eupemistiko, patayutay o idyomatiko na ginagamit upang maging
maganda ang paraan ng pagpapahayag.

Halimbawa: Parang natuka ng ahas

Malayo sa bituka

Kasabihan- ang kasabihan ay iba sa salawikain sa dahilang ito ay hindi

gumagamit ng mga talinghaga. Payak ang kahulugan. Ang kilos, gawi ng
isang tao ay masasalamin sa mga kasabihan.

Halimbawa: Tulak ng bibig,

Kabig ng dibdib.

Ubos-ubos biyaya,
Bukas nakatunganga.

Sanggunian: Pinagyamang Pluma 8, Alma M. Dayag,et.al

Unang Markahan | 10
ABSTRAKSYON

Mungkahing Estratehiya : KULAYAN MO!

Kulayan ang hugis na nagtataglay ng mga ideya mula sa araling
tinalakay. Pagkatapos ay bumuo ng konsepto gamit ang mga
salitang kinulayan.

mahalaga Panitikan Sa
pakikipagtalas
tasan
Social media

Kultura salawikain sumasalamin palaging

Walang Katutubo
huwag
basehan tradisyon

Pagsagot sa Pokus na Tanong Blg. 1 - Mahalagang makilala at

malaman ang mga panitikang umusbong sa panahon ng katutubo
sapagkat salamin ito ng ating sinaunang kultura at tradisyon.

APLIKASYON

Mungkahing Estratehiya : MALIKHAING PRESENTASYON

Bumuo ng karunungang - bayan mula sa mga larawan. Ibigay ang
kaisipan nito at ibahagi ang iyong sariling kuro-kuro sa mga detalye.

Unang Markahan | 11
 EBALWASYON
Panuto : Isulat ang letra ng wastong sagot.
1. Karaniwang patalinghaga ang ____________ na may kahulugang
nakatago. Ito ay karaniwang nasusulat ng may sukat at tugma kaya
masarap pakinggan kapag binibigkas.
a. Salawikain b. sawikain
c. kasabihan d. wala sa nabanggit
2. Kung kailan mo pinatay, saka pa humaba ang buhay, ito ay halimbawa
ng _____________.
a. Salawikain b. sawikain
c. kasabihan d. bugtong

3. Maitim ang gilagid ng taong iyon kaya dapat lamang siyang

maparusahan. Ano ang ibig sabihin ng may salunguhit ?
a. Mabait b.masama ang ugali
c. Magnanakaw d. mapagmahal

4. Ang taong nagigipit, sa patalim man ay kumakapit. Ang kaisipan ng

salawikaing ito ay _____________.
a. Saan man sa ating lipunan ay may masasamang tao.
b. Ang swerte ay huwag asahang makamtan kung hindi nakalaan sa
iyo.
c. Ang taong nagigipit ay napipilitan minsan na gumawa ng
mapangahas na hakbang na maaaring maging dahilan upang lalo
lamang siyang magipit.
d. Matutong magtipid upang sa panahon ng kagipitan ay may perang
makukuha sa sariling ipon.

5. Madalas utusan ng kanyang nanay si Lito sapagkat siya ang

pinakamatanda sa magkakapatid. Ang angkop na karunungang -bayan
sa pahayag ay ______________.
a. Pagsunod sa magulang ay tanda ng anak na magalang.
b. Kapag may isinuksok, may madurukot.
c. Nasa Diyos ang gawa, nasa tao ang gawa.
d. Ang ibinabait ng bata, sa matanda nagmula.

SUSI SA PAGWAWASTO
1A 2.D 3.B 4.C 5.A
INDEX OF MASTERY
Seksyon Bilang ng Mag-aaral Indeks
Diligence
Discipline
Courage
Courtesy
Devotion

Unang Markahan | 12
IV. KASUNDUAN

1. Gamit ang mga lumang pahayagan at magazine, mangolekta ng mga

karunungang bayan at ikapit ito sa inyong kwaderno.

2. Ano ang 2 uri ng paghahambing? Paano makikilala ang mga salitang

nagpapakita ng paghahambing?

Unang Markahan | 13
 PAUNLARIN
I. LAYUNIN

WIKA AT GRAMATIKA (WG) (F8WG-Ia-c-17)

 Nagagamit ang paghahambing sa pagbuo ng alinman sa bugtong ,
salawikain, sawikain o kasabihan (eupemistikong pahayag)

II. PAKSA

Panitikan : Ang Panitikan sa Panahon ng Katutubo –

Karunungang bayan
(bugtong, Salawikain, sawikain o kasabihan)
Wika : Paghahambing
Kagamitan : Laptop, projector, makukulay na pantulong na
Biswal, aklat
Sanggunian : Pinagyamang Pluma 8
Bilang ng Araw : 2 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

1. Gawaing Rutinari
 Panalangin at Pagbati
 Pagtatala ng Liban
 Pagtse-tsek ng Takdang Aralin
 Balik-aral

2. Presentasyon ng Aralin

Wika : Paghahambing

AKTIBITI
3. Motibasyon
Mungkahing Estratehiya: SHARE IT!
Ang bawat pangkat ay pipili ng ilang mga scenes sa
pamosong teleserye.Pagkatapos ay sasagutin ang mga
sumusunod na katanungan.

Unang Markahan | 14
 1. Ilarawan ang dalawang teleserye, alin ang mas
sinubaybayan mo?
2. Paano mo ihahambing ang “Dolce Amore” sa “The Story Of
Us”.

 Pag-uugnay ng naunang gawain sa aralin (paghahambing)

 Pagbasa ng lunsarang teksto.

Sariwa ang hangin na humihihip sa karagatan. Mas masarap ang

pakiramdam ko ngayon kaysa noong nakaraang buwan. Kapansin-pansin
din ang tubig na umaalon sa dagat na maituturing kong kasinlinaw ng
kristal. Di- gasino mang maingay dito, wala man ang ingay na matagal ko
nang kinagisnan, alam kong masasanay rin ako. Naalala ko tuloy ang
pook na pinasyalan namin ni inay noong bata pa ako. Magkasingganda
ang pook na iyon at ang lugar na kinatatayuan ko ngayon. Simputi rin ng
bulak ang buhangin doon.
Sanggunian: K12 Teacher’s Guide

ANALISIS

1. Nakatulong ba ang mga salitang may salungguhit upang mabisang

maipabatid ang mabisang paglalarawan ng isang bagay?
2. Anong bahagi ng panalita ang mga salitang may salungguhit?

 Pagbibigay ng Input ng Guro

ALAM MO BA NA…

DALAWANG URI NG PAGHAHAMBING

1. Paghahambing na magkatulad- ginagamit ito kung ang dalawang
pinaghahambing ay may patas na katangian. Ginagamitan ito ng mga
panlaping kasing, sing, magsing, magkasing o kaya ay ang mga
salitang gaya, tulad, paris, kapwa at pareho.
2. Paghahambing na di-magkatulad- ginagamit ito kung ang
pinaghahambing ay may magkaibang katangian.May dalawang uri ito:

 Pasahol- kung ang pinaghahambing ay mas maliit,gumagamit ito ng

mga salitang tulad ng lalo, di-gaano, di-lubha o di-gasino.

 Palamang- kung ang hinahambing ay mas malaki o nakahihigit sa

pinaghahambingan, gumagamit ito ng ng mga salitang higit, labis at
di-hamak.

Sanggunian: Pinagyamang Pluma 8, Alma M. Dayag, et. Al.

Unang Markahan | 15
 ABSTRAKSYON

Mungkahing Estratehiya : CONCEPT-PILLAR

Pagdugtung-dugtungin ang hiwa-hiwalay na bahagi ng caterpillar
upang mabuo ang konsepto ng araling tinalakay.

Ang 2 uri sa antas ng

ng katangian ng
Pagha- pagsu-
hambing suri ng dalawang tao o
antas bagay.
ng Makatutulong

Pagsagot sa Pokus na Tanong Blg. 2. Makatutulong ang 2 uri ng

paghahambing sa pagsusuri ng antas ng katangian ng dalawang tao,
bagay o ideya.

APLIKASYON

Mungkahing Estratehiya : DEBATE/ FLIPTOP BATTLE

Bumuo ng karunungang bayan at gamitin ang paghahambing.

RUBRIKS SA PAGMAMARKA NG DEBATE/ FLIPTOP

Nilalaman - - - - 3
Pagiging masining - - - - 3
Malikhain/may orihinalidad - - - - 2
Gamit ng paghahambing - - - - 2
Kabuuan - -10

EBALWASYON

Piliin kung anong uri ng paghahambing ang ginamit sa pangungusap..

1. Higit na mas masaya ang MWF iskedyul kaysa araw-araw na may
pasok.
a. Paghahambing na di- magkatulad
b. Paghahambing na magkatulad
c. Palamang
d. Pasahol

Unang Markahan | 16
 2. Magsingganda ang ginawang tula nina Liza at Luz.
a. Paghahambing na magkatulad
b. Paghahambing na di-magkatulad
c. Pasahol
d. Palamang

3. Di- gasinong malaki ang baon ko ngayon kaysa kahapon

a. Paghahambing na di-magkatulad
b. Palamang
c. Pasahol
d. Paghahambing na magkatulad

4. Di- hamak na malinis ang paligid ngayon kaysa noon.

a. Paghahambing na magkatulad
b. Pasahol
c. Paghahambing na di-magkatulad
d. palamang
5. Ang aming guro sa Grado 6 at 7 ay parehong magaling magturo.
a. Paghahambing na magkatulad
b. Paghahambing na di-magkatulad
c. Pasahol
d. Palamang

SUSI SA PAGWAWASTO
1.C 2.A 3.C 4.D 5.A

INDEX OF MASTERY
Seksyon Bilang ng Mag-aaral Indeks

IV. KASUNDUAN

1. Gamitin sa pangungusap ang mga sumusunod: Higit, magkasing,

lalong.

2. Humanda sa paggawa ng awtput ng aralin.

Unang Markahan | 17
 ILIPAT
I. LAYUNIN

PAGSULAT (PU) (F8PU-Ia-c-20)

 Naisusulat ang sariling bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan na
angkop sa kasalukuyang kalagayan.

II. PAKSA

Pagsulat ng Awtput 1.1

Kagamitan : Pantulong na biswals, mga larawan mula sa

google
Sanggunian : Pinagyamang Pluma 8 Elma M. Dayag et. al.
Bilang ng Araw : 1 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

1. Gawaing Rutinari
 Panalangin at Pagbati
 Pagtatala ng Liban
 Pagpapasa ng Takdang Aralin
 Balik-aral

AKTIBITI

2. Motibasyon
Mungkahing Estratehiya : KOLABORATIBONG
GAWAIN
Magbigay ng halimbawa ng karunungang -bayan.

 Pag-uugnay sa susunod na gawain.

 Pagbibigay ng input at halimbawa ng guro sa pagsulat ng

karunungang-bayan.

 Pagtalakay sa awtput sa tulong ng GRASPS

Unang Markahan | 18
 G R A S P S

GOAL- Nakabubuo ng bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan

gamit ang paghahambing.

R O L E - Isa kang manunulat ng lathalain sa pahayagang pangkampus

A U D I E N C E - Mga mag-aaral ng Mataas na Paaralang

Pambansa ng Batangas.

S E T T I N G - magkakaroon ng bagong isyu ang Pahayagang

Pampaaralan at naatasan kang sumulat ng isang lathalain

PRODUCT- bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan

STANDARD–

Mga Pamantayan 5 4 3 2 1
A. Malikhain
B. Kaisahan (pagkakaugnay-ugnay ng mga
pangungusap)
C. Makatotohanan (Sumasalamin sa
lipunang ginagalawan)
E. Kawastuhan (Wasto ang gamit ng mga
salita at bantas)

LEYENDA
20 – 25 ---------- Napakahusay
15 – 20 ---------- Mahusay
10 – 15 ---------- Katamtamang Husay
5 – 10 ---------- Hindi mahusay
0–5 ---------- Nangangailangan ng rebisyon

 Pagkuha ng mga output na ginawa ng bawat mag-aaral.

Unang Markahan | 19
IV. K A S U N D U A N

1. Magsaliksik ng tig-2 halimbawa ng karunungang-bayan at isulat ito

sa kwaderno.

2. Ano ang alamat? Magsaliksik ng halimbawa nito.

Unang Markahan | 20