BAB 1

MIKROORGANISMA
 1.1
DUNIA
MIKROORGANISMA
STANDARDKANDUNGAN

1.1.1 1.1.2
Berkomunikasi mengenai Menjalankan eksperimen
mikroorganisma bagi menunjukkan
kewujudan
mikroorganisma

1.1.3
Menjalankan eksperimen untuk mengkaji
faktor yang memepengaruhi pertumbuhan
mikroorganisma
MIKROORGANISMA

Organisma seni yang tidak dapat dilihat dengan

mata kasar.

Hanya dapat dilihat dengan bantuan mikroskop.

FLORANORMAL
Mikroorganisma yang
ditemukan pada organisma
termasuklah manusia dan
haiwan dan tidak
menyebabkan penyakit.
Sebahagianfloral normal pada
bahagian–
bahagianberlainanbadanmanusia
Bahagian atas salur
pernafasan

Kulit

Usus kecil

Uretra
Bahagianatassalurpernafasan
Staphylococcus Streptococcus
sp sp.
Kulit
Staphylococcus sp.

Corynebacterium sp.
Ususkecil
Escherichia coli

Streptococcus sp.

Lactobacillus sp.
Uretra
Corynebacterium sp.

Staphylococcus sp.
KEPENTINGAN FLORAL NORMAL KEPADA
KESIHATAN MANUSIA
Bersaing dengan pathogen untuk mendapatkan nutrient dan
menghalang pembentukan pathogen.

Terdiri daripada bakteria yang mensintesiskan vitamin B12 dan

vitamin K

Merangsang pertumbuhan tisu badan seperti tisu kolon dan tisu

di dalam salur pencernaan.

merangsang pembentukan antibodi yang melawan patogen dan

penyakit
PengelasanMikroorganisma
 FUNGI
(KULAT)
SaizFungi
Saiz yang berbeza-beza .

Fungi makroskopik (cendawan)- dapat

dilihat dengan mata kasar.

Fungi mikroskopik (yis dan mukor)

berukuran antara 10μm – 100 μm -
dapat dilihat dengan bantuan mikroskop.

Fungi seperti mukor lazimnya wujud

berkoloni atau berkumpulan.
BentukFungi

Fungi uniselsepertiyis berbentuk

sferakecil

Fungi multisel seperti mukor

lazimnya terdiri daripada
sporangium yang berbentuk sfera
dan hifa yang berbentuk bebenang
BentukFungi
NutrisiFungi
Sesetengah fungi merupakan
saprofit yang memperoleh
nutrien daripada organisma
yang telah mati dan reput.

Sesetengah fungi lagi ialah

parasit yang memperoleh
nutrien daripada perumahnya
HabitatFungi
Habitatmikroorganismalazimnya
dihubungkaitkandengannutrisi
mikroorganisma.

Oleh itu, fungibiasanyahidupdi tempat

yang mempunyaibahanreputyang
banyak, tinja, kulit haiwandan makanan.

Fungi juga sesuai tumbuh di

persekitaran yang gelap dan lembap.
Carapembiakan
Fungi

Fungi unisel
seperti yis
membiak secara
aseks melalui
pertunasan
CarapembiakaFungi
n Fungimultiselsepertimukormembiaksecara
aseksmelaluipembentukansporaataumembiak
secaraseksmelaluikonjugasi

Sporamerupakansel mikroskopikyang dibebaskan

oleh sporangium.

Apabila spora yang sangat halus dan ringan dibawa

oleh angin ke persekitaran yang sesuai, spora
tersebut akan bercambah tanpa persenyawaan.

Dalam proses konjugasi pula, pertemuan hifa

berlaku, gamet dihasilkan dan persenyawaan gamet
menghasilkan mukor yang baharu.
Carapembiakan
Fungi
Fungi multisel seperti mukor
membiak secara seks melalui
konjugasi

Dalam proses konjugasi pula,

pertemuan hifa berlaku, gamet
dihasilkan dan persenyawaan
gamet menghasilkan mukor yang
baharu.
ALGA
NutrisiAlga
Kebanyakan alga berwarna hijau

• kehadiran klorofil di dalam selnya.

• membezakan alga mikroskopik daripada
mikroorganisma lain.

Klorofil membolehkan alga

menghasilkan makanannya sendir
• fotosintesis.
HabitatAlga
Habitat alga ialah

• air tawar,
• air masin,
• tanah lembap
• kulit pokok yang terdedah
kepada cahaya matahari.
CaraPembiakanAlga
Chlamydomonas sp.

• membiak secara aseks melalui belahan

dedua dan secara seks melalui konjugasi.

Spirogyra sp.

• membiak secara seks melalui konjugasi.

CaraPembiakanAlga

Chlamydomonas sp.

• membiak secara aseks melalui belahan

dedua dan secara seks melalui konjugasi.

Spirogyra sp.

• membiak secara seks melalui konjugasi.

CaraPembiakanAlga
Saiz Alga
Alga makroskopik

• alga laut yang dapat

• dilihat dengan mata kasar

Alga mikroskopik

• Chlamydomonas sp. dan

Spirogyra sp.
• berukuran antara 1 μm
hingga beberapa ratus μm
BentukataustrukturasasAlga

Alga unisel Chlamydomonas sp. dan

alga multisel seperti Spirogyra sp.

• mempunyaikloroplas yang
mengandungiklorofil
PROTOZOA
Saiz Protozoa
Kebanyakannya
mikroorganisma unisel
• berukuran antara 5 μm – 250
μm
• dapat dilihat melalui mikroskop
cahaya kuasa rendah.

Lazimnya wujud secara

berkoloni.
BentukProtoza
Paramecium sp.
• berbentuk selipar
• mempunyai struktur seperti
mikronukleus, makronukleus,
sitoplasma, vakuol makanan,
vakuol mengecut, membran
sel dan rerambut halus yang
dikenali sebagai silia.
Paramecium
sp.
BentukProtozo
a
Amoeba sp.
• tidak mempunyai bentuk
yang tetap.
• Bentuknya berubah-ubah
semasa bergerak.
• mempunyai struktur seperti
nukleus, sitoplasma, vakuol
makanan, vakuol mengecut
dan membran sel.
Amoeba sp.
NutrisiProtozoa
Mengamalkan nutrisi yang pelbagai jenis.

Euglena sp.
• Fotosintesis

Plasmodium sp.
• Parasit

Amoeba sp.
• Fagositosis
• menggunakan unjuran sitoplasma yang dikenali sebagai
pseudopodium atau ‘kaki palsu’
• bergerak dan mengepung makanan semasa fagositosis
FagositasisdalamAmoeba sp.
HabitatProtozoa Paramecium sp.
• air tawar.

Amoeba sp.
• tanah yang lembap
• air tawar
• air laut
• perumah.
Carapembiakan
Protozoa
Belahan dedua
• pembahagian nukleus diikuti oleh
pembahagian sitoplasma

Paramecium sp. dan Amoeba

sp.
• membiak secara aseks melalui
belahan dedua.
• Sel induk membahagi dua -
membentuk dua sel anak
mempunyai bahan genetik serupa
dengan induk.
Carapembiakan
Protozoa

Paramecium sp.
• Membiak secara seks
• Konjugasi.
• Dua Paramecium sp.
bertaup dan pertukaran
bahan genetik berlaku
Carapembiakan
Fungi
Fungi multisel seperti mukor
membiak secara seks melalui
konjugasi

Dalam proses konjugasi pula,

pertemuan hifa berlaku, gamet
dihasilkan dan persenyawaan
gamet menghasilkan mukor yang
baharu.
BAKTERIA
Saiz Bakteria

mikroorganisma
unisel
• berukuran antara 0.2 μm
– 10 μm.
• dilihat melalui mikroskop
cahaya kuasa tinggi.
BentukBakteria

Penamaan dan pengelasan bakteria adalah

berdasarkan bentuk asas bakteria,

• sfera (kokus)
• pilin (spirilum)
• rod (basilus)
• koma (vibrio)
BentukBakteria
StrukturasasBakteria

Kebanyakan bakteria
mempunyai dinding sel
• yang teguh yang memberikan
bentuk dan sokongan kepada
bakteria.
• tidak dibina daripada selulosa
tetapi dibina daripada asid
amino dan polisakarida.
StrukturasasBakteria
StrukturasasBakteria
Kapsul

• melindungi dinding sel.

Rerambut halus

• dikenali sebagai pili.

• melekat pada permukaan tertentu.

Ekor

• flagelum
• membantu pergerakannya.
NutrisiBakteria
Mempunyai klorofil

• menghasilkan makanannya sendiri.

Parasit

• mendapatkan nutrien daripada perumahnya

Saprofit

• mendapatkan nutrien daripada organisma yang telah

mati.
HabitatBakteria
Ditemukan
dalam
• udara
• air
• tanah
• kesemua organisma
dan bahan yang
mereput.
CaraPembiakanBakteria

Secara aseks,

• belahan dedua dan

Secara seks

• konjugasi
CaraPembiakanBakteria: Belahandedua
CaraPembiakanBakteria: Konjugasi
CaraPembiakanBakteria: Konjugasi

Plasmid

• gelang kromosom kecil yang

mampu bereplikasi secara
bebas
• bertanggungjawab untuk
memindahkan bahan
genetik semasa konjugasi
bakteria berlaku.
Ciri istimewaBakteria

Bacillus anthracis membentuk

endospora (Rajah 1.16)
• supaya dapat bertahan dalam
persekitaran yang ekstrem seperti
kawasan yang terlalu panas atau
sejuk, kemarau dan kekurangan
makanan.
Ciri istimewaBakteria

Endospora

• spora yang terbentuk di dalam sel bakteria

• mempunyai permukaan perlindungan yang kuat.
• Permukaan perlindungan pecah apabila kawasan
persekitaran endospora sesuai untuk pertumbuhan
• seterusnya bercambah untuk membentuk bakteria
baharu.
VIRUS
Saiz Virus
Mikroorganisma
yang paling seni
• saiz kurang daripada
0.5 μm.
• hanya dapat dilihat
melalui mikroskop
elektron
BentukVirus
Virus yang
berlainan jenis
• mempunyai bentuk
yang berbeza seperti
sfera, heliks, polihedral
dan kompleks
(gabungan antara heliks
dengan polihedral)
BentukVirus
StrukturasasVirus

Bebenang asid nukleik (asid

deoksiribonukleik (DNA) atau
asid ribonukleik (RNA)) yang
dilindungi oleh lapisan protein.

Lapisan protein ini dikenali

sebagai kapsid yang
menentukan bentuk virus
Ciri– cirikh s Virus
a
Virustidakmempunyaicirihidupdi
luarperumah
• tidakmenjalankanrespirasi,perkumuhan
,
pertumbuhandan tidakbergerakbalas
terhadaprangsangan.

Virus hanya membiak dengan cara

menjangkiti sel perumahnya seperti
bakteria, haiwan dan tumbuhan
Ciri – ciri
khasVirus
Ciri – ciri
khasVirus
Faktoryangmempengaruhi
pertumbuhan
Mikroorganisma
01 Kelembapan
A
B Cahaya 02
03 Suhu C
D Nilai pH 04
05 Nutrien E
Kelembapan
Keadaan yang lembap
sesuai untuk pertumbuhan dan
pembiakan mikroorganisma

Persekitaran yang kering

mikroorganisma kurang aktif dan
merencatkan pertumbuhannya
Cahaya Alga mempunyai klorofil
memerlukan cahaya untuk menjalankan
fotosintesis

Kulat dan bakteria tumbuh dengan lebih

baik dalam keadaan gelap

Pendedahan kepada cahaya ultraungu

dapat membunuh mikroorganisma
 Suhu
Suhu 35°C – 40°C
suhu optimum bagi pertumbuhan mikroorganisma

Keadaan suhu terlalu rendah seperti yang

terdapat di dalam peti sejuk
merencatkan pertumbuhan mikroorganisma

Keadaan suhu terlalu tinggi

membunuh mikroorganisma
 NilaipH

Nilai pH 7 (pH neutral)

nilai pH optimumbagi pertumbuhankebanyakanmikroorganisma

Terdapat sebahagian mikroorganisma yang dapat hidup di

persekitaran yang sedikit berasid atau beralkali
Nutrien
Kadar pertumbuhan mikroorganisma
meningkat

dengankehadiran nutrien yang cukup

Kadar pertumbuhan mikroorganisma akan

terencat walaupun dengan kehadiran nutrien,

apabila faktor lain seperti kelembapan,

cahaya, suhu dan nilai pH adalah terhad
 1.2
Mikroorganisma
Berfaeda
h
STANDARDKANDUNGAN

1.2.1 1.1.2
Mewajarkan aplikasi Menjana idea potensi
mikroorganisma kegunaan miroorganisma
berfaedah dalam dalam bioteknologi dan
kehidupan kelestarian alam sekitar
AplikasiMikroorganisma
Berfaedah
dalam KehidupanHarian
Perindustrian

Barangan
Makanan Minuman
kulit
Pertanian

Pencernaan Bakteria
haiwan penitritan
 Perubatan

Antibiotik
Hormon
seperti Vaksin
sepertiinsulin
penisilin
 PotensikegunaanMikroorganisma
dalam
Bioteknologi
danKelestarianAlamSekitar
 Potensi kegunaan Mikroorganisma
dalam
Bioteknologi dan Kelestarian Alam
Sekitar
Perkembangan dan kemajuan
dalam bioteknologi terutamanya
bioteknologi hijau telah
• menjanakan dan menjayakan idea potensi
penggunaan mikroorganisma
• merawat sisa kumbahan dan menghasilkan
ekoenzim melalui penapaian sisa pertanian.
LarutanPembersihEkoenzim

Ekoenzim
• hasil semula jadi daripada sisa pertanian seperti sisa
buah-buahan atau sayur-sayuran
• diolah melalui proses penapaian.
LarutanPembersihEkoenzim
SerumBakteriaLactobacillus sp.

Serum bakteria
Lactobacillus sp.
• merawat air sisa
dan enap cemar
dalam sistem
saliran.
KegunaanserumbakteriaLactobacillus sp.

1. 2. 3.
Menyingkirkan bau Membantu pencernaan
Membuat kompos
busuk haiwan ternakan

4. 5. 6.
Memajukan industry
Menghasilkan enzim Merawat sisa kumbahan
perikanan
 1.3
PENCEGAHAN DAN
RAWATAN PENYAKIT YANG
DISEBABKAN OLEH
MIKROORGANISMA
STANDARDKANDUNGAN

1.3.1 1.3.2
Menjelaskan konsep Menerangkan Teknik
‘mencegah lebih baik septic dalam pengawalan
daripada merawat’ mikroorganisma
penyakit yang dibawa
oleh mikroorganisma
PencegahandanRawatanPenyakityang
DisebabkanolehMikroorganisma

Mikroorganisma berbahaya

• patogen yang dapat

menyebabkan penyakit.
Teknik Aseptic
Prosedur kesihatan yang dijalankan untuk
• menghalang jangkitan patogen atau menyingkirkan
patogen yang sedia ada.
• bertepatan dengan ungkapan ‘mencegah lebih baik
daripada merawat’.

Hal ini bermaksud mencegah seseorang

daripada dijangkiti oleh patogen adalah
lebih baik daripada merawat seseorang
yang telah dijangkiti oleh patogen tersebut.
TeknikAseptic
 Penstirilan
Proses membunuh atau menyingkirkan
mikroorganisma daripada sesuatu objek atau
persekitaran

Kaedah bergantung pada jenis mikroorganisma

yang akan dimusnahkan atau disingkirkan.

• Contohnya, suhu di dalam autoklaf yang

melebihi 130°C dapat membunuh
mikroorganisma dan sporanya.
Penapis mikron pula digunakan untuk menapis
zarah-zarah seni dan mikroorganisma (0.1 μm – 10
μm) daripada air atau cecair.
Penstirilan
Pendidihan
Pendidihan air pada
suhu 100°C
• membunuh
mikroorganisma pada
objek kegunaan harian
seperti botol susu jarum
suntikan dan peralatan
doktor gigi.
Antiseptik
Bahankimiayangdapatdisapukanpadapermukaankulit
manusiaataulukauntukmencegahjangkitanpatogen
• Contoh: acriflavine (ubatkuning,
) povidone
danalkoholisopropil70% (IPA)
Antiseptiksepertiacriflavinedan povidone

• dapatmembunuhmikroorganisma
Antiseptiksepertiproflavine

• menyekatataumenghalangpertumbuhan
mikroorganisma
Alkohol isopropil 70% dapat digunakan sebagai antiseptik
dan agen pensterilan.
Antiseptik
Disinfekta
n

Bahan kimia yang digunakan pada benda bukan hidup

• Cadar, tandas dan kolam renang untuk

membunuh mikroorganisma terutamanya
patogen.
Disinfektan tidak sesuai digunakan pada kulit atau luka.

Contoh disinfektan yang lazim digunakan dalam kehidupan

harian ialah bahan peluntur, hidrogen peroksida dan cecair klorin
Sinaran
Sinaran mengion

• sinar ultraungu, sinar-X dan sinar

gama
• membunuh mikroorganisma.

Menembusi ke dalam sel mikroorganisma

dan memusnahkannya.

Sebagai contoh, sinar ultraungu digunakan

untuk membunuh mikroorganisma di
dalam bilik bedah
Disinfekta
n

Bahan kimia yang digunakan pada benda bukan hidup

• Cadar, tandas dan kolam renang untuk

membunuh mikroorganisma terutamanya
patogen.
Disinfektan tidak sesuai digunakan pada kulit atau luka.

Contoh disinfektan yang lazim digunakan dalam kehidupan

harian ialah bahan peluntur, hidrogen peroksida dan cecair klorin
ANTIBIOTIK
KaedahRawatan
Penyakit
Berjangkit
 TAMAT
CREDITS: This presentation template was created by
Slidesgo, including icons by Flaticon, infographics &
images by Freepik