Hoofdstuk 1 Verpleegkundige elementen

1.1 Wat is macula degeneratie?

MD (macula degeneratie) is een ingrijpende oogaandoening waardoor de

gezichtsscherpte afneemt. De MD betekent letterlijke achteruitgang van de
gele vlek, de macula lutea.
Dit is het centrale deel van het netvlies waarmee men scherp ziet. MD wordt
daarom ook wel slijtage van het netvlies genoemd.
Zoals in een fototoestel de film de lichtgevoelige laag is, zo is het netvlies de
lichtgevoelige laag van het oog. Het middelpunt van het netvlies met een
doorsnee van ongeveer 3 mm wordt de macula genoemd

Foto oog

In de macula bevindt zich het grootste aantal van het type lichtgevoelige cellen
dat contrast en kleuren kan waarnemen: de kegeltjes. De macula maakt het
onderscheid van details, dit is het centrale, scherpe zien, mogelijk De macula
zorgt ervoor dat u kunt lezen, televisie kijken, autorijden of iemands gezicht
kunt herkennen. Het overige deel van het netvlies zorgt er voor het perifere
zien, dus dat gedeelte van het zicht rondom het centrale zien. Hoewel het een
veel groter gebied van het gezichtsveld beslaat dan het centrale zien, mist het
perifere zien de scherpte van het centrale zien. Het perifere zien zorgt ervoor
dat u nergens tegenaan loopt.
Macula degeneratie ontstaat wanneer de kegeltjes in de macula afsterven .Dit
veroorzaakt een achteruitgang van het gezichtsvermogen in het centrale
scherpe zien. Het perifere zien blijft in de meeste gevallen gespaard, zodat men
in staat blijft om zijn weg in huis en daar buiten min of meer zelfstandig te
vinden.

1.2 Droge vorm md

Deze vorm begint als kleine bleekgele afzetting, drusen genoemd, die zich
beginnen op te hopen in de macula. Het optreden van deze drusen gaat samen
met vermindering van het aantal kegeltjes in de macula, waardoor het zie zal
verslechteren. Dit is een sluipend en zeer langzaam verlopend proces, waarbij
het vele jaren kan duren, voordat het zicht achteruit gaat.
Gewoonlijk zijn beide ogen min of meer in de zelfde mate aangetast.
Als er vertekening optreedt betekenend dat: de natte vorm ontstaat.

1.3 Natte vorm md

Deze vorm van md wordt ook wel exsudatieve md, vochtige md, schijfvormige md
of ziekte van junius –kuhnt genoemd .Bij de natte vorm verloopt het verlies van
het gezichtsvermogen sneller. Natte md ontstaat als er kleine nieuwe
bloedvaatjes achter de macula gaan groeien. Omdat deze bloedvaatjes niet
normaal zijn, lekken ze bloedplasma en gaan ze gemakkelijk kapot, met een
bloeding als gevolg.
Bloed beschadigt de macula, wat een snelle en ernstige achteruitgang van het
gezichtsvermogen veroorzaakt. Uiteindelijk ontstaat een lidteken in de macula
met verlies van het centrale zicht als gevolg.
Opvallend is dat het andere oog nog lange tijd goed kan blijven. Toch moet men
rekening houden dat vroeg af laat beide ogen getroffen kunnen worden .

Door een zorgvrager goed te kunnen begeleiden in het dagelijkse leven is het dus
erg belangrijk om kennis te hebben van macula degeneratie.
Mw. P krijgt volledige hulp bij de adl.
Het is erg belangrijk om structuur aan te brengen in het dagelijkse leven bij mw.
Elke morgen vindt op dezelfde wijze het wassen en aankleden plaats door de
verzorgende.
Hierbij moet goed gelet worden dat de benodigde spullen iedere keer weer op
dezelfde plaats gelegd worden om waar mogelijk is zelfstandigheid van mw. te
bevorderen.
1.4 Een aantal erg belangrijke punten:

• Bel aan voor dat je binnen komt.

• Ga naar mw. en zeg wie je bent en wacht op bevestiging niet laten raden.
• Vertel wat je komt doen.
• Bied hulp bij wassen en aankleden zoals is afgesproken zie ook zorgplan.
• Neem de tijd voor mw. dit geeft haar rust en vertrouwen.
• Zorg dat de ontbijttafel ieder keer op dezelfde wijze is gedekt, doe dit
ook bij de andere maaltijden
• Zorg dat de medicatie op de juiste plek ligt
• Zorg dat haar benodigde spullen voor haar binnen handbereik liggen.
• Mocht je nadien nog bij mw. weerkomen spreek dan een tijd af en kom dan
ook op die tijd dit geeft vertrouwen. Aangezien mw. afhankelijk is.

1.5 Indicatie

Ook is het als verzorgende belangrijk om de huidige indicatie van de ciz* met
regelmaat te checken, mw. zal n.l. steeds meer hulp nodig hebben i.v.m. de
achteruitgang van haar gezichtsvermogen, de indicatie zal dan moeten worden
aangepast, een verkorte aanvraag is dan voldoende.
Ook zal er tevens gelet moeten worden of er voldoende punten zijn voor
ondersteunende begeleiding, deze hulp zal zeker van toepassing zijn.
Ook dit kan met een verkorte aanvraag.

1.6 Hoe helpen bij verplaatsing

Je arm aanbieden: er zijn verschillende manieren om slechtziende te begeleiden

meestal biedt de ziende zijn arm en de slechtziende kan dan inhaken. Neem niet
zelf de arm vast van de slechtziende dat geeft een gevoel van vooruit geduwd te
worden en wordt als onveilig ervaren.

Obstakels: als je een slechtziende begeleidt, laat dan tijdig merken dat er
obstakels zijn, wanneer hij/zij je bij de arm heeft, loopt hij meestal een klein
beetje achter je en voelt hij/zij als je de stoep af gaat.

Trap: bij het van de trap aflopen leg je de hand van de slechtziende op de
leuning zodat de persoon kan voelen waar hij precies loopt
Kennismaken of begroeten: het is belangrijk dat de ziende het initiatief neemt
en zegt wie hij/zij is, laat de slechtziende niet raden wie je bent, groet altijd
met een stem.

Als je weggaat: Zeg altijd dat je weggaat zo voorkom je dat hij praat tegen een
lege stoel, hij/zij merkt het uiteindelijk wel maar dit is zeker niet prettig.

Orde en stiptheid: Orde is voor een slechtziende van groot belang. Elk
voorwerp heeft zijn vaste plaats en moet daar te vinden zijn. Let er ook op dat
deuren volledig dicht zijn, halfopen deuren zijn obstakels. bij afspraken en
bezoeken en zo meer is stiptheid erg belangrijk, minuten kunnen eindeloos duren
als je moet wachten zonder te zien en zonder iets om handen te hebben. Dat
veroorzaakt nutteloze spanning en zenuwachtigheid.

Verlichting: Een goede verlichting is voldoende sterk. Het geeft geen valse
schaduw. Dat zijn schaduwen die vallen waar de slechtziende loopt. Ze ziet die
schaduwen niet altijd als een schaduw, maar soms als een voorwerp of een put.
Een goede verlichting geeft ook geen lichtreflecties. Dat zijn weerspiegelingen
van licht die een slechtziende als een voorwerp kan interpreteren

Kleurcontrasten: Een glazen deur met een fel gekleurde strip er op is stukken
veiliger voor slechtzienden. Ook op andere plaatsen maken contrasten het de
slechtzienden heel wat makkelijker.

1.7 Behandeling van MD:

Voor de natte vorm van MD bestaat er een behandeling waarmee de

achteruitgang van het gezichtsvermogen in een aantal gevallen gestopt kan
worden. Naast enkele experimentele behandelmethoden zijn er twee erkende
behandelingen namelijk:
• Behandeling met conventionele (thermische) laser.
• PDT (Photo Dynamische Therapie)
Het al verloren zicht kan niet meer worden hersteld, maar bij een vroegtijdige
opsporing en behandeling kan het nog aanwezige gezichtsvermogen in een deel
van de gevallen worden behouden. Voor de droge vorm bestaat geen behandeling.