Monetary Policy (In Nepali) - 2071-72 Full Text-New

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 46

cfly{s jif{ @)&!

÷&@ sf]
df}lb|s gLlt

g]kfn /fi6« a}+s


s]Gb|Lo sfof{no
afn'jf6f/, sf7df8f}+
;fpg @)&!
ueg{/ 8f= o'j/fh vltj8fn]
@)&! ;fpg @ ut]
;fj{hlgs hfgsf/Lsf nflu hf/L ug'{ePsf]

cfly{s jÈ{ @)&!÷&@ sf]


df}lb|s gLlt

g]kfn /fi6« a}+s


s]Gb|Lo sfof{no
afn'jf6f/, sf7df8f}+
g]kfn /fi6« a}+s
s]Gb|Lo sfof{no
afn'jf6f/, sf7df8f}+
g]kfn

kmf]g g+= $$!!^#*


Website: www.nrb.org.np
ljifo ;"rL

ljj/0f k[i7
k[i7e"ld !
cGt/f{li6«o cfly{s kl/b[Zo @
cfGtl/s cfly{s l:ylt #
ljQLo ahf/ $
df}lb|s l:ylt &
t/ntf Joj:yfkg *
cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] df}lb|s gLlt tyf ljQLo If]q sfo{qmd (
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf (
cfly{s tyf df}lb|s nIo !)
df}lb|s gLltsf] ;~rfng pks/0f !)
ljQLo If]q ;'wf/, lgodg tyf ;'kl/j]If0f !@
3/]n' tyf ;fgf Joj;fo !%
n3'ljQ tyf ljQLo kx'Fr !^
ljb]zL ljlgdo Joj:yfkg !&

cg';"rL ! M cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] df}lb|s gLltsf] nIo tyf k|ult ljj/0f @)
cg;"rL @ M cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] ljQLo If]q, n3'ljQ tyf ljb]zL ljlgdo
;DaGwL gLlt tyf sfo{qmdx¿sf] k|ult ljj/0f @!
cg';"rL # M df}lb|s ;j]{If0fsf] k|If]k0f #!

tflnsf ;"rL #@
cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] df}lb|s gLlt
k[i7e"ld
1. g]kfn /fi6« a}+s P]g, @)%* n] lglb{i6 u/] cg'?k o; a}+sn] d"No tyf jfXo If]q
l:y/tf Pjd\ ljQLo :yfloTj sfod ug]{ p2]Zon] df}lb|s gLlt th'{df tyf sfof{Gjog
ub}{ cfPsf] 5 . cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] nflu th'{df ul/Psf] of] df}lb|s gLlt klg
;dli6ut dfu kIfaf6 ;[hgf x'g] d'b|f:kmLltnfO{ lgoGq0f ug]{, jfXo If]q ;Gt'ng
sfod /fVg] tyf ljQLo If]q :yfloTj sfod ug{]tkm{ pGd'v /x]sf] 5 . ;fy}, bLuf]
cfly{s tyf ljQLo ljsf;sf nflu 6]jf k'¥ofpg ;d]t pTkfbgzLn If]qtk{m shf{ k|jfx
ug]{ tyf ljQLo ;]jfsf] lj:tf/ / ljQLo ;dfj]zLs/0fnfO{ clej[l4 ug]{tk{m klg df}lb|s
gLltsf] hf]8 /x]sf] 5 .
2. cfly{s jif{ @)&)÷&! df d'n'ssf] ;dli6ut cfly{s l:ylt ;Gtf]ifhgs /Xof] .
vf;u/L s[lif pTkfbg j[l4 ePsf] tyf ;]jf If]qsf] j[l4b/df ;d]t ;'wf/ cfPsf]n]
cfly{s jif{ @)&)÷&! Dff d'n'ssf] ;dli6ut cfly{s j[l4b/ ljut kfFr jif{sf] t'ngfdf
pRr /Xof] . tyflk, ;/sf/n] ;dod} ah]6 hf/L u/]klg k"FhLut vr{ ck]lIft ?kn]
a9\g g;s]sf] tyf phf{ ;+s6 nufot cGo ;+/rgfut ;d:ofsf sf/0f lghL If]qsf]
nufgL eg] ;+s'lrt /Xof] . ;dLIff jif{df df}lb|s lj:tf/ ck]lIft :t/d} /x]klg
k]6«f]lnod kbfy{sf] d"Noj[l4 nufot cGo cfk"lt{hGo sf/0fn] d"No j[l4b/ nlIft
:t/eGbf s]xL dfly /Xof] eg] pRr cfoft Pjd\ Go"g lgof{t j[l4sf sf/0f Jofkf/ 3f6f
km/flsnf] x'g] qmd oyfjt /Xof] . tyflk, ljk|]if0f cfk|jfx Pjd\ j}b]lzs ;xfotf /sd
pNn]Vo ?kdf lelqPsf]n] jfXo If]q cGtu{t rfn" vftf art /xg'sf] ;fy} zf]wgfGt/
art pNn]Vo ?kdf sfod /xg ;Sof] .
3. cfly{s jif{ @)&)÷&! df ljk|]if0f cfk|jfxdf ePsf] pNn]Vo j[l4sf sf/0f a}+s tyf
ljQLo ;+:yfx?sf] shf{ k|jfxsf] t'ngfdf lgIf]k kl/rfngdf tLa| lj:tf/ ePsf]n] a}+lsË
If]qdf pRr t/ntfsf] l:ylt /lx/Xof] . pRr t/ntfsf] k[i7e"lddf bf];|f] ;+ljwfg;efsf]
r'gfjkl5 z]o/ sf/f]af/ / d"No a9\g yfNof] eg] 3/hUuf sf/f]af/df klg j[l4 x'g
yfNof] . cfly{s jif{sf] z'?sf s]xL dlxgfx?df sdhf]/ x'Fb} uPsf] g]kfnL ?k}ofFsf]
cd]l/sL 8n/ nufotsf kl/jTo{ d'b|f;Fusf] ljlgdob/ kl5Nnf] ;dodf l:y/ /Xof] .
4. bf];|f] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgkZrft\ cfly{s If]qdf cfPsf] ultlzntf;Fu} nufgLsf]
jftfj/0fdf klg ;'wf/ x'g] b]lvG5 . cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] nflu ;/sf/L ah]6
;dod} cfPsf]n] ef}lts k"jf{wf/ ljsf; Pjd\ lghL If]qsf] cfly{s ultljlw lj:tf/df
;sf/fTds k|efj kg]{ b]lvG5 . kmn:j?k, s[lif If]qsf] j[l4b/df cl3Nnf] jif{sf] t'ngfdf
s]xL lzlyntf cfOxfn] klg ;]jf If]qsf ;fy} pBf]u If]qsf] lj:tf/ s]xL pRr x'g uO{
;du| cfly{s j[l4 ;Gtf]ifhgs /xg] cg'dfg 5 . ljk|]if0f cfk|jfxsf] ljBdfg j[l4b/
sfod /x]df a}lsË k|0ffnLdf clws t/ntf x'g] / df}lb|s lj:tf/ eO{ cfoft tyf
d'b|f:kmLltdf rfk kg]{ / z]o/ tyf 3/hUuf h:tf ;DklQsf] d"No klg c:jefljs a9\g]
;Defjgfn] ubf{ df}lb|s gLltnfO{ sl;nf] t'NofpFb} hfg'kg]{ b]lvPsf] 5 .
2 g]kfn /fi6« a}+s

5. d'n'ssf] jt{dfg cfly{s tyf ljQLo l:yltsf] ljZn]if0f, cl3Nnf] jif{sf] df}lb|s gLltsf]
;dLIff -cg';"rL ! / @_, cfGtl/s Pjd\ cGt/f{li6«o cfly{s kl/b[Zo, df}lb|s gLltsf
ljBdfg r'gf}tLx? nufot g]kfn ;/sf/sf] cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] ah]6n] lglb{i6
u/] cg'?ksf nIo tyf sfo{qmdx?nfO{ k|d'v cfwf/ dfgL of] df}lb|s gLlt th'{df
ul/Psf] 5 . o; qmddf g]kfn a}+s;{ ;+3, 8]enkd]06 a}+s;{ Pzf]l;Pzg, ljQ sDkgL
;+3, n3'ljQ a}+s;{ ;+3, pBf]u jfl0fHo dxf;+3 nufot cGo ;/f]sf/jfnfx?af6 k|fKt
;'emfjx?nfO{ oyf;Dej of] df}lb|s gLltdf ;d]l6Psf] 5 .
cGt/f{li6«o cfly{s kl/b[Zo
6. cd]l/sf, o'/f] If]q, hfkfg nufotsf ljsl;t d'n'sx?df ljut nfdf] ;dob]lv ljBdfg
ljQLo ;+s6sf k|lts"n k|efjx? cGTo eO{ ;g\ @)!$÷!% df oL d'n'sx?sf]
cy{tGqdf ;'wf/ x'g] ck]Iff ul/Psf] 5 . tyflk, Go"g d"No j[l4b/sf sf/0f o'/f] If]qdf
;Defljt dGbLsf] hf]lvd eg] sfod} /x]sf] 5 . ljsl;t d'n'sx?sf] cy{tGqdf b]lvPsf]
;'wf/;Fu} pbLodfg Pjd\ ljsf;zLn d'n'sx?sf] cfly{s ultljlwdf lj:tf/ x'g'sf ;fy}
ljZj Jofkf/sf] cfotg ;d]t km/flsnf] x'Fb} uPsf] 5 . ljsl;t d'n'sx?sf] jfXo
dfudf cfPsf] ;'wf/sf] sf/0f To;af6 ljsf;zLn Pjd\ pbLodfg d'n'sx?sf]
cy{tGqdf ;sf/fTds k|efj k/]tfklg cd]l/sL k]m8]/n l/he{ a}+sn] z'? u/]sf] ;DklQ
vl/b (Asset Purchase) sf] dfqfnfO{ 36fpg] (Tapering) gLltsf] c;/n] ubf{
cGt/f{li6«o ljQ ahf/df Aofhb/ j[l4 eO{ pbLodfg d'n'sx?af6 k"FhL aflxl/g uO{
ltgLx?sf] d'b|f cjd"Nog x'g] ;Defjgf b]lvG5 .
7. cGt/f{li6«o d'b|fsf]ifåf/f ;g\ @)!$ sf] clk|ndf hf/L ul/Psf] World Economic
Outlook cg';f/ ljZjsf] cfly{s j[l4b/ ;g\\ @)!$ df #=^ k|ltzt / ;g\ @)!% df
#=( k|ltzt /xg] k|If]k0f /x]sf] 5 . sf]ifsf cg';f/ ;g\ @)!$ df cd]l/sL cy{tGq
@=* k|ltztn] / o'/f] If]qsf] cy{tGq !=@ k|ltztn] j[l4 x'g] cg'dfg 5 eg] pbLodfg
tyf ljsf;zLn b]zx?sf] cy{tGq $=( k|ltztn] a9\g] cg'dfg 5 . To;}u/L, ;g\ @)!#
df qmdzM $=$ k|ltzt / &=& k|ltztsf] cfly{s j[l4b/ xfl;n u/]sf l5d]sL d'n'sx?
ef/t / rLgsf] cy{tGq ;g\ @)!$ df qmdzM %=$ k|ltzt / &=% k|ltztn] j[l4 x'g]
sf]ifsf] cg'dfg 5 .
8. cfly{s dGbLsf] k|efjaf6 lj:tf/} d'Qm x'Fb} uPtfklg ljsl;t d'n'sx?sf] ;dli6ut
cfGtl/s dfusf] cj:yf ce}mklg sdhf]/ /x]sf]n] ljZjsf] d'b|f:kmLltdf sd rfk kg]{
b]lvG5 . vf;u/L o'/f] If]qsf] d"Noj[l4 nlIft :t/eGbf Go"g /x]sf] sf/0f ljZjsf] ;du|
d'b|f:kmLlt b/df ;+s'rgsf/L k|efj kg]{ b]lvG5 . cGt/f{li6«o d'b|fsf]ifsf cg';f/ ;g\
@)!# df ljsl;t d'n'sx?sf] d'b|f:kmLlt b/ !=$ k|ltzt /x]sf]df ;g\ @)!$ df !=%
k|ltzt /xg] cg'dfg 5 . To;}u/L, pbLodfg Pjd\ ljsf;zLn d'n'sx¿sf] d'b|f:kmLlt
b/ ;g\ @)!# df %=* k|ltzt /x]sf]df ;g\ @)!$ df %=% k|ltzt /xg] cg'dfg 5 .
sf]ifsf cg';f/ ;g\ @)!# df @=^ k|ltzt /x]sf] rLgsf] d'b|f:kmLlt b/ ;g\ @)!$ df
#=) k|ltzt /xg] cg'dfg 5 eg] ef/tsf] d'b|f:kmLlt b/ ;g\ @)!# df (=% k|ltzt
/x]sf]df ;g\ @)!$ df *=) k|ltzt sfod x'g] cg'dfg 5 . ef/tdf pkef]Qmf
d'b|f:kmLlt b/nfO{ lgoGq0f ub}{ ;g\ @)!% hgj/L;Dddf * k|ltztdf / To;kl5 Ps
jif{leqdf ^ k|ltztdf ;Lldt ug]{ ef/tLo l/he{ a}+ssf] nIo /x]sf] 5 . tyflk,
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 3

ef/tdf vfBfGgsf] d"Noj[l4 ce}m pRr /x]sf], /]n ef8fdf j[l4 ul/Psf], Pnlggf] (EL
Nino) sf] k|efjn] ubf{ dg;'gL jiff{ sd eO{ s[lif pTkfbgdf sdL cfpg] / O/fsdf
cfGtl/s åGå a9\g] qmddf /x]sf]n] k]6«f]lnod kbfy{sf] d"No a9\g] ;Defjgfsf sf/0f
d'b|f:kmLltnfO{ nlIft ;Ldfdf /fVg] sfo{ r'gf}tLk"0f{ x'g] b]lvG5 . ef/tdf x'g] d"No
j[l4sf] c;/ cfoftdfk{mt\ g]kfnL pkef]QmfnfO{ klg kg{ ;Sg] hf]lvd 5 .
cfGtl/s cfly{s l:ylt
9. cfly{s jif{ @)&)÷&! Dff vf;u/L df};dL cg's"ntfsf] sf/0f s[lif pTkfbgdf lj:tf/
x'g'sf ;fy} zflGt;'/Iff Pjd\ >d ;DaGwdf cfPsf] ;'wf/sf sf/0f u}/–s[lif If]q ;d]t
;'wf/f]Gd'v /x]sf]n] s'n ufx{:Yo pTkfbg j[l4b/ cl3Nnf jif{x?sf] t'ngfdf pRr /x]sf]
5 . ;dLIff jif{df oyfy{ s'n ufx{:Yo pTkfbg j[l4b/ cfwf/e"t d"Nodf %=@ k|ltzt /
pTkfbssf] d"Nodf %=% k|ltzt /x]sf] s]Gb|Lo tYofÍ ljefusf] k|f/lDes cg'dfg 5 .
cl3Nnf] jif{ o:tf] j[l4b/ qmdzM #=% k|ltzt / #=( k|ltzt /x]sf] lyof] . ;dLIff jif{df
s[lif tyf u}/–s[lif If]qsf] j[l4b/ qmdzM $=& k|ltzt / %=# k|ltzt /x]sf] cg'dfg 5,
h'g cl3Nnf] jif{ qmdzM !=! k|ltzt / $=^ k|ltzt /x]sf] lyof] . ;dLIff jif{df u}/–
s[lif If]q cGtu{t pBf]u If]q @=& k|ltztn] / ;]jf If]q ^=! k|ltztn] j[l4 ePsf]
cg'dfg 5 . cl3NNff] jif{ pBf]u If]q @=% k|ltztn] / ;]jf If]q %=@ k|ltztn] j[l4
ePsf] lyof] .
10. cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] P3f/ dlxgfdf pkef]Qmf d"No ;"rsfÍdf cfwfl/t cf};t
d'b|f:kmLlt b/ (=! k|ltzt /x]sf] 5 . cl3Nnf] jif{ o:tf] d'b|f:kmLlt b/ jflif{s cf};t
(=( k|ltzt /x]sf] lyof] . jflif{s ljGb'ut cfwf/df @)&! h]7 dlxgfdf pkef]Qmf
d'b|f:kmLlt b/ (=% k|ltzt /x]sf] 5, h'g cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL cjlwdf *=@ k|ltzt
/x]sf] lyof] . o; cjlwdf vfB tyf k]o kbfy{ ;d"xsf] d"No j[l4b/ !@=@ k|ltzt /
u}/–vfB tyf ;]jf ;d"xsf] d"No j[l4b/ &=) k|ltzt /x]sf] 5 . cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL
cjlwdf oL ;d"xx?sf] d"No j[l4b/ qmdzM &=& k|ltzt / *=^ k|ltzt /x]sf] lyof] .
vfBfGg ;d"x cGt/ut kmnkm"n tyf t/sf/L, df5f–df;' / c08f tyf b"whGo
j:t'x?sf] d"Nodf ePsf] pRr j[l4, sdhf]/ cfk"lt{ cj:yf, pmhf{ ;+s6, kl/jTo{ ljb]zL
d'b|f;Fu g]kfnL d'b|fsf] cjd"Nog, k]6«f]lnod kbfy{sf] d"Noj[l4 / ef/tLo d'b|f:kmLltsf]]
sf/0f g]kfnsf] ;du| d'b|f:kmLltdf rfk kg{ uPsf]] xf] . k|ltJolQm vr{of]Uo cfo ljut
# jif{df jflif{s cf};t !$=( k|ltztn] a9]sf] t/ pTkfbg eg] ;f] cg'?k j[l4 gePsf]
sf/0fn] klg d'b|f:kmLltdf rfk k/]sf] 5 .
11. @)&! c;f/ @& ut];Ddsf] gub k|jfxdf cfwfl/t tYofÍ cg';f/ s'n ;/sf/L vr{
(=^ k|ltztn] j[l4 eO{ ?= #&) ca{ &* s/f]8 k'u]sf] 5 . cl3Nnf] jif{ pQm vr{ %=*
k|ltztn] j[l4 ePsf] lyof] . s'n vr{dWo] rfn" vr{ ?= @*) ca{ ## s/f]8, k"FhLut
vr{ ?= $^ ca{ #& s/f]8 / ljQLo Joj:yftk{msf] vr{ ?= $# ca{ (% s/f]8 /x]sf] 5 .
;/sf/sf] s'n ;fwg kl/rfng cl3NNff] jif{ !)=* k|ltztn] j[l4 ePsf]df ;dLIff
cjlwdf !(=% k|ltztn] j[l4 eO{ ?= #(# ca{ ^* s/f]8 k'u]sf] 5 . s'n ;fwgdWo]
/fh:j ;+sng !$=) k|ltztn] j[l4 eO{ ?= ##& ca{ %@ s/f]8 k'u]sf] 5 . ;dLIff
cjlwdf ;|f]t kl/rfngsf] t'ngfdf ;/sf/sf] vr{ Go"g /xL ;/sf/L ah]6 artdf
4 g]kfn /fi6« a}+s

/x]sf]n] @)&! c;f/ @& ut] g]kfn /fi6« a}+sdf g]kfn ;/sf/sf] ?= $( ca{ (# s/f]8
gub df}Hbft sfod /x]sf] 5 .
12. cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] P3f/ dlxgf;Dddf zf]wgfGt/ l:ylt ?= !)( ca{ %^
s/f]8n] artdf /x]sf] 5 . cl3Nnf] cfly{s jif{sf] ;f]xL cjlwdf ?= %@ ca{ ^( s/f]8n]
zf]wgfGt/ artdf /x]sf] lyof] . j:t' Jofkf/ 3f6f pRr /x]tfklg ;]jf tyf
6«fG;km/tk{m pNn]Vo art sfod /x]sf]n] ;dLIff cjlwdf rfn' vftf ?= && ca{ *$
s/f]8n] artdf /x]sf] 5 . rfn' vftf cGtu{tsf] v'b ;]jf cfo ?= !( ca{ &# s/f]8n]
artdf /xg'sf ;fy} ljk|]if0f cfk|jfx @^=$ k|ltztn] j[l4 eO{ ?= $() ca{ (% s/f]8
k'u]sf] 5 . o; cjlwdf cd]l/sL 8n/df ljk|]if0f cfk|jfx !@=@ k|ltztn] a9]/ $ ca{
(( s/f]8 k'u]sf] 5 .
13. ;dLIff cjlwdf s'n lgof{t !^=( k|ltztn] / s'n cfoft @&=) k|ltztn] j[l4 ePsf]
5 . o;dWo] ef/tk{msf] lgof{t !&=% k|ltztn] / cGo d'n'stkm{sf] lgof{t !%=&
k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 eg] ef/t tyf cGo d'nsaf6 ePsf] cfoft qmdzM @*=^
k|ltzt / @#=* k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . lgof{tsf] t'ngfdf cfoftsf] cfwf/ ;fy}
j[l4b/ pRr /x]sf] sf/0f cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] P3f/ dlxgfdf Jofkf/ 3f6f ?=
%^# ca{ (& s/f]8 k'u]sf] 5 eg] lgof{t–cfoft cg'kft cl3Nnf] jif{sf] P3f/ dlxgfdf
!#=& k|ltzt /x]sf]df ;dLIff cjlwdf !@=& k|ltztdf ;Lldt ePsf] 5 .
14. @)&! Hf]7 d;fGtdf ljb]zL ljlgdo ;l~rlt @)&) c;f/ d;fGtsf] ?= %## ca{ #)
s/f]8sf] t'ngfdf @!=$ k|ltztn] j[l4 eO{ ?= ^$& ca{ ^$ s/f]8 k'u]sf] 5 . cd]l/sL
8n/df o:tf] ;l~rlt @)&) c;f/ d;fGtsf] % ca{ ^! s/f]8sf] t'ngfdf @!=)
k|ltztn] j[l4 eO{ @)&! h]7 d;fGtdf ^ ca{ &( s/f]8 k'u]sf] 5 . rfn' cfly{s jif{sf]
h]7 dlxgf;Ddsf] cfoftnfO{ cfwf/ dfGbf ljBdfg ljb]zL ljlgdo ;l~rlt sl/a !!=@
dlxgfsf] j:t' cfoft / sl/a (=* dlxgfsf] j:t' tyf ;]jf cfoft wfGg kof{Kt /x]sf]
5.
15. ef/tLo ?k}ofF;Fusf] l:y/ ljlgdob/sf sf/0f cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] z'?sf s]xL
dlxgf;Dd g]kfnL ?k}ofF cd]l/sL 8n/ nufotsf kl/jTo{ ljb]zL d'b|f;Fu sdhf]/ x'Fb}
uPtfklg kl5Nnf] ;dodf ljlgdob/df l:y/tf sfod ePsf] 5 . @)&) c;f/
d;fGtsf] t'ngfdf @)&! c;f/ d;fGtdf g]kfnL ?k}ofF cd]l/sL 8n/;Fu )=(
k|ltztn] cjd"Nog ePsf] 5 . cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL cjlwdf g]kfnL ?k}ofF cd]l/sL
8n/;Fu ^=& k|ltztn] cjd"Nog ePsf] lyof] . @)&! c;f/ d;fGtdf cd]l/sL 8n/
Pssf] ljlgdo b/ ?= (%=() k'u]sf] 5 . @)&) c;f/ d;fGtdf pQm ljlgdo b/
?= (%=)) /x]sf] lyof] .
ljQLo ahf/
16. a}s tyf ljQLo ;+:yfx? Ps cfk;df ufEg]÷ufleg] qmddf ePsf] j[l4;Fu} ltgLx?sf]
;+Vofdf s]xL sdL cfPtfklg To:tf ;+:yfx?sf] ;~hfndf ePsf] lj:tf/n] ljQLo kFx'r
clej[l4 x'Fb} uPsf] 5 . @)&) c;f/;Dddf jfl0fHo a}+sx? -æsÆ ju{_ #!, ljsf;
a}+sx? -ævÆ ju{_ *^, ljQ sDkgLx? -æuÆ ju{_ %( / n3'ljQ ;+:yf -æ3Æ ju{_ #!
u/L a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] s'n ;+Vof @)& /x]sf]df @)&! c;f/;Dddf æsÆ
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 5

ju{sf #), ævÆ ju{sf *$, æuÆ ju{sf %# / æ3Æ ju{sf #& u/L s'n a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?sf] ;+Vof @)$ /x]sf] 5 . To;}u/L, @)&) c;f/;Dddf æsÆ ju{sf a}sx?sf]
zfvf ;+Vof !$*^, ævÆ ju{sf a}+sx?sf] &^$, æuÆ ju{sf sDkgLx?sf] @$@ tyf
æ3Æ ju{sf ;+:yfx?sf] zfvf ;+Vof ^#$ u/L s'n zfvf ;+Vof #!@^ /x]sf]df @)&!
c;f/;Dddf æsÆ ju{sf a}+sx?sf] zfvf ;+Vof !%$&, ævÆ ju{sf a}+sx?sf] *!*, æuÆ
ju{sf sDkgLx?sf] @#( tyf æ3Æ ju{sf ;+:yfx?sf] zfvf ;+Vof *@^ u/L s'n zfvf
;+Vof #$#) k'u]sf] 5 . o; cg';f/ k|lt a}+s tyf ljQLo ;+:yf zfvfaf6 cf};tdf
sl/a &,&@$ hgfn] ;]jf k|fKt ug{ ;Sg] b]lvG5 . @)&) c;f/ d;fGt;Dddf o:tf]
cg'kft *,$&% lyof] . @)&) h]7 d;fGt;Dddf æsÆ ævÆ / æuÆ ju{sf ljQLo
;+:yfx?df lgIf]k vftf ;+Vof sl/a ! s/f]8 @% nfv !% xhf/ tyf C0fL ;+Vof sl/a
( nfv !( xhf/ /x]sf] 5 .
17. cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] z'?b]lv g} a}+lsË If]qdf pRr t/ntfsf] cj:yf ljBdfg
/x]sf]n] cNksfnLg Aofhb/x? Go"g :t/df sfod /x]sf 5g\ . @)&) c;f/df !=!(
k|ltzt /x]sf] (! lbg] 6]«h/L ljN;sf] efl/t cf};t Aofhb/ @)&! c;f/df )=)@
k|ltztdf em/]sf] 5 . To;}u/L, @)&) c;f/df )=*^ k|ltzt /x]sf] jfl0fHo a}+sx?sf]
efl/t cf};t cGt/–a}+s Aofhb/ @)&! c;f/df )=!^ k|ltzt sfod ePsf] 5 . cGo
a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] efl/t cf};t cGt/–a}+s Aofhb/ @)&) c;f/df %=)#
k|ltzt /x]sf]df @)&! c;f/ dlxgfdf @=$) sfod ePsf] 5 . @)&! c;f/ dlxgfdf
l/e;{ l/kf]sf] efl/t cf};t Aofhb/ eg] )=)@ k|ltzt /x]sf] 5 .
18. shf{sf] Aofhb/nfO{ kf/bzL{ Pjd\ k|lt:kwL{ agfO{ shf{ tyf lgIf]kaLrsf] Aofhb/
cGt/nfO{ ;d]t Go"g ug{ ;xof]u k'¥ofpg] p2]Zon] cfly{s jif{ @)^(÷&) b]lv cfwf/
Aofhb/sf] cjwf/0ff cjnDag ul/Psf] lyof] . o:tf] cfwf/ Aofhb/ qmdzM 36\b} uPsf]
5 . @)&! Hf]7 dlxgfdf jfl0fHo a}+sx?sf] cfwf/ Aofhb/ Go"gtd %=@@ k|ltzt /
clwstd !!=## k|ltzt /xL cf};t cfwf/ Aofhb/ *=@# Kf|ltzt sfod /x]sf]] 5 .
o:tf] cfwf/ Aofhb/ @)&) c;f/ dlxgfdf (=*# k|ltzt /x]sf] lyof]] . To;}}u/L, @)&!
Hf]7df jfl0fHo a}+sx?sf] lgIf]ksf] efl/t cf};t Aofhb/ $=@@ k|ltzt / shf{sf] efl/t
cf};t Aofhb/ !)=*! k|ltzt /xL Aofhb/ cGt/ ^=%( k|ltzt sfod ePsf] 5 .
o:tf] Aofhb/ cGt/ @)&) c;f/df ^=*$ k|ltzt /x]sf] lyof] .
19. @)&) c;f/;Dddf g]kfn :6s PS;r]Gh lnld6]8df ;"rLs[t sDkgLx?sf] ;+Vof @@&
/x]sf]df @)&! Hf]7 d;fGtdf o:tf] ;+Vof @#( k'u]sf] 5 . ;"rLs[t sDkgLx¿dWo] @)^
j6f a}+s tyf ljQLo ;+:yf -aLdf sDkgL ;d]t_ /x]sf 5g\ eg] !* j6f pTkfbg /
k|zf]wg pBf]u, $ j6f xf]6n, $ j6f Jofkfl/s ;+:yf, % j6f hnljB't sDkgL / @
j6f cGo ;d"xsf /x]sf 5g\ . bf];|f] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg kl5 nufgLstf{x?df
b]lvPsf] pT;fx, ahf/df t/ntfsf] ;xh cj:yf Pjd\ 36\bf] Aofhb/sf sf/0f @)&)
c;f/ d;fGtdf %!*=# /x]sf] g]K;] kl/;"rs @)&! c;f/ d;fGtdf ljGb'ut cfwf/df
((=( k|ltztn] a9]/ !)#^=! k'u]sf] 5 .
20. lwtf]kqsf] ahf/ kF"+hLs/0f jflif{s ljGb'ut cfwf/df **=$ k|ltztn] j[l4 eO{ @)&!
Hf]7 d;fGtdf ?= (@@ ca{ *# s/f]8 sfod ePsf] 5 . @)&! Hf]7 d;fGtdf sfod
ahf/ k"+FhLs/0fsf] cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] s'n ufx{:Yo pTkfbg;Fusf] cg'kft $&=(
6 g]kfn /fi6« a}+s

k|ltzt /x]sf] 5 . @)&) h]7 d;fGtdf o:tf] cg'kft @*=( k|ltzt /x]sf] lyof] .
@)&! Hf]7 d;fGtdf sfod /x]sf] ahf/ k"FhLs/0fdf a}+s tyf ljQLo ;+:yfx¿ -aLdf
sDkgLx? ;lxt_ sf] c+z &%=* k|ltzt /x]sf] 5 eg] pTkfbg tyf k|zf]wg If]qsf] @=@
k|ltzt, xf]6nx?sf] @=& k|ltzt, Jofkfl/s ;+:yfx?sf] )=! k|ltzt, hnljB't If]qsf]
*=^ k|ltzt / cGosf] !)=^ k|ltzt /x]sf] 5 . To;}u/L, ;"rLs[t sDkgLx?sf] r'Qmf
k"FhL @)&) h]7sf] !@% ca{ (& s/f]8sf] t'ngfdf !%=$ k|ltztn] j[l4 eO{ @)&! Hf]7
d;fGt;Dddf !$% ca{ #% s/f]8 k'u]sf] 5 .
21. ;xsf/L ljefusf] tYofÍ cg';f/ @)&! Hf]7 d;fGt;Dddf art tyf C0f ;xsf/L
;+:yfx?sf] ;+Vof !@,(*# k'u]sf] 5 . oL ;+:yfx?n] s'n ?= !@@ ca{ ## s/f]8 art
kl/rfng u/L ?= !!( ca{ #^ s/f]8 C0f nufgL u/]sf 5g\ . art tyf C0f ;xsf/L
;+:yfx?sf] sf/f]af/sf] cg'udgdf k|efjsfl/tf Nofpg tyf ;xsf/L ;+:yfx?df
;'zf;g sfod ug{sf] nflu g]kfn /fi6« a}+sn] ;xsf/L ljefunfO{ k|fljlws ;xof]u lb+b}
cfPsf] 5 . @)&! Hf]7 dlxgf;Dddf sf7df08f} nufotsf cGo k|d'v zx/x?df
;+rflnt 7"nf] sf/f]af/ ug]{ art tyf C0f ;xsf/L ;+:yfx?dWo] $!* j6f ;+:yfx?sf]
;3g cg'udgsf] sfd ;DkGg ePsf] 5 . o;dWo] pkTosfleq @@# / pkTosf
aflx/sf zx/x?df !(% art tyf C0f ;xsf/L ;+:yfx? /x]sf 5g\ .
22. ;fgf tyf demf}nf lgIf]kstf{x?sf] a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?df /x]sf] lgIf]ksf] ;'/Iffsf]
;'lglZrt\tf ub}{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?df ;j{;fwf/0fsf] ljZj;gLotf clej[l4 ug]{
p2]Zon] b'O{ nfv ?k}ofF;Ddsf] a}+s lgIf]knfO{ ;'/If0f ug]{ Joj:yf cg'?k @)&! Hf]7
d;fGt;Dddf !&& a}+s tyf ljQLo ;+:yfdfkm{t\ (& nfv *@ xhf/ lgIf]kstf{sf] ?=
@%@ ca{ &^ s/f]8sf] lgIf]k ;'/If0f ePsf] 5 .
23. @)&! a}zfvdf jfl0fHo a}sx?sf] shf{–lgIf]k -k"FhLsf]if ;lxt_ cg'kft &#=%) k|ltzt
k'u]sf] 5 . @)&) c;f/df o:tf] cg'kft ^*=) k|ltzt /x]sf] lyof] . ljsf; a}sx?sf]
shf{–lgIf]k -k"FhLsf]if ;lxt_ cg'kft @)&) c;f/sf] &!=!) k|ltztsf] t'ngfdf @)&!
a}zfvdf &!=* k|ltzt k'u]sf] 5 . To;}u/L, ljQ sDkgLx?sf] shf{–lgIf]k -k"FhLsf]if
;lxt_ cg'kft @)&) c;f/df *!=%) k|ltzt /x]sf]df @)&! a}zfvdf &&=() k|ltzt
/x]sf] 5 .
24. jfl0fHo a}+sx?sf] lgliqmo shf{sf] cg'kft @)&) r}tdf #=)$ k|ltzt k'u]sf] 5 .
@)&) c;f/df o:tf] cg'kft @=%^ k|ltzt /x]sf] lyof] . To;}u/L, ljsf; a}+sx?sf]
cf};t lgliqmo shf{ cg'kft @)&) c;f/sf] $=%% k|ltztaf6 a9]/ @)&) r}tdf
%=^% k|ltzt k'u]sf] 5 eg] ljQ sDkgLx?sf] o:tf] cg'kft @)&) c;f/df !^=)
k|ltzt /x]sf]df @)&) r}tdf ;d]t oyfjt /x]sf] 5 .
25. ;/sf/L :jfldTjsf a}+sx?dWo] g]kfn a}+s ln= sf] lgliqmo shf{sf] cg'kftdf s]xL ;'wf/
cfPklg s[lif ljsf; a}+s ln= / /fli6«o jfl0fHo a}+s ln= sf] o:tf] shf{ cg'kft s]xL
a9]sf] 5 . @)&) c;f/df g]kfn a}+s ln=, /fli6«o jfl0fHo a}+s ln= / s[lif ljsf; a}+s
ln= sf] lgliqmo shf{sf] cg'kft qmdzM $=%# k|ltzt, %=#! k|ltzt / %=&@ k|ltzt
/x]sf]df pQm cg'kft @)&) r}tdf qmdzM %=!$ k|ltzt, $=&& k|ltzt / ^=$#
k|ltzt k'u]sf] 5 .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 7

26. ljQLo :yfloTjnfO{ ;'b[9 ug{sf nflu nfu" ul/Psf] dh{/ ;DaGwL gLltcg'?k cfly{s
jif{ @)&)÷&! Dff @# j6f a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] Ps cfk;df dh{ eO{ ( j6f
;+:yf aGgsf] nflu clGtd :jLs[lt k|fKt ul/;s]sf 5g\\ eg] $ j6f a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?nfO{ dh{ x'g ;}4flGts ;xdlt k|bfg ul/Psf] 5 . a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?
Ps–cfk;df ufEg]÷ufleg] ;DaGwL lgodfjnL, @)^* hf/L ePkl5 s'n ^$ j6f a}+s
tyf ljQLo ;+:yfx? ufleP/ @% ;+:yf ag]sf 5g\ . ljutdf 3/hUufdf k|jflxt shf{
;DaGwdf hf/L ul/Psf] lgb]{zgn] ljQLo :yfloTj sfod ug{ ;sf/fTds c;/ kf/]sf] 5
eg] pTkfbgzLn If]qtk{m shf{ k|jfx a9\g uO{ pTkfbg j[l4df ;xof]u k'Ub} uPsf] 5 .
27. ljQLo k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0fsf] nflu g]kfn /fi6« a}+s P]g, @)%* Pjd\ a}lsË s;'/ tyf
;hfoF P]g, @)^$ nfO{ ;do ;fk]If agfpg pQm P]gx?sf] d:of}bf g]kfn ;/sf/ ;dIf
k7fOPsf] 5 . ;fy}, a}+s tyf ljQLo ;+:yf ;DaGwL P]g, @)^# sf] ;+zf]wgsf nflu
d:of}bf tof/ eO{ g]kfn ;/sf/df k7fpg] qmddf /x]sf] 5 .
df}lb|s l:ylt
28. cfly{s jif{ @)&)÷&! df pNn]Vo ?kdf zf]wgfGt/ art ePsf] sf/0f df}lb|s lj:tf/
cl3Nnf] jif{sf] t'ngfdf pRr /Xof] . cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] P3f/ dlxgf;Dddf
lj:t[t d'b|fk|bfo !#=% k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL cjlwdf o:tf]
d'b|fk|bfo !)=& k|ltztn] dfq j[l4 ePsf] lyof] . jflif{s ljGb'ut cfwf/df @)&! Hf]7
d;fGtdf lj:t[t d'b|fk|bfo !(=$ k|ltztn] a9]sf]n] cfly{s jif{ @)&)÷&! sf]
cGTo;Dddf ;f] j[l4b/ nIos} xf/fxf/Ldf /xg] cg'dfg 5 .
29. cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] P3f/ dlxgf;Dddf s'n cfGtl/s shf{ cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL
cjlwsf] !)=( k|ltzt j[l4sf] t'ngfdf &=! k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . To;}u/L, ;dLIff
cjlwdf lghL If]qtk{msf] shf{ !^=% k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL
cjlwdf o:tf] shf{ !(=$ k|ltztn] j[l4 ePsf] lyof] .
30. cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] P3f/ dlxgfdf a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] lgIf]k cl3Nnf]
jif{sf] ;f]xL cjlwsf] (=* k|ltzt j[l4sf] t'ngfdf !@=% k|ltzt -?= !$* ca{ @#
s/f]8_ n] j[l4 eO{ @)&) h]7 d;fGtdf ?= !##^ ca{ #@ s/f]8 k'u]sf] 5 . o;
cjlwdf jfl0fHo a}sx?sf] lgIf]k !@=) k|ltztn], ljsf; a}+sx?sf] @)=# k|ltztn] /
ljQ sDkgLx?sf] $=* k|ltztn] a9]sf] 5 . ljk|]if0f cfk|jfx nufot kl5Nnf]
dlxgfx?df ;/sf/L vr{df ePsf] j[l4sf] sf/0f cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] cGTo;Dddf
lgIf]k j[l4b/ !(=! k|ltzt k'u]sf] cg'dfg 5 .
31. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 s[lif, pTkfbg, lgdf{0f, pmhf{ nufotsf pTkfbgzLn
If]qtk{m k|jfx ePsf] shf{ tyf nufgL lj:tf/ x'Fb} uPsf] 5 . cfly{s jif{ @)&)÷&! sf]
P3f/ dlxgf;Dddf s[lif If]qtkm{ @$=$ k|ltztn], cf}Bf]lus pTkfbgd"ns If]qtk{m
!%=* k|ltztn], lgdf{0f If]qtkm{ @!=^ k|ltztn] tyf yf]s tyf v'b|f Jofkf/tkm{ !(=&
k|ltztn] shf{df j[l4 ePsf] 5 . To;}u/L, ;dLIff cjlwdf oftfoft, ;+rf/ tyf
;fj{hlgs If]qtkm{ ^=% k|ltztn] shf{sf] lj:tf/ ePsf] 5 . a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?sf] s'n shf{df s[lif -s[lif shf{sf] gofF kl/efiff cg';f/_ tyf pmhf{ If]qsf]
lx:;f qmdzM ^=!^ k|ltzt / @=!# k|ltzt k'u]sf] 5 . To;}u/L, z]o/sf] lwtf]df k|jfx
8 g]kfn /fi6« a}+s

x'g] shf{sf] kl/df0f a9\g] k|j[lQdf /x]sf] 5 . @)&) c;f/df a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?af6 z]o/sf] lwtf]df ?= !@ ca{ (# s/f]8 shf{ k|jfx ePsf]df @)&! h]7df
pQm shf{ ?= !^ ca{ *! s/f]8 k'u]sf] 5 .
t/ntf Joj:yfkg
32. ljk|]if0f cfk|jfx Pjd\ v'b ;]jf cfodf ePsf] pNn]Vo lj:tf/sf sf/0f a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?sf] lgIf]k kl/rfngdf ePsf] j[l4sf] t'ngfdf shf{ nufgL lj:tf/ x'g
g;s]sf]n] cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] z'?b]lv g} a+}lsË k|0ffnLdf clws t/ntfsf] l:ylt
ljBdfg /Xof] . o; cj:yfdf cNksfnLg Aofhb/x? Go"g ljGb'df /x]sf]n] df}lb|s
lj:tf/sf sf/0f d'b|f:kmLltdf rfk kg{;Sg] ;+efjgfnfO{ b[li6ut u/L ;dLIff cjlwdf
a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?df /x]sf] clws t/ntfnfO{ v'nf ahf/ sf/f]af/dfkm{t\ k|zf]rg
ul/Psf] 5 . v'nf ahf/ sf/f]af/nfO{ p2]Zod"ns 9+uaf6 sfof{Gjog ug{ g]kfn /fi6«
a}+s, v'nf ahf/ sf/f]af/ ljlgodfjnL, @)&! sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 .
33. t/ntf Joj:yfkgsf] dfWodaf6 df}lb|s of]ufÍ Pjd\ Aofhb/nfO{ pko'Qm :t/df sfod
/fVg] p2]Zon] o; a}+sn] v'nf ahf/ sf/f]af/nfO{ df}lb|s gLltsf] Ps k|d'v pks/0fsf]
?kdf pkof]u ub}{ cfPsf] 5 . cfly{s jif{ @)&)÷&! df k6s–k6s u/L & b]lv !$
lbg;Ddsf] l/e;{ l/kf]dfk{mt\ ?= ^)@ ca{ %) s/f]8 / ;f]e}m laqmL af]n–saf]ndfkm{t\
?= * ca{ %) s/f]8 u/L s'n ?= ^!! ca{ t/ntf k|zf]rg ul/Psf] 5 . cl3Nnf] jif{
?= * ca{ %) s/f]8 a/fa/sf] t/ntf k|zf]rg ul/Psf] lyof] .
34. cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] z'?b]lv g} a}+lsË k|0ffnLdf t/ntfsf] cj:yf clws /x]sf]n]
o; cjlwdf a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] o; a}+saf6 k|bfg ul/g] :yfoL t/ntf ;'ljwf
pkof]u u/]sf 5}gg\ . a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] cGt/–a}+s sf/f]af/dfkm{t\ cNksfnLg
t/ntf Joj:yfkg ub}{ cfPsf 5g\ . cfly{s jif{ @)&)÷&! df jfl0fHo a}+sx¿n] s'n
?= @)) ca{ &^ s/f]8sf] cGt/–a}+s sf/f]af/ u/]sf 5g\ eg] cGo ljQLo ;+:yfx?n]
?= !&! ca{ ^ s/f]8sf] cGt/–a}+s sf/f]af/ u/]sf 5g\ .
35. ljlgdob/df l:y/tf sfod ug{ tyf a}+lsË If]qsf] t/ntf Joj:yfkg ug{ o; a}+såf/f
cfjZostf cg';f/ ljb]zL ljlgdo vl/b–laqmL ug]{ sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbOPsf] 5 .
o;} qmddf cfly{s jif{ @)&)÷&! df o; a}+sn] jfl0fHo a}+sx?af6 cd]l/sL 8n/ #
ca{ %@ s/f]8 v'b vl/b u/L ?= #$# ca{ $^ s/f]8 a/fa/sf] v'b t/ntf k|jfx u/]sf]
5 . cl3Nnf] jif{ jfl0fHo a}+sx?af6 cd]l/sL 8n/ # ca{ @@ s/f]8 v'b vl/b u/L
?= @*% ca{ # s/f]8 v'b t/ntf k|jfx ePsf] lyof] . To;}u/L, ;dLIff jif{df cd]l/sL
8n/ # ca{ !$ s/f]8 laqmL u/L ?= #)& ca{ (* s/f]8 a/fa/sf] ef/tLo ?k}ofF vl/b
ul/Psf] 5 . cl3Nnf] jif{ cd]l/sL 8n/ # ca{ !@ s/f]8 laqmL u/L ?= @&$ ca{ $$
s/f]8 a/fa/sf] ef/tLo ?k}ofF vl/b ul/Psf] lyof] .
36. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] nufgLof]Uo sf]ifdf cfpg] sdLsf sf/0f shf{ k|jfxdf
;d:of gk/f];\ tyf sd nfutdf pTkfbgzLn If]qtk{msf] shf{ nufgL lj:tf/sf
dfWodaf6 cfly{s j[l4df k|ToIf of]ubfg k'uf];\ eGg] clek|fon] o; a}+saf6
;x'lnotk"0f{ b/df k'g/shf{ ;'ljwf pknAw u/fpg] Joj:yf ul/Psf] sf/0f o:tf]
k'g/shf{sf] pkof]udf j[l4 x'Fb} uPsf] 5 . cfly{s jif{ @)&)÷&! df c;n shf{sf]
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 9

lwtf]df o; a}+saf6 ?= $ ca{ %# s/f]8sf] ;fwf/0f k'g/shf{ tyf ?= @ ca{ (#


s/f]8sf] lgof{t k'g/shf{ ;'ljwf k|bfg ul/Psf] 5 . cl3Nnf] cfly{s jif{df ;fwf/0f tyf
lgof{t k'g/shf{ ;'ljwf cGt/ut qmdzM ?= @ ca{ &$ s/f]8 / ?= &! s/f]8 #^ nfv
k|bfg ul/Psf] lyof] .
cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] df}lb|s gLlt tyf ljQLo If]q sfo{qmd
37. cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] nflu df}lb|s gLltn] ;Daf]wg ug'{kg]{ k|d'v ljifox?df clws
t/ntfsf] Joj:yfkg ub}{ d"No l:y/tf sfod /fVg], pTkfbgzLn If]qdf shf{ k|jfx
lj:tf/ ug]{, ljQLo :yfloTj sfod /fVg] / ljQLo kx'Fr clej[l4 ug]{ h:tf r'gf}tLx?
k|d'v /x]sf 5g\ . pk/f]Qm r'gf}tLx?nfO{ ;fdgf ug]{u/L of] df}lb|s gLltdf pko'Qm
df}lb|s Pjd\ ljQLo If]q;Fu ;DalGwt gLlt tyf sfo{qmdx? to ul/Psf 5g\ .
df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf
38. a}lsË If]qdf nfdf] ;do;Dd pRr t/ntfsf] cj:yf ljBdfg /lx/x]sf] / o;n] d"No,
jfXo If]q Pjd\ ljQLo If]qsf] :yfloTjdf gsf/fTds c;/ kfg{ ;Sg] ;DefjgfnfO{
Wofgdf /fvL df}lb|s gLltsf] sfo{lbzfnfO{ s]xL sl;nf] t'NofOPsf] 5 . tfklg, cfly{s
jif{ @)&!÷&@ sf nflu kl/nlIft cfly{s j[l4 xfl;n ug{ a}+lsË If]qaf6 oy]i7 shf{
k|jfx x'g;Sg] Joj:yf ul/g] 5 .
39. ljk|]if0f cfk|jfx nufot cfly{s ultljlwdf x'g] lj:tf/sf sf/0f ;du| dfu j[l4 x'g],
ef/tdf d"Noj[l4 pRr /xg], vf8L d'n'sdf ljBdfg ;d:ofn] k]6«f]lnod kbfy{sf] d"No
a9\g] / cfGtl/s cfk"lt{hGo cj/f]wx? ;'wf/ x'g afFsL g} /x]sf] h:tf cj:yfx?n]
d'b|f:kmLlt b/nfO{ Go"g :t/df /fVg] sfo{ r'gf}tLk"0f{ 5 . a9\bf] ljk|]if0fsf] sf/0f
vr{of]Uo cfodf x'g] j[l4 / tbg'?k cfk"lt{ ga9\g] l:yltdf cNksfnLg ?kdf dfu
kIfnfO{ g} Jojl:yt ug'{kg]{ cj:yf ljBdfg 5 . t;y{, df}lb|s of]ufÍx?nfO{ jfl~5t
;Ldfleq /fvL dfu kIfaf6 d'b|f:kmLltdf yk rfk kg{ glbg]tk{m df}lb|s gLltsf] hf]8
/xg] 5 .
40. a}+lsË If]qdf ljBdfg pRr t/ntfsf sf/0f cNksfnLg Aofhb/x? Hofb} tn em/]sf]
cj:yf 5 . o;n] ubf{ z]o/ ahf/ / 3/hUuf sf/f]af/tk{m shf{ k|jfx a9]/ ;DklQsf]
d"No (Asset Price) df c:jefljs j[l4 x'g] / ljQLo :yfloTj hf]lvddf kg]{
;DefjgfnfO{ b[li6ut u/L df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf s]xL sl;nf] t'NofOPsf] 5 .
41. g]kfnL cy{tGqsf] Go"g cfly{s j[l4b/nfO{ Wofgdf /fvL pTkfbgzLn If]qdf shf{ nufgL
lj:tf/ ug{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{ clek|]l/t ug'{sf ;fy} ljQLo ;fIf/tfsf]
dfWodaf6 shf{sf] dfu tyf pkof]u kIfnfO{ ;d]t ;'b[9 ug]{tk{m klg df}lb|s gLlt
s]lGb|t /xg] 5 .
42. df}lb|s gLlt sfof{Gjog dfWodsf] ?kdf /x]sf a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] ;'b[9Ls/0f
ub}{ ;du| ljQLo If]qsf] :yfloTj sfod ug{ klg k|:t't df}lb|s gLlt kl/nlIft /x]sf]
5 . o;sf cltl/Qm ljQLo kx'Fr clej[l4tk{m klg Wofg lbg'kg]{ cfjZostf 5 .
10 g]kfn /fi6« a}+s

cfly{s tyf df}lb|s nIo


43. cfly{s jif{ @)&!÷&@ df pkef]Qmf d'b|f:kmLlt b/nfO{ jflif{s cf};t * k|ltzt sfod
/fvL slDtdf * dlxgfsf] j:t' tyf ;]jfsf] cfoft wfGg kof{Kt x'g] ljb]zL ljlgdo
;l~rlt sfod ug]{ / g]kfn ;/sf/sf] cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] ah]6 jQmJodf
plNnlvt ^ k|ltztsf] cfly{s j[l4 xfl;n ug{ ;3fp k'¥ofpg cfjZos df}lb|s t/ntf
Joj:yfkg ug]{ df}lb|s gLltsf] nIo /x]sf] 5 .
44. df}lb|s gLltsf] sfo{lbzf cg'?k df}lb|s If]qaf6 d"Nodf rfk kg{ glbg / kl/nlIft
cfly{s j[l4nfO{ ;xof]u k'¥ofpg df}lb|s gLltsf] cGtl/d nIosf] ?kdf lj:t[t
d'b|fk|bfosf] j[l4b/nfO{ !^ k|ltztsf] xf/fxf/Ldf sfod /flvg] 5 .
45. cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] nflu k|If]lkt cfly{s j[l4b/ tyf d'b|f:kmLlt b/sf] cfwf/df
;[hgf x'g;Sg] ;du| dfusf] cj:yfnfO{ b[li6ut ubf{ lghL If]qtk{msf] shf{ !*
k|ltztn] a9\g] k|If]k0f /x]sf] 5 .
df}lb|s gLltsf] ;+rfng pks/0f
46. df}lb|s gLltn] cjnDag u/]sf] sfo{lbzf adf]lhd cfly{s tyf df}lb|s nIo xfl;n
x'g]u/L df}lb|s gLltsf ;+rfng pks/0fx? rog ul/Psf 5g\ . df}lb|s gLltsf]
sfof{GjognfO{ k|efjsf/L t'Nofpg a}+s tyf ljQLo If]q, n3'ljQ / ljb]zL ljlgdo
;DaGwL gLlt tyf sfo{qmdx? klg o; df}lb|s gLltdf ;dfj]z ul/Psf 5g\ .
47. pNn]vgLo ljk|]if0f cfk|jfxsf sf/0f ;[lht clws t/ntfnfO{ Jojl:yt ub}{ df}lb|s
gLltnfO{ s]xL sl;nf] t'Nofpg] k|of]hgn] o; cfly{s jif{sf] nflu a}+sx?n] sfod
ug'{kg]{ clgjfo{ gub df}Hbft cg'kft a9fpg], a}+sx?nfO{ ljb]zL d'b|f ;l~rltsf] s]xL
c+z ljb]zdf g} nufgL ug{ 5'6 lbg], v'nf ahf/ sf/f]af/nfO{ a9L lqmofzLn t'Nofpg] /
To;sf nflu yk ljQLo pks/0fx? hf/L ug]{ sfo{qmd cl3 a9fOPsf] 5 .
48. cfly{s jif{ @)&!÷&@ b]lv a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] sfod ug'{kg]{ ljBdfg clgjfo{
gub cg'kftnfO{ æsÆ ju{sf] nflu ^=) k|ltzt, ævÆ ju{sf] nflu %=) k|ltzt / æuÆ
ju{sf] nflu $=) k|ltzt sfod ul/Psf] 5 .
49. clGtd C0fbftf ;'ljwf tyf ;'/If0fkqx?sf] l8isfp06 ug]{ k|of]hgsf] nflu nfu" x'g]
a}+sb/nfO{ * k|ltztdf oyfjt sfod /flvPsf] 5 .
50. s[lif, hnljB't, kz'k+IfL Pjd\ dT:okfng Joj;fo / tf]lsPsf cGo pTkfbgzLn If]qsf]
nflu sfod /x]sf] k'g/shf{ b/ %=) k|ltztaf6 36fP/ $=) k|ltzt sfod ul/g] 5 .
ljBdfg cGo k'g/shf{ b/x? eg] oyfjt /flvPsf] 5 .
51. g]kfn ;/sf/sf] cfly{s jif{ @)&!÷&@ ah]6 jQmJodf pNn]v ePadf]lhd kz'k+IfL
kfng, hl8j'6L, t/sf/L / kmnk"mn v]tL, b'Uw Joj;fo, dT:okfng, Rofpv]tL, s[lif
e08f/0f, zLt e08f/0f, kz' awzfnf Pjd\ df;'hGo Joj;fosf] nflu jfl0fHo
a}+sx?af6 ^=) k|ltzt Aofhb/df shf{ pknAw u/fpg] ;DaGwdf cfjZos Joj:yf
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 11

ul/g] 5 . o:tf] shf{ k|jfxsf nflu ;fwgsf] cfjZostf ePdf g]kfn /fi6« a}+saf6
k'g/shf{ pknAw u/fOg] 5 .
52. df}lb|s gLltsf] k|d'v pks/0fsf] ?kdf /x]sf] v'nf ahf/ sf/f]af/nfO{ p2]Zod"ns /
kf/bzL{ 9+un] ;+rfng ug{ æg]kfn /fi6« a}+s, v'nf ahf/ sf/f]af/ ljlgodfjnL, @)&!Æ
sf] th'{df u/L sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 . pQm ljlgodfjnLdf gofF Joj:yf ul/Psf
-s_ lgoldt, -v_ cfsl:ds / -u_ ;+/rgfTds v'nf ahf/ sf/f]af/x?nfO{
cfjZostfg';f/ qmdzM sfof{Gjogdf NofOg] 5 .
53. ljQLo ahf/df b]lvg] ;fwf/0f k|s[ltsf] Go"g÷clws t/ntfnfO{ Joj:yfkg ug{ lgoldt
v'nf ahf/ sf/f]af/ ;ft lbgsf nflu ul/g] 5 . ljQLo ahf/df Go"g t/ntf x'Fbf l/kf]
/ clws t/ntf x'Fbf l/e;{ l/kf] pks/0f k|of]u u/L t/ntf Joj:yfkg ul/g] 5 .
54. df}lb|s t/ntfdf cNksfndf g} 7"nf] k]m/abn cfO{ cNksfnLg Aofhb/df pNn]Vo
ptf/–r9fj cfpg] tyf ljQLo ahf/ cl:y/ x'g] b]lvPdf xKtfsf] s'g} klg lbg
cfsl:ds v'nf ahf/ sf/f]af/ (Fine Tuning Operation) ul/g] 5 . a9Ldf tLg
dlxgf;Ddsf] nflu ul/g] of] cfsl:ds v'nf ahf/ sf/f]af/sf] nflu l/kf]÷l/e;{ l/kf]
tyf af]nsaf]nsf] dfWodaf6 Aofh lbg] u/L lgIf]k ;+sng ug]{ pks/0fx? k|of]u ul/g]
5.
55. bL3{sfnLg k|s[ltsf] t/ntf Joj:yfkg ug{ / df}lb|s gLltsf] sfo{lbzfsf] ;+s]t lbg
cfjZostf cg';f/ ;+/rgfTds v'nf ahf/ sf/f]af/ ul/g] 5 . ;+/rgfTds v'nf ahf/
sf/f]af/sf] nflu ;f]e}m vl/b÷laqmL af]nsaf]n / cfjZostfg';f/ a9Ldf ^
dlxgf;Ddsf] nflu l/kf]÷l/e;{ l/kf] af]nsaf]n pks/0f k|of]u ul/g] 5 . o;sf
cltl/Qm cfjZos k/]sf] v08df g]kfn /fi6« a}+s C0fkq hf/L ul/g] 5 .
56. ;du|df a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] s'n :jb]zL lgIf]k bfloTjsf] a9Ldf b'O{ k|ltztsf]
;Ldfleq /xL ul/g] lgoldt, cfsl:ds tyf ;+/rgfTds v'nf ahf/ sf/f]af/x?sf
nflu l/kf], l/e;{ l/kf], ;f]e}m vl/b, ;f]e}m laqmL tyf lgIf]k ;+sng / g]kfn /fi6« a}+s
C0fkq af]nsaf]n pks/0fx?sf] k|of]u ug{ ;lsg] Joj:yf ldnfOPsf] 5 .
57. ;f]e}m laqmL, ;f]e}m vl/b, l/kf] tyf l/e;{ l/kf] af]nsaf]n h:tf v'nf ahf/ sf/f]af/
g]kfn ;/sf/sf] 6«]h/L lan, ljsf; C0fkq, g]kfn /fi6« a}+s C0fkq tyf o; a}+sn]
;do–;dodf tf]s]sf cGo ;'/If0fkqx?sf] cfwf/df ul/g] 5 .
58. o; a}+ssf] jf;nftsf] cfwf/df tof/ ul/g] t/ntf cg'udg tyf k|If]k0f ;+/rgf
k|ltj]bg Pjd\ cGo ljQLo ;"rsx?n] OlËt ug]{ a}+lsË If]qsf] ;du| t/ntfsf]
l:yltnfO{ s]Gb| ljGb' agfO{ v'nf ahf/ sf/f]af/ ul/g] 5 .
59. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] sfod ug'{kg]{ j}wflgs t/ntf cg'kft ;DaGwL ljBdfg
Joj:yfnfO{ oyfjt sfod ul/Psf] 5 . To;}u/L, cNksflng t/ntf Joj:yfkg ug{
a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{ pknAw u/fOg] :yfoL t/ntf ;'ljwf a}+sb/df pknAw
u/fpg] Joj:yfnfO{ klg lg/Gt/tf lbOPsf] 5 .
60. ;/sf/L C0fkqx?sf] k|fylds tyf bf];|f] ahf/ sf/f]af/nfO{ yk Jojl:yt ug{
C0fkqsf] k|fylds tyf bf];|f] ahf/ Joj:yfkg lgodfjnL, @)^! nfO{ kl/dfh{g u/L
12 g]kfn /fi6« a}+s

:jLs[ltsf nflu g]kfn ;/sf/ ;dIf k]z ul/g] 5 . ;fy}, 6«]h/L ljN; / ljsf;
C0fkqx?sf] af]nsaf]nsf nflu Online Bidding System sf] Joj:yf ul/g] 5 .
61. z]o/ ahf/df cfpg] cgk]lIft ptf/–r9fjaf6 ljQLo :yfloTjdf k|lts"n k|efj
kg{;Sg] ;DefjgfnfO{ Wofgdf /fvL z]o/sf] lwtf]df k|jfx x'g] shf{nfO{ yk Jojl:yt
ul/g] 5 .
62. xfn a}+lsË If]qdf pRr t/ntfsf] cj:yf ljBdfg /x]sf] ;Gbe{df t/ntf Joj:yfkgdf
;xof]u k'¥ofpg] x]t'n] ljb]zL d'b|f sf/f]af/ ug{ cg'dltk|fKt a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n]
cfˆgf] ljb]zL d'b|f ;+lrltsf] lglZrt c+z ljb]zL ljQLo pks/0fdf nufgL ug{ kfpg]
Joj:yf ul/g] 5 .
63. jfl0fHo a}+sx?n] cfˆgf] ljb]zL ljlgdo ;+lrltsf] df}Hbftaf6 cfˆgf] b}lgs t/ntfdf
k|lts"n c;/ gkg]{ u/L pQm df}Hbftdf /x]sf] /sdsf] a9Ldf $) k|ltzt;Dd @ jif{
cjlw;Ddsf] sn l8kf]lh6, ;l6{lkms]6 ckm l8kf]lh6 jf o:t} cGo ;'/lIft
pks/0fx?df nufgL ug{;Sg] Joj:yf ldnfOg] 5 .
ljQLo If]q ;'wf/, lgodg tyf ;'kl/j]If0f
64. ljQLo If]q;Fu ;DalGwt gLlt tyf sfo{qmdx? ljQLo :yfloTj sfod ug{ / ljQLo
kx'Fr Pjd\ ;dfj]zLs/0f clej[l4 ug{ kl/nlIft x'g]5g\ . ljQLo If]qsf] ;du| ljsf; /
l:y/tfsf] nflu ljQLo If]q ljsf; /0fgLlt th'{df x'g] qmddf /x]sf] 5 . cfly{s jif{
@)&!÷&@ df pQm /0fgLlt tof/ kf/L sfof{Gjog z'? ul/g] 5 .
65. e'QmfgL tyf km5\of}{6 k|0ffnL ljQLo :yfloTjsf] Pp6f k"jf{wf/sf] ?kdf /x]sf] kl/k|]Iodf
d'n'ssf] e'QmfgL tyf km5\of}{6 k|0ffnLnfO{ Real Time Gross Settlement (RTGS)
tk{m n}hfg] qmddf On]S6«f]lgs a}+lsË ;DaGwL gLltut Joj:yf eO;s]sf] 5 . o;
;Gbe{df cfly{s jif{ @)&!÷&@ df Payment System Development Strategy hf/L
ePkl5 RTGS sfof{Gjogdf cfpg] u/L cfjZos Joj:yf ldnfOg] 5 . ;fy}, e'QmfgL
tyf km5\of}{6 P]g th'{df u/L sfof{Gjogdf NofOg] 5 .
66. a}+lsË If]qdf ;"rgf k|ljlwsf] k|of]unfO{ a9fjf lbg cfjZos IT Platform sf] ljsf;
u/L IT Gateway sf] Joj:yf ul/g] 5 eg] ;"rgf k|ljlw k|0ffnL;Fu cfpg] sf/f]af/ut
hf]lvd sd ug{ yk Joj:yf ul/g] 5 .
67. ;+/rgfut ;'wf/sf] qmddf /x]sf] /fli6«o jfl0fHo a}+ssf] k"FhLsf]if cfly{s jif{ @)&!÷&@
df tf]lsPsf] cg'kft sfod x'g] u/L pQm a}+snfO{ ;/sf/L If]qsf] Pp6f ;jn a}+ssf]
?kdf ljsl;t ub}}{ nlug] 5 .
68. g]kfn /fi6« a}+ssf] Joj:yfkgdf /xL ;+/rgfut ;'wf/sf] qmddf /x]sf] g]kfn a}+s
lnld6]8sf] k"FhLsf]ifnfO{ cfly{s jif{ @)&!÷&@ df tf]lsPsf] cg'kftdf sfod x'g] u/L
;f] a}+snfO{ g]kfn /fi6« a}+ssf] Joj:yfkg lgoGq0faf6 x6fOg] 5 .
69. åGåsf a]nf aGb ul/Psf a}+ssf zfvfx? o;} cfly{s jif{sf] cGTo;Dddf k'g:yf{kgf ug]{
Joj:yf ul/g] 5 .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 13

70. ljQLo ;dfj]zLs/0f Pjd\ ljQLo ;]jfsf] kx'Fr clej[l4 ug{ o; a}+sn] cl3 ;f/]sf
sfo{qmdx?;Fu} a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf u|fdL0f zfvfx?nfO{ ;d]t ljQLo ;fIf/tf Pjd\
;r]tgf clej[l4 ug]{ sfo{df k|f]T;flxt ul/g] 5 .
71. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] o; a}+sn] tf]s]sf dfkb08x? k"/f u/]sf] cj:yfdf gofF
zfvf vf]Ng], zfvf dh{ ug]{ tyf :yfgfGt/0f ug]{ k|lqmofnfO{ ;/nLs/0f ul/g] 5 .
72. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf ;+:yfksx?sf] ljleGg ;d"xdf juL{s/0f x'g] Joj:yfsf]
cGTo u/L ;a} ;+:yfksx?nfO{ Ps} ;d"xdf /xg] Joj:yf ul/g] 5 .
73. jfl0fHo a}+sx?n] @)&@ c;f/ d;fGt;Dddf cfˆgf] s'n shf{sf] @) k|ltzt shf{
tf]lsPsf] pTkfbgzLn If]qdf k|jfx ug'{kg]{ Joj:yf oyfjt /x]sf] 5 . o; cGtu{t s[lif
/ phf{ If]qdf slDtdf !@ k|ltzt shf{ k|jfx ug'{kg]{ Joj:yfnfO{ klg sfod} /flvPsf]
5 . @)&# c;f/ d;fGt;Dddf ljsf; a}+s / ljQ sDkgLx?n] ;d]t tf]lsPsf
pTkfbgzLn If]qdf s'n shf{sf] qmdzM !% k|ltzt / !) k|ltzt k'¥ofpg] u/L o;
a}+sdf k]z u/]sf] sfo{of]hgf sfof{Gjog u/fpg o:tf] shf{ tf]lsP adf]lhdsf]
cg'kftdf k'¥ofpg' kg]{ Joj:yf ul/g] 5 .
74. jfl0fHo a}+sx?sf] nflu af;]n–@ sf] Advanced Approach nfu" ug]{ ;Gbe{df lglZrt
;LdfeGbf a9Lsf] shf{ tyf ;'ljwf :jLs[t÷k|jfx ubf{ /]l6Ë Ph]G;Laf6 Credit Rating
ug{'kg]{ Joj:yf qmdzM nfu" ul/g] 5 .
75. jfl0fHo a}+sx?df af;]n–# sf k|fjwfgx?nfO{ qmdzM sfof{Gjog ub{} n}hfg sfo{tflnsf
cg';f/ k"FhLsf]if ;DaGwL k|]mdjs{ tof/ eO;s]sf] kl/k|]Iodf pQm k|fjwfgx?
sfof{Gjog ub}{ nlug] 5 . ljBdfg r'Qmf k"FhL ;DaGwL Joj:yfnfO{ eg] xfnnfO{ oyfjt
sfod /flvPsf] 5 .
76. jfl0fHo a}+sx?sf] nflu af;]n–# df cfwfl/t t/ntf cg'udg k4lt nfu" ug{ cfjZos
lgb]{zg hf/L ug'{sf] ;fy} t/ntfsf cfwf/df ;d]t zL3| ;'wf/fTds sf/afxL (Prompt
Corrective Action) nfu" ul/g] 5 .
77. cGt/f{li6«o d'b|f sf]if tyf ljZj a}+ssf] ;xof]udf xfn} ;DkGg Financial Sector
Assessment Program sf] k|ltj]bgn] cf}+NofPsf sfo{x?dWo] ljQLo If]q;Fu ;DalGwt
sfg"g tyf lgodgsf] ;'wf/ ug]{ Pjd\ ljQLo ;+s6sf] cj:yfdf ;f]sf] Joj:yfkgsf]
nflu cfjZos ;|f]tsf] Joj:yf ug]{, ;+s6 lgjf/0f k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ / cGt/f{li6«o
?kdf a}+lsË k|0ffnLdf cjnDag ul/Psf pTs[i6 k|rngnfO{ qmdzM nfu" ug]{ sfo{
;DkGg ul/g] 5 .
78. af;]nsf cfwf/e"t l;4fGtx?sf] :jMd"NofÍg (Self Assessment of Basel Core
Principles) cg';f/ ul/Psf] d"NofÍgsf] cfwf/df pQm l;4fGtx?dWo] pko'Qm x'g]
ljifox?sf] sfo{tflnsf agfO{ qmdzM sfof{Gjog ub}{ nlug] 5 .
79. ljBdfg ljlgd]o clwsf/kq P]g, @)#$ df ;d;fdlos ;+zf]wgsf] nflu ;f]sf] d:of}bf
Joj:yflksf ;+;bdf k]z ug{sf nflu g]kfn ;/sf/ ;dIf k]z ul/g] 5 .
14 g]kfn /fi6« a}+s

80. ljQLo ;]jfsf u|fxs ;+/If0f ;DaGwL cfjZos gLltut Joj:yf th'{df ug{ ljQLo
;]jfsf u|fxs ;+/If0f tyf ljQLo ;fIf/tf ;DaGwL Joj:yfsf] d:of}bf tof/ u/L
;/f]sf/jfnfsf] /fo–;'emfjsf cfwf/df ljQLo ;]jfsf u|fxs ;+/If0fsf] Joj:yf ul/g]
5.
81. ljQLo k|0ffnLnfO{ ;'b[9Ls/0f ug{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{ Ps cfk;df
ufEg]÷ufleg] k|lqmofnfO{ lg/Gt/tf lbFb} a}+s tyf ljQLo ;+:yfx? k|flKt (Acquisition)
;DaGwL ljlgodfjnL, @)&) cg'?k k|flKt (Acquisition) ;DaGwL sfo{nfO{ klg
k|f]T;flxt ul/g] 5 .
82. cfly{s jif{ @)&@÷&# ;Dddf ;a} jfl0fHo a}+sx?df k"0f{ ?kdf hf]lvddf cfwfl/t
;'kl/j]If0f ljlw nfu" ul/g] 5 . ;fy}, u}/–:ynut ;'kl/j]If0fnfO{ hf]lvddf cfwfl/t
k4lt (Risk Based Supervision Approach) cg'?k ug{ cfjZos ;"rgf k|0ffnLnfO{
k|efjsf/L agfpg ;'kl/j]IfsLo Joj:yfkg ;"rgf k|0ffnL (Supervisory
Management Information System) :yfkgf ug]{ sfo{ cl3 a9fOg] 5 . a}+s tyf
ljQLo ;+:yfx?sf] Consolidated Supervision ug{ cfjZos Joj:yf ul/g] 5 .
83. a}+sx?df hf]lvd Joj:yfkg k|0ffnL ;'b[9 agfpg hf]lvd Joj:yfkg ;DaGwdf lgb]{zg
hf/L ul/g] 5 / lg/LIf0fsf] qmddf a}+sx?n] hf]lvd Joj:yfkg Pjd\ lgoGq0f (Risk
Management and Control) ;DaGwdf kof{Kt Joj:yfx? u/]÷gu/]sf] ;DaGwdf
d"NofÍg Pjd\ ljZn]if0f ug]{ k4ltsf] ljsf; ul/g] 5 .
84. shf{ k|of]hgsf] nflu ax'a}+lsË sf/f]af/ (Multiple Banking Transaction) ug]{
sfo{nfO{ lg?T;flxt ug{ cg'udg ug]{ k4ltsf] ljsf; ul/g] 5 . ;fy}, jfl0fHo
a}+sx?af6 rfn" k"FhLsf] nflu C0f k|jfx ug]{ k4ltnfO{ ;'wf/ u/L lglZrt dfkb08sf
cfwf/df To:tf] C0f k|jfx ug]{ Joj:yf ul/g] 5 .
85. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?dWo] nfdf] ;dob]lv Ps} JolSt cWoIf, ;+rfns, k|d'v
sfo{sf/L clws[t tyf k|aGw ;+rfns /x]sf ;+:yfx?df ;+:yfut ;'zf;g sdhf]/ /x]sf]
b]lvPsf]n] To:tf ;+:yfx?df lgIf]kstf{x?sf] lxt sfod x'g g;s]sf] cj:yf ;d]tnfO{
Wofgdf /fvL s'g} klg ;+:yfdf cWoIf, ;+rfns, k|aGw ;+rfns, k|d'v sfo{sf/L
clws[t ;d]tsf kbflwsf/Lx? nuftf/ b'O{ k6seGbf a9L pQm kbdf lgjf{lrt,
dgf]lgt jf lgo'Qm x'g g;Sg] Joj:yf a}+sx? cfk}mn] u/L cfly{s jif{ @)&!÷&@ leq
o; a}+snfO{ hfgsf/L u/fpg' kg]{ Joj:yf ul/g] 5 .
86. a}+ssf nufgLstf{÷;+:yfks / Joj;foL÷C0fL aLrsf] leGgtf sfod u/L ljQLo
;'zf;g sfod ug]{ qmddf s'g} a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf] ;+rfns tyf k|d'v sfo{sf/L
clws[tn] cfˆgf] clwsf+z :jfldTjsf] sDkgL÷kmd{sf] nflu a}+s shf{ lng gkfpg]
Joj:yf ul/g] 5 .
87. a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf pRr Joj:yfkg / ;+rfnsaLr lgoGq0f / ;Gt'ng sfod x'g
;sf];\ / pRr Joj:yfkgdf /x]sf sd{rf/L÷kbflwsf/Lx?n] ;+:yfnfO{ k"0f{sfnLg ;]jf
lbg ;s'g\ eGg] cfzon] cfk"m sfo{/t ;+:yfsf] r'Qmf k"FhLsf] Ps lglZrt k|ltzteGbf
a9L z]o/ :jfldTj x'g] JolQm pQm ;+:yfsf] sfo{sf/L kbdf /xg g;Sg] Joj:yf ul/g]
5.
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 15

88. ljQLo If]qsf ;+:yfx?df ;g\ @)!& ;Dddf International Financial Reporting
Standard (IFRS) k"0f{ ?kdf nfu" ul/g] 5 .
89. ;+:yfut C0fLx?nfO{ shf{ k|bfg ubf{ C0fLx?sf] jf:tfljs ljQLo l:yltsf] cfwf/df
dfq shf{ :jLs[lt Pjd\ k|jfx ug'{kg]{ Joj:yf ul/g] 5 .
90. Jffl0fHo a}+ssf cltl/Qm ljsf; a}+s, ljQ sDkgL / n3'ljQ ;+:yfx?n] ;d]t shf{ tyf
lgIf]kaLrsf] Aofhb/ cGt/ / cfwf/ Aofhb/ dfl;s ?kdf cg'udg ug]{ Joj:yf ul/g]
5 . pSt Aofhb/ cGt/ / cfwf/ Aofhb/nfO{ lgoldt ?kdf cg'udg ul/g] 5 .
Aofhb/ cGt/nfO{ ;+:yfsf] Joj;flostf / sfo{s'zntf dfkg ug]{ cfwf/ agfOg] 5 .
91. æsÆ, ævÆ / æuÆ ju{sf ;+:yfx?nfO{ tf]lsPsf] Go"gtd r'Qmf k"FhL k'¥ofpg @)&!
c;f/ d;fGt;Dd ;do ;Ldf lbOPsf]df ;f] cjlwleq tf]lsPsf] r'Qmf k"FhL k'¥ofpg
g;s]sf a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{ zfvf lj:tf/ tyf gub nfef+z ljt/0fdf /f]s
nufpg'sf] ;fy} lgIf]k ;+sng tyf shf{ nufgLdf lglZrt ;Ldf tf]lsg] 5 .
92. gofF jfl0fHo a}+s, ljsf; a}+s tyf ljQ sDkgLx? :yfkgfsf] nflu lgj]bg lng] sfo{
cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] nflu klg :ylut ul/Psf] 5 .
93. ;DklQ z'4Ls/0f lgjf/0f ;DaGwL cfwf/e"t /0fg}lts ;'wf/sf If]qdf g]kfnn] u/]sf]
k|ult pNn]Vo /x]sf]n] Financial Action Task Force (FATF) n] g]]kfnnfO{ h'g
@)!$ b]lv cfˆgf] ;fj{hlgs ;/f]sf/sf] ;"rL nufot lgoldt cg'udgaf6 x6fP
tfklg ;DklQ z'4Ls/0f tyf cft+safbL lqmofsnfkdf ljQLo nufgL lgjf/0fsf nflu
yk sfo{x? ub}{ hfg'kg]{ b]lvG5 . o; ;Gbe{df o; a}+sdf /x]sf] ljQLo hfgsf/L
OsfOsf] Ifdtf clej[l4 ug{ goAML Software k|of]udf Nofpg] / ;DklQ z'4Ls/0f
lgjf/0f P]gdf Joj:yf eP adf]lhd OsfO ;DaGwL ljlgodfjnL th'{df u/L nfu" ul/g]
5.
3/]n' tyf ;fgf Joj;fo
94. 3/]n' tyf ;fgf Joj;fox?sf] ljsf;sf nflu o; If]qdf shf{ k|jfx j[l4 ug{ a}+s tyf
ljQLo ;+:yfx?nfO{ k|f]T;flxt ul/g] 5 . o; If]qdf k|jfx x'g] shf{sf] ;'/If0f÷aLdf
Joj:yfnfO{ a9L nlrnf] / k|efjsf/L t'Nofpg ;'/If0f ;Ldf, ;'/If0f z'Ns / o:tf]
shf{sf] nflu hf]lvd Joj:yfdf yk 5'6 lbg cfjZos Joj:yf ul/g] 5 . ;fy}, jfl0fHo
a}+sx?df /x]sf SME Desk nfO{ Proactive t'NofO{ o; If]qdf ;]jf k|jfxnfO{
k|efjsf/L t'NofOg] 5 .
95. 3/]n' tyf ;fgf Joj:ffox?nfO{ k|f]T;fxg ug{ ;+rfng eO/x]sf Joj:ffonfO{ jflif{s
sf/f]af/sf] ;fdYo{sf cfwf/df ?= !) nfv;Dd / gofF Joj;fo vf]Ng ?= % nfv;Dd
a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 shf{ k|jfx x'g] Joj:yf ul/g] 5 .
96. g]kfn ;/sf/n] cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] ah]6dfk{mt\ gjLg ljrf/ ePsf t/
nufgLof]Uo k"FhL ;|f]t gePsf ;fgf tyf dWod Joj;foL, cfljisf/stf{ tyf
pBdLx?nfO{ z'? k"FhL pknAw u/fO{ k|f]T;fxg ug{ Ps sf]if (Start Up Fund) v8f
ug]{ Joj:yf u/]sf] ;Gbe{df pQm sf]ifaf6 z'? k"FhL k|fKt u/L ;+rfng ul/g] pBd
16 g]kfn /fi6« a}+s

Joj;fox?nfO{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 cfjZostfg';f/ shf{ pknAw u/fpg]


Joj:yf ul/g] 5 .
97. a}+s tyf ljQLo ;+:yf gePsf :yfgdf n3'ljQ ;+:yfx?af6 :jLsf/of]Uo lwtf] lnO{
;d"xdf cfa4 ePsf tyf gePsf ;a}nfO{ n3'pBd ;~rfng ug{ ?= % nfv;Dd shf{
k|bfg ug]{ Joj:yf ul/g] 5 . pQm shf{ ;DalGwt n3'ljQ ;+:yfx?sf] s'n shf{sf] Ps
ltxfOeGbf a9L x'g gx'g] Joj:yf ul/g] 5 .
n3'ljQ tyf ljQLo kx'“r
98. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] pkl:ylt sd eO{ ljQLo kx'Frsf] cj:yf sdhf]/ /x]sf
If]qdf cjl:yt ;xsf/L ;+:yfx?nfO{ kl/rfng u/L u|fdL0f :jfjnDag sf]ifaf6 yf]s
shf{ k|jfxdf k|fyldstf lbOg] 5 . n3'ljQ ;+:yfx?nfO{ klg cfjZos k/]sf] v08df
u|fdL0f :jfjnDag sf]ifaf6 yf]s shf{ k|jfx ul/g] 5 .
99. o; a}+saf6 ljQLo dWo:ytfsf] sf/f]af/ ug{ cg'dlt k|fKt u/]sf u}/–;/sf/L
;+:yfx?nfO{ tf]lsPsf] k|lqmof k"/f u/L @)&@ c;f/ d;fGt;Dddf æ3Æ ju{sf] n3'ljQ
;+:yfdf kl/0ft eO;Sg] lgb]{zg lbOPsf] 5 . o; k|lqmofnfO{ k|f]T;flxt ug{ To:tf]
;+:yfdf /xg] ;+:yfut z]o/ :jfldTjsf] ;Ldf @% k|ltztaf6 a9fP/ %! k|ltzt
ul/Psf] 5 .
100. ljQLo kxF'r gk'u]sf tf]lsPsf lhNnfx? afx]s cGo lhNnfx?df :yfkgf x'g] n3'ljQ
;+:yfx?sf] nflu rflxg] r'Qmf k"FhL cfly{s jif{ @)&!÷&@ b]lv j[l4 ug'{kg]{ Joj:yf
ul/g] 5 .
101. ljQLo ;]jfsf] kx'Fr sd /x]sf tf]lsPsf lhNnfx?df æ3Æ ju{sf n3'ljQ ;+:yfx?n]
gofF zfvf vf]Nbf o; a}+saf6 lglZrt cjlwsf] nflu z"Go Aofhb/df pknAw u/fOg]
;fk6L ?= @) nfvaf6 a9fO{ ?= #) nfv;Dd sfod ul/g] 5 . ;fy}, o:tf lhNnfx?df
æ3Æ ju{sf n3'ljQ ;+:yfx?n] zfvf lj:tf/ ubf{ g]kfn /fi6« a}+saf6 k"j{ :jLs[lt lng'
gkg]{ Joj:yfnfO{ lg/Gt/tf lbOPsf] 5 .
102. a}+s tyf ljQLo ;+:yfaf6 ljut b'O{ jif{b]lv ljkGg ju{ shf{ pkef]u u/L c;n ju{df
k/]sf ;d"x ;b:onfO{ ;fd"lxs hdfgLdf k|bfg ul/g] shf{sf] ;Ldf ?= ! nfv %)
xhf/af6 j[l4 u/L ?= @ nfv k'¥ofOg] 5 eg] lwtf] lnO{ k|bfg ul/g] n3'pBd shf{sf]
;Ldf ?= $ nfvaf6 j[l4 u/L ?= % nfv sfod ul/g] 5 .
103. a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 dlxnfx?åf/f k|jl4{t n3'pBdsf] nflu ;DalGwt
kl/of]hgf lwtf]df k|jfx x'g] ?= & nfv;Ddsf] kl/of]hgf shf{nfO{ ljkGg ju{ shf{df
u0fgf ul/g] 5 . ;fy}, o:tf] shf{ ;'/If0f u/fpg] Joj:yf ldnfOg] 5 .
104. n3'ljQ ;+:yfx? nufot ljkGg ju{sf] shf{ pkof]u Ifdtf ck]lIft ?kdf lj:tf/ x'g
;s]sf] 5}g . ;fy}, o; If]qdf nufgLsf nflu n3'ljQ ;+:yfx?df tTsfn ;|f]tsf] cefj
gb]lvPsf]n] a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 tf]lsPsf ljkGg ju{df k|jfx ug'{kg]{ shf{
cg'kftnfO{ xfnnfO{ oyfjt /flvPsf] 5 .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 17

105. ;j{;fwf/0f hgtfdf ljQLo kx'Fr lj:tf/ ug{ / ljQLo pks/0fx?sf] k|efjsf/L pkof]u
ug{ ljQLo ;fIf/tf /0fgLlt th''{df u/L sfof{Gjogdf NofOg] 5 . o;sf nflu
ljBfyL{;Fu g]kfn /fi6« a}+s, ;fIf/tf ;DaGwL ;fdu|L, cGo hgr]tgfd"ns sfo{qmd,
cGt/lqmof / ;"rgf Pjd\ ;+rf/nfO{ k|efjsf/L 9+uaf6 pkof]u ul/g] 5 .
106. n3'ljQ ;+:yfx?nfO{ qmdzM shf{ ;"rgf s]Gb|;Fu cfj4 ug]{ Joj:yf ul/g] 5 . o;af6
n3'ljQ ;+:yfx?aLr shf{ ;"rgf cfbfg–k|bfg ug{ ;xh x'g'sf ;fy} shf{sf]
bf]xf]/f]kgfsf] ;d:of sd ug{ ;xof]u k'Ug] 5 .
107. If]qLo :t/df /x]sf kfFrj6f u|fdL0f ljsf; a}+sx? dh{ eO{ g]kfn u|fdL0f ljsf; a}+s
lnld6]8 :yfkgf ePsf] 5 . pQm u|fdL0f ljsf; a}+snfO{ Joj;flos ?kdf ;+rfng ub}{
;+:yfut ;'b[9Ls/0f ug{sf] nflu cfjZos Joj:yf ldnfOg] 5 .
108. art tyf C0f ;xsf/L ;+:yfx?nfO{ alnof] ;'kl/j]IfsLo bfo/fleq NofO{ ljQLo
:yfloTj sfod ug{sf nflu lgofds lgsfonfO{ cfjZos ;xof]u k'¥ofpg ;xsfo{
ul/g] 5 .
ljb]zL ljlgdo Joj:yfkg
109. ljZj ljQLo ahf/;Fu PsLs[t x'Fb} uPsf] /fli6«o cy{tGqdf k"FhL vftf kl/jTo{tfsf
Joj:yfx? ;dofg's"n agfpg ljb]zL ljlgdo lgoldt ug]{ P]g / ljb]zdf nufgL ug{
k|ltaGw nufpg] P]gsf] ;+zf]wgsf nflu k|:tfjsf] d:of}bf tof/ u/L g]kfn ;/sf/
;dIf k]z ul/g] 5 .
110. ;'g cfoft tyf laqmL ljt/0f k|0ffnLnfO{ ahf/sf] cj:yf cg'?k ;do ;fk]If kl/jt{g
ub}{ nlug] 5 . ;'g–rfFbL Joj;fox?nfO{ rflxg] sRrf kbfy{ cfk"lt{nfO{ ;xh ug{sf]
nflu ljBdfg Joj:yfnfO{ kl/dfh{g ul/g] 5 . ;fgf] dfqfdf klg ;'g vl/b ug{ ;lsg]
/ sf7df8f}+ pkTosf aflx/ klg jfl0fHo a}+sx?n] ;'g laqmL ug{;Sg] Joj:yf ul/g] 5 .
111. kl/jTo{ ljb]zL d'b|f e'QmfgL u/L ef/taf6 cfoft ug{ kfOg] j:t'x?sf] ;"rLdf
cfjZostfsf cfwf/df j:t'x? yk ub}{ n}hfg] gLltnfO{ lg/Gt/tf lbOg] 5 .
112. ljb]zl:yt c:ktfndf uO{ cf}ifwf]krf/ u/fpg / cfjZos cf}iflw vl/b ug]{ k|of]hgsf]
nflu g]kfnL gful/sx?nfO{ tf]lsPsf] dfkb08 k"/f u/]sf] v08df Ohfhtkqk|fKt a}+s
tyf ljQLo ;+:yfx?n] jflif{s cd]l/sL 8n/ !) xhf/;Dd kfpg] u/L ;6xL ;'ljwf
k|bfg ug{;Sg] Joj:yf ul/g] 5 .
113. rLg;Fusf] Jofkf/df clej[l4 eP;Fu} Jofkf/ gfsfx? lj:tf/ xF'b} uPsf] kl/k|]Iodf
g]kfnsf] /;'jfu9L eG;f/ ljGb' eO{ Pn=;L= dfk{mt\ klg ;fdfg cfoft ug{;Sg] Joj:yf
ldnfOg] 5 .
114. g]kfnL 6«fen÷6';{ sDkgLx?n] g]kfnL gful/snfO{ ljb]z e|d0fsf nflu sDkgL cfk}mn]
jf ljb]zL Ph]G;L;Fu ;xsfo{ u/L ljleGg 6"/ Kofs]h ;DaGwL ;]jf laqmL u/]df ljhs
(Invoice) adf]lhd lglZrt /sd;Dd 6«fen sDkgLnfO{ ;6xL ;'ljwf lbg] Joj:yf
ldnfOg] 5 .
18 g]kfn /fi6« a}+s

115. ef/taf6 d]lzg/L tyf cf}hf/x? ef8fdf NofpFbf e'QmfgL ug'{kg]{ ef8f /sd ef=?= !)
nfv;Dd tf]lsPsf] dfkb08 cg'?k jfl0fHo a}+sx?af6} ;6xL ;'ljwf lbg;Sg] Joj:yf
ul/g] 5 .
116. g]kfnL gful/sx?n] cfˆgf] klxrfg v'Ng] k|df0f ;lxt cfk"m;Fu /x]sf] gub kl/jTo{
ljb]zL d'b|f ;6xLsf] nflu Ohfhtkqk|fKt a}+s tyf ljQLo ;+:yfdf cg'/f]w u/]df Ps
k6sdf cd]l/sL 8n/ !))) jf ;f] a/fa/ x'g] cGo kl/jTo{ ljb]zL d'b|f Ohfhtkq
k|fKt ;+:yfn] ;6xL -v/Lb_ ug{] ;LdfnfO{ j[l4 u/L cd]l/sL 8n/ #))) ;Dd k'¥ofOg]
5.
117. g]kfnsf ;+3–;+:yf tyf sDkgLx?n] ef/taf6 cd]l/sL 8n/df e'QmfgL x'g]u/L
Software vl/b ubf{ lglZrt /sd;Ddsf] Software Pn=;L= dfk{mt\ cfoft ug{ kfpg]
Joj:yf ul/g] 5 .
118. ef/taf6 lelqg] ljk|]if0f k|0ffnLdf /x]sf ljBdfg sl7gfOx? s'6g}lts tyf s]Gb|Lo
a}+ssf] txdf ;dfwfg ub}{ ef/taf6 ljk|]if0f leq\ofpg] sfo{nfO{ ;/n / ;xh agfOg]
5.
119. ljb]zaf6 g]kfndf ljleGg ;]jfx?sf] e'QmfgL ug]{ k|of]hgsf nflu Online e'QmfgLsf]
k|rng a9\b} uPsf] ;Gbe{df ;f] sf/f]af/nfO{ Jojl:yt ug{ pko'Qm gLlt agfO{ nfu"
ul/g] 5 . To;}u/L, ljb]zL j:t' jf ;]jf Online Purchase ug{] ;'ljwf k'¥ofpg] x]t'n]
8]lj6 / q]ml86 sf8{ hf/L ug]{ Joj:yfnfO{ v's'nf] ug'{sf ;fy} jflif{s @,))) cd]l/sL
8n/;Ddsf] o:tf] vl/b Online dfk{mt\ ug{ ;Sg] Joj:yf ldnfOg] 5 .
120. g]kfnL jfo';]jf sDkgLx?n] xjfO{ hxfhsf OlGhg tyf kf6{k"hf{ h:tf ;fdfg ljb]zaf6
cfoft jf dd{t u/L Nofpg] cj:yfdf ;DalGwt lgodgsf/L lgsfosf] l;kmfl/;sf]
cfwf/df cd]l/sL 8n/ ! nfv;Dd jfl0fHo a}+sx?dfkm{t\ cu|Ld e'QmfgL k7fpg ;Sg]
Joj:yf ldnfOg] 5 .
121. b"/;~rf/ ;DaGwL ;]jf k|bfos g]kfnL sDkgLx?n] ljb]zL sDkgLx?;Fu ;Demf}tf u/L
;]6]nfO6 ;]jf ef8fdf lng] jf k|of]u ug]{ u/]sf] cj:yfdf ;DalGwt lgodgsf/L
lgsfosf] l;kmfl/;df jflif{s cd]l/sL 8n/ ! nfv;Ddsf] ef8f e'QmfgL jfl0fHo
a}+sx?dfkm{t\ ug{ ;lsg] Joj:yf ul/g] 5 .
122. g]kfndf sfo{/t INGO x?n] g]kfndf /x]sf sfof{nodfk{mt\ ljb]zL d'b|f k|fKt u/L
g]kfn nufot cGo d'n'ssf nflu klg sfo{qmd ;+rfng u/]sf] cj:yfdf ljb]zL d'b|f
g]kfn lelqPsf] k|df0fsf cfwf/df g]kfnsf nflu k|fKt /sd s§f u/L afFsL /sd
jfl0fHo a}+sx?Dffk{mt\ cGo d'n's k7fpg ;Sg] Joj:yf ul/g] 5 .
123. kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf vftf x'g] g]kfnLn] cfˆgf] vftfaf6 j:t' tyf ;]jf vl/b ug]{
k|of]hgsf nflu jflif{s cd]l/sL 8n/ !),))) ;Dd e'QmfgL lbg;Sg] Joj:yf ul/g]
5.
124. ljb]zL ljlgdo ;+lrlt Joj:yfkgtk{m nufgLnfO{ ljljlws/0f u/L ;'/lIft Pjd\
clwstd k|ltkmno'Qm pks/0fx?df nufgL ug]{ p2]Zon] cfly{s jif{ @)&)÷&! af6
rLgsf] cGt/–a}+s ;/sf/L C0fkq ahf/df nufgL k|f/De ul/Psf]df ljb]zL ljlgdo
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 19

nufgLsf] If]q tyf bfo/fnfO{ cem km/flsnf] agfpg ;fs{ /fi6«aLr ljb]zL ljlgdo
nufgLsf ;Defjgfaf/] cWoog u/L nufgL ljljlws/0f ub}{ nfg] sfo{ cufl8 a9fOg]
5.
125. rLg;Fu x'g] cfoft÷lgof{t Jofkf/sf] nflu jfl0fHo a}+sx?dfk{mt\ x'g] e'QmfgL k|0ffnLnfO{
Jojl:yt ug{ rLgsf] ljleGg :yfgdf /x]sf jfl0fHo a}+sx?dfk{mt\ a}+lsË sf/f]af/ ug{
;lsg] Joj:yf ldnfOg] 5 .
126. jfl0fHo a}+sx?n] cfˆgf] ljb]zL ljlgdo ;+lrltsf] df}Hbftaf6 pko'Qm k|ltkmn lng;Sg]
t'Nofpg cfˆgf] b}lgs t/ntfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L pQm df}Hbftdf /x]sf] /sdsf]
lglZrt k|ltzt;Dd g]kfnsf] j}b]lzs Jofkf/ 7"nf] kl/df0fdf ePsf d'n'sx?sf] d'b|fdf
;d]t sn l8kf]lh6, ;l6{lkms]6 ckm l8kf]lh6 jf o:t} cGo ;'/lIft pks/0fx?df
nufgL ug{;Sg] Joj:yf ldnfOg] 5 .
127. ef/t afx]s t];|f] d'n'sx?af6 8«fˆ6, 6L=6L= sf] dfWodaf6 j:t' cfoft ubf{ Ps
k6sdf a9Ldf cd]l/sL 8n/ #) xhf/ a/fa/;Ddsf] e'QmfgL lbg kfOg] Joj:yf
/x]sf]df ;f] ;LdfnfO{ j[l4 u/L cd]l/sL 8n/ #% xhf/ sfod ul/g] 5 .
cGTodf
128. d'n'ssf] ;dli6ut cfly{s l:ylt ;Gtf]ifk|b /x]tfklg s]xL cGt/lglxt hf]lvdx?
cy{Joj:yfdf ljBdfg g} 5g\ . pRr ljk|]if0f cfk|jfxsf] sf/0fn] dfq jfXo If]q l:ylt
;'b[9 /xg ;s]sf] 5 eg] cg's"n df};dsf sf/0fn] cfly{s j[l4b/df s]xL ;'wf/ ePsf]
cj:yf 5 . d"No j[l4b/ Ps c+sdf /x]klg d"Nodf rfksf] l:ylt /lx/x]sf] 5 . Jofkf/
3f6f km/flsnf] x'Fb} uPsf] 5 . a}+lsË If]qdf pRr t/ntf sfod /x]sf] ePtfklg lghL
If]qdf a}+s shf{sf] pknAwtf ;Lldt If]q / u|fxs ;d"xdf s]lGb|t 5 . o; k[i7d"lddf
th'{df ul/Psf] cfly{s jif{ @)&!÷&@ sf] of] df}lb|s gLlt dfu kIfaf6 d"No tyf jfXo
If]q :yfloTjdf rfk kg{ glbg] / cfk"lt{tk{m pTkfbgzLn If]qx?df hfg] shf{ k|jfxnfO{
k|f]T;fxg u/L cfly{s j[l4df ;xof]u k'¥ofpg] lbzfdf pGd'v /x]sf] 5 . k|:tfljt df}lb|s
gLltsf] sfof{Gjogaf6 ljQLo If]qdf pknAw t/ntfnfO{ pTkfbgzLn If]qtk{m k|jfx
ug{, d"No l:y/tf xfl;n ug{, ljQLo :yfloTj sfod ug{, ljb]zL ljlgdo sf/f]af/nfO{
;xh agfpg tyf ljQLo ;]jfsf] kx'Fr lj:tf/ u/L ;dfj]zL cfly{s ljsf; xfl;n ug{
;3fp k'Ug] ljZjf; lnOPsf] 5 . o;sf] nflu ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx?sf] ;xof]u
plQs} dxTjk"0f{ /xg] o; a}+ssf] 7DofO{ /x]sf] 5 .
129. k|:t't df}lb|s gLlt th'{dfsf] qmddf ;xof]u k'¥ofpg] g]kfn ;/sf/sf ljleGg
lgsfox?, a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?, pBf]u–jfl0fHo If]qsf ljleGg Jofj;flos ;+3–
;+:yfx?, ljåt\ ju{, ;~rf/ dfWod nufot ;a} ;/f]sf/jfnfx?nfO{ g]kfn /fi6« a}+s
wGojfb 1fkg ug{ rfxG5 . of] df}lb|s gLltdf Joj:yf ul/Psf gLlt tyf
sfo{qmdx?sf] sfof{Gjogdf ;bfem} ;a}sf] ;xof]u k|fKt x'g] ck]Iff ul/Psf] 5 .
20 g]kfn /fi6« a}+s

cg';"rL !
cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] df}lb|s gLltsf] nIo tyf k|ult ljj/0f
qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt
! $@ cfly{s jif{ @)&)÷&! df jflif{s cf};t d'b|f:kmLlt b/nfO{ * jflif{s cf};t d'b|f:kmLlt b/ (=) k|ltztsf] xf/fxf/Ldf /xg] cg'dfg
k|ltztdf sfod /fVg] . /x]sf] .
@ $@ slDtdf * dlxgfsf] j:t' tyf ;]jfsf] cfoft wfGg;Sg] ljb]zL ljb]zL ljlgdo ;l~rltn] sl/a !) dlxgfsf] j:t' tyf ;]jf cfoft
ljlgdo ;l~rlt sfod ug]{ . wfGg kof{Kt x'g] cg'dfg /x]sf] .
# $@ %=% k|ltztsf] cfly{s j[l4 xfl;n ug{ ;xof]u k'¥ofpg cfjZos lghL If]qtk{msf] shf{ !&=% k|ltztn] j[l4 x'g] cg'dfg /x]sf] .
shf{sf] Joj:yf ug]{ . lghL If]qtkm{ hfg] shf{ !*=) k|ltztn]
a9\g] .
$ $# lj:t[t d'b|fk|bfosf] j[l4b/nfO{ !^=) k|ltztsf] xf/fxf/Ldf sfod ljb]zL d'b|f ;l~rlt nIo eGbf lgs} a9L ePsf]n] lj:t[t d'b|fk|bfosf]
/fVg] . j[l4b/ !(=) k|ltzt sfod /xg] cg'dfg /x]sf] .
% $$ s'n cfGtl/s shf{ !&=! k|ltztn] a9\g] . ;/sf/n] a}+lsË If]qaf6 Go"g shf{ pkof]u u/]sf]n] cfGtl/s shf{
!$=$ k|ltztn] dfq a9\g] cg'dfg /x]sf] .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 21

cg';"rL @
cfly{s jif{ @)&)÷&! sf] ljQLo If]q, n3'ljQ tyf ljb]zL ljlgdo ;DaGwL gLlt tyf sfo{qmdx?sf] k|ult ljj/0f
qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt
! $& a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] sfod ug'{kg]{ clgjfo{ gub cg'kft …sÚ @)&! j}zfv clGtd xKtfdf cf};t gub cg'kft …sÚ ju{sf jfl0fHo
ju{sf] nflu %=) k|ltzt, …vÚ ju{sf] nflu $=% k|ltzt / …uÚ a}+sx?sf] !)=@@ k|ltzt, …vÚ ju{sf ljsf; a}+sx?sf] %=@^ k|ltzt /
ju{sf] nflu $=) k|ltzt sfod ug]{ . …uÚ ju{sf ljsf; a}+sx?sf] $=$$ k|ltzt sfod /x]sf] .
@ $* æsÆ ju{sf ;+:yfsf nflu !@ k|ltzt, rNtL tyf sn lgIf]k @)&! j}zfvdf …sÚ ju{sf jfl0fHo a}+sx?sf] j}wflgs t/ntf cg'kft
;+sng ug]{ ævÆ / æuÆ ju{sf ;+:yfsf] nflu qmdzM ( k|ltzt / cf};tdf @&=# k|ltzt tyf …vÚ ju{sf ljsf; a}+s / …uÚ ju{sf ljQ
* k|ltzt j}wflgs t/ntf cg'kft sfod ug]{ . sDkgLx?sf] o:tf] cg'kft cf};tdf qmdzM @$=) k|ltzt / !&=(
k|ltzt sfod /x]sf] .
# $( l/kf] tyf l/e;{ l/kf] af]nsaf]nsf] clwstd cjlwnfO{ @* lbgaf6 @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L u/L ;f] Joj:yf nfu" ul/Psf] .
36fO{ @! lbg sfod ug]{ .
$ %) cNksfnLg t/ntf Joj:yfkgsf] nflu v'nf ahf/ sf/f]af/nfO{ cfly{s jif{ @)&)÷&! df & lbg / !$ lbgsf] l/e;{ l/kf]dfkm{t\ k6s–
k|efjsf/L agfpg] . k6s u/L Cumulative ?kdf ?= ^)@ ca{ %) s/f]8 a/fa/sf] t/ntf
k|zf]rg ul/Psf] .
% %) 6«]h/L ljN; Pjd\ ljsf; C0fkqx?sf] af]nsaf]ndf Online Software lgdf{0f sfo{ ;DkGg eO{ o; ;DaGwL sfo{ clGtd r/0fdf
Bidding System nfu" ug{] . k'u]sf] .
^ %) v'nfahf/ ;~rfng ljlgodfjnLsf] th'{df Pjd\ sfof{Gjog ug{] . g]kfn /fi6« a}+s, ;+rfns ;ldltsf] a}7såf/f kfl/t eO{ @)&! h]7af6
ljlgodfjnL nfu" ul/Psf] .
& %) k|fylds Joj;fostf{ k|0ffnL (Primary Dealer System) nfu" ug{ k|fylds Joj;fostf{nfO{ ;d]6\g] u/L ;/sf/L C0fkqsf] k|fylds tyf
cfjZos k"jf{wf/ tof/ ug]{ . bf];|f] ahf/ Joj:Yffkg lgodfjnL, @)^! sf] k'g/n]vg d:of}bf tof/
ePsf] .
* %! g]kfn ;/sf/sf] :jLs[ltdf bL3{sfnLg C0fkqx? hf/L ug]{ . cfly{s jif{ @)&)÷&! Dff -@ k6sdf u/L qmdzM % jif]{ ?= # ca{sf] /
& jif]{ ?= ^ ca{sf] u/L_ ?= ( ca{sf] ljsf; C0fkq, % jif]{ ?= ()
s/f]8 ^% nfvsf] /fli6«o artkq, % jif]{ ?= & s/f]8 ^$ nfvsf]
j}b]lzs /f]huf/ artkq lgisfzg ul/Psf] .
22 g]kfn /fi6« a}+s

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


( %@ cfwf/ b/sf] cjwf/0ff qmdzM cGo ljQLo ;+:yfx?df ;d]t nfu" @)&) ebf}Dff lgb]{zg hf/L u/L ;f] adf]lhd a}+sx?n] cfwf/ b/
ug]{ . k|sfzg ug{ z'? u/]sf . cGo ljQLo ;+:yfx? ;d]t cfwf/ b/ k|sfzg
z'? ug]{ qmddf /x]sf .
!) %$ s[lif, hnljB't, kz'k+IfL Pjd\ dT:okfng Joj;fo / tf]lsPsf @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L u/L sfof{Gjogdf NofOPsf] . o;
cGo pTkfbgzLn If]qsf] nflu sfod /x]sf] k'g/shf{b/ ^ Joj:yf cGtu{t @)&! c;f/;Dddf $ jfl0fHo a}+sx?n] s'n ?=$ ca{
k|ltztaf6 36fP/ % k|ltzt sfod ug]{ . o:tf] k'g/shf{sf] xsdf %# s/f]8 ;'ljwf pkof]u u/]sf] .
a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] u|fxsaf6 a9Ldf ( k|ltzt;Dd Aofh
lng ;Sg] Joj:yf ug]{ .
!! %% ljz]if k'g/shf{b/nfO{ !=% k|ltztaf6 36fP/ ! k|ltzt sfod ug]{ . @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L u/L sfof{Gjogdf NofOPsf] . o;
o:tf] ;'ljwf pkof]u ubf{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] ;DalGwt Joj:yf cGtu{t @)&! c;f/;Dddf & jfl0fHo a}+sx?n] s'n ?=@ ca{
u|fxsaf6 a9Ldf $=% k|ltzt;Dd Aofh lng ;Sg] Joj:yf ug]{ . (# s/f]8 -lgof{t k'g/shf{_ ;'ljwf pkof]u u/]sf] .
!@ %^ ljkGg ju{ shf{ cg'kft jfl0fHo a}+sx?n] $=% k|ltzt, ljsf; @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L ul/Psf]df o:tf] cg'kft @)&) r}t
a}+sx?n] $=) k|ltzt / ljQ sDkgLx?n] #=% k|ltzt k'¥ofpg' kg]{ d;fGt;Dddf jfl0fHo a}+sx?sf] %=) k|ltzt, ljsf; a}+sx?sf] $=(
Joj:yf ug]{ . k|ltzt / ljQ sDkgLx?sf] #=@ k|ltzt /x]sf] .
!# %& jfl0fHo a}+sx?n] pTkfbgzLn If]qdf k|jfx ug]{ shf{ s'n shf{sf] @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] . bfo/f km/flsnf] kfg{ @)&)
@) k|ltzt k'¥ofpg] u/L o; a}+sdf k]z u/]sf] sfo{of]hgf c;f]hdf k'gM kl/efiff ul/Psf] . @)&! h]7;Dd o; cGtu{t s[lifdf
sfof{Gjog u/fpg @)&@ c;f/;Dddf o:tf] shf{ tf]lsP ^=!^ / phf{df @=!# k|ltzt shf{ k|jfx ePsf] .
adf]lhdsf] cg'kftdf k'¥ofpg' kg]{ Joj:yf ul/g]] . o; cGtu{t
s[lif / phf{ If]qdf slDtdf !@ k|ltzt shf{ k|jfx ug'{kg]{ Joj:yf
ul/g] .
!$ %& ljsf; a}+s / ljQ sDkgLx?n] ;d]t cfufdL # jif{leq o; Joj:yf cGtu{t ljsf; a}+s / ljQ sDkgLx?n] cfufdL # jif{leq
pTkfbgzLn If]qdf s'n shf{sf] Ps lglZrt k|ltzt shf{ k|jfx pTkfbgzLn If]qdf s'n shf{sf] qmdz M !% k|ltzt / !) k|ltzt
ug]{ sfo{of]hgf tof/ u/L @)&) k'; d;fGt;Dddf o; a}sdf k]z shf{ k|jfx ug'{kg]{ Joj:yf ul/Psf] .
ug'{kg]{ Joj:yf ug]{ .
!% %* n3'ljQ ;]jf k|fKt u/L Joj;fo u/]sf / To;sf] bfo/faf6 dfly ;+:yfut ;DaGw lj:tf/ / ;"rgf k|0ffnL ljsf; ug]{ ;DaGwdf
pSn]sf ;fgf tyf demf}nf Joj;fo / dlxnf pBdLåf/f k|jl4{t cfjZos 5nkmn eO/x]sf] . jfl0fHo a}+sx? qmdzM ;fgf Joj;foLtk{m
Joj;fosf] nflu æsÆ, ævÆ / æuÆ ju{sf a}+s tyf ljQLo pGd'v ePsf] .
;+:yfx?n] ljQLo ;]jf / shf{ pknAw u/fpg ;Sg]u/L ;+:yfut
;DaGw lj:tf/ / ;"rgf k|0ffnL ljsf; ug]{ .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 23

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


!^ %( g]kfn ;/sf/ ;d]tsf] ;dGjo / cGo ;/f]sf/jfnfx?sf] ljQLo If]q /0fgLlt th'{df ug]{ sfo{df ;a} ;DalGwt lgodgsf/L
;+nUgtfdf ljQLo If]q ljsf; /0fgLlt th'{df ug]{ . lgsfox? ;lDdlnt sfo{bnn] k|f/lDes k|ltj]bg tof/ kf/]sf] .
!& ^) ljQLo ;]jfsf] kx'Fr clt Go"g /x]sf lhNnfx?df n3'ljQ ;+:yf o; Joj:yf cGtu{t @)&! c;f/;Dd c5fd lhNnfdf s]Gb|Lo
vf]Ng k|fyldstf lbg] . sfof{no /xg] u/L n3'ljQ ;+:yf vf]Ng Ps lgj]bg k|fKt ePsf] .
!* ^! gofF zfvf :yfkgfsf] nflu z'Go Aofhb/df C0f pknJw u/fpg] @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] . @)&! h]7;Dddf æ3Æ ju{sf
Joj:yfnfO{ lg/Gt/tf lbg] . # ljQLo ;+:yfx?nfO{ cf7j6f zfvf vf]n] jfkt ?= ! s/f]8 ^) nfv
z'Go Aofhb/df ;fk6L pknAw u/fOPsf] .
!( ^! lhNnf ;b/d'sfd tyf gu/ If]qeGbf aflx/ zfvf lj:tf/ ug{ @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] . a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf]
k|f]T;flxt ug]{ . u|fdL0f If]qx?df ;]jf lj:tf/ eO/x]sf] .
@) ^@ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{ jftfj/0fLo / ;+:yfut ;fdflhs @)&) k';df lgb]{zg hf/L ul/Psf] . a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{
pQ/bfloTj jxg ug{] lqmofsnfkx? ;+rfng ug{ clek|]l/t ug]{ . jftfj/0fLo / ;+:yfut ;fdflhs pQ/bfloTj jxg ug{ CAMELS /]l6Ëdf
cfjZos ;dfof]hg ul/Psf] .
@! ^# ljutdf åGåaf6 lj:yflkt ePsf a}+s zfvf k'g/:yfkgf ug{ jf @)&! h]7;Dddf g]kfn a}+s ln= sf @$ j6f / /fli6«o jfl0fHo a}+ssf #& j6f
To:tf If]qdf ;]jf k'g/:yfkgf ug{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{ zfvfx? k'g/:yfkgf eO;s]sf] / g]kfn a}+s ln= sf yk @ j6f / /fli6«o
pTk|]l/t ug]{ . jfl0fHo a}+s ln= sf * j6f o:tf zfvfx? k'g/:yfkgf x'g] r/0fdf /x]sf] .
@@ ^$ skmL, ;'Gtnf, lrof h:tf s[lif Joj;fo / kz'kfng tyf b'UwhGo @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] . o:tf] shf{ pknAw gePsf]
Joj;fo nufotsf kl/of]hgfsf] nflu lglZrt /sd;Ddsf] shf{ ;DaGwdf u'gf;f] ;'Gg] Joj:yf ldnfOPsf] . s[lif If]qdf a}+s shf{ j[l4
;DefJotfsf cfwf/df kl/of]hgfs} lwtf]df k|jfx ug{ kfpg] eO/x]sf] .
Joj:yf ug]{ .
@# ^% æsÆ, ævÆ / æuÆ ju{sf a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] shf{ tyf u0fgf ljlw tof/ u/L ;f] ;lxtsf] lgb]{zg @)&) c;f]hdf hf/L
lgIf]k aLrsf] cf};t Aofhb/ cGt/nfO{ lglZrt ;doleq % ul/Psf] . @)&! h]7df jfl0fHo a}+sx?sf] shf{ tyf lgIf]kaLrsf]
k|ltztleq Nofpg' kg]{ Joj:yf ug]{ . efl/t cf};t Aofhb/ cGt/ ^=%( k|ltzt sfod /x]sf] . Aofhb/
cGt/ u0fgf ljlwnfO{ @)&! c;f/df yk kl/dfh{g ul/Psf] .
@$ ^^ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] Pp6} k|s[ltsf] lgIf]k tyf shf{sf] o; ;DaGwdf ljQLo ;+/If0f tyf ljQLo ;fIf/tf ;DaGwL Joj:yfsf]
Aofhb/df lglZrt k|ltzt ljGb'eGbf a9L km/s ug{ gkfpg] d:of}bf tof/ u/L /fo÷k|ltlqmof ;+sng ug]{ sfo{sf] nflu o; a}+ssf]
Joj:yf ul/g'sf ;fy} shf{sf] cu|Ld e'QmfgL nufotsf ;]jf j]a;fO6df /flvPsf] .
z'Nssf] b/df Ps?ktf sfod ug{ ;]jf z'Ns, sldzg, b:t'/,
xhf{gf ;DaGwL dfu{bz{gnfO{ kl/dfh{g u/L ljQLo ;]jfnfO{ u|fxs–
d}qL agfpg] .
24 g]kfn /fi6« a}+s

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


@% ^& a}+lsË If]qsf u|fxsx?sf] xslxt ;'/Iff ug{ pkef]Qmf ;'/Iff o; ;DaGwdf ljQLo ;+/If0f tyf ljQLo ;fIf/tf ;DaGwL Joj:yfsf]
(Consumer Protection) ;DaGwL cfjZos Joj:yf ug]{ . d:of}bf tof/ u/L /fo÷k|ltlqmof ;+sng ug]{ sfo{sf] nflu o; a}+ssf]
pkef]Qmfsf] u'gf;f] ;'Gg] OsfO{nfO{ k|efjsf/L agfpg] . a]j;fO6df /flvPsf] .
@^ ^* ljQLo k|0ffnLdf r'gf}tLsf] ?kdf /xFb} cfPsf] ax'–a}+lsª sf/f]af/ @)&) ;fpgdf cfjZos lgb]{zg hf/L ul/Psf] .
(Multiple Banking) nfO{ lg?T;flxt ug{ cfjZos pkfo
cjnDag ug]{ .
@& ^( lgIf]kstf{sf] ;'/If0f ePsf] lgIf]k lkmtf{ ug'{kg]{ cj:yf cfPdf l56f]–5l/tf] ?kdf lgIf]k lkmtf{sf] k|Tofe"lt u/fpg cfjZos sfg"gL
l56f]–5l/tf] ?kdf lkmtf{sf] k|Tofe"lt u/fpg cfjZos sfg"gL tyf tyf lgodgsf/L Joj:yf ug{sf nflu tof/L eO/x]sf] .
lgodgsf/L Joj:yf ul/g] .
@* ^( lgIf]k tyf shf{ ;'/If0f lgudsf] k"FhL ;'b[9Ls/0f, lgIf]k ;'/If0fsf] z'Ns ;DaGwL Joj:yfdf k'g/fjnf]sg ug{ ;DalGwt lgsfo;Fu
;Ldf tyf lgIf]k ;'/If0fdf nfUg] z'Ns ;DaGwL Joj:yfdf cfjZos ;dGjo ug]{ sfo{ eO/x]sf] .
k'g/fjnf]sg ug{ ;DalGwt lgsfo;Fu cfjZos ;dGjo ug{] .
@( &) a}+s tyf ljQLo ;+:yfx? cfk;df ufleg] sfo{nfO{ k|f]T;fxg ug{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx? cfk;df ufleg] sfo{nfO{ k|f]T;fxg ug{
;f] ;DaGwL k|lqmof ;/nLs/0f ub}{ n}hfg] . k|lqmofut ;/nLs/0f ul/Psf] .
#) &) Ps a}+s jf ljQLo ;+:Yffn] csf]{ a}+s jf ljQLo ;+:yf k|fKtug]{ Ps a}+s jf ljQLo ;+:Yffn] csf]{ a}+s jf ljQLo ;+:yf k|fKtug]{ ;DaGwL
;DaGwL sfo{ljlw agfO{ nfu" ug{] . ljlgodfjnL, @)&) hf/L ePsf] .
#! &! jf;]n–# sf k|fjwfgx?nfO{ cfjZostf / cf}lrTosf cfwf/df sG;N6]l6e 8s'd]06 o; a}+ssf] j]a;fO{6df k|sflzt u/L /fo ;'emfj
qmdzM sfof{Gjog ub{} n}hfg] . ;+sng ug]{ sfo{ ;DkGg eO{ ;f] 8s'd]06nfO{ k'gM cWoog ug{ Ps
sfo{bn u7g ePsf] .
#@ &@ /fli6«o jfl0fHo a}+ssf] :jLs[t k"FhL of]hgf cg'?k k"FhLs/0f ug]{ :jLs[t k"FhL of]hgf cg'?ksf] clwsf+z sfo{x? k"/f eO;s]sf] / a}+ssf]
sfo{ ;DkGg ug{] . r'Qmf k"FhL ?= * ca{ %* s/f]8 () nfv k'lu;s]sf] .
## &@ g]kfn a}+s ln= sf] :jLs[t k"FhL of]hgf sfof{Gjog u/L a}+ssf pQm a}+ssf] Joj:yfkg lgoGq0f sfod} /x]sf] . o; a}+saf6 :jLs[t
z]o/wgLnfO{ g} a}+ssf] Joj:yfkg x:tfGt/0f ug{] . k"FhL of]hgfdf plNnlvt sfo{x? dWo] u}/–a}+lsË ;DklQ laqmL ug]{
afx]s cGo ;Dk"0f{ sfo{x? k"/f eO{ a}+ssf] r'Qmf k"FhL ?= # ca{ (&
s/f]8 k'u]sf] / Joj:yfkg x:tfGt/0f clGtd r/0fdf k'u]sf] .
#$ &# a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] k"FhL ;'b[9 agfpg æsÆ, ævÆ / æuÆ @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] . o; cg';f/ @)&! c;f/;Dd
ju{sf ;+:yfx?sf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd r'Qmf k"FhL @)&! c;f/ @# j6f jfl0fHo a}+sx?, ^@ j6f ljsf; a}+sx? / $) j6f ljQ
d;fGtleqdf clgjfo{ ?kdf k"/f ug'{kg]{ Joj:yf ug{] . sDkgLx?sf] r'Qmf k"FhL tf]lsP cg'?k /x]sf] .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 25

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


#% &# ljQLo k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0fsf nflu ;a} k|sf/sf ljQLo ;+:yfx?sf] k"FhLsf] cfwf/ j[l4 ug{ dfu eO{ cfPdf jfl0fHo a}+sx?nfO{ tf]lsPsf]
k"FhLsf] cfwf/ j[l4 ub}{ n}hfg] . o;sf nflu r'Qmf k"FhLsf cltl/Qm dfkb08sf] cfwf/df a08 hf/L ug{ cg'dlt k|bfg ug]{ ul/Psf] .
cGo pks/0f÷pkfox? ;d]t cjnDag ug{] . ljBdfg k"FhL kof{Kttf cg'kft ! k|ltzt Buffer Capital ykL !!
k|ltzt k'¥ofOPsf] .
#^ &$ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf] ;+rfng hf]lvd sd ug{ cfGtl/s Internal Audit / Operational Guidelines ;'b[9 ug{ a}+s tyf ljQLo
lgoGq0f nufotsf] ;'zf;g k|0ffnLnfO{ ;'b[9 agfpg cfjZos ;+:yfnfO{ @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] .
Joj:yf ug{] .
#& &% a}+lsË If]qdf Jofks ?kdf a9\b} uPsf] ;"rgf k|ljlwsf] k|of]u tyf :ynut lg/LIf0fsf qmddf IT Guidelines / System Audit sf] kfngf
ljB'tLo dfWodaf6 x'g] sf/f]af/df pTkGg x'g ;Sg] hf]lvd sd ug{ eP÷gePsf] cg'udg ug]{ ul/Psf] .
IT Guidelines/System Audit sf] sfof{Gjog kIf cg'udg ug{] .
#* &% ;"rgf k|ljlwaf6 pTkGg x'g;Sg] hf]lvd Joj:yfkgsf nflu @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L u/L Yfk Joj:yf ul/Psf] .
cGt/f{li6«o k|rngx? cjnDag ug{ k|f]T;flxt ug{] .
#( &^ e'QmfgL, km5\of{}6 / lSnol/Ë ;DaGwdf cjnDag ul/Psf] o; ;DaGwL sfo{ cufl8 a9fpg e'QmfgL tyf km5\of{}6 ;DaGwL
Joj:yfdf cfw'lgs k|ljlwnfO{ ;d]t ;d]6\g] u/L pQm sfo{ ;DaGwL dxfzfvf u7g u/L RTGS adf]lhd sf/f]af/ z'? ug{ /f]8Dofk tof/
Joj:yfx?nfO{ PsLs[t ub}{ n}hfg] . u/L ;f] cg'?k sfo{ eO/x]sf] .
$) &* Ho]i7 gful/s tyf zf/Ll/s ckfËtf ePsf JolQmx?nfO{ ;/n @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] .
tl/sfaf6 a}+lsË ;'ljwf pknAw u/fpg a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?nfO{ clek|]l/t ug{] .
$! &( g]kfnL a}+sx?n] ljb]zdf / ljb]zL a}+sx?n] g]kfndf zfvf vf]Ng dfu{bz{gsf] d:of}bf tof/ x'Fb} u/]sf] .
;Sg] gLlt /x]sf]n] Home /Host Supervision sf] nflu Cross
Border Supervision ;DaGwL dfu{bz{g tof/ ug]{ .
$@ *) jf;nsf d"n l;4fGtx? (Basel Core Principles) sf] sfof{Gjog Self-Assessment sf] k|ltj]bg pk/ 5nkmn eO/x]sf] / clGtd
cj:yfsf] d"NofÍg / tT;DaGwdf efjL lbgdf ckgfpg' kg]{ k|ltj]bg k|fKt ePkl5 sfo{of]hgf tof/ ul/g] .
/0fgLlt tof/ ug{ ;3fp k'¥ofpg] p2]Zon] jf;n d"n l;4fGtx?sf]
sfof{Gjog cj:yfsf] :jMd"NofÍg (Basel Core Principle Self-
Assessment) sf] cfwf/df sfo{of]hgf tof/ ug]{ .
26 g]kfn /fi6« a}+s

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


$# *! Problem Bank Resolution Framework sfof{Gjog ub}{ n}hfg] . Problem Bank Resolution Framework tof/ ul/Psf] / o;} cg'?k
5'§} Problem Institution Resolution Division :yfkgf u/L
sfof{Gjog z'? ul/Psf] .
$$ *@ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 k|fKt x'g] ;"rgfx?nfO{ ;dod} lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ljlgodfjnL ;+zf]wg eO;s]sf] . ;'kl/j]If0fdf
cBfjlws ub}{ u}/–:ynut ;'kl/j]If0f k|0ffnLnfO{ yk ;'b[9 ;+nUg sd{rf/Lx?dWo] %% hgfnfO{ j}b]lzs / !&# hgfnfO{ :jb]zL
agfpg] . u/L s'n @@* hgfnfO{ tflnd k|bfg ul/Psf] .
$% *@ :ynut lg/LIf0fdf 7"nf C0fLx?sf] lwtf] tyf kl/of]hgfsf] :ynut :ynut lg/LIf0fsf] bfo/f km/flsnf] agfpg 7"nf C0fLx?sf] lwtf] tyf
lg/LIf0f u/L ;DklQsf] u'0f:t/ k/LIf0f ug]{ sfo{{ k|efjsf/L agfpg] . kl/of]hgfsf] :ynut lg/LIf0fsf] ;+Vof a9fOPsf] .
$^ *# tf]lsPsf] cg'kftdf t/ntf sfod gug]{ jfl0fHo a}+snfO{ t/ntf zL3| ;'wf/fTds sf/afxL ;DaGwL ;+zf]lwt ljlgodfjnLsf] d:of}bf
;d]tdf cfwfl/t zL3| ;'wf/fTds sf/afxL cl3 a9fpg] Joj:yf ug]{ . tof/ eO{ sfof{Gjogsf] qmddf /x]sf] .
$& *$ cf;Gg hf]lvdsf] klxrfg / Joj:yfkg ug{ /fli6«o :t/sf ljQ @)&) df3df lgb]{zg hf/L ul/Psf] / ;f] ;DaGwdf ljQ sDkgLx?sf]
sDkgLx?nfO{ ;d]t bjfj k/LIf0f (Stress Testing) ug'{kg]{ Joj:yf Ifdtf clej[l4sf] sfo{ cl3 a9]sf] .
ug]{ .
$* *$ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n]] bjfj k/LIf0faf6 k|fKt glthfnfO{ lgb]{zg hf/L eO;s]sf] / k|fKt glthfsf] lg/Gt/ cg'udg ul/Psf] .
hf]lvd Go"gLs/0f ug{ pkof]u ug]{ .
$( *% shf{sf] juL{s/0f / shf{ gf]S;fgL Joj:yfdf k'g/fjnf]sg u/L o; ;DaGwL cjwf/0ffkq tof/ ePsf] .
Dynamic Provisioning sf] cjwf/0ff qmdzM nfu" ug]{ .
%) *^ shf{nfO{ ;'/lIft ug{ ljBdfg rn–crn ;DklQsf] cltl/Qm shf{ o; ;DaGwL k|:tfjdf 5nkmn eO/x]sf] .
ltg{ ;Sg] cfDbfgL Pjd\ gub k|jfxnfO{ ;d]t d'Vo cfwf/sf] ?kdf
lng'kg]{ Joj:yf ug]{ .
%! *& jfl0fHo a}+sx?sf] s'n lgIf]kdf ;+:yfut lgIf]ksf] c+z lglZrt ;+:yfut lgIf]knfO{ kl/eflift u/L @)&! c;f/ d;fGt;Dddf tf]lsPsf]
cjlw;Dddf ^) k|ltzteGbf tn sfod ug'{kg]{ Joj:yf ug]{ . k|ltzt sfod ug'{kg]{ ;DaGwdf @)&) c;f]hdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] .
%@ ** a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] u|fdL0f If]qdf kl/rfng u/]sf] lgIf]ksf] :ynut cWoog u/L k|ltj]bg tof/ x'g] qmddf /x]sf] .
lglZrt c+z u|fdL0f If]qd} nufgL ug'{kg]{ Joj:yf u/L qmdzM nfu"
ug]{ .
%# *( jflif{s ?= %) s/f]8eGbf a9Lsf] sf/f]af/ ug]{ art tyf C0f ;xsf/L ljefusf] ;'kl/j]IfsLo Ifdtf clej[l4 ug{ o; a}+saf6 ;f] ljefusf
;xsf/L ;+:yfx?sf] cg'udgdf ;xsf/L ljefunfO{ o; a}+saf6 sd{rf/Lx?nfO{ tflnd lbg'sf ;fy} Pp6f cGt/lqmof sfo{qmd ;d]t ;DkGg
ljz]if1 ;]jf pknAw u/fpg] . eO{ g]kfn ;/sf/nfO{ cfjZos l;kmfl/; k]z x'g] Joj:yf ldnfOPsf] .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 27

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


%$ () a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] lwtf] lnO{ C0f k|jfx u/]sf]] tyf u|fxsn] :jfldTj km/kmf/s ug{] sfo{ sfof{Gjog eO/x]sf] .
;d]t ls:tfaGbLdf /sd hDdf u/]sf] 3/÷ckf6{d]06sf] :jfldTj
km/kmf/s ug{] ;DaGwdf g]kfn ;/sf/sf ;Da4 lgsfox?;Fu ;d]t
;dGjo u/L cfjZos Joj:yf ldnfpg] .
%% (! a}+s tyf ljQLo ;+:yfsf ;+rfns, k|d'v sfo{sf/L clws[t jf pRr lgb]{zgsf] d:of}bf tof/ eO{ sfof{Gjogsf] r/0fdf /x]sf] .
Joj:yfkgdf /x]sf JolQmn] cGo a}+s tyf ljQLo ;+:yfaf6 cfˆgf]
:jfldTj ePsf] sDkgLdf shf{ lnO{ Joj;fo ubf{ :jfy{ afem\g ;Sg]
cj:yfnfO{ dgg\ u/L o; ;DaGwdf cfjZos Joj:yf ug{] .
%^ (@ o; a}+saf6 k'g/shf{ pknAw u/fOPsf If]qx?df shf{ k|jfx k'g/shf{sf] pkof]u al9/x]sf] .
a9fpg a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?nfO{ k|]l/t ug]{ .
%& (# gf]6sf]ifsf] ;'ljwf lj:tf/ ub}{ ljsf; a}+sx?n] ;d]t ;xh} gf]6sf]if
@)&) k';b]lv nfu" x'g] u/L -bf];|f] ;+zf]wg_ ljsf; a}+sx?nfO{
k|of]u ug{ kfpg] Joj:yf ldnfpg] . gf]6sf]ifsf] ;'ljwf k|bfg u/fpg] Joj:yf nfu" eO;s]sf]] .
%* ($ Gf]kfn /fi6« a}+s P]g, a}+s tyf ljQLo ;+:yf ;DaGwL P]g, ljlgd]o Gf]kfn /fi6« a}+s P]g / a}+lsË s;'/ ;DaGwL P]gsf] d:of}bf g]kfn ;/sf/df
clwsf/ kq P]g, a}+lsË s;'/ ;DaGwL P]g / ljb]zL ljlgdo k]z ul/Psf], ljQLo ;+:yf ;DaGwL P]g ;+rfns ;ldltdf k]z ePsf] .
lgoldt ug]{ P]gsf] ;+zf]wg d:of}bf ;/sf/ ;dIf k]z ug]{ . ljlgd]o clwsf/ kq P]g / ljb]zL ljlgdo lgoldt ug]{ P]gsf] ;+zf]wgsf]
d:of}bf tof/Lsf] qmddf /x]sf] .
%( ($ ;du| ljQLo k|0ffnLnfO{ k|efj kfg]{ cGo P]gsf] th'{df tyf ;+zf]wg o; sfo{df ;/sf/L lgsfox?;Fu lg/Gt/ ?kdf ;dGjo eO/x]sf] .
ug]{ sfo{df ;/sf/L lgsfox?;Fu ;dGjo ug{] .
^) ($ a}+lsË k|0ffnL;Fu ;DalGwt sfg"gL Joj:yfx?sf] k|efjsf/L ljQLo If]q :yfloTjsf] nflu a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf cltl/Qm ljQLo
sfof{Gjogsf nflu ;/f]sf/jfnfx?;Fu ;dGjo ug]{] . If]qsf cGo lgofds lgsfox?;FUf cfjZos ;dGjo ul/Psf] . tflnd,
uf]i7Lx? cfof]hgf ul/Psf] . ;xsf/L ljefu, sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{no, aLdf
;ldlt, g]kfn lwtf]kq af]8{, nufotsf lgofds lgsfox? ;+nUg /x]sf] Ps
sf]cl8{g]zg sld6L u7g eO{ lgoldt ?kdf a}7s a:g] u/]sf] .
^! (% ;DklQ z'4Ls/0f lgjf/0f P]g, @)^$ tyf o; a}+saf6 hf/L lj:t[t lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug]{ sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbOPsf] .
ul/Psf lgb]{zgx? adf]lhd a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] k"/f ug'{kg]{
lhDd]jf/Lsf] kl/kfngf ;DaGwdf lj:t[t lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f
ug]{ sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbg] .
^@ (^ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?sf zfvf /lxt a}+lsË k|0ffnLsf dfWodaf6 ;d]t cy{ dGqfno / ;/sf/L sf/f]af/ ug]{ a}+sx?;Fu 5nkmnsf] qmddf
lgj[lQe/0f / ;fdflhs ;'/Iff eQf pknAw u/fpg] Joj:yf ug{] . /x]sf] .
28 g]kfn /fi6« a}+s

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


^# (^ g]kfn /fi6« a}+saf6 k|bfg ul/+b} cfPsf] lgj[lQe/0f ;]jf qmdzM @)&! j}zfvb]lv nfu" eO;s]sf] .
;/sf/L sf/f]af/ ug]{ a}+sx?af6 ljt/0f ug{] Joj:yf ldnfpg] .
^$ (& n3'ljQLo ;]jfsf] kx'Fr sd /x]sf lhNnfx?df æ3Æ ju{sf n3'ljQ @)&) ebf}df lgb]{zg hf/L ul/Psf] . @)&! h]7;Dddf æ3Æ ju{sf #
;+:yfx?n] gofF zfvf vf]Nbf o; a}+saf6 ?= @) nfv;Dd lglZrt ljQLo ;+:yfx?nfO{ cf7j6f zfvf vf]n] jfkt ?= ! s/f]8 ^) nfv
cjlwsf] nflu z'Go Aofhb/df ;fk6L pknAw u/fpg] Joj:yf ug]{ z'Go Aofhb/df ;fk6L pknAw u/fOPsf] .
.
^% (& n3'ljQLo ;]jfsf] kx'Fr sd /x]sf lhNnfx?df æ3Æ ju{sf lhNnf klxrfg u/L @)&) ebf}df lgb]{zg hf/L ul/Psf] .
;+:yfx?n] zfvf lj:tf/ ubf{ g]kfn /fi6« a}+saf6 k"j{:jLs[lt lng'
gkg]{ Joj:yf ug]{ .
^^ (* a}+s tyf ljQLo ;+:yfaf6 ljut b'O{ jif{b]lv ljkGg ju{ shf{ @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] . ;f]xL cg'?k shf{ k|jfx j[l4
pkef]u u/L c;n ju{df k/]sf ;d"x ;b:onfO{ ;fd"lxs hdfgLdf ePsf] .
k|bfg ul/g] shf{sf] ;Ldf ?= ! nfvaf6 a9fO{ ?= ! nfv %) xhf/
/ lwtf] lnO{ k|bfg ul/g] n3'pBd shf{sf] ;Ldf ?= # nfvaf6 j[l4
u/L ?= $ nfv sfod ug]{] .
^& (( dlxnfx?åf/f k|jl4{t n3'pBdsf] nflu ;DalGwt kl/of]hgf lwtf]df @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] . o:tf] shf{ ;'/If0f u/fpg]
k|jfx x'g] ?= % nfv;Ddsf] kl/of]hgf shf{nfO{ ljkGg ju{ shf{df Joj:yf ldnfOPsf] .
u0fgf ug]{ . o:tf] shf{ ;'/If0f u/fpg] Joj:yf ldnfpg] .
^* !)) ;fgf tyf demf}nf Joj;fox?df a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] .
k|jflxt ?= !) nfv;Ddsf] kl/of]hgf shf{sf] nflu o; a}+saf6 %
k|ltztdf k'g/shf{ pknAw u/fpg] Joj:yf ul/g] . o:tf] k'g/shf{
;'ljwf pkof]u ubf{ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?n] u|fxsaf6 !)
k|ltzt;Dd Aofh lng kfpg] Joj:yf ug{] .
^( !)@ a}+s tyf ljQLo ;+:yfn] ?= %) xhf/eGbf a9Lsf] n3'shf{ sf/f]af/ @)&) ;fpgdf lgb]{zg hf/L ul/Psf] .
ubf{ Ps cfk;df clgjfo{ ?kdf shf{ ;"rgf cfbfg–k|bfg ug'{kg]{
Joj:yf ug{] .
&) !)# o; a}saf6 ljQLo dWo:ytfsf] sf/f]af/ ug{ cg'dlt k|fKt u/]sf ;DalGwt ;+:yfx?nfO{ @)&) ;fpgdf kqfrf/ ul/Psf] . xfn;Dd @!
u}/–;/sf/L ;+:yfx?nfO{ cfjZos k|lqmof k"/f u/L @)&@ c;f/ j6f ;+:yfaf6 sfo{of]hgf k|fKt ePsf] .
d;fGt;Dddf æ3Æ ju{sf] n3'ljQ ;+:yfdf kl/0ft eO;Sg' kg]{
Joj:yf ug{] .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 29

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


&! !)$ u|fdL0f :jfjnDag sf]ifsf] k"FhL j[l4 ul/Psf] ;Gbe{df o;sf] sf]ifsf] kx'Fr lj:tf/ eO{ ;]jf ^^ lhNnfaf6 ^* lhNnfdf k'u]sf] . ;fy},
;]jfsf] kx'Fr / sfo{If]q lj:tf/ ug{] . shf{ pkef]u ug]{ ;xsf/L ;+:yfsf] ;+Vof &@) af6 a9]/ **# k'u]sf] .
&@ !)% u|fdL0f :jfjnDag sf]if / g]kfn ;/sf/åf/f ;+rflnt n3'pBd u|fdL0f :jfjnDag sf]if / n3'pBd ljsf; sfo{qmdaLr ;Demf}tf
ljsf; sfo{qmd (Micro Enterprise Development Program– eO;s]sf] .
MEDEP) aLr ;dGjo / ;xsfo{ u/L pTkfbgd"ns
n3'pBd÷Joj;fonfO{ k|a4{g ug]{u/L sf]ifaf6 shf{ k|jfx x'g]
Joj:yf ldnfpg] .
&# !)% zf/Ll/s ckfËtf ePsf JolQmx?nfO{ :j/f]huf/d"ns Joj;fo To; ;DaGwdf gLltut Joj:yf eO;s]sf] / k|fKt shf{ ;DaGwL
;+rfng ug{ u|fdL0f :jfjnDag sf]ifaf6 shf{ pknAw u/fpg] lgj]bg pk/ cfjZos sf/afxL eO/x]sf] .
Joj:yf ldnfpg] .
&$ !)^ ljQLo ;fIf/tf ;DaGwL hgr]tgfd"ns sfo{qmdx?nfO{ >Jo, b[Zo æljBfyL{;Fu g]kfn /fi6« a}+sÆ / 'Nepal Rastra Bank: Then, Now
tyf 5fkf dfWodx?af6 k|;f/0f ul/g'sf ;fy} æljBfyL{;Fu g]kfn and Ahead" gfds k'l:tsfx? k|sflzt ul/Psf] . æljBfyL{;Fu g]kfn
/fi6« a}+sÆ nufotsf sfo{qmdx? ;+rfng ug]{ . /fi6« a}+sÆ sfo{qmdsf] cjwf/0ff tof/ u/L sfof{Gjog z'? ePsf] .
g]kfn /fi6« a}+ssf] Oltxf;, jt{dfg / eljiosf] ;Gbe{ ;d]l6Psf]
j[Qlrq tof/Lsf] clGtd r/0fdf /x]sf] . ^ j6f ljQLo r]tfgd"ns
uLt ;d]l6Psf] uLlt ;fdu|L (Album) tof/ ul/Psf] . On]S6«f]lgs ln8
l8:Kn]dfkm{t\ r]tgfd"ns ;Gb]z Pjd\ ;"rgfx¿ k|jfx ul/Psf] .
&% !)& u|fdL0f ljsf; a}+sx?sf] PsLs/0f Pjd\ k'g/;+/rgf sfo{ ;DkGg u|fdL0f ljsf; a}+sx?sf] PsLs/0f ;DaGwL sfo{ ;DkGg ePsf] /
ug]{ . k'g/;+/rgfsf] sfo{ z'? eO;s]sf] .
&^ !)* u|fdL0f shf{ ;j]{If0fsf] sfo{ cfly{s jif{ @)&)÷&! leq ;DkGg ;+ljwfg;ef lgjf{rg ;DaGwL cfrf/ ;+lxtf cg'?k @)&) d+l;/;Dd
ul/g] . :yug ePsf]df af]nsaf]n k|s[ofaf6 Outsourcing dfkm{t\ pQm sfo{
ug]{u/L k|lqmof cufl8 a9fOPsf]] .
&& !)( kl/jTo{ ljb]zL d'b|f e'QmfgL u/L ef/taf6 cfoft ug{ kfOg] ;DalGwt lgsfoaf6 l;kmfl/; eO{ cfPdf j:t' yk ug]{ Joj:yf
j:t'x?sf] ;"rLdf cf}lrTosf] cfwf/df j:t'x? yk ub}{ hfg] ul/Psf] . o; cg'?k kl/jTo{ ljb]zL d'b|f e'QmfgL u/L ef/taf6 cfoft
sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbg] . ug{ kfOg] j:t'x? !^! k'¥ofOPsf] .
&* !!@ ljk|]if0f sf/f]af/ ug{ tf]lsPsf sDkgLx?n] ljk|]if0f jfkt ;+sng ;DalGwt JolQmn] k|fKt ug]{ /sd a/fa/sf] Prepaid Remittance
u/]sf] /sd ljk|]if0f k7fpg]sf] kl/jf/n] ;xh e'QmfgL kfpg] Card hf/L ug{ ;Sg] u/L @)&) kmfu'gdf O=k|f kl/kq ;+Vof– ^!@
k|of]hgsf] nflu ;DalGwt JolQmn] k|fKtug]{ /sd a/fa/sf] hf/L ul/Psf] .
Prepaid Remittance Card hf/L ug{;Sg] Joj:yf ldnfpg] .
30 g]kfn /fi6« a}+s

qm=;+= a'“bf g+= nIo÷sfo{qmd sfof{Gjog l:ylt


&( !!# Dofgkfj/ sDkgLx?nfO{ cfk"mn] j}b]lzs /f]huf/Ldf k7fPsf] o; ;DaGwL Joj:yf O=k|f=kl/kq ;+Vof– ^)* af6 ;Daf]wg eO;s]sf] .
sfdbf/sf] ;+Vofsf] cfwf/df lglZrt /sd a/fa/sf] ljb]zL d'b|f jflif{s cd]l/sL 8n/ !),))) ;Dd / jif{df !)) hgfeGbf a9L
cfˆgf] ljb]zL d'b|f vftfaf6 vr{ u/L jf ;f] geP ;6xL ;'ljwf sfdbf/ k7fpg]sf] xsdf a9Ldf cd]l/sL 8n/ @),))) ;Dd cfˆgf]
k|bfg u/L pknAw u/fpg] Joj:yf ldnfpg] . ljb]zL d'b|f vftfaf6 vr{ ug{ ;lsg] Joj:yf ul/Psf] .
*) !!$ cGt/f{li6«o ;+3–;+:yfx?df sfd u/L ljb]zL d'b|f cfh{g ug]{ g]kfnLn] @)&) ;fpgdf O=k|f kl/kq %(* hf/L u/L jflif{s cd]l/sL 8n/
cfˆgf] kl/jTo{ ljb]zL d'b|f vftfdf /x]sf] /sd tf]lsP adf]lhd vr{ !),))) ;Dd vr{ ug{ ;lsg] Joj:yf ul/Psf] .
ug{ ;Sg] Joj:yf ldnfpg] . ljb]zL d'b|fdf cfo–cfh{g ug]{ :jb]zL
tyf ljb]zL JolQm, kmd{ sDkgLx? Pjd\ g]kfnL gful/sx?n] g]kfndf
/x]sf] cfˆgf] ljb]zL d'b|f vftfaf6 jflif{s cd]l/sL 8n/ !),))) jf
;f] a/fa/sf] kl/jTo{ ljb]zL d'b|f vr{ ug{ ;Sg] Joj:yf ldnfpg] .
*! !!% j}b]lzs /f]huf/Lsf nflu v'nf ul/Psf yk d'n'ssf d'b|fsf] ;6xL @)&) k';df O=k|f kl/kq ^)& hf/L u/L s'j]t / ax/fOgsf] d'b|fx?sf]
;'ljwf k|bfg ug{ To:tf d'n'ssf] d'b|f vl/b ug]{ Joj:yf ldnfpg] . vl/b b/ tf]Sg] Joj:yf ul/Psf] .
*@ !!% ljk|]ifs ;+:yf / dlgr]~h/x?n] cfkm"n] ;6xL u/]sf] ljb]zL d'b|f ljk|]ifs ;+:yf / dlgr]~r/x?n] g]kfn /fi6«« a}+sdf ljb]zL d'b|f ;6xL
g]kfn /fi6« a+}sdf klg ;6xL ug{ ;Sg] Joj:yf ldnfpg] . ug{ kfpg] Joj:yf ;DaGwdf @)&) sflQsdf O=k|f kl/kq ^)# hf/L
ul/Psf] .
*# !!^ g]kfnLx? /f]huf/Ldf /x]sf t/ ljk|]if0f sDkgLx?sf] kx'Fr gk'u]sf dn]l;of, stf/ / o'=P=O{= afx]s ljk|]if0f ;+:yfsf] sd kx'Fr ePsf cGo
b]zx?df xfn ;+rfngdf /x]sf ljk|]if0f sDkgLx?nfO{ sfo{ If]q d'n'saf6 ljk|]if0f sf/f]af/ ug]{u/L Ohfht lbg] gLltut Joj:yf
lj:tf/ ug{ k|f]T;flxt ug]{ . gofF sDkgL vf]Nbf kx'Fr gePsf b]zdf ul/Psf] .
dfq vf]Ng kfpg] gLltut Joj:yf u/L cf}krfl/s dfWodaf6
ljk|]if0f leq\ofpg kxn ug]{] .
*$ !!& ljb]zL ljlgdo ;DaGwL sf/f]af/ ug{ Ohfhtkqk|fKt ;+:yfx?sf] lg/LIf0fsf] bfo/fnfO{ km/flsnf] / ;3g agfOPsf] .
sf/f]af/ k4lt, k|0ffnL / hf]lvd Joj:yfkgnfO{ nlIft u/L
lg/LIf0fsf] bfo/fnfO{ km/flsnf] / ;3g agfpFb} n}hfg] .
*% !!* lghL If]qdfk{mt\ ;+rfng x'g] ljB't kl/of]hgfsf cltl/Qm ;8s @)&) sflQsdf O=k|f kl/kq ^)$ hf/L ul/Psf] .
dfu{, s]jn sf/ nufotsf k"jf{wf/ kl/of]hgfsf nflu klg d]lzg/L
tyf cf}hf/ cfoft ug{ jfl0fHo a}+sx?af6 ljb]zL d'b|fd} shf{ lng
kfpg] Joj:yf ldnfpg] .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 31

cg';"rL #
df}lb|s ;j]{If0fsf] k|If]k0f
-?= s/f]8df_
@)^( @)&) @)&! @)&@ jflif{s kl/jt{g
df}l b |s of]u fÍ ;+ k|
c ;f/ c ;f/ c ;f/ c ;f/ @)^(÷&) @)&)÷&! @)&!÷&@
/ sd k|l tzt / sd k|l tzt /sd k|l tzt
1/ 2/
!= v'b j}b]lzs ;DklQ 38377.21 46823.80 58478.48 64478.48 6893.96 18.0 11500.00 24.6 6000.00 10.3
!=! j}b]lzs ;DklQ 45597.68 55409.35 68515.19 76031.96 9811.67 21.5 13105.84 23.7 7516.77 11.0
!=@ j}b ]lzs bfloTj 7220.47 8585.56 10036.71 11553.48 1365.09 18.9 1451.15 16.9 1516.77 15.1
s= ljb]zL d'b |f lgIf]k 6046.56 7433.23 8830.37 10300.57 1386.67 22.9 1397.14 18.8 1470.21 16.6
v= cGo j}b ]lzs bfloTj 1173.91 1152.32 1206.34 1252.91 -21.58 -1.8 54.02 4.7 46.57 3.9
1/ 2/
@= v'b cfGtl/s ;DklQ 74653.02 84713.83 98051.30 117096.06 11613.44 15.6 13492.16 15.9 19044.76 19.4
@=! s'n cfGtl/s shf{ 99469.15 116586.63 133346.07 158310.26 17117.48 17.2 16759.44 14.4 24964.19 18.7
s= ;/sf/nfO{ uPsf] v'b shf{ 16288.21 16778.83 16058.55 20058.55 490.62 3.0 -720.28 -4.3 4000.00 24.9
c= ;/sf/dflysf] bfjL 16525.48 16797.28 17858.55 20058.55 271.79 1.6 1061.27 6.3 2200.00 12.3
cf= ;/sf/L lgIf]k 237.28 18.45 1800.00 0.00 -218.83 1781.55 -1800.00
v= u}+/ –ljQLo ;/sf/L ;+:yfx?nfO{ uPsf] shf{ 1009.94 1138.91 1328.90 1501.65 128.97 12.8 189.99 16.7 172.76 13.0
u= ljQLo ;+:yfx?nfO{ uPsf] shf{ 1188.42 1366.28 1628.04 1839.98 177.87 15.0 261.75 19.2 211.94 13.0
c= ;/sf/L 127.60 131.74 150.00 180.00 4.14 3.2 18.26 13.9 30.00 20.0
cf= u}/ –;/sf/L 1060.82 1234.55 1478.04 1659.98 173.73 16.4 243.49 19.7 181.94 12.3
3= lghL If]qnfO{ uPsf] shf{ 80982.58 97302.61 114330.58 134910.08 16320.02 20.2 17027.97 17.5 20579.50 18.0
1/ 2/
@=@ v'b cdf}lb|s bfloTj 24816.13 31872.80 35294.77 41214.20 5504.04 22.2 3267.28 10.3 5919.43 16.8
#= lj:t[t d'b|f k|b fo -Pd@_ 113030.23 131537.63 156529.78 181574.54 18507.40 16.4 24992.15 19.0 25044.76 16.0
#=! d'b |f k|b fo -s±v_, Pd!± 78926.93 92546.91 111108.04 129129.34 13619.99 17.3 18561.13 20.1 18021.30 16.2
s= d'b|f k|b fo -Pd!_ 26370.57 30159.02 34682.87 39711.89 3788.45 14.4 4523.85 15.0 5029.02 14.5
d'b|f 17049.17 19587.42 23211.10 27156.98 2538.25 14.9 3623.68 18.5 3945.88 17.0
rNtL lgIf]k 9321.40 10571.59 11471.77 12554.91 1250.19 13.4 900.18 8.5 1083.14 9.4
v= art tyf sn lgIf]k 52556.36 62387.89 76425.17 89417.45 9831.53 18.7 14037.28 22.5 12992.28 17.0
#=@= cfjlws lgIf]k 34103.30 38990.71 45421.73 52445.20 4887.41 14.3 6431.02 16.5 7023.47 15.5
$= lj:t[t df}lb|s t/ntf -Pd#_ 119076.79 138970.86 165360.15 191875.12 19894.07 16.7 26389.29 19.0 26514.97 16.0
;+ – ;+zf]lwt cg'dfg
k| – k|I f]lkt
32 g]kfn /fi6« a}+s

tflnsf ;"rL

tflnsf ! s'n ufx{:Yo pTkfbg -@)%&÷%* sf] d"Nodf_


tflnsf @ s'n ufx{:Yo pTkfbg -k|rlnt d"Nodf_
tflnsf # s'n /fli6«o vr{of]Uo cfDbfgL
tflnsf $ /fli6«o pkef]Qmf d"No ;"rsfÍ
tflnsf % df}lb|s ;e]{If0f
tflnsf ^ Aofhb/ ;+/rgf
tflnsf & ;/sf/L ljQ l:ylt -gub k|jfxdf cfwfl/t_
tflnsf * j}b]lzs Jofkf/
tflnsf ( zf]wgfGt/ l:ylt
tflnsf !) a}lsË If]q;Fu /x]sf] s'n ljb]zL ljlgdo ;l~rlt
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 33

tflnsf !
s'n ufx{:Yo pTkfbg
-@)%&÷%* sf] d"Nodf_
?= s/f]8 df k|l tzt kl/jt{g
lzif{s ;+ k|f ;+ k|f
2 065/66 2 066/67 2 067/68 2 068/69 2 069/70 2 070/71 2 066/67 2 067/68 2 068/69 2 069/70 2 070/71
s[l if 20, 1 46. 4 20, 5 5 1 . 7 21 , 47 8. 7 22, 47 3 . 1 22, 7 1 9. 3 23 , 7 92. 4 2 .0 4 .5 4 .6 1.1 4.7
s[lif tyf jg 19,825.7 20,219.6 21,127.1 22,095.0 22,331.0 23,385.0 2.0 4.5 4.6 1.1 4.7
dT:okfng 320.7 332.1 351.6 378.1 388.3 407.4 3.6 5.9 7.5 2.7 4.9
u}/ s[l if 3 6, 491 . 5 3 8, 45 7 . 0 3 9, 85 6. 9 41 , 663 . 2 43 , 5 64. 2 45, 8 90. 5 5.4 3 .6 4 .5 4.6 5.3
pBf]u 8, 7 7 8. 4 9, 1 29. 5 9, 5 25 . 0 9, 81 1 . 2 1 0, 05 8. 2 1 0, 3 3 1 . 9 4 .0 4 .3 3 .0 2 .5 2 .7
vfgL tyf pTvgg 253.1 258.5 263.7 277.0 286.1 296.6 2.1 2.0 5.0 3.3 3.7
pTkfbg pBf]u 3,913.2 4,029.1 4,192.3 4,344.5 4,505.9 4,589.9 -0.9 4.1 3.6 3.7 1.9
ljB't, Uof; tyf kfgL 1,275.0 1,298.9 1,356.4 1,469.0 1,473.1 1,543.8 1.9 4.4 8.3 0.3 4.8
lgdf{0f 3,337.1 3,543.0 3,712.6 3,720.7 3,793.1 3,901.6 6.2 4.8 0.2 1.9 2.9
;]j f 27 , 7 1 3 . 1 29, 3 27 . 5 3 0, 3 3 1 . 9 3 1 , 85 2. 0 3 3 , 5 06. 0 3 5 , 5 58 . 6 5.8 3 .4 5.0 5.2 6.1
yf]s tyf v'b|f Jofkf/ 7,048.1 7,523.7 7,629.8 7,896.7 8,432.8 9,177.6 6.7 1.4 3.5 6.8 8.8
xf]6n tyf /]i6'/ ]G6 905.6 964.6 1,024.4 1,100.0 1,160.5 1,242.9 6.5 6.2 7.4 5.5 7.1
oftfoft, e08f/0f tyf ;+rf/ 5,158.5 5,465.7 5,750.4 6,216.0 6,677.0 7,178.9 6.0 5.2 8.1 7.4 7.5
ljQLo dWo:ytf 2,463.2 2,532.7 2,616.3 2,707.1 2,682.5 2,730.5 2.8 3.3 3.5 -0.9 1.8
3/ hUuf, ef8f tyf Jofj;flos ;]jfx? 4,642.1 4,781.8 4,889.4 5,034.6 5,170.6 5,326.1 3.0 2.3 3.0 2.7 3.0
;fj{hlgs k|zf;g tyf /Iff 1,001.2 1,040.5 1,080.6 1,120.3 1,182.2 1,249.2 3.9 3.9 3.7 5.5 5.7
lzIff 3,623.3 3,863.8 3,979.9 4,201.9 4,450.6 4,719.6 6.6 3.0 5.6 5.9 6.0
:jf:Yo tyf ;fdflhs sfo{ 819.1 858.1 901.2 959.1 1,012.9 1,069.1 4.8 5.0 6.4 5.6 5.5
cGo ;fd'b flos, ;fdflhs tyf JolQmut ;]jfx? 2,052.0 2,296.6 2,459.9 2,616.3 2,736.9 2,864.7 11.9 7.1 6.4 4.6 4.7
s'n d"N o clej[l 4 -ck|T oIf ljQLo dWo:ytf;lxt_ 5 6, 63 7 . 9 59, 008. 7 61 , 3 3 5 . 6 64, 1 3 6. 3 66, 28 3 . 5 69, 682. 9 4.2 3 .9 4 .6 3 .3 5.1
ck|ToIf ljQLo dWo:ytf 2,372.5 2,432.7 2,582.1 2,672.5 2,691.9 2,813.6 2.5 6.1 3.5 0.7 4.5
s'n d"N o clej[l 4 -cfwf/e"t d"N odf_ 54, 265 . 4 5 6, 5 7 6. 0 5 8, 7 5 3 . 5 61 , 463 . 8 63 , 591 . 6 66, 8 69. 3 4.3 3 .8 4 .6 3 .5 5.2
pTkflbt j:t'df v"b s/ 4,745.5 5,277.0 5,216.0 5,564.3 6,018.3 6,552.8 11.2 -1.2 6.7 8.2 8.9
s'n ufx{: Yo pTkfbg -pTkfbssf] d"N odf_ 5 9, 01 0. 9 61 , 85 3 . 0 63 , 969. 5 67 , 028 . 1 69, 609. 9 7 3 , 422. 1 4.8 3 .4 4.8 3 .9 5.5
;+ – ;+zf]lwt cg'dfg
k|f – k|f/lDes cg'dfg
;|f]tM s]Gb|Lo tYofÍ ljefu
34 g]kfn /fi6« a}+s

tflnsf @
s'n ufx{:Yo pTkfbg
-k|rlnt d"Nodf_
?= s/f]8 df k|l tzt kl/jt{g
lzif{s ;+ k|f ;+ k|f
2 065/66 2 066/67 2 067/68 2 068/69 2 069/70 + 2 070/71 2 066/67 2 067/68 2 068/69 2 069/70 2 070/71
s[l if 3 0955.3 3 9575.5 47814 .9 5062 8.4 53 4 51.5 592 3 5.1 2 7.8 2 0.8 5.9 5.6 10.8
s[lif tyf jg 30547.7 39151.9 47327.0 50046.5 52786.9 58369.2 28.2 20.9 5.7 5.5 10.6
dT:okfng 407.6 423.6 487.9 581.9 664.6 865.9 3.9 15.2 19.3 14.2 30.3
u}/ s[l if 62 93 3.9 72 2 81.5 81199.2 93 119.0 104 3 54 .2 11974 1.8 14 .9 12 .3 14 .7 12 .1 14 .7
pBf]u 14 890.1 1693 8.3 192 84 .5 2 1538.7 2 392 7.5 2 62 58.7 13 .8 13.9 11.7 11.1 9.7
vfgL tyf pTvgg 508.4 592.6 695.6 816.6 961.6 1125.3 16.6 17.4 17.4 17.8 17.0
pTkfbg pBf]u 6544.7 7092.4 8053.1 9116.4 10031.2 10874.5 8.4 13.5 13.2 10.0 8.4
ljB't, Uof; tyf kfgL 1462.9 1524.4 1600.2 1751.8 2036.8 2172.6 4.2 5.0 9.5 16.3 6.7
lgdf{0f 6374.1 7728.9 8935.6 9853.9 10897.9 12086.3 21.3 15.6 10.3 10.6 10.9
;]j f 4804 3 .8 553 4 3.2 61914 .7 71580.3 804 2 6.7 93 4 83 .1 15.2 11.9 15.6 12 .4 16.2
yf]s tyf v'b|f Jofkf/ 12412.1 16106.7 17930.6 19816.4 22874.7 26751.0 29.8 11.3 10.5 15.4 16.9
xf]6n tyf /]i6'/ ]G6 1394.3 1734.7 2105.7 2530.7 2988.6 3530.3 24.4 21.4 20.2 18.1 18.1
oftfoft, e08f/0f tyf ;+rf/ 9261.8 9530.4 10583.4 12235.4 14053.7 15650.0 2.9 11.0 15.6 14.9 11.4
ljQLo dWo:ytf 3910.0 4608.3 5011.1 5852.9 6218.3 6727.8 17.9 8.7 16.8 6.2 8.2
3/ hUuf, ef8f tyf Jofj;flos ;]jfx? 8162.5 9374.7 10623.6 12321.3 13858.7 15090.0 14.9 13.3 16.0 12.5 8.9
;fj{hlgs k|zf;g tyf /Iff 1855.6 2169.5 2483.0 3054.7 3223.6 4257.8 16.9 14.5 23.0 5.5 32.1
lzIff 6264.2 6138.4 6773.9 8179.7 9173.6 11483.3 -2.0 10.4 20.8 12.2 25.2
:jf:Yo tyf ;fdflhs sfo{ 1374.4 1538.2 1708.7 2043.1 2232.7 2655.5 11.9 11.1 19.6 9.3 18.9
cGo ;fd'b flos, ;fdflhs tyf JolQmut ;]jfx? 3408.9 4142.3 4694.7 5546.1 5802.8 7337.4 21.5 13.3 18.1 4.6 26.4
s'n d"N o clej[l 4 -ck|T oIf ljQLo dWo:ytf;lxt_ 93 889.2 111857.0 12 9014 .1 14 3 74 7.4 157805.7 178976.9 19.1 15.3 11.4 9.8 13.4
ck|ToIf ljQLo dWo:ytf 2936.2 3515.6 4166.0 4999.2 5520.5 6517.2 19.7 18.5 20.0 10.4 18.1
s'n d"N o clej[l 4 -cfwf/e"t d"N odf_ 90953 .0 1083 4 1.4 12 4 84 8.1 13 8748.2 152 2 85.2 172 4 59.7 19.1 15.2 11.1 9.8 13 .2
pTkflbt j:t'df v"b s/ 7874.4 10935.8 11847.2 13986.2 16979.0 20392.1 38.9 8.3 18.1 21.4 20.1
s'n ufx{: Yo pTkfbg -pTkfbssf] d"N odf_ 9882 7.4 1192 77.2 13 6695.3 152 734 .4 1692 64 .2 192 851.8 2 0.7 14 .6 11.7 10.8 13 .9
;+ – ;+zf]lwt cg'dfg
k|f – k|f/lDes cg'dfg
;|f]tM s]Gb|Lo tYofÍ ljefu
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 35

tflnsf #
s'n /fli6«o vr{of]Uo cfDbfgL
-k|rlnt d"Nodf_
?= s/f]8 df k|l tzt kl/jt{g
lzif{s
;+ k|f ;+ k|f
2 065/66 2 066/67 2 067/68 2 068/69 2 069/70 + 2 070/71 2 066/67 2 067/68 2 068/69 2 069/70 2 070/71
s'n pkef]u 89504.2 0 105618.40 117603 .00 13 5953 .80 152 171.60 17564 8.3 0 18 .0 11.3 15 .6 11.9 15 .4
;/sf/L If]q 10652.70 11918.90 13091.70 16437.00 16819.20 21565.80 11.9 9.8 25.6 2.3 28.2
lghL If]q 77276.20 91699.30 102212.60 116786.10 132436.30 150580.30 18.7 11.5 14.3 13.4 13.7
u}/—d'gfkmfsf/L ;+:yfx? 1575.30 2000.20 2298.70 2730.70 2916.10 3502.20 27.0 14.9 18.8 6.8 20.1
s'n nufgL 3 13 02 .90 4564 9.00 5192 6.70 52 688.90 62 4 64 .50 71505.70 45 .8 13.8 1.5 18 .6 14.5
s'n l:y/ k"FhL nufgL 21103.90 26488.80 29273.00 31718.50 38215.30 44612.90 25.5 10.5 8.4 20.5 16.7
;/sf/L If]q 4427.80 5366.50 6380.60 7155.50 7105.40 9030.00 21.2 18.9 12.1 -0.7 27.1
lghL If]q 16676.10 21122.30 22892.40 24562.90 31109.90 35583.00 26.7 8.4 7.3 26.7 14.4
:6s kl/jt{g 10199.00 19160.20 22653.70 20970.40 24249.20 26892.80 87.9 18.2 -7.4 15.6 10.9
s'n cfGtl/s dfu 12 0807.10 1512 67.40 16952 9.70 18864 2 .70 2 14 63 6.10 2 4 7154 .00 25 .2 12.1 11.3 13.8 15 .2
j:t' tyf ;]jf lgof{{t 12273.70 11429.80 12171.40 15386.30 18118.10 23419.20 -6.9 6.5 26.4 17.8 29.3
j:t' tyf ;]jf cfoft 34253.60 43419.80 45005.90 51294.80 63489.90 77721.60 26.8 3.7 14.0 23.8 22.4
v""b j:t' tyf ;]jf lgof{{t -21979.90 -31990.00 -32834.50 -35908.40 -45371.80 -54302.40 45.5 2.6 9.4 26.4 19.7
s'n ufx{: Yo pTkfbg 9882 7.2 0 1192 77.40 13 6695.4 0 152 73 4.40 1692 64 .3 0 192 851.70 20.7 14.6 11.7 10.8 13.9
v""b ;fwg cfo 1175.00 911.70 754.90 1229.10 1307.90 3822.40 -22.4 -17.2 62.8 6.4 192.3
s'n /fli6«o cfo 100002 .2 0 12 0189.10 13 74 50.3 0 153 963 .50 170572 .2 0 196674 .10 20.2 14.4 12.0 10.8 15 .3
v""b 6«fG;\km/ 24948.70 28264.80 30785.90 42277.20 49770.10 68542.60 13.3 8.9 37.3 17.7 37.7
s'n /fli6«o vr{o f]U o cfDbfgL 12 4950.90 1484 53 .90 1682 3 6.2 0 1962 4 0.70 2 2 03 4 2 .3 0 2 652 16.70 18 .8 13.3 16 .6 12.3 20.4

;+ – ;+zf]lwt cg'dfg
k|f – k|f/lDes cg'dfg
;|f]tM s]Gb|Lo tYofÍ ljefu
36 g]kfn /fi6« a}+s

tflnsf $
/fli6«o pkef]Qmf d"No ;"rsf°
cfwf/ jif{ M @)^@÷^# = !))
2 066/67 2 067/68 2 068/69 2 069/70 2 070/71
dlxgf d"N o ;"r sfÍ k|l tzt d"N o ;"r sfÍ k|l tzt d"N o ;"r sfÍ k|l tzt d"N o ;"r sfÍ k|l tzt d"N o ;"r sfÍ k|l tzt
kl/ jt{g kl/jt{g kl/ jt{g kl/ jt{g kl/ jt{g
;fpg 136.0 10.1 148.9 9.5 160.3 7.7 179.3 11.9 193.4 7.9
ebf} 137.4 9.2 149.2 8.6 161.9 8.5 180.1 11.2 194.4 8.0
c;f]h 138.1 8.6 150.2 8.9 163.6 8.9 180.8 10.5 196.0 8.4
sflQs 139.0 9.1 150.7 8.4 163.4 8.5 180.5 10.5 198.5 10.0
d+l;/ 138.5 10.3 151.6 9.6 163.0 7.5 179.9 10.4 198.4 10.3
k'; 138.1 10.7 153.6 11.3 164.0 6.8 180.1 9.8 197.6 9.7
df3 139.0 11.0 153.0 10.2 163.8 7.0 180.3 10.1 196.1 8.8
kmfu'g 138.6 10.0 153.3 10.7 164.1 7.0 180.9 10.2 196.9 8.9
r}t 139.6 9.8 154.4 10.6 166.0 7.5 181.7 9.5 198.9 9.4
a}zfv 141.3 8.9 154.5 9.5 168 8.7 182.6 8.7 200.4 9.7
h]7 142.4 8.2 154.8 8.8 170.2 9.9 184.2 8.2 201.6 9.5
c;f/ 144.7 9.0 158.6 9.6 176.8 11.5 190.5 7.8
jflif{s 13 9.4 9.6 152 .7 9.6 165.4 8.3 181.7 9.9 197.5* 9.1*
* P3f/ dlxgfsf] cf};t .
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 37

tflnsf %
df}lb|s ;j]{If0f
-P3f/ dlxgf_
-?= s/f]8df_
kl/ jt{g - P3f/ dlxgf_
2 0 69 2070 2 070 2071 2 0 69/7 0 2070/71
df}l b |s of]u fÍ
c
c ;f/ h]7 c ;f/ h]7 / sd k|l tzt / sd k|l tzt
1/ 2/
!= v'b j}b ]l zs ;DklQ 38 , 377.2 1 4 4 , 76 4 . 9 9 4 6 , 8 2 3.8 0 5 7, 9 34 .5 4 5 ,26 8 .6 4 13.7 10, 9 5 6 .05 2 3. 4
!=! j}b ]lzs ;DklQ 45,597.68 53,080.43 55,409.35 66,711.37 7,482.75 16.4 11,302.01 20.4
!=@ j}b ]lzs bfloTj 7,220.47 8,315.45 8,585.56 8,776.83 1,094.98 15.2 191.28 2.2
s= ljb]zL d'b |f lgIf]k 6,046.56 7,166.50 7,433.23 7,782.57 1,119.94 18.5 349.34 4.7
v= cGo j}b ]lzs bfloTj 1,173.91 1,148.95 1,152.32 994.26 -24.96 -2.1 -158.06 -13.7
1/ 2/
@= v'b c fGtl/ s ;DklQ 74 , 6 5 3.02 8 0, 34 5 . 9 1 8 4 , 713.8 3 9 1, 4 14 .73 6 , 8 12. 03 9 .1 6 , 8 5 5 .5 9 8 .1
@=! s'n cfGtl/s shf{ 99,469.15 110,328.12 116,586.63 124,897.24 10,858.98 10.9 8,310.61 7.1
s= ;/sf/nfO{ uPsf] v'b shf{ 16,288.21 11,101.06 16,778.83 9,239.72 -5,187.14 -31.8 -7,539.11 -44.9
c= ;/sf/dflysf] bfjL 16,525.48 15,586.31 16,797.28 16,865.72 -939.18 -5.7 68.44 0.4
cf= ;/sf/L lgIf]k 237.28 4,485.24 18.45 7,626.00 4,247.97 7,607.55
v= u}+/ –ljQLo ;/sf/L ;+:yfx?nfO{ uPsf] shf{ 1,009.94 1,085.59 1,138.91 1,198.65 75.64 7.5 59.74 5.2
u= ljQLo ;+:yfx?nfO{ uPsf] shf{ 1,188.42 1,461.52 1,366.28 1,102.92 273.10 23.0 -263.36 -19.3
c= ;/sf/L 127.60 119.11 131.74 156.69 -8.49 -6.7 24.95 18.9
cf= u}/ –;/sf/L 1,060.82 1,342.41 1,234.55 946.23 281.59 26.5 -288.31 -23.4
3= lghL If]qnfO{ uPsf] shf{ 80,982.58 96,679.96 97,302.61 113,355.95 15,697.37 19.4 16,053.34 16.5
1/ 2/
@=@ v'b cdf}lb|s bfloTj 24,816.13 29,982.21 31,872.80 33,482.51 4,046.95 16.3 1,455.02 4.6
#= lj:t[t d'b |f k|b fo - Pd@_ 113, 030.23 125 , 110. 9 0 131, 5 37.6 3 14 9 , 34 9 . 26 12, 08 0. 6 7 10. 7 17, 8 11.6 4 13. 5
#=! d'b |f k|b fo -s±v_, Pd!± 78,926.93 88,459.17 92,546.91 106,754.16 9,532.24 12.1 14,207.25 15.4
s= d'b |f k|b fo -Pd!_ 26,370.57 29,322.01 30,159.02 33,654.05 2,951.44 11.2 3,495.03 11.6
d'b |f 17,049.17 18,931.69 19,587.42 22,341.80 1,882.52 11.0 2,754.38 14.1
rNtL lgIf]k 9,321.40 10,390.33 10,571.59 11,312.25 1,068.93 11.5 740.66 7.0
v= art tyf sn lgIf]k 52,556.36 59,137.16 62,387.89 73,100.11 6,580.80 12.5 10,712.22 17.2
#=@= cfjlws lgIf]k 34,103.30 36,651.73 38,990.71 42,595.10 2,548.43 7.5 3,604.39 9.2
$ = lj:t[t df}l b |s t/ ntf - Pd#_ 119 , 076 .79 132, 277.4 0 138 , 9 70. 8 6 15 7, 131. 8 4 13, 200.6 1 11.1 18 , 16 0. 9 8 13.1

c= cg'dfg
1/ ljb]zL ljlgdo b/ d"NofÍg gfkmf ?= !!!(=!# s/f]8 ;dfof]hg
2/ ljb]zL ljlgdo b/ d"NofÍg gfkmf ?= !%$=^( s/f]8 ;dfof]hg
38 g]kfn /fi6« a}+s

tflnsf ^
Aofhb/ ;+/rgf
-k|ltzt k|ltjif{_
jif{ 2070 2070 2070 2070 2071
dlxgf c;f/ c;f]h k'; r}t c;f/
s= gLltut b/
clgjfo{ gub df}Hbft -;Lcf/cf/_
jfl0fHo a}+s 6.0 5.0 5.0 5.0 5.0
ljsf; a}+s 5.5 4.5 4.5 4.5 4.5
ljQ sDkgL 5.0 4.0 4.0 4.0 4.0
a}+s b/ 8.0 8.0 8.0 8.0 8.0
k'g/shf{ b/
ljz]if k'g/shf{ 1.5 1.0 1.0 1.0 1.0
;fwf/0f k'g/shf{ 6.0 5.0 5.0 5.0 5.0
lgof{tsf] nflu ljb]zL d'b|fdf lbOg] shf{ LIBOR+0.25 LIBOR+0.25 LIBOR+0.25 LIBOR+0.25 LIBOR+0.25
^
:yfoL t/ntf ;'ljwf k]gfn Jofhb/ 8.0 8.0 8.0 8.0 8.0
v= ;/sf/L ;]S o"l /6L
*
6«]h/L laN; -@* lbg]_ 0.55 0.04 0.25 0.02 0.01
*
6«]h/L laN; -(! lbg]_ 1.19 0.07 0.47 0.06 0.02
*
6«]h/L laN; -!*@ lbg]_ 1.60 0.42 0.93 0.26 0.42
*
6«]h/L laN; -#^$ lbg]_ 2.71 0.79 1.06 0.68 0.72
ljsf; C0f kq 5.0-9.5 5.0-9.5 3.25-9.5 3.25-9.5 3.25-9.5
/fli6«o/gful/s art kq 6.0-10 6.0-10 6.0-10.0 6.0-10.0 6.0-10.0
u= cGt/ a}+s sf/f]a f/ b/ 0.86 0.2 5 0.2 1 0.19 0.16
3= efl/t cf}; t lgIf]k Aofhb/ -jfl0fHo a}+s _ 5.2 5 4 .89 4.68 4.30 4 .2 2 * *
ª= efl/t cf}; t shf{ Aofhb/ -jfl0fHo a}+s _ 12 .09 11.78 11.53 10.92 10.81* *
$
r= cfwf/ Aofhb/ -jfl0fHo a}+s _ 9.83 9.2 3 8.75 8.3 8 8.2 3 * *
^
@)^( ebf}+ ! ut]b]lv a}+s b/d} :yfoL t/ntf ;'ljwf k|b fg ug{ yflnPsf] .
*
efl/t cf};t l8isfp06 b/
$
@)^( k';b]lv cfwf/ Aofhb/ u0fgf u/L k|sfzg ug{ yflnPsf] .
**
@)&! h]7
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 39

tflnsf &
;/sf/L ljQ l:ylt
-gub k|jfxdf cfwfl/t_
+
-@)&! c;f/ @& ut];Ddsf] tYof°df cfwfl/t_
-?=s/f]8df_
2 0 68/69 2 0 69/70 @)&)÷&! c k|l tzt kl/ jt{g
zLif{s 2 0 69/7 0 2 0 7 0 /7 1
ljlgof]l ht vr{ 3 2 7 3 5.0 8 3 2 656.85 3 7 0 64 .82 -0.2 13.5
rfn" 23983.37 23514.64 28033.15 -2.0 19.2
k"+hLut 4848.88 4258.74 4636.62 -12.2 8.9
-s_ cfGtl/s ;fwg / C0f 4331.54 3954.27 4063.66 -8.7 2.8
-v_ j}b ]lzs cg'b fg 517.34 304.47 572.96 -41.1 88.2
ljQLo Joj:yf 3902.83 4883.47 4395.05 25.1 -10.0
-s_ cfGtl/s ;fwg / C0f 3846.31 4830.53 4339.09 25.6 -10.2
-v_ j}b ]lzs cg'b fg 56.52 52.94 55.96 -6.3 5.7
vr{ geO{ jf+s L / x]s f] ;/ sf/ L df}H b ft 1 2 3 2 .2 8 2 2 .0 9 0 .0 0 -98.2
rfn" 356.35 4.90 0.00 -98.6
k"+hLut 304.15 17.19 0.00 -94.3
ljQLo 571.78 0.00 0.00
a h]6 sf] oyfy{ vr{ 3 1 50 2 .80 3 2 63 4 .7 6 3 7 0 64 .82 3.6 13.6
rfn" 23627.02 23509.74 28033.15 -0.5 19.2
k"+hLut 4544.73 4241.55 4636.62 -6.7 9.3
ljQLo 3331.05 4883.47 4395.05 46.6 -10.0
lk|m h vftfjf6 vr{ 4 82 .2 1 1 2 1 1 .56 1 3 .84 151.3 -98.9
lk|mh !M rfn" 145.25 342.10 0.92 135.5 -99.7
lk|mh @M k"+hLut 336.96 297.68 12.92 -11.7 -95.7
lk|mh #M ljQLo 0.00 571.78 0.00
s"n vr{ 3 1 985.0 1 3 3 84 6.3 2 3 7 0 7 8.66 5.8 9.6
s"n ;fwg 2 9750 .64 3 2 955.1 5 3 93 68.0 3 10.8 19.5
/ fh:j tyf c g'b fg 2 90 94 .53 3 2 2 60 .56 3 7 4 77 .97 10.9 16.2
/fh:j 24437.18 29601.14 33751.52 21.1 14.0
j}b]lzs cg'b fg 4657.35 2659.42 3726.45 -42.9 40.1
u}/ ah]]6/L cfo, v'b 530.96 636.77 746.89 19.9 17.3
cGo cfo 10.01 7.89 -5.38 -21.2 -168.2
d'= c=s= sf]if vftf 7.50 -1.35 235.90 -118.0 -17574.1
eG;f/ sf]]if vftf 25.39 25.81 91.34 1.7 253.9
:yfgLo lgsfo vftf # 82.25 25.47 821.31 -69.0 3124.6
a h]6 a rt÷3f6f - –_ - 2 2 3 4 .3 7 - 891 .1 7 2 2 89.3 7 -60.1 -356.9
Go"g Joxf]l / g] >f]t x? 2 2 3 4 .3 7 891 .1 7 - 2 2 89.3 7 -60.1 -356.9
cfGtl/s C0f 1640.75 -170.81 -3832.86 -110.4 2143.9
cfGtl/s ;fk6L 3641.00 1904.28 998.28 -47.7 -47.6
s= 6«]h/L laN; 1728.34 1900.00 0.00 9.9
v= ljsf; C0fkq 1400.00 0.00 900.00
u= /fli6o artkq 500.00 0.00 90.64
3= gful/s artkq 12.66 0.00 0.00
ª= j}b ]lzs /f]huf/L artkq 0.00 4.28 7.64 78.5
clwljsif{ ++ -2312.51 -2044.30 -4974.30 -11.6 143.3
cGo
@
312.26 -30.79 143.16 -109.9
ljQLo Joj:yf 474.47 75.53 42.57 -84.1 -43.6
a}b ]lzs C0f 119.15 986.45 1500.92 727.9 52.2
+
k|:t't tYof+s ;/sf/L sf/f]jf/ ug]{ g]kfn /fi6« a}+ssf * sfof{no, /fli6«o jfl0fHo a}+ssf ^^ dWo] ^^ j6} zfvf, g]kfn a}+ssf $$
dWo] #@ zfvf, Pe/]i6 a}+ssf ( zfvf, Unf]jn cfOPdO{ a}+ssf $ zfvf, g]kfn a+unfb]z a}+s, PgPdaL a}+s / a}+s ckm
sf7df8f}+sf !.! Zffvfaf6 k|fKt tYof+sdf cfwfl/t /x]sf] 5 . To;}u/L, &% j6f lhNnfl:yt &( j6f sf]if tyf n]vf lgoGqs
sfof{nox? / e'StfgL s]Gbx?af6 k|fKt lgsfzf ljj/0fdf cfwfl/t /x]sf] 5 .
#
uf=lj=;= tyf lh=lj=;= nfO{ ljt/0f ePsf] /sd dWo] vr{ geO{ afFsL /x]sf] kl/at{g .
++
C0ffTds lrGX --_ n] art hgfpF5 .
@
g]kfn ;/sf/sf] sf/f]jf/af6 cflh{t Aofh tyf cGo .
c ckl/is[t
40 g]kfn /fi6« a}+s

tflnsf *
j}b]lzs Jofkf/+
-?= s/f]8df_
2 067÷68 2 068÷69 2 069÷70 k |l tzt k l/ jt{g
* * * * *
jflif{s jflif{s jflif{s 2 068÷69 2 069÷70 2 070/71 2 069/70 2 070/71
s"n lgof{t 6433 .85 742 6.10 7691.70 672 1.45 6992 .67 8173.05 4.0 16.9
ef/t 4336.04 4961.63 5099.98 4525.82 4643.49 5454.09 2 .6 17.5
cGo d'n's 2097.81 2464.47 2591.72 2195.63 2349.18 2718.96 7.0 15.7
s"n cfoft 39617.55 46166.77 55674.03 41957.38 50860.01 64570.37 2 1.2 2 7.0
ef/t 26192.52 29938.96 36703.13 27226.20 33573.12 43162.12 2 3 .3 2 8.6
cGo d'n's 13425.03 16227.81 18970.90 14731.18 17286.89 21408.25 17.3 2 3.8
Jofkf/ ;Gt'n g - 3 3183.70 - 3 8740.67 - 47982 .33 - 3 52 35.93 - 43 867.35 - 56397.32 2 4.5 2 8.6
ef/t -21856.48 -24977.33 -31603.15 -22700.38 -28929.63 -37708.03 2 7.4 3 0.3
cGo d'n's -11327.22 -13763.34 -16379.18 -12535.55 -14937.72 -18689.29 19.2 2 5.1
s"n Jofkf/ 46051.40 53 592 .87 63 365.72 48678.83 57852 .66 72 743.42 18.8 2 5.7
ef/t 30528.56 34900.59 41803.11 31752.02 38216.61 48616.21 2 0.4 2 7.2
cGo d'n's 15522.84 18692.28 21562.62 16926.81 19636.06 24127.21 16.0 2 2 .9
lgof{t cfoft cg'k ft 16.2 16.1 13 .8 16.0 13.7 12 .7
ef/t 16.6 16.6 13.9 16.6 13.8 12.6
cGo d'n's 15.6 15.2 13.7 14.9 13.6 12.7
s'n lgoft{d f lx:;f
ef/t 67.4 66.8 66.3 67.3 66.4 66.7
cGo d'n's 32.6 33.2 33.7 32.7 33.6 33.3
s'n cfoftdf lx:;f
ef/t 66.1 64.8 65.9 64.9 66.0 66.8
cGo d'n's 33.9 35.2 34.1 35.1 34.0 33.2
s'n Jofkf/ 3f6fdf lx:;f
ef/t 65.9 64.5 65.9 64.4 65.9 66.9
cGo d'n's 34.1 35.5 34.1 35.6 34.1 33.1
s'n Jofkf/df lx:;f
ef/t 66.3 65.1 66.0 65.2 66.1 66.8
cGo d'n's 33.7 34.9 34.0 34.8 33.9 33.2
s'n Jofkf/df lgof{t cfoftsf] lx:;f
lgof{t 14.0 13.9 12.1 13.8 12.1 11.2
cfoft 86.0 86.1 87.9 86.2 87.9 88.8
+
eG;f/ tYof+sdf cfwfl/t
*
P3f/ dlxgf
df}lb|s gLlt @)&!÷&@ 41

tflnsf (
zf]wgfGt/ l:ylt
-?= s/f]8df_
c k|l tzt kl/jt{g
2 068/69 2 069/70 2 070/71 P3f/ dlxgf
ljj/0f
c
!! dlxgf jflif{s !! dlxgf jflif{s !! dlxgf 2 069/70 2 070/71
s= rfn' vftf 6156.08 7597.92 4 155.53 5706.07 7783 .98 - 3 2 .5 87.3
lgof{t, Pkm=cf]=aL= 7390.40 8151.18 7811.58 8598.98 9149.13 5.7 17.1
t]n 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
cGo 7390.40 8151.18 7811.58 8598.98 9149.13 5.7 17.1
cfoft, Pkm=cf]=aL= -41319.56 -45465.31 -49990.49 -54729.43 -63470.16 21.0 27.0
t]n -8445.55 -9225.56 -9805.55 -10713.89 -12269.82 16.1 25.1
cGo -32874.01 -36239.75 -40184.94 -44015.54 -51200.34 22.2 27.4
Jofkf/ ;Gt'n g - 33 92 9.16 - 3 7314.13 - 42 178.91 - 4613 0.45 - 543 2 1.03 2 4 .3 2 8.8
v'b ;]jf cfo 1423.12 1405.70 715.16 758.58 1972.63 -49.7 175.8
;]jf cfo 6384.04 7235.15 8670.87 9519.08 11440.84 35.8 31.9
ofqf 2875.75 3070.38 3156.33 3421.06 4320.60 9.8 36.9
cGoq gk/]sf] ;/sf/L cfo 828.70 1007.14 1692.06 1838.97 2165.96 104.2 28.0
cGo 2679.59 3157.63 3822.48 4259.05 4954.28 42.7 29.6
;]jf e'QmfgL -4960.92 -5829.45 -7955.71 -8760.50 -9468.21 60.4 19.0
oftfoft -1942.11 -2229.23 -3031.23 -3327.67 -3646.18 56.1 20.3
ofqf -2104.63 -2576.97 -3619.91 -3961.19 -3764.34 72.0 4.0
h;df lzIff dfq -574.57 -637.17 -859.95 -950.85 -1332.84 49.7 55.0
;/sf/L vr{ -140.31 -156.64 -106.26 -117.79 -141.77 -24.3 33.4
cGo -773.87 -866.61 -1198.31 -1353.85 -1915.92 54.8 59.9
Jofkf/ tyf ;]jf If]qsf] ;Gt'ng -32506.04 -35908.43 -41463.75 -45371.87 -52348.40 27.6 26.3
v'b cfo 956.50 1229.14 969.39 1307.88 2934.83 1.3 202.7
cfo k|fKtL 1914.27 2252.13 1948.32 2332.01 3551.07 1.8 82.3
cfo e'QmfgL -957.77 -1022.99 -978.93 -1024.13 -616.24 2.2 -37.0
Jofkf/, ;]jf tyf cfo ;Gt'ng -31549.54 -34679.29 -40494.36 -44063.99 -49413.57 28.4 22.0
v'b 6«fG;km/ 37705.62 42277.21 44649.89 49770.06 57197.55 18.4 28.1
6«fG;km/ cfo 38163.66 42780.57 45355.12 50506.82 57490.95 18.8 26.8
cg'b fg 3229.31 3622.71 3121.10 3418.05 4407.40 -3.4 41.2
lghL If]qsf] ljk|]if0f 32037.98 35955.44 38846.23 43458.17 49095.28 21.3 26.4
k]G;g 2577.40 2834.36 3289.86 3532.67 3821.49 27.6 16.2
cGo 318.97 368.06 97.93 97.93 166.78 -69.3 70.3
6«fG;km/ e'QmfgL -458.04 -503.36 -705.23 -736.76 -293.40 54.0 -58.4
v= k"Fh L vftf -k"Fh L 6«f G;km/_ 1515.17 182 4.17 92 3.89 1034.83 1573.55 - 39.0 70.3
hDdf -s±v_ 7671.2 5 942 2 .09 5079.42 6740.90 93 57.53 - 3 3.8 84.2
u= ljQLo vftf -;d"x ª afx]s _ 2 835.07 2 891.2 8 1010.04 12 4 9.63 1102 .03 - 64.4 9.1
k|ToIf j}b ]lzs nufgL cfk|jfx 806.90 919.54 668.98 908.19 315.97 -17.1 -52.8
kf]6{kmf]lnof] nufgL 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
cGo nufgL ;DklQ -1173.45 -1571.96 -2030.17 -2284.64 -1985.79 73.0 -2.2
Jofkfl/s ;fv -399.12 -513.74 -456.05 -514.74 -237.02 14.3 -48.0
cGo -774.33 -1058.22 -1574.12 -1769.90 -1748.77 103.3 11.1
cGo nufgL bfloTj 3201.62 3543.70 2371.23 2626.08 2771.85 -25.9 16.9
Jofkfl/s ;fv 2519.78 2644.23 1343.97 1443.46 2244.51 -46.7 67.0
C0f -23.90 103.68 -18.77 -128.18 352.36 -21.5 -1977.3
;/sf/ -22.76 104.76 -12.88 -121.89 372.28 -43.4 -2990.4
C0f k|fKtL 1083.06 1344.53 1324.93 1370.10 1680.30 22.3 26.8
;fFjf e'QmfgL -1105.82 -1239.77 -1337.81 -1491.99 -1308.02 21.0 -2.2
cGo If]q -1.14 -1.08 -5.89 -6.29 -19.92 416.7 238.2
s/]G;L tyf l8kf]lh6 754.57 844.62 1151.03 1430.11 292.39 52.5 -74.6
/fi6« a}+s -3.72 3.70 -6.38 -1.17 -2.74 71.5 -57.1
jfl0fHo a}+s 758.29 840.92 1157.41 1431.28 295.13 52.6 -74.5
cGo bfloTj -48.83 -48.83 -105.00 -119.31 -117.41 115.0 11.8
hDdf -s±v±u_ 10506.3 2 12 313.3 7 6089.46 7990.54 10459.56 - 42 .0 71.8
3= ljljw k"Fh L tyf e'n r's 182 4.09 1693.91 3 30.2 2 33 3.54 788.88 - 81.9 138.9
hDdf -s±v±u±3_ 12 330.41 14007.2 8 6419.68 83 2 4.07 112 4 8.44 - 47.9 75.2
ª= l/he{ tyf ;DalGwt lzif{s -12330.41 -14007.28 -6419.68 -8324.07 -11248.44 -47.9 75.2
l/he{ ;DklQ -12281.91 -13958.78 -6314.82 -8204.90 -11131.30 -48.6 76.3
g]kfn /fi6« a}+s -11689.14 -13478.70 -3798.64 -6576.34 -9883.81 -67.5 160.2
jfl0fHo a}+s -592.77 -480.08 -2516.18 -1628.56 -1247.49 324.5 -50.4
cfO{=Pd=Pkm= shf{ pkof]u -48.50 -48.50 -104.86 -119.17 -117.14 116.2 11.7
v'b j}b ]l zs ;DklQdf kl/jt{g -–j[l 4 _ - 11575.84 - 13 162 .66 - 52 68.65 - 6893.96 - 10956.05 - 54.5 107.9
c – ckl/is[t
42 g]kfn /fi6« a}+s

tflnsf !)
a}ls· If]q;“u /x]sf] s'n ljb]zL ljlgdo ;l~rlt
-?= s/f]8df_
c
c ;f/ h]7 c ;f/ h]7 c ;f/ h]7 k|l tzt kl/ jt{g
@)^(÷&) @)&)÷&!
@)^* @)^( @)^( @)&) @)&) @)&! c ;f/ - h]7 c ;f/ - h]7
g]k fn / fi6« a }+s 21309 .5 1 36 19 5 .4 3 375 5 2.4 5 4 225 1.77 4 5 29 9 .4 5 5 5 4 70.8 4 12.5 22.5
kl/jTo{ 16525.75 27266.66 28568.19 31496.05 33994.00 41670.44 10.2 22.6
ckl/jTo{ 4783.76 8928.77 8984.26 10755.72 11305.45 13800.40 19 .7 22.1
a }+s tyf ljQLo ;+: yf 5 9 05 .8 0 6 5 05 .9 0 6 39 3.22 8 9 17.5 6 8 030.25 9 29 3.38 39 .5 15 .7
kl/jTo{ 5550.33 5684.60 5714.40 8312.73 7407.99 8759.26 4 5 .5 18 .2
ckl/jTo{ 355.47 821.30 678.82 604.83 622.26 534.12 -10.9 -14 .2
s'n ljb ]z L d'b |f ;+l rlt 27215 .31 4 2701.33 439 4 5 .6 7 5 116 9 .33 5 3329 .70 6 4 76 4 .22 16 .4 21.4
kl/jTo{ 22076.08 32951.26 34282.59 39808.78 41401.99 50429.70 16 .1 21.8
s'n ;+lrltdf c+z -k|ltztdf_ 81.1 77.2 78.0 77.8 77.6 77.9 - -
ckl/jTo{ 5139.23 9750.07 9663.08 11360.55 11927.71 14334.52 17.6 20.2
s'n ;+lrltdf c+z -k|ltztdf_ 18.9 22.8 22.0 22.2 22.4 22.1 - -
c foft I fdtf - dlxgfdf_
j:t' 8.4 11.4 11.6 11.3 11.7 11.2 - -
j:t' tyf ;]jf 7.3 10.2 10.3 9.7 10.1 9.8 - -
!= s'n ljb]zL ljlgdo ;l~rlt 27215.31 42701.33 43945.67 51169.33 53329.70 64764.22 16 .4 21.4
@= ;'g, P;=l8=cf/., cfO Pd Pkm uf]N8 6«fGr] 1195.70 742.81 1652.02 1911.10 2079.66 1947.15 15 .7 -6 .4
#= s'n j}b]lzs ;DklQ -!+@_ 28411.01 43444.14 45597.69 53080.43 55409.36 66711.37 16 .4 20.4
$= j}b]lzs bfloTj 6284.45 7137.85 7220.46 8315.42 8585.60 8776.87 15 .2 2.2
%= v'b j}b]lzs ;DklQ -#-$_ 22126.56 36306.29 38377.23 44765.01 46823.76 57934.50 16 .6 23.7
*
^= v'b j}b]lzs ;DklQdf kl/jt{g -ljlgdo d"Nof+sg ;dfof]hg k"j{_ -474.05 -14702.37 -16250.66 -6387.78 -8446.53 -11110.74 - -
&= ljb]zL ljlgdo d"Nof+sg --3f6f_ 65.08 3380.85 3088.00 1119.13 1552.63 154.69 - -
**
*= v'b j]b ]l zs ;D klQd f kl/jt{g --j[l 4_ -^+&_ -408 .9 7 -11321.5 2 -1316 2.6 6 -5 26 8 .6 5 -6 8 9 3.9 0 -109 5 6 .05 - -
d;fGtsf] vl/b b/ -k|lt cd'l/sL 8n/_M 70.95 88.60 88.60 92.72 95.00 95.32 - -

c – cg'dfg
*
v'b j}b]lzs ;DklQsf] kl/jt{g c;f/ d;fGtsf] tYof+snfO{ cfwf/ dfgL lnOPsf] .
**
ljb]zL ljlgdo d"Nof+sg gfkmf÷3f6f ;dfof]hg kZrft .

You might also like