Touw

Zie Touw (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Touw.

Een touw of koord is een middel om zaken bij elkaar te

binden, of om trekkrachten over te brengen. In het laatste
geval gebruikt men vaak een dikkere variant, kabel of zeel
die bestaat uit ineengedraaide strengen. Dit zijn op hun beurt
weer om elkaar heen gedraaide draden of vezels.

Een touw wordt gemaakt door dunne draden te vlechten of

door vezels of strengen om elkaar heen te draaien; dit heet
slaan. Touwen worden vervaardigd door een touwslager (of
zeeldraaier) in een touwslagerij op een lijnbaan. Vroeger Gevlochten en geslagen touw
bestonden touwen vooral uit natuurlijke vezels, zoals hennep
en vlas; tegenwoordig worden kunstvezels gebruikt, zoals
nylon, polypropeen of polyester.

Met touw worden diverse knopen of steken gemaakt.

Inhoud
Geschiedenis
Scheepvaart
Sterkte
Dodelijke kracht
Materialen
Zie ook

Geschiedenis
Kabels gemaakt van huid, haar en planten zijn al bekend uit
de prehistorie. Zonder touw hadden de piramides en tempels
in het oude Egypte niet gebouwd kunnen worden. In de
oudheid werd de fabricage van touw verfijnd waarna er tot
de negentiende eeuw weinig veranderde. Indien touw niet
voldeed, bijvoorbeeld op schepen voor de grote vaart, dan
maakte men wel gebruik van de sterkere ketting. De
voordelen van beiden werden in de negentiende eeuw
gecombineerd in de staalkabel waardoor het gebruik van
touw afnam. Ten dele is dit gedurende de twintigste eeuw
gekeerd door kunststofvezels die ondanks hun relatief Touwfabricage in Egypte
geringe gewicht een grote treksterkte hebben, zoals
polyamide, polyester, polypropeen en tegenwoordig ook
dyneema. Trossen van polypropeen, vaak polyprops
genoemd, werden populair in de scheepvaart als tros, omdat
deze blijven drijven.

Scheepvaart Gebruik van touw in Egypte

Touwen zijn van groot belang in de scheepvaart. Het geheel

van touwen, touwwerk, is mede een onmisbaar onderdeel van de tuigage van een zeilschip. Voor het
afmeren en slepen van schepen worden trossen gebruikt.

Behalve in de binnenvaart wordt in de scheepvaart de benaming touw niet gebruikt. In plaats daarvan
worden namen gebruikt die de functie van het touw aangeven, bijvoorbeeld meerlijn, tros voor vastleggen,
val, schoot voor het manipuleren van zeilen. Als algemene benaming voor touw wordt lijn, een eind of end
gebruikt.

In de binnenvaart wordt echter wel van touwen gesproken, al zijn die tegenwoordig meestal van kunststof
vervaardigd. Vastmaken doet men daar ook met een voortouw en een achtertouw. En waar in de zee- en
pleziervaart van een spring wordt gesproken, heeft men het in de binnenvaart over een steekeind.

Sterkte
Een onbeschadigde kabel die bestaat uit 100 even sterke om elkaar heen gedraaide
touwen is 100 keer zo sterk als een van die touwen;
Dezelfde kabel waarbij 'alle' touwen gebroken zijn (maar wel op een andere plaats) is 99
keer zo sterk als 1 touw.

Dodelijke kracht
De sterkte en de spanning van sleeptrossen of trossen aan meerpalen is afhankelijk van het gebruikte
materiaal, maar kan gemakkelijk vele tonnen bedragen. Door de trekkracht en de uitrekking verdunt de
tros, waarna deze kan breken. Dit kan zelfs dodelijke verwondingen tot gevolg hebben.

De theorie dat iemand bij zo'n ongeluk compleet doormidden gekliefd zou kunnen worden, werd beproefd
in een aflevering van MythBusters, maar kon niet worden bevestigd.[1] Wel werd geconcludeerd dat het
breken van een kabel die onder grote spanning staat dodelijke gevolgen kan hebben.

Staaldraad staat erom bekend dat het als een schaar werkt, als iemand een lichaamsdeel tussen draad en
bolder steekt. Dat komt nogal eens voor als iemand in de lus aan dek stapt en het schip nog niet stilligt.
Kunststoftouwen maken dan schade tot op het bot, staaldraden knippen het lichaamsdeel af.

Materialen
Voor touw kunnen diverse materialen toegepast worden. Vroeger werd touw uitsluitend gemaakt van
natuurlijke grondstoffen, tegenwoordig hebben vanwege de treksterkte, slijtvastheid, weer- en
windbestendigheid de kunststof materialen en ijzer/staal de voorkeur. Een aantal van de mogelijkheden:

Natuurlijke stoffen
 Katoen
Katoen wordt verkregen uit de katoenplant, het is ecru van kleur en
voelt zacht aan. Katoentouw rekt.
Manilla
Manilla wordt gewonnen uit de bananenplant (Musa textilis), het is
bruin van kleur en voelt vrij ruw aan. Manilla is sterker dan katoen, zo
sterk als hennep en minder kwetsbaar. Het is wel zwaar om te
hanteren, o.a.; bij het inhalen van de tros bij laag water en het Op linkshandig
ontmeren van zeeschepen. Het werd tot de Tweede Wereldoorlog geslagen touw
veel gebruikt. kan een S
Sisal worden
Sisal wordt gewonnen uit de bladeren van de agave (Agave sisalana), getekend, op
is wit of ecru van kleur en voelt ruw aan. Sisaltouw is bestand tegen rechtshandig
vocht en wordt daarom in vochtige omgevingen gebruikt. geslagen touw
Hennep een Z
Hennep wordt gewonnen uit de stengel van de cannabis-plant
(Cannabis sativa), het is lichtbruin van kleur en voelt redelijk zacht
aan. Henneptouw is het sterkste natuurlijke touw. Het rot echter wel snel.
Kokospalm
Kokostouw wordt gemaakt van de vezels van de kokosnootdop. Het is de zwakste
natuurlijke touwsoort. Daarom worden er vooral dikke touwen van gemaakt. Kokostouw
rekt veel en blijft drijven. Wordt nog maar zelden gebruikt.

Kunststoffen
Polyamide of nylon
Van polyamide wordt een sterke touwsoort gedraaid of gevlochten. Polyamide is zeer
elastisch, kan tot 40% meegeven, en neemt na het weghalen van de spanning zijn oude
vorm weer aan.
Nylon was het eerste synthetische materiaal dat werd gebruikt voor het maken van touw.
Als het nat is verliest het 5% tot 25% van zijn kracht. Het is slijtvast en drijft niet.
Nylontrossen hebben een spanningtrekkracht van ongeveer 45 ton. Nylontrossen
kunnen gevaarlijk zijn voor breken. Het geeft hetzelfde effect als een elastiek, maar dan
1000 keer zo veel. De slag die een persoon kan krijgen zijn meestal gebroken
ledematen of zelfs in de meeste gevallen, een dodelijk afloop.
Polyester
Polyester heeft een hoge breekkracht, wordt niet door vocht aangetast, maar is minder
sterk dan polyamide. Polyester rekt veel minder, waardoor het voor niet-rekkende lijnen
goed gebruikt kan worden. Een polyestertouw drijft niet. Er is ook voorgerekt
polyestertouw verkrijgbaar.
Polypropeen
Polypropeen is minder sterk dan polyamide of polyester, maar is veel goedkoper te
produceren. Polypropeentouw blijft goed drijven. Het kan echter niet tegen
ultravioletlicht. Omdat dit materiaal soepeler is wordt het vooral gebruikt voor trimlijnen
op zeilboten.
Polyethyleen
Polyethyleen is goedkoop en licht, maar heeft een laag smeltpunt. Het levert een vrij
stugge touwsoort op.
Aramide
Aramide (Kevlar, Twaron) is een op de polyamides lijkende vezel, maar is veel sterker.
Het is 5 à 8 keer zo sterk als staal (bij gelijk gewicht). Er zit vrijwel geen rek in. Deze
kunstvezels kunnen slecht tegen strakke krommingen en knopen, de trekkracht neemt
dan af. Wordt doorgaans als kern van een gevlochten touw gebruikt met b.v. een
polyestermantel.
 Dyneema
Dyneema is een van de super-vezels. Het wordt gemaakt van polyethyleen (Hoog
module polyethyleen HMP), maar lijkt daar niet meer op. Het is enorm sterk, tot 15 maal
zo sterk als staal (bij een gelijk gewicht aan materiaal). Dyneema is licht, drijft op water
en is waterbestendig. Dit materiaal wordt als trekkabel gebruikt bij het zweefvliegen.

Metaal
Staal
Ook een draad van staal kan door touw worden gevlochten. Als enkele draad wordt het
gebruikt in verpakking, meerdere draden gedraaid in een kabel. De kabel heeft een
grote treksterkte, maar is moeilijk te hanteren en niet soepel.

Zie ook
Staalkabel
Schakelketting

Bronnen, noten en/of referenties

1. (en) Mythbusters results, Episode 62: "Killer Cable Snaps" (http://mythbustersresults.com/episode62)

Zie de categorie Ropes van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Touw&oldid=62278033"

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 15 jun 2022 om 16:28.

De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende
voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.
Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia Foundation, Inc., een organisatie zonder
winstoogmerk.