HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG

CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Khoa Viễn thông 2
Môn học:

CƠ SỞ DỮ LIỆU
(Database)

Mã môn: TEL1343
 Chương 4
Đại số quan hệ
Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ

3
 Giới thiệu
• Xét một số xử lý trên quan hệ NHANVIEN
o Thêm mới một nhân viên
o Chuyển nhân viên có tên là “Tùng” sang phòng số 1
o Cho biết họ tên và ngày sinh các nhân viên có lương trên 20000

TENNV HONV NGSINH DCHI PHAI LUONG PHONG

Tung Nguyen 12/08/1955 638 NVC Q5 Nam 40000 5

1
Hang Bui 07/19/1968 332 NTH Q1 Nu 25000 4
Nhu Le 06/20/1951 291 HVH QPN Nu 43000 4
Hung Nguyen 09/15/1962 Ba Ria VT Nam 38000 5
Quang Pham 11/10/1937 450 TV HN Nam 55000 1

4
 Giới thiệu (tt)
• Có 2 loại xử lý
o Làm thay đổi dữ liệu (cập nhật)
Thêm mới, xóa và sửa
o Không làm thay đổi dữ liệu (rút trích)
Truy vấn (query)

• Thực hiện các xử lý

o Đại số quan hệ (Relational Algebra)
Biểu diễn câu truy vấn dưới dạng biểu thức
o Phép tính quan hệ (Relational Calculus)
Biểu diễn kết quả
o SQL (Structured Query Language)

5
 Nhắc lại
• Đại số
o Toán tử (operator)
o Toán hạng (operand)

• Trong số học
o Toán tử: +, -, *, /
o Toán hạng - biến (variables): x, y, z
o Hằng (constant)
o Biểu thức
 (x+7) / (y-3)
 (x+y)*z and/or (x+7) / (y-3)

6
 Đại số quan hệ
• Biến là các quan hệ
o Tập hợp (set)

• Toán tử là các phép toán (operations)

o Trên tập hợp
 Hội  (union)
 Giao  (intersec)
 Trừ  (difference)
o Rút trích 1 phần của quan hệ
 Chọn  (selection)
 Chiếu  (projection)
o Kết hợp các quan hệ
 Tích Cartesian  (Cartesian product)
 Kết (join)
o Đổi tên 

7
 Đại số quan hệ (tt)
• Hằng số là thể hiện của quan hệ
• Biểu thức
o Được gọi là câu truy vấn
o Là chuỗi các phép toán đại số quan hệ
o Kết quả trả về là một thể hiện của quan hệ

8
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ

9
 Phép toán tập hợp
• Quan hệ là tập hợp các bộ
o Phép hội R  S

o Phép giao R  S

o Phép trừ R  S

• Tính khả hợp (Union Compatibility)

o Hai lược đồ quan hệ R(A1, A2, …, An) và S(B1, B2, …, Bn) là khả hợp nếu
 Cùng bậc n

 Và có DOM(Ai) = DOM(Bi) , 1 i  n

• Kết quả của , , và  là một quan hệ có cùng tên thuộc tính

với quan hệ đầu tiên (R)

10
 Phép toán tập hợp (tt)
• Ví dụ

NHANVIEN TENNV NGSINH PHAI THANNHAN TENTN NG_SINH PHAITN

Tung 12/08/1955 Nam Trinh 04/05/1986 Nu

Hang 07/19/1968 Nu Khang 10/25/1983 Nam
Nhu 06/20/1951 Nu Phuong 05/03/1958 Nu
Hung 09/15/1962 Nam Minh 02/28/1942 Nam
Chau 12/30/1988 Nu

Bậc n=3
DOM(TENNV) = DOM(TENTN)
DOM(NGSINH) = DOM(NG_SINH)
DOM(PHAI) = DOM(PHAITN)

11
 Phép hội
• Cho 2 quan hệ R và S khả hợp
• Phép hội của R và S
o Ký hiệu R  S
o Là một quan hệ gồm các bộ thuộc R hoặc thuộc S, hoặc cả hai (các bộ trùng
lắp sẽ bị bỏ)

R  S = { t / tR  tS }
• Ví dụ
R A B S A B RS A B

 1  2  1
 2  3  2
 1  1
 2
 3
12
 Phép giao
• Cho 2 quan hệ R và S khả hợp
• Phép giao của R và S
o Ký hiệu R  S
o Là một quan hệ gồm các bộ thuộc R đồng thời thuộc S

R  S = { t / tR  tS }
• Ví dụ
R A B S A B RS A B
 1  2  2
 2  3
 1

13
 Phép trừ
• Cho 2 quan hệ R và S khả hợp
• Phép giao của R và S
o Ký hiệu R  S
o Là một quan hệ gồm các bộ thuộc R và không thuộc S

R  S = { t / tR  tS }
• Ví dụ
R A B S A B RS A B
 1  2  1
 2  3  1
 1

14
 Các tính chất
• Giao hoán

RS=SR
RS=SR

• Kết hợp

R  (S  T) = (R  S)  T
R  (S  T) = (R  S)  T

15
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ

16
 Phép chọn
• Được dùng để lấy ra các bộ của quan hệ R
• Các bộ được chọn phải thỏa mãn điều kiện chọn P
• Ký hiệu

 P (R)
• P là biểu thức gồm các mệnh đề có dạng
o ộ ằ ố
o ộ ộ

<phép so sánh> gồm  ,  ,  ,  ,  , 

Các mệnh đề được nối lại nhờ các phép  ,  , 

17
 Phép chọn (tt)
• Kết quả trả về là một quan hệ
o Có cùng danh sách thuộc tính với R
o Có số bộ luôn ít hơn hoặc bằng số bộ của R

• Ví dụ

R A B C D
 (A=B)(D>5) (R)
  1 7 A B C D
  5 7
  1 7
  12 3
  23 10
  23 10

18
 Phép chọn (tt)
• Phép chọn có tính giao hoán

 (
p1 p2 (R)) =  (
p2 p1 (R)) =  p1  p2 (R)

19
 Ví dụ 1

• Cho biết các nhân viên ở phòng số 4

o Quan hệ: NHANVIEN
o Thuộc tính: PHG
o Điều kiện: PHG=4

 PHG=4 (NHANVIEN)

20
 Ví dụ 2
• Tìm các NHÂN VIÊN có LƯƠNG trên 25000 ở PHÒNG 2
hoặc các NHÂN VIÊN có lương trên 30000 ở PHÒNG 5
o Quan hệ: NHANVIEN

o Thuộc tính: LUONG, PHG

o Điều kiện:
 LUONG>25000 và PHG=2 hoặc

 LUONG>30000 và PHG=5

 (LUONG>25000  PHG=2)  (LUONG>30000  PHG=5) (NHANVIEN)

21
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ

22
 Phép chiếu
• Được dùng để lấy ra một vài cột của quan hệ R
• Ký hiệu
 A1, A2, …, Ak(R)

• Kết quả trả về là một quan hệ

o Có k thuộc tính
o Có số bộ luôn ít hơn hoặc bằng số bộ của R

• Ví dụ
R A B C A C



10
20
1
1  A,C (R)


1
1
 30 1  1
 40 2  2

23
 Phép chiếu (tt)
• Phép chiếu không có tính giao hoán

 X,Y (R) =  (
X Y (R))

 
A1, A2, …, An( A1, A2, …, Am(R)) =  A1, A2, …, An (R) , với n  m

24
 Ví dụ 3

• Cho biết họ tên và lương của các nhân viên

o Quan hệ: NHANVIEN
o Thuộc tính: HONV, TENNV, LUONG

 HONV,TENNV,LUONG (NHANVIEN)

25
 Phép chiếu tổng quát
• Mở rộng phép chiếu bằng cách cho phép sử dụng các phép toán số
học trong danh sách thuộc tính

• Ký hiệu  F1, F2, …, Fn (E)

o E là biểu thức ĐSQH

o F1, F2, …, Fn là các biểu thức số học liên quan đến

 Hằng số

 Thuộc tính trong E

26
 Phép chiếu tổng quát (tt)

• Ví dụ
o Cho biết họ tên của các nhân viên và lương của họ sau
khi tăng 10%

 HONV, TENNV, LUONG*1.1 (NHANVIEN)

27
 Chuỗi các phép toán
• Kết hợp các phép toán đại số quan hệ
o Lồng các biểu thức lại với nhau

 A1, A2, …, Ak 
( P (R))  (
P A1, A2, …, Ak (R))

o Thực hiện từng phép toán một

 B1  P (R)

 B2  A1, A2, …, Ak (Quan hệ kết quả ở B1)

Cần đặt tên cho quan hệ

28
Một số ví dụ
• Tìm các nhân viên làm việc trong phòng số 4.
MaPB = 4(NHANVIEN)
• Tìm các nhân viên làm việc trong phòng số 4 và có mức
lương từ 25.000 đến 40.000.
MaPB = 4  Luong  25.000  Luong  40.000(NHANVIEN)
• Cho biết họ, tên, giới tính và mức lương của các nhân
viên.
Ho, Ten, Gtinh, Luong(NHANVIEN)
• Cho biết họ, tên, giới tính và mức lương của các nhân
viên của phòng số 5.
Ho, Ten, Gtinh, Luong(MaPB = 5(NHANVIEN))
 Phép gán
• Được sử dụng để nhận lấy kết quả trả về của một phép
toán
o Thường là kết quả trung gian trong chuỗi các phép toán

• Ký hiệu 

• Ví dụ
o B1 S  P (R)

o B2 KQ  A1, A2, …, Ak (S)

30
 Phép đổi tên
• Được dùng để đổi tên
o Quan hệ
Xét quan hệ R(B, C, D)
S(R) : Đổi tên quan hệ R thành S

o Thuộc tính
X, C, D (R) : Đổi tên thuộc tính B thành X

Đổi tên quan hệ R thành S và thuộc tính B thành X

S(X,C,D)(R)

31
 Ví dụ 7
• Cho biết họ và tên nhân viên làm việc ở phòng số 4
o Quan hệ: NHANVIEN
o Thuộc tính: HONV, TENNV
o Điều kiện: PHG=4

• C1: thực hiện phép chiếu & chọn  HONV, TENNV (  PHG=4 (NHANVIEN))

 PHG=4 (NHANVIEN)
• C2:
NV_P4
KQ  HONV, TENNV (NV_P4)

KQ(HO, TEN)   HONV, TENNV (NV_P4)

KQ(HO, TEN) (HONV, TENNV (NV_P4))
32
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ

33
 Phép tích Cartesian

• Được dùng để kết hợp các bộ của các quan hệ lại

với nhau

• Ký hiệu
RS

• Kết quả trả về là một quan hệ Q

o Mỗi bộ của Q là tổ hợp giữa 1 bộ trong R và 1 bộ trong S

o Nếu R có u bộ và S có v bộ thì Q sẽ có u  v bộ

o Nếu R có n thuộc tính và Q có m thuộc tính thì Q sẽ có n + m thuộc

tính (R+  Q+   )

34
 Phép tích Cartesian (tt)
• Ví dụ
RS
R A B

 1 A B X C D

 2  1  10 +
 1  10 +
 1  20 -
S B
X C D  1  10 -

 10 +  2  10 +

 10 +  2  10 +

 20 -  2  20 -

 10 -  2  10 -

(X,C,D) (S)

35
 Phép tích Cartesian (tt)
• Ví dụ unambiguous

R A B
RS A R.B S.B C D
 1
 2  1  10 +
 1  10 +
 1  20 -

S B C D  1  10 -
 2  10 +
 10 +
 2  10 +
 10 +
 2  20 -
 20 -
 2  10 -
 10 -

36
 Phép tích Cartesian (tt)
• Thông thường theo sau phép tích Cartesian là phép chọn
RS  A=S.B (R  S)

A R.B S.B C D A R.B S.B C D

 1  10 +  1  10 +
 1  10 +  2  10 +
 1  20 -  2  20 -
 1  10 -
 2  10 +
 2  10 +
 2  20 -
 2  10 -

37
Ví dụ 8
• Với mỗi phòng ban, cho biết thông tin của người trưởng
phòng
o Quan hệ: PHONGBAN, NHANVIEN
o Thuộc tính:
TENPHG MAPHGTRPHG, MAPHG,
TRPHG TENNV, HONV,
NG_NHANCHUC …

Nghien cuu 5 333445555 05/22/1988

Dieu hanh
TENPHG 4
MAPHG 987987987
TRPHG 01/01/1995
NG_NHANCHUC MANV TENNV HONV …
Quan ly 1 888665555 06/19/1981
Nghien cuu 5 333445555 05/22/1988 333445555 Tung Nguyen …
Dieu hanh 4 987987987 01/01/1995 987987987 Hung Nguyen …
MANV TENNV HONV NGSINH DCHI PHAI LUONG PHG
Quan ly 1 888665555 06/19/1981 888665555 Vinh Pham …
333445555 Tung Nguyen 12/08/1955 638 NVC Q5 Nam 40000 5
999887777 Hang Bui 07/19/1968 332 NTH Q1 Nu 25000 4
987654321 Nhu Le 06/20/1951 291 HVH QPN Nu 43000 4
987987987 Hung Nguyen 09/15/1962 Ba Ria VT Nam 38000 5

38
 Ví dụ 8 (tt)
• B1: Tích Cartesian PHONGBAN và NHANVIEN

PB_NV  (NHANVIEN  PHONGBAN)

• B2: Chọn ra những bộ thỏa TRPHG=MANV

KQ  TRPHG=MANV(PB_NV)

39
 Ví dụ 9
• Cho biết lương cao nhất trong công ty
o Quan hệ: NHANVIEN
o Thuộc tính: LUONG

TENNV HONV … LUONG … … LUONG …

Tung Nguyen … 40000 … … 40000 …

Hang Bui … 25000 … … 25000 …
Nhu Le … 43000 … … 43000 …
Hung Nguyen … 38000 … … 38000 …

40
 Ví dụ 9 (tt)
• B1: Chọn ra những lương không phải là lớn nhất

R1  (LUONG (NHANVIEN))
R2  NHAN_VIEN.LUONG < R1.LUONG(NHANVIEN  R1)
R3   NHAN_VIEN.LUONG (R2)

• B2: Lấy tập hợp lương trừ đi lương trong R3

KQ   LUONG (NHANVIEN)  R3

41
 Ví dụ 10
• Cho biết các PHÒNG BAN có cùng ĐỊA ĐIỂM với
PHÒNG SỐ 5
o Quan hệ: DIADIEM_PHG
o Thuộc tính: DIADIEM, MAPHG
o Điều kiện: MAPHG=5

Phòng 5 có tập hợp những Phòng nào có địa điểm nằm

địa điểm nào? trong trong tập hợp đó?

MAPHG DIADIEM_PHG MAPHG DIADIEM_PHG

1 TP HCM 1 TP HCM
4 HA NOI 4 HA NOI
5 VUNGTAU 5 VUNGTAU
5 NHATRANG 5 NHATRANG
5 TP HCM 5 TP HCM

42
 Ví dụ 10 (tt)
• B1: Tìm các địa điểm của phòng 5

DD_P5(DD)  DIADIEM (MAPHG=5 (DIADIEM_PHG))

• B2: Lấy ra các phòng có cùng địa điểm với DD_P5

R1  MAPHG5 (DIADIEM_PHG)
R2  DIADIEM_PHG=DD (R1  DD_P5)
KQ  MAPHG (R2)

43
Ví dụ
• Tìm mã số các nhân viên của phòng số 5 hoặc giám sát
trực tiếp các nhân viên phòng số 5.
Q1  MaPB = 5(NHANVIEN)
Q2  MaNV(Q1)
Q3  MaGS(Q1)
Q  Q2  Q3
• Cho biết họ, tên của các nhân viên nữ và tên các thân
nhân của họ.
Q1  GTinh = ‘Nu’(NHANVIEN)
Q2  (HoNV, TenNV, MaNV1)(Ho, Ten, MaNV(Q1))
Q3  Q2  THANNHAN
Q4  MaNV1 = MaNV(Q3)
Q  HoNV, TenNV, Ten(Q4)
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
o Kết tự nhiên (Natural join)
o Kết có điều kiện tổng quát (Theta join)
o Kết bằng (Equi join)
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ
45
 Phép kết
• Được dùng để tổ hợp 2 bộ có liên quan từ 2 quan hệ
thành 1 bộ
• Ký hiệu R S
o R(A1, A2, …, An) và (B1, B2, …, Bm)

• Kết quả của phép kết là một quan hệ Q

o Có n + m thuộc tính Q(A1, A2, …, An, B1, B2, …, Bm)
o Mỗi bộ của Q là tổ hợp của 2 bộ trong R và S, thỏa mãn một số điều kiện
kết nào đó
Có dạng Ai  Bj
Ai là thuộc tính của R, Bj là thuộc tính của S
Ai và Bj có cùng miền giá trị
 là phép so sánh , , , , , 

46
 Phép kết (tt)

• Phân loại
o Kết theta (theta join) là phép kết có điều kiện
oKý hiệu R C S
oC gọi là điều kiện kết trên thuộc tính

o Kết bằng (equi join) khi C là điều kiện so sánh bằng

o Kết tự nhiên (natural join)

oKý hiệu R S hay R  S
oR+  Q+  
oKết quả của phép kết bằng bỏ bớt đi 1 cột giống nhau

47
 Phép kết (tt)
• Ví dụ phép kết theta

R B<D S
R A B C S D E A B C D E

1 2 3 3 1 1 2 3 3 1
4 5 6 6 2 1 2 3 6 2
7 8 9 4 5 6 6 2

R C S = C(R  S)

48
 Phép kết (tt)
• Ví dụ phép kết bằng
R C=D S
R A B C S D E A B C D E

1 2 3 3 1 1 2 3 3 1
4 5 6 6 2 4 5 6 6 2
7 8 9

R C=S.C S
R A B C S S.C
C D A B C S.C D

1 2 3 3 1 1 2 3 3 1
4 5 6 6 2 4 5 6 6 2
7 8 9
(S.C,D) S
49
 Phép kết (tt)
• Ví dụ phép kết tự nhiên

R S
R A B C S C D AA BB C C S.CD D

1 2 3 3 1 11 22 33 31 1
4 5 6 6 2 44 55 66 62 2
7 8 9

50
 Ví dụ
• Cho biết nhân viên có lương hơn lương của nhân
viên ‘Tùng’
o Quan hệ: NHANVIEN
o Thuộc tính: LUONG

NHAN_VIEN(HONV, TENNV, MANV, …, LUONG, PHG)

R1(LG)  LUONG (TENNV=‘Tung’ (NHANVIEN))

KQ  NHAN_VIEN LUONG>LG R1

KQ(HONV, TENNV, MANV, …, LUONG, LG)

51
 Ví dụ
• Với mỗi nhân viên, hãy cho biết thông tin của phòng
ban mà họ đang làm việc
o Quan hệ: NHANVIEN, PHONGBAN

NHANVIEN(HONV, TENNV, MANV, …, PHG)

PHONGBAN(TENPHG, MAPHG, TRPHG, NG_NHANCHUC)

KQ  NHANVIEN PHG=MAPHG PHONGBAN

KQ(HONV, TENNV, MANV, …, PHG, TENPHG, MAPHG, …)

52
 Ví dụ
• Với mỗi phòng ban hãy cho biết các địa điểm
của phòng ban đó
o Quan hệ: PHONGBAN, DDIEM_PHG

PHONGBAN(TENPHG, MAPHG, TRPHG, NGAY_NHANCHUC)

DDIEM_PHG(MAPHG, DIADIEM)

KQ  PHONGBAN DDIEM_PHG

KQ(TENPHG, MAPHG, TRPHG, NGAY_NHANCHUC, DIADIEM)

53
 Ví dụ
• Với mỗi phòng ban hãy cho biết thông tin của người
trưởng phòng
o Quan hệ: PHONGBAN, NHANVIEN

• Cho biết lương cao nhất trong công ty

o Quan hệ: NHANVIEN
o Thuộc tính: LUONG

• Cho biết phòng ban có cùng địa điểm với phòng 5

o Quan hệ: DDIEM_PHG

54
 Tập đầy đủ các phép toán ĐSQH
• Tập các phép toán , , , ,  được gọi là tập đầy đủ
các phép toán ĐSQH
o Nghĩa là các phép toán có thể được biểu diễn qua chúng
o Ví dụ
 RS = RS  ((RS)  (SR)) S-R

R CS =  (RS)
C R RS S

R-S

55
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ
56
 Phép chia
• Được dùng để lấy ra một số bộ trong quan hệ R
sao cho thỏa với tất cả các bộ trong quan hệ S
• Ký hiệu R  S
o R(Z) và S(X)
 Z là tập thuộc tính của R, X là tập thuộc tính của S
XZ

• Kết quả của phép chia là một quan hệ T(Y)

o Với Y=Z-X
o Có t là một bộ của T nếu với mọi bộ tSS, tồn tại bộ tRR thỏa 2
điều kiện R(Z) S(X) T(Y)
 tR(Y) = t X Y
 tR(X) = tS(X)
57
 Phép chia (tt)
• Ví dụ
RS

R A B C D E S D E A B C

 a  a 1 a 1  a 
 a  a 1 b 1  a 
 a  b 1
 a  a 1
 a  b 3
 a  a 1
 a  b 1
 a  b 1

58
 Ví dụ
• Cho biết mã nhân viên tham gia tất cả các đề án
o Quan hệ: THAMGIA, DEAN
o Thuộc tính: MANV, MaDEAN
Q1  MaDEAN(DEAN)
Q2  MaNV, MaDEAN(THAMGIA)
KQ  Q2  Q1
• Cho biết họ tên nhân viên tham gia tất cả các đề án do phòng số 5
phụ trách
o Quan hệ: NHANVIEN, THAMGIA, DEAN
o Thuộc tính: MANV, MaDEAN, Ho, Ten
o Điều kiện: PHG=5
Q1  MaDEAN(PhongPT = 5(DEAN))
Q2  MaNV, MaDEAN(THAMGIA)
Q3  Q2  Q1
KQ  Ho, Ten(Q3 * NHANVIEN)

59
 Phép chia (tt)
• Biểu diễn phép chia thông qua tập đầy đủ các phép toán
ĐSQH R A B C D E
 Y (R)
A B C S D E
Q1   1 7 2   1 7 2
 
Q2  Q1  S  
1 2 5 12 2 5
  12 7 2   23
Q3 Y(Q2  R)   23 7 2   3
  3 1 10  
T  Q1  Q3
23
  23 2 5   12
  23 10 10 A,B,C(R)
  12 1 2

RS A B C
  1
  23
60
 Phép chia (tt) Q1   Y (R) Q2  Q1  S
R A B C D E S D E A B C Q2 A B C D E
  1 7 2 7 2   1   1 7 2
  1 2 5 2 5   12   1 2 5
  12 7 2   23   12 7 2
  23 7 2   3   12 2 5
  3 1 10   23   23 7 2
  23 2 5   12   23 2 5
  23 10 10
A,B,C(R)   3 7 2
  12 1 2
Loại bỏ
  3 2 5
các bộ   23 7 2
T  Q1  Q3 không thỏa
  23 2 5
 
 Y(Q2  R)
12 7 2
RS A B C
Q3   12 2 5
  1
  23 Tìm ra bộ
không thỏa
61
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
o Hàm kết hợp (Aggregation function)
o Phép gom nhóm (Grouping)
o Phép kết ngoài (Outer join)
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ

62
 Hàm kết hợp
• Nhận vào tập hợp các giá trị và trả về một giá trị đơn
o AVG
o MIN
o MAX
o SUM
o COUNT

63
 Hàm kết hợp (tt)
• Ví dụ

R A B • SUM(B) = 10

1 2 • AVG(A) = 1.5
3 4
1 2 • MIN(A) = 1
1 2
• MAX(B) = 4

• COUNT(A) = 4

64
 Phép gom nhóm
• Được dùng để phân chia quan hệ thành nhiều nhóm dựa
trên điều kiện gom nhóm nào đó
• Ký hiệu
G1, G2, …, Gn IF1(A1), F2(A2), …, Fn(An)(E)
o E là biểu thức ĐSQH
o G1, G2, …, Gn là các thuộc tính gom nhóm
o F1, F2, …, Fn là các hàm
o A1, A2, …, An là các thuộc tính tính toán trong hàm F

65
 Phép gom nhóm (tt)
• Ví dụ

R A B C ISUM(C)(R) Tổng theo

thuộc tính C
 2 7 SUM_C
 4 7 27
 2 3
 2 10
AISUM(C)(R)
SUM_C

Tổng theo thuộc tính C 14

và gom nhóm theo 3
thuộc tính A 10

66
 Phép gom nhóm (tt)
S A B E F
• Ví dụ S(A, B, E, F)(A, BℱSUM(C), AVG(C)(R))
  1 1
  5 5
  32 16
R A B C D
  1 7
  5 8 AℱMAX(C), MIN(C)(R) A MAX_C MIN_C
  12 3  5 1
  20 10  20 12

ℱCOUNT(C), AVG(D)(R)
COUNT_C AVG_D
4 7

67
 Ví dụ
• Tính số lượng nhân viên và lương trung bình của cả công
ty
(SoNV, LuongTB)(ℱCOUNT(MaNV), AVG(Luong) (NHANVIEN))

• Cho biết mã số, tính số lượng nhân viên và lương trung

bình của từng phòng ban
(MaPB, SoNV, LuongTB)(MaPBℱCOUNT(MaNV), AVG(Luong) (NHANVIEN))

68
 Phép kết ngoài
• Mở rộng phép kết để tránh mất mát thông tin
o Thực hiện phép kết
o Lấy thêm các bộ không thỏa điều kiện kết

• Có 3 hình thức
o Mở rộng bên trái
o Mở rộng bên phải
o Mở rộng 2 bên

69
 Ví dụ Phép kết mở rộng trái
• Giữ lại tất cả các bộ của quan hệ ở bên trái phép toán kết
mà không liên kết được với bộ nào của quan hệ bên phải.

R A B C S D E
  1 1 7 A B C D E
  5 2 7   1 2 7
  12 12 3   1 12 3
  23 23 10   1 23 10
  5 12 3
R C<D S   5 23 10
  12 23 10
  23 null null

70
 Ví dụ
• Cho biết họ tên nhân viên và tên phòng ban mà họ phụ
trách nếu có
o Quan hệ: NHANVIEN, PHONGBAN
o Thuộc tinh: TENNV, TENPH

R1  NHANVIEN MANV=TRPHG PHONGBAN

KQ  HONV,TENNV, TENPHG (R1)

TENNV HONV TENPHG

Tung Nguyen Nghien cuu

Hang Bui null
Nhu Le null
Vinh Pham Quan ly

71
 Ví dụ Phép kết mở rộng phải
• Giữ lại tất cả các bộ của quan hệ ở bên phải phép toán kết
mà không liên kết được với bộ nào của quan hệ bên trái.

R A B C S D E A B C D E
  1 1 7   5 1 7
  5 2 7   5 2 7
  12 12 3   12 1 7
  23 23 10   12 2 7
  23 1 7
R C>D S
  23 2 7
  23 12 3
null null null 23 10
 Ví dụ Phép kết mở rộng hai phía
• Giữ lại tất cả các bộ của từng quan hệ ở hai bên phép
toán kết mà không liên kết được với bộ nào của quan hệ
còn lại.
R A B C S D E
  1 1 7
  5 2 7 A B C D E
  12 12 3   1 1 7
  23 23 10   12 12 3
  23 23 10
R C=D S   5 null null
null null null 2 7
 Nội dung chi tiết
• Giới thiệu
• Đại số quan hệ
• Phép toán tập hợp
• Phép chọn
• Phép chiếu
• Phép tích Cartesian
• Phép kết
• Phép chia
• Các phép toán khác
• Các thao tác cập nhật trên quan hệ
74
 Các thao tác cập nhật
• Nội dung của CSDL có thể được cập nhật bằng các thao
tác
o Thêm (Insertion)
o Xóa (Deletion)
o Sửa (Updating)

• Các thao tác cập nhật được diễn đạt thông qua phép
toán gán

Rnew  các phép toán trên Rold

75
 Thao tác thêm
• Được diễn đạt

Rnew  Rold  E

o R là quan hệ
o E là một biểu thức ĐSQH

• Ví dụ
o Phân công nhân viên có mã 123456789 làm thêm đề án mã số 20 với số
giờ là 10

PHANCONG  PHANCONG  (‘123456789’, 20, 10)

76
 Thao tác xóa
• Được diễn đạt
Rnew  Rold  E

o R là quan hệ
o E là một biểu thức ĐSQH

• Ví dụ
o Xóa các phân công đề án của nhân viên 123456789

PHANCONG  PHANCONG   MANV=‘123456789’(PHANCONG)

o Xóa những phân công đề án có địa điểm ở ‘Vũng Tàu’ ?

77
 Thao tác sửa
• Được diễn đạt
Rnew  F1, F2, …, Fn (Rold)

o R là quan hệ
o Fi là biểu thức tính toán cho ra giá trị mới của thuộc tính

• Ví dụ
o Tăng thời gian làm việc cho tất cả nhân viên lên 1.5 lần

PHANCONG MA_NVIEN, SODA, THOIGIAN*1.5(PHANCONG)

o Các nhân viên làm việc trên 30 giờ sẽ được tăng thời gian làm việc
lên 1.5 lần, còn lại tăng lên 2 lần?

78