TÜRKİYE TARİHİ

Mehmet OKUMUŞ

2019
 TÜRKİYE TARİHİ

TÜRKİYE TARİHİNİN KISIMLARI

 İLK TÜRK BEYLİKLERİ
 ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ
 MOĞOL İSTİLASI
 İKİNCİ TÜRK BEYLİKLERİ
 OSMANLI İMPARATORLUĞU
 TÜRKİYE CUMHURİYETİ

ANADOLUDA TÜRKLERİN VARLIĞI NASIL BAŞLADI?

 Anadoluya yapılan İLK TÜRK AKINLARIYLA başlamıştır bu akınlar İLK olarak HUNLAR tarafından yapılsa da Fetih amacı
güdülmemiş sadece KEŞİF AMAÇLI olmuştur bu akınlar
 Daha sonrasında Anadolu’ yu YURT EDİNMEK için yapılan akınlar SELÇUKLU Devletinde TUĞRUL BEY zamanında ÇAĞRI BEY
tarafından yapılmıştır
 Ayrıca doğudan gelen TÜRKMENLER (OĞUZLAR) yurt edinme amaçlı Anadoluya gönderilmiştir
 BİZANS ile SELÇUKLU arasında PASİNLER SAVAŞI yapılmıştır
 SELÇUKLU Devletinin Anadolu da BİZANS’ a karşı elde ettiği MALAZGİRT ZAFERİ sonrasında Anadolu’nun kapıları Türklere
açılmıştır ve bu coğrafyada TÜRKİYE TARİHİ başlamıştır.
 Bu zaferden sonra ALPARSLAN başarılı komutanlara KILIÇ HAKKI olarak Anadolu’ nun Fetih edilmesi amacıyla ‘’FETH EDİLEN
YER FETHEDENİN MALIDIR’’ diyerek Anadolu’nun fethini hızlandırmıştır
 SELÇUKLUYA bağlı olarak BEYLİKLER kurulmuştur
 İLK TÜRK BEYLİKLERİ olarak bilinen beylikler Selçuklunun zayıflamasıyla BAĞIMSIZLIKLARINI ilan etmiştir

TÜRKLERİN ANADOLUYU VATAN OLARAK SEÇME SEBEPLERİ

 Anadolunun TARIM ve HAYVANCILIĞA karşı elverişli olması

 Anadolunun SU KAYNAKLARI bakımından zengin olması
 Anadolunun İKLİMİNİN elverişli olması

ANADOLUDA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ

D İLMAÇOĞULLARI D ANİŞMENTLER S ALTUKLULAR M ENGÜCEKLER A RTUKLULAR Ç AKA BEYLİĞİ

AYRICA MEB KİTABINDA İLK TÜRK BEYLİKLERİ ARASINDA GÖSTERİLENLER

 ÇUBUKOĞULLARI
 SÖKMENLİLER (AHLAŞATLAR)
 TANRIVERMİŞOĞULLARI (EFES)
 KIZILARSLANOĞULLARI
 İNALOĞULLARI
 İNANÇOĞULLARI (LÂDİK BEYLİĞİ)
 SALTUKLULAR

KURUCUSU= EBUL KASIM SALTUK BEY

KURULDUĞU YER= ERZURUM

ETKİ ALANI= ERZURUM – KARS – ARTVİN

ÖNEMİ= ANADOLUDA KURULAN İLK BEYLİK

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 Haçlılara karşı DANİŞMENTLİLER ile mücadele etmişlerdir

 MAMA HATUN hükümdar olarak bu devlette yaşamıştır
 GÜRCÜ ve ERMENİ saldırılarına karşı bulundukları bölgeleri korumuşlardır
 ASD sultanı RÜKNEDDİN SÜLEYMAN ŞAH tarafından yıkılmıştır

ESERLERİ

CAMİLER
 ERZURUM ULU CAMİ
 ERZURUM KALE CAMİ
KÜMBETLER - TÜRBELER
 EMİR SALTUK KÜMBETİ (Anadolu’daki EN ESKİ Anıtmezar)
 ERZURUM TERCAN MAMA HATUN TÜRBESİ
 ERZURUM ÜÇ KÜMBETLER
KALE VE KULELER

 ERZURUM TEPSİ MİNARE (SAAT KULESİ)

 MİCİNGERD KALESİ
KÜLLİYELER
 TERCAN MAMA HATUN KÜLLİYESİ
 MENGÜCEKLER

KURUCUSU= MENGÜCEK GAZİ

MERKEZİ= ERZİNCAN

ETKİ ALANI= ERZİNCAN – KEMAH – DİVRİĞİ - ŞEBİNKARAHİSAR

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 Anadolunun TÜRKLEŞMESİNE büyük katkıları olmuştur

 GÜRCÜLER ve RUMLAR ile yapılan savaşlarda başarılı olmuşlardır
 ARTUKLULAR ve DANİŞMENTLİLER ile yapılan mücadeleler sonrasında DANİŞMENTLİLER himayesine girmişlerdir
 İKİ KOLA ayrılmışlardır bunlar ERZİNCAN KOLU ve DİVRİĞİ KOLU
 MOĞOL İSTİLASI öncesinde ALAEDDİN KEYKUBAT döneminde yıkılmışlardır
 ERZİNCAN DEPREMLERİ yüzünden günümüze pek eser bırakmamışlardır
 DAVUD ŞAH Döneminde Bilim İnsanı MUVAFFAKUDDİN ABDULLATİF Erzincan da çalışmalar yapmıştır

ESERLERİ

CAMİLER VE KÜLLİYELER

 DİVRİĞİ ULU CAMİ VE KÜLLİYESİ (Anadolunun EN ESKİ külliyesi UNESCO tarafından dünya miras listesindedir)
 DİVRİĞİ KALE CAMİ
 DİVRİĞİ KAYITBAY CAMİ
KÜMBETLER - TÜRBELER
 DİVRİĞİ SİTTİ MELİK KÜMBETİ
 DİVRİĞİ KEMEREDDİN TÜRBESİ
 DİVRİĞİ KEMANKEŞ TÜRBESİ
 KEMAH SULTAN MELİK TÜRBESİ
 KIRŞEHİR MELİK GAZİ TÜRBESİ
DARÜŞŞİFALAR
 DİVRİĞİ DARÜŞŞİFASI
 DİVRİĞİ TURAN MALEK ŞİFAHANESİ (ASD’ ye Bağlıyken Yaptırıldı)
 AHMET ŞAH DARÜŞŞİFASI
KALELER
 DİVRİĞİ KALESİ
 DANİŞMENTLİLER

KURUCUSU= DANİŞMENT AHMET GAZİ

MERKEZİ= SİVAS

ETKİ ALANI= KAYSERİ – MALATYA – TOKAT – AMASYA – ÇANKIRI – ÇORUM

ÖNEMİ= İLK BEYLİKLER İÇERİSİNDE EN GENİŞ SINIRLARA ULAŞAN VE EN GÜÇLÜ OLANDIR

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 ASD ile Eskişehir civarında HAÇLILARA karşı mücadele vermiştir

 Anadoluda kendi adına PARA BASTIRAN ilk Türk Hükümdar DANİŞMENT AHMET GAZİ olmuştur
 En Önemli Edebi eseri DANİŞMENTNAME’ dir
 BATTALGAZİ DESTANI ve DANİŞMENT GAZİ DESTANI adında sözlü eserleri vardır
 ASD’ yi EN ÇOK Uğraştıran beylik olmuştur II. KILIÇARSLAN tarafından yıkılmışlardır

ESERLERİ

MEDRESELERİ
 YAĞIBASAN MEDRESESİ (Anadolunun İLK Medresesi NİKSAR ve TOKAT)
 ÇUKUR MEDRESE (2014 Yılında bulunmuştur Yağıbasan Medresesinin devamıdır)
 KAYSERİ KÖLÜK CAMİ VE MEDRESESİ
CAMİLER
 KAYSERİ ULU CAMİ
 NİKSAR ULU CAMİ

KÜMBETLER -TÜRBELER
 KAYSERİ MELİK DANİŞMENT GAZİ KÜMBETİ
 NİKSAR MELİK GAZİ TÜRBESİ
 AMASYA HALİFET GAZİ KÜMBETİ

ÇAKA BEYLİĞİ

KURUCUSU= ÇAKA BEY (İLK TÜRK DENİZCİSİ)

MERKEZİ= İZMİR

ÖZLELLİĞİ= İLK TÜRK DENİZCİ BEYLİĞİDİR

ÖNEMİ= BİZANSI KUŞATMIŞ FAKAT BAŞARI SAĞLAYAMAMIŞTIR

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 Bizans’a yapılan akınlar sırasında esir düşen ÇAKA BEY bir fırsatını bulup kaçtıktan sonra İZMİR civarında beyliği kurmuştur
 ÇAKA BEY İlk TÜRK DONANMASINI kurmuştur
 1081 Türk Deniz Kuvvetlerinin KURULUŞU olarak kabul edilir
 MİDİLLİ – SAKIZ – RODOS adaları ile URLA – ÇEŞME – FOÇA şehirlerini ele geçirmiştir
 BİZANS’ a karşı büyük zaferler kazanmıştır fakat İSTANBUL’ u alamamıştır

NOT= İSTANBUL’ u ele geçirmek için PEÇENEKLER ve ASD ile ittifak kurmuş bunu öğrenen Bizans ASD Sultanı I. KILIÇARSLAN’ ı Çaka
Beye karşı kışkırtmış bu kışkırtmayla I. KILIÇARSLAN kayınpederi olan Çaka Beyi öldürmüştür

 Ölümünden sonra Bizans İzmir ve çevresine hâkim olmuştur

 ARTUKLULAR

KURUCUSU= ARTUK GAZİ

KURULDUĞU YER= MARDİN- HARPUT – HASANKEYF (3 KOL HALİNDE KURULDU)

ÖZELLİĞİ= İLK BEYLİKLER İÇERİSİNDE EN SON YIKILAN BEYLİKTİR

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 3 KOL halinde kurulmuştur

 HAÇLILARA karşı mücadele etmişlerdir
 Hükümdarları daha çok MELİK ünvanını kullanmışlardır
 Seyyah MARCO POLO Kubilay Hanlığını ziyarete giderken İL MİLLİONE aslı Seyahatnamesinde Artuklular la ilgili olarak
DOKUMACILIKTA ileri gitmişler diye bahsetmiştir
 EL CEZERİ (İBN-İ İZZ) bu beylikte yaşamıştır
 Varlıklarına farklı devletler son vermiştir;
 HASANKEYF (BATMAN) = EYYÜBİLER
 HARPUT = ASD
 MARDİN = AKKOYUNLULAR

ESERLERİ

CAMİLERİ
 MARDİN ULU CAMİ
 MARDİN KOÇ İSAR ULU CAMİ
 MARDİN SİLVAN MEYYAFARKİN ULU CAMİ
 MARDİN DUYANSIR (KIZILTEPE) ULU CAMİ
 HARPUT ULU CAMİ
 URFA ULU CAMİ
KÖPRÜLER
 BATMAN MALABADİ KÖPRÜSÜ
 BATMAN ÇERMİK KÖPRÜSÜ
 CİZRE DİCLE KÖPRÜSÜ
 HASANKEYF KÖPRÜSÜ
 HABURMAN KÖPRÜSÜ
 DEVEGEÇİDİ KÖPRÜSÜ
 DUYANSIR KÖPRÜSÜ
 AMBARÇAYI KÖPRÜSÜ
MEDRESELER
 DİYARBAKIR MESUDİYE MEDRESESİ
 MARDİN HATUNİYE MEDRESESİ
 MARDİN SEMANIN (ŞEHİDİYE) MEDRESESİ
 MARDİN HÜSAMİYE MEDRESESİ
 MARDİN MUZAFFERİYE MEDRESESİ
KÜLLİYELER
 MARDİN NECMETTİN KÜLLİYESİ
 MARDİN EMÜNÜDDİN KÜLLİYESİ
SARAYLAR
 DİYARBAKIR ARTUKLU SARAYI
KÜMBETLER
 AHLAT ÇİFTE KÜMBETLER
BURÇLAR
 DİYARBAKIR YEDİKARDEŞ BURCU
 DİYARBAKIR EVLİBEDEN BURCU
KALINTILAR
 HASANKEYF KALINTILARI
 ÇUBUKOĞULLARI

KURUCUSU= ÇUBUK BEY ve Oğlu MEHMET BEY

MERKEZİ= HARPUT

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 Çubuk Bey’ in Harput Ulu Cami bahçesinde HEYKELİ bulunmaktadır

 Artuklular hâkimiyetini tanımışlardır

DİLMAÇOĞULLARI OĞULLARI (TOGAN ARSLANOĞULLARI)

KURUCUSU= DİLMAÇ MEHMET BEY

MERKEZİ= BİTLİS ve ERZEN

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 ALTUKLULAR ve Artuklular ile birlikte HAÇLILARA karşı savaşmışlardır

 AKKOYUNLULAR tarafından yıkılmışlardır

ESERLERİ

 BİTLİS ULU CAMİ

SÖKMENLİLER (AHLAŞATLAR)

KURUCUSU= SÖKMEN BEY

MERKEZİ= AHLAT

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 Beyliğe ERMENŞAHLAR ismi de verilmiştir

 Haçlılar ve EYYÜBİLER le savaşlar yapmışlardır
 Eyyubiler tarafından yıkılmışlardır

İNALOĞULLARI

KURUCUSU= İNAL BEY

MERKEZİ= DİYARBAKIR

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 Diyarbakır da 40 Bin Ciltlik KÜTÜPHANE kurmuşlardır

İNANÇOĞULLARI (LÂDİK BEYLİĞİ)

KURUCUSU= İNANÇOĞLU MEHMET BEY

MERKEZİ= DENİZLİ

BEYLİK ÖZELLİKLERİ

 Timur Ankara Savaşından sonra bu beyliğin topraklarını GERMİYANOĞULLARINA vermiştir

ESERLERİ

 SELVER GAZİ TÜRBESİ

 TANRIVERMİŞOĞULLARI

KURUCUSU= TANRIVERMİŞ BEY

MERKEZİ= EFES

KIZILARSLAN OĞULLARI

MERKEZİ= SİİRT

ANADOLUDA KURULAN İLK TÜRK BEKLİKLERİN ÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ

 MALAZGİT SAVAŞI sonrasında Anadoluda kurulmuşlardır

 Anadolunun TÜRKLEŞMESİ – MÜSLÜMANLAŞMASI – BAYINDIRHALE GELMESİ’ nde büyük rol oynamışlardır
 Anadoluyu bayındır hale getirerek buralara TÜRKÇE İSİMLER vermişlerdir
 Moğol baskısından kaçan Türkmenlere sahip çıkmışlardır
 Anadolu da Türk nüfusunun hızla artmasını sağlamışlardır
 Kurucularının isimlerini almışlardır
 Bu beyliklere ANADOLUDA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ de denilmiştir
 ANADOLU (TÜRKİYE) SELÇUKLU DEVLETİ

KURUCUSU= KUTALMIŞOĞLU SÜLEYMAN ŞAH

BAŞKENT= İZNİK daha sonra KONYA

EN PARLAK DÖNEMİ= ALAEDDİN KEYKUBAT

KURULUŞ HİKÂYESİ

 SÜLEYMAN ŞAH Selçuklu Sultanı MELİKŞAH tarafından Anadoluya FETİHLER amaçlı gönderilmiştir
 Anadoluda İZNİK’ i alan Süleyman burada Büyük Selçukluya bağlı bir devlet kurmuştur
 Süleyman Şah, Sultan Melikşah’ ın amcasının oğlu olduğu için ve KUT taşıdığı için HUTBE OKUTUP yeni devletin
BAĞIMSIZLIĞINI ilan etmiştir
 MELİKŞAH mecbur kalarak gönderdiği bir FERMAN ile yeni devletin BAĞIMSIZLIĞINI tanımıştır
 ABBASİ HALİFESİ tarafından gönderilen MENŞUR ile devlet resmen kurulmuştu.

KURULUŞ DÖNEMİ

SÜLEYMAN ŞAH DÖNEMİ

 İlk olarak İZNİK alınarak BAŞKENT yapılmıştır

 İSTANBUL BOĞAZINA kadar düzenlemiş olduğu seferler sonrasında BOĞAZLARDA HÂKİMİYET SAĞLANMIŞTIR
 Bu gelişmeler sonrasında Bizans mecbur kalarak Anlaşma yapmak sorunda kalmıştır

DRAGON ÇAYI ANLAŞMASI

BİZANS= ALEKSİ KOMNEN

ASD= SÜLEYMAN ŞAH

 İstanbul Boğazı SINIR olarak belirlenecek

 Bizans ASD’ ye VERGİ verecektir

NOT= Bu anlaşma sonrası SÜLEYMAN ŞAH yerine komutanlarından EBU’L KASIM’ ı bırakarak GÜNEY’ e yönelmiştir

 Doğuda sınırlar TARSUS- ADANA –ANTEP –ANTAKYA ya kadar genişlemiştir

 Bu fetihler SURİYE SELÇUKLULARI MELİKİ TUTUŞ’ la arasının açılmasına neden olmuştur
 HALEP yakınlarında yapılan savaşta ASD kaybetmiş ve SÜLEYMAN ŞAH savaş sırasında ölmüştür
 Süleyman Şahın ölümünden sonra devleti bir süre Naip EBU’L KASIM yönetmiştir

ÖĞRENİ YORUM?

 Süleyman Şah’ ın mezarı yakın döneme kadar LOZAN’ da kazandığımız ÜLKE SINIRLARI DIŞINDA TEK TÜRK TOPRAĞI sayılan
CABER KALESİ’ nde idi Suriye de yaşanan İÇ SAVAŞ’ tan ötürü 2015 yılında yapılan ŞAH FIRAT OPERASYONU ile EŞME
KÖYÜ’ ne taşınmıştır
 Güvenliğini halen Türk Askeri yapmaktadır
I. KILIÇARSLAN DÖNEMİ

 Devlet otoritesi sağlanmış Bizans üzerine baskı kurulmuştur

 ÇAKA BEY’ in kızını alarak akrabalık ilişkisi kurmuştur
 Daha önce anlattığımız Çaka Beyliğinin kuvvetlenmesinden endişelenen Bizans, kışkırtmaları sonucunda I. KILIÇARSLAN
kayınbabasını öldürterek ÇAKA BEYLİĞİNİN yıkılmasına neden olmuştur
 Danişmentlerin elinde bulunan MALATYA’ yı kuşatmış fakat HAÇLILARIN Anadoluya geldiğinin haberini duyunca kuşatmayı
kaldırmıştır
 I. HAÇLI SEFERİ’ nde İznik’te I. DORLİON SAVAŞIN’ ı kaybederek devletin merkezini KONYA’ ya taşımak zorunda kalmıştır

NOT= KONYA şehri ASD ve KARAMANOĞULLARI’ na Başkentlik yapmıştır

 Bu dönemde devletin temel politikası HAÇLILAR İLE MUCADELE ve ANADOLU TÜRK BİRLİĞİNİ SAĞLAMA olmuştur
 Haçlılar ile mücadelesinden sonra Bizans la SALDIRMAZLIK ANLAŞMASI yaparak tekrar Danişmentlere saldırmış yıkamasa
da MALATYA’ yı almıştır
 Ardından MUSUL’ u ele geçirince büyük Selçuklu Sultanı MUHAMMET TAPAR ile arası açılmış ve yapılan savaşı kaybetmiştir
geri dönerken HABUR NEHRİ’ ni geçmek isterken nehre düşüp boğularak ölmüştür

I. MESUT DÖNEMİ

 I.KILIÇARSLAN’ ın ölümünden sonra onun oğlu ŞAHİN ŞAH ile mücadele vererek tahta çıkmıştır
 I.KILIÇARSLAN’ ın ölümünden sonra Anadolunun egemenliği DANİŞMENLİLER’ e geçmiştir bu döneme son veren I. MESUT
tekrar siyasi birliği sağlamıştır
 DANİŞMENTLİLER’ in taht kavgalarından yararlanarak ANKARA – ÇANKIRI – KASTAMONU – ELBİSATAN’ ı ele geçirmiştir
 Bizans ordusunun AKŞEHİR’ i işgal etmesi üzerine KONYA yakınlarında Bizans ordusunu yenmiştir

NOT= Haçlı ordusunun Anadoluya geldiğini duyan I. MESUT Bizans ordusuyla bir anlaşma imzalamış ve ESKİŞEHİR yakınlarına
gelmiştir

 II. HAÇLI SEFERİ düzenleyen Avrupalılara karşı II. DORLİON SAVAŞIN’ ı Eskişehir yakınlarında YENEREK büyük ün kazanmıştır
 Daha sonra Danişmentliler’ den kaybedilen MALATYA tekrar alınmış ekstra olarak te SİVAS ele geçirilmiştir
 Anadolu Selçuklu Devletinin KURULUŞU tamamlanmış ve kendisi KONYA da ölmüştür

DÖNEMİNİN ÖNEMİ

 İlk kez BATI KAYNAKLARI Anadolu için TÜRKİYE adı kullanılmıştır

 ASD’ nin İlk PARASI olan SİKKE (İLK BAKIR PARA) bastırılmıştır
 İlk ŞEHİRLEŞME ve İMAR faaliyetleri başlamıştır
 YÜKSELME DÖNEMİ

II. KILIÇARSLAN (SULTAN-I MUAZZAM)

 Kardeşi ŞAHİN ŞAH’ ın çıkardığı isyanı bastırmıştır

 DANİŞMENTLİLER’ e nihayet KESİN olarak son verilmiştir
 MENGÜCEKOĞULLARI egemenlik altına alınarak sınırlar SAKARYA ile FIRAT arası olmuştur
 Bu dönemde III. HAÇLI SEFERİ Eyyubiler’ e karşı düzenlenmiştir
 KÜTAHYA ve ESKİŞEHİR’ i fethetmiştir
 Türk VERASET anlayışına göre ölmeden ülkeyi 11 oğluna paylaştırmış yılda bir kere KONYA’ ya gelerek BİAT etmelerini
istemiştir fakat sağlığında TAHT KAVGALARI artık başlamıştır

NOT= Oğulları SULTAN ünvanını almamışlardır fakat MELİK olarak bulundukları bölgelerde BAĞIMSIZ hareket etmişlerdir

DÖNEMİNİN ÖNEMİ

 KAYSERİ ile AKSARAY arasına bulunan ANADOLUNUN İLK KERVANSARAYI olan ALAY HAN bu dönemde yapılmıştır
 KAYSERİ de Uluslararası Fuar niteliğini taşıyan YABANLU PAZARI kurulmuştur
 ASD’ nin İlk GÜMÜŞ ve İlk ALTIN PARASI bu dönemde bastırılmıştır
 Dönemin en önemli olayı Bizans ile Yapılan Miryokefelon Savaşı olmuştur

MİRYOKEFELON SAVAŞI

KİMLER ARASIDAN YAPILDI= BİZANS ve ASD

SAVAŞIN DİĞER ADI = KUMDANLI SAVAŞI – YURTTUTAN ŞAVAŞI

NEREDE YAPILDI= DENİZLİ ile AFYON arasında

SONUÇLARI

 Anadolunun KESİN VE EBEDİ TÜRK YURDU OLDUĞU anlaşılmıştır

 Bizans Türkleri Anadolu’dan atamayacağını anladı
 Haçlı Seferleri ile Bizans’a geçen üstünlük artık ASD’ ye geçmiş oldu
 Bizans TAARUZ durumundan artık elindeki yerleri korumak için SAVUNMA durumuna geçmiştir
 ASD bu savaşla İslam dünyasında önemli bir devlet konumuna gelmiştir
 Anadolu’dan geçen TİCARET yolları ASD’ nin eline geçmiştir
 Bu zafer III. HAÇLI SEFERİNİN yapılmasına neden oldu. ‘’Asıl Sebep KUDÜS’ ü Geri Almak’’

RÜKNEDDİN SÜLEYMAN ŞAH DÖNEMİ

 Kardeşi GIYASETTİN KEYHÜSREV’ i tahttan indirerek Sultan olmuştur

 SALTUKLULAR’ a son vermiştir
I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV

 Kardeşi RÜKNEDDİN SÜLEYMAN ŞAH ile taht mücadelesine girmiş başarısız olunca tahttan çekilmiştir kardeşinin ölümü
üzerine tekrar tahta çıkmıştır

NOT= ASD tahtına iki kez geçen TEK sultan olmuştur RÜKNEDDİN’ den Önce ve Sonra

 Askeri hareketlerini EKONOMİ üzerine yapmıştır

 TRABZON RUM İMPARATORULU’ nu yenerek SAMSUN’ u almış ve Karadeniz Ticaret Yolu açılmıştır
 ANTALYA fethedilerek DONANMA kurulmuş ve DENİZCİLİK FAALİYETLERİ başlamıştır

NOT= Antalya da yaşayan ticaretle uğraşan Hristiyan halk için MİNA (LİMAN) adı verilen bir mahalle kurulmuştur

 VENEDİK ile TİCARET ANLAŞMASI yapılmıştır

 Gemileri soyulan tüccara TAZMİAT ödemiştir
 İZNİK RUM İMPARATORU ile yapılan ALAŞEHİR SAVAŞI’nda şehit olmuştur

DÖNEMİN ÖNEMİ

 Anadoluda İLK HASTANE olan KAYSERİ GEVHERİ NESİBE HATUN DARÜŞŞİFASI yapılmıştır
 ASD’ nin İLK MEDERESİ olarak bilinen KAYSERİ KOCA HASAN MEDRESESİ yaptırılmıştır
 Selçuklu tarihçisi RAVENDİ tarafından yazılan SELÇUKLU TARİHİ eserini I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV’ e sunmuştur
 ANTALYA ve SAMSUN liman kentleri alınmıştır

I. İZZETTİN KEYKAVUS (SULTANÜ-L GALİP)

 KIBRIS KRALLIĞI ile TİCARET ANLAŞMASI yapılmıştır

 Venedik’le Ticaret Anlaşması tekrar yapılmıştır
 Karadeniz ticaret yolları güvenliği için SİNOP alınarak ASD’ nin İLK TERSANESİ olan SİNOP TERSANESİ burada kurulmuştur

NOT= Sinop’ un fethi nedeniyle ABBASİ HALİFESİ tarafından SULTANÜ-L GALİP ünvanı verilmiştir

 TRABZON RUM İMPARATORLU ve Çukurova da bulunan ERMENİLER Vergiye bağlanmıştır

 ARTUKLU ve ERBİL BEYLİKLERİ egemenlik altına alınmıştır
I. ALAEDDİN KEYKUBAT

 Devletin EN PARLAK dönemidir

NOT= Bu yüzdendir ki MEVLANA bu dönemde BAĞDAT ve SEMERKANT gibi önemli şehirler dururken KONYA ya yerleşmiştir

 MOĞOL tehlikesine karşı Doğudaki KALE ve SURLAR onartılmış EYYUBİLER ile DOSTLUK ANLAŞMASI imzalanmıştır.
 Akdeniz de önemli bir Ticaret Merkezi olan KOLONOROS fethedilmiştir kendi adı olan ALAİYE ismini vermiştir burası
günümüzde ALANYA’ dır ve burada AKDENİZ de İLK Tersane olan ALAİYE TERSANESİ açılmıştır

NOT= ALANYA imarı KONYA/KARATAY’ dan ilham alınarak yapılmıştır. Konya’ yı çok seven Alaeddin’in hastalığından dolayı kışları
Alanya şehrinde geçirmiştir Konya havasını burada hissetmiştir

 Kastamonu Beyi HÜSAMETTİN ÇOBAN’ ı KIRIM SEFERİ’ ne göndermiştir SUĞDAK LİMANI alınarak İLK DENİZ AŞIRI SEFER
yapılmıştır Ticaret ve Denizcilikte önemli adımlar atılmış Türk Tüccarlar buraya yerleştirilmiştir

NOT= Bu sefer ASD’ nin DONANMASININ çok güçlü olduğunun kanıtıdır

 ERZİNCAN ve HARPUT ele geçirilerek MENGÜCEKLER ve HARPUT ARTUKLULARI yıkılmıştır

 GÜRCİSTAN SEFERİ düzenlenmiştir

DÖNEMİN ÖNEMİ

 Başkent KONYA önemli kültür sanat ve bilim merkezi haline gelmiştir

 KUBADABAT SARAYI ve ALAİYE SARAYI yaptırılmıştır
 Ticaret amaçlı Anadoluda birçok HAN ve KERVANSARAY yaptırılmıştır
 Dünya tarihinde İlk Kez DEVLET SİGORTACIĞI uygulanmıştır
 AHİLİK TEŞKİLATI geliştirilmiştir
 SAADEETTİN KÖPEK Vezirlik yapmıştır
 Dönemin EN ÖNEMLİ olayı Yassıçemen Savaşıdır

YASSIÇEMEN SAVAŞI

KİMLER ARASIDAN YAPILDI= HARZEMŞAHLAR ve ASD

NEREDE YAPILDI= ERZİNCAN

SAVAŞIN GELİŞİMİ

 CELALETTİN HARZEMŞAH ben Büyük Selçuklu Devletinin MİRASÇISIYIM diyerek AHLAT’ ı alması savaşın temek nedenidir
 HARZEMŞAHLAR savaş öncesi EYYÜBİLER ile İttifak yapmıştır

SONUÇLARI

 Savaşı ASD kazanmıştır

 Bu zaferden sonra ASD sınırlarını TİFLİS’ e kadar genişletmiştir
 HARZEMŞAHLAR zayıflayarak YIKILMA SÜRECİNE girmiştir ve İLHANLI DEVLETİ tarafından yıkılmıştır
 ASD ile MOĞOLLAR arasında bulunan TAMPON BÖLGE görevi yapan devlet ortadan kalkınca Anadoluda MOĞOL TEHLİKESİ
baş göstermiştir

NOT= Savaşı ASD kazanmasına rağmen ASD’ yi DAĞILMA SÜRECİNE sokan savaştır

VEZİR SAADEDDİN KÖPEK

 ASD’ nin VEZİRİ ve BAŞ MİMARI’ dır

 I. ALAEDDİN KEYKUBAT ve II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV dönemlerinde Vezirlik yapmıştır ve yönetimde söz sahibi olmuştur
 KÖSEDAĞ SAVAŞI öncesinde bazı Komutanları ortadan kaldırttı Moğollara karşı devleti zayıf düşürttü
 Aşırı güçlenmesinden endişelenen II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV onu Öldürtmüştür
 KONYA ile AKSARAY arasına yaptırmış olduğu ZAZADİN HAN hala ayaktadır
II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV

 Bu dönemde Vezir SAADEDDİN KÖPEK etkili olmuştur

 Devletin DAĞILMA süreci hızlanmıştır
 Dönemin En Önemli olayı BABA İSHAK (BABAİLER) İSYANI olmuştur

BABA İSHAK (BABAİLER) İSYANI

KİM ÇIKARDI= VEFAİYYE takipçilerinden BABA İLYAS’ ın Müridi DERVİŞ BABA İSHAK

NEREDE= ADIYAMAN / KÂHTA

ÖNEMİ= TÜRK TARİHİNİ İLK DİNİ NİTELİKLİ AYAKLANMASIDIR

ÖNEMİ= TÜRK TARİHİNİN EN BÜYÜK TÜRKMEN AYAKLANMASIDIR

ETKİLİ OLAN UNSUR= TÜRKMENLER – EKONOMİK SIKINTILAR – OTORİTE BOŞLUĞU

NASIL SON BULDU= MALYA SAVAŞI

GELİŞİMİ

 MOĞOL baskısından kaçan Türkmenler Anadoluya göç ederler ancak bölgede YER ve OTLAK sıkıntısı çeken Türkmenler
YOKSULLUĞA düşmüşlerdir
 YERLEŞİK HALK ile GÖÇERLER (TÜRKMENLER) arasında çatışmalar başlamıştır
 Devletin iyi yönetilememesinden dolayı ortaya çıkan OTORİTE BOŞLUĞUNU fırsat bilen kendini PEYGAMBER olarak ilan
eden BABA İSHAK adlı kişinin EKONOMİK VAADLERDE bulunarak isyanı başlatmıştır
 Türkmenler ŞEHİR ve KERVANLARI yağmalamışlardır
 Bu ayaklanma 2 yıl sürmüş ve bu isyanı BÖLGESEL KUVVETLER bastıramamıştır
 MOĞOLLAR için hazırlanan ORDU ve Paralı FRENK ASKERLERİ ile bu isyan MALYA SAVAŞI ile bastırılmıştır

KÖSEDAĞ SAVAŞI

KİMLER ARASIDAN YAPILDI= ASD ile İLHANLI (BAYCU NOYAN)

SEBEBİ

 Anadolu’daki karışıklıktan yararlanmak isteyen MOĞOLLAR Anadoluyu İŞGAL etmek istemesi

SONUÇLARI

 ASD Moğol Egemenliğine girmiş Devleti Moğol bir VALİ yönetmiştir

 Anadolu 92 yıl Moğol İstilasında kalmıştır Anadolu YAĞMALANMIŞTIR
 Anadolu da Can ve Mal güvenliği kalmamıştır
 Anadoluda SİYASİ BİRLİK bozulmuş II. TÜRK BEYLİKLERİ kurulmaya başlamıştır
 Moğollar AĞIR VERGİLER koyarak halkı yoksullaştırmış TİCARET YOLLARI önemini kaybetmiştir
 Bilimsel ve Kültürel faaliyetler durma noktasına gelmiştir
 ASD YIKILIŞ SÜRECİNE girmiştir

NOT= Tek Olumlu Sonucu ise Moğol Baskısından kaçan Türkmenler BATI bölgelerine göç etmiş buralarda Türk Nüfusu artmıştır
 YIKILIŞ DÖNEMİ

 II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV’ in ölümünün ardından Vezir CELALETTİN KARATAY’ ın fikri olan ORTAK SALTANAT yönetimi ile
oğulları devleti yönetmiştir
 İLHANLI etkisi ve artan TAHT KAVGASİ ile devlet ÇÖKME noktasına gelmiştir
 Vezir MUİNEDDİN PERVANE daha önce Moğolları AYN CALUD savaşıyla yenen MEMLÜKLERDEN yardım istemiştir Sultan
BAYBARS ELBİSTAN SAVAŞI ile Moğolları yenmiştir fakat Vezirin yardıma gitmemesi nedeniyle tam sonuç alınamamıştır
Baybars ülkesine geri dönmüştür
 II. MESUT’ un ölümüyle devlet YIKILMIŞTIR

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN YIKILMA SEBEPLERİ

 BABA İSHAK isyanı sonucu devletin zayıflaması

 KÖSEDAĞ SAVAŞI sonrasında MERKEZİ OTORİTENİN BOZULMASI
 BAĞIMSIZ BEYLİKLERİN yıkıcı çalışmaları
 Moğolların Anadoluya Hâkim olması
 II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV ve SAADEDDİN KÖPEK’ in yanlış politikaları
 VERASET SİSTEMİ
 HAÇLI SEFERLERİ

NOT= KÖSEDAĞ SAVAŞI ve ANKARA SAVAŞI’ nın ortak sonucu ANADOLU TÜRK SİYASİ BİRLİĞİ BOZULMUŞTUR

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ TİCARETİ GELİŞTİRMEK AMAÇLI NELER YAPTI

 SİNOP – SAMNSUN - ANTALYA – ALANYA – SUĞDAK alınmıştır

 Gümrük vergileri düşürülmüştür
 AHİLİK TEŞKİLATI geliştirilmiştir
 VENEDİK ve KIBRIS KRALLIĞI ile Ticaret Anlaşmaları yapılmıştır
 Ticaret yollarına birçok HAN ve KERVANSARAY’ lar yaptırılmıştır
 KAYSERİ de uluslararası fuar niteliği taşıyan YABANLU PAZARI kurulmuştur
 İPEK YOLU ile gelen mallar SİVAS’ ta toplanarak Sivas bir İSTASYON MERKEZİ haline gelmiştir
 Başta SİVAS olmak üzere birçok yerde TÜRKMEN PAZARLARI kurulmuştur
 DENİZCİLİK Devlet Politikası haline gelmiştir
 DÜNYA tarihinde İLK defa taşınan mallar için DEVLET SİGORTASI uygulanmıştır
 ANTALYA da Hristiyan ahali rahat Ticaret yapsın diye MİNA (LİMAN) mahalleleri kurulmuştur
 Deniz aşırı sefer yapılarak SUĞDAK limanına TÜRK TÜCCARLAR yerleştirilmiştir

ANADOLUDAKİ ÖNEMLİ ŞEHİRLERİMİZ

KONYA DARÜLMÜLK MALATYA ASALET

ANKARA MÜSTAHKEM SİVAS YÜCELİK
SİNOP AŞK DİYARI KAYSERİ FETİH KAPISI
ALANYA ALAİYE ‘’Alâeddin’in Şehri’’ AHLAT KİTABETÜ’L İSLAM

NOT= KONYA ‘’ EN MUHTEŞEM ŞEHİR’’ mertebesine yükselmiştir

CİMRİ OLAYI

 Sultan Baybars’ ın Elbistan seferini fırsat bilen KARAMANOĞLU MEHMET BEY tarafından II. Keykavus’ un oğlu ALAEDDİN
SİYAVUŞ’ (CİMRİ LAKAPLI) Konya da Selçuklu Sultanı hükümdar ilan etmesidir
 Moğollar Mehmet Bey ve Cimri’ yi öldürmüşlerdir
 Bu olay ASD – KARAMAOĞLU çatışmasını başlatmış ve uzun süre sürmüştür
 ANADOLUDA KURULAN DİĞER DEVLETLER

ERETNA DEVLETİ

KURUCUSU= ERATNA BEY

KURULDUĞU YER= SİVAS –ERZİNCAN –KAYSERİ

DEVLETİN ÖZELLİKLERİ

 Bir dönem MEMLÜKLÜLER’ e bağlı yaşamıştır

 Vezirleri KADI BURHANETTİN AHMET çocuk yaşta tahta geçen MEHMET BEY’ i öldürüp kendi devletini kurmuştur

KADI BURHANETTİN DEVLETİ

KURUCUSU= KADI BURHANETTİN AHMET

KURULDUĞU YER= SİVAS

DEVLETİN ÖZELLİKLERİ

 Oğuzların SALUR boyundandır

 Kısa zamanda Anadoluya HÂKİM olmuşlardır
 Yayılmacı politikaları nedeniyle OSMANLI – AKKOYUNLU _ KARAKOYUNLU devleti ile araları bozulmuştur
 AKKOYUNLULAR ile yapılan Savaşta KARA YÜLÜK OSMAN tarafından KADI BURHANETTİN öldürülmüştür
 Yetine tahta geçen oğlu TİMUR TEHLİKESİ ile karşı karşıya gelince OSMANLI HÂKİMİYETİNE girmiştir

KARAKOYUNLULAR

KURUCUSU= BAYRAM HOCA

KURULDUĞU YER= TEBRİZ

DEVLETİN ÖZELLİKLERİ

 AZERBAYCAN – ERZURUM – MUSUL – DİYARBAKIR da hâkimiyet kurmuşlardır

 TİMUR ile mücadele edep yenilen KARA YUSUF Osmanlıya YILDIRIM’ a sığınmıştır
 AZERBAYCAN’ ın Türkleşmesini sağlamışlardır
 Bugünkü Anadoluda bulunan KOYUN HEYKELLERİ bu devlete aittir
 AKKOYUNLU Hükümdarı UZUN HASAN tarafından yıkılmıştır

KARAKOYUNLU ESERLERİ

MEDRESE CAMİ KÜMBETLER

 TEBRİZ GÖK MEDRESE  VAN ULU CAMİ  PATNOS ANONİM KÜMBET
 TEBRİZ MUZAFFERİYE MEDRESESİ  TEBRİZ GÖK MESCİT  GEVAŞ HALİME HATUN KÜMBETİ
 AKKOYUNLULAR (BAYINDIRİYE)

KURUCUSU= KARA YÜLÜK OSMAN

KURULDUĞU YER= DİYARBAKIR

EN ÖNEMLİ HÜKÜMDARI= UZUN HASAN

DEVLETİN ÖZELLİKLERİ

 Oğuzların BAYINDIR Boyundandır

 Osmanlı ANKARA SAVAŞI ile Timur’ a yenildikten sonra tam olarak kurulmuşlar ve Osmanlıya RAKİP olmuşlardır
 UZUN HASAN’ a Avrupalılar KÜÇÜK TÜRK demişlerdir FATİH SULTAN MEHMET ile Çağdaş oldukları için Fatihe de BÜYÜK
TÜRK demişlerdir
 Uzun Hasan OTLUKBELİ SAVAŞI’ nda Fatih’e mağlup olmuş ve toprak kaybetmiştir

NOT= Otlukbeli Savaşı’ nda ELÇİ olarak gönderilen ALİ KUŞÇU ya Fatih İstanbul da kalmasını teklif etmiştir bunu kabul eden Ali Kuşçu
AYASOFYA da çalışma imkânı bulmuştur ve Otlukbeli Zaferine ithafken ASTRONOMİ RİSALESİ adındaki yazdığı eseri FETHİYE adıyla
FATİH SULTAN MEHMET’ e sunmuştur

 Devlet zayıflayınca ŞAH İSMAİL akrabalığı öne sürerek toprak talep etmeyle başlayan gerginlik sonrası SAFAFİLER tarafından
yıkılmıştır

DEVLETİN ÖNEMİ

 Uzun Hasan Doğu Anadoluda uygulanmak üzere HASAN PAŞA KANUNLARI’ nı düzenlemiştir
 KUR’AN-I KERİM’ i İlk Kez Türkçeye çevirmişlerdir
 DEDE KORKUT HİKÂYELERİ’ ni Yazılı hale getirmişlerdir
 İSA SAVCI ve CELALEDDİN DEHHANİ bu devlette yaşamıştır

AKKOYUNLU ESERLERİ

CAMİ TÜRBE
 DİYARBAKIR ŞEY MATAR CAMİ  HASANKEYF ZEYNEL BEY TÜRBESİ
 DİYARBAKIR NEBİ CAMİ  MARDİN SULTAN HAMZA TÜRBESİ

NOT= KARAKOYUNLU ve AKKOYUNLU Devletleri Anadoluda BALBAL dikme geleneğini devam ettirmişlerdir
 ANADOLUDA KURULAN İKİNCİ TÜK BEYLİKLERİ

BEYLİKLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

 Malazgirt Zaferinden sonra Anadoluya gelen Türkmenler BİZANS SINIRLARINA kaydırıldı

 MOĞOL Baskısından kaçan Türkmenler ise Anadolunun BATI bölgelerine yerleşti
 UÇ BEYLİĞİ TEŞKİLATI ile Sınırları korumuşlardır ve düşman üzerine Akınlar düzenleyerek Sınırları GENİŞLETMİŞLERDİR
 Türkmenler BİZANS’ a karşı yapmış oldukları mücadelelere GAZA ve CİHAD gözüyle bakmışlardır
 ASD Moğol egemenliğine girince UÇ BEYLERİ bağımsız hareket etmişlerdir ve Moğol Baskısı azalınca da Anadoluda İKİNCİ
BEYLİKLER kurulmuştur.

OSMANOĞULLARI

KURUCUSU= ERTUĞRUL GAZİ

MERKEZİ= SÖĞÜT ve DOMANİÇ

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 Oğuzların BOZOK koluna bağlı KAYI Boyundandırlar

 Ertuğrul Gazi döneminde temelleri atılan beylik OSMAN BEY döneminde BAĞIMSIZ BİR BEYLİK haline gelmiştir
 Merkezi Otoritesi EN GÜÇLÜ olan beylik daha sonra DEVLET ve İMPARATORLUK düzeyine ulaşmıştır

KARAMANOĞULLARI

KURUCUSU= KARAMAN BEY

MERKEZİ= KONYA ve KARAMAN (LARENDE)

ÖNEMİ= KARAMANOĞLU MEHMET BEY TÜRKÇEYİ ANADOLUDA İLK KEZ RESMİ DİL İLAN ETMİŞTİR

ÖNEMİ= OSMANLIYI EN ÇOK UĞRAŞTIRAN BEYLİK OLMUŞTUR

TEZLERİ= ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN MİRASÇISIYIZ

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 Oğuzların AVŞAR Boyuna mensupturlar

 KONYA’ yı ASD’ den sonra İkinci kez BAŞKENT yapan beyliktir
 KARAMANOĞLU MEHMET BEY tarafından çıkartılan bir ferman ile ‘’BUGÜNDEN SONRA DİVANDA – DERGÂHTA –
BARGÂHTA – MECLİSTE – MEYDANDA TÜRKÇEDEN BAŞKA DİL KULLANILMAYACAKTIR’’ diyerek Türkçeyi RESMİ DİL ilan
etmiştir
 YILDIRIM bu beyliğe son vermiştir fakat ANKARA SAVAŞI sonrasında tekrar kurulmuştur
 FATİH SULTAN MEHMET’ in zamanında etkisizleştirdiği beylik II. BEYAZIT tarafından tamamen yıkılmıştır

CAMİ MEDRESE KÜMBETLER

 KONYA İPLİKÇİ CAMİ  KARAMAN HATUNİYE MEDRESESİ  KARAMAN ALAADDİN BEY KÜMBETİ
 MUT ALA CAMİ  ERMENEK TOL MEDRESE
 AKSARAY ZİNCİRİYE MEDRESESİ
 GERMİYANOĞULLAR

KURUCUSU= YAKUP BEY

MERKEZİ= KÜTAHYA

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 I. MURAT oğlu YILDIRIM’ a Germiyanoğluları’ nın KIZINI aldı ve toprakların bir kısmını KARAMANOĞLLARI’ na karşı destek
almak için Osmanlı’ ya ÇEYİZ yoluyla vermiştir
 YILDIRIM bu beyliğe son vermiş fakat ANKARA SAVAŞI sonrasında bu beylik tekrar kurulmuştur
 II. MURAT zamanında bu beyliğin toprakları VASİYET yoluyla Osmanlıya katılmıştır
 ŞEYHOĞLU bu dönemde HURŞİD-NAME adlı eserini bu dönemde yazmıştır
 AHMEDİ bu dönemde İSKENDER-NAME adlı eserini bu dönemde yazmıştır
 Ayrıca MARZUBAN-NAME ve KÂBUS-NAME eserleri bu dönemde Türkçeye ÇEVRİLMİŞTİR

CAMİ MEDRESE KÜLLİYEL

 KÜTAHYA KURŞUNLU CAMİ  KÜTAHYA VECİDİYE MEDRESESİ  KÜTAHYA II. YAKUP KÜLLİYESİ

KARESİOĞULLARI

KURUCUSU= KARESİ BEY

MERKEZİ= BALIKESİR ve ÇANAKKALE

ÖNEMİ= OSMANLIYA İLK KATILAN BEYLİKTİR

ÖNEMİ= OSMANLIYA DONANMASI GEÇEN BEYLİKTİR

ÖNEMİ= ANKARA SAVAŞINDAN SONRA KURULMAYAN TEK ANADOLU SELÇUKLU BEYLİĞİDİR

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 ORHAN BEY zamanında Osmanlıya katılmıştır

 Osmanlı DONANMASININ temeli bu beylikle atılmıştır
 Bu beyliğin komutanları Osmanlı ordusunda görev yapmıştır ‘’HACI İLBEY – EVRENOS – GAZİ FAZIL’’
 Osmanlı’ nın RUMELİ ve BALKANLAR’ a geçmesini sağlayan beyliktir

NOT= ÇİMPE KALESİ’ ni alarak Osmanlı RUMELİ ve BALKANLAR’ a geçmiştir

HAMİTOĞULLARI

KURUCUSU= DÜNDAR BEY

MERKEZİ= ISPARTA – EĞİRDİR - ANTALYA

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 I. MURAT zamanında topraklarının bir kısmını Osmanlı’ ya PARAYLA SATMIŞTIR

 YILDIRIM bu beyliğe son vermiştir fakat ANKARA SAVAŞI sonrasında tekrar kurulmuştur
 II. MURAT tamamen yıkmıştır

CAMİ MEDRESE
 ANTALYA YİVLİ MİNARE CAMİ  EĞİRDİR DÜNDAR BEY MEDRESESİ
 AYDINOĞULLARI

KURUCUSU= AYDINOĞLU GAZİ MEHMET BEY

MERKEZİ= AYDIN

ÖNEMİ= TÜRK TARİHİNDE VENEDİK’E İLK KAPİTÜLASYONLARI VEREN BEYLİKTİR

ÖNEMİ= EN GÜÇLÜ DENİZCİ BEYLİKTİR DONANMAYA SAHİP OLMUŞLARDIR VE RODOS’U ALMIŞLARDIR

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 UMUR BEY zamanı EN PARLAK zamanı olmuştur

 Güçlü donanma kurarak EGE ADALARI ve YUNANİSTAN’ a seferler düzenlemişlerdir
 YILDIRIM bu beyliğe son vermiştir fakat ANKARA SAVAŞI sonrasında tekrar kurulmuştur
 II. MURAT tamamen yıkmıştır
 Anadolunun İBN-İ SİNA’ sı sayılan HACI PAŞA bu beylikte yaşamıştır

CAMİ
 BİRGİ ULU CAMİ
 SELÇUK İSA BEYCAMİ

MENTEŞEOĞULLARI

KURUCUSU= MENTEŞE BEY

MERKEZİ= MUĞLA – MİLAS

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 RODOS’ a sefer düzenlemişlerdir

 YILDIRIM bu beyliğe son vermiştir fakat ANKARA SAVAŞI sonrasında tekrar kurulmuştur
 II. MURAT tamamen yıkmıştır

CAMİ MEDRESE
 MİLAS HACI İLYAS CAMİ  AHMET GAZİ MEDRESESİ
 MİLAS FİRUZBEY CAMİ

SARUHANOĞULARI

KURUCUSU= SARUHAN GAZİ

MERKEZİ= MANİSA

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 YILDIRIM bu beyliğe son vermiştir fakat ANKARA SAVAŞI sonrasında tekrar kurulmuştur
 ÇELEBİ MEHMET tarafından tamamen yıkmıştır

CAMİ TÜRBE
 MANİSA ULU CAMİ  REVAK SULTAN TÜRBESİ
 MANİSA İLYAS BEY CAMİ
 CANDAROĞULARI (İSFENDİYAROĞULLARI)

KURUCUSU= ŞEMSEDDİN YAMAN CANDAR

MERKEZİ= KASTAMONU – SİNOP

SİNOP KOLU= İSFANDİYAROĞULLARI

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 Ticaretle uğraşmışlardır İKİ KOLA ayrılmışlardır

 Ticaret nedeniyle CENEVİZLİLER ve VENEDİKLİLER ile mücadele etmişlerdir.
 YILDIRIM tarafından KASTAMONU koluna son verilmiştir
 SİNOP Kolu TİMUR’ a bağlılık bildirmiştir
 II. MURAT zamanında Osmanlıya BAĞLANMIŞTIR
 FATİH ise tamamen ortadan kaldırmıştır

CAMİ KÜLLİYE
 KASTAMONU ELİGÜZEL CAMİ  KASTAMONU İSMAİL BEY KÜLLİYESİ

DULKADİROĞULLARI

KURUCUSU= ZEYNETTİN KARACA BEY

MERKEZİ= MARAŞ/ELBİSTAN

ÖNEMİ= OSMANLIYA KATILAN SON BEYLİKTİR

ÖNEMİ= ANADOLU TÜRK SİYASİ BİRLİĞİ KESİN OLARAK TAMAMLANMIŞTIR

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 YAVUZ SULTAN SELİM tarafından Mısır Seferi dönüşünde TURNADAĞ SAVAŞI ile Osmanlı’ ya katılmıştır

CAMİ MESCİT
 MARAŞ HATUNİYE CAMİ  MARAŞ İKLİME HATUN MESCİDİ
 ELBİSTAN ULU CAMİ
 ANTEM ALAÜDEVLE CAMİ

RAMAZANOĞULLARI

KURUCUSU= RAMAZAN BEY

MERKEZİ= ADANA/ÇUKUROVA

ÖNEMİ= TOPRAKLARI OSMANLIYA KATILAN SON BEYLİKTİR

BEYLİĞİN ÖZELLİKLERİ

 MEMLÜKLER’ e bağlı olarak kurulmuşlardır

 YAVUZ döneminde ADANA Osmanlı’ ya EYALET olarak bağlanınca Toprakları Osmanlı’ ya katılan SON beylik olmuştur

NOT= DULKADİROĞULLARI’ ndan çok daha önce Osmanlı varlığını tanımışlardır ama toprakları EN SON katılmıştır

CAMİ MESCİT
 ADANA YAĞ CAMİ  ADANA AKÇA MESCİDİ
 ADANA ULU CAMİ
 DİĞER BEYLİKLER
TACETTİNOĞULLARI BAFRA ve ORDU çevresinde kuruldu
CANİKOĞULLARI SAMSUN ve ÇARŞAMBA bölgesinde kuruldu
SAHİBATAOĞULLARI AFYON çevresinde kuruldu
ÇOBANOĞULLARI KASTAMONU çevresinde kuruldu
EŞREFOĞULLARI BEYŞEHİR ve ŞEYDİŞEHİR çevresinde kuruldu
PERVANEOĞULLARI SİNOP bölgesinde kuruldu
ALAİYE BEYLİĞİ ALANYA bölgesinde kuruldu
TEKEOĞULLARI ANTALYA bölgesinde kuruldu

SORULARLA ÖĞRENİYORUM?

 Osmanlıya İLK katılan ve Ankara Savaşı sonrası İKİNCİ KEZ kurulmayan TEK beylik? KARESİOĞULLARI
 Osmanlıya SON katılan beylik? DULKADİROĞULLARI
 Osmanlıya ÇEYİZ ve VASİYET yoluyla katılan beylik? GERMİYANOĞULLARI
 Osmanlıya TOPRAKLARI SON katılan beylik? RAMAZANOĞULLARI
 Osmanlıya PARA yoluyla katılan beylik? HAMİTOĞULLARI

DENİZCİ BEYLİKLER

KARESİOĞULLARI HAMİTOĞULLARI MENTEŞEOĞULLARI AYDINOĞULLARI

SARUHANOĞULLARI İNANÇOĞULLARI (LÂDİK BEYLİĞİ) CANDAROĞULLARI TACETTİNOĞULLARI

CANİKOĞULLARI PERVANEOĞULLARI ALAİYE BEYLİĞİ TEKEOĞULLARI

 TÜRKİYE TARİHİ DEVLET YÖNETİMİ

DEVLET YÖNETİMİ

 ASD’ nin devlet yönetimi ve diğer teşkilatlanmaları açısından bazı değişiklikler olsa da SELÇUKLU Örnek alınmıştır
 VERASET ANLAYIŞI gene eskisi gibi ÜLKE HANEDANIN ORTAK MALIDIR anlayışı devam etmiştir bu sistem gene TAHT
KAVGALARINI tetiklemiş bu kavgayı kazanan MELİK tahta geçmiştir
 Bizans’ a yapılan Akınlara hep GAZA ve CİHAD olarak bakılmıştır
 Selçuklulara göre ASD de MERKEZİ OTORİTE daha güçlü olmuştur

HÜKÜMDAR

 Ülkeyi ÖRFİ ve ŞERİİ hukuka göre yönetmiştir

 KUT ANLAYIŞI eskisi gibi ALLAHIN NASİBİ VE TAKDİRİ olarak yorumlanmıştır
 Halife gene Hükümdarı Onaylayarak MENŞUR gönderir ve hükümdar da adına HUTBE OKUTARAK devletin başına geçerdi

NOT= Hükümdarın Kendi adına HUTBE OKUTMASI ilk olarak I. KILIÇARSLAN ile başlamıştır

 Tüm ERKEK hanedan üyesinin tahta geçme hakkı bulunurdu

 Hükümdarın tahta çocuk yaşta geçmesi halinde devletin idaresini NAİP’ ler yapardı

HÜKÜMDARIN GÖREVLERİ

 Devleti yönetmek
 Halkı huzur ve refah içinde yaşatmak
 Ülke topraklarını koruyup genişletmek
 ORDUYU komuta etmek
 VEZİR ve MEMUR ataması yapmak
 BAŞ KADI atamasını yapmak
 DİVAN ’a başkanlık etmek
 DİVAN-I MEZALİM de büyük davalara bakmak
 İKTA topraklarını dağıtmak

HÜKÜMDAR ÜNVANLARI

SULTAN EMİR-İ AZAM SULTAN-I AZAM SULTAN-I GALİP

SULTAN-I MUAZZAM SULTANÜ’L KAHİR EMİR’ÜL MÜMİNİN RÜKNEDDİN

İZZETTİN GIYASEDDİN İMAMEDDİN KEYKUBAT

KEYKAVUS KEYHÜSREV ALEEDDİN ŞAH

ARSLAN NASIR’ÜL MÜMİMİN SULTAN’ÜL BAHREYN MERZUBANÜLAFAK

MUHRİZÜLHAFİKAYN

NOT= Hükümdarlık unvanları FARS KÜLTÜRÜ’ nden etkilenildiğini göstermektedir

NOT= Beyliklerde ise ALP – İNANÇ – BEY – MELİK – EMİR unvanları kullanılmıştır
HÜKÜMDARLIK SEMBOLLERİ

HUTBE Cuma ve Bayram namazlarında hükümdar adına okunur

TIRAZ Abbasi Halife tarafından hükümdara gönderilen ELBİSE

HİLAT Halifeden Tıraz ile birlikte gönderilen HEDİYELER

MENŞUR Halifeden gelen ONAY BELGESİ

GAŞİYE Hükümdarın atının EĞER ÖRTÜSÜ RİKABTAR tarafından el üstünde taşınmıştır

FERMAN Hükümdar EMRİ

BERAT ATAMA ONAYI

MÜHÜR Sultan ve Devletin SİMGESİ

ÇETR ÇETRDAR denilen görevli tarafından taşınan AYETLİ ŞEMSİYE

UNVAN İktidarı belirten isimdir

LAKAB Sıfatlara DEVLE – DİN – MİLLE şeklinde eklenmiştir

KÜNYE Araplardan geçen EBU eki şeklindedir

SANCAK – ÂLEM Bayrak

TUĞRA Hükümdar İMZASI

OTAĞ–I HÜMAYUN Hükümdar ÇADIRI

NEVBET DAVUL

SARAY İDARİ MERKEZ

TUĞ ATKUYRUĞU

ÖRGİN TAHT

YAY Devletin Simgesidir. OK ise Boyları temsil eder

TAÇ SULTAN BAŞLİĞİ

SİKKE Hükümdarın İSMİ – ÜNVANI – Saltanata geçiş YILI yazılır İlk ASD parasını I. MESUD bastırmıştır

KULIÇ KUŞANMA

YÜZÜK

ASA
 MERKEZ TÖNETİMİ

A-) SARAY

 Hükümdarın ve Ailesinin YAŞADIĞI ve Devletin YÖNETİLDİĞİ merkezdir

 Türk – İslam devletlerinde saray ÇOK FONKSİYONLU özelliğe sahip olmuştur bunlar;
 HAREM= Hükümdarın ailesiyle yaşadığı yer
 SELAMLIK= Devletin yönetildiği İDARİ MERKEZ
 ENDERUN= Memur yetiştirme okulu Eğitmenine BABAYAN denilmiştir
 Saraya KAPU – DİVAN gibi isimler verilmiştir

ÖNEMLİ ASD SARAYLARI

KONYA ALAEDDİN KÖŞKÜ ALAİYE SARAYI

KAYSERİ KEYKUBATİYE SARAYI ANTALYA SARAYI
BEYŞEHİR KUBADABAT SARAYI ALARA KALESİ SARAYI

ÖNEMLİ SARAY GÖREVLİLERİ

MELİKÜ’L HÜCCAB Sarayın En Büyük AMİRİ

HACE-İ SARAY HADIM AĞASI

MUTRİB SARAY MÜZİSYENİ

FERRAŞ/DÖŞEKDAR Sultanın YATAĞINDAN sorumlu görevlidir

NEDİM SARAY ŞAİRİ

MUABBİR RÜYA TABİRCİSİ

ASESBAŞI Çarşı ve Pazardaki GÜVENLİK SORUMLUSU

PERDEDAR HUZURA KABUL sorumlusu

ÜSTAD-I SARAY Saraydaki MELİK EĞİTMENİ

EMİR’İ MAHFİL PROTOKOL DÜZENLEME sorumlusu

EMİR-İ MECLİS Sultanın EĞLENCE MECLİSİ görevlisi

B-) HÜKÜMET

VEZİR

 Yönetimde Sultandan sonra VEZİR gelmiştir

 Bizzat Sultan tarafından ATANMIŞTIR
 Geniş yetkili bu vezirlerin kendilerine ait DİVAN-I VEZARET adı verilen divanları olmuştur
 FERMAN ÇIKARMA – TAYİN YAPMA – AZİL ETME gibi yetkileri vardır

VEZİR SAADEDDİN KÖPEK

 ASD’ nin VEZİRİ ve BAŞ MİMARI’ dır

 I. ALAEDDİN KEYKUBAT ve II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV dönemlerinde Vezirlik yapmıştır ve yönetimde söz sahibi olmuştur
 KÖSEDAĞ SAVAŞI öncesinde bazı Komutanları ortadan kaldırttı Moğollara karşı devleti zayıf düşürttü
 Aşırı güçlenmesinden endişelenen II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV onu Öldürtmüştür
 KONYA ile AKSARAY arasına yaptırmış olduğu ZAZADİN HAN hala ayaktadır
DİVAN

 Ülkenin her türlü işleri DİVAN-I SALTANAT adı verilen Büyük Divanda görüşülmüştür
 Devlet meselelerinin görüşülüp karara bağlandığı yerdir HÜKÜMET anlamına gelir
 Divanın başı SULTAN’ dır
 Normal şartlarda başkanı VEZİR' dir Sultanın katıldığı zamanlarda Başkan SULTAN’ dır

NOT= Sultan başkanlık yapsa bile asıl sorumlu VEZİR’ dir

DİVAN-I SALTANATA BAĞLI ALT DİVANLAR

BÜYÜK SELÇUKLU
DIVAN-I SALTANAT
 Hükümet ve Bakanlar Kuruludur
 Başkanı VEZİRDİR
DİVAN-I TUĞRA/DİVAN-İNŞA
 Devletin İÇ ya da DIŞ yazışmalarından sorumlu divanıdır
 Başkanı TUĞRAİ ya da MÜNŞİ
DİVAN-I İSTİFA
 MALİ işlerden sorumlu divandır
 Başkanı MÜSTEFİ
DİVAN-I İŞRAF
 Mali ve İdari işleri DENETLEYEN divandır
 Başkanı BAŞ MÜŞRİF
DİVAN-I ARZ ya da CEYŞ’ÜL ARZ
 ASKERİ işlerden sorumlu divandır
 Başkanı EMİR-İ ARZ
DİVAN-I MEZALİM
 Ağır siyasi SUÇLULARIN DAVALARININ görüldüğü divandır
 Başkanı SULTAN
DİVAN-I BERİT
 Büyük divana bağlı olmayan fakat POSTA işlerinin yürütmekle görevli divandır
 Başkanı SAHİB-İ BERİD
 Haberciye ise ULAK denilirdi
NİYABET-İ SALTANAT
 Sultanın ülkede olmadığı zamanlar devlet işlerini VEKÂLETEN idare eden divana denirdi
 Bu divan Sultanın bütün yetkilerine sahipti
 Başkanına NAİP denilir
DİVAN-I PERVANE
 HAS ve DİRLİKLER ile ilgili kararları düzenleyen İKTA SİSTEMİNİN yürüten ve TOPRAK KAYDINI TUTAN divandır
 Başkanı PERVANECİ’ dir
NOT= Osmanlı da bu işleri yapana NİŞANCI denirdi
DİVAN-I HAS DİVAN-I EVKAF-I MEMALİK
 Sultana ait HAS ARAZİLERİN idaresinden sorumludur  Vakıfların DENETİMİNDEN sorumludur

NOT= Selçuklu Devletinden Farklı olarak ASD de olan DİVANLAR;

 NİYABET-İ SALTANAT
 DİVAN-I PERVANE
 DİVAN-I HAS
 DİVAN-I EVKAF-I MEMALİK

MEŞVERET MECLİSİ

 ASD de Divan-ı Saltanat dışında KURULTAY’ ın devamını sayılabilecek meclistir görevleri;

 Hükümdar olacak kişiyi belirlemek
 Devletin İç ve Dış POLİTİKASINI belirlemek
 TAŞRA YÖNETİMİ

 Ülke yönetiminde kolaylık olması amacıyla bir takım birimlere ayrılmıştır

MELİKLERİN YÖNETTTİĞİ VİLAYETLER

 Hanedan üyesi MELİKLER tarafından yönetilmiştir Vilayetlere VALİ olarak atanmışlardır

 ATABEY’ ler ise yanlarına devlet yönetiminde tecrübe sahibi olması için onlarla birlikte gönderilmişlerdir
 Melikler doğrudan SULTAN’ a bağlı olup İç İşlerinde SERBEST hareket etmişlerdir
 YARI BAĞIMSIZ olan melikler kendi DİVAN’ larını kurma ve kendi adına PARA BASTIRMA yetkileri ellerinden ALINMIŞTIR

MERKEZE BAĞLI VİLAYETLER

 Bu vilayetlerin yönetiminden NAİP’ ler sorumlu olmuştur

 Önemli Şehir merkezlerine ŞIHNE adı verilen ASKERİ VALİLER atanmıştır
 Adalet İşlerinden KADI, Şehrin Güvenlik ve Asayişinden ise SUBAŞI sorumludur
 Belediye İşlerinden ise MUHTESİP sorumlu olmuştur

SINIRDA BULUNAN VİLAYETLER (UÇ EYALETLER)

 Sınırdaki vilayetlerin başına UÇ BEYİ verilirdi

 Sınır güvenliğini sağlamakla görevliydiler
 Sınırların TÜRKLEŞMESİNİ sağladılar

NOT= Beyliklerin başına hükümdarı temsilen MİRLİVA atanır bu kişiler siyasi otoriteyi sağlardı

NOT= KIYI VİLAYETLERİN BAŞINA yönetmesi için EMİR-İ SEVAHİL denen kişiler atanır bu kişilerin elinde DONANMA vardır
 HUKUK

 ASD de Hukuk ŞERİİ ve ÖRFİ olarak ikiye ayrılmaktaydı

ÖRFİ HUKUK

 Kaynağını TÖRELER ve HÜKÜMDAR YASALARI oluşturmuştur

 Uygulama alanları ise;
 YÖNETİM – ASKERLİK – MALİYE
 Selçuklularda bu yargıya DARÜ’L ADL (ADALET EVİ) denmiştir
 Davalara EMR-İ DAD bakardı

NOT= Örfi Hukukta alınan kararlar Şerii Hukuka aykırı olamazdı

ŞERİİ HUKUK

 Temeli İSLAMDIR
 Kaynağını KUR’AN – HADİS – SÜNNET – İCMA – KIYAS oluşturur
 Uygulama alanları ise;
 AİLE – MİRAS – BOŞANMA – EVLENME – ÖLÜM – TİCARET – VAKIFLAR
 Davalarına Medrese Eğitimi almış KADI denilen kişiler bakardı Baş Kadıya ise KADI-L KUDAD denirdi

NOT= Baş Kadı atamasını bizzat SULTAN yaparken Kadıları ise KADI-L KUDAT atamıştır

NOT= BAŞ KADI ASD de KONYA da otururdu

 Siyasi otorite mahkemeye baskı uygulayamazdı mahkemeler BAĞIMSIZ’ dır

 ASKERİ davalara ise KADI-L LEŞKER – KAZASKER – KADI ASKER bakmıştır
 Kadı kararlarını yanlış bulan kişiler Yüce Divan sıfatındaki DİVAN-I MEZALİM’ e başvuru yapabilirdi
 TAŞRADAKİ Kadıların GÖREVLERİ ise;
 Halk arasındaki davalar bakmak
 Evlenme - Boşanma – Miras işlerine bakmak
 Vakıfları denetlemek
 Merkezden gelen haberi Halka ulaştırmak
 Belediye işlerine bakmak
 İş Yeri açılmasını onaylamak

DİVAN-I MEZALİM

 Başkanının SULTAN olduğu EN YÜKSEK Mahkemedir

 YÜCE DİVAN sıfatındadır
 Haftanın belli günlerinde toplanırdı

GÖREVLERİ

 AĞIR siyasi suçların görüşülüp karara bağlandığı yerdir

 Haksız kadı kararlarına yapılan itirazlara
 Vakıfların denetlenmesi
 İdareci ve Memurlar hakkındaki şikâyetlerin incelenmesi
 Muhtesibin yerine getiremediği kararların uygulanmasıdır
 Kısaca Zalimlerin – Haksızlıkların – Yöneticilerin Keyfi Davranışlarının giderilmesi mahkemesidir

ORDU

 ASD de Orduya DONANMA dâhil olmuştur

 Ordu Komutanına EMİR’ÜL ÜMERA denilmiştir
 Ayrıca ŞURTA (JANDARMA – POLİS TEŞKİLATI) adı verilen ŞEHİR GÜVENLİĞİNİ sağlayan bu birimin başındaki kişiye
SAHİBÜ’Ş ŞURTA denilmiştir
 TABILHANE(ASKERİ BANDO) kurulmuş ve Nevbetin yerini almıştır
 OSMANLIDA = MEHTER
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNDE ORDUNUN BÖLÜMLERİ

MERKEZ ORDUSU DİĞER BİRİMLER

GULAMLAR  SİPAHİLER (İKTA ORDUSU)
 GULAMAN-I SARAY  EYALET ASKERLERİ (MELİKLERİN ORDUSU)
 HASSA ORDUSU  TÜRKMENLER (OĞUZLAR)
 YARDIMCI KUVVETLER (BAĞLI BEYLİK ASKERLERİ)
 ÜCRETLİLER
 GÖNÜLLÜLER ‘’YENİ KATILANLAR’’
 DONANMA

1-) MERKEZ ORDUSU (GULAMLAR)

GULAMAN-I HAS

 SULTANA bağlı olan askerlerdir

 Sultanı ve Sarayı korumuşlardır
 GULAMHANEDE yetişmiş kişilerden oluşur
 SÜVARİ ve PİYADE bölümleri vardır
 Yılda 4 kez BİSTEGANİ denilen Maaşları vardır

2-) DİĞER BİRİMLER

SİPAHİLER (İKTA ORDUSU)

 İkta Sahiplerinin İKTA GELİRLERİ karşılığında yetiştirdiği CEBELLÜ denilen askerlerden oluşan ATLI ASKERLERDİR
 Bu ordu birimi devletten MAAŞ ALMAZDI
 Tamamı TÜRK ve MÜSLÜMANLARDAN oluşurdu
 Savaş zamanı orduya katılırlardı
 İlk kez SELÇUKLU Devleti kullanmıştır

EYALET ASKERLERİ (MELİKLERİN ORDUSU)

 MELİKLER ve EYALET VALİLERİNİNİ kendilerine bağlı askerleridir

TÜRKMENLER (OĞUZLAR)

 OĞUZ BOYULARINA ait askerlerdir

 Başlangıçta ordunun TEMELİNİ oluşturmuş fakat daha sonra BATI SINIRLARINA (UÇLARA) AKINCI olarak yerleştirilmişlerdir
böylece sınırların güvenliği sağlanmıştır
 Savaş zamanı orduya katılmışlardır

YARDIMCI KUVVETLER (BAĞLI BEYLİK ASKERLERİ)

 Bağlı devletler tarafından gerekli olduğunda gönderilen askerlerdir

ÜCRETLİLER

 BABA İSHAK isyanını bastırmada kullanılan RUM – RUS – FRANK uyruklu PARA ile orduya katılan askerlerdir
 Bu gruba HAŞER ya da ECİR-İ HAS denilmiştir

GÖNÜLLÜLER

 Savaşta orduya katılan gönüllü kuvvetlerdir

 Bu kişilere başıbozuk anlamına gelen GAZİYAN – EVBAŞ – EYYAR isimleri verilmiştir

DONANMA

 ASD de öne çıkmıştır sebebi ise COĞRAFYA olmuştur bu nedenle denizcilikte önemli başarılar elde edilmiştir
 Komutanları; REİSÜ’L BAHR (DENİZ REİSİ) MELİKÜ’S SEVAHİL (DENİZ MELİKİ)
 TOPRAK SİSTEMİ

 ASD de Topraklar DEVLETİN MALI sayılmıştır

 Tarım arazilerin HEPSİ devletin olmuştur devletin bu topraklarına MİRİ ARAZİ denilmiştir
 Ev – Bağ – Bahçe ise MÜLK ARAZİ olabilmiştir bu topraklara HALK sahip olmuştur

MİRİ
ARAZİ

HAS VAKIF

İKTA

1-) MİRİ ARAZİ

 Mülkiyeti DEVLETE ait olan topraklardır

 Halk bu topraklar üzerinde KİRACI konumundadır
 Bu topraklar kişiler tarafından SATILAMAZ ve KİRALANAMAZ niteliktedir
 Görev karşılığı MAAŞ olarak verilebilirlerdi

HAS ARAZİ

 Gelirleri doğruda HÜKÜMDAR ve AİLESİNİNİ olan topraklardır

 Geliri doğrudan HAZİNEYE aktarılırdır
 Hükümdar bu topraklardan yakınlarına BAĞIŞTA bulunabilirdi

VAKIF ARAZİ

 Gelirleri HAYIR İŞLERİ için SOSYAL AMAÇLI kullanılan, Sultan ya da HAYIRSEVER KİŞİLER tarafından bağışlanan topraklardır
 Satılamaz ve Kiraya verilemez sadece HAYIR amaçlı kullanılırdı

İKTA ARAZİ

 Yaptıkları Hizmet karşılığı MELİKLER – EMİRLER – VALİLERE verilen topraklardır

 İkta verilen kişiler devletten MAAŞ almamıştır bu toprakların gelirleriyle geçinmiştir
 TOPLUMSAL YAPI

 ASD Anadolu ya geldiklerinde karşılaştıkları Süryani – Rum – Ermenilere HOŞGÖRÜYLE yaklaşmış onlara yardım etmiştir
 Ermeniler İDARİ alanda görev almışlardır Sinop Donanmasının reisi HAYTON adlı bir Ermeni’dir
 Devlete ait toprakları KÖYLÜLER işlemiştir
 Toplumsal Tabakalaşma Yoktur
 ASD de halk yaşadığı YERLER ve YAŞAYIŞ BİÇİMLERİ bakımından Üç Gruba ayrılmıştır;
 ŞEHİRLİLER
 KÖYLÜLER
 KONARGÖÇERLER

ŞEHİRLİLER

 Türkler Anadoluya geldikleri zaman Köyler ve Kasabalar kurarak YEREŞİK YAŞAMA geçmişlerdir
 Bizans’ın boşalttığı şehirlere yerleşen Türkler Hristiyanların arasına karışmadan kendi şehirlerini kurmuşlardır
 Türk şehirleri büyüklüklerine göre MELİK – NAİP –SUBAŞI tarafından yönetilmiştir
 Şehirlerin diğer gurubunu ise DİN ve İLİM İNSANLARI oluşturmuştur
 AHİLİK TEŞKİLATI da şehirlerde ortaya çıkmıştır

KÖYLÜLER

 Köyleri KETHÜDALAR yönetmiştir

 Tarım ve Hayvancılıkla uğraşmıştır
 Ekip diktiği topraklar DEVLETİN olduğundan İKTA SAHİBİ yönetiminde olmuşlardır
 Elde ettikleri ürünlerin vergilerini vermişlerdir

KONARGÖÇERLER

 Türkmenler Anadolunun BATI UÇLARINA yerleştirilmişlerdir

 Geçim kaynağı HAYVANCILIK olmuştur
 AHİLİK TEŞKİLATI

KURUCUSU= AHİ EVRAN (ŞEYH NASURİDDİN MAHMUT)

KİMLERDEN OLUŞUR= ESNAF ve ZANAATKÂRLAR

KİMİN ZAMANINDA KURULUR= I. ALAEDDİN KEYKUBAT

ÖNEMLİ MERKEZLERİ= KIRŞEHİR – KONYA – KAYSERİ

TOPLULUĞUN DİGER İSİMLERİ= FÜTÜVVET (AHİYYETÜ’L FİTYAN) ‘’Yiğit –İyi Huylu – Eli Açık manasına gelir’’

MANEVİ LİDERLERİ= HACI BEKTAŞ-I VELİ

TEMEL MESLİĞİ= DERİCİLİK

KURULUŞ FELSEFESİNİN YAZILI OLDUĞU ESER= LETAİF-İ HİKMET ‘’Ahi Evran Yazmıştır’’

 Temelini ABBASİLERİN’ den alınan Fütüvvet Teşkilatı oluşturur

 Esnaf ve sanatkârlar arasındaki DAYANIŞMA teşkilatıdır
 Toplandıkları yere ZAVİYE adı verilmiştir
 Usta – Çırak – Kalfa - Yamak ilişkisine dayalı bir MESLEKİ EĞİTİM ANLAYIŞI vardır
 Her şehirde ayrı ayrı örgütlenilmiştir
 Teşkilata üye olanlar Dericiler – Ayakkabıcılar – Terziler gibi gruplara ayırılmışlardır
 Sistemin en üst basamağında AHİ BABA adı verilen PÎR bulunmuştur
 Ahiliğin İlke, Kural ve Öğütlerin yer aldığı FÜTÜVVETNAME adlı nizamnameleri vardır
 Ahilikte sadece EKONOMİK yapılanma yer almamış ayrıca SOSYAL – DİNİ – SİYASİ yapılanmaya sahip olmuşlardır
 Üyelerin gelirlerinin bir kısmı ORTA SANDIK denilen yerde toplanmıştır
 Tefeciliğin önüne geçmek için üyelerine ve zor durumda olan üyelerine KREDİ vermiştir
 Bu teşkilatta KADIN önemli bir yere sahip olmuştur
 Üyelerinin ürettiği malların fiyatını belirlenmesine NARH KESMEK adı verilmiş bu sistem kalitesiz ve bozuk mal üretimini de
engellemiştir
 Yeni iş yeri açacaklara izin vermiştir GEDİK İZNİ
 Devlet ile Esnaf arasındaki ilişkiyi düzenlemiştir
 CİHAT anlayışıyla İslam’ı yaymaya çalışmıştır
 İBN-İ BATUTA eserinde Ahi Teşkilatı hakkında önemli bilgiler yazmıştır
 GAYRİMÜSLİMLER bu teşkilata alınmamıştır

NOT= Osmanlıda LONCA adını alan bu teşkilata Gayrimüslimler GİREBİLMİŞTİR

MOĞOL İSTİLASI ESNASINDA ANADOLU HALKINI KORUYAN TEŞKİLATLAR

ABDALÂN-I RUM FETEYÂN-I RUM

 Anadolu DERVİŞLERİ Teşkilatı  Anadolu GENÇLER Teşkilatı

GAZİYÂN-I RUM BACIYÂN-I RUM

 Anadolu GAZİLER teşkilatı  Anadolu KADINLARI teşkilatı

BACIYÂN-I RUM

 Ahi Evran’ ın eşi FATMA HATUN tarafından kurulmuştur

 Bu teşkilatın üyeleri Halı – Kilim – Dokuma işleriyle uğraşmıştır
 Kadınların EĞİTİMİ ile ilgilenmişlerdir ve KİMSESİZ KADINLARA bakmışlardır
 ‘’EŞİNE, İŞİNE, AŞINA DİKKAT ET’’ prensibi ile çalışmışlardır
 Gerektiğinde SAVAŞA katılmışlardır
 ASD DEVLETİNDE KURULAN TARİKATLAR

YESEVİLİK

KURUCUSU= AHMET YESEVİ

ÖNEMİ= İLK TÜRK İSLAM TARİKATIDIR

 Ahmet Yesevi İslamiyet’ i TÜRKÇE olarak öğretmeye çalışan bir sofidir

 DİVAN-I HİKMET adlı eserinde dervişliğin basit yolarını anlatmaya çalışmıştır
 Türklerin İslam anlayışına MİLLİ ÜSLÜP kazandırmıştır

BABAÎLİK

KURUCUSU= BABA İLYAS kurdu ölümünden sonra BABA İSHAK geçti

 Moğol istilası öncesi Anadoluda kuruldu

BEKTAŞÎLİK

KURUCUSU= HACI BEKTAŞ-I VELİ

 Daha çok Göçebe TÜRKMENLER arasında yayılmıştır

 TASAVVUF inancını temsil etmişlerdir
 Sınır boylarında Fetih hareketlerinde yer almışlardır
 Ormanlı Devletinin KURULUŞUNDA rol almıştır
 Yeniçeri Ocağının ÖRGÜTLENMESİNDE yer almıştır

EKBERÎLİK

KURUCUSU= MUHYİDDİN ARABİ

 Muhyiddin Arabi büyük İslam DÜŞÜNÜRÜ ve MUTASAVVUFLARINDANDIR

 Anadoluya gelip KONYA ya yerleşmiştir
 Selçuklu Sultanlarından büyük itibar görmüştür
 Tasavvuf inancında gerçek varlık tektir oda Allah’tır (VAHDET-İ VÜCÜD)
 Öğrencisi SAADEDDİN KONEVİ onun fikirlerini devam ettirdi

MEVLEVİLİK

KURUCUSU= MEVLANA’ nın oğlu SULTAN VELED

MERKEZİ= KONYA

 ‘’NE OLURSAN OL GENE GEL’’ düşüncesi etrafında toplanmıştır

 EKONOMİ

 Ekonominin temeli TARIM – HAYVANCILIK – TİCARET – SANAYİ – MADENCİK’ e dayanmıştır

 Fethedilen yerlerdeki araziler tarıma açılmıştır ve devlete ait bu toprakların işlenmesi köylüye ait olmuştur
 İşlemek için toprak dağıtılırken DİN AYRIMI GÖZETİLMEMİŞTİR
 Toprakları ekmeyenlerde CEZA alınmıştır
 KÖYDE YAŞAYANLAR başlangıçta geçimlik yapılan Hayvancılık zamanla İHRAÇ ürünü olmuştur

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ TİCARETİ GELİŞTİRMEK AMAÇLI NELER YAPTI

 SİNOP – SAMSUN - ANTALYA – ALANYA – SUĞDAK alınmıştır

 Gümrük vergileri düşürülmüştür
 AHİLİK TEŞKİLATI geliştirilmiştir
 VENEDİK ve KIBRIS KRALLIĞI ile Ticaret Anlaşmaları yapılmıştır
 Ticaret yollarına birçok HAN ve KERVANSARAY’ lar yaptırılmıştır bu kervansaraylarda 3 gün BEDAVA konaklanmıştır
 KAYSERİ de uluslararası fuar niteliği taşıyan YABANLU PAZARI kurulmuştur
 İPEK YOLU ile gelen mallar SİVAS’ ta toplanarak Sivas bir İSTASYON MERKEZİ haline gelmiştir
 Başta SİVAS olmak üzere birçok yerde TÜRKMEN PAZARLARI kurulmuştur
 DENİZCİLİK Devlet Politikası haline gelmiştir
 DÜNYA tarihinde İLK defa taşınan mallar için DEVLET SİGORTASI uygulanmıştır
 ANTALYA da Hristiyan ahali rahat Ticaret yapsın diye MİNA (LİMAN) mahalleleri kurulmuştur
 Deniz aşırı sefer yapılarak SUĞDAK limanına TÜRK TÜCCARLAR yerleştirilmiştir

NOT= ‘’ÜLKE HER ZMAN DEVLETİN MALA SAYILMIŞTIR’’

DEVLETLERİN GİDERLERİ DEVLETLERİN GELİRLERİ

 Bayındırlık Harcamaları  VERGİLER
 Saray Masrafları  LİMAN GELİRLERİ
 Askeri Harcamalar  GÜMRÜK VERGİLERİ
 MADEN ve TUZLA GELİRLERİ
 PAZAR YERİ VERGİLERİ
 HEDİYELER
 GANİMETLER

PARA

I.MESUT İLK BAKIR MADENİ PARA (SİKKE)

II. KILIÇARSLAN ALTIN PARA (DİNAR) GÜMÜŞ PARA (DİRHEM)

MİMARİ

 Bu dönemde mimari eserlerde İNCELİK ve İŞÇİLİK ön plandadır

 Anadolunun ilk mimari yapıları CAMİLERDİR
 Şehirleşmede Cami – Pazaryeri – Kaleler’ in büyük katkısı olmuştur
 ARABESK Mimaride kullanılan süsleme sanatıdır
 Anadolu Medrese ve Camilerin taç kapılarında ÇİFTE MİNARE yapılmıştır bunlar DEVLETİ temsil eder
 Anadolunun birçok yerine Kümbetler – Camiler – Mescitler – Tekkler – Medreseler – Türbeler – Kervansaraylar –
Darüşşifalar yaptırmışlardır
 Sultanlar adına yapılan camilere SELATİN CAMİ denir
 KÜLLİYE ve DARÜŞŞİFALAR yapı topluluklarıdır
 ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ MİMARİ ESERLERİ

CAMİLER
 KONYA ALAEDDİN CAMİ Asd den kalan EN ESKİ camidir
 KONYA SAHİP ATA CAMİ
 NİĞDE ALAEDDİN CAMİ
 MALATYA ULU CAMİ
 SİVAS ULU CAMİ
 SİNOP ULU CAMİ
 AFYON ULU CAMİ Ahşap Direkli
 SİVRİHİSAR ULU CAMİ Ahşap Direkli
 KAYSERİ HÜNAT HATUN CAMİ
 AMASYA BURMALI MİNARE CAMİ
 AMASYA GÖKMEDRESE CAMİ
 AYAŞ ULU CAMİ
 ANKARA ARSLANHANE CAMİ
 KAYSERİ DEVELİ ULU CAMİ Asd’ nin SON Camisidir
 Anadoluda İlk Cami ise ANTAKYA HACİB-İ NECCAR CAMİ’ dir
 Anadoluda İlk SELÇUKLU Camisi ise KARS EBU’L MENÛÇİHR CAMİ’ dir
 Asd’ nin İlk Cami ise KONYA ALAEDDİN CAMİ
MESCİTLER ‘’Minber Olmayan Küçük Camiler Tek Kubbeli ya da Tek Çatılı’’
 KONYA TAŞ MESCİT
 KONYA SIRÇALI MESCİT
 KONYA KARATAY MESCİT
 KONYA HOCA HASAN MESCİT
 KONYA ERDEMŞAH MESCİT
 ÇANKIRI TAŞ MESCİT
 AKŞEHİR KÜÇÜK AYASOFYA MESCİRT
 AKŞEHİR GÜDÜK MİNARE MESCİT
 HARPUT ALACA MESCİT (Arap Baba Mescidi)
MEDRESELER
 KAYSERİ KOCA HASAN MEDRESESİ Asd İlk Medresesi
 KAYSERİ HÜNAT HATUN MEDRESESİ
 KAYSERİ ŞİFAHİYE MEDRESESİ
 ERZURUM ÇİFTE MİNARELİ MEDRESE Anadolunun EN BÜYÜK Medresesi
 KONYA KARATAY MEDRESESİ
 KONYA SIRÇALI MEDRESE
 KONYA İNCE MİNARELİ MEDRESE Vezir SAHİP ATA tarafından yaptırılmıştır
 KONYA ALTIN ABA MEDRESESİ
 SİVAS GÖK MEDRESE Vezir SAHİP ATA tarafından yaptırılmıştır kapısının kenarında YAPRAK MOTİFİ vardır bunun üst
kısmında ise 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ vardır
 SİVAS BURİCİYE MEDRESESİ
 SİVAS ŞİFAHİYE MEDRESESİ
 KIRŞEHİR CACABEY RASATHANESİ
 AMASYA GÖK MEDRESE
 AKŞEHİR TAŞ MEDRESE
 Anadoludaki İlk Medrese DANİŞMENDLİLER ait olan YAĞIBASAN MEDRESESİDİR
 Asd ye ait İlk Medrese ise KAYSERİ KOCA HASAN MEDRESESİ’ dir
KÜLLİYELER
 KAYSERİ HÜNAT HATUN KÜLLİYESİ Asd’ nin İlk Külliyesi
 KAYSERİ HACI KILIÇ KÜLLİYESİ
 KONYA SAHİP ATA LÜLLİYESİ
 Anadolunun İlk Külliyesi MENGÜCEKLER’ e ait olan DİVRİĞİ KÜLLİYESİ’ dir
SARAY VE KÖŞKLER
 ALANYA ALAİYE SARAYI
 BEYŞEHİR KUBADABAT SARAYI
 KAYSERİ KUBADİYE SARAYI
 ANTALYA ASPENDOS SARAYI
 KAYSERİ HIZIR İLYAS KÖŞKÜ
 KAYSERİ HAYDARBEY KÖŞKÜ
 DEVAMI

DAÜŞŞİFALAR ve HASTANELER
 KAYSERİ GEVHER NESİBE DARÜŞŞİFASI Anadolunun İlk Hastanesi
 KONYA KEYKAVUS DARÜŞŞİFASI
 AKSARAY KEYKUBAT DARUŞŞİFASI
 DİVRİĞİ TURAN MELEK DARÜŞŞİFASI
 AMASYA TORUMTAY DARÜŞŞİFASI
 TOKAT PERVANE DARÜŞŞİFASI
KERVANSARAYLAR
 ALAY HAN Asd’ nin İlk Kervansarayı II. KILIÇARSLAN zamanında tamamlanan Aksaray - Kayseri yolu zerindedir
 SULTAN HANI Konya – Aksaray yolu ile Kayseri – Sivas yolu üzerindeki Asd’ nin EN BÜYÜK İKİ KERVANSARAY’ dır
 ZAZADİN HAN Konya – Aksaray yolu Vezir Saadettin Köpek yaptı
 ALARA HAN Antalya – Alanya arası
 ŞARAPSA HAN Antalya – Alanya arası
 İNCİR HAN Antalya – Isparta arası
 EVDİR HAN Antalya – Isparta arası
 KIRIGÖZ HAN Antalya – Isparta arası
 İSHAKLI HAN Akşehir – Çay arası
 HEKİM HAN Sivas – Malatya arası
 AK HAN Afyon – Denizli arası
 Hükümdarın yaptırdıklarına SULTAN HANI denir

ANADOLU SELÇUKLULARINA AİT İLK ESERLER

CAMİ KONYA ALAEDDİN CAMİ
MEDRESE KAYSERİ KOCA HASAN MEDRESESİ
KÜLLİYE KAYSERİ HÜNAT HATUN KÜLLİYESİ
DARÜŞŞİFA KAYSERİ GEVHER NESİBE DARÜŞŞİFASI
KERVANSARAYLAR ALAY HAN

ANADOLU DA İLK ESERLER

CAMİ  İlk Cami ANTAKYA HACİB-İ NECCAR CAMİ
 İlk SELÇUKLU Cami KARS EBU’L MENÛÇİHR CAMİ
 Ahşap Direkli EN BÜYÜK Cami EŞREFOĞLU CAMİ’ dir Eşrefoğlu Süleyman
yaptırdı
MEDRESE  DANİŞMENTLİLER’ e ait olan YAĞIBASAN MEDRESDESİ
KÜLLİYE  MENGÜCEKLER’ e ait olan DİVRİĞİ KÜLLİYESİ

NOT= KÜMBET ve KÜLLİYE mimarisini İSLAM MİMARİSİNE kazandıran BÜYÜK SELÇUKLULAR’ dır

BİLİM ve EDEBİYAT

ANADOLU SELÇUKU DEVLETİNDE

 RESMİ DİLİ  FARSÇA
 BİLİM DİLİ  ARAPÇA
 RESMİ YAZIŞMA DİLİ  ARAPÇA
 EDEBİYAT DİLİ  FARSÇA
 HALK DİLİ  TÜRKÇE

 Divan Kayıtları FARSÇA tutulmuştur

 BİLİM ADAMLARI VE EDEBİYATÇILAR

MEVLANA CELALEDDİN RUMİ

 Mutasavvıftır
 ALAEDDİN KEYKUBAT döneminde KONYA ya gelmiştir
 Anadoluya gelmesi ile RUMİ unvanını almıştır
 Eserlerinde ALLAH SEVGİSİ ve HOŞGÖRÜ temasını işlemiştir
 Ölümünden sonra oğlu SULTAN VELED zamanında MEVLEVÎLİK tarikatını kurmuştur

ESERLERİ

DIVAN-I KEBİR (KÜLLİYAT-I ŞEMSİ)

 Gazel – Terci – MESNEVİ’ den oluşmuştur

 Abdülbaki Gölpınarlı Türkçeye çevirmiştir

MESNEVİ

 Hüsameddin Çelebi isteği üzerine yazılmıştır

 Sonunu Sultan Veled tamamlamıştır
 Didaktiktir ve Liriktir
 Mevlana bu esere HÜSAMİMNAME demiştir

FİHİ MAFİH

 ‘’ NE VARSA ONDADIR’’ anlamına gelir

 DERS NOTLARI türünün Anadoludaki İlk örnekleridir

MECALİS-İ SEBA

 Yedi tane VAAZI yakınları tarafından yazılıp kitaplaştırılmıştır

MEKTUBAT

 Mevlana’nın mektuplarından oluşur

HACI BEKTAŞ-I VELİ

 Mutasavvıftır
 AHİLİĞİN Manevi Lideridir
 Osmanlı ordusunda olan YENİÇERİLERİN Bektaşilik görüşlerine göre yetişmiştir
 Bu yüzden Yeniçerilere Bektaş-ı Veli Çocukları da denilmiştir
 Düşüncelerini MAKALAT adlı eserinde toplamıştır

ESERLERİ

 MAKALAT
 ŞERH-İ BESMELE
 VELAYATNAME-İ HACI BEKTAŞ-I VELİ
 KİTABU’L FEVÂİD
 YUNUS EMRE

 Mutasavvıftır ve Filozoftur
 Türkçe Şiirin öncüsüdür
 Şiirlerini HALK DİLİYLE sunmuştur
 UNESCO tarafından 1991 Yılı doğumunun 750. Yılı olarak kutlanmıştır
 TAPUK EMRE DERGÂHI’ nda yaşamıştır

ESERLERİ

 RİSANETÜ’N NUSHİYE (ÖĞÜTLER KİTABI) ‘’En Önemli Eseri’’

 DİVAN

GÜLŞEHRİ

 Türkçenin Anadolu bir KÜLTÜR DİLİ olması için çaba harcamıştır

 Fars FERİÜDDİN ATAR’ ın MANTIKÜ’L TAYR eserini Türkçeye çevirmiştir

ESERLERİ

 MANTIKÜ’L TAYR ‘’Çeviri Eser’’

 FELEKNAME (Farsça Mesnevi)
 AHİ EVRAN KERAMETİ
 ARUZ-I GÜLŞEHRİ

ÂŞIK PAŞA

 Mutasavvıftır
 Eserlerini TÜRKÇE yazmıştır
 OSMAN BEY’ in Hocasıdır

ESERLERİ

 GARİPNAME (Mesnevi Tarzı)

MUHYİDDİN ARABİ (ŞEYH-İ EKBER)

 Mutasavvıftır ayrıca İslam Düşünürü ve Şairdir

 EKBERLİK TARİKATI’ nın kurucusudur
 VAHDET-İ VUCUT görüşünü savunmuştur

ESERLERİ

 KİTABU’L ESTAR
 TERCUMANU’L EŞVAK
 DİVAN

SADREDDİN KONEVİ

 Mutasavvıftır
 Konya da ikamet ettiğinden dolayı KONEVİ ismini almıştır
 VAHDET-İ VUCUT görüşünü savunmuştur
 MUHYİDDİN ARABİ’ nin Öğrencisi SAADEDDİN KONEVİ onun fikirlerini devam ettirdi
 Yazılarını MİFTAH’GAYB eserinde toplamıştır

ESERLERİ

 TASAVVUF METAFİZİĞİ
 KIRK HADİS SEHRİ
 YAZIŞMALAR
 MARİFET YOLCUSUNA KLAVUZ
 AHMET FAKİH

 Fıkıh Âlimidir
 Mevlana’nın derslerine katılmıştır
 Fıkıh ilmini BAHANEDDİN VELED’ den öğrenmiştir

ESERLERİ

 CARH-NAME

HOCA DEHHANİ

 DİVAN EDEBİYATI temsilcilerindendir

 İlk GAZEL ve KASİDE örneklerini vermiştir
 SELÇUKLU ŞEHNAMESİ adlı eserini III. ALAEDDİN KEYKUBAT’ a sunmuştur

ESERLERİ

 SELÇUKLU ŞEHNAMESİ

GERMİYANLI AHMEDÎ

 Divan Edebiyatçısıdır

ESERLERİ

 CEMŞİD-Ü HURŞİD
 İSKENDERNAME

İBN-İ BİBİ

 Tarihçidir
 Eserlerini FARSÇA yazmıştır

ESERLERİ

 EL-EVAMMİRÜ’L ALÂYİYE
 SELÇUKNAME

SULTAN VELED

 Mevlana’nın Oğludur
 Mevlevilik Tarikatının kurucusudur

ESERLERİ

 REBABNAME
 İBTİDATNAME
 İNTİHADNAME
 DİVAN

CACA BEY(NUREDDİN CİBRİL)

 Kırşehir Emiri olarak görev yaptırmıştır

 Anadolunun ilk Rasathanesi olan CACA BEY RASATHANESİ’ ni yaptırmıştır
 Anadolunun İlk RASATHANESİNİ kurmuştur
 RAVENDÎ

 Tarihçidir
 Eseri olan SELÇUKLU TARİHİ’ ni hükümdar I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV’ e sunmuştur

ESERLERİ

 SELÇUKLU TARİHİ
 RAHATÜ’S SÜDUR

KERİMÜDDİN AKSARAYİ

 Moğol istilası sırasında ASD’ yi eserlerinde işleyen TARİHÇİDİR

ESERLERİ

 MÜSAMERET’ÜL AHBAR

ŞİRAZİ

 Müderrislik ve Kadılık yapmıştır

NASRETTİN HOCA

 Dönemin Fıkıh Âlimi ve Düşünürüdür

AHİ EVRAN

 Ahilik Teşkilatının kurucusudur

 Eserinde Ahiliğin Esaslarını anlatmıştır

ESERLERİ

 LETAİF-İ HİKMET

EL CEZERİ (İBN-İ İZZ)

 CİZRE de doğmuştur
 Fizikçi ve Mekanikçidir
 ARTUKULAR zamanında yaşamıştır
 SİBERNETİK BİLMİ (DENGE BİLİMİ) ve ROBOTİK BİLMİNİN kurucusu sayılmıştır
 FİN SAATİNİ icat etmiştir
 Dişli çarklarla çalışan İlk ROBOTU yapmış ve ROBOTLARIN BABASI ünvanını almıştır
 Diyarbakır Ulu Camisinin ünlü GÜNEŞ SAATİ onun eseridir
 LEONARDO DA VİNCİ ye ilham kaynağı olduğu düşünülür

ESERLERİ

OTOMATO= Çeşitli MİNTATÜRLERE yer vermiştir

KİTAB-ÜŞ HİYEL

DESTANLAR

DANİŞMENTLİLER
 BATTALNAME  DANİŞMENTNAME
 HAÇLI SEFERLERİ

NEDENLERİ

DİNİ
 KUDÜS ‘ü Müslümanlardan geri alma isteği
 Hristiyanlığı yayma isteği
 KLUNİ TARİKATI’ nın kışkırtmaları
 KATOLİK KİLİSESİNİN nüfuz etmek istemesi
SİYASİ
 Doğu Romanın Türk ilerleyişini durdurmak istemesi
 Avrupalıların toprak elde etmek istemesi
 Derebeylerin şöhret ve güç elde etmek istemesi
 Kralların nüfuz artırmak istemesi
MALİ
 Doğunun zenginliklerini ele geçirme düşüncesi
 Soylu sınıfın mali durumunu düzeltmek istemesi
 İpek ve Baharat yolunun denetiminin Müslümanlardan alınmak istenmesi

SEFERLER

I.HAÇLI SEFERİ
 ASD ile yapılan I. DORLİON SAVAŞI’ nı Asd kaybetti
 İZNİK kaybedildi
 Haçlılar Kudüs’ te LATİN KRALLIĞINI kurdular
II. HAÇLI SEFERİ
 Musul Atabeyi ZENGİ’ nin URFA KONTLUĞUNA son vermesi ile başladı
 Alman ve Fransızlar yer aldı
 ASD’ II. DORLİON SAVAŞI’ nı kazandı
III. HAÇLI SEFERİ
 Selahaddin Eyyubi’ nin KUDÜS’ ü geri almasıyla başladı
 Kudüs Müslümanlarda kaldı
IV. HAÇLI SEFERİ
 Eyyubilerin SURİYE ve YAFA’ yı geri almasıyla başlamıştır
 Bizans’ta TAHT KAVGALARI çıkınca Haçlılar Müslümanlarla uğraşmayı bırakıp İSTANBUL’ a geldiler ve ORTADOKSLAR’ a
zulüm yaptılar

SONUÇLARI

 Kilise ve Papa ya olan güven azaldı

 KUDÜS Müslümanlarda kaldı
 Katolik ve Ortodoks krizi büyüdü
 FEODALİTE zayıfladı
 Avrupada BURJUVA SINIFI oluşmaya başladı
 Doğu – Batı ticareti ile Akdeniz Limanları önem kazandı
 Türklerin Batı ilerleyişi durdu
 Kâğıt – Matbaa – Barut – Pusula bu seferlerle Avrupaya taşındı

HAÇLILARLA KİMLER SAVAŞTI?

ANADOLU SELÇUKLU SALTUKLULAR ARTUKLAR MENGÜCEKLER DANİŞMENDLER

MEMLÜKLER EYYUBİLER MUSUL ATABEYLİĞİ FATÎMİLER
BÜYÜK SELÇUKLU Taht kavgaları nedeniyle yeterli mücadele veremedi