Newton tự hỏi lực hấp dẫn của Trái đất sẽ ảnh hưởng đến mọi thứ đến mức

nào. Tất nhiên, nó rõ ràng đã làm cho

những quả táo rơi khỏi cây, nhưng liệu nó có làm cho Mặt trăng rơi không? Tức là, lực hấp dẫn của Trái đất có
chạm tới Mặt trăng không? Và nếu vậy, tại sao Mặt trăng không rơi xuống Trái đất? Sau đó, anh nghĩ về điều gì sẽ
xảy ra nếu một quả đạn đại bác được bắn theo phương ngang với tốc độ ngày càng tăng cho đến khi nó liên tục
rơi xuống - nhưng Trái đất lại cong đi nên nó không bao giờ rơi xuống đất. Như thế này:

Tức là ông đã khái niệm hóa ý tưởng về quỹ đạo Trái đất.

Và biết rằng Mặt trăng quay quanh Trái đất theo một quỹ đạo gần tròn, ông kết luận rằng lực hấp dẫn của Trái đất
chắc chắn đã gây ra điều đó. Từ các nhà thiên văn học, ông biết Mặt trăng cách Trái đất bao xa (tức là bán kính quỹ
đạo của nó). Và biết Mặt trăng quay một vòng quanh Trái đất mất bao lâu (28 ngày), ông đã tính được gia tốc
hướng tâm của Mặt trăng trên quỹ đạo của nó. Điều ông nhận thấy là gia tốc của Mặt trăng bằng 1/3600 gia tốc
rơi tự do của một vật thể gần bề mặt Trái đất. Nhưng ông biết rằng bán kính quỹ đạo của Mặt trăng gấp khoảng
60 lần bán kính Trái đất. Và 3600 là 60 bình phương. Vì vậy, điều đó đã dẫn anh ta đến định luật bình phương
nghịch đảo.

Tất nhiên, Newton không dừng lại ở đó. Ông quyết định rằng lực hấp dẫn không chỉ có ở Trái đất - mà còn là lực
giữa mọi khối lượng. Vì vậy, nếu Mặt trăng quay quanh Trái đất vì lực hấp dẫn thì Trái đất cũng phải quay quanh
Mặt trời vì lực hấp dẫn. Và tất cả các hành tinh khác sẽ tuân theo quy luật tương tự. Ông đã có thể chứng minh -
bằng cách sử dụng những ý tưởng mới được phát triển của mình về phép tính, rằng nếu lực hấp dẫn giảm theo
định luật bình phương nghịch đảo, quỹ đạo của các hành tinh sẽ là hình elip - đúng như Kepler đã nói dựa trên các
tính toán của ông nửa thế kỷ trước. Và ngay cả một sao chổi - như sao chổi Halley quay trở lại bầu trời của chúng
ta sau khoảng 75 năm - cũng phải tuân theo định luật hấp dẫn tương tự, nhưng quỹ đạo của nó sẽ là một hình elip
rất dài và mỏng.

Việc suy ra một quy luật tự nhiên không bao giờ chỉ phụ thuộc vào một quan sát. Newton có thể đã nghi ngờ rằng
lực hấp dẫn tuân theo định luật bình phương nghịch đảo, nhưng ông cũng có thể chỉ ra định luật đó dự đoán quỹ
đạo của các hành tinh như thế nào.

Cavendish gắn hai viên bi kim loại vào hai đầu của một thanh gỗ dài 1,8m. Ông dùng một
sợi dây mảnh treo cả hệ thống lên và giữ cho thanh gỗ nằm ngang. Sau đó, ông dùng hai
quả cầu bằng chì, mỗi quả nặng 158 kg, tịnh tiến lại gần hai viên bi ở hai đầu thanh gỗ. Để
tránh bị gió thổi gây ra sai số thí nghiệm, ông đặt hệ thống trong căn phòng kín gió và
quan sát bằng kính viễn vọng thông qua một cửa sổ. Căn phòng cũng được giữ tối để
tránh làm chênh lệch nhiệt độ ở các phần khác nhau của căn phòng, gây ảnh hưởng đến
kết quả thí nghiệm.
Thiết bị do Cavendish chế tạo là một cân xoắn làm bằng một thanh gỗ dài 1,8 m treo ngang trên một sợi dây,
với hai quả cầu chì có đường kính 51 mm và nặng 0,73 kg được gắn vào mỗi đầu. Sau đó là hai quả cầu khác
cũng bằng chì, nhưng có đường kính là 300 mm và nặng 158 kg được đặt gần những quả cầu nhỏ, khoang cách
giữ chúng là 225 mm và được giữ cố định bằng một hệ thống treo riêng biệt. Theo đó, thí nghiệm này sẽ đo lực
hút trọng trường mờ giữa các quả cầu nhỏ và các quả cầu lớn hơn.
Hai quả cầu lớn được đặt trên các mặt xen kẽ của thanh gỗ nằm ngang của cân. Lực hút lẫn nhau của chúng đối
với các quả cầu nhỏ làm cho cánh tay quay và làm xoắn dây đỡ cánh tay. Cánh tay ngừng quay khi đến một góc
mà lực xoắn của dây cân bằng với lực hút tổng hợp giữa hai quả cầu chì lớn và nhỏ. Bằng cách đo góc của
thanh gỗ và biết lực xoắn (mômen xoắn) của dây trong một góc nhất định, Cavendish đã có thể xác định lực
giữa các cặp khối lượng. Vì lực hấp dẫn của Trái Đất tác động lên quả cầu nhỏ có thể được đo trực tiếp bằng
cách cân nó, nên tỷ số của hai lực cho phép tính trọng lượng riêng của Trái Đất nhờ vào việc sử dụng Định luật
vạn vật hấp dẫn của Newton.