Temat 122 331

Temat:
Dzień w mieście
Czas realizacji: 45 min

Plan działania
1. Aktywne wprowadzenie. (pytanie 5.)
2. Analiza obrazu Lucile Montague’a
Miejskie anioły II:
– co widzę?, (pytanie 1., 2.)
– co czuję?, (pytanie 3.)
– co myślę?. (pytanie 4.)

Co chcemy osiągnąć?
Uczeń:
• opisuje scenę przedstawioną na obrazie (I.2.3)
• analizuje dzieło sztuki, zwracając uwagę
na zastosowanie w nim plastyczne środki wyrazu
(I.2.8)
• odnosi scenę z obrazu do własnych doświadczeń
(I.2.11)
• uczestniczy w rozmowie (III.1.1)

Strategie do wyboru
Aktywne wprowadzenie
Propozycja 1. – Rozmowa kierowana. Nauczyciel
inicjuje rozmowę na temat spędzania wolnego czasu
przez uczniów w poszczególnych porach roku.

Analiza obrazu Lucile Montague

Miejskie anioły II
Propozycja 1. – Metoda pytań i odpowiedzi.
Po obejrzeniu obrazu uczniowie odpowiadają
na pytania z trzech grup.
I. Co widzę?
• Gdzie rozgrywa się przedstawiona scena?
• Kto jest przedstawiony na obrazie?
• Co robią chłopcy przedstawieni na obrazie?
• W jaki sposób się do siebie odnoszą?
• Co widać za murem pokrytym przez graffiti?
• Co może symbolizować ten mur?
• Co możesz powiedzieć na temat kolorystyki
obrazu?
• Jakie barwy zastosował twórca?
II. Co czuję?
• Nazwij uczucia, które odczuwasz patrząc
na to, co dzieje się przed murem i za nim.
• Co wpływa na Twoje odczucia?
III. Co myślę?
• Dlaczego chłopcy maja nad głowami aureole?
Z czym one Ci się kojarzą?
• Czym zasłużyli sobie na te aureole?
• Dlaczego obraz nosi tytuł „Miejskie anioły”?
332 Temat 123

Temat:
Kim jest patriota?
Czas realizacji: 45 min

Plan działania
1. Aktywne wprowadzenie. (Zanim przeczytasz)
2. Zapoznanie się z tekstem Marcina Przewoźnia-
ka Poradnik małego patrioty.
3. Określenie problematyki tekstu. (Po przeczyta-
niu, ćw. 1., 2.)
4. Odczytanie przenośnych znaczeń wykorzysta-
nych w tekście. (Po przeczytaniu, ćw. 3., 4.)
5. Aktywne zakończenie. (Praca w grupie, ćw. 5)
6. Zadanie pracy domowej. (Praca twórcza, ćw. 6.)

Co chcemy osiągnąć?
Uczeń:
• opisuje sytuację przedstawioną w tekście (I.1.1)
• wskazuje w tekście fragmenty o znaczeniu
przenośnym i objaśnia je (I.1.15) (I.2.2)
• słucha piosenek o tematyce patriotycznej,
rozmawia na temat ich treści (I.2.7)
• przekłada teksty kultury na własne doświadcze-
nia (I.2.11)
• za pomocą rysunku obrazuje ukryte sensy tekstu
(I.2.12)
• uczestniczy w rozmowie o postawach patriotycz-
nych (III.1.1)
• tworzy prezentację multimedialną (IV.9)

Strategie do wyboru
Aktywne wprowadzenie
Propozycja 1. – Pokaz multimedialny. Na tydzień
przed planowaną lekcją nauczyciel zadaje pracę
domową dla chętnych – przygotowanie prezenta-
cji dotyczącej 11 listopada. W prezentacji powinny
znaleźć się odpowiedzi na następujące pytania.
• W którym roku Polska odzyskała niepodległość?
• Co to znaczy, że Polska odzyskała niepodległość?
• Ile lat Polski nie było na mapie Europy?
Czy uważacie, że to dużo? Co się wydarzyło
przez te lata?
• Dlaczego Polska utraciła niepodległość?
• Jak zachowywali się Polacy po utracie niepodległości.
• Czy Polaków walczących o niepodległość można
nazwać patriotami? Dlaczego?
Na bieżącej lekcji ochotnicy prezentują przygoto-
wany materiał.
Propozycja 1. – Wystawa. Nauczyciel poleca,
aby uczniowie przynieśli na lekcję materiały, które
kojarzą im się ze słowem patriotyzm. Mogą to być
 Temat 123 333

przedmioty, pamiątki rodzinne, książki, wycinki

prasowe, zdjęcia itp. Przed lekcją materiały te
zostaną rozłożone na przygotowanych wcześniej
stołach. W ten sposób powstaje wystawa. Może
się ona stać punktem wyjścia do różnych działań:
rozmów, opisów przedmiotów, ożywianiu ich,
tworzeniu barwnych historii przedmiotów itp.

Określenie problematyki tekstu

Propozycja 1. – Redagowanie instrukcji. Na
podstawie pierwszego fragmentu przeczytanego
tekstu uczniowie układają w punktach Instrukcję
dla Małego Patrioty. Zdania powinny być zapisane
w trybie rozkazującym.

Odczytanie przenośnych znaczeń

wykorzystanych w tekście
Propozycja 1. – Przekład intersemiotyczny.
Uczniowie wykonują plakat ogrodnika patrioty.
Na górze umieszczają hasło, np. Dbaj o to, co dla
Ciebie ważne!
334 Temat 124

Temat:
Choinko, choinko
Czas realizacji: 45 min

Plan działania
1. Aktywne wprowadzenie. (Zanim przeczytasz)
2. Zapoznanie się z utworem Ludwika Jerzego
Kerna.
3. Rozmowa na temat sposobu zapisania tekstu
(Po przeczytaniu, ćw. 1.)
4. Przekazanie uczniom informacji na temat
historii drzewka bożonarodzeniowego oraz
symboliki ozdób choinkowych. (Ciekawostka,
Po przeczytaniu, ćw. 3.)
5. Określenie emocji, jakie towarzyszą nam w cza-
sie ozdabiania choinki. (Po przeczytaniu, ćw. 5.)
6. Nazywanie środków poetyckich w tekstach
oraz określanie ich funkcji. (Po przeczytaniu,
ćw. 2., 4.)
7. Układanie życzeń świątecznych. (Po przeczyta-
niu, ćw. 7.)
8. Budowanie argumentów do podanego tematu.
(Praca w grupie, ćw. 8.)
9. Zadanie pracy domowej. (Po przeczytaniu,
ćw. 6., Praca twórcza, ćw. 9.)

Co chcemy osiągnąć?
Uczeń:
• wskazuje i nazywa środki poetyckie, wskazuje
ich funkcję w tekście (I.1.4)
• dostrzega wartości ważne w życiu człowieka
(I.1.14)
• przekłada tekst kultury na własne doświadczenia
(I.2.11)
• wykonuje rysunek na podstawie wysłuchanego
tekstu (I.2.12)
• poznaje niekonwencjonalne sposoby zapisywania
tekstów literackich (II.3.1)
• układa tradycyjne życzenia świąteczne i w formie
sms-a lub e-mail’a (II.2.3) (II.2.7) (III.2.6)
• buduje argumenty i wykorzystuje je w czasie
rozmowy (III.1.1) (III.1.2)
• doskonali różne formy zapisywania informacji
(IV.2)
• tworzy prezentację multimedialną (IV.9)

Strategie do wyboru
Aktywne wprowadzenie
Propozycja 1. – Rozmowa kierowana. Uczestnicy
zajęć opowiadają o swoich ulubionych ozdobach
choinkowych. Nauczyciel zadaje pytanie, jak i kie-
dy w domach uczniów dekoruje się drzewka.
 Temat 124 335

Przekazanie uczniom informacji

na temat historii drzewka
bożonarodzeniowego oraz symboliki
ozdób choinkowych
Propozycja 1. – Mini wykład. Nauczyciel, wyko-
rzystując wiadomości zawarte w Ciekawostce oraz
przygotowane przez siebie materiały, opowiada
o historii choinki oraz tłumaczy symbolikę ozdób
(materiały dla nauczyciela).
Propozycja 2. – Uzupełnianie karty pracy.
Uczniowie wykonują zadanie z karty pracy
„Ozdoby choinkowe”.

Nazywanie środków poetyckich

w tekstach oraz określanie ich funkcji
Propozycja 1. – Drama (odgrywanie ról). Nau­
czyciel poleca uczniom, aby przygotowali krótkie
scenki lub dialogi na jeden z poniższych tematów.
Uczniowie w swoich wypowiedziach stosują uoso-
bienia i epitety.
• Choinki zabierają głos w sprawie Świąt Bożego
Narodzenia. Scena w lesie.
• Choinki urządzają konkurs na Miss Choinek.
Prezentacja modelek na leśnej polanie.

Budowanie argumentów do podanego

tematu
Propozycja 1. – Plakat reklamowy. Uczniowie
wykonują plakat reklamujący choinkę żywą lub
sztuczną. Nauczyciel przypomina o elementach
istotnych w plakacie reklamowym:
• hasło reklamowe – powinno być chwytliwe,
proste, zrozumiałe i wyrażać zachętę kupna
produktu;
• ilustracje lub znaki graficzne – przejrzyste,
proste;
• wyrazista kolorystyka;
• estetyczne wykonanie.

Układanie życzeń świątecznych

Propozycja 1. – Ćwiczenie. Zespół klasowy zosta-
je podzielony na dwie grupy. Jedna z nich układa
tradycyjne życzenia świąteczne, druga zaś – wia-
domość sms/e-mail. Po odczytaniu prac uczniowie
rozmawiają na temat różnic w sposobie pisania
tradycyjnych życzeń i tych przesyłanych w nowo-
czesnej formie. Nauczyciel zadaje pytania:
• Który sposób przesyłania życzeń bardziej
Wam odpowiada? Dlaczego?
• Jak Wam się wydaje, kto woli pisać życzenia
w sposób tradycyjny na kartach pocztowych?
Jak to wytłumaczycie?
336 Temat 125

Temat:
Porozmawiajmy
o uczuciach
Czas realizacji: 45 min

Plan działania
1. Aktywne wprowadzenie.
2. Zapoznanie się z fragmentem tekstu
Pera Nilssona Zakochałem się w Milenie.
3. Rozmowa na temat emocji głównego bohatera.
(Po przeczytaniu, ćw. 1.)
4. Określenie funkcji porównania użytego przez
narratora. (Po przeczytaniu, ćw. 2.)
5. Omówienie najlepszych sposobów na zwrócenie
na siebie uwagi. (Praca w grupie, ćw. 4.)
6. Dyskusja na temat walentynek. (Praca w grupie,
ćw. 5.)
7. Układanie dialogu Dawida i Mileny.
(Praca twórcza, ćw. 6.)
8. Aktywne zakończenie.
9 Zadanie pracy domowej. (Po przeczytaniu,
ćw. 3.)

Co chcemy osiągnąć?
Uczeń:
• wskazuje, nazywa i tworzy środki poetyckie;
określa ich funkcję (I.1.4)
• nazywa uczucia i emocje bohatera (I.1.16)
• wykorzystuje w interpretacji tekstu własne
doświadczenia (I.1.18)
• buduje argumenty i posługuje się nimi w czasie
rozmowy (III.1.1) (III.1.2)
• uczestniczy w rozmowie na zadany temat
(III.1.1)
• redaguje dialog (III.2.1)
• układa wiadomość za pomocą znaków
graficznych, emotikonów (III.2.6)
• podaje przykłady tekstów z motywem
zakochanych (IV.2)

Strategie do wyboru
Aktywne wprowadzenie
Propozycja 1. – Plakat. Nauczyciel rozdaje
uczniom kolorowe kartki w kształcie serca. Poleca,
aby każdy napisał takie życzenia, jakie chciałby
otrzymać z okazji walentynek. Uczniowie przy-
pinają kartki do tablicy tak, aby utworzyć z nich
kształt serca. Wszyscy zapoznają się z notatkami
i rozmawiają na temat swoich oczekiwań doty-
czących wyrażania uczuć lub sympatii przez inne
osoby.
 Temat 125 337

Rozmowa na temat emocji głównego

bohatera
Propozycja 1. – Uzupełnianie karty pracy.
Uczniowie otrzymują karty pracy „Uczucia Da-
wida” i uzupełniają tabelę, w której na podstawie
fragmentów tekstu wpisują nazwy uczuć chłopca.

Określenie funkcji porównania

w opisie postaci
Propozycja 1. – Niedokończone zdania. Prowa-
dzący poleca, aby uczniowie zdefiniowali środek
stylistyczny, jakim jest porównanie. Zapisuje na
tablicy zdanie Do stworzenia porównania potrzeb-
ne jest... i prosi, aby podawali własne propozycje
zakończenia tego zdania.
Propozycja 2. – Ćwiczenie. Nauczyciel zadaje
uczestnikom zajęć pytanie: Co robi porównanie?
i poleca, aby uczniowie podali w odpowiedzi jak
najwięcej czasowników, np. eksponuje, wyróżnia,
wskazuje podobieństwa, pobudza wyobraźnię, zesta-
wia. Po wysłuchaniu propozycji uczniów, prowa-
dzący zapisuje na tablicy kilka trafnych odpowie-
dzi. Na zakończenie wszyscy formułują notatkę
podsumowującą w zeszycie.

Aktywne zakończenie
Propozycja 1. – Pisanie wiadomości sms. Ucznio-
wie za pomocą emotikonów formułują jedną
z wiadomości: Lubię z tobą rozmawiać. Nie lubię,
gdy się złościsz.
338 Temat 126

Temat:
Książka i ja
Czas realizacji: 45 min

Plan działania
1. Aktywne wprowadzenie. (Zanim przeczytasz)
2. Zapoznanie się z fragmentem tekstu Siobhána
Parkinsona List do dzieci całego świata.
3. Wystawa książek. (Praca w grupie, ćw. 5.)
4. Wyjaśnienie przyczyn napisania listu.
5. Zapoznanie się z Ciekawostką.
6. Określenie problematyki tekstu.
(Po przeczytaniu, ćw. 1., 2.)
7. Rozmowa o książkach, które zapadły w pamięć.
(Po przeczytaniu, ćw. 3.)
8. Podanie cech dobrej książki dla dzieci.
(Po przeczytaniu, ćw. 4.)
9. Zadanie pracy domowej.

Co chcemy osiągnąć?
Uczeń:
• opisuje sytuację przedstawioną w tekście (I.1.1)
(I.1.12)
• opisuje własne wrażenia, przemyślenia i refleksje
na zadany temat (I.1.14) (I.1.17)
• wskazuje w tekście fragmenty oznaczeniu
przenośnym i objaśnia je (I.2.2) (I.1.15)
• uczestniczy w rozmowie o czytaniu książek
(III.1.1)
• zachęca do przeczytania wybranej książki
(III.1.6)
• wymienia elementy budowy listu (III.2.1)
• pięknie czyta wybrane fragmenty książki (IV.1)
• korzysta z różnych źródeł (IV.3)
• przygotowuje prezentację multimedialną (IV.9)

Strategie do wyboru
Aktywne wprowadzenie
Propozycja 1. – Dokończenie zdania. Uczniowie
kończą zdanie z ćwiczenia Zanim przeczytasz
– Książka jest jak...
Propozycja 1. – Prezentacja multimedialna. Na
tydzień przed planowanymi zajęciami nauczyciel
zadaje pracę domową dla chętnych – przygotowa-
nie prezentacji na temat bookcrossingu oraz
fundacji Zaczytani.org.

Podanie cech dobrej książki dla dzieci

Propozycja 1. – Przekład intersemiotyczny.
Nauczyciel poleca, aby uczniowie zaprojektowali
obwolutę wymyślonej, wzorcowej książki dla
 Temat 126 339

dzieci. Powinny znaleźć się na niej informacje:

krótka zapowiedź rodzaju i treści publikacji,
opinia o książce.
Propozycja 2. – Kula śnieżna. Uczniowie, pracując
w parach, wypisują po trzy cechy dobrej książki
dla dzieci. Następnie odwracają się do uczniów
z sąsiedniej ławki i uzupełniają notatki kolejnymi
propozycjami. Na koniec łączą się w większe
grupy z uczniami z kolejnej ławki i uzupełniają
listę cech dobrej książki dla dzieci. Po upływie
wyznaczonego czasu poszczególne grupy odczytu-
ją zebrane propozycje.

Zadanie pracy domowej

Propozycja 1. – Ankieta. Nauczyciel poleca, aby
uczestnicy zajęć przygotowali i przeprowadzili
ankietę czytelniczą skierowaną do kilku wybra-
nych osób w różnym wieku. Na kolejnych
zajęciach uczniowie zaprezentują wyniki swoich
ankiet.
340 Temat 127

Temat:
Wielka moc Wielkanocy
Czas realizacji: 45 min

Plan działania
1. Aktywne wprowadzenie.
2. Zapoznanie się z wierszem Jana Twardowskiego
Wielkanocny pacierz.
3. Rozmowa o sytuacji i uczuciach osoby mówią-
cej. (Po przeczytaniu, ćw. 1., 2., 3., 5.)
4. Wyjaśnienie znaczeń związków frazeologicz-
nych. (Po przeczytaniu, ćw. 6.)
5. Podanie sposobów okazywania wsparcia osobie
potrzebującej. (Po przeczytaniu, ćw. 8.)
6. Nazwanie środka poetyckiego w tekście oraz
określanie jego funkcji. (Po przeczytaniu, ćw. 4.)
7. Przemyślenia wielkanocne. (Po przeczytaniu,
ćw. 7.)
8. Aktywne zakończenie.

Co chcemy osiągnąć?
Uczeń:
• omawia obrazy poetyckie przedstawione
w wierszu (I.1.1)
• wskazuje i nazywa środki poetyckie, wskazuje ich
funkcję w tekście (I.1.4)
• nazywa uczucia i przeżycia podmiotu lirycznego
i dostrzega wartości ważne w życiu człowieka
(I.1.9) (I.1.20)
• opisuje własne wrażenia, przemyślenia i refleksje
na zadany temat (I.1.14) (I.1.17)
• wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych
(I.1.15) (I.2.5)
• przekłada tekst kultury na własne doświadczenia
(I.1.16) (I.2.11)
• wykonuje rysunek na podstawie tekstu, dokonuje
przekładu intersemiotycznego (I.2.12)
• poznaje niekonwencjonalne sposoby zapisywania
tekstów literackich (II.3.1)
• uczestniczy w rozmowie na temat przemyśleń
związanych z Wielkanocą (III.1.1)

Strategie do wyboru
Aktywne wprowadzenie
Propozycja 1. – Uzupełnianie karty pracy.
Uczniowie otrzymują od nauczyciela karty pracy
„Związki wyrazowe” i wyjaśniają znaczenie
zamieszczonych w nich frazeologizmów. Mogą
posłużyć się słownikiem frazeologicznym oraz
informacjami z internetu.
Zapoznanie się z wierszem Jana
Twardowskiego Wielkanocny
pacierz
Propozycja 1. – Aktywne czytanie.
Nauczyciel poleca, aby uczniowie podczas
słuchania wiersza podnosili rękę, gdy
usłyszą związek wyrazowy, o którym była
mowa na początku lekcji.
Rozmowa o sytuacji i uczuciach
osoby mówiącej
Propozycja 1. – Drama. Uczestnicy zajęć
dobierają się w pary. Jedna osoba z dwójki
formułuje pytania do drugiej osoby, która
wciela się w rolę podmiotu lirycznego
i odpowiada zgodnie z wyrażonymi
w wierszu emocjami. Po przeprowadzeniu

rozmowy następuje zamiana ról. W razie
trudności z wykonaniem zadania nauczy-
ciel może pomóc w formułowaniu pytań.
Przykładowe pytania:
• Dlaczego nie zachowywałeś się jak anioł?
• Dlaczego Twoje serce jest byle jakie?
• Dlaczego Twoja świętość jest dziurawa?
• Dlaczego psalmy gra dla Ciebie wiatr,
a nie organy?
Temat 127 341
• Dlaczego dla Ciebie ta noc jest Wielka?
• Dlaczego Baranek poruszył Twoje sumienie?
• Przed czym chce ocalić Cię Baranek?
• Czy jesteś teraz szczęśliwy?
Podanie sposobów okazywania wsparcia
osobie potrzebującej
Propozycja 1. – Drama (scenka improwizowana).
Na polecenie nauczyciela uczniowie odgrywają
scenki, w których wcielają się w osoby okazujące
wsparcie innym.
• Scenka I
Twoja koleżanka z klasy wyprowadza się do
innego miasta. Jest to dla niej bardzo trudne,
ponieważ boi się nowej sytuacji i nie chce rozsta-
wać się z przyjaciółmi. Co jej powiesz?
• Scenka II
Wszyscy koledzy wyjechali na wakacje. Tylko
Twój kolega zostaje w domu, żeby opiekować się
chorą babcią, gdy rodzice są w pracy. Czuje się
osamotniony. Co mu powiesz?
• Scenka III
Chłopiec w klasie nie ma przyjaciół. Grupa
rówieśników wyśmiewa się z niego, a inni boją się
rozpocząć rozmowę, żeby nie stać się obiektem
drwin. Decydujesz się pomóc samotnemu koledze.
Co mówisz?
Przemyślenia wielkanocne
Propozycja 1. – Mapa skojarzeń. Prowadzący
zwraca uwagę na budowę słowa Wielkanoc. Prosi
uczniów, aby zbudowali mapy skojarzeń do słów:
WIELKA i NOC. Uczniowie, zapisując skojarze-
nia, pozostają w kręgu rozważań związanych
z tekstem wiersza.
Aktywne zakończenie
Propozycja 1. – Przekład intersemiotyczny.
Nauczyciel prosi uczniów o narysowanie ilustracji
do tego fragmentu wiersza, który najbardziej ich
poruszył i skłonił do zastanowienia.
• Dlaczego papież i inni ludzie mają spojrzeć
na Ciebie przez palce?
• Dlaczego czekasz na uśmiech Matki Bożej?
• Dlaczego Matka Boska nie może Ci wysłać
uśmiechu?
• Dlaczego niebo jest zabite deskami
z chmur?
• Kto zabił niebo deskami z chmur?
• Dlaczego płaczesz?