Chương I:

Những vấn đề cơ bản về nhà nước

ThS. Đào Thu Hà

Khoa Luật – ĐH KTQD

11/18/20
Các nội dung chính
BẢN CHẤT - KIỂU -
HÌNH THỨC

BẢN CHẤT – CHỨC NĂNG NHÀ

NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM

BỘ MÁY NHÀ NƯỚC

CHXHCN VIỆT NAM
VĂN BẢN PHÁP LUẬT
— Hiến pháp 2013
— Luật tổ chức Quốc hội 2014
— Luật tổ chức Chính phủ 2015 (2019)
— Luật tổ chức Chính quyền địa phương 2015
(2019)
— Luật tổ chức TAND 2014
— Luật tổ chức VKSND 2014
— …
— Nhà nước là gì?
— Thế nào là nhà nước?

NHÀ
NƯỚC???

Là tổ chức xã hội, nắm giữ quyền lực công

đặc biệt, tựa hồ như đứng trên xã hội để
quản lý xã hội.
Bản chất Nhà nước

• ...
Điều kiện
• Sự phân chia • Tính giai cấp
giai cấp • Tính xã hội
• Mâu thuẫn giai
cấp gay gắt…
Nguồn gốc Bản chất
Đặc điểm
— Thiết lập quyền lực công đặc biệt
— Phân chia lãnh thổ thành các đơn vị hành
chính và thực hiện quản lý dân cư theo
các đơn vị hành chính
— Mang chủ quyền quốc gia
— Ban hành pháp luật và quản lý xã hội bằng
pháp luật
Chức năng và các hình thức hoạt
động
Chức năng:
◦ Chức năng đối nội
◦ Chức năng đối ngoại
Các hình thức hoạt động
◦ Hoạt động lập pháp
◦ Hoạt động hành pháp
◦ Hoạt động tư pháp
 Nguyên thủ Tổng thống,Vua, Chủ
quốc gia tịch nước

Bộ Cơ quan lập Nghị viện, Quốc

máy pháp hội
nhà Cơ quan hành Chính phủ
nước pháp
Cơ quan tư Tòa án
pháp
Kiểu nhà nước
— Kiểu nhà nước là gì?
◦ Thể hiện bản chất, chức năng, nhiệm vụ của
nhà nước.
XHCN
TBCN • XHCN
Phong • Tư sản
kiến
CHNL • Phong
• CHNL kiến
(CN)
CSNT

◦ Kiểu nhà nước bóc lột?

◦ Kiểu nhà nước “Nửa Nhà nước”?
Hình thức nhà nước
“Là cách thức tổ chức thực hiện quyền lực nhà
nước và phương pháp thực hiện quyền lực nhà
nước”.
Hình thức chính thể Quân chủ tuyệt
Chính thể Quân đối
Quân chủ đại nghị
chủ Quân chủ hạn
chế Quân chủ nhị
nguyên
Cộng hòa tổng
thống
Cộng hòa quý tộc
Chính thể Cộng
Cộng hòa đại nghị
hòa
Cộng hòa dân chủ
Cộng hòa lưỡng
tính

Cộng hòa XHCN

Hình thức cấu trúc
— Cấu trúc nhà nước — Cấu trúc nhà nước
đơn nhất liên bang
Chế độ chính trị
— Chế độ dân chủ — Chế độ phản dân chủ
Bản chất Nhà nước CHXHCN Việt Nam

— “… là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân
dân.” Điều 2.1 HP 2013.

– à Tính giai cấp sâu sắc kết hợp với tính

nhân dân rộng rãi.
Bộ máy nhà nước CHXHCNVN
1 2 3

• Khái niệm • Nguyên • Quốc hội

tắc tổ • Chủ tịch
• Đặc điểm nước
chức và
• Chính phủ
hoạt động • Chính quyền
địa phương
• TAND,
VKSND
• HĐBCQG,
KTNN
2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt
động…

Quyền lực
Nguyên tắc nhà nước là
pháp chế thống nhất…
XHCN

Nguyên tắc Bảo đảm sự

tập trung lãnh đạo
dân chủ của ĐCSVN

Bảo đảm sự
tham gia của
nhân dân…
3. Các cơ quan nhà nước

◦ Vị trí
◦ Thẩm quyền
◦ Nhiệm kỳ
◦ Cơ cấu tổ chức
◦ Hình thức hoạt động
QUỐC HỘI
(Điều 69 đến Điều 85 Hiến pháp 2013)
— Vị trí: (Đ 69)
◦ Là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân
◦ Là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất
— Thẩm quyền: (Đ 70)
Nhóm quyền quyết
Nhóm quyền giám sát
Nhóm quyền lập pháp định những vấn đề
tối cao
quan trọng
— Nhiệm kỳ: 5 năm
— Hình thức làm việc: Kỳ họp
CHỦ TỊCH NƯỚC
(Điều 86 đến 93 Hiếp pháp 2013)

◦ Là người đứng đầu nhà nước

◦ Do Quốc hội bầu trong số
ĐBQH
CHÍNH PHỦ
(Điều 94 đến Điều 101 Hiến pháp 2013)
— Vị trí:
◦ Là cơ quan chấp hành của Quốc hội;
◦ Là cơ quan hành chính Nhà nước cao nhất.
— Chính phủ gồm: ??? thành viên
◦ Thủ tướng
◦ Các thành viên khác
— Cơ cấu:
◦ ? bộ và ? cơ quan ngang bộ
— Cơ quan thuộc chính phủ???
Tòa án nhân dân
(Điều 102 đến Điều 106 Hiến pháp 2013)
◦ Là cơ quan xét xử của nước CHXHCN VN, thực hiện
quyền tư pháp
◦ Chánh án TAND tối cao do Quốc hội bầu

Tòa án nhân dân tối cao

Tòa án nhân dân cấp cao Toà án quân sự trung ương

TAQS quân khu TAQS quân khu

TAND tỉnh TAND tỉnh
và tương đương và tương đương

TAND TAND TAND TAND TAQS TAQS TAQS TAQS

huyện huyện huyện huyện khu vực khu vực khu vực khu vực
 Viện kiểm sát nhân dân
(Điều 107 đến Điều 109 Hiến pháp 2013)
◦ Là cơ quan thực hành quyền công tố;
◦ Kiểm sát các hoạt động tư pháp
◦ Việnt trưởng VKSNDTC do Quốc hội bầu

Viện kiểm sát nhân dân tối cao

VKSND cấp cao VKSQS trung ương

VKSQS quân khu và VKSQS quân khu và
VKSND tỉnh VKSND tỉnh
tương đương tương đương

VKSND VKSND VKSND VKSND VKSQS VKSQS VKSQS VKSQS

huyện huyện huyện huyện khu vực khu vực khu vực khu vực
 Chính quyền địa phương
(Điều 110 đến Điều 116 Hiến pháp 2013)

N HĐND cấp tỉnh UBND cấp tỉnh

h
â
n HĐND cấp huyện UBND cấp huyện
d
â
n
HĐND cấp xã UBND cấp xã
Hội đồng bầu cử quốc gia
(Điều 117 Hiến pháp 2013)

— Là cơ quan do Quốc hội thành lập

— Nhiệm vụ: tổ chức bầu cử ĐBQH, chỉ đạo và hướng

dẫn công tác bầu cử ĐB HĐND;

— Cơ cấu tổ chức gồm: 15-21 thành viên, có Chủ tịch, phó

chủ tịch và các ủy viên;

— Có các tiểu ban để giúp việc cho Hội đồng;

Điều 12 Luật Bầu cử ĐBQH và ĐB HĐND 2015
 Kiểm toán nhà nước
(Điều 118 Hiến pháp 2013)

— Là cơ quan do Quốc hội thành lập;

— Hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật;
— Nhiệm vụ: Kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công;
— Cơ cấu:
◦ Tổng KTNN; Phó tổng KTNN;
◦ Văn phòng KTNN, các đơn vị thuộc Bộ máy điều hành, KTNN chuyên
ngành, KTNN khu vực và đơn vị sự nghiệp công;
◦ Hội đồng KTNN (khi cần)
Luật Kiểm toán nhà nước 2015