11

Irudi
geometrikoak
eta azalera
 ADITZA

IRAGANA OHIKOA GEROA

ebaki ebakitzen ebakiko

eratu eratzen eratuko

sailkatu sailkatzen sailkatuko

mugatu mugatzen mugatuko

neurtu neurtzen neurtuko

HIZTEGIA

LEXIKOA

Altuera: irudi batek behetik gora duen neurria

Azalera: irudi baten luze-zabalaren neurria da

Ebakitzaile: puntu komun bat duten lerroak

Elementu: zerbait osatzen duten zati bakoitza

Erregular: luzera bereko aldeak dituen poligonoa

Gradu: angeluak neurtzeko erabiltzen dugun unitate nagusia

Irregular: luzera bereko aldeak ez dituen poligonoa

Irudi: espazio zati bat mugatzen duen forma

Oinarri: altuera neurtzeko erreferentziatzat hartzen den aldea

Perimetro: irudi baten kanpoko lerroaren luzera

Plano: irudi geometriko bat hartzen duen gainazala

JOSKERA

baino handiagoa
baino txikiagoa

1
 -(r)en arabera

GEOMETRIA EZAGUTZEN

IRAKURRI eta IKASI

GEOMETRIAk irudiak eta espazioa aztertzen ditu.

Geometriaren oinarrizko elementuak hauek dira:

PUNTUA LERROA ANGELUA

LERROAK

LERROa espazioko puntu-segida da.

LERROak era askotakoak izan daitezke:

Lerro hautsia Lerro uhindua

Lerro ebakitzaileak

Lerro paraleloak

Lerro kiribila Lerro mistoa

Lerro elkarzutak
2
LERRO KURBATUAK LERRO ZUZENAK

3
ANGELUAK

ANGELUa elkar ebakitzen duten bi lerro zuzenek mugatzen duten espazio zatia da.
ANGELUak gradutan neurtzen dira eta horrela sailkatzen dira:

ZORROTZA ZUZENA KAMUTSA

90° baino txikiagoa 90° 90° baino handiagoa

LAUA AHURRA OSOA

180° 180° baino handiagoa 360°

IRUDI GEOMETRIKOaK lerro kurbatuz edo lerro zuzenez era daitezke.

LERRO KURBATUAK

ZIRKUNFERENTZIA ELIPSEA
Zentro bakarra du Bi zentro ditu

4
5
POLIGONOAK

POLIGONOa lerro zuzenez mugatutako irudia da.

POLIGONOAK DIRA EZ DIRA POLIGONOAK

Poligonoaren ezaugarriak hauek dira:

Lerro zuzenak ditu.

Lerro zuzenek irudi itxia eratzen dute.

Plano batean adierazten da (paperean, arbelean, oholean…).

Bi dimentsio ditu: normalean altuera eta oinarria (luzera x zabalera).

Poligonoaren elementuak hauek dira:

6
TRIANGELUAK

Triangelua hiru alde dituen poligonoa da.

Aldeen neurriaren arabera horrela sailkatzen dira:

Hiru aldeak berdinak Bi alde berdin Hiru aldeak desberdinak

ALDE-BERDINA ISOSZELEA ESKALENOA

Angeluen neurriaren arabera horrela sailkatzen dira:

TRIANGELU TRIANGELU TRIANGELU

ZORROTZA ANGELUZUZENA KAMUTSA

Hiru angeluak zorrotzak

Angelu bat zuzena da Angelu bat kamutsa da
dira

7
LAUKIAK

Laukia lau alde dituen poligonoa da.

Aldeen arabera horrela sailkatzen dira:

PARALELOGRAMOek aurrez aurreko aldeak berdinak eta paraleloak dituzte.

KARRATUA LAUKIZUZENA ERRONBOA ERRONBOIDEA

Angelu guztiak berdinak dituzte Aurrez aurreko angeluak berdinak dituzte

TRAPEZIOek bi alde paralelo soilik dituzte.

TRAPEZIO ISOSZELEA TRAPEZIO ANGELUZUZENA

Angelu zuzen bat du

8
9
BESTE POLIGONO BATZUK

Alde kopuruaren arabera, erregularrak eta irregularrak.

PENTAGONO erregularra PENTAGONO irregularra

HEXAGONO erregularra HEXAGONO irregularra

OKTOGONO erregularra OKTOGONO irregularra

DEKAGONO erregularra DEKAGONO irregularra

10
POLIGONOAK NEURTZEN

IRAKURRI eta IKASI

IKURRAK P = perimetroa A = azalera h = altuera b = oinarria

PERIMETROa poligono baten alde guztien luzeren batura da.

PERIMETROaren ikurra P da eta cm, m, km-tan neurtzen da.

4 cm
P = 4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 20 cm P = 2 + 3 + 1,5 + 0,5 + 4 = 11 cm

Neurtu erregelaz eta kalkula ezazu poligono hauen perimetroa

11
12
AZALERA irudi batek planoan betetzen duen espazioa (luze-zabala) da.

AZALERAren ikurra A da eta cm², m², km²–tan neurtzen da.

TRIANGELUen AZALERA

h x b zentimetro koadro 3 x 4 = 6 cm²

A = = metro koadro A = sei zentimetro koadro
2 2
kilometro koadro

Kalkula ezazu ondoko triangeluen azalera

13
LAUKIen AZALERA

zentimetro koadro
A = 2,5 x 6 = 15 cm²
A = h x b = metro koadro
kilometro koadro hamabost zentimetro koadro

Kalkula ezazu ondoko laukien azalera

14