KARTA PRACY

REWOLUCJE ROSYJSKIE

Zadanie 1.
Podaj trzy przyczyny wybuchu rewolucji lutowej w Rosji.

– .................................................................................................................................................
dążenie do większych reform państwa po rewolucji z lat 1905-1907

klęski armii rosyjskiej w Wielkiej Wojnie przyczyną wzrostu niezadowolenia społeczeństwa

– ..................................................................................................................................................

– ..................................................................................................................................................
negatywny wpływ podporządkowania gospodarki potrzebom wojennym na życie cywilów (fale głodu i
problemy z zaopatrzeniem)

Zadanie 2.
Przeczytaj tekst źródłowy i wykonaj polecenia.

Upadek caratu w Rosji

Rewolucja rosyjska wszędzie w całym świecie powitana była bardzo życzliwie. Upadek caratu wzbudził we wszystkich
kulturalnych środowiskach całego świata szczerą radość. Ale wszędzie, zwłaszcza w krajach walczących1, zadawano sobie
pytanie, jaki będzie doraźny wpływ zmian zachodzących w Rosji na bieg wojny.
W niemieckich klasach posiadających panował nastrój optymistyczny wywołany przeświadczeniem, że Rosjanie zajmą
się teraz sprawami wewnętrznymi, że w armii osłabnie dyscyplina, że w następstwie Rosja ani nie będzie mogła, ani nie
będzie chciała prowadzić dalej wojny, że więc z łańcucha otaczającego Niemcy, odpadnie ważne ogniwo. Tylko nieliczni,
bardziej wnikliwi przedstawiciele kół rządzących rozumieli, że masy pracujące nie tylko w Rosji mogą wystąpić przeciwko
wojnie imperialistycznej i przeciwko dotychczasowemu ustrojowi.
Rządy państw zachodnich również z zadowoleniem powitały upadek caratu; dobrze bowiem zdawały sobie sprawę z jego
zupełnego rozkładu i bezsiły. W sferach rządowych Paryża i Londynu spodziewano się, że władzę w państwie rosyjskim
ujmie w swe ręce burżuazja, a więc klasa tak silnie związana z Francją i z Anglią, i nadal prowadzić będzie wojnę, może
nawet z większą energią […].
1
kraje walczące – chodzi o państwa uczestniczące w I wojnie światowej
J. Pajewski, Historia powszechna 1871–1918, Warszawa 2001, s. 412.

a) Wyjaśnij, dlaczego „niemieckie klasy posiadające” zareagowały pozytywnie na wybuch rewolucji w Rosji.
Niemieckie klasy posiadające zareagowały pozytywnie na wybuch rewolucji w Rosji, ponieważ wierzyli
..................................................................................................................................................
oni, że Rosjanie zajęci sprawami wewnętrznymi nie będą mogli ani chcieli uczestniczyć dalej w wojnie,
..................................................................................................................................................
co oznaczałoby, że odpadło bardzo ważne ogniwo.
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

b) Napisz, na co liczyły rządy państw zachodnich w związku z upadkiem caratu.

Władze państw zachodnich liczyły na to, że władzę w państwie rosyjskim przejmie przychylna im i
..................................................................................................................................................
związana z Francją i Anglią burżuazja. Rządy państw zachodnich miały nadzieje na to, że nadal będą
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
mogły prowadzić wojnę, dodatkowo jeszcze z większą energią.

..................................................................................................................................................

Materiały uzupełniające do podręcznika do liceum i technikum,

klasa 3
c) W filmie Rewolucja rosyjska pada zdanie: „Prawie wszystkie rządy spoglądały na nią z irytacją i strachem”. Porównaj tę
ocenę reakcji innych państw na wydarzenia w Rosji z relacją Janusza Pajewskiego (autora cytowanego powyżej tekstu).
Reakcja z filmu prawdopodobnie polegała, na tym, że większość rządów była zirytowana, ale także
..................................................................................................................................................
przestraszona rewolucją, przez którą tracili ważnego i potężnego sojusznika, który wyłamuje się, aby
..................................................................................................................................................
działać na rzecz swojego państwa. Jeśli chodzi o reakcję, według Pajewskiego to pokazał, że Anglia
..................................................................................................................................................
i Francja wierzą w silniejszy powrót Rosji, która udzieli im lepszego niż do tej pory wsparcia.
..................................................................................................................................................

d) Wyjaśnij, o czym świadczy różnica w ocenie wydarzenia historycznego.

Świadczy o tym jak duże znaczenie ma perspektywa. Różne punkty widzenia powodują zupełną
..................................................................................................................................................
odmianę postrzegania sytuacji. Jedna ze stron uważała, że zmiany zachodzące w Rosji pozytywnie
..................................................................................................................................................
wpłynął na przebieg wojny, druga strona uważała natomiast, że rozstrzyganie problemów wewnętrznych
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
w tak ważnym czasie wpłynie bardzo źle na sytuacje na froncie.

e) Odpowiedz, jaką postawę warto zachować wobec rozbieżnych opinii autorytetów na dany temat. Co warto wów-
czas sprawdzić?
Zdystansowaną, warto sprawdzić źródła i powiązania obu stron, aby wykluczyć ich stronniczość.
..................................................................................................................................................

f) Podaj przykład odmiennych stanowisk ukształtowanych na przełomie XIX i XX w. w polskiej historiografii. Jakich wyda-
rzeń dotyczyły spory?
Szkoła warszawska i krakowska. Spory dotyczyły rozbieżności opinii na temat upadku
..................................................................................................................................................
Rzeczpospolitej, szkoła warszawska - sąsiedzi, szkoła krakowska - szlachta
..................................................................................................................................................

Zadanie 3.
Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie wykonaj polecenia.

Dekret o ziemi uchwalony przez II Ogólnorosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych, Żołnierskich i Chłopskich
w Piotrogrodzie, 26 X (8 XI) 1917 r.
1) Obszarniczą własność ziemi znosi się niezwłocznie bez żadnego wykupu.
2) Majątki obszarnicze, jak również wszystkie ziemie apanażowe1, klasztorne, kościelne wraz z całym żywym i martwym
inwentarzem2, zabudowaniami gospodarskimi i wszystkim, co do nich należy, oddane zostają do czasu zwołania Zgroma-
dzenia Ustawodawczego do dyspozycji gminnych komitetów rolnych i powiatowych Rad Delegatów Chłopskich.
3) Wszelkie niszczenie konfiskowanego mienia, które odtąd należy do całego narodu, ogłasza się za ciężkie przestępstwo,
karane przez sąd rewolucyjny. […]
5) Grunty szeregowych chłopów [...] nie podlegają konfiskacie. […]
8) Cała ziemia, po wywłaszczeniu, zostaje włączona do ogólnonarodowego funduszu rolnego. Podziałem jej między pra-
cujących kierują terenowe i centralne organy samorządowe […].
1
ziemie apanażowe – dobra należące do rodziny carskiej
2
martwy inwentarz – trwałe składniki majątku, np. narzędzia, zabudowania
M. Ciejka, Notatki z lekcji. Historia. Teksty źródłowe. 1815–1939, Kraków 2004, s. 184.

a) Komu odebrano ziemię mocą cytowanego dekretu? Odpowiedz, korzystając z wiedzy pozaźródłowej.
ziemię odebrano rodzinie carskiej, posiadaczom majątków ziemskich, klasztorom i kościołom
..................................................................................................................................................
wielkim posiadaczom
Materiały uzupełniające do podręcznika do liceum i technikum,
klasa 3
b) Określ, do kogo miało należeć skonfiskowane mienie.
Przed zwołaniem Zgromadzenia Ustawodawczego ziemia miała znaleźć się w rękach gminnych komitetów
..................................................................................................................................................
rolnych i powiatowych Radach Delegatów Chłopskich. Po wywłaszczeniu ziemia stała się dobrem
..................................................................................................................................................
wspólnym
..................................................................................................................................................
całego narodu, a zarządzana była przez ogólnonarodowy fundusz rolny.
..................................................................................................................................................

c) Podaj nazwę organu, który miał zarządzać ziemią.

Ogólnonarodowy Fundusz Rolny
..................................................................................................................................................

d) Określ, kto mógł się ubiegać o przydział skonfiskowanej ziemi.

ludność pracująca
..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

Zadanie 4.
Wymień różnice między rewolucją lutową a październikową.
Przyczyny:
..................................................................................................................................................
lutowa: żądania demokratyzacji

październikowa: Bolszewicy chcieli wprowadzić ustrój komunistyczny

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................
Przebieg:
..................................................................................................................................................
lutowa: wybuch strajków i manifestacji, strajk powszechny

październikowa: w celu przejęcia władzy zorganizowano zbrojny zamach stanu, opanowano Pałac zimowy oraz mosty, dworce,
..................................................................................................................................................
banki i gmachy rządowe
..................................................................................................................................................
Skutki:
..................................................................................................................................................
lutowa: tłumienie strajku przez władzę -> walki i przejęcie stolicy Rosji, wprowadzenie dwuwładzy, zniesienie kary śmierci,

ogłoszenie amnestii, wprowadzenie wolności słowa, druku i zrzeszania się; październikowa: odrzucenie pluralizmu
..................................................................................................................................................
politycznego i instytucji demokratycznych, wprowadzenie dyktatury proletariatu, zamordowanie rodziny carskiej
..................................................................................................................................................

Materiały uzupełniające do podręcznika do liceum i technikum,

klasa 3