İdeal Düzen

Tarihin en başından beri düşünürler ideal toplum düzeni hakkında kafa yormakta ve düşüncelerini öne

sürmektedirler. 17. yüzyılda Avrupa'da başlayan Aydınlanma Çağı, akla, bilime ve kişinin toplumda

değişiklik yaratma yeteneğine olan inancın eşlik ettiği kapsamlı sosyal değişimler getirdi. Dönemin

aydınlanma düşünürleri, olumlu ve kalıcı bir değişim yaratmaya çalışan fikir ve eserleriyle ideal bir

toplumsal düzen yaratmaya çalıştılar.

Bu düşünürler, dine dayalı geleneksel inançların ve hurafelerin yerini alarak rasyonel düşünce kavramını

desteklediler. Bu, arka plan veya sosyal konum ne olursa olsun tüm insanlara uygulanabilecek doğa

yasalarının yorumlanmasına yol açtı. Aydınlanma düşünürleri ilerlemeye ve bireylerin kendi kaderlerini

oluşturabileceklerine inanıyorlardı.

Kant, John Locke, Jean-Jacques Rousseau ve Thomas Hobbes başlıca gelen aydınlanma düşünürlerinden

bir kaçıdır. Kant ‘’ Aydınlanma, insanın kendi yüzünden girdiği ergin olamayış durumundan kurtulup

aklını kullanmaya başlamasıdır.’’ diyerekten ‘Aydınlanma nedir?’ sorusuna yanıt verir. Kant’a göre insan

aklını kullanıp, kendi kararlarını kendi iradesiyle alıp, özgür ve bağımsız bir birey olup sorumluluk alırsa,

ancak gerçek bir birey olabilir. John Locke ise insan zihninin bomboş bir kâğıttan ibaret olduğunu ve her

insanın iyi doğduğunu savunur. İnsanı kendisi yapan ve biçimlendiren aslında yaşadığı çevredir.

Rousseau, Toplumsal Sözleşme adlı kitabında siyasi ve hukuki gücün ayrılmasının (güçler ayrılığı) en

ideal yönetim şekli olduğunu savunur. Ona göre hukuk bağımsız ve halka ait olmalıdır. Hobbes ise daha

farklı bir açıyla yaklaşır ve tek çözümün devlet kurup onun otoritesine boyun eğmek olduğunu söyler.

Nihayetinde, Aydınlanma düşünürleri eşitlik ve sosyal adalete dayalı bir toplum yaratmaya çalıştılar.

İnsanların kendi görüşlerine ve seslerine sahip olma hakkına sahip olduğu genel bir refahın sağlanmasına
izin verdi. Aynı zamanda, birçok ülke ve kültürden insanları tek bir değerler ve ilkeler dizisi altında

birleştirirken, bireylerin kendi kendini yönetmesine izin vererek, tüm hükümetleri aşan bireysel haklar

yaratmayı da amaçladılar. Bu toplumsal düzen, demokrasinin mihenk taşları haline gelecek olan özgürlük,

hürriyet, adalet ve bireye saygı kavramlarına dayanıyordu.

İdeal toplumsal düzeni gerçeğe dönüştürmek için Aydınlanma Çağı düşünürleri, dönemin eşitsiz ve

baskıcı monarşilerinin yerini alacak yeni bir yönetim sistemi önerdiler. Bu sistem, yasamanın toplumun

seçilmiş üyelerinden oluşan bir meclis olduğu ve yürütmenin amacı bir yönetim organı olmaktan çok

halkın hizmetinde olan bir kurum olduğu kuvvetler ayrılığı fikrini içeriyordu. Hükümeti sorumlu tutmak

için, halk onu periyodik olarak seçecek ve hükümet bireysel haklara saygı göstermekle yükümlü olacaktı.

Aydınlanma Çağı'ndan ortaya çıkan ideal sosyal düzen, o zamandan bu yana dünya genelinde birçok

şekilde toplumlarda uygulandı. Bu toplumsal düzende özgürlük ve haklar, eşitlik, söz ve düşünce

özgürlüğü, bireye saygı ve hukukun üstünlüğü vurgulanmaktadır. Bu ilkelere her zaman bağlı kalmasak

da özellikle bugün hem sosyal hem de politik alanlarda küresel eşitsizlik ve dışlanma sorunlarıyla

uğraştığımız için, bu sosyal düzen ideal olmaya devam ediyor.

Sonuç olarak, Aydınlanma Çağı'nın idealleri, ideal bir toplumsal düzen yaratmak için bir ilham kaynağı

olmaya devam etmektedir. Bu düzen, tüm insanların katılmak için eşit fırsatlara sahip olduğu, seslerinin

duyulduğu ve saygı gördüğü daha eşitlikçi ve adil bir toplumu temsil eder. Bu, kişisel özgürlük, adalet ve

bireye saygı ilkelerine dayanan bir yönetişim ve yaşam yaklaşımıdır ve ilk ortaya çıktığında olduğu gibi

bugün de geçerliliğini korumaktadır.

Kaynakça:

Aydınlanma Çağı Dökümanı

Korab-Karpowicz, W. J. “Plato: Political Philosophy | Internet Encyclopedia of Philosophy.” Internet

Encyclopedia of Philosophy, iep.utm.edu/platopol/.

Üniversitesi, Kastamonu, et al. A Brief Review of Enlightenment Thought.

Kleinman, Paul. Felsefe 101. 1 Apr. 2018.

Durkheim, Emile. Felsefe Dersleri. 1 Sept. 2018.

Tuana Karadağ Aralık 2022