KAYNAK BAĞLANTILARI

TASARIMI
&
KAYNAK HATALARI

ME 464 KAYNAK YÖNTEMLERİ

Prof. Dr. Oğuzhan Yılmaz

Kaynaklı Bağlantılar ve Kaynak Tasarımı
 İki parçayı kaynaklayarak bir araya getirmek için beş temel bağlantı şekli
kullanılır:
1. Alın Bağlantısı: İki parça arasındaki bağlantı yaklaşık olarak aynı
düzlemdedir.
2. Köşe Bağlantısı: İki parça arasındaki bağlantı, yaklaşık olarak
birbirlerine dik açılıdır ve L şeklindedir.
3. T Bağlantısı: Birbirine yaklaşık olarak dik açılı olarak, T şeklinde
bulunan, iki parça arasındaki bağlantı.
4. Bindirmeli Bağlantı: Paralelde düzlemlerde, iki üst üste binen parça
arasındaki bağlantı.
5. Kenar Bağlantısı: İki veya daha fazla sayıda paralel veya neredeyse
paralel olan kenarların birleşim yeri.
 İkiden fazla parça bir araya getirildiğinde, bağlantı beş temel bağlantıdan
birinin kombinasyonudur. En popüler pağlantı çapraz veya haç şeklindedir.

2
Beş Temel Bağlantı Tipi

3
Kaynak Türleri
Sekiz ayrı ve farklı kaynak türü vardır:
Köşe Kaynağı:
 En çok kullanılan kaynak türüdür. Köşe kaynağı, kesitten görünüşü sebebiyle
adlandırılmıştır. Montaj&kaynak, basit ve ucuzdur.
 Köşenin bağlantının üzerinde olduğu kabul edilir ve birbirine yaklaşık olarak dik
açılı iki yüzeyin, yaklaşık olarak üçgen kesitli bir kaynakla birleşimi olarak
tanımlanır.

Toe

Weld face

Toe
Root 4
Kaynak Türleri
 Kaynak Ağzı :
 En popüler ikinci kaynaktır.
 Birleştirilecek iki parça arasındaki oyukta yapılan kaynak olarak tanımlanır.
 Kaynak ağzı ile yapılan kaynağın bağlantının içerisinde olduğu kabul edilir.
 Kaynak ağzı ile yapılan 7 temel kaynak tasarımı vardır ve bunlar tek veya çift
taraflı olarak kullanılabilirler.

5
Kaynak Türleri
 Arka Kaynağı:
 Önceden yapılmış bir kaynağın arka veya kök kısmına yapılan özel bir kaynaktır.
 Önceden yapılmış kaynağın kökü, arka kaynağı yapılmadan önce sağlam metale
ulaşabilmek için oyulur, yontulur veya taşlanır. Bu işlem, tam nüfuziyeti garanti ederek
kaynaklı bağlantının kalitesini artırır.

 Tıkaç veya Yarık Kaynağı:

 Bu kaynak türleri hazır delikler kullanılarak yapılır. Bu kaynakları belirtmek için kullanılan
kaynak sembolü aynı olduğu için iki tür birlikte düşünülür.
 Delik yuvarlak ise, tıkaç kaynağı; delik uzatılmışsa, yarık kaynağıdır.

6
Kaynak Türleri
 Nokta veya Projeksiyon Kaynağı:
 Bu kaynaklar, farklı kaynak işlemleri ile uygulanabilirler; Direnç kaynağı,
elektron ışın kaynağı, lazer kaynağı vb.
 Dikiş Kaynağı:
 Kesit bakımından nokta kaynağınaa benzemektedir.
 Kaynak geometrisi kullanılan kaynak işleminden etkilenir.
 Elektron ışın kaynağı, lazer, ark kaynağı vb.
 Pim Kaynağı:
 Bir iş parçasına metal saplama veya benzeri bir parçanın birleştirilmesi için
kullanılan saplama kaynak yöntemi ile üretilen özel bir kaynak türüdür.
 Kaplama Kaynak:
 Bu kaynak, ana metal üzerine sürekli bir yüzey olarak yığılan bir veya daha
fazla düz veya örgülü kaynak dikişinden oluşur.
 Bağlantı oluşturmak için kullanılmaz.
 Yüzey boyutları oluşturmak için veya ana metalin zararlı ortamlardan korunması
için kullanılır.

7
Kaynak Türleri: Kaynak Sembolleri

8
 Kaynak Türleri: Kaynak Sembolleri

• A field welded fillet weld is required

on both sides of the “T” joint.
• The solid triangle (or flag) indicates

the weld is to be made in the field.

9
Kaynak Türleri: Kaynak Terminolojisi

10
Kaynak Türleri: Kaynak Sembolleri

COMBINED WELDING SYMBOLS

11
KAYNAK HATALARI

12
Kaynak Hataları & Hasarları
 Kaynaşma Eksikliği
 Kaynaşma eksikliği, kaynak metali ile ana metal yüzeyleri
arasında kaynaşma olmadığında ortaya çıkar.
 Kaynaşma eksikliğinin nedenleri aşağıdakilerdir:
 Çok düşük akım

 Çok yüksek kaynak hızı

 Yanlış torç/tabanca açısı

 Açının yanlış hazırlanması

 Etkili olan tahribatsız bir yöntem yoktur. Kaynak sırasında

ve eğme testi ile görsel muayene kullanılabilir.
 Ayrıca ultrasonik test, sıvı penetrant testi veya manyetik
parçacık testi de uygulanabilir.

13
Kaynak Hataları ve Hasarları: Kaynaşma Eksikliği

14
 Kaynak Hataları ve Hasarları: Eksik Nüfuziyet
 Bu bozukluk aşağıdaki üç durumda oluşur:
 Kaynak dikişi, taban plakasının tüm kalınlığına
nüfuz etmediğinde.
 Karşılıklı iki kaynak dikişi, birbirine nüfuz
etmediğinde.
 Kaynak dikişi, köşe kaynağının uç kısmına nüfuz
etmeyip üzerinden köprü oluşturduğunda.
 Nüfuziyet üzerinde en büyük etkiye kaynak
akımı sahiptir.
 Eksik nüfuziyet genellikle çok düşük kaynak
akımı kullanmaktan kaynaklanır ve amperin
arttırılmasıyla sorun ortadan kaldırılabilir. Bu tür bir kusur görsel muayene ile
kolayca tespit edilebilir.
 Diğer sebepler, çok yavaş hareket hızı ve yanlış
torç açısı olabilir. Her iki sebep de ergiyik
kaynak metalinin arkın önüne doğru dönmesine
ve nüfuziyeti engelleyen bir yastık gibi
davranmasına yol açar. Ark, ergiyik kaynak
havuzunun ön kısmında tutulmalıdır.

15
Kaynak Hataları ve Hasarları: Dikişaltı Erimesi
 Dikişaltı erimesi, ana metalde doğrudan kaynağın
kenarları boyunca bir oluk olarak görülen bir
hatasıdır.
 En yaygın olarak bindirmeli köşe kaynaklarında
görülür, ancak köşe ve alın bağlantılarında da
karşılaşılabilir.
 Bu tip bir hata, en yaygın olarak uygun olmayan
kaynak parametreleri sebebiyle meydana gelir;
özellikle kaynak hızı ve ark gerilimi.

16
Kaynak Hataları ve Hasarları: Gözeneklilik
 Gözeneklilik, katılaşan metal içerisinde
gaz sıkışması sonucu oluşur.
 Gözeneklilik, röntgen üzerinde birçok
şekil alabilir ancak sıklıkla karanlık
yuvarlak ve düzensiz bölgeler veya tek
tek, kümelenmiş veya sıralı benekler
halinde görülür.
 Bazen, gözeneklilik uzamış ve kuyruklu
görünebilir. Bu durum, metal hala sıvı
haldeyken kaçmaya çalışan gaz
sebebiyle oluşur ve solucan deliği
gözenekliliği olarak adlandırılır.
 Tüm gözeneklilik malzeme içerisindeki
boşluktur ve çevresinden daha yüksek bir
röntgen yoğunluğuna sahiptir.

Solucan deliği
gözenekliliği
17
Kaynak Hataları ve Hasarları: Kalıntı

 Katı kalıntıların genelde yüzeyin altında

olması beklenir ve yığılan kaynak metalinde
sıkışan herhangi yabancı bir malzeme katı
kalıntı olarak değerlendirilir.
 En yaygın katı kalıntı, metalik olmayan katı
madde sınıfına giren, kaynak metalinde
veya kaynak metali ile ana metal arasında
sıkışmış olan cüruf kalıntısıdır.

Cürüf
Kalıntısı

18
Kaynak Hataları ve Hasarları: Kaynak Çatlakları

 Çatlak kırılma-türü bir süreksizliktir. Keskin uç ve yüksek uzunluk oranına, ve

genişliğin açıklık yerdeğitirmesine oranına göre sınıflandırılır.
 Çatlaklar kaynakların kaynaklarda veya kaynaklı bağlantılarda meydan gelen en
ciddi kaynak hatası olarak düşünülülebilirler.
 Çatlaklar, mukavvemette ciddi bir azalmaya yol açtıkları için tehlikelidirler.
 Çatlaklar yayılıp ilerleyebilir ve ani kırılmaya yol açabilirler. Çatlakların en kritik
olduğu durumlar çarpma yüklemesi(impact loading) ve soğuk çalışma
sıcaklıklarıdır.
 Birçok çatlak türü vardır:
 Yüzey çatlakları
 Enine çatlaklar
 Boyuna çatlaklar
 Krater türü çatlaklar
 Kaynak ucu çatlakları(Toe cracks)
 Dikişaltı çatlakları

19
Kaynak Hataları ve Hasarları: Kaynak Çatlakları

20
Kaynak Hataları ve Hasarları: Bozulma
 Çoğu kaynak yöntemi ısı içerir. Kaynak bozulması, çarpıklık ve gerilmelerden büyük
ölçüde yüksek sıcaklık kaynaklı ısı sorumludur.
 Metal ısıtıldığında her yöne doğru genişler.
 Kaynaklama esnasında meydana gelen kaynak bozulması veya çarpılması veya
deformasyonu, bağlantının homojen olmayan ısınma ve soğumaya maruz
kalmasının doğal bir sonucudur.
 Bozulma, kaynak sırasında üretilen iç gerilmelerin sonucudur ve aşağıda kısaca
açıklandığı gibi, kaynaktan sonra bu gerilmeler parça içerisinde kalır.

21
Kaynak Hataları ve Hasarları: Diğer Hatalar

Eksik Dolum
Üst Üste Binme

Kabul Edilemez Kaynak

Sıçrama Profilleri 22
Bölüm sonu….
&
Dönem sonu....

Teşekkürler

23