OKUMA VE ANLAMA METNİ 19

SS:448
KADINLARIN EMPATİK BECERİLERİ NİÇİN GELİŞMİŞ

İletişimde mimiklere dikkat etmek bazı canlı türlerinde, özellikle insanlarda ilginç
özellikler ortaya çıkarıyor. Örneğin yapılan araştırmalar genelde kadınlarda empatik becerinin
erkeklere oranla daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Kadınların empatik becerilerinin erkeklerin empatik becerisinden daha yüksek olması,
“kadın duyarlılığı” kavramıyla açıklanabilir. İyi de kadınlar niçin duyarlı? Niçin erkeklere
oranla daha iyi empati kurabiliyorlar?
Kadınların erkeklere oranla daha iyi empati kurmalarının çeşitli nedenleri bulunabilir. Bir
görüşe göre bu nedenlerden bir tanesi şu:
Bazı canlı gruplarında statüsü düşük olanlar saldırganlığa uğramamak için yüksek
statülülerin, örneğin liderin davranışlarını sürekli gözlerler. Benzer şekillerde insanlarda da
nice toplumda aile ortamlarında erkeğin statüsü kadınınkinden üstün olmuştur. Kadın,
erkeğin gözüne bakmak, onun sinirli olup olmadığını anlayıp kendini ona göre ayarlamak
zorundadır. Aksi halde, sözel ya da fiziksel saldırıya uğrayabilir.
Erkeğin şu andaki davranışlarına bakıp az sonraki davranışlarını tahmin etmek zorunda
olan kadın, giderek onun yüz ifadelerine, vücut diline daha duyarlı olmuştur. Bu durum da
kadının empatik becerisinin gelişmesine yol açmıştır.
Çevremizde vardı, maalesef hala var: Erkek akşam eve geldiğinde karısı kaygılı bir
şekilde onun yüzüne bakar. Kocasının sinirli olup olmadığını, diğer bir ifadeyle eşref saatinin
yerinde olup olmadığını anlamaya çalışır. Eğer evin beyi sinirliyse hemen çocuklarını uyarır,
“Babanız sinirli, aman ortalarda dolaşmayın.” dermiş.
Küçük şeylerin toplamı, doğada olsun, toplumda olsun daima büyük yekunlar
doğuruyor galiba. Yüzyıllar boyunca, on binlerce kadın, gökyüzünde karabulut gözleyen
çiftçiler gibi, kocalarının yüzünde bir kararma, bir öfke belirtisi gözleye gözleye, duyarlı hale
gelmiş, empatik becerilerini geliştirmiş olabilirler. Erkeklerin büyük çoğunluğunda, “Ya karım
kızarsa?” korkusu bulunmadığı için böylesine bir duyarlılık gelişmemiş olabilir.
Küçük Şeylere Dikkat Öğrenilebilir
Kadınların empatik becerilerinin gelişmişliğinde, bir biyolojik temel, bir genetik yatkınlık
da bulunabilir. Ama kadın-erkek ilişkilerinden kaynaklanan öğrenme, anneleri ve çevredeki
diğer kadınları örnek alma da etkili olmuş olabilir.
Empati, doğuştan sahip olunan bir özellik değildir. Araştırmalar, kadın erkek herkesin
empatik becerisinin eğitim yoluyla geliştirilebileceğini, empati kurmanın öğrenilebilen bir şey
olduğunu göstermektedir.
Dikkat konusuna ayrıntılı olarak girmeden, bu konudaki klasik bir araştırma sonucuna
değinmek istiyorum: Belli mesleklerdeki kişiler, meslekleriyle ilgili şeylere giderek daha fazla
dikkat eder hale geliyorlarmış. Örneğin, terziler insanların elbiselerine, berberler saçlarına,
ruh sağlığı uzmanları yüz ifadelerine daha fazla dikkat ediyorlarmış. Bir tiyatro salonunu,
küçük bir deliği bir saniye açıp kapatarak bir tiyatrocuya gösterdiğinizde seyirci yoğunluğunu,
bir itfaiyeciye gösterdiğinizde ise salonda kaç kapı olduğunu algılıyormuş.
Bunlar ve benzeri örnekler, küçük şeylere dikkat etmenin, aslında öğrenilebilen bir şey
olduğunu göstermektedir. Belirli ortamlar, belirli yaşam koşulları bize, bazı şeylere özellikle
dikkat etmeyi öğretir.
Bildiğim kadarıyla biz Türkçe’de kara iki ad veririz: Kar ve kırç. (Kırç, diş diş olmuş eski
kardır) Eskimolarda 30’a yakın kar adı vardır. Kültürlerdeki bu farklılıklar, yaşam şartlarından
kaynaklanıyor olsa gerek.
Bence bu konudaki en çarpıcı örnek, her toplumun kendi üyelerini birbirine benzemez,
öteki toplumları ise benzer algılamasıdır.
Üstün Dökmen (Küçük Şeyler’den)

Okuduğu Süre:
Okuma Hızı:
Okuma Algısı: %
 SORULAR

1-Yazar, kadınların empatik becerilerinin erkeklerden fazla olduğunu,

onların hangi özelliklerine dikkat edilerek ortaya çıktığını belirtiyor?

A) Davranışlarına
B) Mimiklerine
C) Konuşmalarına
D) Yaptıkları işlere

2-Yazara göre, empatik becerinin gelişmesine yol açan kadın duyarlılığı

nerden kaynaklanmıştır?

A) Statüsü yüksek olan (eş )tarafından sözel ya da fiziksel saldırıya

uğramamak için.
B) Toplumların genel yasasının bunu gerektirmesi sonucu.
C) Fark yaratmak için.
D) Üstün olmak endişesinden

3-Eşinin eve sinirli geldiğini fark eden anne, çocuklarını hangi konuda
uyarıyor?

A) Babalarına kötü davranmama konusunda.

B) Babalarından harçlık istememe konusunda.
C) Ortalıkta dolaşmamaları konusunda.
D) Olur olmaz konuşmamaları konusunda.

4-Karın Türkçe’de ve Eskimolarda kaç adı vardır?

A) 2-20’ye yakın B) 3-30’a yakın C) 2-30’a yakın D) 5-25

5-Empati, doğuştan sahip olunan bir özellik midir? Hangi yolla

geliştirilebilir?
1-B 2-A 3-C 4-C 5-Hayır, Eğitim yoluyla geliştirilebilir.