Chương 5 : THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN

Mục tiêu của chương 5, 6, 7

Sau khi học xong các chương này, SV sẽ hiểu điều kiện tồn tại và đặc trưng của
từng loại thị trường trong nền kinh tế, bao gồm thị trường cạnh tranh hoàn toàn,
thị trường độc quyền hoàn toàn, thị trường cạnh tranh không hoàn toàn. Từ đó,
SV sẽ biết cách quyết định của Người sản xuất trong từng loại thị trường.

0
Chương 5 : THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN

Nội dung chương 5

1. Đặc điểm của thị trường cạnh tranh hoàn toàn

2. Đặc điểm của doanh nghiệp cạnh tranh hoàn toàn

3. Phân tích trong ngắn hạn

1
1. Đặc điểm của thị trường cạnh tranh hoàn toàn

Sản phẩm đồng nhất, có thể thay thế hoàn hảo cho nhau
Người mua và
người bán là
Có nhiều người mua và nhiều người bán đến mức người nhận giá
không ai có thể gây ảnh hưởng đến giá thị trường

Không có rào cản gia nhập hoặc rời bỏ thị trường

Thông tin đầy đủ

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 2

2. Đặc điểm của doanh nghiệp trong thị trường cạnh tranh
2.1. Đường cầu sản phẩm đối với doanh nghiệp: thể hiện lượng sản phẩm mà thị
trường sẽ mua của doanh nghiệp ở mỗi mức giá có thể có.
Doanh nghiệp CTHT có thể bán hết sản phẩm của mình với mức giá thị trường.

P (X) P (X)
(S)

E PE (d)
PE

(D)

QE Q (X) 1 2 qn q(X)
Đường cầu sản phẩm
Thị trường sản phẩm đối với doanh nghiệp CTHT
Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 3
2.2. Tổng doanh thu của doanh nghiệp (TR) là số tiền doanh
nghiệp thu được khi bán được một lượng sản phẩm nhất định.
TR = P x q

TR
($)
TR
200

100

1 2 q

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 4

2.3. Doanh thu trung bình (AR) là mức doanh thu
TR
tính bình quân trên một đơn vị sản phẩm bán được. AR = =P
q

P, AR

d º AR
PE = AR

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 5

2.4. Doanh thu biên (MR) là phần doanh thu tăng thêm khi bán thêm 1 đơn vị
sản phẩm trong một thời gian nhất định.

∆TR
Công thức tính: MR = = TR’q
∆!

Vì doanh nghiệp cạnh tranh hoàn toàn có thể tiếp tục bán thêm sản phẩm đúng
bằng giá thị trường nên khi bán thêm một sản phẩm, doanh thu biên bằng giá,
MR = P.

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 6

 TR ∆TR
q P TR = P x q AR = MR =
q ∆q
0 100 0

1 100 100 100 100

Chú ý
2 100 200 100 100
MR = P
3 100 300 100 100

4 100 400 100 100

5 100 500 100 100

7
 P, AR, MR Một doanh nghiệp CTHT

d º AR º MR
MR= PE = AR

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 8

 3. Phân tích trong ngắn hạn
3.1. Doanh nghiệp xác định mức sản lượng có lợi nhuận cực đại
Dựa vào mối quan hệ giữa MR và MC
P q TR TC Pr MR MC ∆ Pr = Kết luận
= TR -TC MR -MC
100 0 0 100 -100
100 1 100 170 -70 100 70 +30 MR >MC thì Pr tăng
100 2 200 220 -20 100 50 +50
100 3 300 260 40 100 40 +60
100 4 400 310 90 100 50 +50
100 5 500 380 120 100 70 +30
100 6 600 480 120 100 100 +0 MR = MC thì Pr max
100 7 700 620 80 100 140 -40 MR < MC thì Pr giảm
100 8 800 800 0 100 180 -80 Hoà vốn
100 9 900 1200 -300 100 400 -300 Lỗ

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 9

 Xác định lợi nhuận của doanh nghiệp

Cost,
Một doanh nghiệp cạnh tranh
Xác định tổng lợi
Price
nhuận của doanh MC

nghiệp ? P = $10 MR
AC
Xác định khu vực
thể hiện lợi nhuận $6
của doanh nghiệp
trên đồ thị.

q
50

10
 Xác định khoản lỗ của doanh nghiệp

Cost, Price Một doanh nghiệp cạnh tranh

Xác định khoản lỗ
của doanh nghiệp MC
này ??

Xác định khu vực AC

trên đồ thị thể hiện
$5
phần lỗ của doanh
nghiệp. P = $3 MR

q
30

11
 3.2. Tối thiểu hóa lỗ

DN tiếp tục sản xuất

P, C
MC
DN tiếp tục sản xuất AC

P* > ACmin MR*

P0 = ACmin MRo
AVC
ACmin > P1 > AVCmin MR1

MR2
DN tiếp tục sản xuất P2 = AVCmin
MR3
P3 < AVCmin
q
DN ngưng sản xuất q2 q1 q0 q*

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 12

3.3. Đường cung của doanh nghiệp trong ngắn hạn

Đường cung ngắn hạn của doanh nghiệp CTHT là phần đường MC nằm trên
AVCmin

Chi phí
MC

Nếu P > AVCmin, thì doanh

AC
nghiệp sản xuất mức sản lượng
có P = MC. AVC

Nếu P < AVCmin, thì doanh

nghiệp ngưng sản xuất (q = 0),
chịu lỗ FC q

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 13

 3.4. Đường cung ngắn hạn của ngành

§ Khi P ≥ AVCmin, mỗi doanh nghiệp sẽ sản xuất mức sản lượng tại đó P =
MC để tối đa hóa lợi nhuận.

§ Nhắc lại chương 2:

Lượng cung thị trường bằng tổng lượng cung của các doanh nghiệp tại mỗi
mức giá.

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 14

4. Phân tích trong dài hạn

4.1. Quyết định của doanh nghiệp trong dài hạn

§ Doanh nghiệp rời bỏ ngành nếu TR < TC hay P < LACmin

§ Doanh nghiệp gia nhập ngành nếu TR > TC hay P > LACmin
§ Khi P = LACmin thì các doanh nghiệp ngừng rời bỏ hoặc gia nhập
ngành.

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 15

4.2. Đường cung của doanh nghiệp trong dài hạn

Chi
Đường cung dài phí
MC
hạn của doanh
nghiệp là phần
LAC
đường MC phía
trên LACmin

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 16

 4.3. Đường cung dài hạn của ngành

Trong dài hạn một doanh nghiệp Đường cung của thị trường trong

có lợi nhuận kinh tế bằng không. dài hạn nằm ngang tại P = ACmin.

Một doanh nghiệp Thị trường

P MC P

LAC
Đường cung dài hạn
P = ACmin

q Q

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 17

 Tác động của cầu tăng đến cung ngắn hạn và dài hạn

Doanh
…tăngnghiệp
lợi nhuận
bắt trong …nhưng
Theo thời gian, khi cầu
lợi nhuận tăng
thức đẩylàm
gia nhập
đầu
ngắntạihạn
câncho
bằng
doanh
…đưadàilợi nhuậnngành, tăng
dịchvà
về không P,…
chuyển
thiết S sang phải, làm giảm
lập
hạn.
nghiệp. P…
cân bằng dài hạn.

P Doanh nghiệp P Thị trường

MC S1

S2
Lợi nhuận ATC B
P2 P2
A C Cung dài
P1 P1 hạn
D2
D1
q Q
Q1 Q2 Q3

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 18

 Tại sao đường cung dài hạn của ngành
có thể dốc lên hoặc dốc xuống

§ Khi chi phí sản xuất tăng, đường cung dài hạn của ngành sẽ dốc lên về
bên phải.

§ Khi chi phí sản xuất giảm, đường cung dài hạn của ngành sẽ dốc xuống
về bên phải.

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 19

 Kết luận Hiệu quả của thị trường cạnh tranh

§ Doanh nghiệp đạt lợi nhuận tối đa tại mức sản lượng có MR = MC
§ Doanh nghiệp cạnh tranh hoàn toàn có MR = P
§ Như vậy, cân bằng trong thị trường cạnh tranh: P = MC
§ Nhắc lại, MC là chi phí sản xuất biên của 1 sản phẩm.
P là giá trị đối với người mua của sản phẩm biên.

§ Như vậy, cân bằng trong thị trường cạnh tranh là hiệu quả, tổng
thặng dư đạt tối đa.

Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 20

 Tóm tắt chương 5
§ Với một doanh nghiệp hoạt động trong thị trường cạnh tranh hoàn toàn,
P = MR = AR.

§ Nếu P >= AVCmin thì doanh nghiệp tối đa hóa lợi nhuận bằng cách sản
xuất ở mức sản lượng có MR = MC.

§ Nếu P < AVCmin, trong ngắn hạn một doanh nghiệp nên ngưng sản xuất.
§ Nếu P < ACmin, trong dài hạn một doanh nghiệp nên rời bỏ thị trường.
§ Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp trong ngành không đổi. Cầu tăng
làm tăng lợi nhuận của doanh nghiệp.

§ Với việc tự do gia nhập hay rời bỏ thị trường, trong dài hạn lợi nhuận
= 0, và P = ACmin.
Chương 5 THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN TOÀN 21