Różnice kulturowe w komunikacji

niewerbalnej

Maria Stojkow

2022
Różnice kulturowe w komunikacji niewerbalnej
Autor/Autorka: Maria Stojkow

Komunikacja niewerbalna

Najszerzej ujmując komunikacja werbalna to mowa, a niewerbalna to język ciała. Zazwyczaj przekazują one tę samą wiadomość,
choć sygnały werbalne i niewerbalne różnią się. Za pomocą języka przekazujemy zarówno informacje, jak i emocje, natomiast
komunikacja niewerbalna opiera się głownie na przekazywaniu stanów emocjonalnych. Należy zauważyć, iż język jest bardziej
precyzyjny, natomiast język ciała można interpretować na wiele sposobów. Dodatkowo wymiana zdań ma początek i koniec,
natomiast sygnały niewerbalne są wysyłane, o ile ludzie zauważają się nawzajem, nawet jeśli druga strona wykazuje brak
zainteresowania komunikacją. Komunikat za pośrednictwem języka ciała wysyłamy często nieświadomie. Język można
kontrolować, używać go celowo, a efekt można wcześniej zaplanować. Znaki niewerbalne mogą być również używane celowo, ale
istnieją znaki ciała, których nie można kontrolować, np. pocenie się, zaczerwienienie i nagłe wybuchanie płaczem [1]. Kolejną
cechą charakterystyczną będzie to, iż sygnały niewerbalne zależą od płci oraz co ważne, są głęboko zakorzenione, wyuczone w
dzieciństwie i nabyte poprzez naśladowanie manier i cech rodziców i / lub grupy kulturowej; zatem należy podkreślić, iż przekaz
niewerbalny zależy od kultury [2].

Rola komunikacji niewerbalnej

Rola komunikacji niewerbalnej jest niesamowicie duża. Określając jego rolę Broszinsky-Schwabe szacuje, że udział komunikacji
niewerbalnej w dekodowaniu przekazu we wszystkich kulturach wynosi około 70% [1]. Natomiast Mehrabian (1971) uważa, że
komunikacja niewerbalna stanowi 93% naszego rozumienia uczuć i postaw innych ludzi. Twierdzi, że 55% skutecznej komunikacji
składa się z mimiki i mowy ciała, a kolejne 38% dotyczy tonu głosu. Słowa same w sobie stanowią zaledwie 7% skutecznej
komunikacji. Dodatkowo zauważa, iż jeśli znaczenie naszych słów jest niezgodne z emocjami przekazywanymi za pomocą naszego
tonu głosu, mimiki i poprzez mowę ciała, nasze słowa ledwo liczą się w komunikacji [3].

Przykłady komunikacji niewerbalnej obejmują [2]:

Parajęzyk – sposób, w jaki wypowiadamy słowa, w tym ich tempo, tembr głosu, wypełniacze wokalne.
Mimika – niektóre gesty mimiczne, zwłaszcza te, które są związane z silnymi emocjami jak strach, złość, radość mają
uniwersalny charakter [4]. Część gestów jest zależna od kultury np. uniesione brwi wyrażające brak zgody w społeczeństwie
arabskim.
Mowa ciała – zachowanie, postawa ciała, emblematy (posiadają ustalone znaczenie w danej kulturze np. kciuk w górę),
ilustratory (ilustrują co mówimy np. tam daleko mówimy machając ręką), regulatory (organizują nam proces komunikacji np.
tempo mówienia, intonacja, wskazywanie kto ma się teraz wypowiedzieć itp.), przejawy uczuć i adaptatory (służące
rozładowywaniu napięcia np. strzelanie palcami).
Kontakt wzrokowy – reguluje interakcje i wskazuje na uważność i zaangażowanie.
Atrakcyjność – chociaż koncepcje piękna są specyficzne dla kultury, istnieje uniwersalny standard piękna, który jest
powiązany z fizjologiczną równowagą i dobrostanem.
Strój – komunikuje pociąg seksualny, samostanowienie, identyfikację grupową i zawiera wskazówki dotyczące statusu i roli
[5]. Ważną rolę odgrywa wykorzystanie kolorów, które jest uzależnione od kultury np. w Chinach kolor czerwony
symbolizuje szczęście, a w Korei nieszczęście. Żałoba w niektórych regionach przybiera kolor czarny, a w niektórych biały [6].
Ozdoby – każdy dodatek do ciała, mający na celu upiększenie lub dekorację.
Dystans przestrzenny (proksemika) – sposób, w jaki ludzie definiują i wykorzystują przestrzeń wokół siebie („terytorium”), a
także dystans, jaki utrzymują od innych podczas rozmowy, np. dystans intymny, dystans osobisty, dystans społeczny i
publiczny dystans).
Dotyk – fizyczny kontakt z innymi.
Czas (chronemika) – określa to jak rozumiemy samo pojęcie czasu, jaką ma on dla nas wartość, jak go wykorzystujemy,
kontrolujemy. Ten element jest niezwykle zależy od kultury [5].

Rola sygnałów niewerbalnych:

Powtórzenie: wskazywanie komuś, kto zapytał o kierunek, drogi palcem.

Zastępowanie: niewerbalna wskazówka może zastąpić wypowiedziane słowa – np. wzruszanie ramionami, uniesienie brwi w
geście niezgody w społeczeństwie arabskim.
Uzupełnianie: Zachowanie uzupełniające wspiera wypowiadane słowo.
Akcentowanie: gesty mogą podkreślać to, co mówimy np. pokiwanie palcem sygnalizujące zakaz [7].

2
 PRZYKŁAD

Przykład 1: Różnice międzykulturowe w komunikacji niewerbalnej

Kontakt wzrokowy: W kulturze amerykańskiej kontakt wzrokowy jest postrzegany jako oznaka pewności siebie, uczciwości,
szczerości, ciepła i zaangażowania, natomiast brak takiego kontaktu jest postrzegany jako oznaka niskiej samooceny, braku
zainteresowania, nieuwagi, chamstwa, nieśmiałości lub oszustwa. Jednak w wielu kulturach Afryki, Azji i wysp Pacyfiku
kontakt wzrokowy nie jest intensywny, a dodatkowo ta intensywność jest determinowana wiekiem, płcią i statusem
społecznym rozmówcy [2]. Na przykład w kulturach azjatyckich kobiety nie nawiązują kontaktu wzrokowego z mężczyznami
lub osobami starszymi, a w większości krajów afrykańskich i wielu innych częściach świata osoba o niższym statusie nie
nawiązuje bezpośredniego kontaktu wzrokowego z osobą o wyższym statusie kultury [2].

Gesty: W krajach arabskich nie należy pokazywać gestu, który w Polsce rozumiany jest jako w porządku, ok, gdyż jest to
uważane za wulgarne. Kolejny gest, którego należy unikać to pięść prawa na lewej, która oznacza życzenie szkody dla
rozmówcy. Koniuszki palców na nosie lub powiece oznaczają, że coś zostanie wykonane, jako obowiązek [8]. W krajach
arabskich charakterystyczne cmokanie i unoszenie brwi są synonimem odmowy, klepanie się po głowie sugeruje, iż zrobiło
się coś dla kogoś z przyjemnością. W Bułgarii kiwamy głową potwierdzając i przecząc odwrotnie niż w Polsce. Z kolei w
Japonii kiwanie głową nie oznacza zgody, a jedynie komunikat, iż się jest słuchanym. Japończycy uważają, iż kiwanie głową
w takiej sytuacji świadczy o szacunku [9]. Kolejny gest, którego znaczenie będzie różne w zależności od kultury to znak,
który w Stanach Zjednoczonych znaczy ok, w Japonii ten sam gest oznacza pieniądze, zaś Argentyńczycy, Belgowie, Francuzi
i Portugalczycy używają go by pokazać zero lub nic, w niektórych krajach jest to również obraźliwy gest (Grecja) [10].
Natomiast gest skrzyżowanych palców sugerujący, iż życzymy komuś powodzenia w Turcji oznacza zerwanie przyjaźni [11].

ZADANIE

Zadanie 1:

Treść zadania:

Znajdź jak najwięcej przykładów gestów, które w jednej kulturze znaczą coś innego niż w innych.

ZADANIE

Zadanie 2:

Treść zadania:

Spróbuj opisać sygnały, które twoim zdaniem świadczyły o pozytywnym odbiorze Ciebie podczas ostatniego egzaminu.

ZADANIE

Zadanie 3:

Treść zadania:

Zastanów się czy kiedykolwiek źle zinterpretowałeś czyjeś sygnały niewerbalne i z czego to wynikało.

3
Publikacja udostępniona jest na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa - Na tych samych warunkach 4.0.
Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej.
Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści publikacji pod warunkiem wskazania autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej jako
autorów oraz podania informacji o licencji tak długo, jak tylko na utwory zależne będzie udzielona taka licencja.
Pełny tekst licencji dostępny na stronie https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl.

Data generacji dokumentu: 2022-04-28 20:09:00

Oryginalny dokument dostępny pod adresem: https://pre-epodreczniki.open.agh.edu.pl/openagh-permalink.php?

link=e1fe0069f0048b25d7f5415f9aa9701e

Bibliografia

1. Broszinsky-Schwabe, E.: Interkulturelle Kommunikation. Missverständnisse und Verständigung, Springer Verlag 2011.
2. Hybels, S., Weaver, R. L.: Communicating effectively, McGraw-Hill, Boston 2007.
3. Mehrabian, A.: Silent messages, CA: Wadsworth, Belmont 1971.
4. Paleczny, T.: Interpersonalne Stosunki Międzykulturowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
5. Bucher, R.: Diversity consciousness: Opening our minds to people, cultures, and opportunities, Prentice Hall, Upper Saddle
River 2010.
6. Mikułowski Pomorski, J.: Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków 1999.
7. Knapp, M. L, Hall, J. A.: Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich, Astrum, Wrocław 2000.
8. Uksik, M.: Komunikacja Międzykulturowa w Biznesie – Świat Arabski, Zeszyty Naukowe AON 2014, nr 1(94).
9. Cross Cultural: Thailand and Japan: Verbal & Nonverbal Communication, dostęp:15.08.2020
10. Desmond, M.: Body talk: A World Guide to Gestures, Jonathan Cape Ltd., London 1994.
11. Kinsey, Goman C.: Komunikacja Pozawerbalna. Znaczenie mowy ciała w miejscu pracy, Studio Emka, Warszawa 2012.

Autor: Maria Stojkow