9.

SINIF TARİH DERSİ

2. ÜNİTE (devam) ÇALIŞMA SORULARI
1-Aşağıdaki Haritada yer alan Boşluklara İşaret edilen yerlerdeki kurulan uygarlıkların adlarını yazınız.

2- Aşağıdaki tabloda İlkçağ medeniyetlerine ait önemli özellikler verilmiştir. Bilgilerin karşısındaki kutucuklara bu
özelliklerin hangi medeniyete ait olduğunu yazınız.
S.No Medeniyete Ait Önemli Özellikler Medeniyet Adı
Güneş takvimini kullanmışlar. Piramit adı verilen anıt mezarlar yapmışlardır. Nil nehri
1
etrafında ortaya çıkmıştır. Mumyacılık tıp ilminde ileri gittiklerini göstermektedir.
Barut, pusula, kâğıt ve matbaayı icat etmişlerdir. Tedavi yöntemleri olan masaj ve
2
akupunkturu kullanmışlardır. İpek böcekçiliği ve ipekli dokuma işçiliğinde ileri gittiler.
Geliştirdikleri rakam sistemiyle matematik alanına önemli katkıda bulundular. Müzikte
3 bilinen en eski notalama yöntemi kullandırlar. “Mahabharata” ve “Ramayana”
destanları önemli edebi eserlerindendir.
Denizaşırı ülkelerde ticaret kolonileri kurarak tarihte kolonicilik hareketini başlatan
4
kavim oldular. Bugünkü alfabe sistemlerinin temelini atarak okuma yazmayı
kolaylaştırdılar.
5 Tek tanrılı semavi din inancını benimsemişlerdir. Doğu Akdeniz’de yaşamışlardır.
Çivi yazısını bulmuşlardır. Ziggurat adı verilen tapınakları (gözlemevi ve erzak
depolamada da kullanılır) inşa etmişlerdir. Ay yılı esasına göre takvim hazırlamışlardır.
6
Urkagina ilk yazılı kanunları çıkarmıştır. Daireyi 360’a bölerek geometri ilminin temelini
attılar. Gılgamış, Tufan ve Yaratılış destanları dünya edebiyatının önemli eserleridir.
Ay ve Güneş tutulmalarının tahmin ettiler. Hammurabi Kanunlarını meydana getirdiler.
7 Mimaride de gelişme gösteren bu medeniyetin en görkemli sanat eserleri … Kulesi ve
Asma Bahçeleri’dir.
Kara kolonileri kurmuşlardır. Başta Kültepe olmak üzere Anadolu’nun pek çok yerinde
8 pazarlar kurmuşlardır. Anadolu ‘ya yazıyı getirmişlerdir. Tarihteki ilk kütüphaneyi
kurmuşlardır.
Kentlerinde yapılan seçimler, cumhuriyet ve demokrasinin ilk izleri kabul edilir. Botanik
ve zooloji alanlarının temellerini atmıştır. Matematik, astronomi ve felsefe alanında
9
önemli çalışmalar yapmışlardır. Deniz ticaretine önem verdiler. Tanrıları için her dört
yılda bir olimpiyat adıyla bilinen yarışmalar düzenlediler.
Geniş topraklarını rahat yönetebilmek için satraplık denilen eyalet sistemini
10
oluşturmuşlardır. İlk düzenli posta teşkilatı kurmuşlardır. Kral Yolu’nu yapmışlardır.
Tarihin ilk meşruti krallık yönetimini kurdular. Pankuş adında meclis oluşturmuşlardır.
Anal denilen yıllıklar tutmuşlardır. Tavananna denilen kraliçe yönetimde söz sahibidir.
11
Aile kurumunu ve özellikle kadın haklarını korumaya yönelik hukukî düzenlemeler
yaptılar.
Tarım ve dokumacılıkta gelişmişlerdir. Tapates adı verilen halı ve kilimleri
12
dokumuşlardır. Fabl adıyla bilinen hayvan hikâyelerini dünya edebiyatına kazandırdılar.
13 İnsanlık tarihinde ilk kez madeni parayı(sikke) basmışlardır.
Taş işçiliğinde gelişmiştir. Van Kalesi’nin yanında su kanalları, su bentleri ve mezar
14
odaları inşa etmiştir. Maden işleme sanatında ilerleme kaydetmişlerdir.

1
3- Aşağıda verilen ifadelerden doğru yargı içerenlere (D), yanlış yargı içerenlere (Y) harfi yazınız.
1-( ) Yazının icadından önceki dönemde insanın hayat tarzı avcılık ve toplayıcılık şeklinde başlamıştır. Çok uzun süren avcı-
toplayıcı ve konar-göçer yaşam tarzı yerini tarım yapılan, hayvan evcilleştirilen ve köylerde yaşanan yeni bir sürece bırakmıştır.
2-( ) Eski Mısırda Firavunların öldükten sonra öteki dünyada şimdiki gövdeleriyle yaşayacaklarına inandıklarından;
cesetlerini mumyalamışlardır. Bunu yaparken tıp ve eczacılık bilimlerinin gelişmesini sağlamışlardır. Ayrıca mumyayı
koydukları mezar olan piramitleri yaparken matematik, geometri, fizik ve astronomi bilimlerinden faydalanmışlardır.
3-( ) Yerleşim yerleri ve iklimdeki değişikliklere bağlı geçim sıkıntısının yaşanmaya başlanması, politik değişiklikler, inanç
gruplarının baskı altına alınması gibi gelişmeler; göçlerin siyasi, ekonomik, dinî ve coğrafi nedenlerini oluşturur.
4-( ) Anadolu’daki birçok yerleşim bölgesinde yapılan kazı çalışmaları sonucunda MÖ 9.000’lerden itibaren üreticiliğin başladığı
görülmektedir. Çayönü Höyüğü (Diyarbakır) ve Cafer Höyük (Malatya) yerleşkelerinde bulunan Emmer buğdayı dünyanın en eski
buğday türlerinden birisidir.
5-( ) Güneydoğu Anadolu'nun yanı sıra Suriye ve Mezopotamya toprakları avcılık-toplayıcılıktan yerleşik hayata geçişin yaşandığı
ilk coğrafya oldu. Doğu-batı doğrultusunda bir yay şeklinde uzanan sıradağların güneyinde kalan bu coğrafya verimli topraklarla
kaplı olduğu için “Bereketli Hilal” adıyla anıldı.
6-( ) Fırat ve Dicle Nehirlerinin suladığı Bereketli Hilal; buğday ve çavdar gibi tahıllar ile at, deve, sığır, koyun ve keçi gibi
hayvanların ana vatanıdır.
7-( ) İlk Çağ’da yerleşik medeniyete yalnızca Bereketli Hilal’de değil, benzer coğrafi şartlara sahip başka bölgelerde de rastlanır.
Nil Nehri’nin hayat verdiği Mısır ile İndüs ve Ganj Nehirlerinin geçtiği Hindistan bu yerlerin belli başlılarıdır.
4-Aşağıda verilen devletlerin hangi medeniyete ait olduğunu ilgili hücreye “X” yazarak belirtiniz.
İyonya
Urartu

Sümer
Frigya

Lidya

Akad
Babil

Elam
Asur
Hitit

Anadolu
Mezopotamya
5-İlk Çağ’da coğrafya ve iklimin, insanların hayat ve geçim tarzları üzerindeki belirleyici etkisini gösteren beş örnek yazınız.
-Dağlık bir konuma sahip olan ve toprakları tarım yapmaya elverişli olmayan Yunanlılar, deniz ticaretine yönelmiştir.
-Mısırlılar ve Sümerliler ise nehir kenarlarında tarımsal faaliyetler yürütmüşlerdir.
-Urartular tarım alanlarının sınırlı olması nedeniyle daha çok hayvancılık ve madencilikle uğraşmışlardır.
-Mısır’da yapı malzemesi olarak taş, Mezopotamya’da ise kerpiç ve tuğla kullanılmıştır.
Mısır medeniyeti, coğrafi konumu nedeniyle kendine özgüdür, fazla istila ve saldırıya uğramamıştır. Fakat Anadolu ve
Mezopotamya bulunduğu konum itibarıyla kültürel etkileşime açık olmuş ve çok fazla saldırıya uğramıştır.
6-Strabon ve İbn Haldun’un coğrafyanın insana etkisine dair görüşlerini özetleyiniz.

7-Konar-göçer ve yerleşik hayat tarzlarının İlk Çağ’dan itibaren birbirlerini tamamlayan ve coğrafi şartlara bağlı olarak tercih
edilen hayat tarzları olduğu vurgulanır.

8- İlk Çağ’da insan toplulukları geçim imkânını kaybetme, iklim değişikliği, politik değişiklikler, inanç nedeniyle baskı altına
alınma gibi sebeplere kitlesel göçlerde bulunmuşlardır. Bu göçlerden başlıcalarını yazınız.

9- Aşağıdaki tabloda İlk Çağ’daki başlıca tüccar kavimler ait önemli açıklamalar verilmiştir. Bilgilerin karşısındaki
kutucuklara bu açıklamaların hangi medeniyete ait olduğunu yazınız.
S.No Açıklama Tüccar Kavim
Tekstil ürünleri ve tunç yapımında kullanılan kalay madenini sattılar. Karşılığında altın ve gümüş
1
aldılar. Anadolu’nun pek çok yerinde koloniler kurdular. Anadolu’nun yazı ile tanışmasını sağladılar.
Metal eşya, cam, seramik, tuz, kumaş, zeytinyağı ve kurutulmuş balık ticareti yaptılar. Doğu Akdeniz
2 kıyılarından İspanya’ya kadar koloniler kurdular. Kurdukları koloniler aracılığıyla, Mısır ve
Mezopotamya’daki teknik gelişmelerin başka yerlere yayılmasını sağladılar.
Çeşitli tarım ürünleri, maden, kumaş, boya ve ilaç sattılar. Kuyumculukta uzmanlaştılar. Parayı icat
3
ettiler. Mezopotamya’ya kadar uzanan bir güzergâh üzerinde ticaret yaptılar ve zenginleştiler
4 İpek Yolu’nda başta ipek olmak üzere altın, gümüş, pirinç, baharat, şifalı bitkiler, şeker, parfüm ve
köle ticareti yaptılar. Gittikleri yerlerde Budizm, Maniheizm, Zerdüştlük gibi inançları da yaydılar.

2
10- Aşağıdaki haritada İlk Çağ’daki başlıca tüccar kavimlerin kurulduğu yer ve faaliyet alanları gösterilmiştir. Haritada yer alan
boşluklarda tüccar kavimlerin kurulduğu yer belirtilmiştir. Bu boşluklar tüccar kavmin adını yazınız.

11- Kolonicilik nedir? İlk Çağ’da kara ve deniz koloniciliğinin önde gelen uygarlıklarını yazınız.

12- Aşağıda yönetim şekilleri ve onlara ait bilgiler verilmiştir. Yönetim şekilleri ile açıklamaları doğru şekilde eşleştiriniz.
Yönetim Şekli Açıklama
Halkın söz sahibi olduğu yönetim şeklidir. Çoğunluk veya azınlığın
1- ( A ) Cumhuriyet A- yönetimine alternatif olarak ikisinin dengesi biçiminde ortaya çıkmıştır.
İlk Çağ’da Roma medeniyetinde görülmüştür.
Katılım için soyluluğun gerekli görülmediği, özgür bireyler arasında
2- ( B ) Demokrasi B- çoğunluğu oluşturanların yönetimidir. Eşitlik ilkesine dayalı, katılımı en
geniş yönetim şeklidir.
Temel ilkesi erdem üzerine kurulu olup, her yönden en iyilerin, en
3- ( C ) Aristokrasi C- mükemmel ve uyumlu kişilerin yönetimi demektir. Yöneticilerin servete
göre değil, erdeme göre seçimi esastır.
Tek kişinin yönetici olduğu, baskıya dayalı keyfi bir yönetimdir. Yönetici
4- ( D ) Tiranlık D-
kimseye hesap vermek zorunda olmadığı için sorumluluğu yoktur.
Farklı kökenden toplulukların bir arada yaşadığı geniş coğrafyaları içinde
5- ( E ) İmparatorluk E- barındıran yönetim organizasyonudur. Merkezî otorite güçlü, toplumda
sınıflı yapı bulunur ve farklı kültürler bir arada yaşar.
Monarşi olarak da ifade edilen bir yönetim sistemidir. Yönetme yetkisi
6- ( F) Krallık F-
genelde babadan oğula geçer.
13- Aşağıda verilen tabloda değerlendirerek siyasi organizasyon türlerini yazınız.

SİYASİ
UYGARLIK DEVLET ORGANİZASYON SİYASİ GÜCÜN MEŞRUİYET KAYNAĞI
TÜRÜ
Hititler Kralların, gücünü Tanrı’dan aldığına inanılır ve kralların emirleri,
(MÖ 2000) Tanrı’nın emri gibi görülürdü.
ANADOLU
İyonyalılar Yönetimde din adamları ve kâhinlerin hükümdarlar üzerinde
(MÖ 1200) etkisi olmakla birlikte, soyluların yönetimdeki etkisi daha çoktu.
Girit Halk, soylular ve kral tarafından yönetilirdi. Yönetenler hemen
(MÖ 3500) her konuda söz sahibi oldukları için egemen sınıfı oluştururdu.
YUNAN Yunan sitelerinde “demos” denilen halk meclisi ile “bule” adı
Atina sitesi
verilen danışma meclisleri kurulur, bunlar “agora” denilen bir
(MÖ 1230)
yerde bir araya gelerek, kendi kararlarını alırlardı.
Sümer (MÖ 4000)
Yöneticiler, tanrıların yeryüzündeki temsilcisi veya vekili olarak,
MEZOPOTAMYA Asur (MÖ 2025)
onlar adına ülkeyi yöneten rahip krallardı.
Babil (MÖ 1894)
Persler, imparatorlarını iyilik tanrısı Ahuramazda’nın temsilcileri
İRAN Pers (MÖ 550)
olarak görürlerdi.
Mısır Mısır Krallığı’nın ilk dönemlerinde krallar, kendilerini Tanrı’nın
MISIR
(MÖ 3100) yeryüzündeki temsilcisi olarak görmüşlerdir.
14- Siyasi gücün maddi kaynakları nelerdir? Yazınız.

3
15- Mısır, Yunanistan ve Sümer uygarlıklarında şehir devletlerine verilen isimleri yazınız.

16-Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

1- Aristokratlar arasından belli bir zümrenin, krallığı yönetme hakkının kendilerinde olduğunu iddia etmesi ve yöneticilerin sadece
o gruptan seçilmesi ………………. denilen yönetim anlayışını doğurmuştur.
2- Yazının icadıyla birlikte yazılı hâle gelen hukuk kurallarının ilk örnekleri ……………….’de görülür.
3- ………………. Kanunları “dişe diş, göze göz” şeklinde değerlendirilen ve suçu işleyene aynı ağırlıkta cezayı içeren kanunlardır.
4- ………………. Kanunları’nda; evlenme, boşanma, nikâh, nişan gibi aileyle ilgili hususlara yer verilmiştir.
5- ………………. İsrailoğulları’ nın Mısır’dan çıkışlarından sonra Sina Dağı’nda Allah tarafından Hz. Musa’ya bildirildi.
6- Persler geniş toprakları yönetmek için de ………………. denilen eyalet sistemini oluşturmuşlardı.
7- Asurların iki yüzyıl kadar Anadolu’da sürdürdükleri ticari faaliyetler, …………….…………. (MÖ 1950-1750) olarak isimlendirilir.
8- ………………. toplumu; patriciler, plepler ve köleler olmak üzere üç sınıfa ayrılmıştı.
9- İskender’in, Pers İmparatorluğu ve Hindistan üzerine yaptığı sefer sonucu Doğu ve Batı kültürlerinin sentezi olan ……………
adında yeni bir kültür ortaya çıkmıştır.
10- Hititlerde ………………. cezalar da uygulanmış yani bazı suçlarda ceza sadece o kişiye değil suçlunun ailesine de verilmiştir.
17- Aşağıdaki tabloda İlk Çağ’daki bazı kavimlere ait kanunlar hakkında açıklamalar verilmiştir. Bilgilerin karşısındaki
kutucuklara bu kanunların adını yazınız.
S.No Açıklama Kanun
Tarihte bilinen ilk kanunlardır. Ölüm cezası da olmakla beraber genellikle diyet esaslı (suçun karşılığı
1
olarak para cezası vermeyi içeren) kanunlardır.
Tarihte bilinen ilk anayasadır. Kısas esaslı (dişe diş, göze göz” şeklinde değerlendirilen ve suçu
2
işleyene aynı ağırlıkta cezayı içeren) kanunlardır.
Mezopotamya kanunlarına göre daha insancıl hükümler içerir. Kadınlara ve kölelere bazı Ayrıca ilk
medeni hukuk oluşturmuşlardır.
3
Yaşadıkları döneme göre gelişmiş bir medeni hukuka ve ceza hukukuna sahip olan Mezopotamya
kanunlarıyla karşılaştırıldığında daha yumuşak ve insancıl cezalar öngördüler.
4 İsrailoğulları’nın Mısır’dan çıkışlarından sonra Sina Dağı’nda Allah tarafından Hz. Musa’ya bildirilen
emirlerdir.
18- Aşağıda verilen ifadelerden doğru yargı içerenlere (D), yanlış yargı içerenlere (Y) harfi yazınız.
1-( ) Kabile, aynı atadan gelen ve birbirine kan bağıyla bağlı bulunan büyük insan topluluğuna verilen isimdir.
2-( ) Anadolu medeniyetlerinden Urartular, Hititler, Frigler ve Lidyalılar; Mezopotamya’da Sümer, Babil ve Akadlar kabile
konfederasyonlarının bir araya gelmesiyle oluşmuştur.
3-( ) Coğrafya veya iklimin hayat tarzlarını şekillendirmesiyle köyler ve kabile konfederasyonları zamanla şehir devletlerini
oluşturmuştur.
4-( ) Yunan medeniyetinin ortaya çıktığı coğrafya, dar bir sahil şeridine sahip olması ve yüksek dağlarla birbirinden
ayrılması nedeniyle burada merkezî devletler kurulamamış, polis adı verilen şehir devletleri ortaya çıkmıştır.
5-( ) Hititlerde kralların, gücünü tanrıdan aldığına inanılır ve emirleri tanrının emriymiş gibi görülürdü. Fakat krallar
kendilerini tanrı olarak görmezlerdi. Bu yüzden Hititlerin yönetimi dine dayalı bir krallık veya teokratik bir monarşi olarak
ifade edilebilir.
6-( ) İlk Çağ’ın önemli bir diğer medeniyet merkezi olan Mezopotamya uygarlıklarından Sümerlerde yönetici olan “Ensi”,
“Lugal” ve “Lugal Kalma”lar aynı zamanda rahip, yargıç ve komutandı. Sümerler, saygı duyduğu tanrılara adanmış “
ziggurat” adı verilen tapınaklar inşa etmişlerdi.
7-( ) letişim, ulaşım imkanlarının gelişmesi ve yöneticilerin denetlenmesi otoriteyi güçlendirmiştir. Perslerin satraplıkları
şahgözü ya da şahkulağı denilen görevlilerce denetlemesi ve posta teşkilatını kurması buna örnek olarak verilebilir.
8-( ) Kendine özgü bir medeniyet oluşturan Mısır Krallığı’nın ilk dönemlerinde krallar, tanrının yeryüzündeki temsilcisidir.
Başlangıçta tanrı olarak görülmeyen firavunlar ilerleyen dönemlerde tanrı olarak görülmeye başlanmıştır.
9-( ) Hukuk, toplum düzenini sağlamak için çıkarılmış ve devlet eliyle güçlendirilmiş kurallar bütünüdür. İnsanların toplum
hâlinde yaşamaya başlaması ve ilk siyasi teşkilatların oluşmasıyla birlikte hukuka ihtiyaç duyulmuştur.
10-( ) Hunlarda hukukun temelini, kaynağını geleneklerden alan sözlü hukuk kuralları yani töre oluşturmuştur. Törenin
toplumda çok güçlü bir yaptırımı vardır.
11-( ) Sümer Kralı Urkagina, kötü idare sebebiyle meydana gelen yolsuzlukları, halkın huzursuzluğunu ve hoşnutsuzluğunu
gidermek için bir adaletname hazırlamıştır. Bu aynı zamanda sosyal devlet anlayışını göstermektedir.

4
 9. SINIF TARİH DERSİ
3. ÜNİTE ÇALIŞMA SORULARI
1-Aşağıdaki haritada Orta Çağ’ın çeşitli dönemlerinde kurulmuş olan belli başlı siyasi gösterilmiştir.
Haritada dikdörtgen şeklinde gösterilen boşluklara uygun devlet isimlerini yazınız.

2- Aşağıdaki tabloda Orta Çağ’da kurulan bazı devletler ile ilgili bilgiler verilmiştir. Bilgilerin karşısındaki kutucuklara bu
özelliklerin hangi devlete ait olduğunu yazınız.
S.No Medeniyete Ait Önemli Özellikler Medeniyet Adı
Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla 395 yılında kurulmuştur. Orta Çağ boyunca
1 varlığını sürdürmüştür. Başkenti İstanbuldur. Balkan ülkelerinin yanı sıra Anadolu,
Suriye, Filistin, Mısır, Girit ve Kıbrıs da bu imparatorluğun sınırları içindeydi.
Orta Çağ başlarında İran ve Irak topraklarında hüküm sürmüştür. Doğuda Akhunlara
2
batıda ise Doğu Roma İmparatorluğu’na karşı mücadele ettiler.
Orta Çağ’da Afrika kıtasının başlıca siyasi gücüdür. Müslümanların ilk hicret ettiği
3
yerdir.
4
Batı Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Galya ve İspanya’yı ele geçiren kavimdir.

5 Batı Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Rhone (Ron) Vadisi’ne yerleşen kavimdir.
Batı Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Franklar ile Galya’nın kuzeydoğusunu
6
paylaşan kavimdir.
Batı Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Kuzey Afrika’ya geçen ise Kartaca’da
7
buldukları güçlü donanma sayesinde Orta ve Batı Akdeniz’e hâkim olan kavimdir.
8 Kavimler Göçü sonrasında güney Avrupa’da krallarını kuran kavimdir.
Orta Çağ’da bugünkü Fransa topraklarında kendi krallıklarını kurmuşlardır. Zaman
9
içinde Orta Çağ Avrupa’sının en güçlü devletlerinden biri haline gelmişlerdir.

3- Feodalite nasıl ortaya çıkmıştır? Yazınız.

5
4- Aşağıda cümlelerdeki noktalı yerleri uygun sözcükler yazarak tamamlayınız.
1- 375’te Kavimler Göçü ile başlayıp 1453’te İstanbul’u fethine kadar devam eden döneme ………..… Çağ denir.
2- Orta Çağ’ın ilk dönemlerinde …………..… kavimlerinin kralları halk tarafından seçilirdi. Bu krallar, “halk kralları” adıyla anılırdı.
3- Dört Halife Dönemi’nde, Emevi Devleti’nde ve Abbasi Devleti’nde, hükümdarlar aynı zamanda dini bir unvan olan “………..…”
unvanını kullanarak uyruklarını bir arada tutmak istemişlerdi.
3- Orta Çağ Avrupa’sının güçlü devleti olan ………………. İmparatorluğu geniş tarım alanlarının bulunduğu Fransa, Almanya,
Kuzey İtalya, Hollanda ve Belçika’ya yayılmıştı.
4- ………..………..… ….… İmparatorluğu, Orta Çağ’ın ilk yüzyıllarında Avrupa’da Germen kavimlerini tek çatı altında toplamıştır.
5- ………..……. ve Ceneviz işlek limanıyla Akdeniz ticaretinde söz sahibi olan İtalyan şehir devletleridir.
6- İskandinavya’da yaşayan ………..….. gemicilikte usta, savaşçı bir Orta Çağ topluluğudur.
7- Orta Çağ Avrupa’sında hakim olan ……………., toprak sistemine dayalı bir yönetim şekli olan siyasi ve ekonomik bir sistemdir.
8- Orta Çağ Avrupa’sında inanç ve bilgiyi kiliseyle, özellikle Aristoteles'in bilimsel sistemini uyumlu bir biçimde birleştirmeye
çalışan Orta Çağ felsefesine …..……..……… Düşünce denir.
9- Feodalitede süzeren denilen senyöre bağlılık yemini edip onların topraklarını işleyen halka ………..… denirdi.
10- Fâtımiler, İslam dünyasında meşruiyetini soya dayandırmışlar, halifelerine …………… unvanını vermişlerdir.
11- Bizans ordusunun en etkili silahı suda bile yanıcı özelliğe sahip ………..………. (Grejuva) idi.
12- Sasanilerde ……………… denilen hükümdar, savaşlara fiilen katılarak ülke içindeki meşruiyetini pekiştirmeye çalışmıştır.
13- İngiltere Kralı Yurtsuz John’un feodal beylerin isteğiyle yetkilerini sınırlandığı belge ………………... adıyla bilinmektedir (1215).
14- Avrupa'da 1347-1351 yılları arasında yaşanan, birçok kişinin öldüğü, Avrupa’nın demografik haritasını değiştiren, halkın
psikolojik olarak güvensizlik ve korku yaşamasına neden olan salgın, ………..… Salgını’dır.
15- İngiltere Kralı III. Edward'ın Fransa tahtında hak iddia etmesiyle 1337'de başlayan ve ancak 116 yıl sonra 1453'te sona eren
savaşlar dizisine ………..… Savaşları denir.
5- Aşağıda verilen ifadelerden doğru yargı içerenlere (D), yanlış yargı içerenlere (Y) harfi yazınız.
1-(…).Roma İmparatorluğu, MS 375 yılında başlayan Kavimler Göçü sırasında uğradığı saldırılar nedeniyle zayıflayarak 395 yılında
ikiye ayrıldı. Bunlardan Doğu Roma İmparatorluğu 476’da yıkıldı.
2-(…).Orta Çağ’da devletler egemenliklerini genellikle dine dayandırmışlardır. Bu laik bir devlet anlayışının göstergesidir.
3-(…). Germen, Frank ve Doğu Roma İmparatorları Katolikliği seçerek Roma kültürüne bağlı Hristiyan halkın ve din adamlarının
desteğini alarak hükümranlıklarını güçlendirmek istemişlerdir.
4-(…).Şarlman’ın 800 yılında papa tarafından Kutsal Roma Germen İmparatoru olarak kutsanması ve onun elinden taç giymesi,
kilisenin siyasi bakımdan üstünlüğünün bir göstergesidir.
5-(…).Sasanilerde hükümdarlar Zerdüştlük dininin simgesi olan kutsal ateşin koruyucusu kabul ediliyordu. Çinliler imparatorlarına
“Tanrı’nın Oğlu” diyorlardı. Bu yöneticilerin meşruiyetinin dine dayandığını göstermektedir.
6-(…).Orta Çağ’da iklim, toprakların verimliliği, coğrafi yapı, limanlara ve ticaret yolu güzergâhlarına yakınlık nüfusun dağılımını
etkileyen faktörler olarak öne çıkmıştır.
7-(…)..Feodal düzende ülkelerin sosyal, siyasal, askerî, ekonomik ve hukuki düzenini belirleyen temel unsur topraktı.
8-(…).İslam devletinde dinî ve siyasi iktidarı simgeleyen halifelik ilk zamanlarda belli bir soya ait değildi. Bu anlayış Emevi ailesinin
işbaşına gelmesiyle birlikte babadan oğula geçen bir saltanata dönüştü.
9-(…).Feodalite rejiminin oluşturduğu siyasal, sosyal ve ekonomik bölünmüşlük, Avrupa'da ayrı hak ve ayrıcalıklara sahip bir
takım sınıfların oluşmasına neden olmuştur.
10-(…).Moğol ordusu, Mete Han’ın onlu sistemini örnek alarak teşkilatlanmış, savaş filleri ile birçok zafer kazanmıştır.
11-(…).Bizans ve Sasani ordusunda çeşitli milletlerden gelen ücretli askerler de görev yapardı.
12-(…).Kutsal Roma Germen İmparatorluğun kurucuları, çevrelerindeki krallara ve beylere askerî hizmet karşılığında toprak
verme uygulamasını başlatarak toprak sahiplerinden oluşan soylular sınıfının doğmasına ortam hazırlamışlardır.
13-(…). Avrupa’da merkezî otoritenin zayıfladığı, güvensizliğin arttığı, kent yaşamının ve ticaretin gerilediği dönemlerde soylular
öne çıktılar. Yetiştirdikleri şövalyelerin ve köylülerin yardımıyla bulundukları yerlerin güvenliğini sağladılar.
14-(…).Orta Çağ’da Avrupa ülkelerinde feodalizm yaşanırken İç Asya ülkelerinin pek çoğunda merkezî yönetimler vardı.
15-(…).Sasani Devleti’nde kast sistemine benzer bir toplum yapısı vardı. Bununla birlikte kast sisteminden farklı olarak alt sınıftan
birinin yukarı bir sınıfa geçmesi mümkündü.
6- Aşağıda bazı ticaret mekanları ve tanımları verilmiştir. Doğru şekilde eşleştiriniz.
Ticaret Mekanları Tanım
Şehirlere gelen malların toplandığı toptancı halleridir. Buraya gelen mallar
1- ( ) Arasta A-
perakendeciler ve imalathaneler arasında dengeli biçimde dağıtılırdı.
Geniş çaplı ticaretin yapıldığı, yılın belli zamanlarında şehirlerin yakınında kurulan,
2- ( ) Bedesten B-
ticaretin yanı sıra dinî bayramlara ve şölenlere de ev sahipliği yapan mekanlardır.
İlk zamanlarda kara ve deniz sınırlarının güvenliği amacıyla inşa edilen daha sonraki
3- ( ) Han C-
dönemlerde kervanların konakladığı yapılardır.
Aynı iş kolunda faaliyet gösteren esnaflara ait dükkânların bir sokak boyunca
4- ( ) Kapan D-
karşılıklı sıralandığı mekânlardır.
Değerli eşyaların satıldığı veya saklandığı yerlerdir. Uluslararası ticaretin varlığına
5- ( ) Kervasaray E-
işaret ederlerdi.
Tüccarların ve yolcuların konaklamaları, ihtiyaçlarını karşılamaları için ticaret yolları
6- ( ) Liman F-
üzerine yapılmış yapılardır.
Tekne gibi deniz araçlarının park yeri, gemilerin kargolarını boşaltıp yüklediği uzun
7- ( ) Panayır G-
mesafeli ticaretin merkezi durumunda olan mekanlardır.
Şehirlerin merkezinde bulunan alt katında perakende ticaretin yapıldığı, üst
8- ( ) Ribat H-
katında yolcular için konaklama odaları olan mekanlardır.

6
7- Aşağıdaki haritada Orta Çağ’ın başlıca ticaret yolları verilmiştir. Numaralandırılmış alanlardaki ticaret yollarını yazınız.
1-Çin’in Şian kentinden başlayıp, Orta Asya’dan Hazar
denizine, oradan Anadolu kıyılarındaki limanlara,
buradan da Avrupa’ya uzanan tarihin eski ticaret
yollarındandır.
2-Hindistan’dan başlayan, İran Körfezi yoluyla Irak’a,
Yemen kıyılarına veya Kızıldeniz üzerinden Süveyş ve
Akabe’ye, buralardan da kara yoluyla Doğu Akdeniz
limanlarına uzanan ticaret yoluydu.
3-Karadeniz’in kuzey kıyılarından başlayıp Ural
Dağları, Sibirya ve Altaylar üzerinden geçerek Çin’e
kadar uzanan bir ticaret yoluydu.
Not: Ticarete konu olan malların neler olduğu için bkz. Ders Kitabı
8- Aşağıdaki Feodalitenin hâkim olduğu Orta Çağ’da Avrupa’nın toplumsal yapısı verilmiştir. Noktalı yerlere uygun sosyal
sınıfın adını yazınız.
Orta Çağ Avrupa’sının en imtiyazlı sınıfı asillerdi. Bu sınıfta dükler, kontlar, lordlar,
baronlar, vikontlar, şövalyeler ve bunların üstünde yer alan …….…..… denilen
derebeyleri bulunurdu. Bunların en büyüğü kraldı.
Din adamlarından oluşan ………..…… asillerden sonra en imtiyazlı sınıftı. Kilise
topraklarında vergiden ve askerlikten muaf şekilde senyörler gibi yaşarlardı.
Kasaba ve şehirlerde oturup zanaat ve ticaret ile uğraşan sosyal sınıfa …………....
denirdi. Bunlar, senyörlere belli miktarda para vererek onların himayesinde
yaşarlardı.
Orta Çağ Avrupa’sında köylüler iki kısma ayrılırdı. ………… denilen köylülerin
hiçbir hakkı yoktu. Bunlar toplum basamaklarının en altında yer alıp toprak ile
alınıp satılabilirdi. Serbest köylüler ise topraktan kazandıklarının bir kısmını
senyöre vergi olarak verirlerdi.
9- Aşağıda verilen ifadelerden doğru yargı içerenlere (D), yanlış yargı içerenlere (Y) harfi yazınız.
1-(…). Tarımsal faaliyetleri geliştirmeye yönelik tedbirler neticesinde üretim artmış, artı ürün adı verilen ihtiyaç fazlası ürünler
ortaya çıkmıştır. Böylece Orta Çağ’da yeni meslekler ortaya çıkmış, iş bölümü neticesinde toplumsal tabakalaşma sona ermiştir.
2-(…).Artı ürün siyasi alanda değişikliklere yol açmıştır. Asya’da toprakların tanrı adına hükümdarlar tarafından tasarruf edilmesi
monarşileri güçlendirmiştir. Avrupa ülkelerinde ise feodalitenin doğal sonucu olarak derebeylikler ortaya çıkmıştır.
3-(…).Kast sistemine göre Hint toplumu Brahmanlar, kşatriyalar, vaisyalar, sudralar ve paryalar olmak üzere grublara
ayrılmışlardır. Bu sistemde toprak mülkiyeti hakkı yalnızca Brahmanlara tanınmıştır.
4-(…).Kast sistemi, Hindistan’da hem toplumsal birliğin hem de siyasi birliğinin sağlanamamasının en önemli nedenidir. Bu
sistemde meslekler ve statüler doğuştan kazanılırdı ve değiştirilemezdi. İslamiyet’in Hindistan'da yayılmaya başlaması Kast
Sisteminin sona ermesinde etkili olmuştur.
5-(…).Orta Çağ’da Avrupadaki ekonomik canlılığa karşılık İslam ülkelerinde ticari hayat büyük bir gerileme içinde olmuştur.
6-(…).Orta Çağ’da madenî paralar kullanıldığından devletlerin paraları her yerde geçerliydi. Çünkü paranın değerini içindeki
altının veya gümüşün ayarı ve miktarı belirlerdi.
7-(…).Konar-göçer toplumlarda eli silah tutan herkes asker sayılırdı. Bu yüzden bu milletlerde ordu-millet anlayışı vardır.
Süvarilerden kurulu olan bu ordular kale kuşatmalarında son derece başarılıydı.
8-(…).Orta Çağ’da Avrupa’da kurulan devletleri çok masraflı olduğu için Roma lejyonları gibi teşkilatlı ve eğitimli birlikler
kuramamışlardır. Merkezî otoriteleri zayıf olan bu devletler askerliği bir vatandaşlık görevi olarak benimsetmişlerdir.
9-(…).Orta Çağ’ın yerleşik toplumlarında ordular genellikle ücretli askerlerden oluşuyordu. Ekonomisi ticarete dayanan ve
yerleşik hayat süren Hazarlar, akrabaları olan konar-göçer Türkler gibi ücretli askerler istihdam ediyorlardı.
10-(…).İnsan toplulukları, sahip oldukları kültür, sosyal yapı ve gelişmişlik düzeyi bakımından birbirinden ayrılır. Toplumlar
arasındaki bu farklılıklar hukuk kurallarını ve bunların uygulanma şekillerini de farklılaştırır.
9- Aşağıda cümlelerdeki noktalı yerleri uygun sözcükler yazarak tamamlayınız.
1- ………..… Yolu, Sard kentinden başlayarak Pers İmparatorluğu’nun başkenti Sus’a kadar uzanan ticaret yoludur.
2- Hindistan'da görülen ve doğum temelinde ortaya çıkan sosyal tabakalaşma sistemine ………..… denir.
3- Orta Çağ’da yaygın olan ekonomik faaliyetler ………..… ve ticarettir.
4- Tarih boyunca devletler, önemli bir ticaret güzergâhı olan ………..… Yolu’na hâkim olmak istemişlerdir. Orta Asya’da Hunlarla
Çinliler arasında başlayan bu hâkimiyet mücadeleleri sonraki yıllarda başka kavimlerin katılımı ile devam etmiştir.
5- XIII. yüzyılda Venedikli kâşif ……………….…İpek Yolu üzerinden Çin’i ziyaret eden ilk Avrupalı olmuştur.
6- Orta Çağ’da kralların ve derebeylerinin yanlarında beslediği, zırhlı profesyonel savaşçılara ……………… adı verilir.
7- Orta Çağ’ın en dikkat çeken paralı askerinden olan ………..… piyadeleri, falanks adı verilen kare biçimli savaş dizilimi ile
süvarilere karşı etkili birlikler olmuşlardır
8- Roma toplumundaki patrici (soylular) ve pleb (halk) mücadelesi sonucunda ortaya çıkan, günümüz Avrupa Hukuku’nun
temelini oluşturan, Roma dönemine ait ilk yazılı kanunlara ……………… Kanunu denir.
9- ………..…….. Kanunları, Doğu Roma İmparatorluğu’nda 529-534 yılları arasında, Roma Hukuku temel alınarak hazırlatılan,
Corpus Juris Civilis (Yurttaşlar Hukuku Derlemesi) adı ile yürürlüğe giren kanunlardır.
10- Moğol İmparatorluğu’nun devlet yönetimi ve askerlik işlerini düzenleyen, Uygur alimlerinin yazılı hale getirdiği, Türk
töresinden hükümlere de yer veren kanunlara ………..…... Yasası denilmiştir.