17.3. Klasyfikacja ciggnikéw rolniczych Ciagniki rolnicze charakteryzuja sie wieloma parametrami, takimi jak: masa, moc silnika, uktad jezdny i wyposazenie specjalistyezne. Podstawowy podziat ciagnikéw jest zwiazany z budowa ich ukladu jezdnego, stad rozréznia sig ciagniki kotowe i gasienicowe. W wigkszosci krajow przewazaja ciagniki kotowe, a udziat ciggnikéw gasienicowych nie przekracza kilku procent. Ciagniki kolowe dzieli sig z kolei na jedno- i dwuosiowe. Najbardziej roz- powszechnione klasyezne rozwiazanic konstrukcyjne to ciagnik dwuosiowy z nape- dzana tylna osia, oznaczany symbolem 4K2. Symbol ten tlumaczy sie: 4K — ciagnik 4-kolowy, 2 — napedzane dwa kola. Stosowane sa tez ciagniki 4-kolowe z napedem na wszystkie kola, kt6ére w zaleznosci od wymiaréw kot przednich i tylnych dzieli signa dwie podgrupy. Jezeli kola przednie sq mniejsze od k6t tylnych, to taki ciagnik jest okreslany jako ciagnik z uzupelniajacym przednim napedem (4K2a), natomiast jezeli wszystkic kota ciagnika maja jednakowe wymiary, to nazwamy go ciagnikiem z dwoma napedami (4K4). Firmy zagraniczne stosujq oznaczenia 2WD i 4WD. Symbole te maja nastepujace znaczenie: 2WD (2 wheel drive) — ciagnik z napedem na dwa kola, 4WD (4 wheel drive) — ciagnik z napedem na cztery kota. Ze wzgledu na duza rozpietosé wielkosci ciggnikéw (tzn. ich masy i mocy) za pod- stawe ich klasyfikacji w krajach Europy srodkowo-wschodniej przyjeto nominalna site uciagu. Nominalna sila uciagu to wartosé sily uciagu uzyskana na Sciernisku, na glebie Sredniozwieztej, przy maksymalnej sprawnosci ciagnika. Maksymalna sprawnosé ciagnikéw kotowych wystepuje przy poslizgu két napedowych wynoszacym okolo 15%. Nominalng wartoé¢ sity uciagu mozna obliczyé w przyblizeniu wediug wzoru: FI 8G: gdzie: F, ~ sila uciagu [kN), @ —wspélezynnik przyczepnosci elementéw napedowych (k6l, gasienic) do gleby, G —obciadenie elementéw napedowych [KN]. Wartosé wspdlezynnika przyczepnosci g — przyjmuje sig umownie: g = 0,54 dla ciagnikéw kotowych i g = 0,6 dla ciagnikéw gasienicowych.Obciazenie G elementéw napedowych ciagnikéw kolowych o napedzangj tylnej osi (4K2) wyznacza sie na podstawie nognosci opon k6t napedowych: G=20 gizie: Q-nosnosé opon przy cisnieniu 0,1 MPa [KN]. W przypadku ciagnikéw z dwiema osiami napedzanymi (4K4) obciazenie ele- mentéw napedowych (G) oblicza sig stosujac poprawke na zmieniajace sig obciazenie k6t przednich i tylnych, wedlug wzoru: G=3,30 Tablica 17.2. Klasyfikacja ” ciagnikéw wedtug Systemu W przypadku ciagnikow z uzupelniajacym Meszyn Rolniczych (SMR) przednim napedem (4K2a) w obliczeniach uwzgled- {Nr | Nominaina Wymagana nia sig tylko naped podstawowy, a wiec tak jak dla_ | ‘#5¥ ee een ciagnikéw z napedzana tylna osia (4K2). 2Ea8 | Obowiazujaca aktualnic klasyfikacje ciggnikéw | 1 do 1 52-59 rolniczych podano w tabeli 17.2. A oto przykladowe 2 3 Tinie ciagniki spotykane w Polsce, przypisane do poszeze- - gélnych Klas ciagnikow zgodnie z tabela 17.2: z Seti asa klasa 1 — mikrociagnik jednoosiowy Terra, 4 6 25,7-30,0 klasa 2 —ciagnikz napedem na dwie osie T-4K-14A, [5 9 37-44 Aasa 3 — ciagnik z napedem na dwie osie TVS12, |g A 55735 Klasa 4— Ursus 2812, MF235, Mistral 40 Q), 7 20 88-110 klasa 5 — Ursus 3502, MF255, Klasa 6 ~ Ursus 1012 i 1014, Vision 105 (L), 2 Ed Labs klasa 7 — Ursus 1222 i 1224, Legend 135 (L), 9 50 150-200 Klasa 8 — Ursus 1614, 1634, 1934, Legend 185 @), |10 60 206-257 Klasa 9 ~ Valtra S-240, Zrédio: Krajowy System Maszyn klasa 10 -Valtra S 280, Rolniczych 17.4, Zasady doboru ciagnikéw Koszty mechanizacji maja zna- 7 ; cezacy udziat w kosztach produkeji 6 B gospodarstwa indywidualne |_| rolniczej i w Polsce stanowia okoto Bogsiem 35-41%. W kosztach mechanizacji naj- wiekszy udziat maja koszty amortyza- 15 5-40 10-50 50-200 >200 ha oji ciagnikéw i maszyn, ktére stanowia 40-50% kosztéw mechanizacji, a wiec w kosztach produkcji rolniczej koszty amortyzacji stanowia od 15 do 50%. Wielkos¢ koszt6w amortyzacji zalezy od ceny nabycia ciagnikow, poziomu rocznego wykorzystania oraz okresu . : : ich uzytkowania, Podejmujac decyzje Rumek 173. Wskainik potenjata mocy cggnikow zakupu ciagnikéw nalezy uwzglednié 742i: Strobacki 2003 Nekopodstawowe trzy grupy kryteriéw: agrotechniczne (gleba, kierunk technologie produkeji, wielkosé i polozenie pdl, fizjografia terenu), techniczne (parametry ciagnika) i ekonomiczne. Warunki agrotech- niczne wymuszajq niezbedne wyma- gania techniczne, ktore ograniczane sq przez kryteria ekonomiczne. Podstawowym punktem rozpoczecia rozwazan nad doborem ciagnikow powinno byé okreslenie potencjatu energetycznego ciagnikow w go- spodarstwie. Wystarezajacy poziom. energetyczny mozemy uznaé przyj- mujac wskaznik potencjatu mocy na poziomie 1,5 kW/ha UR (rys.17.3 i 17.4). Potrzebny potencjat mocy cia- gnikéw jest iloczynem powierzchni uzytkéw rolnych i wskaznika poten- cjalumocy. Waznym czynnikiem jest wybor marki (firmy) ciagnika. Posia- danie kilku ciagnikow tego samego producenta utatwia ich obstugiwanie ilepszy serwis techniczny. Poniewaz prawie wszyscy producenci ciagni- kéwrolniczych oferuja szeroka game modeli ciagnikéw pod wzgledem wielkogci mocy, zakresu wyposaze- nia standardowego i dodatkowego, podjecie decyzji wyboru marki cia- gnika jest trudne. Przykladowo na rysunku 17.5 a yo ho Oo ———— | wskagnik nasycenia moca [kWha} do10 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 >60 ha Rysunek 17.4. Wplyw wielkosci gospodarstwa na nasycenie moca ciagnikéw Zrédlo: Skrobacki 2003 60 czestotliwosé 1200- 1400- 1600- > 1800 1400 1600 1800 preedziat cenowy [DMIkW} <1000 1000- 1200 Rysunek 17.5. Rozklad ceny jednostkowej mocy ciq- gnika cigzkiego [DM/KW] Zrédio: opracowanie wlasne na podstawie DLZ-Trak- torenheft 1999 przedstawiono rozkiad liczby modeli ciagnikow wedhug ceny jednostkowej mocy (DM/KW) wyréaniajac 6 klas ceny jednostkowej. Najdrozsze modele ciagnikéw maja, ceng jednostkowa powyzej 1800 DM/kW i czesto jest to zwiqzane z bogatszym wypo- sazeniem dodatkowym, zapewniajacym czesto lepszy komfort pracy obstugujacego.