Ken Verstaan Rekeningkunde Graad 10 Onderwysersgids

Ken & Verstaan
Rekeningkunde
KABV
C O P Y
T I O N
O
PROM
Graad
10
Onderwysersgids
Elsabé Conradie • Derek Kirsch • Mandy Moyce
SM_Accounting_10_TG_220x297_CAPS_AFR.indd 1 2011/11/10 5:41 AM

Ken & Verstaan
Rekeningkunde
Graad 10
Onderwysersgids
Elsabé Conradie • Derek Kirsch • Mandy Moyce
CAPS Rek 10 OG.indb 1 2011/11/09 1:12 PM

cambridge university press
Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town,
Singapore, São Paulo, Delhi, Tokyo, Mexico City
Cambridge University Press

The Water Club, Beach Road, Granger Bay, Cape Town 8005, South Africa
www.cup.co.za
© Cambridge University Press 2012
This publication is in copyright. Subject to statutory exception

and to the provisions of relevant collective licensing agreements,
no reproduction of any part may take place without the written
permission of Cambridge University Press.
First published 2012
ISBN 9781107380646
Editor: Magda van der Walt

Typesetter: Laura Brecher
Translator: Mariaan Nel
..........................................................................
notice to teachers
The photocopy masters in this publication may be photocopied or
distributed [electronically] free of charge for classroom use within the
school or institution which purchases the publication. Worksheets and
copies of them remain in the copyright of Cambridge University Press
and such copies may not be distributed or used in any way outside the
purchasing institution.
..........................................................................
If you want to know more about this book or any other Cambridge
University Press publication, phone us at +27 21 4127800, fax us
at +27 21 419-8418 or send an e-mail to capetown@cambridge.org
Rek_S1_Intro.indd 2 2011/11/09 1:23 PM

Inhoud
Afdeling 1 Inleiding 1
Oorsig en progressie van onderwerpe 4
Afdeling 2 Beplanning 9
Jaarlikse onderrigplan 9
Daaglikse onderrigplan 11
Afdeling 3 Assesseringstake 23
Aanbiedings/Verslae 23
Toetse 31
Projekte 45
Eksamens 78
Gevallestudies 81
Afdeling 4 Notas/wenke vir onderwysers 95
Afdeling 5 Powerpoint®
Afdeling 6 Oplossing vir die aktiwiteite 113
Hoofstuk 1: Inheemse rekeningkundige stelsels en informele ondernemings 113
Hoofstuk 2: Etiek 115
Hoofstuk 3: Beginsels van AARP 117
Hoofstuk 4: Interne kontrole 117
Hoofstuk 5: Finansiële rekeningkunde van ’n alleenhandelaar 120
Hoofstuk 6: Boekhouding van ’n alleenhandelaar –
Hersiening van Graad 9-inhoud 124
Hoofstuk 7: Boekhouding van ’n alleenhandelaar – Debiteure 141
Hoofstuk 8: Boekhouding van ’n alleenhandelaar – Krediteure 153
Hoofstuk 9: Boekhouding van ’n alleenhandelaar –
Bykomende kontanttransaksies en die Kleinkasjoernaal 166
Hoofstuk 10: Boekhouding van ’n alleenhandelaar – Die Algemene Joernaal 193
Hoofstuk 11: Rekonsiliasie van kontrolerekeninge en Debiteure- en
Krediteurelyste 209
Hoofstuk 12: Gekombineerde boekhouding-aktiwiteite 214
Hoofstuk 13: Belasting op toegevoegde waarde (BTW) 230
Hoofstuk 14: Salarisse en lone 233
Hoofstuk 15: Finansiële rekeningkunde van ’n alleenhandelaar –
Finale rekeninge en jaareinde-aansuiwerings 250
Finansiële state 302
Interpretasie van finansiële state 321
Hoofstuk 18: Kosteberekening 327
Hoofstuk 19: Begroting 331
Hoofstuk 20: Hersieningsaktiwiteite 333
Afdeling 7 Modereringsmatryse 345
Afdeling 8 Dokumente 353

Afdeling 1
INLEIDING
1. Vakdoelwitte
Dit is noodsaaklik om leerders bewus te maak van hoe belangrik Rekeningkunde
en die relevante toepassing daarvan is in hedendaagse loopbaankeuses waarin
entrepreneuriese vaardighede juis so betekenisvol is. Daar moet ernstig gepoog
word om ’n belangstelling en passie vir hierdie vak in elke leerder aan te wakker.
Elke leerder se individuele talente en vermoëns moet in ag geneem word
sodat hierdie belangstelling in elkeen ontwikkel kan word tot sy of haar volle
potensiaal.
Die volgende doelwitte behoort in die aanbieding van hierdie vak bereik te word:
• Om deur middel van progressie die leerder se bestaande kennis met die
nuwe vakinhoud te verbind
• Om die inhoud op ’n betekenisvolle wyse en met voldoende verwysing na
lewenswerklike situasies te benader
• Om die inhoud op so wyse aan te bied dat leerders dit begryp eerder as om
die vakinhoud bloot te memoriseer
• Om ’n verskeidenheid aanbiedingstrategieë te gebruik
• Om skriftelike werk gereeld te kontroleer en te verseker dat betekenisvolle
evaluerings plaasvind
• Om gereelde huiswerkopdragte te gee sodat leerders kan konsolideer en
hulle werk op hierdie wyse kan hersien.
Dit is verder ons doelwit om aan leerders die kennis en vaardighede oor te
dra wat ’n geskikte basis vir ’n suksesvolle loopbaan of vir verdere studie in
hierdie vakgebied sal vorm.
2. Boeke en portefeuljes
2.1 Oefeningboeke
Ons beveel aan dat leerders die volgende oefeningboeke aanskaf vir Graad 10
Rekeningkunde:
• ’n Algemene Joernaal
• ’n Joernaal met agt kolomme
• ’n Kasboek met drie kolomme
Daar is ’n werkboek beskikbaar waarin die kolomme vir elke aktiwiteit
reeds opgetrek is, wat dus baie tyd bespaar, maar nie alle leerders sal dit kan
bekostig nie, so hierdie drie oefeningboeke is voldoende.
2.2 Leerders se portefeuljes

’n B4-grootte koevert werk baie goed as ’n leerdersportefeulje. Dit neem min
spasie op, dit is goedkoop, en dit verseker dat elke leerder se assesseringstake
netjies in die klas beskikbaar is vir nasiening. Die volgende inligting moet
voor op die koevert verskyn: Die leerder se naam en van; graad en afdeling;
leerarea en vakonderwyser.
Die portefeulje moet ook die volgende afdelings bevat:
• Inhoud/intervensiebladsy met ’n verklaring van egtheid (outentiekheid)
• Kontroletoetse

• Eksamens
• Gevallestudies/aanbiedings
• Projek
• Informele assesserings
2.3 Intervensie (ingryping) met leerders

As ’n leerder aanhoudend swak presteer of probleme veroorsaak, moet sy
ouers of versorgers in kennis gestel word. Enige interaksie met die ouers moet
per brief of telefoon geskied, ’n rekord moet van sulke interaksie gehou word
en moet ook na die betrokke graad toesighouer aangestuur word.
Jy moet probeer om minstens een uur per week beskikbaar te wees vir ekstra
klasse – teken dit sorgvuldig as leerder intervensie aan.
Portefeuljes behoort nooit die klaskamer te verlaat nie – dieselfde geld vir
die werkblaaie nadat hulle in die portefeulje geplaas is. Na elke toets of
Kurrikulum- en Assesseringsaktiwiteit (“CASS”-aktiwiteit) moet die leerder se
intervensieblad (die voorblad van die portefeulje) aan die ouers gestuur word
vir ondertekening – dit hou die ouers voortdurend op hoogte van leerders
se punte. Enige intervensie met die ouer/leerder moet ook op hierdie blad
aangeteken word, indien die ouer jou tydens ’n oueraand sou besoek.
2.4 Onderwysersportefeuljes
Hierdie portefeulje behoort die volgende te bevat:
• Voorblad met toepaslike inligting
• Inhoudsopgawe
• Vakriglyne
• Onderwyser se skedule/rooster
• Puntelyste (die volgende inligting moet aangedui word: vak/leerarea,
graad, leerder se naam en punte, datum waarop formele opdrag voltooi is,
assesseringsblad/onderwerp van die opdrag/hoogste punt wat behaal kan
word)
• Assesseringsprogramme
• Jaarbeplanner en dagbeplanner
• Bewys van nasiening/moderering (intern en ekstern)
• Beleidsdokumente (NKV, NPA, vorderings- en bevorderingsvereistes)
• Afdelings vir die volgende:
Rekeningkunde: Kontroletoetse, eksamens, gevallestudies, skriftelike
verslae, projekte, informele assesserings
Die assesseringsmatrys vir beide die eksamenvraestel en die nasien-
memorandum behoort by elke afdeling ingesluit te word
• Inligting oor die leerder en interaksie met ouers/intervensie
• Departementele inligting en omsendbriewe (die dokumente vir
Deurlopende Assesseringsriglyne en die Leerareas/Vakriglyne)
• Memorandums van vakvergaderings
3. Wat is Rekeningkunde?
Uit die KABV-dokument
Rekeningkunde fokus op die meting van prestasie en prosesse en die
kommunikasie van finansiële inligting oor ekonomiese sektore heen. Die
dissipline verseker dat daar gehou word by beginsels soos etiese gedrag,
deursigtigheid en rekenpligtigheid (toerekeningsvatbaarheid). Dit gaan oor
die logiese, stelselmatige en akkurate seleksie en optekening van finansiële
inligting en transaksies, asook die samestelling, ontleding, interpretasie
2 afdeling 1 • inleiding

en kommunikasie van finansiële state en bestuursverslae vir gebruik deur
belanghebbendes.
Die vak behels rekeningkundige kennis, vaardighede en waardes en fokus
op die finansiële rekeningkunde, bestuursrekeningkunde en oudit-terreine.
Hierdie terreine dek ’n breë spektrum rekeningkundige begrippe en
vaardighede om leerders voor te berei op verskeie loopbaangeleenthede.
Die tabel hieronder toon die hoof onderwerpe in die Rekeningkunde
kurrikulum.
Kurrikulum Onderwerp
Finansiële 1. Rekeningkunde begrippe (terminologie,
rekeningkunde definisies, dubbele inskrywings, ens.)
2. Beginsels van AARP
3. Boekhouding (brondokumente, joernale,
grootboeke, proefbalanse, ens.)
4. Rekeningkundige vergelyking
5. Finale rekeninge en finansiële state (insluitend
aansuiwerings en verhoudings)
6. Salarisse en lone
7. Belasting op toegevoegde waarde (BTW)
8. Rekonsiliasies (bank, debiteure en krediteure)
Bestuursrekeningkunde 9. Kosteberekening (vervaardiging, ens.)
10. Begroting
Hulpbronbestuur 11. Inheemse rekeningkunde (slegs Graad 10)
12. Vaste (tasbare) bates
13. Voorraad
14. Etiek
15. Kontroles
4. Die doel van Rekeningkunde

Rekeningkunde-leerders sal in staat wees om:
• finansiële en ander relevante data te kan opteken, ontleed en interpreteer
ten einde ingeligte besluite te neem
• finansiële inligting doeltreffend aan te bied en/of te kommunikeer deur
Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyke (AARP) saam met
huidige ontwikkelings en wetgewing te gebruik
• hulle begrip van fundamentele rekeningkundige begrippe te kan ontwikkel
en demonstreer
• vaardighede, kennis en waardes in verband bring met werklike situasies
ten einde die balans tussen teorie en praktyk te verseker, om sodoende
tot die wêreld van werk en/of hoër onderrig te kan toetree, en om
selfontwikkeling aan te moedig.
• eie finansies en aktiwiteite verantwoordelik en doeltreffend te organiseer
en te bestuur
• in bekende en onbekende situasies en op oordeelkundige en stelselmatige
wyse beginsels toe te pas en probleme op te los en sodoende die vermoë
ontwikkel om probleme in die konteks van die verskillende terreine van
Rekeningkunde te identifiseer en op te los.
• kritiese, logiese en analitiese vermoëns te ontwikkel om hulle in staat te
stel om vaardighede op bestaande en nuwe situasies toe te pas.
afdeling 1 • inleiding 3

• die volgende eienskappe ontwikkel:
– etiese gedrag
– goeie oordeel
– deeglikheid
– ordelikheid
– akkuraatheid
– netheid
• die eise van ’n rekeningkundige loopbaan met vertroue te hanteer, beide
met die hand en/of elektronies.
5. Tydstoekenning aan Rekeningkunde op die skoolrooster

Die onderrigtyd, op die rooster, vir Rekeningkunde is 4 ure per week per
graad; dit wil sê vir Graad 10, 11 en 12.
6. Vereistes vir die aanbieding van Rekeningkunde as vak

Dit is die skool se verantwoordelikheid om die hulpmiddels te verskaf wat
nodig is vir die aanbieding van Rekeningkunde as vak.
6.1 Elke leerder moet die volgende hê:
6.1.1 ’n Handboek
6.1.2 Rekeningkunde skryf behoeftes of ’n werkboek
6.1.3 ’n Sakrekenaar.
6.2 Die onderwyser moet die volgende hê:
6.2.1 ’n Verskeidenheid handboeke om as verwysingsmateriaal te
gebruik
6.2.2 Beleide, byvoorbeeld ’n opsomming van die King Kode 111
6.2.3 Ooreenkoms vir ’n vennootskap
6.2.4 Wetgewing, byvoorbeeld Maatskappyewet no 71 van 2008
6.2.5 Kodes van professionele liggame, bv. die kodes van SAIGR
(“SAICA”) en SAIPR (“SAIPA”).
6.2.6 Brosjures van SAID
6.2.7 Brosjures van banke
6.2.8 Toegang tot ’n rekenaar en die Internet.
7. Oorsig en progressie van onderwerpe
ONDERWERP Graad 10 Graad 11 Graad 12

Inheemse Vergelyking van Geen Geen
rekeningkundige rekeningkundige stelsels
stelsels van die informele en formele
sektore
Etiek Etiese kode en basiese beginsels Identifikasie en ontleding • Rol van professionele
van etiek vir ondernemings van etiese gedrag wat van liggame vir rekenmeesters
toepassing is op finansiële • Dissiplinêre en strafmaatreëls
omgewings met verwysing na vir nie-nakoming van die
rekenpligtigheid, deursigtigheid gedragskode
en volhoubaarheid • Beleide wat etiese gedrag
beheer, bv. King Kode 111
• Basies beginsels van die
Maatskappyewet
Beginsels van AARP Van toepassing op Van toepassing op Van toepassing op maatskappye
alleenhandelaars vennootskappe en organisasies
sonder ’n winsoogmerk (klubs)

ONDERWERP Graad 10 Graad 11 Graad 12
Interne kontrole Basiese interne Demonstrasie van kennis • Toepassing van interne
kontroleprosesse van interne ouditprosesse, kontrole- en interne
soos die verdeling van pligte, ouditprosesse in ’n sake-
dokumentasie, fisiese kontroles omgewing
en interne oudit • Begrip van die verskil tussen
die rolle van interne en
eksterne ouditeure
Rekeningkundige Begrippe wat verband hou met Begrippe wat verband hou met Begrippe wat verband hou met
begrippe alleenhandelaars vennootskappe en klubs maatskappye en vervaardigers
Boekhouding Boekhoudingsprosesse vir Unieke inskrywings en Unieke inskrywings en
alleenhandelaars rekeninge vir vennootskappe rekeninge vir maatskappye
en klubs
Rekonsiliasies Voorbereiding van debiteure- Voorbereiding van Ontleding en interpretasie
en krediteurelyste om rekonsiliasiestate deur na van bank-, debiteure- en
met die debiteure- en bank- en krediteurestate te krediteurerekonsiliasies en
krediteurekontrolerekeninge te rekonsilieer ouderdomsontleding
rekonsilieer
Rekeningkundige Ontleding van transaksies van Ontleding van transaksies van Ontleding van transaksies van
vergelyking alleenhandelaars vennootskappe en klubs maatskappye
Belasting op Begrippe van Belasting op Berekening van Belasting op Grootboekrekeninge van
toegevoegde waarde Toegevoegde Waarde Toegevoegde Waarde Belasting op Toegevoegde
Waarde
Salarisse en lone Verduideliking, berekening Geen Geen
en optekening van salaris- en
loonskale, betalings in die
joernale en oorboeking na die
Grootboek
Vaste (tasbare) bates Berekening en optekening van Optekening van verkrygings en Interpretasie en verslaglewering
waardevermindering verkope van vaste bates oor die beweging, waardasie en
kontrole van vaste bates
Voorraad Deurlopende voorraadstelsel, Verduideliking van die verskille Validasie en waardasie van
begrippe en inskrywings in tussen deurlopende en voorraad/inventaris d.m.v. die
boeke periodieke voorraadstelsels deurlopende en periodieke
• Optekening van transaksies voorraadstelsels:
d.m.v. die periodieke • Spesifieke identifikasie (van
voorraadstelsel kosprys per eenheid)
• Eerste-in Eerste-uit (EIEU)
• Geweegde gemiddelde
Finale rekeninge en • Voorbereiding van • Voorbereiding van • Voorbereiding van finale
finansiële state finale rekeninge van finale rekeninge van rekeninge van maatskappye
alleenhandelaars vennootskappe • Voorbereiding, ontleding en
• Voorbereiding, ontleding en • Voorbereiding, ontleding en interpretasie van finansiële
interpretasie van finansiële interpretasie van finansiële state van maatskappye
state van alleenhandelaars state van vennootskappe
• Voorbereiding van state vir
ontvangstes en betalings vir
klubs
• Voorbereiding van die
finansiële state vir klubs
• Verskille tussen die finansiële
state van vennootskappe en
klubs
Kosteberekening Kostebegrippe en basiese Kosteberekening en Voorbereiding, aanbieding,
berekeninge Grootboekrekeninge ontleding en interpretasie
van Produksiekostetaat en
eenheidskoste
Begroting Begrippe met betrekking tot Voorbereiding en aanbieding Ontleding, interpretasie
begroting van kontantbegrotings en en vergelyking van
Geprojekteerde Inkomstestate kontantbegrotings en
van alleenhandelaars Geprojekteerde Inkomstestate
van alleenhandelaars en
maatskappye

8. Wat is assessering?
Assessering is ’n volgehoue, beplande proses waarin inligting oor die
prestasie van leerders geïdentifiseer, versamel en geïnterpreteer word d.m.v.
verskillende vorms van assessering.
Assessering behoort beide formeel en informeel te wees. In albei gevalle moet
gereelde terugvoer aan leerders verskaf word om hulle leerervarings te verdiep.
8.1 Informele assessering

Informele assessering is ’n daaglikse nagaan van ’n leerder se vordering.
Dit word gedoen deur waarnemings, besprekings, praktiese demonstrasies,
leerder-onderwyser konferensies, informele klaskamerinteraksies, ens.
Informele assessering hoef nie opgeteken te word nie en leerder of
onderwyser kan hierdie assesseringstake nasien.
Informele assessering is baie belangrik ten einde leerders te help leer en besin
oor hul eie prestasie, asook vir onderwysers om leerders te identifiseer wat
ondersteuning nodig het met dele van die werk wat afgehandel is.
Informele assesseringstake word onderstreep in die Daaglikse Onderrigplan
in Afdeling 2: Beplanning van hierdie Onderwysersgids.
8.2 Formele assessering

Alle assesseringstake wat ’n formele assesseringsprogram vir die jaar opmaak,
word as formele assessering beskou. Formele assesseringstake word nagesien
en formeel opgeteken deur die onderwyser vir die doeleindes van progressie
en sertifisering. Alle Formele Assesseringstake is onderhewig aan nasiening/
moderering.
’n Assesseringsprogram moet in die Onderwysersportefeulje ingesluit word.
Graad 10 Assesseringsprogram
Termyn 1 Termyn 2 Termyn 3 Termyn 4
Aanbieding/Verslag
Jaareind-eksamen
Halfjaar-eksamen
Gevallestudie
Assessering
Jaarpunt
Projek
Totaal
Toets
Toets
Totale punte 50 100 50 200 50 100 300

Skakel om na 10 20 20 20 10 20 100 300 400
’n punt uit: (50 ÷ 5) (100 ÷ 5) (50 ÷ 2,5) (200 ÷ 10) (50 ÷ 5) (100 ÷ 5)
8.3 Soorte assessering

Verskillende soorte assessering moet deur die jaar as formele assesseringstake
gebruik word.
Inligting oor die verskillende soorte formele assesseringstake en wanneer
elkeen voltooi behoort te word, word in vet druk aangedui in die Daaglikse
Onderrigplan in Afdeling 2: Beplanning van hierdie Onderwysersgids.

Voorbeelde van formele assesseringstake word verskaf in Afdeling 3:
Assessering in hierdie Onderwysersgids.
Die volgende is voorbeelde van verskillende soorte assessering.
8.3.1 Aanbieding
Aanbiedings kan skriftelik of mondelings wees, maar daar moet bewyse
van die aanbieding wees. Alle kriteria wat gebruik word om die aanbieding
te assesseer, moet vooraf met die leerders bespreek word. Waar die
hulpmiddels beskikbaar is, moet leerders aangemoedig word om elektroniese
aanbiedings te gebruik.
8.3.2 Verslag
’n Verslag is gewoonlik die skriftelike bewyse van ’n opname, ontleding of
ondersoek. Dit sal gewoonlik korter as ’n projek wees en spesifiek gefokus
wees op die onderwerp, byvoorbeeld, ’n onderneming het jou gevra om te
bepaal of dit likiditeitsprobleme ondervind. Dit impliseer dikwels dat daar
met ’n kundige oor ’n probleem gekonsulteer moet word en daarom hou dit
nou verband met probleemoplossing.
8.3.3 Gevallestudie
Daar word vir die leerders ’n werklike situasie, probleem of insident wat
verband hou met ’n spesifieke onderwerp, gegee. Daar word van hulle
verwag om ’n bepaalde rol aan te neem om die posisie te verwoord. Hulle
put uit hulle eie ervaring, die ervaring van die portuurgroep of kennis wat
hulle vooraf opgedoen/geleer het om die probleem te interpreteer, ontleed
en op te los.
Koerantberigte, tydskrifartikels, televisie- of radio-aanbiedings maak
uitstekende gevallestudies. Leerders lees en/of luister, dink oor die inligting
na en neem dan ingeligte besluite. Vrae kan wissel van laerorde-direkte
aanhalings uit artikels tot hoër orde, wanneer leerders gevra word om
kommentaar te ontleed en moontlike voorstelle te maak. Gevallestudies is ’n
goeie manier om die onderwerp nuut en relevant te hou.
8.3.4 Toets
Twee toetse, wat onder gekontroleerde omstandighede geskryf word, word
vir Graad 10 voorgeskryf. Hierdie toetse moet aan die volgende voldoen.
• Toetse word op dieselfde dag deur alle leerders in dieselfde graad geskryf.
• Alle leerders skryf dieselfde toets.
• Die toetse word onder eksamenomstandighede afgelê.
• Vrae voldoen aan jaareind-eksamenstandaarde.
• In gevalle waar daar meer as een onderwyser is, moet ooreengekom word
oor die omvang asook die datum en tyd van die toets.
• Die tydsduur van elk van hierdie toetse is minstens een uur vir 100 punte.
• Toetse dek die verskillende kognitiewe vlakke, op dieselfde wyse as die
eksamens.
• Toetse sluit ook “probleemoplossing”-vaardighede in.
• Toetse dek ’n verskeidenheid onderwerpe, soos bepaal deur die
werkskedule en assesseringsplan.
Die twee toetse behoort in Termyn 1 en 3 geskryf te word.

8.3.5 Projek
Die projek is verpligtend en slegs een projek word per jaar aanbeveel.
Wanneer ’n projek voorberei word, moet die volgende minimum vereistes in
gedagte gehou word.
• Leerders moet die nodige leiding ontvang voor hulle met die projek begin
en hulle vordering moet gereeld nagegaan word.
• Sekere dele van die projek word in die klas voltooi ten einde onderwysers
in staat te stel om vordering voortdurend na te gaan.
• Alle kriteria wat gebruik word om die projek te assesseer moet met die
leerders bespreek word.
• Projekte word gewoonlik oor ’n langer tydperk voltooi aangesien hulle die
een of ander navorsing vereis, wat dan gekonsolideer moet word voordat
die seleksie van relevante inligting en die voorbereiding van ’n skriftelike
dokument as bewys gedoen moet word.
• Projekte bestaan dikwels uit die een of ander soort probleem.
• Navorsing mag deel uitmaak van die projek – die projek self is ’n
bewys van die werk wat gedoen is. Dit is egter nie altyd die geval nie.
Byvoorbeeld, die gerekenariseerde rekeningkundeprogramme sal nie
navorsing behels nie, maar eerder vaardighede ontwikkel.
Ons stel voor dat die projek nader aan die einde van die eerste termyn
aangepak word en ingehandig word in die tweede termyn.
8.3.6 Eksamens
Eksamens word breedvoerig gedek in Afdeling 2: Beplanning van die
Onderwysersgids. Hier is egter basiese inligting met betrekking tot eksamens
Probleemoplossing
Ongeveer 10% van alle eksamens moet probleemoplossingsvrae
wat kritiese en kreatiewe denke vereis, aanspreek. Dit sluit werklike
probleme binne die konteks van die Rekeningkunde-kurrikulum in. Die
probleemoplossingsvrae moet ’n verskeidenheid kognitiewe vaardighede
dek (soos bespreek in Stap 5 van Hoe om ’n eksamenvraestel op te stel
– Afdeling 3: Assesseringstake). “Oppervlakkige” probleemoplossingsvrae
mag geheue- of begripsvaardighede in bekende scenario’s behels, terwyl
“diep” probleemoplossingsvrae gewoonlik kreatiewe oplossings in nuwe
en onbekende scenario’s behels, terwyl almal binne die omvang van die
Rekeningkunde-kurrikulum val.
Hoewel verhoudings en ontleding baie interessante probleemoplossingsvrae
kan vorm, gaan die onderwerp van probleemoplossing baie verder en
behoort dit in alle dele van die kurrikulum geïntegreer te word sodat leerders
die vaardighede ontwikkel om die kennis wat hulle opgedoen te kan toepas.
Hier is ’n paar riglyne vir die hantering van “diep” probleemoplossingsvrae.
• Leerders identifiseer probleme uit die rekeningkunde inligting wat
verskaf word.
• Leerders haal die toepaslike inligting aan om hulle opinies van die
probleme te staaf.
• Leerders verskaf geldige en gepaste oplossings.

CAPS Rek 10 OG.indb 9
TERMYN 1
Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5 Week 6 Week 7 Week 8 Week 9 Week 10
Onderwerp Inheemse Inheemse Etiek Beginsels van Optekening van krediettransaksies Kleinkasjoernaal en optekening van nuwe Optekening van
rekeningkundige rekeningkundige Hersiening van AARP met debiteure en krediteure – korting kontanttransaksies (KOJ, KBJ) (lenings, vaste deposit, transaksies in
stelsels stelsels rekeningkundige Interne kontrole toegestaan en korting ontvang en rente op lopende rekening, rente op bankoortrekking, die Algemene
Hersiening van Hersiening van begrippe wat in toelae (DJ, DAJ, KJ, KAJ) bankkoste, geweierde tjeks) Joernaal (korting
rekeningkundige rekeningkundige Graad 9 gedek is Brondokumente, Grootboeke, Brondokumente, Algemene Grootboek, Proefbalans, toegestaan
begrippe wat in begrippe wat in Proefbalans, rekeningkundige rekeningkundige vergelyking gekanselleer,
Graad 9 gedek is Graad 9 gedek is vergelyking rente op
agterstallige
rekeninge,
oninbare skulde,
Rekeningkunde Graad 10
onttrekking
van goedere
deur eienaar,
Afdeling 2
regstelling van
beplanning
foute)
Assessering Aanbieding Informeel Toets

Opsomming van Jaarlikse Onderrigplan
TERMYN 2
Onderwerp Optekening van transaksies in die BTW Salarisse en lone Finale rekeninge van ’n alleen Hersiening Eksamens
Algemene Joernaal (oninbare skulde, handelaar en jaareinde-
onttrekking van goedere deur eienaar, aansuiwerings – waardevermindering
regstelling van foute); Grootboeke;
Proefbalans; rekeningkundige
vergelyking
Voorbereiding van debiteure-
en krediteurelyste om met
kontrolerekeninge ooreen te kom
Gekombineerde aktiwiteite van KOJ,
KBJ, DJ, DAJ, KJ, KAJ, AJ, Grootboeke;
rekeningkundige vergelyking
Assessering Projek: boekhouding Informeel Halfjaareksamens
2011/11/09 1:12 PM
10
TERMYN 3

Onderwerp Finale rekeninge – alleenhandelaar Finansiële state – Inkomstestaat, Balansstaat, notas tot Interpretasie van finansiële state – Interpretasie en
Jaareinde-aansuiwerings (vooruitbetaalde en opgelope uitgawes, finansiële state likiditiet, solvensie, winsgewendheid hersiening
vooruitontvange inkomste en opgelope inkomste, handelsvoorraadtekorte Toepassing van beginsels van AARP
en verbruikersvoorrade voorhande, oninbare skulde, regstelling van foute),
Algemene Grootboek, insluitend finale-rekeningeafdeling, rekeningkundige
vergelyking, Vooraansuiweringsproefbalans, Na-aansuiweringsproefbalans, Na-
afsluitingsproefbalans, terugskrywing van jaareinde-aansuiwerings
Assessering Gevallestudie en test
TERMYN 4
afdeling 2 • Beplanning
Onderwerp Kosteberekening Begrotings Hersiening en eksamenvoorbereiding Eksamen Administrasie en
Rekeningkundige beplanning
begrippe
Assessering Informeel Finale eksamen
2011/11/09 1:12 PM
Graad 10 Rekeningkunde
Daaglikse onderrigplan
TERMYN 1
Week 1 (Inheemse rekeningkundige stelsels en rekeningkundige begrippe)
Periode 1 Inheemse Bespreking van informele en formele sektore. Handboek Hoofstuk 1
rekeningkundige Doen Gevallestudie 1.1 en Aktiwiteit 1.1 in die klas. pp. 1–6
stelsels Deel leerders in groepe op vir die assesseringstaak/
aanbieding.
Periode 2 Inheemse Assesseringstaak 1: Aanbieding – 50 punte Handboek Hoofstuk 1
rekeningkundige Gee opdrag vir die aanbieding van informele pp. 6–8 of ’n ander
stelsels rekeningkunde. Bespreek met die leerders die vraelys variasie in die
Rekeningkundige en kriteria wat gebruik sal word om die aanbieiding te Onderwysersgids
begrippe assesseer. Hoofstuk 1 pp. 6–8 Gebruik PowerPoint®/
Aan die onderwyser: Doen die aanbieding oor inheemse transparant om rubriek
boekhouding en hersiening van rekeningkundige te wys
begrippe gelyktydig om te assesseer watter leerders Handboek Hoofstuk 5
ondersteuning nodig het en om leerders vir die nuwe pp. 42–52
Graad 10-werk voor te berei. Gebruik PowerPoint®/
Bespreking van rekeningkundige begrippe: eienaarsbelang transparant
(kapitaal), bates, laste, ens. Hoofstuk 5 pp. 42–52.
Doen Aktiwiteite 5.1–5.5 in die klas.
Huiswerk: Aktiwiteit 5.6 (p. 53)
Periode 3 Inheemse Bespreek vordering met aanbieding. Handboek Hoofstuk 5
rekeningkundige Merk Aktiwiteit 5.6. pp. 54–59
stelsels
Bespreek rekeningkundige begrippe. Hoofstuk 5 pp. 54–59.
Rekeningkundige
Doen Aktiwiteit 5.7 en Gevallestudie 5.4 mondelings in
begrippe
die klas.
Huiswerk: Aktiwiteit 5.8
Periode 4 Rekeningkundige Merk Aktiwiteit 5.8. Handboek Hoofstuk 6
begrippe – Bespreek die rekeningkundige vergelyking en pp. 60–66
boekhouding dubbelinskrywingsbeginsel. Hoofstuk 6 pp. 61–63.
van ’n
Doen Aktiwiteite 6.1–6.2 in die klas (pp. 65–66).
alleenhandelaar
Huiswerk: Aktiwiteite 6.3–6.4 (p. 66)
Gaan gereeld na hoe leerder met die aanbieding vorder en
beantwoord vrae. Bespreek watter leerders gereed is om
die aanbieding in die volgende les te doen.
Week 2 (Inheemse rekeningkundige stelsels en rekeningkundige begrippe)

Periode 1 Inheemse Leerders doen aanbieding oor die vraelys van informele PowerPoint®
rekeningkundige rekeningkunde (20 minute). aanbiedings/plakkate/
stelsels Merk Aktiwiteite 6.3–6.4 (pp. 65–66). ander aanbiedings deur
Rekeningkundige leerders
Klasbespreking oor die proses vir die vasstelling van
begrippe verkoopprys, koste van verkope (p. 67) Handboek Hoofstuk 6
pp. 65–67
stelsels Merk Aktiwiteite 6.5–6.6 (p. 67). ander aanbiedings deur
Rekeningkundige Bespreek kontant- en krediettransaksies, brondokumente, leerders
begrippe joernale, dubbelinskrywingstelsel, grootboeke, ens. Handboek Hoofstuk 6
(pp. 68–76). pp. 67–77
Periode 3 Inheemse Bespreek vordering met aanbieding. PowerPoint®
rekeningkundige Leerders doen aanbieding oor die vraelys van informele aanbiedings/plakkate/
stelsels rekeningkunde (20 minute). ander aanbiedings deur
Rekeningkundige Merk Aktiwiteite 6.7–6.8 (p. 77). leerders
begrippe Handboek Hoofstuk 6
Bespreek joernale en oorboeking na die grootboeke.
pp. 77–82
Huiswerk: Aktiwiteite 6.9 (p. 79) en 6.10 (p. 82)
11

stelsels Merk Aktiwiteite 6.9–6.10. ander aanbiedings deur
Rekeningkundige leerders
Bespreek die Debiteuregrootboek en Krediteuregrootboek
begrippe (p. 82). Handboek Hoofstuk 6
pp. 82–88
Doen Aktiwiteit 6.11 (p. 83) in die klas met leerders.
Huiswerk: Informele assessering pp. 84–88
Week 3 (Etiek en rekeningkundige begrippe)
Periode 1 Etiek en Merk informele assessering op p. 84. Handboek Hoofstuk 6
rekeningkundige Aan die onderwyser: Doen etiek en rekeningkundige pp. 84–88
begrippe begrippe van Graad 9-inhoud gelyktydig. en
Verduidelik die etiese kode van toepassing op alle partye in Handboek Hoofstuk 2
die finansiële omgewing. Bespreek basiese beginsels van oor Etiek pp. 9–14
etiek: leierskap, dissipline, deursigtigheid, rekenpligtigheid, Gebruik PowerPoint®
regverdigheid, volhoubaarheid, verantwoordelike bestuur aanbieding/transparante
met die klas (Hoofstuk 2 pp. 9–13). oor etiek
Huiswerk: Leerders soek koerantartikels wat handel oor
etiek. Aktiwiteite 2.1–2.2 (pp. 13–14)
Periode 2 Etiek en Merk Aktiwiteite 2.1–2.2 (p. 13). Handboek Hoofstuk 6
rekeningkundige Bespreek koerantartikels oor etiek. pp. 88–91
Huiswerk: Gevallestudie 2.1 oor etiek (pp. 15–16),
grondlyntoetse 1–5 (pp. 88–91) pp. 13–16
PowerPoint®
aanbieding/transparante
oor etiek
Koerant- en
tydskrifartikels
Periode 3 Etiek en Merk Gevallestudie 2.1 (pp. 14–16). Handboek Hoofstuk 6
rekeningkundige Merk grondlyntoetse 1–5 (pp. 88–91). pp. 92–96
Bespreek koerantartikels oor etiek.
pp. 14–19
Huiswerk: Gevallestudie 2.2 oor etiek (pp. 17–18),
grondlyntoetse 6–7 (pp. 92–94) Koerant- en
tydskrifartikels
Periode 4 Etiek en Merk Gevallestudie 2.2 (pp. 17–18) Handboek Hoofstuk 6
rekeningkundige Merk grondlyntoetse 6–7 (pp. 92–94) pp. 92–98
Bespreek gevallestudie en koerantartikels oor etiek.
pp. 17–19
Huiswerk: Grondlyntoetse 8.1–8.2 (pp. 95–96)
Koerant- en
tydskrifartikels
Week 4 (Beginsels van AARP en Interne kontrole)
Periode 1 Beginsels van Merk grondlyntoetse 8.1–8.2 (pp. 95–96). Handboek Hoofstuk 6
AARP Bespreek AARP (Algemeen Aanvaarde Rekeningkunde pp. 95–96
Praktyk). Gee die definisie en verduideliking van Hoofstuk 3 oor beginsels
beginsels van AARP: Historiese koste, omsigtigheid, van AARP pp. 20–26
wesenlikheid, ondernemingsentiteitreël, lopende saak, en PowerPoint®
toevallingsbeginsel (pp. 20–25). aanbieding/transparante
Huiswerk: Aktiwiteit 3.1 (p. 26) oor beginsels van AARP
Grondlyn-assessering: Deel informele toets oor
rekeningkundige begrippe uit om vas te stel watter
leerders hulp nodig het met rekeningkundige begrippe
wat in Graad 9 gedek is.
Periode 2 Beginsels van Merk Aktiwiteit 3.1 (p. 26) Handboek Hoofstuk 3
AARP Merk informele toets. Bespreek probleemareas waarna pp. 25–26
Interne kontrole opgelet is toe die klastoets gemerk is. Hoofstuk 4 oor interne
Doen Aktiwiteit 3.2 mondelings in die klas. kontrole p. 27
Definieer en verduidelik wat bedoel word met interne PowerPoint®
kontrole. Gebruik die skoolsnoepie as voorbeeld. aanbieding/transparante
oor interne kontrole
12 afdeling 2 • Beplanning

Periode 3 Interne kontrole Identifiseer en verduidelik basiese interne kontroleprosesse Handboek Hoofstuk 4
(pp. 27–34). pp. 27–35
Huiswerk: Aktiwiteit 4.1 (p. 35) PowerPoint®
oor interne kontrole
Periode 4 Interne kontrole Merk Aktiwiteit 4.1 (p. 35). Handboek Hoofstuk 4
Bespreek basiese interne kontroleprosesse. pp. 35–41
Doen Aktiwiteite 4.2–4.3 (pp. 35–36) in die klas en merk. PowerPoint®
Huiswerk: Gevallestudie 4.1–4.2 (pp. 38–42)
Week 5 (Debiteure)
Periode 1 Debiteure – Merk Gevallestudie 4.1–4.2 (pp. 37–41). Handboek Hoofstuk 4
korting Bespreek kredietverkope en redes vir korting toegestaan pp. 37–41
toegestaan (pp. 99–102). Handboek Hoofstuk 7
Doen Aktiwiteit 7.1 (p. 101) met leerders in die klas op die oor Debiteure
skryfbord. pp. 98–102
Huiswerk: Aktiwiteit 7.2 joernale (p. 102) Gebruik PowerPoint®
vir korting toegestaan
Periode 2 Debiteure – Merk Aktiwiteit 7.2 joernale; doen grootboeke of Handboek Hoofstuk 7
korting Aktiwiteit 7.2 met leerders in die klas. Toon die invloed pp. 102–104
toegestaan van een van die transaksies vir korting toegestaan op die
rekeningkundige vergelyking.
Huiswerk: Aktiwiteite 7.3–7.4 (pp. 103–104)
Periode 3 Debiteure – Merk Aktiwiteite 7.3–7.4 (pp. 103–104). Handboek Hoofstuk 7
debiteurekorting Bespreek redes vir korting en stappe wat gevolg word pp. 103–114
wanneer terugsendings plaasvind (pp. 105–110).
Doen Aktiwiteit 7.5 (pp. 110–111) met leerders in die klas.
Huiswerk: Aktiwiteit 7.6 (pp. 113–114) joernale
Periode 4 Debiteure – Merk Aktiwiteit 7.6. Wys weer inskrywings in Algemene Handboek Hoofstuk 7
debiteurekorting Grootboek. pp. 114–115
Doen Aktiwiteit 7.7 (p. 114) met leerders in die klas.
Week 6 (Debiteure/Krediteure)
Periode 1 Debiteure Merk Aktiwiteit 7.8 (p. 115). Handboek Hoofstuk 7
Leerders doen Aktiwiteit 7.9 in die klas en merk. pp. 116–119
Periode 2 Debiteure Doen informele assessering op p. 117 in die klas en merk Handboek Hoofstuk 7
Interne kontrole om vas te stel watter leerders hulp nodig het. pp. 112–118
Bespreek interne kontrole oor debiteure (p. 112).
Periode 3 Krediteure – Bespreek redes vir korting ontvang en brondokumente wat Handboek Hoofstuk 8
korting ontvang gebruik word (pp. 120–122). pp. 119–125
Doen Aktiwiteit 8.1 (p. 123) met leerders in die klas. PowerPoint®
Huiswerk: Aktiwiteit 8.2 (pp. 124–125) aanbieding/transparante
oor krediteure
Periode 4 Krediteure – Merk Aktiwiteit 8.2 (p. 124). Handboek Hoofstuk 8
korting Bespreek korting vanaf krediteure, brondokumente wat pp. 124–129
ontvang en gebruik word en stappe om te volg (pp. 125–128). PowerPoint®
krediteurekorting aanbieding/transparante
oor krediteure
Huiswerk: Aktiwiteit 8.4 (p. 129) – slegs joernale
Week 7 (Debiteure/Krediteure/Kleinkas)
Periode 1 Krediteure – Merk Aktiwiteit 8.4 (pp. 129–130) joernale. Handboek Hoofstuk 8
korting Doen grootboeke met leerders in die klas. pp. 129–132
ontvang en Huiswerk: Aktiwiteit 8.5 (pp. 131–132)
krediteurekorting
Periode 2 Debiteure en Merk Aktiwiteit 8.5 (pp. 131–132). Handboek Hoofstuk 8
krediteure Huiswerk: Aktiwiteit 8.6 (p. 132) en 8.7 (pp. 133–135) pp. 131–135
afdeling 2 • Beplanning 13

Periode 3 Debiteure en Merk Aktiwiteite 8.6–8.7. Handboek Hoofstuk 8
krediteure Bespreek interne kontrole oor krediteure (p. 128). p. 128 en pp. 132–136
Rekeningkundige Huiswerk: Informele assessering (p. 136)
vergelyking
Interne kontrole
Periode 4 Kleinkas Merk informele assessering op p. 135. Handboek Hoofstuk 8
Interne kontrole Bespreek kleinkasprosedure, voorskotstelsel vir kleinkas en p. 135
interne kontrole oor kleinkas op pp.137–139. Handboek Hoofstuk 9
Huiswerk: Aktiwiteit 9.1 (p. 140) pp. 137–140
PowerPoint® aanbieding
oor kleinkas
Week 8 (Kleinkas en bykomende kontanttransaksies)
Periode 1 Kleinkas Merk Aktiwiteit 9.1 (p. 140). Handboek Hoofstuk 9
Wys voorbeelde pp. 140–143 in die klas. pp. 140–146
Bespreek interne kontrole vir kleinkas op p. 145.
Huiswerk: Aktiwiteit 9.2 (p. 144) en informele
assessering 9.1 (pp. 145–146)
Periode 2 Kleinkas Merk Aktiwiteit 9.2 en informele assessering 9.1. Handboek Hoofstuk 9
Bykomende Bespreek kredietkaarttransaksies en geweierde tjeks pp.144–153
kontant (pp. 146–150).
transaksies – Doen Aktiwiteit 9.3 (p. 147) en Aktiwiteit 9.4 (p. 150) met
geweierde tjeks leerders in die klas.
Huiswerk: Aktiwiteit 9.5 (p. 151) en Aktiwiteit 9.6 (p. 153)
Periode 3 Bykomende Merk Aktiwiteite 9.5–9.6. Handboek Hoofstuk 9
kontant Bespreek rente op lopende rekening en bankoortrekking, pp. 151–159
transaksies – bankkoste, aftrekorders en debietorders en die PowerPoint®
rente op lopende wesenlikheidsbeginsel van AARP (pp. 153–157). aanbieding/transparante
rekening en
oortrekking,
bankkoste, Huiswerk: Aktiwiteit 9.8 (pp. 158–159)
aftrekorders en
debietorders,
AARP
Periode 4 Bykomende Merk Aktiwiteit 9.8 (p. 158). Handboek Hoofstuk 9
kontant Bespreek oordrag op aankope (pp. 159–160). pp. 159–161
transaksies –
oordrag op
aankope Huiswerk: Aktiwiteit 9.10 (p. 161)
Week 9 (Bykomende kontanttransaksies)

Periode 1 Bykomende Merk Aktiwiteit 9.10. Handboek Hoofstuk 9
kontant Bespreek vaste deposito’s en lenings (pp. 161–167). pp. 161–168
transaksies – PowerPoint®
Doen Aktiwiteit 9.11 (p. 165) en Aktiwiteit 9.13 (p. 168) met
vaste deposito’s aanbieding/transparante
leerders in die klas.
en lenings
Huiswerk: Aktiwiteit 9.12 (p.168) – slegs joernale
Periode 2 Bykomende Merk Aktiwiteit 9.12 (joernale). Doen grootboek en Handboek Hoofstuk 9
kontant rekeningkundige vergelyking met leerders. pp. 168–170
transaksies – Bespreek rente gekapitaliseer (p. 165 en p. 169).
lenings
Gee memorandum vir Aktiwiteite 9.14, 9.17, 9.18 en 9.19
aan leerders vir verryking.
Periode 3 Bykomende Merk Aktiwiteit 9.15 (p. 171). Handboek Hoofstuk 9
kontant Doen Aktiwiteit 9.16 (p. 173) in die klas en merk. pp. 170–174
transaksies –
Huiswerk: Informele assessering 9.2 (p. 174)
rekeningkundige
vergelyking
Periode 4 Bykomende Merk informele assessering 9.2. Handboek Hoofstuk 9
kontant Doen informele assessering 9.3 (p. 177) en informele pp. 174–180
transaksies – assessering 9.4 (p. 179) in die klas om vas te stel watter
rekeningkundige leerders ondersteuning nodig het.
vergelyking

Week 10 (Algemene Joernaal)
Periode 1 Algemene Bespreek kansellasie van korting op geweierde tjeks, rente Handboek Hoofstuk 10
Joernaal – op agterstallige rekeninge (pp. 182–189). pp. 182–189
kanselleer korting Doen Aktiwiteit 10.1 (p. 189) met leerders in die klas. PowerPoint®
op geweierde aanbieding/transparante
Huiswerk: Aktiwiteit 10. 2 (p. 189)
tjeks, rente op
agterstallige
rekeninge
Periode 2 Algemene Merk Aktiwiteit 10.2. Handboek Hoofstuk 10
Joernaal – Bespreek oninbare skulde pp. 190–194. pp. 189–196
oninbare skulde PowerPoint® aanbieding
Doen Aktiwiteit 10.3 (p. 195) in die klas.
Huiswerk: Aktiwiteit 10.4 (p. 195) en Aktiwiteit 10.5 (p. 197)
Periode 3 Algemene Merk Aktiwiteite 10.4–10.5. Handboek Hoofstuk 10
Joernaal – Bespreek onttrekking van goedere deur eienaar pp. 197– pp. 195–201
transaksies met 200. Doen Aktiwiteit 10.6 (p. 200) met leerders in die klas. PowerPoint® aanbieding
eienaar
Huiswerk: Aktiwiteit 10. 7 (p. 201)
AARP
Bespreek beginsels van AARP wat van toepassing is.
Periode 4 Algemene Merk Aktiwiteit 10.7 (p. 201). Handboek Hoofstuk 10
Joernaal – Bespreek regstelling van foute (pp. 202–203). pp. 201–205
regstelling van
foute
Assesseringstaak 2
Skryf ’n kontroletoets tydens die Maart-toetsreeks – 100 punte/1 uur
Sien afdeling oor assesseringstake vir ’n voorbeeld.
TERMYN 2
Week 1 (Debiteure en krediteure rekonsiliasies)
Periode 1 Algemene Merk Aktiwiteite 10.9–10.10. Handboek Hoofstuk 10
Joernaal Bespreek interne kontrole oor debiteure en krediteure pp. 204–205
Debiteure en en prosedures met betrekking tot kontrolerekeninge en Hoofstuk 11
krediteure hulpgrootboeke (pp. 208–210). rekonsiliasie van
Huiswerk: Aktiwiteit 11.1 (pp. 210–212) debiteure en krediteure
pp. 208–212
PowerPoint® aanbieding
Periode 2 Debiteure- en Merk Aktiwiteit 11.1 (pp. 210–212). Handboek Hoofstuk 11
Krediteure Handig Assesseringstaak 3 uit: Projek Boekhouding. pp. 210–219
kontrole Bespreek met leerders die minimum vereistes en kriteria
rekeninge en wat vir assessering gebruik sal word. Minimum 50 punte.
interne kontrole
Bespreek kontrolerekeninge en Debiteure- en Krediteurelys
(pp. 212–215).
Huiswerk: Aktiwiteit 11.3 (pp. 217–219)
krediteure Huiswerk: Aktiwiteit 11.4 (pp. 219) pp. 217–220
rekonsiliasie
Periode 4 Debiteure en Merk Aktiwiteit 11.4 (p. 220). Handboek Hoofstuk 11
krediteure Doen Aktiwiteit 11.5 (pp. 220–221) in die klas en merk. pp. 220–222
rekonsiliasie
Week 2 (Gekombineerde aktiwiteite)
krediteure Doen informele assessering (p. 222) in die klas en merk – pp. 221–223
rekonsiliasies identifiseer leerders wat hulp nodig het.
Periode 2 Gekombineerde Gaan voortdurend vordering op Assesseringstaak 3 Handboek Hoofstuk 12
aktiwiteite projek na. pp. 225–228
Huiswerk: Aktiwiteit 12.1 (Joernale) pp. 225–228
Periode 3 Gekombineerde Merk Aktiwiteit 12.1 (Joernale) (pp. 225–228). Handboek Hoofstuk 12
aktiwiteite Huiswerk: Aktiwiteit 12.1 (Grootboeke en Proefbalans) pp. 225–231
(pp. 228–231)

Periode 4 Gekombineerde Merk Aktiwiteit 12.1 (Grootboeke en Proefbalans) Handboek Hoofstuk 12
aktiwiteite (pp. 228–231). pp. 228–233
Week 3 (BTW)
Periode 1 BTW Merk Aktiwiteite 12.3–12.4 (pp. 231–233). Handboek Hoofstuk 12
Verduidelik die basiese begrippe van BTW. pp. 231–235
Huiswerk: Versamel betaalstrokies van kruideniersware en Handboek Hoofstuk 13
merk nulkoersitems. Doen informele assessering 12.1–12.3 pp. 237–238
(pp. 233–235).
Periode 2 BTW Deel memorandum vir informele assessering 12.1–12.3 uit – Handboek Hoofstuk 13
leerders merk by die huis. pp. 237–241
Bespreek BTW-begrippe (nut van BTW, doel van BTW, BTW- PowerPoint®
beginsels , nulkoersitems en items wat BTW uitsluit, huidige aanbieding oor BTW
BTW-koers).
Doen Aktiwiteit 13.1 (p. 239).
Huiswerk: Aktiwiteite 13.2–13.3 (p. 241) in die klas
Periode 3 BTW Merk Aktiwiteite 13.2–13.3 (p. 241). Handboek Hoofstuk 13
Bespreek BTW-berekeninge (pp. 243–244). pp. 241–247
Doen Aktiwiteite 13.4–13.6 (pp. 245–246) in die klas en merk. PowerPoint®
aanbieding
Huiswerk: Aktiwiteit 13.7 (p. 246) en Gevallestudie 13.1 (p. 247)
Leerders handig projek oor boekhouding in.
Periode 4 BTW Merk Aktiwiteit 13.7 (p. 246) en Gevallestudie 13.1 (p. 247). Handboek Hoofstuk 13
Bespreek etiese vraagstukke rondom BTW. pp. 241–248
Doen informele assessering op p.248 en merk.
Week 4 (Salarisse en lone)

Periode 1 Salarisse en lone Bespreek die verskil tussen salarisse en lone en salarisskale. Handboek Hoofstuk 14
Etiek Bespreek etiese vraagstukke rondom kontrakte en betalings in pp. 251–253
lyn met verantwoordelikhede. PowerPoint®
Doen voorbeeld met leerders in die klas (p. 253). aanbieding/
Huiswerk: Aktiwiteit 14.1 (p. 253) transparante
Periode 2 Salarisse en lone Merk Aktiwiteit 14.1 (p. 253). Handboek Hoofstuk 14
Etiek Bespreek aftrekkings (LBS, pensioenfonds, lidmaatskap aan pp. 253–259
unies), werkgewer se bydraes (pensioenfonds, WVF, mediese PowerPoint®
fonds, VOH) en etiese vraagstukke met betrekking tot lone aanbieding/
en salarisse en die rol van unies (pp. 254–257). transparante
Huiswerk: Aktiwiteit 14.2 (p. 257), Aktiwiteit 14.4 (p. 259)
Periode 3 Salarisse en lone Merk Aktiwiteit 14.2 (p. 257) en Aktiwiteit 14.4 (p. 260). Handboek Hoofstuk 14
– joernale Bespreek Lonejoernaal. pp. 257–262
Periode 4 Salarisse en Merk Aktiwiteit 14.6 (p. 262). Handboek Hoofstuk 14
lone – KBJ en Bespreek KBJ en oorboeking na die grootboek (pp. 262–271). pp. 262–272
oorboeking
na Algemene
Grootboek Huiswerk: Aktiwiteit 14.8 (p. 272)
Week 5 (Salarisse en lone)

Bespreek voorbeeld (pp. 272–276). pp. 272–277
Periode 2 Salarisse en lone Merk Aktiwiteit 14.9 (pp. 276–277). Handboek Hoofstuk 14
Bespreek voorbeeld (pp. 277–281). pp. 277–282
Doen Aktiwiteit 14.11 (p. 282) met leerders in die klas. pp. 282–283

Bespreek inkomstebelasting-berekeninge en etiek pp. 283–290
(pp. 284–287) en interne kontrole (p. 289).
Doen Aktiwiteit 14.13 (p. 286) in die klas en merk.
Huiswerk: Gevallestudie 14.1 (p. 287), informele assessering
14.1 (p. 290) om vas te stel watter leerders hulp benodig.
Week 6 (Finale rekeninge: jaareinde-aansuiwerings)

Periode 1 Salarisse en lone Merk Gevallestudie 14.1 en informele assessering 14.1. Handboek Hoofstuk 14
Bespreek rekeningkundige vergelyking en salarisse en lone. pp. 287–293
Huiswerk: Gevallestudie 14.2 (p. 291)
Periode 2 Finale Merk Gevallestudie 14.2 (p. 291). Handboek Hoofstuk 15
rekeninge – Bespreek rekeningkundige siklus en sluitingsoordagte pp. 299–308
Rekeningkundige (pp. 299–306). PowerPoint®
siklus en aanbieding/
sluitings transparante
oordragte Huiswerk: Aktiwiteit 15.2 (pp. 307–308)
Periode 3 Finale rekeninge Merk Aktiwiteit 15.2 (p. 307). Handboek Hoofstuk 15
– sluitings Huiswerk: Aktiwiteit 15.3 (p. 308) pp. 307–309
oordragte
– sluitings Doen informele assessering 15.1 (p. 310) in die klas en merk. pp. 308–310
oordragte
Periode 1 Beginsels van Bespreek beginsels van AARP (p. 311). Handboek Hoofstuk 15
AARP Doen Aktiwiteit 15.5 in die klas en merk. pp. 311–314
Jaareinde- Inleiding tot waardevermindering, twee metodes PowerPoint®
aansuiwerings – (waardevermindering op kosprys en op verminderde aanbieding/
waarde drawaarde (pp. 313–314) transparante
vermindering
Periode 2 Jaareinde- Merk Aktiwiteit 15.6 (p. 314). Handboek Hoofstuk 15
aansuiwerings – Doen Aktiwiteit 15.7 (p. 317) met leerders in die klas. pp. 314–319
waarde
Bespreek voorbeeld (pp. 317–318).
vermindering
aansuiwerings – Doen Aktiwiteit 15.9 (p. 319) met leerders in die klas. p. 319
waarde
vermindering
Periode 4 Jaareinde- Merk Aktiwiteit 15.10 (p. 319). Gebruik Aktiwiteit 15.11 in Handboek Hoofstuk 15
aansuiwerings – ekstra klasse met leerders wat hulp nodig het. pp. 319–321
waarde Bespreek AARP-flits (p. 320).
vermindering
AARP
Week 8 (Hersiening)
aansuiwerings Bespreek interne kontrole oor vaste bates (p. 321). pp. 321–322
– waarde
vermindering
Interne kontrole
Periode 2 Waarde Merk Aktiwiteit 15.15 (p. 322). Handboek Hoofstuk 12
vermindering Huiswerk: Hoofstuk 12 Aktiwiteit 12.2 (pp. 228–229) pp. 228–229
Hersiening
Periode 3 Hersiening Merk Aktiwiteit 12.2 (p. 229). Handboek Hoofstuk 12
Huiswerk: Informele assessering 12.1 en 12.2 (pp. 233–234) pp. 233–234
Periode 4 Hersiening Merk informele assessering 12.1. Handboek Hoofstuk 12

Doen informele assessering 12.3 in die klas en merk. pp. 233–245

Weke 9–10
Assesseringstaak 4: Halfjaar-eksamen – minimum van 200 punte
Die Junie-vraestel moet sommige van die volgende onderwerpe dek:
• Beginsels van AARP
• Interne kontrole oor debiteure, krediteure
• Etiek
• Joernale (KOJ, KBJ, DJ, DAJ, KJ, KAJ, AJ, KKJ) en brondokumente
• Algemene Grootboek, Debiteuregrootboek, Krediteuregrootboek
• Rekeningkundige vergelyking
• Debiteure en krediteure rekonsiliasies
• BTW beginsels
• Salarisse en lone
• Finale rekeninge en sluitingsoordragte (sonder enige aansuiwerings)
• Waardevermindering – bateregister of Algemene Grootboekrekeninge
TERMYN 3
Week 1 (Debiteure en krediteure rekonsiliasies)
Periode 1 Junie eksamen: Bespreek probleemareas in Junie-eksamenvraestel. Inleiding Handboek Hoofstuk 15
Jaareinde- tot vooruitbetaalde en opgelope uitgawes – verwys na pp. 323–327
aansuiwerings – wesenlikheidsbeginsel (pp. 323–326). PowerPoint®
vooruitbetaalde Doen Aktiwiteit 15.16 (p. 326) met leerders in die klas. aanbieding/
en opgelope Huiswerk: Aktiwiteit 15.17 (p. 327) transparante
uitgawes
AARP
aansuiwerings – Inleiding tot vooruitontvange inkomste en opgelope pp. 327–332
vooruitontvange inkomste – wesenlikheidsbeginsel (pp. 327–331). PowerPoint®
inkomste, aanbieding/
opgelope transparante
inkomste Huiswerk: Aktiwiteit 15.19 (p. 332)
Periode 3 Jaareinde- Merk Aktiwiteit 15.19 (pp. 332). Handboek Hoofstuk 15

aansuiwerings Huiswerk: Aktiwiteit 15.20 (pp. 333–334) pp. 332–334
Periode 4 Jaareinde- Merk Aktiwiteit 15.20 (pp. 333–334). Handboek Hoofstuk 15

aansuiwerings Stel handelsvoorraadtekort en verbruiksgoedere pp. 333–342
– handels voorhande bekend. Bespreek interne kontrole oor voorraad PowerPoint®
voorraadtekorte (pp. 335–341). aanbieding/
en verbruiks transparante
Doen Aktiwiteit 15.21 (p. 338) en Aktiwiteit15. 22
goedere
(p. 341) met leerders in die klas.
voorhande
Interne kontrole
aansuiwerings Doen informele assessering 15.2 (pp. 342–343) in die klas pp. 342–343
ten einde leerders wat hulp nodig het, te identifiseer.
Periode 2 Jaareinde- Bespreek probleemareas wat duidelik word uit informele Handboek Hoofstuk 15
aansuiwerings assessering 15.2. pp. 343–345
en jaareinde- Hersien sluitingsoordragte en finale rekeninge. pp. 343–346
aansuiwerings
en jaareinde- Huiswerk: Aktiwiteit 15.26 (pp. 347–348) pp. 345–348
aansuiwerings
Week 3 (Finale rekeninge en jaareinde-aansuiwerings)
aansuiwerings
aansuiwerings

en jaareinde- Huiswerk: Informele assessering 15.3 (p. 353) pp. 351–354
aansuiwerings
Periode 4 Finale rekeninge Merk informele assessering 15.3 in die klas – identifiseer Handboek Hoofstuk 15
en jaareinde- leerders wat hulp nodig het. Bespreek probleemareas. pp. 353–354
aansuiwerings
Week 4 (Terugskrywing van aansuiwerings/finansiële state)
Periode 1 Terugskrywing Bespreek terugskrywing van aansuiwerings. Doen voorbeeld Handboek Hoofstuk 15
van met leerders in die klas (pp. 355–358). pp. 355–358
aansuiwerings Huiswerk: Aktiwiteit 15.29 (p. 358)
Periode 2 Terugskrywing Merk Aktiwiteit 15.29 (p. 358). Handboek Hoofstuk 15
van Doen Aktiwiteit 15.30 (p. 359) in die klas en merk. pp. 358–359
aansuiwerings
Periode 3 Assesserings Gevallestudie: Finale rekeninge en aansuiwerings of oor Gevallestudie
taak 5 Salarisse en lone – sien voorbeeld onder assesseringstake
in Onderwysersgids – Minimum 50 punte.
Periode 4 Finansiële Bespreek doel van finansiële state en rekeningkundige siklus Handboek Hoofstuk 16
state van ’n (p. 363). pp. 363–377
alleenhandelaar Doen Aktiwiteit 16.2 (p. 375) met leerders in die klas. PowerPoint®
Huiswerk: Aktiwiteit 16.3 (p. 377) aanbieding/
transparante
Week 5 (Finansiële state)
Periode 1 Finansiële Merk Aktiwiteit 16.3 (p. 377). Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Doen Aktiwiteit 16.4 (p. 378) in die klas en merk. pp. 377–387
alleenhandelaar –
Huiswerk: Aktiwiteit 16.5 (p. 386) – slegs aansuiwerings en
nota vir vaste
Inkomstestaat
bates
Periode 2 Finansiële Merk aansuiwerings en Inkomstestaat van Aktiwiteit 16.5 Handboek Hoofstuk 16
state van ’n (p. 386). pp. 386–387
alleenhandelaar Huiswerk: Aktiwiteit 16.5 (p.3 86) Balansstaat
Periode 3 Finansiële Merk Aktiwiteit 16.5 (p. 386) Balansstaat. Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Huiswerk: Aktiwiteit 16.6 (p. 388) aansuiwerings en pp. 386–389
alleenhandelaar Inkomstestaat
Periode 4 Finansiële Merk Aktiwiteit 16.6 (p. 388) aansuiwerings en Inkomstestaat. Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Huiswerk: Aktiwiteit 16.6 (p. 388) Balansstaat pp. 388–389
alleenhandelaar
state van ’n Huiswerk: Aktiwiteit 16.7 (p. 389) aansuiwerings en pp. 388–391
alleenhandelaar Inkomstestaat
Periode 2 Finansiële Merk Aktiwiteit 16.7 (p. 389) aansuiwerings en Inkomstestaat Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Huiswerk: Aktiwiteit 16.7 (p. 389) Balansstaat pp. 389–391
alleenhandelaar
Periode 3 Finansiële Merk Aktiwiteit 16.7 (p. 389) Balansstaat Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Huiswerk: Gevallestudie 16.1 (pp. 391–392) aansuiwerings pp. 389–393
alleenhandelaar en Inkomstestaat
Periode 4 Finansiële Merk Gevallestudie 16.1 (pp. 391–392) aansuiwerings en Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Inkomstestaat. pp. 391–393
alleenhandelaar Huiswerk: Gevallestudie 16.1 (pp. 391–392) Balansstaat

Periode 1 Finansiële Merk Gevallestudie 16.1 (pp. 391–392) Balansstaat. Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Huiswerk: Aktiwiteit 16.8 (p. 393) pp. 391–394
alleenhandelaar
Periode 2 Finansiële Merk Aktiwiteit 16.8 (p. 393). Handboek Hoofstuk 16
state van ’n Huiswerk: Aktiwiteit 16.9 (p. 396) Balansstaat p. 393
alleenhandelaar
state van ’n Huiswerk: Informele assessering 16.1 (p. 395) p. 396
alleenhandelaar

Periode 4 Finansiële Merk informele assessering 16.1 (p. 395) m vas te stel watter Handboek Hoofstuk 16
state van ’n leerders benodig hulp met die voorbereiding van finansiële p. 395
alleenhandelaar state.
Week 8 (Interpretasie van finansiële state)

Periode 1 Interpretasie van Bespreek interpretasie van finansiële state (bruto wins op Handboek Hoofstuk 17
finansiële state verkope, bruto wins op koste van verkope, netto wins op pp. 399–406
verkope, bedryfsuitgawes op verkope, bedryfswins op
verkope, bedryfskapitaalverhouding, vuurproefverhouding,
solvabiliteitsverhouding, opbrengs op ekwiteit).
Doen voorbeeld oor die interpretasie van finansiële state
met leerders in die klas.
Periode 2 Interpretasie van Merk Aktiwiteit 17.1 (p. 407). Handboek Hoofstuk 17
finansiële state Huiswerk: Aktiwiteit 17.2 (p. 409) pp. 407–409

finansiële state Huiswerk: Aktiwiteit 20.12 (p. 458) pp. 412–413, 458
finansiële state p. 458
Periode 4 Interpretasie van Doen informele assessering 17.1 (p. 413) in die klas en merk Handboek Hoofstuk 17
finansiële state merk om leerders wat hulp nodig het, te identifiseer. p. 413
Periode 1 Hersiening Volgens leerders se behoeftes – sien Hoofstuk 20 vir Handboek Hoofstuk 20
hersieningsaktiwiteite.
Assesseringstaak 6
Dit behoort nader aan die einde van die derde termyn gedoen te word (September-toetsreeks)
Kontroletoets – 1 uur/100 punte – Finansiële state en interpretasie van finansiële state

TERMYN 4
Week 1 (Kosteberekening)
Periode 1 Kosteberekening Verskaf definisie en verduideliking van basiese Handboek Hoofstuk 18
kosteberekeningbeginsels – direkte arbeid, indirekte arbeid, pp. 415–418
direkte materiaal, indirekte materiaal, fabrieksbokoste, PowerPoint®
direkte koste (primêre koste ), veranderlike koste, vaste koste, aanbieding/
goedere in bewerking. transparante
Doen Aktiwiteit 18.1 (p. 415) in die klas.
Periode 2 Kosteberekening Merk Aktiwiteite 18.2–18.3 (pp. 417–418). Handboek Hoofstuk 18
Praat oor direkte koste en eenheidskoste. pp. 417–421
Doen Aktiwiteit 18.4 (p. 419) in die klas. PowerPoint®
aanbieding/
Doen voorbeeld (p. 419) met leerders.
transparante
Periode 3 Kosteberekening Merk Aktiwiteit 18.5 (p. 421). Handboek Hoofstuk 18
Doen Aktiwiteit 18.6 (p. 422) in die klas en merk. pp. 421–426
Klasbespreking oor die toepassing van die beginsels van PowerPoint®
interne kontrole in kosteberekening, asook etiese gedrag aanbieding/
met betrekking tot ’n vervaardigingsonderneming. transparante
Huiswerk: Gevallestudie 18.1 (pp. 426–427)
Periode 4 Kosteberekening Merk Gevallestudie 18.1 (pp. 426–427). Handboek Hoofstuk 18
Doen informele assessering 18.1 (p. 425) in die klas en merk. pp. 424–425
Identifiseer leerders wat hulp in kosteberekening benodig. PowerPoint®
aanbieding/
transparante
Week 2 (Begroting)
Periode 1 Begroting Gee definisie en verduideliking van die basiese Handboek Hoofstuk 19
begrippe van begroting – kontantbegroting, nulbasis- pp. 429–433
begroting, kapitaalbegroting, langtermynbegroting, PowerPoint®
mediumtermynbegroting aanbieding/
Huiswerk: Aktiwiteit 19.1 (p. 433) transparante
Periode 2 Begroting Merk Aktiwiteit 19.1 (p. 433). Handboek Hoofstuk 19
Bespreek debiteure-invorderingstermyn en krediteure- pp. 433–436
betalingstermyn (pp. 434–436). PowerPoint®
Doen voorbeeld (p. 435) aanbieding/
transparante
Periode 3 Begroting Merk Aktiwiteite 19.2–19.3 (pp. 435–436) Handboek Hoofstuk 19
Bespreek Geprojekteerde Inkomstestaat (p. 436). pp. 435–441
Doen voorbeeld (pp. 437–438) in die klas. PowerPoint®
aanbieding/
transparante
Periode 4 Begroting Merk Aktiwiteite 19.4–19.5 (pp. 440–441). Handboek Hoofstuk 19
Interne kontrole Klasbespreking oor hoe begrotings vir die doeleindes van pp. 440–441
interne kontrole gebruik kan word.
Week 3 (Hersieningsaktiwiteite)
Periode 1 Hersienings Rekeningkundige begrippe en joernale Handboek Hoofstuk 20
aktiwiteite pp. 444–446
Periode 2 Hersienings Rekeningkundige begrippe – Algemene Joernaal en Handboek Hoofstuk 20
aktiwiteite Algemene Grootboek pp. 447–449
Periode 3 Hersienings Rekeningkundige begrippe – grootboeke Handboek Hoofstuk 20
Periode 4 Hersienings Rekeningkundige begrippe – rekeningkundige vergelyking Handboek Hoofstuk 20
Periode 1 Hersienings Rekeningkundige begrippe – rekonsiliasie van Handboek Hoofstuk 20
aktiwiteite kontrolerekeninge pp. 451–452
Periode 2 Hersienings Rekeningkundige begrippe – salarisse en lone Handboek Hoofstuk 20

Periode 3 Hersienings Interne kontrole, etiek en beginsels van AARP
aktiwiteite
Periode 4 Hersienings Finale rekeninge en aansuiwerings Handboek Hoofstuk 20
Periode 1 Hersienings Finansiële state Handboek Hoofstuk 20
Periode 2 Hersienings Finansiële state Handboek Hoofstuk 20
Periode 3 Hersienings Interpretasie van finansiële state Handboek Hoofstuk 19
Periode 4 Hersienings Kosteberekening en BTW Handboek Hoofstuk 19
Periode 1 Hersienings Begrotings Handboek Hoofstuk 20
aktiwiteite p. 460
Periode 2 Hersienings Werk voorbeeldvraestelle uit
aktiwiteite
aktiwiteite
aktiwiteite
Weke 7–9
Assesseringstaak 7
Jaareindeksamen – 300 punte/3 ure
Die November-eksamenvraestel moet sommige van die volgende onderwerpe dek:
• Beginsels van AARP
• Interne kontrole
• Etiek
• Joernale en brondokumente
• Algemene Grootboek, Debiteuregrootboek, Krediteuregrootboek
• Debiteure en krediteure rekonsiliasies
• BTW beginsels
• Salarisse en lone
• Finale rekeninge en sluitingsoordragte
• Jaareinde-aansuiwerings
• Finansiële state en interpretasie
• Kosteberekening
• Begrotings

Afdeling 3
assesseringstake
1. Soorte assessering:
Aanbiedings/Verslae
HOOFSTUK 1: Inheemse rekeningkundige stelsels en

informele ondernemings
Aanbieding
Aanbiedings kan skriftelik of mondelings gedoen word, maar daar moet
bewyse wees van die aanbieding. Alle kriteria wat gebruik sal word om die
aanbieding te assesseer, moet met die leerders bespreek word voordat hulle
met die aanbieding begin. As die hulpmiddels beskikbaar is, moet leerders
aangemoedig word om elektroniese aanbiedings te doen.
Ons stel egter voor dat die onderwyser ’n nasienrubriek gebruik om die
aanbieding te assesseer.
Verslag
’n Verslag is gewoonlik die skriftelik bewyse van ’n opname, ontleding of
ondersoek. Dit sal gewoonlik korter as projek wees en spesifiek gefokus wees
op die onderwerp, byvoorbeeld, ’n onderneming het jou gevra om te bepaal
of dit likiditeitsprobleme ondervind of nie. Dit impliseer dikwels dat daar
met ’n kundige oor ’n probleem gekonsulteer sal word en daarom hou dit
verband met probleemoplossing.
Leerders kan ook gevra word om ’n verslag te skryf na ’n velduitstappie,

byvoorbeeld, na ’n besoek aan ’n plaaslike fabriek.
Voorstelle
• Hierdie assesseringstaak behoort in die eerste termyn gedoen te word
(gedurende die eerste week).
• Leerders kan in groepe van twee of drie verdeel word.
• Die onderwyser moet die vereistes en nasienrubriek met die leerders
bespreek wanneer die taak uitgedeel word.
• Leerders kan die aanbieding tuis voltooi, maar die onderwyser moet hulle
vordering voortdurend nagaan.
• Die minimum totaal vir die aanbieding behoort 50 punte te wees.
23

Navorsing en aanbieding (opsies 1 en 2)
Notas aan onderwyser
Daar word van die leerders verwag om onderhoude te voer met twee
eienaars van klein ondernemings in hulle gemeenskap. Een onderneming
moet ’n informele onderneming wees wat ’n inheemse rekeningkundige
stelsel gebruik, en die ander een ’n formele onderneming wat ’n formele
rekeningkundige stelsel gebruik. Leerders handig ’n skriftelike aanbieding
in en doen ’n vyf-minute mondelinge aanbieding aan die klas oor hulle
bevindinge.
Moedig die leerders aan om, indien moontlik, twee ondernemings te
identifiseer wat dieselfde soort produk verkoop. Voorbeeld is: blomverkopers,
vrugte- en groenteverkopers, ens.
Hierdie taak moet in Week 1 van Termyn 1 aan die leerders gegee word, en
ingeneem word in Week 2 van Termyn 1. Die onderwyser moet die leerders
se vordering voortdurend monitor.
Vorige kennis
• Leerders is in Graad 8 en 9 blootgestel aan begrippe rondom entrepreneurskap.
• Basiese begrotings- en kostebegrippe is ook in Graad 8 en 9 gedek.
• Leerders mag toegang hê tot informele handelaars in hulle gemeenskappe.
• Ouers mag leerders help met inligting oor informele handelaars.
• Dit is die onderwyser se verantwoordelikheid om te verseker dat leerders
toegang het toe die inligting wat vir hierdie aanbieding benodig word.
Onderwyser se instruksies aan leerders
• Leerders werk in pare of in groepe van drie of vier.
• Leerders word een les gegee waarin hulle hulleself op hierdie taak kan
voorberei. Gebruik hierdie les om die volgende te doen:
– Deel leerders in pare of groepe op.
– Gee vir die leerders die instruksies vir die aanbieding.
– Laat leerders toe om deur die rubriek te lees en vrae te vra.
– Gee vir leerders tyd om die aanbieding te bespreek en te besluit wie wat
sal doen.
– Maak seker dat die leerders die instruksies en die rubriekriglyne baie
duidelik verstaan.
• Leerders versamel dan op hulle eie tyd die inligting.
• Tydens ’n tweede les kom die leerders dan terug, sorteer hulle inligting en
berei hulle skriftelike aanbiedings voor.
• Stel ’n datum vas waarop die skriftelik aanbiedings klaar moet wees.
• Laat ’n derde les toe vir die voorbereiding van die mondelinge aanbieding.
Dit moet gedoen word sodra die skriftelike aanbieding voltooi is.
Onderwyser se opvolgproses
• Die onderwyser moet opvolg met die leerders om te verseker dat alle lede
bydra tot die proses.
Assessering van die aanbieding
• Die onderwyser assesseer die leerders volgens die rubriek wat aan die
begin van die taak aan hulle gegee is.
• Die onderwyser moet al die leerders volgens die rubriek assesseer en
dieselfde punt aan elke lid van die groep toeken.
• Die onderwyser mag, na besprekings, besluit om punte af te trek by ’n
leerder wat nie sy kant gebring het nie. Enige probleme met die leerder
moet egter in die opvolgproses uitgesorteer word.
24 a f d e l i n g 3 • ass e ss e r i n g stak e

Navorsing en aanbieding (opsie 1)
Formele assesseringstaak: Vraelys en geskrewe en mondelinge aanbieding
van ’n informele onderneming wat gebruik maak van ’n inheemse
rekeningkundige stelsel
Doel
Die leerders voer ’n onderhoud deur gebruik te maak van ’n vraelys, stel ’n
mondelinge en ’n geskrewe aanbieding oor ’n informele onderneming en sy
rekeningkundige stelsel op.
Werk in pare of groepe van drie.
Opdrag
1. Ontwerp ’n vraelys
Jou vraelys moet al die aspekte hieronder insluit.
2. Voer ’n onderhoud
Identifiseer iemand in jou gemeenskap wat ’n klein informele
onderneming bedryf, byvoorbeeld ’n sypaadjiestalletjie of goedere wat
van die huis af verkoop word. Hierdie persoon moet by die aankoop en
verkoop van goedere betrokke wees. Maak ’n afspraak met hierdie persoon
en verduidelik die doel van jou besoek.
Gebruik die vraelys om inligting vir beide jou geskrewe en mondelinge
aanbieding te versamel.
3. Geskrewe aanbieding
Jou geskrewe aanbieding moet ’n inleiding asook ’n slot insluit. Dit moenie
langer as drie getikte A4-bladsye (foto’s, tabelle en grafieke uitgesluit) wees
nie.
4. Mondelinge aanbieding
Berei ’n mondelinge aanbieding, wat nie langer as vyf minute is nie,
oor die hoofpunte van jou geskrewe aanbieding voor. Maak gebruik van
visuele hulpmiddels soos plakkate of prente, of waar moontlik rekenaar
sagteware.
Kenmerke wat ingesluit moet word

Agtergrond van die onderneming
• Die soort goedere wat aan kliënte verskaf word
• Waar die onderneming bedryf word (en aan wie die geboue behoort)
• Waarom die persoon die onderneming begin het
• Hoeveel kapitaal benodig was om die onderneming te begin en waar die
persoon die nodige fondse verkry het.
Aankoop en kontrolering van voorraad

• Waar die persoon goedere of voorrade aankoop
• Waarom hierdie verskaffer gebruik word.
Bepaling van die verkoopprys van die goedere

• Hoe die verkoopprys bepaal word.
Hantering van finansiële inligting

• Of finansiële inligting aangeteken word of nie
• Indien finansiële inligting wel aangeteken word, hoe dit gedoen word
(word brondokumente gebruik, en indien wel, sluit ’n voorbeeld in).
a f d e l i n g 3 • ass e ss e r i n g stak e 25

Verduideliking van die kostes of uitgawes
• Of die persoon werknemers het, en indien wel, hoe hulle lone bepaal
word (indien daar ’n vennootskap is, ondersoek die winsdeling)
• Wat die onderneming se hoof koste is.
Begroting en berekening van wins

• Of ’n begroting van tyd tot tyd opgestel word, en indien wel, hoe dikwels
en wanneer
• Hoe wins/verlies bepaal word en hoe gereeld dit bereken word.
Mededingers en ander probleme of uitdagings

• As daar mededingers is, wie hulle is en hoe die persoon die situasie hanteer
• Die grootste probleme/uitdagings vir die onderneming (soos veiligheid)
en hoe die persoon dit hanteer
• Ander interessante feite.

Rubriek vir assessering van vraelys en aanbieding
Kriteria 9–10 6–8 3–5 0–2 Punt
Die vraelys Vrae is uitstekend Vrae is goed Vrae is goed Vrae is goed
gestruktureerd en gestruktureerd en gestruktureerd en gestruktureerd maar
verstaanbaar. verstaanbaar. verstaanbaar. nie verstaanbaar nie.
Uitstekende Goeie taalgebruik Redelike taalgebruik Onaanvaarbare
taalgebruik taalgebruik
Agtergrond van die Aanbieding Goeie aanbieding Gemiddelde Geen; swak poging,
onderneming is uitstekend, van inligting: die aanbieding; inligting onvolledig
omvattend en meeste inligting sommige inligting
interessant word gedek word nie gedek nie
Voorraadaankope Omvattende inligting Goeie aanbieding Gemiddelde Geen; baie min
en kontrole gegee; interessant van meeste aspekte, aanbieding; 'n paar inligting word gegee
die meeste aspekte aspekte nie gedek
gedek nie
Bepaling van die Uitstekende en Goeie begrip van Aanvaarbare begrip; Geen; gedeeltelike
verkoopprys van duidelike insig; prysbepaling; sommige inligting begrip; sommige
goedere verskaf korrekte inligting meestal nie korrek nie inligting kan
inligting; baie goed korrek bevraagteken word
aangebied
Hantering van Uitstekende begrip Goeie begrip van Aanvaarbare begrip Geen; swak begrip
finansiële inligting van rekeningkundige rekeningkundige van rekeningkundige van rekeningkundige
stelsel; inligting stelsel; meeste stelsel; sommige stelsel; sommige
korrek en volledig inligting is korrek inligting nie korrek inligting kan
nie/uitgelaat bevraagteken word
Verduideliking van Uitstekende Goeie begrip Aanvaarbare Geen; gedeeltelike
koste van uitgawes begrip; inligting van koste en begrip van koste en begrip van koste;
korrek; uitstekende uitgawes; meeste uitgawes; sommige sommige inligting
aanbieding inligting korrek en inligting nie korrek kan bevraagteken
aanvaarbaar nie word
Begroting en Uitstekende begrip; Goeie begrip; Aanvaarbare begrip Geen; swak
winsberekening inligting is korrek en inligting goed en verduidelikings; verduidelikings;
baie goed aangebied aangebied sommige inligting sommige inligting
nie korrek nie/ kan bevraagteken
misleidend word
Mededingers en Uitstekende en Goeie verslaggewing; Aanvaarbare Geen; swak
ander probleme van omvattende meeste aspekte verslaggewing; verslaggewing;
uitdagings verslaggewing gedek sommige aspekte slegs een van twee
uitgelaat aspekte word
genoem
Inleiding en Goeie inleiding en Geen; aanvaarbare
gevolgtrekking gevolgtrekking inleiding en
gevolgtrekking
Tegniese aanbieding Netjies, aantreklike Laat ingehandig of
van verslag verslag glad nie ingehandig
nie; onnet;
onaantreklik
Mondelinge Uitstekend; sleutel Goeie aanbieding, Slegs sekere Swak aanbieding
aanbieding aantekeninge in maar sommige gedeeltes is
’n insiggewende gedeeltes is insiggewend
manier aangebied irrelevant of nie
insiggewend
Totaal: /100
27 a f d e l i n g 3 • ass e ss e r i n g stak e 27

Navorsing en aanbieding (opsie 2) 60 punte
Moet aan die leerders uitgehandig word
As deel van jou Graad 10 Rekeningkunde-kurrikulum moet jy met twee

kleinsakeondernemings in jou gemeenskap onderhoude voer. In Graad 9 het
jy van entrepreneurskap en die basiese boekhouding van ’n alleenhandelaar
geleer.
Daar word van jou verwag om die volgende te doen:

1. Werk in pare of groepe van drie of vier.
2. Kry die volgende inligting by die eienaars van die twee verskillende
ondernemings: ’n formele en ’n informele onderneming. Identifiseer
twee ondernemings wat die dieselfde soort produk verkoop, byvoorbeeld,
blomme, groente en vrugte, klerasie, ens.
3. Maak ’n afspraak met die ondernemingseienaars/bestuurders en voer met
hulle ’n onderhoud.
4. Daag by die onderhoud op met ’n lys voorbereide vrae om vir die eienaar/
bestuurder te vra. Laat egter toe vir ander vrae wat mag opkom namate
die onderhoud vorder.
5. Na die onderhoud sal jou onderwyser vir jou en jou groepslede tyd gee
om julle bevindinge te sorteer en saam te stel.
6. Konsolideer in hierdie tyd julle inligting in ’n skriftelike aanbieding wat aan
die onderwyser ingehandig moet word vir nasiening.
7. Berei ’n aanbieding voor oor die belangrike verskille en ooreenkomste
tussen die twee ondernemings.
8. Bied jou bevindings aan die res van die klas aan. Gebruik beeldmateriaal
soos plakkate en prente of, as dit beskikbaar is, rekenaarsagteware.
Vind die volgende uit vir jou skriftelike aanbieding:

• ’n Kort beskrywing van die agtergrond van die twee ondernemings
• Hoe elkeen van die ondernemings begroot en sy finansies beheer en of dit
by SAID as ’n BTW-geregistreerde onderneming geregistreer is
• Hoe elke onderneming sy voorraad beheer en waar/by wie hy sy voorraad
aankoop
• Enige probleme wat die onderneming ervaar met betrekking tot
voorraadaankope, verkope en voorraad voorhande
• Wat elkeen van die ondernemings se hoof bokoste is
• Hoe elkeen van die ondernemings op ’n dag-tot-dag-basis bestuur word,
en deur wie
• Hoe elkeen van die ondernemings sy finansiële inligting opteken
• Enige ander punte van belang wat jy gedurende die onderhoud
ontdek het. (35 punte)
Gebruik die inligting hierbo om ’n vyf-minute mondelinge aanbieding

voor te berei wat die ooreenkomste en verskille tussen die twee
ondernemings beklemtoon. (25 punte)
Totale punte: 60

Assesseringsrubriek vir skriftelike aanbieding
Kriteria 5 3–4 2 1 Punt
Agtergrond van die Uitstekende begrip; Goeie aanbieding Gemiddelde Geen; swak poging;
onderneming interessante van inligting; meeste aanbieding; inligting onvolledig
aanbieding inligting gedek sommige inligting
nie gedek nie
Begroting en Uitstekende begrip; Goeie begrip; Bevredigende Geen; swak

finansies inligting is korrek en inligting goed aanbieding en verduidelikings;
baie goed aangebied aangebied verduideliking; sommige inligting
sommige inligting kan bevraagteken
is nie korrek nie of word
misleidend
Voorraadbeheer en Volledige inligting Goeie aanbieding Gemiddelde Geen; baie min

kwessies wat met word gegee; van inligting; meeste aanbieding; 'n paar inligting word gegee
voorraad verband interessant aspekte goed gedek aspekte nie gedek
hou nie
Verduideliking Uitstekende begrip; Goeie begrip van Bevredigende Geen; gedeeltelike

van die koste of inligting korrek; koste en uitgawes; begrip van koste en begrip van koste;
uitgawes aanbieding baie meeste inligting uitgawes; sommige sommige inligting
goed is korrek en inligting nie korrek kan bevraagteken
Bestuur van die Uitstekende begrip Goeie begrip van Bevredigende begrip Geen; swak begrip
onderneming van die wyse waarop die wyse waarop van die wyse waarop van die wyse waarop
ondernemings ondernemings ondernemings ondernemings
bestuur word bestuur word bestuur word bestuur word
Hantering van Uitstekende begrip Goeie begrip van Bevredigende begrip Geen; swak begrip
stelsel; inligting is stelsel; meeste stelsel; sommige stelsel; sommige
korrek en volledig inligting is korrek inligting is verkeerd/ inligting kan
misleidend bevraagteken word
Punte van belang Het relevante en Het interessante Het punte van Het nie veel
interessante punte punte van belang belang uitgevind, uitgevind nie,
van belang uitgevind uitgevind maar nie relevant tot hoewel 'n poging
die onderwerp nie aangewend is
Totaal /35

Assesseringsrubriek vir mondelinge aanbieding
Kriteria 9–10 6–8 4–5 2–3 1 Punt
Ooreen Interessant, Goeie en Bevredigende Swak Geen aanduiding

komste en uitstekend, onpartydige verduideliking van verduideliking van van begrip
verskille duidelik en verduideliking van ooreenkomste en ooreenkomste van die
beknopte ooreenkomste en verskille; inligting en verskille; ooreenkomste en
verduideliking van verskille; inligting lyk subjektief en eensydige verskille nie
ooreenkomste en lyk meestal ten gunste van aanbieding
verskille; akkurate akkuraat en geldig een onderneming
en geldige en objektief
inligting objektief oorgedra
oorgedra
Aanbieding Kleurvol, Goeie Bevredigende Het 'n Swak

interessant, beeldmateriaal, beeldmateriaal, te beeldmateriaal aanbieding,
trek aandag, kleurvol, min min kleur en baie gehad maar dit geen poging
aandag aan aandag aan min aandag aan was nie gepas aangewend, geen
besonderhede; besonderhede besonderhede vir die tipe beeldmateriaal
beeldmateriaal aanbieding nie
duidelik en gepas
Lengte van Aanbiedingspas Aanbieding was Groep het

aanbieding was voldoende gejaagd om in die gesukkel om
en het gepas by tydgleuf in te pas; aan die gang te
die tydgleuf wat nie alle inligting is kom; het te veel
gegee is; alle gedek nie tyd gebruik en is
inligting is gedek gevra om te stop/
het nie al die tyd
gebruik nie
Totaal /25

Toetse
Twee toetse wat onder gekontroleerde omstandighede geskryf word, word

vir Graad 10 voorgeskryf. Hierdie toetse moet aan die volgende voldoen.
• Toetse word op dieselfde dag deur alle klasse in dieselfde graad geskryf.
• Alle leerders skryf dieselfde toets en dit word onder
eksamenomstandighede afgelê.
• Vrae voldoen aan jaareind-eksamenstandaarde.
• In gevalle waar daar meer as een onderwyser is, moet ooreengekom word
oor die omvang asook die datum en tyd van die toets.
• Die tydsduur van elk van hierdie toetse is minstens een uur vir 100 punte.
• Toetse dek die verskillende kognitiewe vlakke, net soos eksamens.
• Toetse sluit ook “probleemoplossings”-vaardighede in.
• Toetse dek ’n verskeidenheid onderwerpe, soos bepaal deur die
werkskedule en assesseringsplan.
• Die twee toetse behoort in Termyn 1 en 3 afgelê te word.
Die toetse moet sommige van die volgende onderwerpe dek:
Kontroletoets 1 – Termyn 1
• Etiek
• AARP
• Joernale – DJ, DAJ, KJ, KAJ, KBJ, KOJ, KKJ
• Brondokumente
• Algemene Grootboek, Krediteuregrootboek, Debiteuregrootboek
Kontroletoets 2 – Termyn 3
• Etiek
• AARP
• Jaareinde-aansuiwerings
• Finale rekeninge of finansiële state

Assesseringstaak: Kontroletoets 1
Rekeningkunde Totaal: 100 punte

Graad 10 Tyd: 1 uur
Datum: Maart
Vraag 1 Algemene Grootboek (50 punte: 30 minute)
Gebruik die inligting wat gegee word om die volgende rekeninge in die
Algemene Grootboek van Oorwerk Handelaars te voltooi:
Handelsvoorraad (19)
Debiteurekontrole (11)
Krediteurekontrole (11)
Skryf behoeftes (9)
Inligting
Saldo’s 1 Maart 2019 31 Maart 2019
Handelsvoorraad 15 000 18 400
Skryfbehoeftes 450 900
Debiteurelys:
C Cape 770 620
G Gaut 1 030 1 700
Z Zulu 1 200 1 680
Krediteurelys:
Son Verskaffers 3 200 1 900
Lindwe Handelaars 1 800 2 000
Scriebs Skryfbehoeftes 2 200 1 500
• Winsopslag:
op kontantverkope, 33⅓%
op kredietverkope, 60%
• Die totale verkope vir die maand geëindig 31 Maart 2019 beloop R9 600.
Verkope word as volg opgemaak:
33⅓% van totale verkope is op krediet
24⅔% van totale verkope is vir kredietkaartverkope
42% van totale verkope is vir kontant.
• Aankope vir die maand geëindig 31 Maart 2019:
Vir kontant Op krediet
Diverse rekeninge 2 000 100
• Kleinkasbetalings vir Maart 2019:

Handelsware R200
Skryf behoeftes R50
Diverse rekeninge R100
• ’n Tjek vir R100 is ontvang van ’n krediteur as ’n terugbetaling op ’n
oorbetaling wat in Februarie 2019 aan hulle gemaak is.
• Terugsendings en korting:
Kredietkliënte, R500. Hierdie bedrag sluit in R20 korting aan die debiteur
vir goedere wat nie volgens monsters gemaak is nie.

• Terugsendings en korting aan krediteure:
Vir items wat teruggestuur is:
Handelsvoorraad R500
Skryf behoeftes R150
Diverse rekeninge R200
R100 vir die handelskorting wat weggelaat is op ’n faktuur wat van ’n
krediteur ontvang is vir goedere gekoop.
• Kontant ontvang en korting toegestaan aan debiteure, R? (moet bereken
word).
• Kontant betaal aan krediteure en korting ontvang, R? (moet bereken word).
Algemene Grootboek van Oorwerk Handelaars

Handelsvoorraad
Debiteurekontrole
Krediteurekontrole
Skryfbehoeftes

Berekeninge
[50]
Vraag 2 Debiteuregrootboek (22 punte: 13 minute)
Grapmakers is ’n onderneming wat komiese tydskrifte (comics) op krediet

aan boekwinkels verkoop. Hulle het ’n debiteur, Grootboek Handelaars, en
die laaste rekening wat die onderneming voorberei het, toon dat hulle ’n
debietsaldo van R3 800 het.
Opdrag
Voltooi die Debiteuregrootboek van die Grapmakers-rekening vir die
Grootboek Handelaars.
Transaksies
Die volgende transaksies vind plaas tussen Grapmakers en Grootboek
Handelaars in Februarie 2019:
03 Verkoop boeke vir R1 600 op krediet, kosprys, R800.
07 Ontvang boeke wat teruggestuur is, R160. Hierdie boeke was nie volgens
die bestelling nie.
10 Ontvang ’n betaling ter vereffening van rekening soos op 1 Februarie 2019.
Staan 10% korting toe vir stiptelike betaling.
20 Verkoop boeke vir R3 160 op krediet, kosprys, R2 130.
22 Verkoop ’n boek vir R120 kontant, kosprys, R50.
28 Ontvang ’n tjek vir die vereffening van die helfte van die bedrag wat tot
op datum verskuldig is.
Debiteuregrootboek van Grapmakers

Grootboek Handelaars D1
Datum Dokumentnommer Fol. Debiet Krediet Saldo
[22]

Vraag 3 Rekeningkundige vergelyking (28 punte: 17 minute)
3.1 Voltooi die volgende ontledingstaat deur die invloed van elk van die
syfers op die rekeningkundige vergelyking te toon. Gebruik + ; – of ±
om die invloed te toon. (19)
Let wel: Die banksaldo is ongunstig vir die volgende transaksies.
No. Rek. gedebiteer Rek. gekrediteer Bedrag Bates Eienaarsbelang Laste

1. Handelsvoorraad Krediteurekontrole 4 400
2. Krediteurekontrole Bank 2 280
Krediteurekontrole Korting Ontvang 120
3. Bank Verkope 3 726
Koste van Verkope Handelsvoorraad 4 140
4. Bankkoste Bank 250
5. Kleinkas Bank 513
6. Debiteurekorting Debiteurekontrole 150
Handelsvoorraad Koste van Verkope 100
7. Krediteurekontrole Handelsvoorraad 360
(19)
3.2 Verwys na die ontledingstaat hierbo om die volgende vrae te
beantwoord:
3.2.1 Watter persentasie korting het die onderneming in no. 2 ontvang? (3)
3.2.2 Noem ’n moontlike rede waarom die verkoopsprys minder as die

kosprys is in no. 3. (2)
3.2.3 Noem die brondokumente wat vir die transaksies gebruik sal word. (4)
3.2.3.1 No. 1
3.2.3.2 No. 4
3.2.3.3 No. 6
3.2.3.4 No. 7
[28]
Totaal: 100 punte

Assesseringstaak: Kontroletoets 1 – nasien-memorandum
Rekeningkunde Totaal: 100 punte

Graad 10 Tyd: 1 uur
Datum: Maart
Vraag 1 Algemene Grootboek (50 punte: 30 minute)
Algemene Grootboek van Oorwerk Handelaars

Dt Handelsvoorraad Kt
Datum Besonderhede Fol. Bedrag Datum Besonderhede Fol. Bedrag
2019 2019
Mrt 1 Saldo a/b 15 000 00 Mrt 31 Koste van verkope 3 KOJ 33 4 800 00
31 Bank 3 KBJ 3 4 300 00 Koste van verkope 3 DJ 33 2 000 00
Kleinkas 3 KKJ 3 200 00 Krediteurekontrole 3 KJ 33 600 00
Krediteurekontrole 3 KJ 3 6 000 00
Koste van verkope 3 DAJ 33 300 00 Saldo o/b 18 400 00

25 800 00 25 800 00
2019
Apr 1 Saldo a/b 3 18 400 00
(19)
Dt Debiteurekontrole Kt
2019 2019 Bank en korting toe
Mrt 1 Saldo a/b 33 3 000 00 Mrt 31 gestaan 3 KOJ 3 1 700 00
31 Verkope 3 DJ 33 3 200 00 Debiteurekorting 3 DAJ 33 500 00
Saldo o/b 4 000 00

6 200 00 6 200 00
2019
Apr 1 Saldo a/b 3 4 000 00
(11)
Dt Krediteurekontrole Kt
2019 Bank en korting 2019
Mrt 31 ontvang 3 KBJ 337 450 00 Mrt 1 Saldo a/b 3 7 200 00
Totale korting 3 KAJ 3 950 00 31 Totale aankope 3 KJ 3 6 500 00
Saldo o/b 5 400 00 Bank 3 KOJ 3 100 00
13 800 00 13 800 00
2019
Apr 1 Saldo a/b 3 5 400 00
(11)
Dt Skryfbehoeftes Kt
2019 2019
Mrt 1 Saldo a/b 450 00 Mrt 31 Krediteurekontrole 3 KAJ 3 150 00
31 Bank 3 KBJ 3 150 00
Kleinkas 3 KKJ 3 50 00
Krediteurekontrole 3 KJ 3 400 00 Saldo o/b 900 00

1 050 00 1 050 00
2019
Apr 1 Saldo a/b 3 900 00
(9)
36 a f d e l i n g 3 • ass e ss e r i n g stak e 36

Vraag 2 Debiteuregrootboek (22 punte: 13 minute)
Debiteuregrootboek van Grapmakers

Grootboek Handelaars D1
Besonderhede/
Datum dokumentnommer Fol. Debiet Krediet Saldo
1 Rekening gelewer a/b 3 3 800 Dr 00
3 Faktuur 3 DJ 3 1 600 00 3 5 400 00
7 Kredietnota 3 DAJ 3 160 00 3 5 240 00
10 Kwitansie 3 KOJ 3 3 3 420 00 3 1 820 00
Kwitansie (korting) 3 KOJ 3 3 380 00 3 1 440 00
20 Faktuur 3 DJ 3 3 160 00 3 4 600 00
29 Kwitansie 3 KOJ 3 3 2 300 00 3 2 300 00
–1 punt as die inskrywing op die 22ste is [22]
Vraag 3 Rekeningkundige vergelyking (28 punte: 17 minute)
No. Rek. gedebiteer Rek. gekrediteer Bedrag Bates Eienaarsbelang Laste

1. Handelsvoorraad Krediteure 4 400 +3 +3
kontrole
2. Krediteurekontrole Bank 2 280 ±3
Krediteurekontrole Korting Ontvang 120 +3 –3
3. Bank Verkope 3 726 +3 –3
Koste van Verkope Handelsvoorraad 4 140 –3 –3
4. Bankkoste Bank 250 –3 +3
5. Kleinkas Bank 513 +3 +3
6. Debiteurekorting Debiteurekontrole 150 –3 –3
Handelsvoorraad Koste van Verkope 100 +3 +3
7. Krediteurekontrole Handelsvoorraad 360 –3 –3
(19)
3.2 Verwys na die ontledingstaat hierbo om die volgende vrae te beantwoord.
3.2.1 Watter persentasie korting het die onderneming in no. 2 ontvang?
R2 280 + 120 = R2 400 3
120 3 × ____
_____ 100 = 5 3
  2 400  
1
5% korting is ontvang. (3)
3.2.2 N
oem ’n moontlike rede waarom die verkoopprys minder as die
kosprys is in no. 3.
Uitverkoping
Beskadigde goedere afgemerk
Enige aanvaarbare antwoord 33 (2)
3.2.3 Noem die brondokumente wat vir die transaksies gebruik sal word.
3.2.3.1 No. 1 Oorspronklike faktuur 3
3.2.3.2 No. 4 Bankstaat 3
3.2.3.3 No. 6 Kredietnota 3
3.2.3.4 No. 7 Debietnota 3 (4)

[28]

Assesseringstaak: Kontroletoets 2
Finansiële state en begrippe Totaal: 100 punte

Graad 10 Tyd: 1 uur
Datum: Augustus
Amy Smith besit ’n eksklusiewe damesklerewinkel genaamd Betroubare

Ontwerpe. Haar boekhouer het ’n Inkomstestaat opgestel vir die jaar
geëindig 28 Februarie 2018, maar het sekere aansuiwerings nie in ag
geneem nie.
Opdrag
1. Korrigeer die Inkomstestaat om die korrekte wins of verlies vir die
jaar te toon. Wys jou berekeninge in hakies sodat jy punte vir jou
aansuiwerings kan verdien. (25)
2. Berei ’n Balansstaat op 28 Februarie 2018 voor. Jy hoef nie al die notas
tot die finansiële state te doen nie, maar jy moet jou berekeninge in
hakies wys sodat jy punte kan verdien vir jou aansuiwerings. (50)
3. Berei die nota tot die finansiële state vir tasbare bates voor (Nota 3). (13)
4. Beantwoord die vrae wat volg. (12)
Let wel: Waar bedrae nie verander het nie, kan jy aanvaar hulle is korrek.
Inligting
1. Betroubare Ontwerpe
Konsep-Inkomstestaat vir jaar geëindig 28 Februarie 2018
Verkope 600 000
Koste van verkope (350 000)
Bruto wins 250 000
Ander bedryfsinkomste 17 000
Inkomste uit kommissie 15 000
Korting ontvang 2 000
Bruto wins 267 000
Bedryfsuitgawes (160 000)
Salarisse en lone 80 000
Telefoon 5 000
Advertensies 4 000
Huuruitgawe 44 000
Voertuiguitgawes 23 000
Bankkoste 3 000
Bedryfswins (verlies) 107 000
Rente-inkomste 2 000
Wins voor rente-uitgawe 109 000
Rente-uitgawe (11 000)
Netto wins (verlies) vir die jaar 98 000
(25)

2.–3. D
ie volgende saldo’s verskyn in die Balansstaatafdeling van die
Algemene Grootboek voor enige aansuiwerings:
Debiet Krediet
Kapitaal 200 000
Onttrekkings 44 000
Voertuig 170 000
Opgehoopte waardevermindering op voertuie 34 000
Toerusting 29 000
Opgehoopte waardevermindering op toerusting 10 440
Vaste deposito – Spaarsaam Bank 60 000
Debiteurekontrole 24 000
Krediteurekontrole 35 100
Handelsvoorraad 180 000
Bank 32 000
Kleinkas 1 000
Wisselgeld 1 540
Lening van Kredietfin (13% p.j.) 100 000
(50)
Aansuiwerings en bykomende inligting
1. Amy neem twee rokke (op 27 Februarie 2018) met ’n kosprys van R2 100
elk vir persoonlike gebruik. Dit is nie opgeteken nie.
2. ’n Fisiese voorraadtelling op 28 Februarie 2018 toon die volgende
voorhande:
• Handelsvoorraad R170 000
• Skryf behoeftes R200
3. Maak voorsiening vir die uitstaande rente op die lening van Kredietfin.
Rente word bereken teen 13% per jaar.
4. 60% van die vaste deposito word uitgekeer in April 2018.
5. Die bankstaat vir Februarie toon die volgende wat nog nie opgeteken is nie:
• Diensgelde R300
• Rente op lopende rekening R60
6. Die huur vir Februarie 2018 is nog nie betaal nie. Maak voorsiening vir
die uitstaande bedrag.
7. ’n Debiteur, F Frutt, wat R1 250 skuld, is insolvent verklaar. Haar
insolvente boedel betaal 60 sent in die rand uit en dit is opgeteken. Die
res van die skuld moet nog as oninbaar afgeskryf word.
8. Kommissie van R1 500 is verskuldig aan Betroubare Ontwerpe vir die
verkoop van VHT (Vir Haar Tydskrifte).
9. ’n Bedrag van R1 800 is op 2 Januarie 2018 aan Women’s Health betaal.
Dit is in die boeke opgeteken. Dit is egter vir drie identiese advertensies
wat geskeduleer is om in die tydskrif te verskyn – een in Januarie, een in
Februarie en een in Maart.
10. ’n Rekenaar is op 1 Desember 2017 vir R8 000 op krediet gekoop. Die
transaksie is nie opgeteken nie.
11. Waardevermindering is soos volg bereken:
• op voertuie R17 000
• op toerusting R4 112
Waardevermindering is nog nie opgeteken nie.

4.1 Verduidelik kortliks die “historiese kostebeginsel”. (3)
4.2 Verduidelik kortliks die “toevallingsbeginsel” en hoekom dit nodig is
om hierdie beginsel te gebruik. (4)
4.3 Pas die nommer in Kolom A by die korrekte letter in Kolom B.
Skryf slegs die letter uit kolom B langs die syfer op die
antwoordblad neer. (5)
Kolom A Kolom B
1. Eienaarsbelang A. Alle inkomste wat deur die
onderneming verdien word min alle
uitgawes wat aangegaan is
2. Bruto wins B. Items wat deur ’n onderneming
besit word ten einde ’n inkomste te
genereer
3. Netto wins C. Die bedrag geld waarop die eienaar
geregtig is
4. Bates D. Alle inkomste ontvang deur die
onderneming min alle uitgawes
betaal
5. Laste E. Die netto waarde van ’n onderneming
OF die bedrag waarop die eienaar
geregtig is
F. Items wat deur ’n onderneming
besit word en verkoop word om ’n
inkomste te genereer
G. Wins wat deur ’n onderneming
gemaak word in die proses van
voorraad aankoop en verkoop
H. Bedrae wat deur die onderneming
aan ander persone of organisasies
geskuld word

Assesseringstaak – Kontroletoets 2: Antwoordvelle
Datum: Augustus
____ 
Tyd: 1 uur 100
Naam: …………………………………………………….
Inkomstestaat vir die jaar geëindig 28 Februarie 2018
Verkope
Koste van verkope
Bruto wins
Ander bedryfsinkomste
Inkomste uit kommissie
Korting ontvang
Bruto inkomste
Bedryfsuitgawes
Salarisse en lone
Telefoon
Advertensies
Huuruitgawe
Voertuiguitgawes
Skryfbehoeftes
Bankkoste
Bedryfswins
Rente-inkomste
Wins voor rente-uitgawe
Rente-uitgawe
Netto wins (verlies) vir die jaar
(25)
Balansstaat soos op 28 Februarie 2018
BATES
Nie-bedryfsbates
Vaste (tasbare) bates
Finansiële bates
Vaste deposito’s
Bedryfsbates
TOTALE BATES
EIENAARSBELANG EN LASTE
Eienaarsbelang
Nie-bedryfslaste
Lening van Kredietfin
Bedryfslaste
TOTALE EKWITEIT EN LASTE

(50)

3. Notas tot die Finansiële State op 28 Februarie 2018
Grond en
Vaste (tasbare) bates geboue Voertuie Toerusting Totale
Koste
Opgehoopte waardevermindering
Drawaarde op laaste dag van vorige jaar
Toevoegings
Drawaarde op laaste dag van huidige jaar
Koste
(13)
4.1 Verduidelik kortliks die ‘historiese kostebeginsel”.
(3)
4.2 Verduidelik kortliks die “toevallingsbeginsel” en hoekom dit nodig is om hierdie
beginsel te gebruik.
(4)
4.3 1.
2.
3.
4.
5. (5)
Punte
100

Assesseringstaak: Kontroletoets 2 – nasien-memorandum
Finansiële state en begrippe Totaal: 100 punte
Graad 10 Tyd: 1 uur
Datum: Augustus
Verkope 600 000
Bruto wins 250 000
Inkomste uit kommissie (15 000 + 1 500) 16 500 33

Bruto inkomste 268 500
Salarisse en lone 80 000
Telefoon 5 000
Advertensies (4 000 – 600) 3 400 33
Huuruitgawe (44 000 + 4 000) 48 000 333
Voertuiguitgawes 23 000
Skryfbehoeftes (1 000 – 200) 800 33
Bankkoste (3 000 + 300) 3 300 33
Handelsvoorraadtekort 5 800 333
Oninbare skulde 500 33
Waardevermindering 21 112 33
Bedryfswins 77 588
Rente-inkomste (2 000 + 60) 2 060 33

Rente-uitgawe (11 000 + 2 000) (13 000) 333
Netto wins (verlies) vir die jaar 66 648 33
(25)
Balansstaat soos op 28 Februarie 2018
BATES
Nie-bedryfsbates 3 165 448
Vaste (tasbare) bates: 3 141 448
Finansiële bates (60 000 3 – 36 000 3) 3 24 000
Bedryfsbates 3 243 340
Voorraad 3 (180 000 3 – 4 200 3 – 5 800 3 + 200 33) 3 170 200
Handels- en ander ontvangbare bedrae 3 (24 000 3 – 500 3 + 1 500 3 + 600 3) 3 25 600
Kontant en ander kontantekwivalente 3 (1 000 3 + 1 540 3 + 36 000 3) 3 38 540
TOTALE BATES 3 399 788
EIENAARSBELANG EN LASTE
Eienaarsbelang [200 000 3 – (44 000 3 + 4 200 33) + 66 648 33] 3 218 448
Nie-bedryfslaste 3 100 000
Lening van Kredietfin 3 100 000
Bedryfslaste 3 81 340
Handels- en ander betaalbare bedrae 3 (35 100 3 + 8 000 33 + 2 000 3 + 4 000 3) 3 49 100
Oortrokke bank 3 (32 000 3 + 30033 – 60 33) 3 32 240
TOTALE EKWITEIT EN LASTE 3 399 788
(50)

3. Notas tot die Finansiële State op 28 Februarie 2018
Vaste (tasbare) bates Voertuie Toerusting Totale
Koste 170 000 29 000 199 000
Opgehoopte waardevermindering (34 000) (10 440) (44 440)
Drawaarde op laaste dag van vorige jaar 3 136 000 3 18 560 154 460
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys 33 8 000 8 000
Waardevermindering vir die jaar 3 (17 000) 3 (4 112) (21 112)
Drawaarde op laaste dag van huidige jaar 119 000 22 448 141 448
Koste 3 170 000 33 37 000 207 000
Opgehoopte waardevermindering 33 (51 000) 33 (14 552) (65 552)
(13)
4.1 Verduidelik kortliks die “historiese kostebeginsel”.

• Bates opgeteken in die boeke teen hulle oorspronklike koste/kosprys. 333 (3)
4.2 Verduidelik kortliks die “toevallingsbeginsel” en hoekom dit nodig is om hierdie
beginsel te gebruik.
• I nkomste-items wat ooreenstem met die korrekte periode, of inkomste vergelyk

met die uitgawe aangegaan om die inkomste te genereer. 33
• Maak dit moontlik om een periode met ’n ander te vergelyk. 33
Leerder kommunikeer doeltreffend (indruk).

Alternatiewe beskrywings aanvaarbaar.
(4)
4.3 1. E. 3
2. G. 3
3. A. 3
4. B. 3
5. H. 3 (5)
Punte
100

Projekte
Die projek is verpligtend en slegs een projek word aanbeveel. Wanneer ’n

projek voorberei word, moet jy die volgende minimum vereistes oorweeg:
• Leerders moet die nodige leiding ontvang voordat hulle met die projek
begin en hulle vordering moet voortdurend nagegaan word.
• Sekere dele van die projek word in die klas voltooi ten einde onderwysers
in staat te stel om vordering te moniteer.
• Alle kriteria wat gebruik gaan word om die projek te assesseer, moet met
die leerders bespreek word.
• Projekte word gewoonlik oor ’n langer tydperk gedoen aangesien hulle
die een of ander navorsing, konsolidasie en seleksie van relevante inligting
vereis, en daarna die voorbereiding van ’n skriftelike dokument as bewys.
• Projekte bestaan dikwels uit die een of ander soort probleem.
• Navorsing mag deel uitmaak van die projek – die projek self is bewys van
die werk wat gedoen is. Dit is egter nie altyd die geval nie. Byvoorbeeld,
die gerekenariseerde rekeningkundeprogramme sal nie navorsing behels
nie, maar eerder vaardighede ontwikkel.
Voorstelle
• Die projek moet nader aan die einde van die eerste termyn aan die leerders
gegee en met hulle bespreek word.
• Projekte moet in die tweede termyn ingehandig word.
• Die onderwyser behoort vordering gedurende die termyn na te gaan.

Boekhoudingsprojek
Hierdie projek is die assesseringstaak vir Termyn 2. Dit moet in Week 6 van
Termyn 1 aan die leerders gegee word en in Week 1 van Termyn 2 ontvang
word. Die projek dek al die werk wat in Termyn 1 gedoen is.
Vorige kennis
Die leerders behoort basiese boekhouding in Graad 9 en bykomende
boekhouding in Graad 10 te gedoen het.
Onderwyser se instruksies aan leerders
• Leerders moet op hulle eie werk (dit is ’n individuele projek).
• Klastyd sal opsy gesit word vir die gedeeltelike voltooiing van die projek,
ongeveer vier of vyf lesse (sowat 3–4 ure, af hangende van die lengte van
elke les).
• Leerders sal antwoordvelle ontvang waarop hulle die boekhouding-
afdeling moet voltooi.
Assessering van die projek
Hierdie projek word geassesseer deur middel van ’n memorandum en/of
rubrieke.
Vraag no. Inhoud Instrument Punte

1. Boekhoudingsproses Rubriek/Memo 50 punte
2. Dubbelinskrywing Memo 20 punte
3. Kontrole oor debiteure Memo 8 punte
4. Kontrole oor kontant en etiek Memo 12 punte
6. Ontwerp ’n advertensie Rubriek 10 punte
Totaal /100
Hoe om Vraag 1 te merk

1. Merk die Proef balans eerste. Doen ’n inspeksie van die bedrae en omkring
alle verkeerde bedrae. Maak ’n nota van al die rekeninge wat nie in die
Proef balans ingesluit is nie.
2. Doen ’n inspeksie in die Algemene Grootboek van al die rekeninge wat in
die Proef balans omkring is en omkring die oorboekfoute.
3. Gaan nou die Algemene Grootboek vir die volgende na:
• Beginsaldo’s – is hulle aan die regte kant?
• Datums – is hulle korrek ingeskryf ?
• Kontra-verwysings – veral die Koste van Verkope-, Korting Toegestaan-,
Debiteurekorting-rekeninge, ens.
• Eindsaldo’s – is hulle korrek gedoen?
• Omkring alle toepassingsfoute.
4. Doen ’n inspeksie van die hulpjoernale en omkring enige foutiewe
toepassings (inligting in die verkeerde joernaal). Omkring alle foutiewe
berekeninge.
5. Wanneer jy klaar is met die inspeksie, verwys na die rubriek en ken
daarvolgens punte toe.
Die res van die projek word gemerk volgens ’n memorandum, behalwe vir
Vraag 5 wat volgens ’n rubriek gemerk word. Let daarop dat die antwoorde
wat vir vrae 2 tot 4 verskaf word slegs riglyne is en die onderwyser moet sy
of haar oordeel gebruik wanneer hierdie antwoorde nagesien word.

Graad 10
Rekeningkunde
2de termyn projek
Die boekhoudingsproses
[Vir die leerder]

Opdrag
Hierdie projek stel jou bloot aan ’n realistiese situasie waarin die boeke van
’n onderneming gedoen word. Daar word verwag dat jy die rekeningkundige
siklus vanaf transaksies tot Proef balans vir een maand voltooi. Daar is
verdere vrae oor kontroles en etiek na die boekhoudingsproses.
Let wel: Jy moet Vraag 1 op die antwoordblad wat verskaf word,
beantwoord.
Lees asseblief deur die hele projek voordat jy begin, sodat jy ’n goeie idee
kry van wat van jou verwag word. Lees sorgvuldig deur die rubrieke, want
hulle bied ’n oorsig van wat jy moet doen om ’n goeie prestasie te behaal. Jou
onderwyser sal jou werk streng volgens die rubrieke merk.
Agtergrondinligting
Matshaya Meubels het op 1 Augustus 2018 tot stand gekom toe die eienaar,
Zandile Matshaya, R1 000 000 bygedra het om die onderneming te begin. Sy
het haar onderneming by SAID geregistreer en haar handelslisensie betaal. Sy
het aansoek gedoen vir ’n verbandlening, eiendom gekoop waarvandaan sy
kon handeldryf, en op 15 Augustus 2018 begin handeldryf.
Zandile gebruik die deurlopende voorraadstelsel om voorraad te
administreer en maak betalings deur tjeks uit te skryf en EFO’s te doen.
Die inligting hieronder het te doen met Matshaya Meubels. Hulle koop en
verkoop meubels en gebruik ’n winsopslag van 150% op die kosprys.
Vraag 1 (Boekhouding) (50 punte)
1.1 Skryf die transaksies vir Februarie 2019 in die hulpjoernale:

• Kontantontvangstejoernaal: Ontleding van ontvangste, Bank,
Verkope, Koste van Verkope, Debiteurekontrole, Korting Toegestaan
en Diverse rekeninge
• Kontantbetalingsjoernaal: Bank, Handelsvoorraad, Lone, Krediteure
kontrole, Korting Ontvang, Debiteurekontrole en Diverse rekeninge
• Debiteurejoernaal: Verkope en Koste van Verkope
• Debiteurekortingjoernaal: Debiteurekorting en Koste van Verkope
• Krediteurejoernaal: Krediteurekontrole, Handelsvoorraad,
Skryf behoeftes, Toerusting, en Diverse rekeninge
• Krediteurekortingjoernaal: Krediteurekontrole, Handelsvoorraad,
Skryf behoeftes, Toerusting en Diverse rekeninge
• Kleinkasjoernaal: Kleinkas, Posgeld, Skryf behoeftes, Verbruiks
goedere, Diverse rekeninge
• Algemene Joernaal.
1.2 Open al die rekeninge met die gepaste beginsaldo’s in die Algemene
Joernaal en boek inskrywings van al die joernale oor.
1.3 Wys die rekeninge wat gegee word in die Debiteure- en
Krediteuregrootboeke.
1.4 Berei die Proef balans vir 28 Februarie 2019 voor.

Matshaya Meubels
Proefbalans op 31 Januarie 2019
Fol. Debiet Krediet
Balansstaatrekeninge
Kapitaal B1 1 000 000 00

Onttrekkings B2 70 540 00
Grond en geboue B3 1 200 540 00
Afleweringsvoertuig B4 195 000 00
Toerusting B5 154 000 00
Belegging: Swift Bank (6% p.j.) B6 61 500 00
Handelsvoorraad B7 87 630 00
Debiteurekontrole B8 20 460 00
Bank B9 281 660 00
Kleinkas B10 380 00
Wisselgeld B11 1 800 00
Verbandlening: AB Bank (9% p.j.) B12 500 000 00
Krediteurekontrole B13 57 000 00
Nominale rekeninge
Verkope N1 1 146 300 00
Debiteurekorting N2 520 00
Koste van verkope N3 458 000 00
Lone N4 50 400 00
Korting ontvang N5 452 00
Korting toegestaan N6 1 063 00
Rente op belegging N7 1 500 00
Rente op verbandlening N8 22 500 00
Advertensies N9 19 750 00
Water en eiendomsbelasting N10 15 321 00
Elektrisiteit N11 20 720 00
Telefoon en Internet N12 16 887 00
Versekering N13 8 850 00
Skryfbehoeftes N14 12 355 00
Herstelwerk en instandhouding N15 7 000 00
Rente op lopende rekening N16 7 210 00
Rente op oortrokke bank N17 352 00
Bankkoste N18 5 234 00
2 712 462 00 2 712 462 00
Saldo’s van die Debiteuregrootboek

J Butler D1 R2 140
H Colly D2 R7 970
P Lujabe D3 R10 350
M Smith D4 –
Saldo’s van die Krediteuregrootboek

Meubels vir Almal K1 R32 640
Lounge Maatskappy K2 R24 360

Transaksies vir Februarie 2019
01 J Butler vereffen haar rekening van R2 140 en word ’n korting van 5%
toegestaan. Reik kwitansie no. 64 uit.
Verkope volgens die kasregisterrol: kontantverkope R13 210;
debietkaartverkope R6 600, en kredietkaartverkope R21 500. (Winsopslag
150% op kosprys)
Wissel tjek no. 65 vir R620 om die kleinkas se voorskotbedrag aan te vul
na R1 000.
03 Debiteur M Smith het in die vorige maand R912 (R48 korting toegestaan)
op sy rekening betaal. Die tjek word egter geweier en gemerk “Verwys na
trekker”.
04 Maak ’n EFO aan Knysna Hout Meubels vir die kontantaankoop van
handelsvoorraad. Die voorraad het oorspronklik R15 600 gekos, maar die
onderneming ontvang ’n kontantkorting van 10%.
05 Betaal aan Fast Koeriers R320 uit die kleinkas vir die aflewering van
bogenoemde voorraad aan ons stoor.
06 Kredietverkope van handelsware is as volg:
• J Butler vir R3 210 (kosprys, R1 284) (faktuur no. 68)
• P Lujabe vir R1 840 (kosprys, R736) (faktuur no. 69)
07 Die belegging word uitgekeer na ses maande. Rente is vir die laaste
vyf maande maandeliks gekapitaliseer en is opgeteken. Die rente vir
die laaste maand is nog nie opgeteken nie. Die belegging van R60 000,
asook die rente vir ses maande, is op hierdie dag in die lopende
rekening inbetaal.
Dra die lone met ’n EFO in die werknemers se rekeninge oor, R2 100.
09 Reik ’n tjek vir R23 629 uit aan die Lounge Maatskappy ter vereffening
van die onderneming se rekening en ontvang R731 korting.
P Lujabe is nie heeltemal tevrede met die voorraad wat op die 6de by
haar afgelewer is nie. Sy versoek ’n korting van 5% op die faktuurprys.
Hierdie versoek word toegestaan en kredietnota no. 05 word aan haar
uitgereik.
10 Verkope volgens die kasregisterrol, R13 720 (kosprys R5 488).
Benodig ’n tydelike arbeider vir die dag. Betaal die arbeider R200 uit die
kleinkas uit.
11 Hernommer die faktuur, wat van Makro SA Bpk ontvang is vir die
volgende aankope, na no. 36:
• skryf behoeftes R224
• toerusting R1 465
14 Dra die lone met ’n EFO na die werknemers se rekeninge oor, R2 100.
18 Koop die volgende op krediet by Meubels vir Almal:
• handelsvoorraad R7 930
• ’n kantoorstoel R429
Koop tee, koffie en suiker (verbruiksgoedere) uit kleinkas, R186.
20 Handelsvoorraad is aan Meubels vir Almal teruggestuur, R920. Reik
debietnota no. 03 uit.
21 Dra die lone met ’n EFO na die werknemers se rekeninge oor, R2 500.
Werkers kry ’n verhoging.
Koop skryf behoeftes uit kleinkas, R268.
23 Betaal R20 000 per tjek aan Meubels vir Almal as ’n gedeeltelike betaling
op die rekening en ontvang R215 korting.

27 Reik ’n tjek aan AB Bank uit om ’n paaiement van R10 000 asook een
maand se rente op die verbandlening van R500 000 te betaal.
Ontvang R7 524 van debiteur P Lujabe, nadat sy ’n 5% korting ontvang
het.
Dra die lone met ’n EFO na die werknemers se rekeninge oor, R2 500.
Pos rekeninge aan debiteure, R16. Betaal die bedrag uit die kleinkas. Die
eienaar neem die volgende vir eie gebruik:
• R15 000 oorgedra na haar persoonlike bankrekening
• Leunstoel met ’n kosprys van R750
Wissel ’n tjek om die kleinkas se voorskotbedrag aan te vul.
28 Ontvang ’n bankstaat van AB Bank wat die volgende toon:
Krediete
• Debiteur H Colly betaal die geld direk in die lopende rekening
in, R5 000.
• Rente op lopende rekening R400.
Debiete
• Kredietkaartheffing R23; kontanthanteringsfooie R256;
diensgelde R122; rente op oortrekking R225.
• Aftrekorder aan Allcover Versekering vir R1 500. Hiervan dek R850
die onderneming se versekering en die res is vir die eienaar se
voertuig.
• Debietorders: Munisipaliteit, R2 400 (water en eiendomsbelasting en
elektrisiteit gedeel in die verhouding 2 : 1 onderskeidelik); Telkom vir
die onderneming se Internet- en telefoonrekening van R1 468.
Ander Algemene Joernaalinskrywings
• Daar is besluit om M Smith se rekening as oninbare skulde af te skryf.
• Voeg rente van R92 by H Colly se agterstallige rekening.
• Die ontdekking word gemaak dat herstelwerk van R540 aan die
gebou per abuis aan die Grond en geboue-rekening gedebiteer is.
Stel die fout reg.

Rubriek vir Vraag 1
Assesseringskriteria 5 punte 4 punte 2–3 punte 1 punt Punt
Hulpjoernale
Akkuraatheid waarmee Alle syfers is korrek Meer as helfte van Sommige syfers is Baie min syfers is
syfers opgeteken is syfers is korrek korrek korrek
Akkuraatheid in die Alle datums, Meeste datums, Sommige datums, Meeste datums,
optekening van datums, brondokumente en brondokumente en brondokumente en brondokumente en
brondokumente en folio's is korrek folio's is korrek folio's is korrek folio's is weggelaat
folio's
Akkuraatheid van Alle joernaaltotale is Al die joernale se Sommige totale is Geen totale is
optelling (selfs al is opgetel totale is opgetel opgetel opgetel nie
bedrae verkeerd)
Algemene Grootboek
Beginsaldo's Alle beginsaldo's is Alle beginsaldo's 'n Paar beginsaldo's Geen beginsaldo's
aan die korrekte kant maar sommige aan
van die rekening die verkeerde kant
van die rekening
Akkuraatheid waarmee Alle syfers is akkuraat Meer as die helfte van 'n Paar akkurate syfers Min akkurate syfers
syfers opgeteken is die syfers is akkuraat
Dubbelinskrywings en Alle dubbel Meeste dubbel Slegs 'n paar Alle dubbel
kontrarekeninge inskrywings is korrek, inskrywings is dubbelinskrywings inskrywings is
toon algehele begrip. korrek, toon 'n mate is korrek, toon min verkeerd, geen
Alle kontrarekeninge van begrip. Meeste begrip. 'n Paar begrip word
het korrekte kontrarekeninge het kontrarekeninge het getoon nie. Geen
verwysings korrekte verwysings verwysings kontraverwysings is
gedoen nie
Balansering van Korrekte metode Meeste rekeninge is 'n Poging is Geen poging om te
rekeninge (selfs as syfers gebruik om rekeninge korrek gebalanseer aangewend, meeste balanseer nie
foutief is) te balanseer. Alle rekeninge verkeerd
rekeninge is korrek gebalanseer
gesaldeer
Debiteure- en Krediteuregrootboeke
Akkuraatheid waarmee Alle syfers is korrek Meer as die helfte van 'n Paar syfers is korrek Baie min syfers is
syfers opgeteken is die syfers is korrek korrek
Formaat van die Korrekte formaat Formaat meestal Foutiewe gebruik van 'n Poging is
grootboeke gebruik, korrekte korrek, sommige die formaat, meeste aangewend, maar
gebruik van kolomme kolomme is korrek kolomme foutief Grootboek is foutief
gebruik
Proefbalanse
Akkuraatheid en Alle bedrae is Sommige rekeninge ’n Paar onakkuraat Baie foute –

balansering van syfers akkuraat en saldo’s is verkeerd, hoewel hede – Proefbalans Proefbalans
is in die korrekte die Proefbalans tog balanseer nie balanseer nie
kolomme balanseer
Totaal /50
Vraag 2 Dubbelinskrywing (20 punte)
Wys hoe die volgende transaksies die boeke beïnvloed deur die rekeninge
gedebiteer en die rekeninge gekrediteer te toon (dubbelinskrywingsmetode).
2.1 Die eienaar, Z Matshaya, dra R1 000 000 by om die onderneming te
begin.
2.2 Koop die gebou by Propnet vir R1 200 000. Ontvang ’n verbandlening
van AB Bank, R500 000, om die eiendom te finansier en betaal die res in
kontant, R800 000.
2.3 Belê R60 000 by Swift Bank vir ’n tydperk van ses maande.
2.4 Die eienaar skenk ’n sitkamerstoel aan ’n liefdadigheidsorganisasie. Die
stoel se kosprys is R620 en die verkoopprys is R1 550.

2.5 Koop toerusting by Office-quip, R24 600. Betaal hulle met ’n kontant
deposito van 10% van die koopprys en die res is op krediet geneem.
Vraag 3 Kontrole oor debiteure (8 punte)
3.1 Die eienaar is bekommerd omdat sy reeds ’n debiteur se rekening

as oninbare skuld afgeskryf het en vir ’n ander debiteur rente gevra
het op sy agterstallige skuld. Sy besef dat sy strenger sal moet word
wanneer sy kliënte toelaat om op krediet te koop.
Verduidelik aan die eienaar hoe sy te werk moet gaan om
kredietwaardigheid na te gaan voordat sy kredietkliënte goedkeur
en watter ondersteunende dokumente hulle aan haar moet voorlê
wanneer hulle om krediet aansoek doen. (4)
3.2 Nadat ’n kliënt toegelaat word om op krediet te koop, watter
metodes van interne kontrole sal jy toepas ten einde kontrole te
behou oor jou debiteure? (4)
Vraag 4 Kontrole oor kontant en etiek (12 punte)
Dit het onder die eienaar se aandag gekom dat kontant nie gereeld by die
bank inbetaal word nie en dat geld tot twee weke lank in die kluis gehou
word.
4.1 Wat is die gevare daaraan verbonde om te veel kontant op die
ondernemingsperseel te hê? (2)
4.2 Noem drie kontrolemaatreëls wat verseker dat kontant gereeld
gedeponeer word. (6)
4.3 Die boekhouer stel voor dat die beskikbare kontant nie gebank
moet word nie maar eerder gebruik moet word om uitgawes te
betaal. Wat is die gevare hieraan verbonde en hoekom is dit ’n goeie
kontrolemaatreël om betalings slegs per tjek of EFO te doen? (2)
4.4 ’n Vriend van Zandile sê dat dit nie nodig is om al haar kontant te
bank nie en dat sy geld of voorraad uit haar onderneming kan neem
sonder om dit in die boeke op te teken. Watse raad sal jy vir haar gee?(2)
Vraag 5 Ontwerp ’n advertensie (10 punte)
Die onderneming wil nuwe kliënte lok omdat hulle verkope daal. Ontwerp
’n advertensie vir die onderneming wat in ’n plaaslike koerant sal verskyn.
Die advertensie moet op ’n A4-vel papier ontwerp word en kan op ’n
rekenaar gegenereer of met die hand geteken word. Jy moet kleur gebruik en
jou advertensie moet netjies geteken wees.
Rubriek vir Vraag 5 – advertensie-ontwerp

Kriteria 5 punte 4 punte 2–3 punte 1 punt Punt
Gepastheid Geskikte Geskikte Nie geskik Nie geskik vir
koerant koerant vir koerant koerant nie
advertensie, advertensie, nie hoewel maar poging is
inligting is inligting is nie inligting aangewend
alles relevant alles relevant relevant is
nie
Kreatiwiteit Baie kreatief, Bietjie kleur Baie min kleur Geen kleur is
kleurvol en is gebruik en is gebruik, gebruik nie,
netjies netjies maar netjies maar poging is
aangewend
Totaal /10

Graad 10
Rekeningkunde
2de termyn projek
Antwoordboekie
Leerder se naam:
Inhoud Maksimum punte Punt behaal
Vraag 1 Boekhoudingsproses 50 punte
Vraag 2 Dubbelinskrywing 20 punte
Vraag 3 Kontrole oor debiteure 8 punte
Vraag 4 Kontrole oor kontant en etiek 12 punte
Vraag 5 Ontwerp ’n advertensie 10 punte
Leerder se punt
Persentasie: %

Antwoordvelle vir Vraag 1 (50 punte)
Kontantontvangstejoernaal vir Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KOJ7

Ontleding Korting Diverse rekeninge
Dok. Besonder van Koste van Debiteure toe Besonder
no. Dag hede ontvangste Bank Verkope verkope kontrole gestaan Bedrag hede Fol.
Debiteurejoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019DJ7

Dok. Koste van
no. Dag Debiteur Fol. Verkope verkope
Krediteurejoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KJ7

Dok. Krediteure Handels Skryf Diverse rekeninge
no. Dag Krediteur Fol. kontrole voorraad behoeftes Toerusting Bedrag Besonderhede Fol.
Kleinkasjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KKJ7

Dok. Naam van Skryf Verbruiks Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Fol. Kleinkas Posgeld behoeftes goedere Bedrag Besonderhede Fol.

Krediteurekortingjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KAJ7
Debiteurekortingjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019DAJ7

Dok. Koste van
no. Dag Debiteur Fol. Debiteurekorting verkope
Algemene Joernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 AJ7

Dok. Debiteurekontrole Krediteurekontrole
no. Dag Besonderhede Fol. Debiet Krediet Debiet Krediet Debiet Krediet

Kontantbetalingsjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KBJ7
Dok. Naam van Handels Debiteure Krediteure Korting Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Fol. Bank voorraad Lone kontrole kontrole toegestaan Bedrag Besonderhede Fol.
Algemene Grootboek van Matshaya Meubels

Dt Kapitaal B1 Kt
Dt Onttrekkings B2 Kt
Dt Grond en Geboue B3 Kt

Dt Afleweringsvoertuig B4 Kt
Dt Toerusting B5 Kt
Dt Belegging: Swift Bank B6 Kt

Dt Handels
voorraad B7 Kt
Dt Debiteure
kontrole B8 Kt
Dt Bank B9 Kt

Dt Kleinkas B10 Kt
Dt Wisselgeld B11 Kt
Dt Verbandlening: AB Bank B12 Kt

Dt Krediteure
kontrole B13 Kt
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
Dt Debiteure
korting N2 Kt
Dt Koste van Verkope N3 Kt


Dt Lone N4 Kt
Dt Korting Ontvang N5 Kt
Dt Korting Toegestaan N6 Kt
Dt Rente op Belegging N7 Kt
Dt Rente op Verbandlening N8 Kt
Dt Advertensies N9 Kt
Dt Water en Eiendomsbelasting N10 Kt


Dt Elektrisiteit N11 Kt
Dt Telefoon en Internet N12 Kt

Dt Versekering N13 Kt
Dt Skryf
behoeftes N14 Kt
Dt Herstelwerk en Instandhouding N15 Kt

Dt Rente op Lopende Rekening N16 Kt

Dt Rente op Oortrokke Bank N17 Kt


Dt Bankkoste N18 Kt
Dt Oninbare Skulde N19 Kt

Dt Rente Ontvang N20 Kt

Dt Posgeld N21 Kt
Dt Verbruiksgoedere N22 Kt
Debiteuregrootboek van Matshaya Meubels

J Butler D1
Datum Besonderhede Fol. Verkope Koste van verkope Saldo
H Colly D2
P Lujabe D3

M Smith D4
Debiteurelys op 28 Februarie 2019

Debiteur Fol. Saldo
Moet gelyk wees aan die saldo van jou Debiteurekontrole-rekening
Krediteuregrootboek van Matshaya Meubels

Meubels vir Almal K1
Datum Besonderhede Fol. Debiet Krediet Saldo
Lounge Maatskappy K2
Makro SA K3
Krediteurelys op 28 Februarie 2019

Krediteur Fol. Saldo
Moet gelyk wees aan die saldo van jou Krediteurekontrole-rekening
a f d e l i n g 3 • a s s e s s e r i n g s ta k e 63
Rek_S3_A3.indd 63 2011/11/10 4:13 PM

Proefbalans van Matshaya Meubels op 28 Februarie 2019
Fol. Debiet Krediet
Nominale rekeninge
Vraag 2 (20 punte)
No. Rekening gedebiteer Rekening gekrediteer Bedrag

2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
64 a f d e l i n g 3 • a s s e s s e r i n g s ta k e
Rek_S3_A3.indd 64 2011/11/10 4:13 PM

Graad 10
Rekeningkunde
2de termyn projek
Nasien-memorandum

Rubriek vir Vraag 1
Assesseringskriteria 5 punte 4 punte 2–3 punte 1 punt Punt
Hulpjoernale
Akkuraatheid Alle syfers is korrek Meer as die helfte Sommige syfers is Baie min syfers is
waarmee syfers van die syfers is korrek korrek
opgeteken is korrek
Akkuraatheid in Alle datums, Meeste datums, Sommige datums, Meeste datums,
die optekening brondokumente en brondokumente en brondokumente en brondokumente en
van datums, folio's is korrek folio's is korrek folio's is korrek folio's is weggelaat
brondokumente en
folio's
Akkuraatheid van Alle joernaaltotale is Al die joernale se Sommige totale is Geen totale is
optelling (selfs al is opgetel totale is opgetel opgetel opgetel nie
bedrae verkeerd)
Algemene Grootboek
Beginsaldo's Alle beginsaldo's is Alle beginsaldo's 'n Paar beginsaldo’s Geen beginsaldo's
aan die korrekte kant maar sommige aan
van die rekening die verkeerde kant
van die rekening
Akkuraatheid Alle syfers is akkuraat Meer as die helfte 'n Paar akkurate Min akkurate syfers
waarmee syfers van die syfers is syfers
opgeteken is akkuraat
Dubbelinskrywings en Alle dubbel Meeste dubbel Slegs 'n paar Alle dubbel
kontrarekeninge inskrywings is inskrywings is dubbelinskrywings inskrywings is
korrek, toon korrek, toon 'n mate is korrek, toon min verkeerd, geen
algehele begrip. Alle van begrip. Meeste begrip. 'n Paar begrip word
kontrarekeninge het kontrarekeninge het kontrarekeninge het getoon nie. Geen
korrekte verwysings korrekte verwysings verwysings kontraverwysings is
gedoen nie
Balansering van Korrekte metode Meeste rekeninge is 'n Poging is Geen poging om te
rekeninge (selfs as gebruik om korrek gebalanseer aangewend, meeste balanseer nie
syfers foutief is) rekeninge te rekeninge verkeerd
balanseer. Alle gebalanseer
rekeninge is korrek
gebalanseer
Debiteure- en Krediteuregrootboeke
Akkuraatheid Alle syfers is korrek Meer as die helfte 'n Paar syfers is Baie min syfers is
waarmee syfers van die syfers is korrek korrek
opgeteken is korrek
Formaat van die Korrekte formaat Formaat meestal Foutiewe gebruik 'n Poging is
grootboeke gebruik, korrekte korrek, sommige van die formaat, aangewend, maar
gebruik van kolomme is korrek meeste kolomme grootboek is foutief
kolomme gebruik foutief
Proefbalanse
Akkuraatheid en Alle bedrae is Sommige rekeninge ’n Paar Baie foute –

balansering van syfers akkuraat en saldo’s is verkeerd, hoewel onakkuraathede Proefbalans
is in die korrekte die Proefbalans tog – Proefbalans balanseer nie
kolomme balanseer balanseer nie
Totaal /50

Memorandum vir Vraag 1
1.1 Kontantontvangstejoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KOJ7

Dok. Besonder Ontleding v. Koste van Debiteure Korting Diverse rekeninge
no. Dag hede Fol. ontvangste Bank Verkope verkope kontrole toegestaan Bedrag Besonderhede Fol.
64 1 J Butler D1 2 033 00 2 140 00 107 00
KRR Verkope 41 310 00 43 343 00 41 310 00 16 524 00
Vaste deposito:
BS 7 Swift Bank 61 800 00 61 800 00 Swift Bank B6
KRR 10 Verkope 13 720 00 13 720 00 13 720 00 5 488 00
65 27 P Lujabe D3 7 524 00 7 524 00 7 920 00 396 00
BS 28 H Colly D2 5 000 00 5 000 00
Rente op
AB Bank 400 00 5 400 00 400 00 lopende rekening N16
131 787 00 55 030 00 22 012 00 15 060 00 503 00 62 200 00
B9 N1 B7/N3 B8 N6
Kontantbetalingsjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KBJ7

no. Dag begunstigde Fol. Bank voorraad Lone kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede Fol.
65 1 Kontant 620 00 620 00 Kleinkas
M Smith (tjek
D/N 3 geweier) D4 912 00 912 00
Knysna Hout
EFT 4 Meubels 14 040 00 14 040 00
EFT 7 Werknemers 2 100 00 2 100 00
Lounge
66 9 Maatskappy K2 23 629 00 24 360 00 731 00
EFT 14 Werknemers 2 100 00 2 100 00
EFT 21 Werknemers 2 500 00 2 500 00
67 23 Meubels vir Almal K1 20 000 00 20 215 00 215 00
Verbandlening:
68 27 AB Bank 13 750 00 10 000 00 AB Bank B12
Rente op
3 750 00 verbandlening N8
EFT Z Matshaya 15 000 00 15 000 00 Onttrekkings B2
EFT Werknemers 2 500 00 2 500 00
69 Kontant 990 00 990 00 Kleinkas B10
BS 28 AB Bank 401 00 401 00 Bankkoste N18
Rente op
225 00 225 00 oortrokke bank N17
Allcover
Versekering 1 500 00 850 00 Versekering N13
650 00 Onttrekkings B2
Munisipaliteit 2 400 00 1 600 00 Water/belasting N10
800 00 Elektrisiteit N11
Telkom 1 468 00 1 468 00 Telefoon/Internet N12
104 135 00 14 040 00 9 200 00 912 00 44 575 00 946 00 36 354 00
B9 B7 N4 B8 B13 N5
Debiteurejoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019

Dok. Koste van
68 6 J Butler D1 3 210 00 1 284 00
69 P Lujabe D3 1 840 00 736 00
5 050 00 2 020 00
B8/N1 B7/N3

Krediteurejoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KJ7
36 11 Makro SA K3 1 689 00 224 00 1 465 00
37 18 Meubels vir Almal K1 8 359 00 7 930 00 429 00
10 048 00 7 930 00 224 00 1 894 00
B13 B7 N14 B5
Kleinkasjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KKJ7

Dok. Naam van Skryf Verbruiks Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Fol. Kleinkas Posgeld behoeftes goedere Bedrag Besonderhede Fol.
28 5 Fast Koeriers 320 00 320 00 Handelsvoorraad
29 10 Tydelike arbeid 200 00 200 00 Lone
30 18 Koffie, tee, suiker 186 00 186 00
31 21 Skryfbehoeftes 268 00 268 00
32 27 Posgeld 16 00 16 00
990 00 16 00 268 00 186 00 520 00
Krediteurekortingjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019 KAJ7

3 20 Meubels vir Almal K1 920 00 920 00
920 00 920 00
B13 B7
Debiteurekortingjoernaal van Matshaya Meubels vir Februarie 2019DAJ7

Dok.
no. Dag Debiteur Fol. Debiteurekorting Koste van verkope
5 9 P Lujabe D3 92 00 – –
92 00 – –
B8/N2
1.2 Algemene Grootboek van Matshaya Meubels

Dt Kapitaal B1 Kt
2019
Feb 1 Saldo a/b 1 000 000 00
2019
Feb 1 Saldo a/b 70 540 00
27 Bank KBJ7 15 000 00
Handelsvoorraad AJ7 750 00
28 Bank KBJ7 650 00
86 940 00

Dt Grond en Geboue B3 Kt
2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 1 200 540 00 Feb 28 Herstelwerk en instandhouding AJ7 540 00
Saldo o/b 1 200 000 00
1 200 540 00 1 200 540 00
2019
Mrt 1 Saldo a/b 1 200 000 00
Dt Afleweringsvoertuig B4 Kt
2019
Feb 1 Saldo a/b 195 000 00
Dt Toerusting B5 Kt
2019
Feb 1 Saldo a/b 154 000 00
28 Krediteurekontrole KJ7 1 894 00
155 894 00
Dt Belegging: Swift Bank B6 Kt

2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 61 500 00 Feb 7 Bank KOJ7 61 800 00
Rente op belegging AJ7 300 00
61 800 00 61 800 00
Dt Handels
voorraad B7 Kt
2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 87 630 00 Feb 27 Onttrekkings AJ7 750 00
5 Kleinkas KKJ7 320 00 28 Koste van verkope KOJ7 22 012 00
28 Bank KBJ7 14 040 00 Koste van verkope DJ7 2 020 00
Krediteurekontrole KJ7 7 930 00 Krediteurekontrole KAJ7 920 00
Saldo o/b 84 218 00
109 920 00 109 920 00
2019
Mrt 1 Saldo a/b 84 218 00
Dt Debiteure
kontrole B8 Kt
2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 20 460 00 Feb 28 Bank KOJ7 15 060 00
28 Verkope DJ7 5 050 00 Debiteurekorting DAJ7 92 00
Bank KBJ7 912 00 Joernaalkrediete AJ 960 00
Joernaaldebiete AJ7 140 00 Saldo o/b 10 450 00
26 562 00 26 562 00
2019

Dt Bank B9 Kt
2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 281 660 00 Feb 28 Totale betalings KBJ7 104 135 00
28 Totale ontvangste KOJ7 131 787 00 Saldo o/b 309 312 00
413 447 00 413 447 00
2019
Mrt 1 Saldo a/b 309 312 00
Dt Kleinkas B10 Kt
2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 380 00 Feb 28 Totale betalings KKJ7 990 00
Bank KBJ7 620 00 Saldo a/b 1 000 00
27 Bank KBJ7 990 00
1 990 00 1 990 00
2019
Dt Wisselgeld B11 Kt
2019
Dt Verbandlening: AB Bank B12 Kt

2019 2019
Feb 27 Bank KBJ7 10 000 00 Feb 1 Saldo a/b 500 000 00
28 Saldo o/b 490 000 00
500 000 00 500 000 00
2019
Mrt 1 Saldo a/b 490 000 00
Dt Krediteure
kontrole B13 Kt
2019 2019
Feb 28 Bank en korting ontvang KBJ7 44 575 00 Feb 1 Saldo a/b 57 000 00
Totale terugsendings KAJ7 920 00 28 Totale aankope KJ7 10 048 00
Saldo o/b 21 553 00
67 048 00 67 048 00
2019
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2019
Feb 1 Saldo a/b 1 146 300 00
28 Bank KOJ7 55 030 00
Debiteurekontrole DJ7 5 050 00
1 206 380 00

Dt Debiteure
korting N2 Kt
2019
Feb 1 Saldo a/b 520 00
28 Debiteurekontrole DAJ7 92 00
612 00

2019
Feb 1 Saldo a/b 458 000 00
28 Handelsvoorraad KOJ7 22 012 00
Handelsvoorraad DJ7 2 020 00
482 032 00
Dt Lone N4 Kt
2019
10 Kleinkas KKJ7 200 00
28 Bank KOJ7 9 200 00
59 800 00
2019
28 Krediteurekontrole KBJ7 946 00
1 398 00
2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 1 063 00 Feb 3 Debiteurekontrole/M Smith AJ7 48 00
28 Debiteurekontrole KOJ7 503 00 28 Saldo o/b 1 518 00
1 566 00 1 566 00
2019
Dt Rente op Belegging N7 Kt
2019
7 Belegging: Swift Bank AJ7 300 00
1 800 00
Dt Rente op Verbandlening N8 Kt
2019
27 Bank KBJ7 3 750 00
26 250 00

2019
Dt Water en Eiendomsbelasting N10 Kt

2019
28 Bank KBJ7 1 600 00
16 921 00
Dt Elektrisiteit N11 Kt
2019
28 Bank KBJ7 800 00
21 520 00
Dt Telefoon en Internet N12 Kt

2019
28 Bank KBJ7 1 468 00
18 355 00
2019
28 Bank KBJ7 850 00
9 700 00
Dt Skryf
behoeftes N14 Kt
2019
28 Krediteurekontrole KJ7 224 00
Kleinkas KKJ 268 00
12 847 00
Dt Herstelwerk en Instandhouding N15 Kt

2019
28 Grond en geboue AJ7 540 00
7 540 00

2019
7 Bank KOJ7 400 00
7 610 00

2019
28 Bank KBJ7 225 00
577 00
Dt Bankkoste N18 Kt
2019
28 Bank KBJ7 401 00
5 635 00

2019
Feb 28 Debiteurekontrole/M Smith AJ7 960 00

2019
Feb 28 Debiteurekontrole/H Colly AJ7 92 00
Dt Posgeld N21 Kt
2019
Feb 28 Kleinkas KKJ7 16 00
2019
Feb 28 Kleinkas KKJ7 186 00
1.3 Debiteuregrootboek van Matshaya Meubels

J Butler D1
Koste van
Datum Besonderhede Fol. Verkope verkope Saldo
2019
Feb 1 Rekening gelewer 2 140 00
Kwitansie no. 64 KOJ7 2 033 00 107 00
Kwitansie no. 64 (Korting toegestaan) KOJ7 107 00
6 Faktuur no. 68 DJ 3 210 00 3 210 00
H Colly D2
Koste van
2019
28 Bankstaat no. 7 – Direkte deposito KOJ7 5 000 00 2 970 00
Rente ontvang AJ7 92 00 3 062 00
6 Faktuur no. 68 DJ 3 210 00 3 210 00

P Lujabe D3
Koste van
2019
6 Faktuur no. 69 DJ7 1 840 00 12 190 00
9 Kredietnota no. 5 DAJ7 92 00 12 098 00
Kwitansie no. 64 KOJ7 7 524 00 4 574 00
Kwitansie no. 64 (Korting toegestaan) KOJ7 396 00 4 178 00
M Smith D4
Koste van
2019
Feb 1 Rekening gelewer – –
Geweierde tjek KBJ7 912 00 912 00
Korting gekanselleer AJ7 48 00 960 00
6 Oninbare skuld AJ7 960 00 – –
Lys van debiteure op 28 Februarie 2019

J Butler D1 R3 210
H Colly D2 R3 062
P Lujabe D3 R4 178
Debiteurekontrole B8 R10 450
Krediteuregrootboek van Matshaya Meubels

Meubels vir Almal K1
2019
Feb 1 Rekening gelewer 32640 00
18 Faktuur no. 37 KJ7 8 359 00 40 999 00
20 Debietnota no. 3 KAJ 920 00 40 079 00
23 Tjek no. 67 KBJ7 20 000 00 20 079 00
Tjek no. 67 (Korting ontvang) KBJ7 215 00 19 864 00
Lounge Maatskappy K2
2019
9 Tjek no. 66 KBJ 23 629 00 731 00
Tjek no. 66 (Korting ontvang) KBJ 731 00
Makro SA K3
2019
Feb 11 Faktuur no. 36 1 689 00 1 689 00
Lys van krediteure op 28 Februarie 2019

Meubels vir Almal K1 R19 864
Lounge Maatskappy K2 R0
Makro SA K3 R1 689
Krediteurekontrole B13 R21 553

1.4 Proefbalans van Matshaya Meubels op 28 Februarie 2019
Fol. Debiet Krediet
Kapitaal B1 1 000 000 00
Grond en geboue B3 1 200 000 00
Afleweringsvoertuig B4 195 000 00
Bank B9 309 312 00
Kleinkas B10 1 000 00
Lening: AB Bank B12 490 000 00
Nominale rekeninge
Verkope N1 1 206 380 00
Lone N4 59 800 00
Korting ontvang N5 1 398 00
Rente op belegging N7 1 800 00
Rente op lening N8 26 250 00
Water en eiendomsbelasting N10 16 921 00
Elektrisiteit N11 21 520 00
Telefoon en internet N12 18 355 00
Herstelwerk en instandhouding N15 7 540 00
Rente op lopende rekening N16 7 610 00
Rente op oortrokke bank N17 577 00
Bankkoste N18 5 635 00
Oninbare skulde N19 960 00
Rente ontvang N20 92 00
Posgeld N21 16 00
Verbruiksgoedere N22 186 00
2 728 833 00 2 728 833 00

Algemene Joernaal van Matshaya Meubels van Februarie 2019 AJ7
Debiteurekontrole Krediteurekontrole
Dag Besonderhede Fol. Debiet Krediet Debiet Krediet Debiet Krediet
3 M Smith D4 48 00 48 00
Korting toegestaan 48 00
Afslag op geweierde tjek
gekanselleer
7 Belegging: Swift Bank 300 00
Rente op belegging 300 00
Rente op belegging gekapitaliseer
27 Onttrekkings 750 00
Die eienaar het voorraad vir eie
gebruik geneem
28 Oninbare skulde 960 00
M Smith D4 960 00 960 00
Skryf die rekening van Smith as
oninbaar af
28 H Colly D2 92 00 92 00
Rente ontvang 92 00
Hef rente op Colly se agterstallige
rekening
28 Herstelwerk en instandhouding 540 00
Grond en Geboue 540 00
Regstelling van fout
140 00 960 00
Vraag 2 (20 punte)
No. Rekening gedebiteer Rekening gekrediteer Bedrag

2.1 Bank 3 Kapitaal 3 3 1 000 000
2.2 Grond en geboue 3 Verbandlening: AB Bank 3 3 500 000
Bank 3 3 800 000
2.3 Belegging: Swift Bank 3 Bank 3 3 60 000
2.4 Donasie 3 Handelsvoorraad 3 3 620
2.5 Toerusting 3 Krediteurekontrole 3 33 22 140
Bank 3 3 2 460
Vraag 3 (8 punte)
3.1 • Vra die kliënte om aansoekvorms in te vul.

• Skakel hulle werksplek om seker te maak hulle werk regtig daar.
• Gaan verwysings na om vas te stel aan wie hulle geld skuld.
• Stel vas of hulle by enige kredietburo op die swartlys is.
Die volgende dokumente moet aangevra word:
• Identifikasiedokumente
• Bewys van residensie (waar hulle woon), d.w.s. ’n rekening wat nie
ouer as drie maande is nie met die residensiële adres daarop
• Bewys van inkomste (salarisstrokie, brief van rekenmeester)
• Bankstate.
3.2 • Die onderneming behoort ’n kredietbeleid op te stel.
• Debiteurerekeninge moet gereeld nagegaan word om te verseker dat
hulle nie agterstallig raak nie.

• Dokumente moet behoorlik in joernale ingeskryf en opgeteken word
en na die Algemene Joernaal en die hulpgrootboeke oorgeboek word.
• Die debiteurerekeninge moet elke maand teen die Debiteurelys
gebalanseer en gerekonsilieer word.
• Rekeninge moet gereeld, minstens een keer ’n maand, aan debiteure
uitgestuur word.
• Laat korting toe aan debiteure wat hulle rekeninge vroegtydig betaal.
• Volg agterstallige rekeninge met telefoonoproepe en
aanmaningsbriewe op.
• Hef rente as debiteure nie hulle rekeninge betyds betaal nie.
Vraag 4 (12 punte)
4.1 • Kontant kan wegraak.

• Die gevaar bestaan dat die onderneming beroof kan word.
• Wanneer kontant gebank moet word, moet die persoon wat bank toe
gaan groot bedrae geld saamdra.
• Die bankstaat sal nie goed met die kontantjoernale vergelyk nie want
die geld word nie gereeld gedeponeer nie.
4.2 • Skei die pligte van personeellede wat geld ontvang van dié wat geld
uitbetaal.
• Alle kontantontvangste moet sover moontlik op ’n daaglikse basis
gebank word.
• Ongebruikte (blanko) tjeks moet op ’n veilige plek bewaar word.
• Kwitansies en tjeks moet in die joernale opgeteken en oorgeboek word
sodra die transaksie plaasvind.
• Joernale moet aan die einde van die maand bymekaar getel word en
met die bankstaat gerekonsilieer word.
• Die pligte van die persoon wat die tjeks uitskryf, moet geskei word van
die persoon wat die tjeks teken.
• Kwotasies moet vir duur items verkry word en die tjeks wat uitgeskryf
word moet twee handtekeninge bevat.
4.3 • Alle geld wat deur die onderneming ontvang word, moet gebank
word sodat die onderneming sy inkomste kan verklaar. Daar moet
’n “papierpad” wees van geld ontvang en geld betaal. Op hierdie
manier kan bedrog voorkom word, want kwitansies word uitgereik en
kontantontvangskwitansies het dan verwysings op die bankstaat.
• Tjekbetalings en EFO’s verseker dat die geld die mense of
onderneming vir wie dit bedoel is, bereik. Omdat tjeks en EFO’s deur
’n bankrekening moet gaan, kan die onderneming verseker dat die
korrekte begunstigde die geld ontvang.
4.4 • Dit sal oneties van Zandile wees om dit te doen. Alle transaksies moet
opgeteken word sodat die onderneming kan voldoen aan die kode wat
neergelê word deur die King Kode. Zandile wil ook voldoen aan die
beginsels van AARP, aangesien sy ’n geregistreerde onderneming is.
Rubriek vir Vraag 5 – advertensie-ontwerp

Kriteria 5 punte 4 punte 2–3 punte 1 punt Punt
Gepastheid Geskikte Geskikte Nie geskik vir koerant Nie geskik vir koerant nie
koerantadvertensie, koerantadvertensie, nie hoewel inligting maar poging is aangewend
inligting is alles inligting is nie alles relevant is
relevant relevant nie
Kreatiwiteit Baie kreatief, kleurvol Bietjie kleur is gebruik Baie min kleur is Geen kleur is gebruik nie,
en netjies en netjies gebruik, maar netjies maar poging is aangewend
Totaal /10

Eksamens
Stap-vir-stap-proses om ’n eksamenvraestel op te stel
Stap 1 Weet wat die totale waarde van die eksamenvraestel is:
Vir halfjaar-eksamens
Aantal vraestelle Tydsduur Punte Onderwerpe
Graad 10 1 2 ure 200 punte In ver
houding tot
die tyd wat
Graad 11 1 3 ure 300 punte
aan elke
onderwerp
Graad 12 1 3 ure 300 punte bestee is
(soos in die
werkskedule
aangedui)
Vir proefeksamen (slegs Graad 12)

Graad 12 1 3 ure 300 punte Volle
omvang
Finale eksamen
Graad 10 1 3 ure 300 punte Volle omvang
Graad 11 1 3 ure 300 punte Ekstern
opgestel
Graad 12 1 3 ure 300 punte
Stap 2 Weet watter inhoud gestipuleer word vir die graad waarvoor jy die
eksamenvraestel opstel:
Inhoud spesifiek vir die graad gestipuleer 80%
Inhoud gestipuleer in vorige grade, wat 'n impak het op die assessering van
20%
daaropvolgende grade
Byvoorbeeld, wanneer ’n Graad 11 eksamen gestel word, moet

80% oor Graad 11 werk geëksamineer word en die ander 20% oor
Graad 10 werk (slegs die werk wat ’n impak op Graad 11 het).
Stap 3 Bepaal die lading van die kurrikulum. Die eksamen moet opgestel
word volgens hierdie lading:
Rekeningkunde- Lading Geraamde punt van die
kurrikulum eksamenvraestel
Finansiële rekeningkunde 50–60% 150–180 punte
Bestuursrekeningkunde 20–25% 60–75 punte
Bestuur van hulpbronne 20–25% 60–75 punte

Die tabel hieronder dui die hoofonderwerpe in die Rekeningkunde-
kurrikulum aan:
Kurrikulum Onderwerp
Finansiële rekeningkunde 1. Rekeningkunde begrippe (terminologie, definisies,
dubbelinskrywing, ens.)
2. Beginsels van AARP
3. Boekhouding (brondokumente, joernale, grootboeke,
Proefbalanse, ens.)
4. Rekeningkundige vergelyking
5. Finale rekeninge en finansiële state (insluitend
aansuiwerings en verhoudings)
6. Salarisse en lone
7. Belasting op toegevoegde waarde (BTW)
8. Rekonsiliasie (bank, debiteure, krediteure)
Bestuursrekeningkunde 9. Kosteberekening (vervaardiging, ens.)
10. Begroting
Hulpbronbestuur 11. Inheemse rekeningkundige stelsels (Slegs Graad 10)
13. Voorraad
14. Etiek
15. Interne kontrole
Let asseblief daaop dat hoewel sommige onderwerpe afsonderlik

geëksamineer word, onderwerpe soos Etiek en Kontroles deurgaans
geïntegreer moet word.
Stap 4 Bepaal watter onderwerpe afsonderlik geëksamineer kan word, en

bepaal dan die aard van elke vraag; m.a.w moet dit feitelik wees, of
datarespons, kritiese evaluering, probleemoplossing, toepassing van
kennis, werklike situasies, ens.
Stap 5 Oorweeg die kognitiewe vlakke wanneer jy die vrae opstel. Jou
eksamenvraestel moet voorsiening maak vir ’n reeks kognitiewe
vlakke en leerdervermoëns, soos hieronder getoon word:
Persentasie van
Kognitiewe vlakke Vaardighede eksamenvraestel
Kennis en begrip Basiese denkvaardighede 30% van die vraestel
• Feite weergee
• Laevlak-begrip
• Laevlak-toepassing
Toepassing en Redelik hoë denkvaardighede 40% van die vraestel
ontleding • Meer gevorderde toepassing
• Interpretasie
• Laevlak-ontleding
Sintese en evaluasie Hoër orde denkvaardighede 30% van die vraestel
• Gevorderde
ontledingsvaardighede
• Evaluasie
• Kreatiewe
probleemoplossing
’n Gemiddeld van 10% van alle eksamenvraestelle moet

probleemoplossingsvrae wat kritiese en kreatiewe denke benodig,
aanspreek.

Stap 6 Gebruik die volgende tabel om jou te help om jou eksamenvraestel
volgens verskillende kognitiewe vlakke op te stel. Vul die punte in
om die reeks vermoëns op te maak.
Vraag Laag Medium Hoog
V1
V2
V3
V4
V5
V6
V7
V8
Totale punt
Gewensde punt 30% = 90 punte 40% = 120 punte 30% = 90 punte
Stap 7 Kies die struktuur van elke vraag volgens die vereistes van die
bostaande kognitiewe vlakke. Jou vraag moet hierdie “aksiewoorde”
bevat.
Kennis Begrip Toepassing Analise Sintese Evaluasie
Omskryf/ Verduidelik Stel op Vergelyk Interpreteer Lewer
definieer Onderskei Bou op Analiseer Doen kommentaar
Identifiseer Interpreteer Pos Lewer verslag Beveel aan
Demonstreer Berei voor oor Motiveer
Lys Bereken Bespreek
Benoem Bepaal Vergelyk
Pas toe Adviseer
Stap 8 Stel die vraag en die memorandum gelyktydig op. Wanneer

jou memorandum voltooi is, stel jy ’n antwoordboek vir die
eksamenvraestel op.
Stap 9 Laat die vraag en memorandum nagaan/modereer voordat jy dit

laat druk. Maak seker dat die punte wat aan elke vraag toegeken
is, korrek is, dat daar genoeg ruimte is vir die antwoorde en dat die
numering ooreenstem met dié in die vraestel.
Gebruik die volgende tabel om jou te help verseker dat jou vraestel
volgens die riglyne van die KABV-dokument opgestel is:
Vraag V1 V2 V3 V4 V5 V6 V7 V8
Onderwerp Punte Punte Punte Punte Punte Punte Punte Punte
Finansiële
rekeningkunde
Bestuurs
rekeningkunde
Hulpbron-
bestuur
Totale
/300

gevallestudies
HOOFSTUK 14: Lone en salarisse

Daar word vir leerders ’n werklike situasie, ’n probleem of ’n insident oor
’n onderwerp gegee. Hulle moet ’n bepaalde rol inneem om die posisie te
verwoord. Om die probleem te interpreteer, analiseer en op te los, put hulle
uit hulle eie ervaring, die ervaring van die portuurgroep of uit vorige kennis.
Koerantartikels, tydskrifartikels, televisie- of radio-aanbiedings maak
uitstekende gevallestudies. Leerders moet lees en/of luister, nadink oor
die inligting en dan ingeligte besluite neem. Vrae kan wissel van laerorde –
direkte aanhalings uit die artikel – na hoërorde wanneer hulle gevra word om
kommentaar te analiseer en moontlik ook om voorstelle te maak.
Gevallestudies is ’n baie goeie manier om die vak relevant en op datum te
hou.
Hierdie gevallestudies moet aan die volgende voldoen:
• ’n Totaal van 50 punte (minimum)
• ’n Nasienrubriek moet gebruik word, waar moontlik.
• Leerders kan in groepe of op hulle eie werk.
• Dit kan in die klas of by die huis gedoen word.
• Die gevallestudie behoort in Termyn 1 of Termyn 3 gedoen te word.

Assesseringstaak: Gevallestudie 1
Salarisse en lone
Totaal: 100 punte Tyd: 1 uur
MJ Klere is ’n onderneming in Uitenhage wat sportklere vervaardig. Die
eienaar is Marjorie Johnston. Jy is die boekhouer van MJ Klere. Marjorie
het ’n nuwe bemarker aangestel en sy het ’n paar vrae oor lone. Die
volgende loonadviesstrokies is uitgereik aan die werknemers van MJ Klere
wat al langer as ’n jaar in diens van die onderneming is (almal is onder die
ouderdom van 65):
LOONADVIESSTROKIE
Naam: Nieeda Latief
Week geëindig: 28 Januarie 2017
Posbenaming: SNYER
Verdienste
Normale tyd Oortyd Dubbeltyd
Ure gewerk 40 4
Koers R19 R28,50
Inkomste R760 R114
Bruto loon R874
Aftrekkings Werkgewer se bydraes

LBS R0 Bystandsfonds (4%) R34,96
Bystandsfonds (4%) R34,96 VOH (1%) R8,74
WVF (1%) R8,74 WVF (1%) R8,74
Bedingingsraadheffing Bedingingsraad
R3,23 R4,11
(0,37%) heffing (0,47%)
SACTWU-gelde R10,54 SACTWU-gelde R10,54
Totale aftrekkings R57.47 Totale bydraes R67,09
Netto loon R 816,53
LOONADVIESSTROKIE
Naam: Mariaan September
Posbenaming: MASJINIS
Verdienste
Ure gewerk 40 6
Koers R16 R
Inkomste
Bruto loon R

LBS R0 Bystandsfonds (4%) R
Bystandsfonds (4%) R VOH (1%) R
WVF (1%) R WVF (1%) R
Bedingingsraadheffing R Bedingingsraadheffing R
SACTWU-gelde R SACTWU-gelde R
Totale aftrekkings R Totale bydraes R
Netto loon R

Nota; Mariaan se kind het in die week siek geword en sy kon nie Dinsdag
kom werk nie. Sy verskaf aan die onderneming ’n doktersbrief. Dus is haar
normal ure steeds 40 uur.
LOONADVIESSTROKIE
Naam: Ancha Rosenburg
Posbenaming: SKOONMAKER
Verdienste
Ure gewerk 32 1
Koers R14 R21
Inkomste R448 R21
Bruto loon R469

LBS R0 Bystandsfonds (4%) R18,76
Bystandsfonds (4%) R18,76 VOH (1%) R4,69
WVF (1%) R4,69 WVF (1%) R4,69
Bedingingsraadheffing R1,74 Bedingingsraadheffing R2,20
SACTWU-gelde R8,10 SACTWU-gelde R8,10
Totale aftrekkings R33,29 Totale bydraes R38,44
Netto loon R 435,71
Nota: Ancha het nie Maandag kom werk nie. Sy het nie ’n doktersbrief
gebring nie en het nie aan Marjorie ’n rede vir haar afwesigheid verskaf nie.
Dus is haar normale ure net 32 uur.
Dienskontrak: MJ Klere
Posbeskrywing Pligte Loon vir normale ure
Snyer Dit is die werknemer se verantwoordelikheid om R19 per uur
patrone uit te lê en die materiaal daarvolgens te sny
Masjinis Dit is die werknemer se werk om met 'n naaimasjien R16 per uur
enige handeling in die kleremaakproses uit te voer
Skoonmaker Dit is 'n werknemer wat betrokke is in die sny of afknip R14 per uur
van enige los stukkies gare of materiaal wat oorbly nadat
vorige operateurs daaraan gewerk het.
Werksure: Maandag tot Vrydag 8:00–17:00, met ’n etebreuk van een uur
(40 ure per week)
Lone: Die werknemer sal elke Vrydag gedurende werksure in
kontant betaal word.
Oortyd: Oortyd word betaal teen die koers van een-en-’n-half keer
die koers van normale ure.
Dubbeltyd: Werknemers word dubbel die koers betaal wanneer hulle op
Sondae of openbare vakansiedae werk.
Jaarlikse verlof: Werknemers is geregtig op drie weke verlof per kalenderjaar
(wat alle openbare vakansiedae en naweke uitsluit).
Siekverlof: Werknemers is geregtig op 10 dae siekverlof per
kalenderjaar. Werknemers word versoek om ’n doktersbrief
in te gee vir elke dag afwesig.

Tabelle vir inkomstebelasting
LBS
Jaarlikse
Besoldiging ekwivalent Onder 65 65–74 Over 75
R0–R1 151 R59 826 R0 R0 R0
R1 152–R1 157 R60 138 R1 R0 R0
R1 158–R1 167 R60 658 R3 R0 R0
Departement van arbeid

Minimum lone vir kwesbare groepe: Sekere sektore van die Suid-Afrikaanse
ekonomie word as kwesbaar beskou. Die Minister van Arbeid kondig dus
gereeld sektorbepalings aan, sodat kwesbare werkers voordeel kan trek uit
die basiese indiensnemingvoorwaardes, en skryf ook ’n basiese minimum
loon voor.
Die volgende tabel toon die nuwe indiensnemingvoorwaardes en minimum
lone vir tekstielwerkers:
In die magistraatsdistrik van
Camperdown, uMzinto, Paarl,
Posbenaming Metro-area Nie-metro-area Stellenbosch en Uitenhage
Skoonmaker R14,35 per uur R11 per uur R12,70 per uur
Masjinis R14,88 per uur R11,90 per uur R14,10 per uur
Snyer R18,73 per uur R14,56 per uur R17,80 per uur
Aftrekkings
Die Nasionale Bedingingsraad vir die Klerevervaardigings-
bedryf vereis die volgende aftrekkings en bydraes.
Raadsheffings SACTWU Bystandsfonds WVF
Betaalbaar deur die Betaalbaar deur die Betaalbaar deur die Betaalbaar deur
werknemer: werknemer: werknemer: die werknemer:
Bereken teen 0,37% 1% van elke individu se 4% van elke 1% van elke
van bruto loon d.m.v. loon plus ’n bykomende werknemer se loon individu se loon
’n aftrekking R1,80 per week na die d.m.v. ’n aftrekking
SACTWU-begrafnisfonds en (op voorwaarde dat
’n minimum van R8,10 per dit bevestig is in ’n
week en ’n maksimum van stemming op die
R13,40 per week aanleg-vlak)
Betaalbaar deur die Betaalbaar deur die Betaalbaar deur die Betaalbaar deur
werkgewer: werkgewer: werkgewer: die werkgewer:
Bereken 0,47% van 1% van elke individu se loon 4% van die loon van 1% van elke
bruto loon plus ’n bykomende R1,80 elke werknemer individu se loon
per week aan die SACTWU-
begrafnisfonds met ’n
minimum van R8,10 per
week en ’n maksimum van
R13,40 per week
Alle werknemers van MJ Klere is lede van SACTWU

(Suid-Afrikaanse Klere- en Tekstielwerkersunie).
Die werkgewer moet ook ’n heffing aan die Nasionale Bedingingsraad betaal
vir elke werknemer wat minder as R6 000 ’n maand verdien. Die Nasionale
Bedingingsdraad dien as mediator tussen die werkgewer en werkersunies.
Die Nasionale Bedingingsraad sal ook verseker dat alle werknemers voldoen
aan die wetgewing met betrekking tot lone.

Vrae
1. Hoekom word daar geen belasting (LSB) van die werknemers se lone
afgetrek nie? Haal syfers aan. (4)
2. Waarvoor staan die af korting SACTWU? (1)
3. Wat is die verskil tussen die unie SACTWU en die Nasionale
Bedingingsraad? (4)
4. Behandel Marjorie al haar werknemers regverdig en voldoen sy aan
die wetgewing vir minimum loonvereistes? Haal syfers aan om jou
antwoord te staaf. (6)
5. Een van die werknemers, Mariaan, word haar volle ure betaal al was
sy ’n dag afwesig, maar Ancha word nie betaal vir die dag wat sy
afwesig was nie. Is dit eties en regverdig? (6)
6. Marjorie probeer haar werknemers oortuig om bankrekeninge oop
te maak sodat sy hulle lone in hulle bankrekeninge kan inbetaal in
plaas van om hulle kontant te betaal. Noem twee punte om haar te
ondersteun.(4)
7. Hoekom is dit belangrik om ’n dienskontrak vir elke werknemer te
hê? Gee twee redes. (4)
8. Wanneer die fabriek te veel werk het om in normale ure te voltooi,
verkies Marjorie dat haar personeel oortyd werk eerder as dat hulle
Sondae en openbare vakansiedae werk. Hoekom verkies sy dit? (2)
9. Voltooi die loonadviesstrokie vir Mariaan September. (15)
10. Voltooi die Lonejoernaal van MJ Klere vir die week geëindig
28 Januarie 2017. (32)
11. Boek die Lonejoernaal vir die week geëindig 28 Januarie 2017 na
die Algemene Grootboek oor. (22)
[100]

Assesseringstaak: Gevallestudie 1 – Antwoordblad
Naam: 100

1. Hoekom word daar geen belasting (LSB) van die werknemers se lone
afgetrek nie? Haal syfers aan.
2. Waarvoor staan die af korting SACTWU?

Bedingingsraad?
4. Behandel Marjorie al haar werknemers regverdig en voldoen sy aan die

wetgewing vir minimum loonvereistes? Haal syfers aan om jou antwoord
te staaf.

5. Een van die werknemers, Mariaan, word haar volle ure betaal al was sy ’n
dag afwesig, maar Ancha word nie betaal vir die dag wat sy afwesig was
nie. Is dit eties en regverdig?
6. Marjorie probeer haar werknemers oortuig om bankrekeninge oop te

maak sodat sy hulle lone in hulle bankrekeninge kan inbetaal in plaas van
om hulle kontant te betaal. Noem twee punte om haar te ondersteun.
7. Hoekom is dit belangrik om ’n dienskontrak vir elke werknemer te hê?

Gee twee redes.

Sondae en openbare vakansiedae werk. Hoekom verkies sy dit?

9. LOONADVIESSTROKIE
Verdienste
Normale Oortyd Dubbeltyd
tyd
Ure gewerk 40 6
Koers R16 R R
Inkomste
Bruto loon R

LBS R0 Bystandsfonds (4%) R
Bystandsfonds (4%) R VOH (1%) R
WVF (1%) R WVF (1%) R
Bedingingsraadheffing R Bedingingsraadheffing R
SACTWU-gelde R SACTWU-gelde R
Totale aftrekkings R Totale bydraes R
Netto loon R
15
10. Lonejoernaal vir die week geëindig 28 Januarie 2017 LJ4

Normale tyd Oortyd Aftrekkings Werkgewer se bydrae
Totale aftrekkings
Bedingings
Bedingings
raadheffing
raadheffing
Uniefonds
Uniefonds
Bystands
Bystands
Bedrag
Bedrag
Bruto Netto
fonds
fonds
Koers
Koers
WVF
WVF
VOH
LBS
Ure
Ure
Werknemer loon loon

H Latief
M September
A Rosenburg
32
11. Algemene Grootboek van MJ Klere

Dt LoneKt

Bystandsfonds
Werkloosheidversekeringsfonds
Vaardigheidontwikkelingsheffing
Nasionale Bedingingsraad
SACTWU
Krediteure vir Lone

Assesseringstaak: Gevallestudie 1 – Memorandum
100
1. Hoekom word daar geen belasting (LSB) van die werknemers
se lone afgetrek nie? Haal syfers aan.
Die werknemers verdien nie genoeg om belasting te betaal nie. 33

Hulle sal eers begin belasting betaal as hulle meer verdien as R1 151 per week. 33
2. Waarvoor staan die af korting SACTWU?
Suid-Afrikaanse Klere- en Tekstielwerkersunie

(South African Clothing en Textile Workers Union) 3

Bedingingsraad?
SACTWU tree in die belange van die werkers op om te verseker dat hulle
regverdig behandel word. 33
Die Nasionale Bedingingsraad is die tussenganger tussen SACTWU en die
werkgewer. 33
4. Behandel Marjorie al haar werknemers regverdig en voldoen sy aan die

wetgewing vir minimum loonvereistes? Haal syfers aan om jou antwoord
te staaf.
Ja, 3 sy behandel hulle regverdig, aangesien sy meer as die vereiste minimum loon
betaal. 33
Snyer: Minimum loon is R17,80 per uur en sy betaal R19 per uur. 3
Masjinis: Minimum loon is R14,10 per uur en sy betaal R16 per uur. 3
Skoonmaker: Minimum loon is R12,70 per uur en sy betaal R14 per uur. 3
5. Een van die werknemers, Mariaan, word haar volle ure betaal al was sy ’n
dag afwesig, maar Ancha word nie betaal vir die dag wat sy afwesig was
nie. Is dit eties en regverdig?
Ja. 33
Mariaan het ’n doktersbrief getoon om te wys hoekom sy afwesig was. 33
Ancha het geen rede vir haar afwesighed verskaf nie – geen werk, geen betaling
nie. 33

6. Marjorie probeer haar werknemers oortuig om bankrekeninge oop te
maak sodat sy hulle lone in hulle bankrekeninge kan inbetaal in plaas van
om hulle kontant te betaal. Noem twee punte om haar te ondersteun.
a. Dit is meer doeltreffend vir beide Marjorie en haar werknemers as sy hulle

d.m.v. die Internet betaal en nie in kontant nie. 33
b. Dit is baie veiliger – hulle hoef nie huis toe te loop met ’n klomp kontant
nie. 33
7. Hoekom is dit belangrik om ’n dienskontrak vir elke werknemer te hê?

Gee twee redes.
a. Sodat daar geen misverstande oor pos-/werksbeskrywings is nie 33

b. Sodat daar geen misverstande oor lone, verlof, ens. is nie. 33

Sondae en openbare vakansiedae werk. Hoekom verkies sy dit?
Wanneer hulle oortyd werk, moet sy 1,5 keer die normale ure betaal, maar as hulle
Sondae en openbare vakansiedae werk, moet sy dubbel die normale koers betaal. 3
As sy dubbeltyd betaal, styg die produksiekoste en dus verminder die wins. 3
9. LOONADVIESSTROKIE
Inkomste
Normale Oortyd Dubbel
tyd tyd
Ure gewerk 40 6
Koers R16 R24
Inkomste R640 3 R144 3
Bruto loon R784 3

LBS R0 Bystandsfonds (4%) 3 R31,36
Bystandsfonds (4%) 3 R31,36 VOH (1%) 3 R7,84
WVF (1%) 3 R7,84 WVF (1%) 3 R7,84
Bedingingsraadheffing 3 R2,90 Bedingingsraadheffing 3 R3,68
SACTWU-gelde 3 R9,64 SACTWU-gelde 3 R9,64
Totale aftrekkings 3 R51,74 Totale bydraes 3 R60,36
Netto loon 3 R732,26
15

10. Lonejoernaal vir die week geëindig 28 Januarie 2017 LJ4
Normale
tyd Oortyd Aftrekkings Werkgewer se bydrae
Totale aftrekkings
Bedingings
Bedingings
raadheffing
raadheffing
Bruto loon
Netto loon
Uniefonds
Uniefonds
Bystands
Bystands
Bedrag
Bedrag
fonds
fonds
Koers
Koers
WVF
WVF
VOH
LBS
Ure
Ure
Werknemer
H Latief 40 19 760 4 28,50 144 3 874 0 3 34,96 3,23 3 8,74 3 10,54 57,47 3 816,53 3 34,96 3 4,11 3 8,74 3 8,74 3 10,54
M September 40 16 640 6 24,00 144 3 784 0 3 31,36 2,90 3 7,84 3 9,64 51,74 3 732,26 3 31,36 3 3,68 3 7,84 3 7,84 3 9,64
A Rosenburg 32 14 448 1 21,00 21 3 469 0 3 28,76 1,74 3 4,69 3 8,10 33,29 3 435,71 3 28,76 3 2,20 3 4,69 3 4,69 3 8,10
2 127 0 85,08 7,87 21,28 28,28 1 984,50 85,08 9,99 21,27 21,27 28,28
32
11. Algemene Grootboek van MJ Klere

Dt LoneKt
2017
Jan 28 Bruto loon3 LJ 32 127 00
Dt BystandsfondsKt
2017
Jan 28 Lone 3 LJ 3 85 08
Bystandsfondsbydrae 3 LJ 3 85 08
Dt Werkloosheidversekeringsfonds Kt
2017
Jan 28 Lone 3 LJ 3 21 27
WVF-bydrae 3 LJ 3 21 27
Dt VaardigheidontwikkelingsheffingKt
2017
Jan 28 VOH-bydrae 3 LJ 3 21 27

Dt Nasionale Bedingingsraad Kt
2017
Jan 28 Lone 3 LJ 37 87
Nasionale Bedingingsraad-bydrae 3 LJ 39 99
Dt SACTWUKt
2017
Jan 28 Lone 3 LJ 3 28 28
SACTWU-bydrae 3 LJ 3 28 28
Dt Krediteure vir Lone Kt

2017
Jan 28 Lone 3 LJ 3 1 984 50

Afdeling 4
Notas/wenke vir onderwysers
HOOFSTUK 1: Inheemse rekeningkundige stelsels en

Progressie van hierdie onderwerp
Graad 10: V
ergelyking van rekeningkundige stelsels van die informele en
formele sektore
Graad 11: Geen
Graad 12: Geen
Vereistes vir hierdie hoofstuk
• Weet wat die verskil tussen informele en formele rekeningkunde is.
• Die verskillende maniere waarop hulpbronne soos kapitaal, vaste bates,
voorraad en geld bestuur word, te kan identifiseer.
• Bewus wees van hoe verkoopsprys, kosprys, arbeidskoste, inkomste en
uitgawes vasgestel word.
Probleme wat leerders dikwels met hierdie hoofstuk ondervind
• Dis moeilik om relevante inligting met betrekking tot inheemse
rekeningkundige stelsels te vind
• Die onderwerp word as teoriegebaseerd gesien
• Eienaars van ondernemings wil nie onderhoude toestaan nie
• Om die regte eienaars van ondernemings te vind om onderhoude mee te
voer
• Om ’n eienaar van ’n onderneming te vind wat die nodige vrae sal
beantwoord om die aanbieding te voltooi.
Voorstelle, wenke en truuks om hierdie hoofstuk te onderrig en leerders se
probleme te oorbrug
• Probeer waar moontlik om “werklike” voorbeelde te gebruik wanneer
hierdie onderwerpe onderrig word.
• Nooi ’n eienaar van ’n onderneming om met die leerders te kom gesels
en laat hulle toe om vrae te vra.
• Vind ’n paar eienaars van ondernemings in die gemeenskap en
verduidelik aan hulle die noodsaaklikheid van hierdie assesseringstaak.
Kry hulle ondersteuning.
• Jy sal die volgende hulpmiddels nodig hê om die les doeltreffend te
onderrig:
– Koerantartikels van onderhoude met ondernemingseienaars
– Voorbeelde van vraelyste
– Toegang tot eienaars van informale ondernemings.
• Voorgestelde metodes om hierdie hoofstuk aan te bied:
– Groep- of klasbespreking
– Onderhoude
– Gevallestudies
– Koerantartikels.
95

HOOFSTUK 2: Etiek
Graad 10: Etiese kode en basiese beginsels van etiek vir ondernemings
Graad 11: Identifikasie en analise van etiese gedrag wat van toepassing is op
finansiële omgewings en met verwysing na verantwoordelikheid,
deursigtigheid en volhoubaarheid
Graad 12: • Rol van professionele liggame vir rekenmeesters
• Dissiplinêre en strafmaatreëls vir wanneer gedragskodes nie
nagekom word nie
• Beleid wat etiese gedrag beheer, viz. King Kode III
• Basiese beginsels in die Maatskappye Wet vervat.
• Verduidelik etiese kode.
• Die basiese beginsels van etiek verstaan.
• Basiese beginsels van goeie en etiese leierskap kan verstaan.
• Etiek met ander onderwerpe integreer.
• Begrip van nuwe terminologie
• Bekendstelling van nuwe begrippe
• Probleme om die verband met die praktiese toepassing van hierdie
begrippe te sien
probleme te oorbrug
• In hierdie hoofstuk word terminologie en baie nuwe begrippe
bekendgestel en dit mag die leerders dus ’n tydjie neem om
hierdie afdeling te begryp. Ons stel voor dat jy spesiale aandag aan
verduidelikings en praktiese voorbeelde gee, om leerders te help om die
nuwe terme te begryp en gemaklik te raak met die nuwe begrippe.
– Rolspel
– Praktiese aktiwiteite (soos dié wat in die projekte aan die einde van
die hoofstuk uiteengesit word)
– Gevallestudies
– Koerantartikels.
• Integrasie – Hierdie onderwerp is geïntergreer met ander onderwerpe
in die Leerdersboek, en baie van die begrippe wat hier bespreek word
sal later in die jaar vasgelê word. Hierdie begrippe behoort duideliker
te word sodra hulle in verhouding tot ander onderwerpe in latere
hoofstukke behandel word.
HOOFSTUK 3: Beginsels van AARP

Graad 10: Beginsels van AARP van toepassing op alleenhandelaars
Graad 11: Beginsels van AARP van toepassing op vennootskappe
Graad 12: Beginsels van AARP van toepassing op maatskappye
• Definieer en verduidelik beginsels van Algemeen Aanvaarde
Rekeningkunde Praktyk (AARP).
• Integreer AARP met ander onderwerpe.
96 a f d e l i n g 4 • Notas / w e n k e v i r o n d e rwys e rs

• Begrip van nuwe terminologie
• Bekendstelling van nuwe begrippe
• Probleme om die verband met die praktiese toepassing van hierdie
begrippe te sien, veral aangesien leerders in hierdie stadium oor beperkte
rekeningkundige kennis beskik.
probleme te oorbrug
• In hierdie hoofstuk word nuwe terminologie en baie nuwe begrippe
bekendgestel, en dit mag leerders dus ’n ruk neem om hierdie afdeling
te begryp. Ons stel voor dat jy spesiale aandag aan verduidelikings en
praktiese voorbeelde gee, om leerders te help om nuwe terme te begryp
en gemaklik te raak met die nuwe begrippe.
– Rolspel
• Integrasie – hierdie onderwerp word met ander onderwerpe in die
leerdersboek geïntegreer, veral in die hoofstuk wat handel oor finale
rekeninge en aansuiwerings. Die leerders behoort ’n beter begrip van
AARP te ontwikkel sodra dit in hierdie konteks behandel word. Kyk uit
vir hierdie AARP-verwysings onder die opskrif “AARP-FLITS” in die
hoofstukke wat volg.
HOOFSTUK 4: Interne kontrole

Graad 10: Basiese interne kontroleprosesse
Graad 11: Demonstrasie van kennis van interne ouditprosesse, d.w.s. verdeling
van pligte, dokumentasie, fisiese kontroles en interne oudit
Graad 12: • Toepassing van interne kontrole en interne ouditprosesse in ’n
ondernemingsomgewing
• Begrip van die verskil tussen die rolle van interne en eksterne
ouditeurs.
• Definieer en verduidelik wat bedoel word met interne kontrole.
• Basiese interne kontroleprosesse te kan identifiseer en verduidelik.
• Interne kontrole met ander onderwerpe te integreer.
• Baie nuwe begrippe te kan verstaan.
• Probleme om met beperkte rekeningkunde-kennis die verband tussen die
praktiese toepassing van hierdie begrippe te kan sien.
probleme te oorbrug
• In hierdie hoofstuk word baie nuwe begrippe bekendgestel en dit mag
dus ’n ruk neem vir leerders om hierdie afdeling te begryp. Ons stel voor
dat jy spesiale aandag aan verduidelikings en praktiese voorbeelde skenk,
om leerders te help begryp en om gemaklik te raak met nuwe begrippe.
– Rolspel
– Groep- of klasbespreking – in hierdie besprekings kan die leerders
nadink oor die potensiële gevolge vir ’n onderneming as elk van die
onderskeie kontroleprosedures nie in plek was nie.
– Gevallestudies.
a f d e l i n g 4 • Notas / w e n k e v i r o n d e rwys e rs 97

• Integrasie – Hierdie onderwerp is met ander onderwerpe in die
Leerdersboek geïntegreer en baie van die begrippe sal dus later in die jaar
vasgelê word. Hierdie begrippe behoort duideliker te word sodra hulle in
later hoofstukke in verhouding tot ander onderwerpe behandel word.
HOOFSTUK 5: Finansiële rekeningkunde van ’n

alleenhandelaar
Graad 10: Terminologie en begrippe met betrekking tot alleenhandelaars
Graad 11: Terminologie en begrippe met betrekking tot vennootskappe en
klubs
Graad 12: Terminologie en begrippe met betrekking tot maatskappye en
vervaardiging.
• Finansiële taal te verstaan en gebruik(kommunikeer).
• Onderskei tussen en identifiseer verskillende soorte bates.
• Weet wat inkomste en uitgawes is.
• Weet wat laste is.
• Verstaan wat die winsmotief is.
• Weet wie die gebruikers van rekeningkundige inligting is.
• Weet waarom rekeningkunde vir ’n onderneming belangrik is.
• Die stappe in die rekeningkundige siklus ken.
• Weet dat daar twee voorraadstelsels is: die deurlopende en die periodieke
voorraadstelsels.
• Onderskei tussen finansiële en bestuursrekeningkunde.
• Leerders behoort al van die vereistes vir hierdie hoofstuk in Graad 8 en 9
bereik het. Tog is dit dikwels nie die geval nie en leerders sukkel met die
sleutelbegrippe, wat dan weer onderrig moet word.
• Die “pasaangewer” laat nie genoeg tyd toe om sleutelbegrippe en
terminologie, wat in Graad 8 en 9 geleer moes gewees het, weer te
onderrig nie en die onderwyser moet dus baie kreatief wees om die
agterstand aan te spreek.
probleme te oorbrug
• Leerders moet die rekeningkunde-terme, sleutelbegrippe en definisies
memoriseer. Gee vir hulle kort, informele toetse om seker te maak hulle
bestudeer die sleutelbegrippe en rekeningkunde terminologie.
• Dit is noodsaaklik om deur die afdeling oor die deurlopende
voorraadstelsel en finansiële en bestuursrekeningkunde te gaan, want dit
is nuwe werk.
• Jy sal die volgende hulpmiddels nodig hê om die afdeling doeltreffend te
onderrig:
– Rekeningkundehandboeke
– PowerPoint® aanbiedings
– Plakkate.
– Werkblaaie
– Informele toetse.

HOOFSTUK 6: Boekhouding van ’n alleenhandelaar –
hersiening van Graad 9-inhoud
Graad 10: Boekhoudingsproses vir alleenhandelaars
Graad 11: Unieke inskrywings en rekeninge van vennootskappe en klubs
Graad 12: Unieke inskrywings en rekeninge van maatskappye.
• Die verhouding tussen bates, eienaarsbelang en laste soos dit in die
rekeningkundige vergelyking uitgedruk word te verstaan.
• Rekeningkunde in terme van bates, eienaarsbelang en laste te klassifiseer.
• Die dubbelinskrywingsbeginsel verstaan.
• Kosprys, verkoopsprys en winsopslag vir ’n handelsonderneming te kan
bereken.
• Identifiseer brondokumente en weet hoe om dit te gebruik.
• Stel die kontantjoernale vir ’n handelsonderneming op.
• Stel die kredietjoernale vir ’n handelsonderneming op.
• Boek die kontant- en kredietjoernale van ’n handelsonderneming na die
Algemene Grootboek oor.
• Stel die Proef balans op.
• Interne kontrolemaatreëls met betrekking tot kontant- en
krediettransaksies kan verstaan.
• Etiek rondom kontant- en krediettransaksies verstaan.
• Die inskrywings volgens die deurlopende voorraadstelsel kan doen.
• Leerders behoort van die vereistes vir hierdie hoofstuk reeds in Graad 8
en 9 bereik het. Dit is egter dikwels nie die geval nie en leerders sukkel
met hierdie sleutelbegrippe, wat dan weer onderrig moet word.
• Die “pasaangewer” laat nie genoeg tyd toe om sleutelbegrippe wat
in Graad 8 en 9 geleer moes gewees het, weer te onderrig nie en die
onderwyser moet dus baie kreatief wees om die agterstand aan te spreek.
probleme te oorbrug
• Doen grondlynassessering voordat jy met hierdie hoofstuk begin, om vas
te stel wat die leerders verstaan.
• Doen gekonsolideerde aktiwiteite sodat hulle die afdeling vinnig
bemeester.
• Jy benodig die volgende hulpmiddels om hierdie afdeling doeltreffend te
onderrig:
– Blanko brondokumente
– Gedrukte brondokumente vir die rekeningkundige projek
– Voorbeelde van brosjures of advertensies van meubelwinkels
– Gerekenariseerde rekeningkundige sagteware (opsioneel).
– Gekombineerde aktiwiteite oor KOJ, KBJ, DJ en KJ
– Oorboeking van die KOJ, KBJ, DJ en KJ na die Grootboek
– Stel baie aktiwiteite op, maar probeer om nie klastyd daarvoor te
gebruik nie – gee eerder huiswerk oor hierdie hoofstuk.

Debiteure
• Hierdie onderwerp word slegs in Graad 10 behandel, maar die volgende
onderwerpe moes in Graad 9 gedek gewees het:
– Basiese terminologie met betrekking tot kredietverkope
– Brondokumente vir kredietverkope – die faktuur
– Kredietverkope aan debiteure
– Geld ontvang van debiteure, gedeeltelike betalings en ter vereffening
van rekeninge
– Debiteuregrootboek
– Rekeningkundige vergelyking
• Geld wat van debiteure ontvang word, sowel as korting wat aan hulle
toegestaan is, in die Kontantontvangstejoernaal te integreer.
• Die vloei van goedere aan die onderneming teruggestuur deur debiteure,
te verstaan.
• n Kredietnota kan voltooi.
• Stel die Debiteurekortingjoernaal op.
• Boek die Debiteurekortingjoernaal na die Algemene Grootboek en
Debiteuregrootboek oor.
• Interne kontrolemaatreëls met betrekking tot debiteure te verstaan.
• Etiek soos dit op debiteure van toepassing is te kan verstaan.
• Pas die inskrywings volgens die deurlopende voorraadstelsel aan.
Leerders behoort al in Graad 9 van die vereistes van hierdie hoofstuk te
bereik het. Jy sou in Hoofstuk 5 met hulle verkope aan debiteure en basiese
betalings hersien het. Die Debiteuregrootboek en die rekeningkundige
vergelyking wat betrekking het op debiteure sou ook reeds hersien gewees
het. Indien die leerders nie hierdie begrippe bemeester het nie, sal hulle
sukkel.
Voorstelle, wenke en truuks om hierdie hoofstuk te onderrig en leerders te help
om probleme te oorbrug
• Die enigste nuwe aspekte is korting toegestaan en debiteurekorting.
Terwyl jy hierdie nuwe begrippe onderrig, kan jy weer die
Debiteurejoernaal vaslê.
• Die Kontantontvangstejoernaal sal weer ter sprake kom wanneer korting
toegestaan onderrig word.
• Jy sal die volgende hulpmiddels nodig hê om hierdie afdeling doeltreffend
te onderrig:
– Rekeningkunde skryf behoeftes
– Kredietaansoekvorm van ’n onderneming
– Voltooide brondokumente.
– Klasaktiwiteite
– Werkblaaie.

Krediteure
• Hierdie onderwerp word slegs in Graad 10 behandel, maar die volgende
onderwerpe moes in Graad 9 gedek gewees het:
– Basiese terminologie wat betrekking het op kredietaankope
– Brondokumente vir kredietaankope – die faktuur
– Kredietaankope van krediteure
– Betalings wat aan krediteure gemaak word, as gedeeltelike betalings
en ter vereffening van rekening
– Krediteuregrootboek
– Rekeningkundige vergelyking.
• Integreer betalings aan krediteure, asook korting van hulle ontvang in die
Kontantbetalingsjoernaal.
• Die vloei van goedere wat aan die krediteure teruggestuur word, te kan
verstaan.
• ’n Debietnota kan voltooi.
• Stel die Krediteurekortingjoernaal op.
• Boek die Krediteurekortingjoernaal na die Algemene Grootboek en
Krediteuregrootboek oor.
• Kombineer vorige kennis en voltooi die rekeningkundige siklus.
• Interne kontrolemaatreëls met betrekking tot krediteure te verstaan.
• Etiek wat op krediteure van toepassing is te kan verstaan.
• Pas die inskrywings volgens die deurlopende voorraadstelsel toe.
Leerders behoort al in Graad 9 aan van die vereistes van hierdie hoofstuk
te voldoen het. Jy sou met hulle in Hoofstuk 5 aankope van krediteure en
basiese betalings aan krediteure hersien het. Die Krediteuregrootboek en die
rekeningkundige vergelyking wat betrekking het op krediteure sal ook reeds
hersien wees. Indien die leerders nie hierdie begrippe bemeester het nie, sal
hulle sukkel.
• Die enigste nuwe aspekte is korting ontvang en krediteurekorting.
Terwyl jy hierdie nuwe begrippe onderrig, kan jy weer die
Krediteurejoernaal vaslê.
• Die Kontantbetalingsjoernaal sal weer ter sprake kom wanneer korting
ontvang word.
• Jy sal die volgende hulpmiddels nodig hê om hierdie afdeling doeltreffend
te onderrig:
– Rekeningkunde skryf behoeftes
– Kredietaansoekvorm van ’n onderneming
– Voltooide brondokumente.
– Klasaktiwiteite
– Werkblaaie.

HOOFSTUK 9: Boekhouding van ’n alleenhandelaar – Bykomende
kontanttransaksies en die Kleinkasjoernaal
• Hierdie onderwerp word slegs in Graad 10 behandel.
• Kleinkasjoernaal:
– Teken inskrywings in die Kleinkasjoernaal aan en toon die
brondokumente wat gebruik word.
– Verstaan die voorskotstelsel.
– Boek oor na die Algemene Grootboek en voltooi die rekeningkundige
vergelyking.
• Bykomende kontanttransaksies:
– Verstaan kredietkaarttransaksies.
– Weet hoe om geweierde tjeks te hanteer.
– Weet hoe om rente op lopende rekening, rente op oortrokke
bankrekening, bankkoste, aftrekorders en debietorders op te teken.
– Verstaan vervoerkoste op aankope.
– Verstaan vaste deposito’s.
– Verstaan lenings.
• Wanneer die onderwyser die nuwe kontanttransaksies bekend stel, moet
die volgende rekeningkunde begrippe verduidelik en geïntegreer word:
– Hoe om brondokumente te gebruik
– Beginsels van die dubbelinskrywing
– Invloed op die rekeningkundige vergelyking
– Joernale wat gebruik word
– Oorboeking na die Algemene, Debiteure- en Krediteuregrootboek
– Proef balans
– Interne kontrole en beginsels van AARP.
• Die transaksies se invloed op die rekeningkundige vergelyking
• Die dubbelinskrywingstelsel en kontrarekeninge.
• Ons stel voor dat die onderwyser ’n PowerPoint®-aanbieding gebruik om
die nuwe terminologie bekend te stel, maar dat die eerste aktiwiteit van
’n nuwe afdeling stap vir stap saam met die leerders op die skryf bord
gedoen word. Daarna kan die leerders die volgende aktiwiteit op hulle
eie vir huiswerk doen.
– Stel nuwe terminologie en voorbeelde bekend – PowerPoint®-
aanbieding
– Eerste aktiwiteit oor die nuwe afdeling – onderwyser doen aktiwiteit
stap-vir-stap in die klas met die leerders.
– Leerders doen aktiwiteite vir huiswerk – herhaling is belangrik om die
leerders se selfvertroue te ontwikkel.
• Integrasie – Dit is belangrik om dwardeur die hoofstuk te verwys na
interne kontrolemetodes met betrekking tot kontant en die beginsels
van AARP soos die wesenlikheidsbeginsel, sodat leerders hierdie nuwe
begrippe kan leer.

HOOFSTUK 10: Boekhouding van ’n alleenhandelaar – Die
Algemene Joernaal
• Weet hoe om hierdie transaksies in die Algemene Joernaal te doen:
– Kansellering van korting toegestaan as gevolg van geweierde tjeks
– Rente op agterstallige rekeninge van debiteure en krediteure
– Oninbare skulde afgeskryf
– Oninbare skuld ingevorder
– Onttrekking van goedere deur die eienaar
– Regstelling van foute
– Kapitalisering van rente op lening en vaste deposito.
• Wanneer die transaksies van die Algemene Joernaal bekend gestel word,
moet die onderwyser die volgende rekeningkunde begrippe verduidelik
en integreer:
– Hoe om brondokumente te gebruik
– Beginsels van die dubbelinskrywingstelsel
– Invloed van die rekeningkundige vergelyking
– Joernale wat gebruik word
– Oorboeking na die Algemene, Debiteure- en Krediteuregrootboeke
– Proef balans
– Interne kontrole en beginsels van AARP.
• Die begrip dat slegs nie-kontanttransaksies in die Algemene Joernaal
opgeteken word
• Die invloed van die transaksies op die rekeningkundige vergelyking
• Die dubbelinskrywingstelsel en kontrarekeninge.
probleme te oorbrug
• Herhaal die feit dat slegs nie-kontanttransaksies in die Algemene Joernaal
ingeskryf word.
• Ons stel weer eens voor dat die onderwyser die nuwe terminologie deur
middel van ’n PowerPoint®-aanbieding bekendstel, maar dat die eerste
aktiwiteite van ’n nuwe afdeling stap-vir-stap saam met die leeders op die
skryf bord gedoen word. Daarna kan leerders die volgende aktiwiteit op
hulle eie vir huiswerk doen.
– Stel nuwe terminologie en voorbeelde bekend – PowerPoint®-
aanbieding
– Eerste aktiwiteit van nuwe afdeling – onderwyser doen die aktiwiteit in
die klas saam met die leerders, stap-vir-stap.
– Leerder doen aktiwiteite vir huiswerk – herhaling is belangrik om
leerders te help om selfvertroue te ontwikkel.
• Integrasie – Dit is belangrik om dwarsdeur die hoofstuk te verwys
na metodes van interne kontrole oor debiteure en krediteure en
na die beginsels van AARP, soos die omsigtigheidsbeginsel en die
ondernemingsentiteitsbeginsel, sodat leerders hierdie nuwe begrippe
kan leer.

HOOFSTUK 11: Rekonsiliasie van Kontrolerekeninge en
Debiteure- en Krediteurelyste
Graad 10: Voorbereiding van debiteure- en krediteurelyste om met die
Debiteure- en Krediteurekontrole-rekeninge te rekonsilieer
Graad 11: Voorbereiding van rekonsiliasiestate deur die bank- en
krediteurestate te rekonsilieer
Graad 12: Ontleding en interpretasie van bank-, debiteure- en
krediteurerekonsiliasies en ouderdomsontledings.
• Berei die debiteure- en krediteurelyste voor om met die Debiteure- en
Krediteurekontrole-rekening te rekonsilieer (insluitend regstelling van foute
en weglatings)
• Wanneer hierdie hoofstuk bekend gestel word, moet die onderwyser die
volgende verduidelik en integreer:
– Prosedures wanneer die kontrolerekeninge oorgeboek word
– Prosedures wanneer die hulpjoernale oorgeboek word
– Vergelyk die kontrolerekeninge met die debiteure- en krediteurelyste
– Moontlike verskille, foute en weglatings
– Interne kontrole oor debiteure en krediteure.
• Leerders vind hierdie werk dikwels baie moeilik.
• Hulle sukkel dikwels om die fout wat gemaak is, te identifiseer, asook hoe
dit regstel moet word.
probleme te oorbrug
– Begin deur seker te maak dat al die leerders weet hoe ’n
Debiteurekontrole-rekening, Krediteurekontrole-rekening,
Debiteuregrootboek en Krediteuregrootboek lyk.
– Vra hulle om te herhaal watter brondokumente in watter joernale
ingeskryf word en watter joernale dan oorgeboek word na watter
kontrolerekeninge en hulpgrootboeke. Byvoorbeeld: die DJ, DAJ,
KOJ, KBJ en AJ word gebruik om die Debiteuregrootboek en
Debiteurekontrole-rekening te doen.
• Integrasie – Dit is belangrik om na metodes van interne kontrole oor
debiteure en krediteure te verwys.
HOOFSTUK 12: Gekombineerde boekhouding-aktiwiteite

• Die leerders behoort die boekhoudingsproses tot op hierdie punt te
voltooi het.
• Al die joernale sal gedek wees, naamlik:
– Kontantbetalingsjoernaal
– Kontantontvangstejoernaal
– Debiteurejoernaal
– Krediteurejoernaal
– Debiteurekortingjoernaal

– Krediteurekortingjoernaal
– Kleinkasjoernaal
– Algemene Joernaal.
• Die leerders behoort te weet hoe om na die grootboeke oor te boek,
naamlik:
– Debiteuregrootboek
– Krediteuregrootboek
– Algemene Grootboek.
• Proef balansinskrywings is ook in vorige hoofstukke gedek.
• Hierdie hoofstuk dek die hele rekeningkundige siklus, asook transaksie-
ontleding en die rekeningkundige vergelyking.
Indien leerders met die vorige hoofstukke gesukkel het, sal hulle ook met
hierdie een sukkel.
probleme te oorbrug
• Hierdie is ’n goeie hoofstuk om vorige hoofstukke mee vas te lê. Die
leerders hoef nie al die aktiwiteite te doen nie, maar moedig hulle aan
om sommige van die aktiwiteite vir hulle eie hersiening te doen.
• Selfstudie moet aangemoedig word, maar die onderwyser moet die
antwoorde aan die leerders beskikbaar stel om hulle eie werk na te sien.
• Jy sal die volgende hulpmiddels benodig om hierdie hoofstuk doeltreffend
te onderrig:
– Werkblaaie
– Die aktiwiteite se antwoorde
– Studiegidse.
– Selfstudie
– Groepwerk
– Groeponderrig.
HOOFSTUK 13: Belasting op toegevoegde waarde (BTW)

Graad 10: Begrippe van belasting op toegevoegde waarde
Graad 11: Berekeninge van belasting op toegevoegde waarde
Graad 12: Grootboekrekeninge van belasting op toegevoegde waarde.
• Verstaan die basiese begrippe van BTW.
• Verstaan die verskille tussen BTW-vrygestelde items en nulkoersitems.
• Weet wat die verskil tussen insetbelasting and uitsetbelasting is.
• Doen basiese BTW-berekeninge.
• Baie nuwe begrippe wat verstaan moet word
• Hoe BTW ingesamel word op elke stadium van die produksie en
verspreidingsketting
• Sommige leerders mag die BTW-berekeninge moeilik vind.
probleme te oorbrug
• In hierdie hoofstuk word baie nuwe terminologie en nuwe begrippe
bekendgestel en dit mag leerders ’n rukkie neem om hierdie afdeling
onder die knie te kry. Ons stel voor jy skenk spesiale aandag aan

verduidelikings en praktiese voorbeelde om die leerders te help om die
nuwe terme te verstaan en gemaklik te raak met die nuwe begrippe.
– Rolspel – Byvoorbeeld, sit leerders in groepe wat elke stadium van
produksie en verspreidingskettings verteenwoordig. Hulle kan dan
maak asof hulle met die ketting langs produkte koop en verkoop en
die insetbelasting, uitsetbelasting en die bedrag BTW betaalbaar aan
SAID vir elke lid van die ketting bereken.
– Praktiese aktiwiteite – Byvoorbeeld, versamel regte kontantstrokies
en fakture van regte winkels en gaan dan na of die BTW wat gelys
word, korrek uitgewerk is. Gaan die kontantstrokies en fakture na om
te sien of daar nulkoersitems is.
• Enige leerder wat met die BTW-berekeninge sukkel, behoort bykomende
oefening voorbeelde te doen. Onthou om hulle altwee soort berekeninge
te laat doen, naamlik:
– bereken die prys wat BTW insluit vanaf die prys wat BTW uitsluit.
– bereken die prys wat BTW uitsluit vanaf die prys wat BTW insluit.
HOOFSTUK 14: Salarisse en lone

Graad 10:
Verduideliking, berekening en optekening van salaris- en
loonskale, betalings in die joernale en oorboeking na die
Algemene Grootboek.
Graad 11: Geen
Graad 12: Geen.
• Weet wat die verskil tussen salarisse en lone is.
• Verstaan wat aftrekkings en werkgewersbydraes beteken.
• Salaris- en/of loonskale en betalings in die joernale kan opteken.
• Die Salarisjoernaal en die Lonejoernaal na die Algemene Grootboek kan
oorboek.
• Begrip van nuwe terminologie en begrippe
• Begrip van die verskil tussen aftrekkings em werkgewersbydraes
• Oorboeking vanaf die Salarisjoernaal en die Lonejoernaal na die
Algemene Grootboek kan vir sommige leerders moeilik wees.
probleme te oorbrug
• In hierdie hoofstuk word nuwe terminolgie en baie nuwe begrippe
bekendgestel en dit mag dus ’n ruk neem vir leerders om die afdeling
te verstaan. Ons stel voor dat jy spesiale aandag aan verduidelikings en
praktiese voorbeelde skenk om die leerders te help om die nuwe terme
onder die knie te kry en gemaklik te raak met die nuwe begrippe
• Wanneer daar met die verskil tussen aftrekkings en werkgewersbydraes
gewerk word, moet jy beklemtoon dat aftrekkings ’n komponent van die
bruto salaris (loon) uitgawe is, terwyl werkgewersbydraes bykomende
uitgawes vir die onderneming is.
• Wanneer jy die oorboeking van die Salarisjoernaal (of Lonejoernaal)
na die Algemene Grootboek bespreek, moet jy beklemtoon dat hierdie
proses behels dat die uitgawe-rekeninge (Salarisse- en enige bydraes-
rekeninge) gedebiteer word en die laste (Krediteure vir Salarisse, SAID
(LBS), WVF, Mediesefonds, Pensioenfonds, ens.) gekrediteer word. Leerders

moet weet dat die totaal van hierdie laste dieselfde is as die totaal van die
uitgawes wat met indiensname verband hou (Salarisse- en enige bydraes-
rekeninge). Die laaste punt wat beklemtoon moet word, is dat wanneer
betalings gemaak en opgeteken word in die Kontantbetalingsjoernaal, is
dit die laste (en nie die uitgawes nie) wat betaal word.
HOOFSTUK 15: Finansiële rekeningkunde van ’n alleenhandelaar

– Finale rekeninge en jaareinde-aansuiwerings
Graad 10: Voorbereiding van finale rekeninge van alleenhandelaars
Graad 11: Voorbereiding van finale rekeninge van vennootskappe en klubs
Graad 12: Voorbereiding van finale rekeninge van maatskappye.
• Die finale rekeninge en sluitingsoordragte vir die volgende rekeninge kan
voorberei:
– Handelsrekening
– Wins-en-Verlies-rekening
• Gebruik die volgende rekeninge om jaareinde-aansuiwerings te doen:
– Handelsvoorraadtekorte/-surplusse
– Verbruiksgoedere voorhande
– Waardevermindering (op kosprys/reguitlyn en verminderde saldo)
– Opgelope inkomste (ontvangbaar) en Vooruitontvange inkomste
(uitgestel)
– Vooruitbetaalde uitgawes en opgelope uitgawes (betaalbaar)
– Oninbare skulde
– Regstelling van foute en weglatings.
• Stel ’n Vooraansuiweringsproef balans, Na-aansuiweringsproef balans en
Na-afsluitingsproef balans op.
• Skryf sekere jaareinde-aansuiwerings aan die begin van die volgende
finansiële periode terug, d.w.s oplopings, vooruitontvange inkomste, en
vooruitbetaalde betalings.
• Wanneer die finansiële rekeningkunde van ’n alleehandelaar met
betrekking tot jaareinde-aansuiwerings bekendgestel word, moet die
onderwyser die volgende rekeningkunde-begrippe verduidelik en
integreer:
– Die rekeningkundige siklus
– Toepassing van die beginsels van AARP
– Interne kontrole en etiek.
• Leerders vind dikwels die aansuiwerings moeilik.
• Die noodsaaklikheid om sluitingsoordragte en aansuiwerings te doen.
probleme te oorbrug
• Begin deur vir leerders met behulp van die rekeningkundige siklus
(PowerPoint®) die groter prentjie te wys.
• Doen al die verskillende beginsels van AARP aan die begin van die
hoofstuk.
• Laat hulle die stappe vir die sluitingsoordragte leer – leerders begryp
beter wanneer daar stappe is om te volg.

• Wanneer jaareinde-aansuiwerings soos opgelope inkomste bekendgestel
word, wys ook die terugskrywing van aansuiwerings – doen dit stap-vir-
stap op die skryf bord, nie op transparante nie, en gebruik verskillende
kleure penne om saldo’s, aansuiwerings en sluitingsoordragte in te skryf.
• Gebruik T-rekeninge en tydlyne wanneer jy aansuiwerings verduidelik.
• Doen die eerste aktiwiteit van elke nuwe aansuiwering op die skryf bord
saam met die leerders en gee dan die volgende aktiwiteit vir huiswerk –
weereens, herhaling is belangrik.
• Wanneer jy vir die leerders wys hoe om aansuiwerings met “kortpaaie”
langs op die Vooraansuiweringsproef balans te doen, wys dit op ’n
transparant; moet nie net vir hulle sê nie, wys hulle.
• Integrasie:
– Al die beginsels van AARP moet geïntegreer en dikwels deur hierdie
hoofstuk genoem word.
– Interne kontrole oor voorraad kan geïntegreer word wanneer
handelsvoorraadtekorte behandel word, en kontrole oor bates
wanneer waardevermindering behandel word.
HOOFSTUK 16: Finansiële rekeningkunde van ’n

alleenhandelaar – Finansiële state
Graad 10: Voorbereiding van finansiële state van alleenhandelaars
Graad 11: Voorbereiding van finansiële state van vennootskappe en klubs
Graad 12: Voorbereiding van finansiële state van maatskappye.
• Die finansiële state van ’n alleenhandelaar kan voorberei:
– Inkomstestaat
– Balansstaat.
• Jaareinde-aansuiwerings vir die volgende te kan prosesseer:
– Handelsvoorraadtekort/-surplus
– Verbruiksgoedere voorhande
– Waardevermindering (op kosprys/reguitlyn en volgens die
verminderde saldo-metodes)
– Opgelope inkomste (ontvangbaar) en vooruitontvange inkomste
(uitgestel)
– Vooruitbetaalde uitgawes en opgelope uitgawes (betaalbaar)
– Oninbare skulde
– Regstelling van foute en weglatings.
• Wanneer die finansiële state bekendgestel word, moet die onderwyser die
volgende rekeningkundige begrippe verduidelik en integreer:
• Die aansuiwerings is dikwels vir leerders baie moeilik.
• Die formaat van die Inkomstestaat en Balansstaat.
• Begin deur vir hulle deur middel van die rekeningkundige siklus
(PowerPoint®) die groter prentjie te wys.

• Doen die eerste Inkomstestaat en Balansstaat stap-vir-stap op die
skryf bord met die leerders.
• Daarna kan jy transparante of Powerpoint®-aanbiedings gebruik.
• Gebruik T-rekeninge en tydlyne om die aansuiwerings te verduidelik.
• Integrasie:
– Al die beginsels van AARP behoort geïntegreer te word en deurgaans
in die hoofstuk genoem te word.
– Interne kontrole oor voorraad, bates, debiteure en krediteure kan
deurgaans in die hoofstuk geïntegreer word.
HOOFSTUK 17: Finansiële rekeningkunde van ’n alleenhandelaar

– Interpretasie van finansiële state
Graad 10:
Ontleding en interpretasie van finansiële state van
alleenhandelaars
Graad 11: • Ontleding en interpretasie van finansiële state van
vennootskappe
• Verskille tussen die finansiële state van vennootskappe en klubs
Graad 12: Ontleding en interpretasie van finansiële state van maatskappye.
• Finansiële state en notas vir die volgende te ontleed en te interpreteer:
– Bruto wins op verkope
– Bruto wins op koste van verkope
– Netto wins op verkope
– Bedryfsuitgawes op verkope
– Bedryfswins op verkope
– Bedryfskapitaalverhouding
– Vuurproefverhouding
– Solvabiliteitsverhouding
– Opbrengs op eienaarsbelang
• Wanneer die finansiële state bekendgestel word, moet die onderwyser die
volgende rekeningkunde begrippe verduidelik:
• Om kommentaar oor die resultate te lewer
• Wanneer om watter finansiële aanwysers te gebruik.
probleme te oorbrug
• Gebruik die PowerPoint®-aanbieding of skryf terselfdertyd op die bord
en die transparant om vir die leerders te wys waar om die inligting te kry
wat hulle nodig het om die ontleding te doen.
• Wanneer daar oor die kommentaar gepraat word, gee vir die leerders
verskillende scenario’s waaroor hulle dan kommentaar kan lewer.
• Gee vir die leerders ’n opsomming van die verskillende formules/
verhoudings en laat hulle ’n klastoets skryf sodat hulle dit leer.
• Integrasie – Interne kontrole oor voorraad, bates, debiteure en krediteure
kan deurgaans in die hoofstuk geïntegreer word.

HOOFSTUK 18: Kosteberekening
Graad 10: Kostebegrippe en basiese berekeninge
Graad 11: Kosteberekeninge en grootboekrekeninge
Graad 12: Voorbereiding, aanbieding, ontleding en interpretasie van
Produksiekostetate en eenheidskoste.
• Definieer en verduidelik basiese kostebegrippe.
• Doen basiese kosteberekeninge.
• Integreer kosteberekening met interne kontrole en etiek.
• Begrip van die verskille tussen direkte en indirekte koste
• Begrip van die verskil tussen vaste en veranderlike koste.
probleme te oorbrug
bekendgestel en dit mag leerders dus ’n tyd neem om hierdie afdeling
onder die knie te kry en gemaklik te raak met die nuwe begrippe.
– Rolspel – Byvoorbeeld, laat leerders in groepe werk en laat elke
groep ’n produk wat vervaardig word, kies. Die groepe moet dan
voorbeelde identifiseer van elk van die verskillende soort koste wat
betrekking het op die vervaardigingsproses van daardie produk.
– Praktiese aktiwiteite (soos dié wat aangedui word in die projekte aan
die einde van die hoofstuk).
• Indien moontlik, reël ’n uitstappie na ’n plaaslike fabriek sodat die
leerders ’n gevoel kan ontwikkel vir die verskillende soorte koste in die
vervaardigingsomgewing.
HOOFSTUK 19: Begroting

Graad 10: Begrotingsbegrippe
Graad 11: Voorbereiding en aanbieding van kontantbegrotings van
Geprojekteerde Inkomstestate van alleenhandelaars
Graad 12: Ontleding, interpretasie en vergelyking van kontantbegrotings
en Geprojekteerde Inkomstestate van alleenhandelaars en
maatskappye.
• Basiese begrotingsbegrippe te definieer en te verduidelik.
• Die verskil tussen ’n kontantbegroting en ’n Geprojekteerde
Inkomstestaat te verstaan.
• Basiese voorspellingsberekeninge te kan doen.
• Leerders raak dikwels deurmekaar wanneer hulle moet oorskakel tussen
die kontantbegroting en die Geprojekteerde Inkomstestaat.

probleme te oorbrug
bekendgestel en dit mag die leerders dus ’n ruk neem om hierdie afdeling
onder die knie te kry en gemaklik te raak met die nuwe begrippe.
– Rolspel – Byvoorbeeld, sit leerders in groepe en laat elke groep
’n eenvoudige kleinsakeonderneming-idee kies. Hulle moet dan
identifiseer hoe die onderneming inkomste sal genereer en ’n lys
saamstel van al die verwagte uitgawes van hulle onderneming. Hulle
behoort basiese navorsing te doen oor die betrokke koste en die
inligting gebruik om ’n basiese Geprojekteerde Inkomstestaat vir
hulle ondernemingsidee op te stel
– Praktiese aktiwiteite (soos die projek aan die einde van die hoofstuk).
• Soos hierbo genoem, raak leerders dikwels deurmekaar wanneer
hulle oorskakel tussen die kontantbegroting en die Geprojekteerde
Inkomstestaat. Hoewel begrotings deegliker behandel word in Graad 11,
kan hierdie kritiese aspek – naamlik, die fundamentele verskil tussen
hierdie twee soorte begrotings – reeds in Graad 10 bemeester word. Dit
is belangrik om te beklemtoon dat die kontantbegroting gebruik word
om die toekomstige kontant-posisie van ’n onderneming te beraam en
behels dus net kontanttransaksies; die Geprojekteerde Inkomstestaat
word gebruik om die toekomstige winsgewendheid van ’n onderneming
te “voorspel” en behels dus die verwagte inkomste en uitgawes.

Afdeling 6
OPLOSSINGS vir die AKTIWITEITE
HOOFSTUK 1 Inheemse rekeningkundige stelsels en

Gevallestudie 1.1 LB bladsy 4
1. Hy het twee houers, gereedskap en fietse van BEN (Bicycle Empowerment

Network) gehad.
2. Suiwer harde werk en ’n passie vir fietse.
3. Cassiem is verantwoordelik, en hy pak elke dag sy voorraad uit en weer
terug.
4. Die herstelwerk wat aan kliënte se fietse gedoen is
5. Sommige kliënte het ander herstelwinkels in die omgewing besoek
en die sterk mededinging van hardewarewinkels in die omgewing het
veroorsaak dat hy inkomste verloor het.
6. Moedig hom aan óf om iemand te kry om hom te help wanneer hy moet
weggaan om voorraad te gaan haal óf om iemand te vra om sy voorraad
vir hom te gaan haal.
Aktiwiteit 1.1 LB bladsy 5
1. Inheemse rekeningkundige stelsels is maklik om te administreer. Die

stelsel word gewoonlik deur die eienaar van die onderneming volgens
die behoeftes van die onderneming ontwerp. Die optekening van
dokumentasie is eenvoudig en minimale rekords word gehou.
Formele boekhouding het ’n meer gestruktureerde benadering aangesien
dit voldoen aan die beginsels van AARP en deur rekeningkundige norms
en standaarde beheer word.
2. a. A, B b. B c. A d. A e. B
f. B g. B h. A, B i. B j. B
k. B l. A m. A n. B o. A
Formele assesseringstaak – opdrag LB bladsy 6

1. Om die vraelys te ontwerp
Gee vir die leerders tyd in die klas om hulle vraelyste te ontwerp. Dit behoort
hulle omtrent twee lesse te neem. Gebruik een les om te verduidelik hoe om
’n vraelys saam te stel en gee dan vir die leerders tyd om dit te ontwerp.
’n Paar wenke: ’n Vraelys moet maklik wees om te lees en die vrae daarin
moet maklik verstaanbaar wees. Die vrae moet nie oop vrae insluit nie en
moet spesifiek wees oor wat gevra word. Die verskillende afdelings moet van
mekaar geskei word sodat die respondente sal weet watter vrae hulle besig is
om te beantwoord.
2. Om die onderhoud te voer
Dit sal voordelig wees as die leerders ’n regte onderhoud met die eienaar van
’n onderneming kan voer. As dit egter nie moontlik is nie, moet die vraelys
113

so ontwerp word dat die eienaar van ’n onderneming genoeg spasie het om
die vrae te beantwoord. Die vrae moet maklik wees om te verstaan.
3. Die skriftelike aanbieding
Waar moontlik, moet die leerders toegelaat word om op hulle eie te werk
aan hierdie afdeling. Selfs as hulle die onderhoude in pare gevoer het, kan
hulle dieselfde vraelys gebruik om die inligting individueel te onttrek. Jy
behoort nie identiese antwoorde te verwag of te aanvaar nie, hoewel dit tog
eenders sal wees. Elke leerder sal die vraelys verskillend interpreteer.
Rubriek vir assessering van vraelys en aanbieding

Kriteria 9–10 6–8 3–5 0–2 Punt
Die vraelys Vrae is uitstekend Vrae is goed Vrae is goed Vrae is goed
gestruktureerd en gestruktureerd en gestruktureerd en gestruktureerd maar
verstaanbaar. verstaanbaar. verstaanbaar. nie verstaanbaar nie.
Uitstekende Goeie taalgebruik Redelike taalgebruik Onaanvaarbare
taalgebruik taalgebruik
Agtergrond van die Aanbieding Goeie aanbieding Gemiddelde Geen; swak poging,
onderneming is uitstekend, van inligting: die aanbieding; inligting onvolledig
omvattend en meeste inligting sommige inligting
interessant word gedek word nie gedek nie
Voorraadaankope Omvattende inligting Goeie aanbieding Gemiddelde Geen; baie min
en kontrole gegee; interessant van meeste aspekte, aanbieding; 'n paar inligting word gegee
die meeste aspekte aspekte nie gedek
gedek nie
Bepaling van die Uitstekende en Goeie begrip van Aanvaarbare begrip; Geen; gedeeltelike
verkoopprys van duidelike insig; prysbepaling; sommige inligting begrip; sommige
goedere verskaf korrekte inligting meestal nie korrek nie inligting kan
inligting; baie goed korrek bevraagteken word
aangebied
Hantering van Uitstekende begrip Goeie begrip van Aanvaarbare begrip Geen; swak begrip
stelsel; inligting stelsel; meeste stelsel; sommige stelsel; sommige
korrek en volledig inligting is korrek inligting nie korrek inligting kan
nie/uitgelaat bevraagteken word
Verduideliking van Uitstekende Goeie begrip Aanvaarbare Geen; gedeeltelike
koste van uitgawes begrip; inligting van koste en begrip van koste en begrip van koste;
korrek; uitstekende uitgawes; meeste uitgawes; sommige sommige inligting
aanbieding inligting korrek en inligting nie korrek kan bevraagteken
Begroting en Uitstekende begrip; Goeie begrip; Aanvaarbare begrip Geen; swak
winsberekening inligting is korrek en inligting goed en verduidelikings; verduidelikings;
baie goed aangebied aangebied sommige inligting sommige inligting
nie korrek nie/ kan bevraagteken
misleidend word
Mededingers en Uitstekende en Goeie verslaggewing; Aanvaarbare Geen; swak
ander probleme van omvattende meeste aspekte verslaggewing; verslaggewing;
uitdagings verslaggewing gedek sommige aspekte slegs een van twee
uitgelaat aspekte word
genoem
Inleiding en Goeie inleiding en Geen; aanvaarbare
gevolgtrekking gevolgtrekking inleiding en
gevolgtrekking
Tegniese aanbieding Netjies, aantreklike Laat ingehandig of
van verslag verslag glad nie ingehandig
nie; onnet;
onaantreklik
Mondelinge Uitstekend; sleutel Goeie aanbieding, Slegs sekere Swak aanbieding
aanbieding aantekeninge in maar sommige gedeeltes is
’n insiggewende gedeeltes is insiggewend
manier aangebied irrelevant of nie
insiggewend
Totaal: /100
114 a f d e l i n g 6 • op l oss i n g s

HOOFSTUK 2
Etiek
Leerders kan mekaar se antwoorde nagaan met behulp van die teks op
bladsy 10 en 11 van die Leerdersboek.
1 2
K P
3
I M R
N O O
4 5
R E G L E I E R S K A P F
E E
6
V L O S
7
O B J E K T I W I T E I T B S
R J I
8
S W V E O
9
B E L E E F D A E K N
A A R T E
10
G I N T E G R I T E I T L
D R E E
11
E T I E S E K O D E O F
S U
L
12
D I S S I P L I N E
K
13
V O L H O U B A A R
Dwars Af
4. reg 1. King verslag
5. leierskap 2. professionele
7. objektiwiteit 3. morele waardes
9. beleefd 5. morals
10. integriteit 6. objektief
11. etiese kode 8. vertroulik
12. dissipline
13. volhoubaar
a f d e l i n g 6 • op l oss i n g s 115

1. Kgalema Motlanthe is die Onderpresident van Suid-Afrika (in die tyd toe
die artikel geskryf is).
2. Ons gewete is ons inherente sin vir reg en verkeerd en ons moet daaraan
gehoor gee wanneer ons besluite neem om iets te doen.
3. “… dan sal daar in die nabye toekoms niemand wees om mee sake te
doen nie”.
4. BP – verantwoordelik vir ’n groot oliestorting in die Golf van Meksiko;
dit het ’n verwoestende impak op die plaaslike omgewing gehad.
Fidentia – kommoditeit-prysknoeiery/-prysvasstelling – pryse is bepaal
deur die monopolieë en nie deur die wette van vraag en aanbod nie.
5. Die etiese kodes moet afdwingbaar wees.
6. Die politieke sfeer
7. Dit beteken dat onetiese leierskap nie meer die beginsels van
aanspreeklikheid/rekenpligtigheid aanhang nie en, as sulks, aanvaar
hierdie leiers nie verantwoordelikheid vir hulle optrede, pligte en besluite
of vir die resultate daarvan nie
1. Ouers en skool (onderwysers)

2. “net nie reg nie”
3. a. Om ’n etiese kode te hê is nie genoeg nie – die hoof probleem
lê in die implementering van die etiese kode, met betrekking tot
toepassing en onderrig.
b. Etiek-onderrig en opleiding
4. Die onderneming se netto wins (soos getoon in die slotreël van die
Inkomstestaat)
5. • Regskoste – onetiese gedrag kan daartoe lei dat die onderneming
gedagvaar word en duur regskoste moet betaal.
• Ontmoedig belegging – beleggers sal dit vermy om in ondernemings
wat ’n reputasie vir onetiese praktyke het, te belê
• Burokratiese regulasies – ondernemings wat ’n reputasie vir
onetiese gedrag het, sal aan bykomende regeringsregulasies moet
voldoen.
• Verlore vertroue van verskaffers – ondernemings wat ’n repuasie
vir onetiese gedrag het mag vind dat verskaffers en potensiële
sakevennote hulle nie vertrou nie en nie met hulle wil sake doen nie.
• Openbare blootstelling – as ’n onderneming hom aan onetiese
gedrag skuldig maak, sal die media dit blootstel en die publiek se
reaksie sal wees om die onderneming te boikot. Die onderneming sal
kliënte verloor.
• Werknemergedrag – ’n onderneming wat eties optree, stel ’n goeie
voorbeeld vir sy werknemers wat dan hopelik daarop sal reageer
deur self eties op te tree. ’n Onetiese onderneming moet verwag om
onetiese personeel te hê.
• Gehalte van personeel – hoogs gekwalifiseerde professionele mense
sal nie vir ’n onderneming met ’n reputasie vir onetiese gedrag wil
werk nie.
6. Hulle moet die kultuur van etiek in hulle organisasies verbeter.
7. Die werknemers behoort gekonsulteer te word voordat die kode
gefinaliseer word, om te verseker dat dit op so manier geskryf is dat
almal in die organisasie dit maklik sal verstaan.

HOOFSTUK 3
Beginsels van AARP
1. C. 2. E. 3. F.
4. B. 5. A. 6. D.
1. Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk

2. AARP is ’n stel reëls, prosedures en riglyne wat rekeningkundiges volg in
die optekening en verslagdoening van finansiële inligting. Dit is die doel
van die AARP-standaarde om te verseker dat finansiële inligting akkuraat,
relevant en betroubaar is, en dat finansiële state op ’n konsekwente,
uniforme en betekenisvolle wyse opgeteken word.
3. a. Die ondernemingsentiteitsbeginsel bepaal dat ’n onderneming
funksioneer as ’n aparte finansiële entiteit as sy eienaars of as enige
ander onderneming of organisasie.
b. Die historiese-koste-beginsel bepaal dat bastes teen die historiese
waarde gewaardeer moet word.
c. Die lopende saak-beginsel bepaal dat die finansiële state van
’n onderneming voorberei moet word op die aanname dat die
onderneming sal aanhou handeldryf in die voorsienbare toekoms.
d. Die toevallingsbeginsel (“paringsbeginsel”) bepaal dat inkomste en
uitgawes in die korrekte tydperk erken en opgeteken moet word.
e. Die wesenlikheidsbeginsel bepaal dat alle betekenisvolle inligting in die
finansiële state getoon moet word, terwyl items wat nie betekenisvol is
nie, nie apart getoon hoef te word in die finansiële state nie.
f. Die omsigtigheidsbeginsel bepaal dat rekenmeesters konserwatief
moet wees in die voorbereiding van finansiële state en dat hulle
versigtig moet wees om nie bates en inkomste te oorbeklemtoon nie,
en nie laste en uitgawes te onderbeklemtoon nie.
HOOFSTUK 4
Interne kontrole

1. Vals – interne kontrole is baie belangrik wanneer betalings per tjek
gemaak word, om bedrog te voorkom, om oorbetalings te voorkom, ens.
2. Waar
3. Vals – hierdie pligte moet geskei word.
4. Vals – toegang tot die kleinkas moet tot een persoon beperk word.
5. Vals – bankrekonsiliasiestate moet maandeliks opgestel word.
6. Waar
7. Vals – blanko tjeks moet nooit geteken word nie.
8. Vals – kontantontvangste moet verkieslik in ’n veilige plek gehou word
en moet binne 24 uur by die bank inbetaal word.
9. Waar

10. Vals – net sekere werknemers moet toegelaat word om bates vir die
onderneming aan te koop en die verkryging van bates moet behoorlik
gemagtig en goedgekeur word.
11. Vals – dit is ’n voorkomende kontrole.
12. Vals – streng kontroles moet geïmplementeer word om die tyd wat
werknemers werk akkuraat op te teken.
13. Vals – kleinkas moet aangevul word deur ’n kontanttjek te trek.
14. Waar
15. Vals – hierdie pligte moet geskei word.
1. D. 2. A. 3. E.
4. B. 5. C.
1. Waarde van die “vermiste” handelsvoorraad = R420 – R344 = R76

2. Waarde van die “vermiste” kontant = R230 – R158 = R72
3. Wins = Verkope – Koste van verkope
= R400 – R250 = R150
4. Wins = R150 – R76 – R72 = R2
5. a. Enige drie van die volgende:
• Enigiemand in die skool kon die handelsvoorraad of kontant uit
die kas gesteel het as dit nie gesluit was nie.
• Enigeen van die vyf Rekeningkunde leerders kon die
handelsvoorraad of kontant gesteel het terwyl dit na en van die
snoepie gedra is.
• Enigiemand in die skool kon die handelsvoorraad of kontant van
die snoepietoonbank af gesteel het terwyl niemand opgelet het nie.
• Enigeen van die vyf Rekeningkunde leerders kon
handelsvoorraad gesteel het terwyl hulle agter die
snoepietoonbank gewerk het en niemand opgelet het nie.
• Enigeen van die vyf Rekeningkunde leerders kon
handelsvoorraad of kontant gesteel het terwyl niemand opgelet
het nie en die diefstal toe verbloem het deur op bedrieglike en
oneerlik wyse die transaksie op die kontantstrokie minder te
maak.
• Enige ander redelike scenario.
b. Enige vier van die volgende:
• Die kas waarin die handelsvoorraad gehou word, moet te alle tye
gesluit wees om te waak teen diefstal.
• Een persoon moet vir die sleutel van die kas verantwoordelik
wees (moontlik die Rekeningkunde-onderwyser).
• Die wisselgeld moet in ’n geslote kontantkissie gehou word.
• Die vervoer van handelsvoorraad en kontant na die snoepie en
terug moet streng beheer word om teen diefstal te waak. Die
voorraad moet in een of twee toe bokse gehou word sodat
niemand dit maklik kan bykom nie. Al vyf die Rekeningkunde
leerders moet die voorraad en kontant saam heen en weer
vervoer, sodat daar minder geleentheid is vir enigeen van hulle
om iets te kan steel.
• Die snoepwinkel-opset moet ook streng beheer word sodat
dit diefstal voorkom. Die voorraad en kontant kan nie op die

toonbank staan waar dit maklik deur ’n leerder (kliënt) geneem
kan word terwyl niemand oplet nie. Hulle moet probeer om ’n
toe area met beperkte toegang te skep en om die voorraad en
kontant buite bereik van die leerders (kliënte) te hou.
• Een of twee leerders moet die transaksies opskryf terwyl die
ander die kliënte bedien. Afgesien daarvan dat dit die kanse op
foute sal verminder, sal so skeiding van pligte ook help voorkom
dat enige oneerlike kontantstrokies uitgeskryf word om diefstal te
verbloem.
• Rekeningkundige kontroles moet geïmplementeer word sodat
enige tekorte op ’n daaglikse basis agtergekom word. Die
voorraad en kontant kan moontlik elke dag getel word en dan
met die rekords van die dag se kontantstrokies gerekonsilieer
word.
• Enige toepaslike/relevante kontrolemaatreël.
1. Die onderneming se werknemers sal die grootste risiko wees.

2. Vorige diensrekords en kwalifikasies moet nagegaan word voordat
iemand aangestel word. Dit sal geklassifiseer word as ’n voorkomende
kontrole, aangesien dit geïmplementeer word om te voorkom dat die
onderneming mense in diens neem wat vantevore bedrog gepleeg het of
oneerlik was oor hulle werksgeskiedenis of kwalifikasies.
3. Dokumentasie oor die interne kontrolebeleid is belangrik, want dit is
skriftelike riglyne wat die werknemers in kennis stel van die soort gedrag
wat nie in die onderneming aanvaarbaar is nie.
4. Diefstal beteken “steel”. Diefstal word gewoonlik gebruik om
kleindiefstal te beskryf, byvoorbeeld, wanneer iemand kantoor
skryf behoeftes huis toe neem.
5. • Wagwoorde kan gebruik word om toegang tot lêers wat vertroulike
inligting bevat te beperk.
• Brandmure kan gebruik word om toegang tot die netwerk via die
Internet van ander netwerke af te beperk.
• Enkripsie kan gebruik word om vertroulike inligting te enkodeer
sodat ongemagtigde persone dit nie kan lees nie.
• Oudit-sagteware kan gebruik word om agterdogtige of dreigende
rekenaartransaksies, te bespeur.
6. Dit is ’n belangrike kontrole wat gebruik word om ’n werknemer wat
geld in ’n fiktiewe verkoper se rekening wil inbetaal, te keer.
7. Bankrekonsiliasie
8. Hierdie is ’n korrektiewe kontrole. Versekering kan uitgeneem word
sodat die finansiële verlies as gevolg van bedrog verhaal/teruggekry kan
word, en sodoende die gevolge van bedrog korrigeer/regstel.
9. Werknemers sal minder geneig wees om bedrieglik op te tree as hulle
voel ’n onderneming is ernstig daaroor om bedrog bloot te lê en dat dit
onverdraagsaam is teenoor diegene wat bedrog pleeg.
1. Die inname van voedsel wat verval

2. Sommige van die voedsel het in 2007 verval
3. Items wat verval, dit is wanneer die vervaldatum bereik word, moet op ’n
veilige manier weggegooi word.

4. Die kos wat verval het moes veilig weggegooi gewees het by ’n
behoorlike stortingsterrein (die Stellenbosch-stortingsterrein)
5. Naarheid, veluitslae, krampe en ’n loopmaag (diarree)
6. Enige van die volgende:
• Sommige van die kos het reeds meer as twee jaar vantervore verval
en is nou eers weggegooi. Dit wys dat Simply Value Factory Food
Shop nie omsigtig genoeg was nie; hulle moes meer verantwoordelik
en toegewyd gewees het in hulle hantering van ou voedsel.
• Henry Hearn moes verantwoordeliker en met integriteit opgetree het
deur aan te dring dat die drywer en tydelike werker die voedsel na die
stortingsterrein neem, aangesien dit is wat die Simply Value Factory
Food Shop hom gevra het om te doen.
• Die drywer en die tydelike werker het ’n tekort aan professionele
bevoegdheid en omsigtigheid getoon deur nie hulle pligte volgens die
instruksies uit te voer nie.
• Dat die tydelike werker boonop ’n spaza-winkel oopgemaak en die ou
voedsel verkoop het, was geheel en al immoreel.
• Uiteindelik moet Simply Value Factory Food Shop aanspreeklik/
rekenpligtig gehou word vir die veilige verwydering van voedsel wat
verval het, aangesien dit hulle verantwoordelikheid was om te verseker
dat dit behoorlik deur ’n betroubare kontrakteur gedoen word.
• Behalwe vir die voedselvergiftiging, het die ontoereikende weggooi
van voedsel wat verval het ook ’n negatiewe invloed gehad op die
omgewing en dit kon ook gelei het tot verdere siektes in die Pholile
Park informele nedersetting.
HOOFSTUK 5
Finansiële rekeningkunde van ’n alleenhandelaar
1. Leerder se eie antwoorde

2. Kontantverkope van voorraad aan kliënte
Voordele Nadele
• Kry jou geld dadelik • Mag minder kliënte hê
• Sal geld hê om nog voorraad aan te koop
• Maklik en goedkoop om te administreer
3. Kredietverkope van voorraad aan kliënte

Voordele Nadele
• Mag meer kliënte hê • M oet lank wag vir jou geld om terug betaal te word
• Kan kliënte rente vra • Kliënte kan weier om te betaal
• Moeilik en dikwels duur om te administreer;
administrasiekoste is hoog
• Moet gereeld vir kliënte state stuur

Korrekte
Beskrywing rekeningkundige term Vaste bate Bedryfsbate
Motors, paneelwaens, motorfietse ens. Voertuie 3
Geld in die kasregister gebruik as kleingeld Wisselgeld 3
Mense wat op krediet by die onderneming koop Debiteure 3
Voorraad gekoop om te herverkoop Handelsvoorraad 3
Geld wat vir klein betalings gebruik word Kleinkas 3
Rekenaars, drukkers, kantoormeubels, ens. Toerusting 3
Geld in die onderneming se bankrekening Bank 3
'n Gebou wat die onderneming koop met die doel om Grond en geboue 3
daaruit handel te dryf
BATES = EIENAARSBELANG + LASTE

NIE-BEDRYFSBATES Kapitaal NIE-BEDRYFSLASTE
– Grond en geboue Onttrekkings – Verbandlening
– Voertuie – Lenings
– Toerusting Inkomste
– Verkope BEDRYFSLASTE
Beleggings – Bedryfsinkomste – Krediteure
– Vaste deposito – Huurinkomste – Oortrokke bank
BEDRYFSBATES Uitgawes
– Handelsvoorraad – Koste van verkope
– Debiteure – Skryfbehoeftes
– Bank – Lone
– Wisselgeld – Advertensies
– Kleinkas – Posgeld
– Salarisse
– Handelslisensie
– Verpakkingsmateriaal
– Telefoon
– Huuruitgawe
– Eiendomsbelasting
1. Kapitaal; dit is die geld wat deur die eienaar tot die onderneming bygedra
is sodat die onderneming sy eie bankrekening en bates kan hê.
2. Die eienaar wil ’n wins maak.
(Verkoopsprys – kosprys = bruto wins)
3. As die onderneming ’n positiewe kontantvloei moet handhaaf, is dit
belangrik om gelde wat deur debiteure geskuld word, in te vorder sodat
die krediteure betaal kan word.
4. Die leerder kan enige uitgawe noem; byvoorbeeld, handelslisensie, water,
lone en salarisse, skryf behoeftes, ens.
5. Kosprys
6. Verkoopsprys
7. Bruto wins

Kolom A Kolom B
1. Geld wat die eienaar gee om 'n onderneming te begin C. Kapitaal
2. Die eienaar en sy onderneming word apart gesien G. Entiteitsreël
3. Die eienaar se belange in sy onderneming H. Eienaarsbelang
4. Geld wat deur 'n onderneming ontvang word vir 'n diens wat gelewer is of F. Inkomste
vir voorraad wat verkoop is
5. Hulle waarde verander voortdurend en kan maklik in kontant omskep word A. Bedryfsbates
6. Geld wat verkry is van 'n kommersiële bank om eiendom mee te koop D. Verbandlening
7. Buitestaanders aan wie die onderneming geld skuld vir voorraad aangekoop K. Krediteure
8. Buitestaanders wat vir die onderneming geld skuld vir voorraad verkoop J. Debiteure
9. Die hoof/primêre rede waarom 'n entrepreneur 'n onderneming wil begin B. Winsmotief
10. Bates wat 'n redelike lang leeftydperk het E. Vaste (tasbare) bates
11. Omskepping van bedryfsbates in kontant ten einde bedryfslaste te betaal I. Likiditeit
1. Wins
2. Handelsvoorraad, Debiteure, Kontant
3. Transaksie
4. Nie-bedryfslas
5. Verlies
6. Grond en geboue, Voertuie, en Toerusting
7. Netto waarde/Eienaarsbelang
8. Onttrekkings
9. Bedryfslas
10. Uitgawes
11. Belegging/Vaste deposito
1. Identifiseer die tipe rekening deur ’n regmerk in die regte kolom te maak.
Vaste bate Bedryfsbate Inkomsterekening Uitgawerekening Nie-bedryfslas Bedryfslas
Voertuie 3
Salarisse 3
Kleinkas 3
Advertensies 3
Handelsvoorraad 3
Verkope 3
Toerusting 3
Wisselgeld 3
Debiteure 3
Handelslisensie 3
Oortrokke bank 3
Koste van verkope 3
Skryfbehoeftes 3
Verbandlening 3
Telefoon 3
Krediteure 3
Grond en geboue 3
Bank 3
Instandhouding en herstelwerk 3

2. 6
’n Proefbalans
word opgestel
5 Die grootboeke 1
Transaksies
word gebalanseer en
vind plaas
totale gekry
4 Joernale word
2 Transaksies
word in
na grootboeke
brondokumente
oorgeboek
opgeteken
3 Bron-
dokumente word in
joernale ingeskryf
Die leerders se antwoorde sal verskil. Hulle mag jou hulp nodig hê.
Moontlike antwoorde sluit in:
• Dit is onmoontlik om die kosprys van al die voorraad by die verkooppunt
te bepaal.
• Rekords is nie by die verkooppunt beskikbaar nie.
• Te veel items word verkoop.
• Verskillende items mag verskillend opgemerk wees.
Leerders bied hulle ondernemingsplanne vir die klas aan. Laat

klasbesprekings na elke aanbieding toe en laat leerders toe om vir die
groep vrae te vra oor die ondernemingsplan. Laat slegs konstruktiewe
kommentaar toe. Gebruik een van die rubrieke en deel dit uit sodat
leerders mekaar se werk kan assesseer. Die ondernemingsplan moet in jou
leerders se portefeuljes gehou word.
1. Finansiële rekeningkunde is die versameling van finansiële inligting

dwarsdeur die jaar ten einde die onderneming se finansiële resultate en sy
finansiële posisie aan die einde van die jaar vas te stel.
Bestuursrekeningkunde fokus op die onderneming se toekoms, eerder
as sy verlede. Dit behels die toepassing van verskillende rekeningkundige
tegnieke om bestuurders te help met hulle besluitneming en kontrole
funksies. Dit behels kostekontrole, begroting, kontantvloeikontrole en
winsbeplanning.
2. A. Finansiële rekenmeester: a, d, e, f, g, i, j, m, n
B. Bestuursrekenmeester/-rekeningkundige: b, c, h, i, j, k, l, n

HOOFSTUK 6 Boekhouding van ’n alleenhandelaar –
Hersiening van Graad 9-inhoud
No. Betrokke rekeninge Tipe rekening + of – Debiet of krediet Bedrag

1. Bank Bedryfsbate + Debiet
R18 750
Kapitaal Eienaarsbelang + Krediet
2. Toerusting Bate + Debiet
R11 200
Bank Bedryfsbate – Krediet
3. Huuruitgawe Uitgawe – Debiet
R3 560
4. Elektrisiteit Uitgawe – Debiet
R800
5. Voertuie Vaste Bate + Debiet R147 000
Krediteurekontrole Las + Krediet R132 300
Bank Bedryfsbate – Krediet R14 700
6. Salarisse Uitgawe – Debiet
R7 500
7. Onttrekkings Eienaarsbelang – Debiet
R670
8. Debiteurekontrole Bate + Debiet
R2 250
Verkope Inkomste + Krediet
Koste van verkope Uitgawe – Debiet
R1 250
Handelsvoorraad Bate – Krediet
9. Skryfbehoeftes Uitgawe – Debiet
R420
Krediteurekontrole Las + Krediet
Bates Eienaarsbelang Laste

No. Invloed Rede Invloed Rede Invloed Rede
1. +18 750 Bank vermeerder +18 750 Kapitaalbydrae
2. –11 200 Bank verminder
+11 200 Toerusting
vermeerder
3. –3 560 Bank verminder –3 560 Huur – uitgawe
4. –800 Bank verminder –800 Elektrisiteit – uitgawe
5. –14 700 Bank verminder +132 300 Krediteure
vermeerder
+147 000 Voertuie vermeerder
6. –7 500 Bank verminder –7 500 Salarisse – uitgawe
7. –670 Bank verminder –670 Onttrekkings deur
eienaar
8. +2 250 Debiteurekontrole +1 000 Wins gemaak
vermeerder
–1 250 Handelsvoorraad
verminder
9. –420 Skryfbehoeftes – +420 Krediteure
uitgawe vermeerder

1. Die dubbelinskrywingsbeginsel sê dat daar vir elke debietinskrywing ’n

kredietinskrywing moet wees.
2. Bates = Eienaarsbelang + Laste
3. a. Eienaarsbelang = Bates – Laste
b. Laste = Bates – Eienaarsbelang
4. a. R120 000 + 55 000 – 23000 – 15 000 – 1 500 = R135 500
b. R354 000 + 53 100 + 67 000 – 20 000 – 8 000 = R446 100
5. a. R850 000 + 102 000 + 210 000 – 395 000 – 54 000 = R713 000
b. R308 000 + 68 000 + 83 000 + 195 000 – 64 000 – 24 000 = R566 000
Rekening wat Rekening wat Eienaarsbelang

No. gedebiteer word gekrediteer word Bates Kap Onttrek Ink Uitg Laste
1. Handelslisensie Bank – –
2. Huuruitgawe Bank – –
3. Lone Bank – –
4. Bank Verkope + +
Koste van verkope Handelsvoorraad – –
5. Voertuie Krediteurekontrole + +
6. Bank Lening: My Bank + +
7. Telefoon Bank – –
Onttrekkings –
8. Debiteurekontrole Bedryfsinkomste + +
9. Bank Huurinkomste + +
No. Kosprys Verkoopsprys Winsopslag

1. R800 R1 480 85%
2. R8 000 R9 600 20%
3. R620 R1 550 150%
4. R1 900 R3 192 75%
1. R700 – 400 = R300

300 100
400 × 1 = 75%
100
2. R1 800 × 133 1 = R1 350
3
125
3. R5 000 × 100 = R6 250
4. a. R5 000 × 150
100 = R7 500
Dus, 7 10
500
= R750
b. (750 × 5) – (500 × 5)
= R3 750 – 2 500
= R1 250

Soort transaksie Brondokument Joernaal

1. Koop ’n nuwe voertuig op krediet Faktuur KJ
2. ’n Debiteur stuur ongewenste handelsvoorraad terug. Kredietnota DAJ
3. Ontvang geld vir kontantverkope Kkasregisterrol KOJ
4. Ontvang ’n tjek van eienaar as kapitaalbydrae Kwitansie KOJ
5. Verkoop handelsvoorraad op krediet aan ’n debiteur Faktuur DJ
6. Betaal die telefoonrekening Tjekteenblad KBJ
7. Stuur foutiewe skryfbehoeftes aan ’n verskaffer Debietnota KAJ
8. Betaal vir die aankoop van toerusting Tjekteenblad KBJ
9. Die eienaar neem sy vrou uit vir middagete en betaal daarvoor met die Kredietkaartstrokie KBJ
onderneming se kredietkaart.
10. Ontvang kontant van ’n huurder vir huur Kwitansie KOJ
11. Ontvang geld vir dienste gelewer Kwitansie KOJ
12. ’n Debiteur betaal sy rekening deur ’n tjek aan die onderneming uit te skryf. Kwitansie KOJ
13. Doen ’n EFO om ’n rekening by ’n krediteur te vereffen Betalingrekwisisie KBJ
14. Die eienaar onttrek kontant om die tydelik werkers te betaal. OTM-onttrekkingstrokie KBJ
No. Brondokument Joernaal Rekening gedebiteer Rekening gekrediteer Bedrag

1. Kwitansie KOJ Bank Kapitaal R34 000
2. Betalingrekwisisie KBJ Handelslisensie Bank R350
3. Kwitansie KOJ Bank Huurinkomste R1 500
4. Faktuur KJ Handelsvoorraad Krediteurekontrole R2 850
Verbruiksgoedere R210
5. Kasregisterrol KOJ Bank Verkope R1 700
Koste van Verkope Handelsvoorraad R950
6. Tjekteenblad KBJ Krediteurekontrole Bank R5 620
7. Tjekteenblad KBJ Lone Bank R900
8. Debietkaartstrokie KBJ Toerusting Bank R5 800
Skryfbehoeftes R332
9. Tjekteenblad KBJ Telefoon Bank R490
Onttrekkings R560
10. Kwitansie KOJ Bank Debiteurekontrole R875
1. Kontantontvangstejoernaal vir Simon Winkels vir Maart 2018 KOJ5
Dok. Ontleding v. Debiteure Koste van Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. ontvangste Bank kontrole Verkope verkope Bedrag Besonderhede Fol.
KRR 1 Verkope 2 100 00 2 100 00 2 100 00 1 400 00
59 9 Layla D3 2 300 00 2 300 00 2 300 00
KRR 28 Verkope 1 980 00 1 980 00 1 980 00 1 584 00
60 29 Simon 10 000 00 10 000 00 10 000 00 Kapitaal B1
61 30 Claire 1 050 00 1 050 00 1 050 00 Huurinkomste N3
17 430 00 2 300 00 4 080 00 2 984 00 11 050 00
B8 B7 N1 N2

2. Kontantbetalingsjoernaal van Simon Winkels vir Maart 2018 KBJ5
Dok. Handels Krediteure Skryf Diverse rekeninge

no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank voorraad kontrole behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
76 15 King Verskaffers K2 3 200 00 1 620 00 1 430 00 150 00
77 22 Simon 1 500 00 1 500 00 Onttrekkings B2
78 25 Max Motors K3 8 425 00 8 425 00
79 Luke Handelaars K1 500 00 500 00
80 30 Zunaid 5 000 00 5 000 00 Salarisse N6
18 625 00 1 620 00 10 355 00 150 00 6 500 00
B8 B6 B9 N5
3. Debiteurejoernaal van Simon Winkels vir Maart 2018 DJ5

Dok. Koste van
32 3 Layla D3 1 720 00 1 376 00
33 Govan D2 1 215 00 972 00
34 9 Bridget D1 5 600 00 4 480 00
8 535 00 6 828 00
N1 N2
4. Krediteurejoernaal van Simon Winkels vir Maart 2018 KJ5

no. Dag Krediteur Fol. kontrole voorraad behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
46 1 Luke Handelaars K1 9 300 00 9 300 00
47 5 King Verskaffers K2 450 00 450 00
48 10 Max Motors K3 1 450 00 1 450 00 Herstelwerk N4
49 18 King Verskaffers K2 6 345 00 275 00 5 700 00 Toerusting B4
370 00 Meubels B5
17 545 00 9 300 00 725 00 7 520 00
B9 B6 N5
Algemene Grootboek van Simon Winkels

Dt Kapitaal B1 Kt
2018
Mrt 1 Saldo a/b 150 000 00
29 Bank KOJ5 10 000 00
160 000 00
2018
22 Bank KBJ5 1 500 00
7 700 00

Dt Voertuie B3 Kt
2018
Dt Toerusting B4 Kt
2018
40 450 00
Dt Meubels B5 Kt
2018
23 Krediteurekontrole KJ5 370 00
17 200 00
Dt Handelsvoorraad B6 Kt
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 8 640 00 Mrt 31 Koste van verkope KOJ5 2 984 00
Krediteurekontrole KJ5 9 300 00 Saldo o/b 9 748 00
19 560 00 19 560 00
2018
April 1 Saldo a/b 9 748 00
Dt Debiteurekontrole B7 Kt
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 3 345 00 Mrt 31 Bank KOJ5 2 300 00
31 Verkope DJ5 8 535 00 Saldo o/b 9 580 00
11 880 00 11 880 00
2018
Dt Bank B8 Kt
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 28 960 00 Mrt 31 Totale betalings KBJ5 18 625 00
31 Totale ontvangste KOJ5 17 430 00 Saldo o/b 27 765 00
46 390 00 46 390 00
2018

Dt Krediteurekontrole B9 Kt
2018 2018
Mrt 31 Bank KBJ5 10 355 00 Mrt 1 Saldo a/b 12 850 00
31 Saldo o/b 20 040 00 31 Diverse aankope KJ5 17 545 00
30 395 00 30 395 00
2018
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2018
31 Bank KOJ5 4 080 00
99 765 00

2018
59 612 00
Dt Huurinkomste N3 Kt
2018
Mrt 30 Bank KOJ5 1 050 00
Dt Herstelwerk N4 Kt
2018
Mrt 1 Saldo a/b 600 00
2 050 00
Dt Skryfbehoeftes N5 Kt
2018
31 Bank KBJ5 150 00
Krediteurekontrole KJ5 725 00
1 750 00
Dt Salarisse N6 Kt
2018
30 Bank KBJ5 5 000 00
30 000 00

Debiteuregrootboek van Simon Winkels

BridgetD1
Datum Besonderhede/Dokumentnommer Fol. Debiet Krediet Saldo
2018
Mrt 1 Rekening gelewer a/b 245 00
9 Faktuur no. 34 DJ5 5 600 00 5 845 00
GovanD2
2018
3 Faktuur no. 33 DJ5 1 215 00 2 015 00
LaylaD3
2018
Mrt 1 Rekening gelewer 2 300 00
3 Faktuur no. 32 DJ5 1 720 00 4 020 00
9 Kwitansie no. 59 KOJ5 2 300 00 1 720 00
Debiteurelys op 31 Maart 2018

Bridget D1 5 845
Govan D2 2 015
Layla D3 1 720
Debiteurekontrole B7 9 580
Krediteuregrootboek van Simon Winkels

Luke Handelaars K1
2018
Mrt 1 Rekening gelewer a/b 2 995 00
1 Faktuur no. 46 KJ5 9 300 00 12 295 00
25 Tjek no. 78 KBJ5 500 00 11 795 00
King Verskaffers K2
2018
5 Faktuur no. 47 KJ5 450 00 1 880 00
15 Tjek no. 76 KBJ5 1 430 00 450 00
23 Faktuur no. 49 6 345 00 6 795 00
Max Motors K3
2018
10 Faktuur no. 48 KJ5 1 450 00 9 875 00
25 Tjek no. 77 KBJ5 8 425 00 1 450 00

Krediteurelys op 31 Maart 2018
Luke Handelaars K1 11 795
King Verskaffers K2 6 795
Max Motors K3 1 450
Krediteurekontrole B9 20 040
Simon Winkels
Proefbalans op 31 Maart 2018
Balansstaatrekeninge Fol. Debiet Krediet
Kapitaal B1 160 000 00
Voertuie B3 75 000 00
Meubels B5 17 200 00
Bank B8 27 765 00
Nominale rekeninge
Verkope N1 99 765 00
Huurinkomste N3 1 050 00
Herstelwerk N4 2 050 00
Salarisse N7 30 000 00
280 855 00 280 855 00
Informele assessering 6.1 LB bladsy 84

Memorandum Punte: 160
Tyd: 60 minute
1. Ingesluit in Vraag 3
2. Kontantontvangstejoernaal vir Cameron Handelaars vir Mei 2017 KOJ
Dok. Ontleding van Debiteure Koste van Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede ontvangste Bank kontrole Verkope verkope Bedrag Besonderhede Fol.
39 3 M Zamani 720 00 720 00 3 720 00
KRR 5 Verkope 768 00 768 00 3 768 00 33 480 00
40 12 C Cameron 3 000 00 3 3 000 00 Kapitaal 3 B1
KRR Verkope 816 00 33 3 816 00 3 816 00 33 510 00
KRR 18 Verkope 1 008 00 1 008 00 3 1 008 00 33 630 00
KRR 19 Verkope 1 200 00 1 200 00 3 1 200 00 33 750 00
41 20 S Lizwe 950 00 950 00 3 950 00
42 30 Lucy se Salon 3 075 00 3 3 075 00 Huurinkomste 3 N3
KRR Verkope 992 00 334 067 00 3 992 00 33 620 00
12 529 00 1 670 00 4 784 00 2 990 00 6 075 00
B7 B6 N1 N2/B5
(25 + 1 punt vir korrekte folio’s = 26)

Kontantbetalingsjoernaal van Cameron Handelaars vir Mei 2017 KBJ
Dok. Naam van Handels Krediteure Skryf Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Bank voorraad kontrole Lone behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
10 3 Boks Handelaars 180 00 3180 00
11 4 Boks Handelaars 1 200 00 3 1 200 00

Classic
12 9 Skryfbehoeftes 3 000 00 3 3 000 00
13 12 Super Dienste 109 00 3 109 00 Herstelwerk N8
14 15 Kontant 200 00 3 200 00 Onttrekkings 3 B2
15 17 Mbalu Winkels 2 100 00 3 2 100 00
16 19 Telkom 140 00 3 140 00 Telefoon N5
17 21 Crow Agente 73 00 3 73 00 Advertensies N9
18 24 Boks Handelaars 600 00 3 600 00 Toerusting 3 B4
19 27 E Elgin 5 000 00 3 5 000 00 Salaris N10
20 28 Boks Handelaars 1 890 00 3 1 890 00
21 29 Kontant 3450 00 3 300 00 3 150 00 Wisselgeld B8
22 30 M Mbalo 1 200 00 3 1 200 00
23 Munisipaliteit 190 00 3 190 00 Water en elektrisiteit N11
24 Boks Handelaars 1 650 00 3 1 65000
17 982 00 3 090 00 6 750 00 300 00 1 380 00 6 462 00
B7 B5 B9 N7 N6
Krediteurejoernaal van Cameron Handelaars vir Mei 2017 KJ

Dok. Krediteure Skryf Diverse rekeninge
no. Dag Krediteur kontrole Handelsvoorraad behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
17 9 Classic Skryfbehoeftes 4 800 00 33 4 800 00
18 26 Boks Handelaars 775 00 33775 00
19 28 Mbalu Winkels 2 964 00 33 2 964 00
8 539 00 7 764 00 775 00
B9 B5 N6
Debiteurejoernaal van Cameron Handelaars vir Mei 2017DJ

Dok.
no. Dag Debiteur Verkope Koste van verkope
15 M Zamani 3 800 00 33 500 00
19 S Lizwe 3 2 784 00 33 1 740 00
3 584 00 2 240 00
N1/B6 N2/B5
3. Algemene Grootboek van Cameron Handelaars

Dt Kapitaal B1 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 120 000 00
3 12 Bank KOJ 3 3 000 00
123 000 00
(3)

2017
Mei 1 Saldo a/b 3 3 100 00
3 15 Bank KBJ 3 200 00
3 300 00
(3)
Dt Voertuie B3 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 60 000 00
(1)
Dt Toerusting B4 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 50 000 00
3 24 Bank KBJ 3 600 00
50 600 00
(3)
2017 2017
Mei 1 Saldo a/b 3 5 240 00 Mei 31 Koste van verkope KOJ 3 2 990 00
31 Bank KBJ 33 090 00 Koste van verkope DJ 3 2 240 00
Krediteurekontrole KJ 3 7 764 00 Saldo o/b 3 10 864 00
16 094 00 16 094 00
Junie 1 Saldo a/b 3 10 864 00
(7)
2017 2017
Mei 1 Saldo a/b 3 8 785 00 Mei 31 Bank KOJ 31 670 00
31 Verkope DJ 3 3 584 00 Saldo o/b 310 699 00
12 369 00 12 369 00
(5)
Dt Bank B7 Kt
2017 2017
Mei 1 Saldo a/b 3 60 145 00 Mei 31 Totale betalings KBJ 3 17 982 00
31 Totale ontvangste KBJ 3 12 529 00 Saldo o/b 3 54 692 00
72 674 00 72 674 00
(5)

Dt Wisselgeld B8 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 500 00
29 Bank KBJ 3 150 00
650 00
(2)
2017 2017
Mei 31 Bank KBJ 3 6 750 00 Mei 1 Saldo a/b 3 8 840 00
Saldo o/b 3 10 629 00 31 Diverse aankope KJ 3 8 539 00
17 379 00 17 379 00
(5)
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 156 160 00
31 Debiteurekontrole DJ 3 3 584 00
Bank KOJ 3 4 784 00
164 528 00
(3)
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 97 600 00
31 Handelsvoorraad KOJ 3 2 990 00
Handelsvoorraad DJ 3 2 240 00
102 830 00
(3)
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 15 000 00
31 Bank KOJ 3 3 075 00
18 075 00
(2)
Dt Voertuiguitgawe N4 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 3 050 00
(1)

Dt Telefoon N5 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 2 000 00
3 19 Bank KBJ 3 140 00
2 140 00
(3)
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 2 080 00
31 Bank KBJ 3 1 380 00
Krediteurekontrole KJ 3 775 00
4 235 00
(3)
Dt Lone N7 Kt
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 7 500 00
31 Bank KBJ 3 300 00
7 800 00
(2)
2017 3
Mei 12 Bank KBJ 3 109 00
(2)
2017 3
(2)
Dt Salarisse N10 Kt
2017 3
Mei 27 Bank KBJ 3 5 000 00
(2)
Dt Water en elektrisiteit N11 Kt
2017 3
(2)

4. Cameron Handelaars
Proefbalans op 31 Mei 2017
Kapitaal B1 3 123 000 00
Onttrekkings B2 3 3 300 00
Voertuie B3 3 60 000 00
Toerusting B4 3 50 600 00
Handelsvoorraad B5 3 10 864 00
Debiteurekontrole B6 3 10 699 00
Bank B7 3 54 692 00
Krediteurekontrole B9 3 10 629 00
Nominale rekeninge
Verkope N1 3 164 528 00
Koste van verkope N2 3 102 830 00
Huurinkomste N3 3 18 075 00
Voertuiguitgawe N4 3 3 050 00
Telefoon N5 3 2 140 00
Skryfbehoeftes N6 3 4 235 00
Lone N7 3 7 800 00
Salarisse N10 3 5 000 00
Water en elektrisiteit N11 3 190 00
3 316 232 00 316 232 00
(21)
5. R2 300 (Beginsaldo) + R775 (KJ op 26ste) – R1 650 (KBJ op 30ste)
= R1 425
6. • Hy moet seker maak alle kontant word gedeponeer sodra dit
ontvang word.
• Hy moet aan die einde van elke maand sy bankstaat met sy
kontantjoernale rekonsilieer.
• Geld ontvang moet met die deposito’strokies vergelyk word.
• Die persoon wat die geld ontvang mag nie ook die een wees wat
die geld gaan deponeer nie (verdeling van arbeid). (5)
7. • Gebruik slegs tjeks om betalings te maak.
• Hierdie persoon wat EFO-betalings (elektroniese fondsoorplasings)
doen, mag slegs met ’n wagwoord toegang tot die rekenaar hê.
• Tjeks moet in numeriese volgorde uitgereik word en onmiddelik
opgeteken word wanneer hulle uitgereik word.
• Die eienaar moet nooit ’n blanko tjek teken nie.
• Tjeks vir groot bedrae moet twee handtekeninge daarop hê. (6)
Grondlyntoetse
1. Rekeningkundige begrippeLB bladsy 88
Punte: 30
Tyd: 20 minute
1.1 B. 33 1.6 A. 33 1.11 C. 33
1.2 C. 33 1.7 C. 33 1.12 D. 33
1.3 B. 33 1.8 A. 33 1.13 B. 33
1.4 A. 33 1.9 C. 33 1.14 C. 33
1.5 B. 33 1.10 D. 33 1.15 A. 33

2. Rekeningkundige begrippeLB bladsy 89
Punte: 8
Tyd: 10 minute
2.1 Die ondernemingentiteitsreël impliseer dat die eienaar en die
onderneming aparte ekonomiese entiteite is; met ander woorde, die
eienaar sal haar eie bates besit en haar eie bankrekening hê. Op dieselfde
wyse sal die onderneming sy eie bates en sy eie bankrekening hê. 33
2.2 2.2.1 Bates is besittings wat deur die onderneming besit word. Bates
kan in nie-bedryfsbates en bedryfsbates opgedeel word. 33
2.2.2 Eienaarsbelang is die eienaar se belange in die onderneming; met
ander woorde, dit beskryf wat die eienaar in die onderneming
ingesit het in die vorm van kapitaal en wat die eienaar uit die
onderneming uit neem in die vorm van onttrekkings en wins. 33
2.2.3 Laste is skuld wat deur die onderneming aangegaan is. Laste
beskryf wat die onderneming aan buitestaanders skuld en kan in
nie-bedryfslaste en bedryfslaste opgedeel word. 33
3. Brondokumente LB bladsy 90

Punte: 10
Tyd: 10 minute
3.1 Brondokumente dien as bewys dat ’n transaksie plaasgevind het.
’n Brondokument word in duplikaat voltooi sodat die kliënt en die
onderneming bewyse daarvan het. Hierdie dokumente word dan
gebruik om die transaksies in die verskillende joernale op te teken.
Brondokumente dien ook as ’n kontrolemaatreël binne die
onderneming. 33
3.2 No. Doel Naam van brondokument
3.2.1 Hierdie dokument word gebruik om kredietverkope op te teken Duplikaatfaktuur 3
3.2.2 Hierdie dokument word gebruik om geld ontvang van 'n debiteur op Duplikaatkwitansie 3
te teken
3.2.3 Hierdie dokument word gebruik om aan 'n verskaffer 'n bedrag wat aan Tjekteenblad 3
hom verskuldig is, te betaal
3.2.4 Hierdie dokument word gebruik wanneer geld met 'n debietkaart by 'n OTM-onttrekkingstrokie 3
OTM-masjien onttrek word
3.2.5 Hierdie dokument word gebruik wanneer geld deur middel van die Betaling – kwitansie 3
Internet oorgeplaas word
3.2.6 Hierdie dokument word van 'n krediteur ontvang vir goedere wat op Oorspronklike faktuur 3
krediet gekoop word
3.2.7 Hierdie dokument word gebruik om kontantverkope op te teken Kasregisterrol 3
3.2.8 Hierdie dokument word gebruik wanneer 'n betaling met jou kredietkaart Kredietkaartstrokie 3
gemaak word
4. Brondokumente en joernaleLB bladsy 90

Punte: 14
Tyd: 10 minute
No. Beskrywing van transaksie Brondokument Hulpjoernaal

4.1 Betalings van groter bedrae, byvoorbeeld voorraadaankope ter Tjekteenblad 3 KBJ 3
waarde van R20 350
4.2 Kleiner kontantbetalings, byvoorbeeld, om posgeld van R8 te betaal Kleinkasstrokie 3 KKJ 3
4.3 Kontantverkope Kasregisterrol 3 KOJ 3
4.4 Kredietverkope Duplikaatfaktuur 3 DJ 3
4.5 Kredietaankope van skryfbehoeftes Oorspronklike faktuur 3 KJ 3
4.6 Betaling aan 'n krediteur ter vereffening van sy rekening Tjekteenblad 3 KBJ 3
4.7 Ontvangs van geld van ’n debiteur ter vereffening van haar rekening Duplikaatkwitansie 3 KOJ 3

5. Rekeningkundige vergelykingLB bladsy 91
Punte: 23
Tyd: 20 minute

5.1 3 +4 480 Handelsvoorraad 3 +4 480 Krediteure vermeerder
vermeerder 3 3
5.2 +2 996 Bank vermeerder 33 3 +856 Wins gemaak 3
3 –2 140 Handelsvoorraad
verminder 33
5.3 –760 Bank verminder 33 –760 Telefoon – uitgawe
33
5.4 –1 200 Bank verminder 33 –1 200 Krediteure verminder
33
5.5 +480 Bank vermeerder 33
–480 Debiteure verminder 33
6. HulpjoernaleLB bladsy 92
Punte: 38
Tyd: 30 minute
Kontantontvangstejoernaal vir Swift Sport vir Maart 2018 KOJ

Dok. Ontleding van Koste van Debiteure Diverse rekeninge
no. Dag Besonderhede ontvangste Bank Verkope verkope kontrole Bedrag Besonderhede
KRR 1–5 Verkope 18 500 18 500 3 18 500 3 9 250
53 9 M Ntini 3 680 3 680 3 3 680
KRR 8–12 Verkope 13 820 13 820 3 13 820 3 6 910
54 18 G Smith 2 250 2 250 3 2 250
KRR 15–19 Verkope 10 230 10 230 3 10 230 3 5 115
KRR 22–26 Verkope 12 785 12 785 3 12 780 3 6 390

(10)
Kontantbetalingsjoernaal van Swift Sport vir Maart 2018 KBJ

Verpakkings Diverse rekeninge
Dok. Handels materiaals- Krediteure
no. Dag Naam van begunstigde Bank voorraad materiaal Lone kontrole Bedrag Besonderhede
135 1 Neotel 1 470 3 1 470 Telefoon
136 Munisipaliteit 1 640 3 1 640 Elektrisiteit
137 5 Kontant 1 100 33 1 100
138 Kontant 1 000 3 1 000 Onttrekkings

139 10 Pak Man 765 3 765
140 12 Kontant 800 33 800
141 19 Kontant 950 3 950
142 23 CoverAll Versekering 1 200 3 1 200 Versekering

143 Maxi Sport Groothandelaars 11 000 3 11 000
144 25 S Brighton 8 400 3 8 400 Salaris

145 Kontant 950 33 950
146 29 Mutual Eiendomme 8 800 3 8 800 Huuruitgawe

147 30 Kontant 15 000 3 15 000 Onttrekkings
Miller se
148 31 Kantoorskryfbehoeftes 3 140 3 3 140
(17)

Debiteurejoernaal van Swift Sport vir Maart 2018DJ
Dok.
no. Dag Debiteur Verkope Koste van verkope
36 2 M Ntini 3 8 570 3 4 285
37 G Smith 3 2 200 3 1 100
38 15 G Smith 3 4 400 3 2 200
(6)
Krediteurejoernaal van Swift Sport vir Maart 2018 KJ
Dok. Krediteure Krediteure Handels Skryf Diverse rekeninge

no. Dag Krediteur kontrole kontrole voorraad behoeftes Bedrag Besonderhede
91 4 Maxim Sport Groothandelaars 3 43 909 33 43 909
92 8 Miller se Kantoorskryfbehoeftes 3 3 140 3 3 140
(5)
7. Algemene GrootboekLB bladsy 94

Punte: 35
Tyd: 30 minute
Algemene Grootboek van Fables Boekwinkel
2018 2018
Feb 1 Saldo a/b 40 120 00 Feb 28 Koste van verkope 3 KOJ 3 8 420 00
28 Bank 3 KBJ 3 9 420 00 Koste van verkope 3 DJ 3 4 250 00
Krediteurekontrole 3 KJ 3 2 560 00 Saldo o/b 3 39 430 00
52 100 00 52 100 00
2018
Mrt 1 Saldo a/b 3 39 430 00
(11)
2018 2018
Feb 1 Saldo a/b 3 2 460 00 Feb 28 Bank 3 KOJ 3 1 970 00
28 Verkope 3 DJ 3 5 950 00 Saldo o/b 3 6 440 00
8 410 00 8 410 00
2018
Mrt 1 Saldo a/b 3 6 440 00
(7)
2018 2018
Feb 28 Bank 3 KBJ 3 14 630 00 Feb 1 Saldo a/b 3 15 230 00
Saldo o/b 3 7 752 00 28 Totale aankope 3 KJ 3 7 152 00
22 382 00 22 382 00
2018
Mrt 1 Saldo a/b 3 7 752 00
(7)

Nominale rekeninge
Dt Verkope Kt
2018
Feb 1 Saldo a/b 3 38 670 00
28 Bank 3 KOJ 3 11 788 00
Debiteurekontrole 3 DJ 3 5 950 00
56 408 00
(5)
2018
28 Bank 3 KBJ 3 234 00
Krediteurekontrole 3 KJ 3 112 00
1 196 00
(5)
8. Debiteure- en Krediteuregrootboeke
Vraag 8.1LB bladsy 95
Punte: 8
Tyd: 10 minute
Debiteuregrootboek van Sassy Modes

M Dollie
Datum Dokument no. Fol. Debiet Krediet Saldo
2018
Feb 1 Rekening gelewer a/b 3 500
3 Kwitansie no. 77 KOJ 33 1 750 1 750
8 Faktuur no. 58 DJ 3 5 850 7 600
18 Faktuur no. 72 DJ 3 855 8 455
28 Kwitansie no. 100 KOJ 333 6 000 3 2 455
(–1 punt as transaksie op 20ste ingesluit is)
Vraag 8.2LB bladsy 96

Punte: 6
Tyd: 10 minute
8.2.1 Kontantbetalingsjoernaal of KBJ 3

8.2.2 ’n Faktuur wat aan ’n debiteur uitgereik is, is verkeerd ingeskryf. Dit
was vir verkope aan ’n debiteur. Dit moes gedebiteer geword het na
die rekening van B Blue, en nie na Blue Bell Winkels nie. 3
8.2.3 Oorspronklike faktuur 3
8.2.4 Handelsvoorraad/Skryf behoeftes/Toerusting/Verpakkings
materiaal/ens. 3
8.2.5 KJ 3
8.2.6 R900 – 450 + 1 120 = R1 570
of
R970 + 600 = R1 570 3

HOOFSTUK 7
Boekhouding van ’n alleenhandelaar – Debiteure
1. Kontantontvangstejoernaal vir Nyanga Handelaars vir Julie 2017 KOJ2
Dok. Ontleding v. Koste van Debiteure Korting toe Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede ontvangste Bank Verkope verkope kontrole gestaan Bedrag Besonderhede Fol.
19 02 A Louw 520 00 550 00 30 00
KRR Verkope 3 500 00 4 020 00 3 500 00 2 000 00
20 09 L Radebe 15 000 00 15 000 00 Kapitaal
KRR Verkope 525 00 15 525 00 525 00 300 00
21 16 C Quail 1 020 00 1 020 00
KRR Verkope 1 890 00 2 910 00 1 890 00 1 080 00
22 23 R Sithole 1 200 00 1 250 00 50 00
KRR Verkope 2 100 00 3 300 00 2 100 00 1 200 00
23 25 T Mannie 820 00 875 00 55 00
KRR Verkope 4 935 00 5 755 00 4 935 00 2 820 00
31 510 00 12 950 00 7 400 00 3 695 00 135 00 15 000 00
2. Debiteurejoernaal van Nyanga Handelaars vir Julie 2017 DJ2

Dok. no. Dag Debiteur Fol. Verkope Koste van verkope
7 3 C Quail 3 535 00 2 020 00
8 12 T Mannie 875 00 500 00
9 18 A Louw 3 010 00 1 720 00
7 420 00 4 240 00
Berekening vir koste van verkope
Verkoopsprys × 100
175
= koste van verkope
Berekening R Sithole op 23ste:
R1 200 × 100
96
= R1 250 – volle skuld
= R1 250 – 1 200 = R50 korting
Kontantontvangstejoernaal vir Pen & Papier vir Augustus 2017 KOJ4
Dok. Ontleding v. Koste van Debiteure Korting Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. ontvangste Bank Verkope verkope kontrole toegestaan Bedrag Besonderhede Fol.
51 2 Die Haarwinkel 2 000 00 2 000 00 2 000 00 Huurinkomste
KRR 7 Verkope 795 00 795 00 795 00 530 00
52 12 N Pillay D2 2 964 00 2 964 00 3 210 00 246 00
53 15 A Ventura 25 000 00 25 000 00 25 000 00 Kapitaal
KRR 19 Verkope 1 200 00 1 200 00 1 200 00 800 00
54 30 S Baker D1 1 500 00 1 575 00 75 00
55 V Sood D3 1 000 00 2 500 00 1 050 00 50 00
34 459 00 1 995 00 1 330 00 5 835 00 371 00 27 000 00
B8 N1 N2/B6 B7 N3
A f d e l i n g 6 • op l oss i n g s 141

2. Debiteurejoernaal van Pen & Papier vir Augustus 2017DJ4
32 10 S Baker D1 900 00 600 00
33 25 V Sood D3 525 00 350 00
1 425 00 950 00
B7/N1 N2/B6
Algemene Grootboek van Pen & Papier

2017 2017
Aug 1 Saldo a/b 5 120 00 Aug 31 Koste van verkope KOJ4 1 330 00
Koste van verkope DJ4 950 00
Saldo o/b 2 840 00
5 120 00 5 120 00
2017
Sep 1 Saldo a/b 2 840 00
2017 2017
Aug 1 Saldo a/b 5 510 00 Aug 31 Bank en korting toegestaan KOJ4 5 835 00
6 935 00 6 935 00
2017
Dt Bank B8 Kt
2017
Aug 1 Saldo a/b 7 650 00
31 Totale ontvangste KOJ4 34 459 00
42 109 00
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2017
31 Debiteurekontrole DJ4 1 425 00
Bank KOJ4 1 995 00
24 780 00

2017
31 Handelsvoorraad DJ4 950 00
Handelsvoorraad KOJ4 1 330 00
16 520 00

2017
Aug 1 Saldo a/b 375 00
31 Debiteurekontrole KOJ4 371 00
746 00
Debiteuregrootboek van Pen & Papier

S Baker D1
Datum Besonderhede Fol. Debiet + Krediet – Saldo =
2017
Aug 1 Rekening gelewer a/b 1 250 00
10 Faktuur no. 32 DJ4 900 00 2 150 00
30 Kwitansie no. 54 KOJ4 1 500 00 650 00
Kwitansie no. 54 (korting toegestaan) KOJ4 75 00 575 00
N Pillay D2
2017
12 Kwitansie no. 52 KOJ4 2 964 00 246 00
Kwitansie no. 52 (korting toegestaan) KOJ4 246 00 – –
V Sood D3
2017
25 Faktuur no. 33 DJ4 525 00 1 575 00
30 Kwitansie no. 55 KOJ4 1 000 00 575 00
Kwitansie no. 55 (korting toegestaan) KOJ4 50 00 525 00
1. Debiteuregrootboek van B & J Winkels

M du Toit D1
2017
Junie 1 Rekening gelewer a/b 2 100 00
5 Faktuur no. 87 DJ6 1 285 00 3 385 00
16 Kwitansie no. 103 KOJ6 *1 995 00 1 390 00
Kwitansie no. 103 (korting toegestaan) KOJ6 105 00 1 285 00
25 Faktuur no. 92 DJ6 830 00 2 115 00
30 Kwitansie no. 110 KOJ6 2 000 00 115 00
Kwitansie no. 110 (korting toegestaan) 115 00 –
100
* R1 995 × = R2 10095
∴ R2 100 – 1 995 = R105 korting
Nota aan onderwyser
Die kasregisterrol (KRR) moet nie ingesluit word nie, want dit moet nie in
die Debiteuregrootboek ingeskryf word nie.

2. Die Debiteuregrootboek toon die afsonderlike debiteurerekeninge.
Hierdie rekeninge word aan die einde van elke maand aan die debiteure
gestuur. Foute op die rekeninge kan veroorsaak dat die debiteur of te veel
of te min betaal. Dit mag die debiteur ook frustreer. Behoorlike kontroles
moet toegepas word in die administrasie van debiteurerekeninge.
3. Alle kredietverkope moet behoorlik opgeteken word. Die saldo van die
Debiteurekontrole-rekening moet maandeliks gerekonsilieer word met die
Debiteurelys wat uit die Debiteuregrootboek getrek is.
Algemene Grootboek van Spalding Handelaars

2017 2017
Feb 1 Saldo a/b 10 320 00 Feb 28 Koste van verkope KOJ 6 435 00
28 Bank KBJ 4 318 00 Koste van verkope DJ 477 00
Saldo o/b 7 726 00
14 638 00 14 638 00
2017
2017 2017
Feb 1 Saldo a/b 5 950 00 Feb 28 Bank en korting toegestaan KOJ 1 903 00
28 Verkope DJ 954 00 Saldo o/b 5 001 00
6 904 00 6 904 00
2017
Dt Bank Kt
2017 2017
Feb 1 Saldo a/b 15 640 00 Feb 28 Totale betalings KBJ 12 559 00
28 Totale ontvangste KOJ 27 224 00 Saldo o/b 30 305 00
42 864 00 42 864 00
2017
Nominale rekeninge
Dt Verkope Kt
2017
28 Bank KOJ 12 870 00
Debiteurekontrole DJ 954 00
56 164 00

Dt Koste van Verkope Kt
2017
28 Handelsvoorraad KOJ 6 435 00
Handelsvoorraad DJ 477 00
40 784 00
Dt Lopende Inkomste Kt
2017
28 Bank KOJ 1 154 00
3 804 00
Dt Korting Toegestaan Kt
2017
28 Debiteurekontrole KOJ 153 00
503 00
2017
28 Bank KBJ 348 00
913 00
Dt Lone Kt
2017
28 Bank KBJ 4 250 00
12 750 00
Debiteurejoernaal van Hughes & Seun vir April 2017 DJ1

001 5 R Heyns D1 3 240 00 2 025 00
002 14 E Louw D2 4 384 00 2 740 00
7 624 00 4 765 00
B7/N1 N2/B6
100
Berekening van KP: VP × 160

Debiteurekortingjoernaal van Hughes & Seun vir April 2017 DAJ1
Dok.
001 9 R Heyns D1 480 00 300 00
002 26 E Louw D2 928 00 580 00
1 408 00 880 00
N3/B7 B6/N2
100
Berekening van KP: VP × 160
2. Algemene Grootboek van Hughes & Seun

2017 2017
Apr 30 Koste van verkope DAJ1 880 00 Apr 30 Koste van verkope DJ1 4 765 00
2017 2017
Apr 30 Verkope DJ1 7 624 00 Apr 30 Debiteurekorting DAJ1 1 408 00
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2017
Apr 30 Debiteurekontrole DJ1 7 624 00

2017 2017
Apr 30 Handelsvoorraad DJ1 4 765 00 Apr 30 Handelsvoorraad DAJ1 880 00
Dt Debiteurekorting N3 Kt
2017
Apr 30 Debiteurekontrole DAJ1 1 408 00
Debiteuregrootboek van Hughes & Seun

R Heyns D1
2017
Apr 5 Faktuur no. 001 DJ1 3 240 00 3 240 00
E Louw D2
2017
Apr 14 Faktuur no. 002 DJ1 4 384 00 4 384 00

3. Bates Eienaarsbelang Laste
Datum Invloed Rede Invloed Rede Invloed Rede
5 +3 240 00 Debiteure vermeerder +1 215 00 Wins
–2 025 00 Handelsvoorraad verminder
9 –480 00 Debiteure verminder –180 00 Wins gekanselleer
+300 00 Handelsvoorraad vermeerder
1. Kontantontvangstejoernaal van Auto Onderdele vir Maart 2017 KOJ

no. Dag Besonderhede ontvangste Bank Verkope verkope kontrole toegestaan Bedrag Besonderhede Fol.
34 1 M Abrahams 37 500 00 37 500 00 37 500 00 Kapitaal
KRR 5 Verkope 700 00 700 00 560 00
35 Dan se Dienssentrum 500 00 1 200 00 500 00 Huurinkomste
36 10 Adam 1 380 00 1 380 00 1 450 00 70 00
37 20 Stephen 300 00 300 00 335 00 35 00
38 21 Dawn se Motorhawe 513 00 513 00 513 00
KRR 26 Verkope 5 700 00 5 700 00 5 700 00 4 560 00
39 30 Max 1 800 00 1 800 00 1 875 00 75 00
48 393 00 6 400 00 5 120 00 4 173 00 180 00 38 000 00
10
Berekening op die 30ste: R1 800 × 96 = R1 875
2. Kontantbetalingsjoernaal van Auto Onderdele vir Maart 2017 KBJ
Dok. Handels Diverse rekeninge

no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank voorraad Lone Bedrag Besonderhede
56 1 J Lemon 3 120 00 3 120 00
57 3 Kontant 150 00 150 00 Wisselgeld
58 5 Kontant 1 500 00 1 500 00
59 12 Kontant 550 00 550 00 Onttrekkings
60 Kontant 1 500 00 1 500 00
61 19 Pronto Herstelwerk 230 00 230 00 Herstelwerk/Voertuiguitgawe
62 Kontant 1 800 00 1 800 00
63 20 Southern Onderdele 2 300 00 1 800 00 500 00 Onttrekkings
64 23 Compu Tech 4 800 00 4 800 00 Toerusting
65 26 Kontant 1 000 00 1 000 00
66 30 Telkom 395 00 395 00 Telefoon
17 345 00 4 920 00 5 800 00 6 625 00
3. Debiteurejoernaal van Auto Onderdele vir Maart 2017DJ

Dok.
no. Dag Debiteur Fol. Verkope Koste van verkope
15 3 Dawn se Motorhawe 1 026 00 760 00
16 14 Craig Motorherstelwerk 405 00 300 00
17 23 Dawn se Motorhawe 1 971 00 1 460 00
18 26 Adam 1 755 00 1 300 00
5 157 00 3 820 00

4. Debiteurekortingjoernaal van Auto Onderdele vir Maart 2017DAJ
Dok.
14 21 Craig Motorherstelwerk 102 00 76 00
15 30 Adam 195 00 – –
297 00 76 00
Debiteuregrootboek van Bergman Winkels

T Mazana (B) D1
2017
Feb 1 Rekening gelewer a/b 1 350 00
Kwitansie no. 98 KOJ 1 275 00 75 00
Kwitansie no. 98 (korting toegestaan) KOJ 75 00 – –
5 Faktuur no. 21 DJ *1 152 00 1 152 00
6 Kredietnota no. 7 DAJ 75 00 1 077 00
19 Faktuur no. 28 DJ 300 00 1 377 00
25 Kwitansie no. 106 KOJ 685 00 692 00
Kwitansie no. 106 (korting toegestaan) KOJ 25 00 667 00
120
* R960 × = R1 152
100
Nota
Kontanttransaksie op 15de nie ingesluit nie
Debiteuregrootboek van Munnik Winkels

Joe Soap D1
2017
Apr 1 Rekening gelewer (5 000 – 2 500 – 1 000) a/b 1 500 00
Kwitansie no. 23 KOJ 750 00 750 00
5 Faktuur no. 15 DJ *600 00 1 350 00
25 Kwitansie no. 45 KOJ 1 209 00 91 00
Kwitansie no. 45 (korting toegestaan) KOJ 91 00 – –
30 Faktuur no. 26 DJ 450 00 450 00
125
* R480 × 100 = R600
Nota
Kontanttransaksie op 12de nie ingesluit nie

Algemene Grootboek van Milky Handelaars

2017 2017
Feb 1 Saldo a/b 12 500 00 Feb 28 Koste van verkope KOJ **8 000 00
28 Bank KBJ *12 700 00 Koste van verkope DJ 1 900 00
Koste van verkope DAJ 325 00 Saldo o/b 15 625 00
25 525 00 25 525 00
2017
100
* R22 000 – 1 200 – 3 500 – 4 600 = R12 700 ** R12 000 × 150 = R8 000
2017 2017
Feb 1 Saldo a/b 2 300 00 Feb 28 Bank en korting toegestaan KOJ 3 130 00
28 Verkope DJ *3 800 00 Debiteurekorting DAJ 650 00
Saldo o/b 2 320 00
6 100 00 6 100 00
2017
200
* R1 900 × 100 = R3 800
Dt Bank B8 Kt
2017 2017
Feb 1 Saldo a/b 5 120 00 Feb 28 Totale betalings KBJ 22 000 00
30 120 00 30 120 00
2017
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2017
28 Debiteurekontrole DJ 3 800 00
Bank KOJ 12 000 00
81 030 00

2017 2017
Feb 1 Saldo a/b 37 120 00 Feb 28 Handelsvoorraad DAJ 325 00
28 Handelsvoorraad KOJ *8 000 00 Saldo o/b 46 695 00
Handelsvoorraad DJ 1 900 00
47 020 00 47 020 00
2017
100
*R12 000 × 150 = R8 000

Dt Lopende Inkomste N3 Kt
2017
28 Bank KOJ 3 400 00
12 090 00
2017
28 Debiteurekontrole DAJ 650 00
1 470 00
2017
785 00
2017
28 Bank KBJ 3 500 00
4 250 00
Dt Lone N7 Kt
2017
28 Bank KBJ 1 200 00
5 165 00
Memorandum Totaal: 75 punte

Tyd: 45 minute
Algemene Grootboek van Cameron Handelaars
2017 2017
Apr 1 Saldo a/b 3 5 848 00 Apr 30 Koste van verkope 3 DJ 3 3 462 00
30 Koste van verkope 3 DAJ 3 20 00 Koste van verkope 3 KOJ 3 976 00
Saldo o/b 3 1 430 00
5 868 00 5 868 00
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 1 430 00
(9)

2017 2017
Apr 1 Saldo a/b 3 2 755 00 Apr 30 Bank en korting toegestaan 3 KOJ 3 3 005 00
30 Verkope 3 DJ 3 8 655 00 Debiteurekorting 3 DAJ 3 300 00
Saldo o/b 3 8 105 00
11 410 00 11 410 00
2017
Mei 1 Saldo a/b 3 8 105 00
(9)
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2017 3
30 Debiteurekontrole 3 DJ 3 8 655 00
Bank 3 KOJ 3 1 220 00
3 29 200 00
(6)
2017 2017
Apr 1 Saldo a/b 3 8 308 00 Apr 30 Handelsvoorraad 3 DAJ 3 20 00
3
30 Handelsvoorraad 3 DJ 3 3 462 00 Saldo o/b 12 726 00
Handelsvoorraad 3 KOJ 3 976 00
12 746 00 12 746 00
2017 3
(9)
2017
30 Debiteurekontrole 3 DAJ 3 300 00
3 476 00
(4)
2017
30 Debiteurekontrole 3 KOJ 3 84 00
3 478 00
(4)

2. Debiteuregrootboek van Cameron Handelaars
R Brink D1
2017
Apr 1 Rekening gelewer a/b 3 905 00
17 Faktuur no. 21 DJ 3 1 250 00 3 2 155 00
20 Kredietnota no. 6 DAJ 3 250 00 3 1 905 00
23 Kwitansie no. 55 KOJ 3 905 00 3 1 000 00
Faktuur no. 23 DJ 3 3 000 00 3 4 000 00
(9)
M Murray D2
2017
Apr 1 Rekening gelewer a/b 3 1 300 00
2 Kwitansie no. 52 KOJ 3 1 250 00 50 00
Kwitansie no. 52 (korting toegestaan) KOJ 3 50 00 – –
10 Faktuur no. 20 DJ 3 3 215 00 33 3 215 00
(5)
N Sauls D3
2017
Apr 1 Rekening gelewer a/b 3 550 00
5 Faktuur no. 19 DJ 3 300 00 850 00
10 Kwitansie no. 54 KOJ 3 766 00 34 00
Kwitansie no. 54 (korting toegestaan) KOJ 3 34 00 – –
20 Faktuur 22 3 DJ 3 890 00 33 890 00
(9)
Nota
Tel die finale saldo’s in elk van die debiteurerekeninge op: R4 000 + 3 215 + 890
= R8 105; dit is gelyk aan die Debiteurekontrole-rekening soos aan die einde van
die maand.
3. a. Ja. Die volle bedrag wat aan die begin van die maand verskuldig was,
is betaal. Hulle het R2 775 geskuld en R3 005 terugbetaal. (3)
b. • Daar moet ’n beleid vir kredietgoedkeuring wees.
• Doen gereeld kredietondersoeke.
• Stuur maandeliks state uit en gaan saldo’s na.
• Vra rente op agterstallige rekeninge. (8)
Totaal: 75
1. Probleem met debiteure

• Wees selektief aan wie jy jou voorraad verkoop. Moet nie verkoop
aan elke kliënt wat op krediet wil koop nie.
• Laat die kredietkliënte ’n kontrak teken dat hulle betyds sal betaal.
• Stel ’n gerekenariseerde stelsel in sodat ’n faktuur gedruk word elke
keer as kredietverkope plaasvind.
• Stuur vir kliënte aanmanings oor hoeveel hulle skuld en teen
wanneer hulle moet betaal.
• Moenie aan debiteure wat nog geld skuld, verkoop nie.

•
Bied ’n aansporing vir diegene wat vroeg betaal, soos ’n korting.
•
Vra rente van diegene wat laat betaal.
•
Stuur die personeel op opleidingskursusse en verduidelik aan hulle
hoekom dit belangrik is om alle transaksies op te teken.
2. Probleem met voorraad
• Moenie te veel bederf bare voorraad aankoop nie, en gebruik die
Eerste In Eerste Uit-metode (EIEU) om die voorraad te verkoop.
Dit beteken dat die voorraad met die vroegste datum eerste
verkoop word.
• Hou bederf bare voorraad in koelkaste.
• Doen gereeld voorraadtellings.
• Maak seker dat personeel al die verkope opteken.
• Stel ’n rekeningkunde stelsel op om alle voorraad wat gekoop en
verkoop word, op te teken en voortdurend te kontroleer.
• Kry sekuriteit om die voorraad te beskerm.
• Stuur personeel vir opleiding.
• Probeer om nie te veel van die winkel af weg te wees nie.
• Moenie sommer enigiemand toelaat om in die winkel te werk nie;
doen agtergrondondersoeke van alle personeel, beide permanente
en tydelike werkers.
HOOFSTUK 8
Boekhouding van ’n alleenhandelaar – Krediteure
1. Krediteurejoernaal van John’s Wood vir April 2018 KJ
Dok. Krediteure Materiaal Skryf Verpakkings Diverse rekeninge

no. Dag Krediteur Fol. kontrole koste behoeftes materiaal Bedrag Besonderhede Fol.
001 1 New Timbers K3 5 690 00 5 690 00
002 4 Craig’s Tech K1 2 340 00 2 340 00 Toerusting B5
003 15 Herman Skryfbehoeftes K2 500 00 140 00 360 00
004 27 New Timbers K3 3 124 00 3 124 00
11 654 00 8 814 00 140 00 360 00 2 340 00
B8 N3 N4 N5
2. Kontantbetalingsjoernaal van John’s Wood vir April 2018 KBJ

Dok. Naam van Materiaal Krediteure Korting Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Fol. Bank koste kontrole ontvang Lone Bedrag Besonderhede Fol.
88 2 Pen & Paper 80 00 80 00 Skryfbehoeftes N4
89 5 Kontant 1 760 00 1 760 00
90 9 MB Handelaars 4 976 00 4 976 00
91 12 Kontant 1 760 00 1 760 00
92 19 Kontant 2 160 00 2 160 00
93 20 New Timbers K3 5 400 00 5 690 00 290 00
94 25 Craig’s Tech K1 1 000 00 1 000 00
95 26 Kontant 1 760 00 1 760 00
96 30 Herman Skryfbehoeftes K2 475 00 500 00 25 00
19 371 00 4 976 00 7 190 00 315 00 7 440 00 80 00
B7 N3 B8 N7 N6

3. Algemene Grootboek van John’s Wood
Dt Toerusting B5 Kt
2018
Apr 4 Krediteurekontrole KJ 2 340 00
Dt Bank B7 Kt
2018
Apr 30 Totale betalings KBJ 19 371 00
2018 2018
Apr 30 Bank en korting ontvang KBJ 7 190 00 Apr 30 Diverse aankope KJ 11 654 00
Saldo o/b 4 464 00
11 654 00 11 654 00
2018
Nominale rekeninge
Dt Materiaalkoste N3 Kt
2018
Apr 30 Krediteurekontrole KJ 8 814 00
Bank KBJ 4 976 00
13 790 00
2018
Apr 2 Bank KBJ 80 00
30 Krediteurekontrole KJ 140 00
220 00
Dt Verpakkingsmateriaal N5 Kt
2018
Apr 30 Krediteurekontrole KJ 360 00
Dt Lone N6 Kt
2018
Apr 30 Bank KBJ 7 440 00
2018
Apr 30 Krediteurekontrole KBJ 315 00

4. Krediteuregrootboek van John’s Wood
Craig’s Tech K1
Datum Besonderhede Fol. Debiet – Krediet + Saldo =
2018
Apr 4 Faktuur no. 002 KJ 2 340 00 2 340 00
25 Tjek no. 95 KBJ 1 000 00 1 340 00
Herman Skryfbehoeftes K2
2018
Apr 15 Faktuur no. 003 KJ 500 00 500 00
30 Tjek no. 97 KBJ 475 00 25 00
Tjek no. 97 (korting ontvang) KBJ 25 00 – –
New Timbers K3
2018
Apr 1 Faktuur no. 001 KJ 5 690 00 5 690 00
20 Tjek no. 94 KBJ 5 400 00 290 00
27 Faktuur no. 004 KJ 3 124 00 3 124 00
1. Krediteurejoernaal van Ons Boekwinkel vir Augustus 2018 KJ
Dok. Krediteure Handels Diverse rekeninge

no. Dag Krediteur Fol. kontrole voorraad Herstelwerk Bedrag Besonderhede Fol.
87 2 MM Uitgewers K3 3 580 00 3 580 00
88 8 Computron K1 320 00 320 00
89 17 Goeie Nuus Verskaffers K2 3 471 00 3 146 00 325 00 Skryfbehoeftes N3
7 371 00 6 726 00 320 00 325 00
B9 B6 N4
Kontantbetalingsjoernaal van Ons Boekwinkel vir Augustus 2018 KBJ
Dok. Krediteure Korting Diverse rekeninge

no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank kontrole ontvang Lone Bedrag Besonderhede Fol.
138 7 Goeie Nuus Verskaffers K2 465 00 465 00
139 12 MM Uitgewers K3 1 100 00 1 225 00 125 00
140 14 Kontant 1 200 00 1 200 00
141 24 Quick Pack 163 00 163 00 Verpakkingsmateriaal
142 26 Computron 1 300 00 1 300 00 Toerusting
143 28 Kontant 1 200 00 1 200 00
144 30 Computron K1 2 050 00 2 294 00 244 00
7 478 00 3 984 00 369 00 2 400 00 1 463 00
B9 N5

2. Algemene Grootboek van Ons Boekwinkel
2018
31 Krediteurekontrole KJ 6 726 00
25 426 00
2018 2018
Aug 31 Bank en korting ontvang KBJ 3 984 00 Aug 1 Saldo a/b 5 289 00
Saldo o/b 8 676 00 31 Diverse aankope KJ 7 371 00
12 660 00 12 660 00
2018
Sept 1 Saldo a/b 8 676 00
Nominale rekeninge
2018
968 00
2018
3 970 00
2018
31 Krediteurekontrole KBJ 369 00
1 493 00
3. Krediteuregrootboek van Ons Boekwinkel

Computron K1
2018
8 Faktuur no. 88 KJ 320 00 2 294 00
30 Tjek no. 144 KBJ 2 050 00 244 00

Goeie Nuus Verskaffers K2
2018
Aug 1 Rekening gelewer a/b 465 00
7 Tjek no. 138 465 00 – –
17 Faktuur no. 89 3 471 00 3 471 00
MM Uitgewers K3
2018
2 Faktuur no. 87 KBJ 3 580 00 6 430 00
12 Tjek no. 139 KBJ 1 100 00 5 330 00
Tjek no. 139 (korting ontvang) KBJ 125 00 5 205 00
Krediteurekortingjoernaal van Blues Sportverskaffers vir Februarie 2018 KAJ1

no. Dag Krediteur kontrole voorraad behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
75 5 SARFA Truie 570 00 570 00
76 9 Sports SA 75 00 75 00
77 16 Diamond Drukkers 307 00 307 00
78 28 Abid Klerasie 126 00 126 00
79 29 Officequip 280 00 280 00 Toerusting
1 358 00 771 00 307 00 280 00
1. Krediteurejoernaal van Maxi Elektries vir Maart 2018 KJ
Dok. Krediteure Handels Materiaal Skryf Diverse rekeninge

no. Dag Krediteur Fol. kontrole voorraad koste behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
76 3 Electric World K2 7 238 00 7 238 00
77 Dagnuus K1 500 00 500 00 Advertensies N5
78 8 PCA Skryfbehoeftes K4 440 00 440 00
79 15 Munro Handelaars K3 4 303 00 4 303 00
12 481 00 7 238 00 4 303 00 440 00 500 00
B9 B6 N3 N4
2. Krediteurekortingjoernaal van Maxi Elektries vir Maart 2018 KAJ
Dok. Krediteure Handels Materiaal Skryf Diverse rekeninge

no. Dag Krediteur Fol. kontrole voorraad koste behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
54 1 Electric World K2 40 00 40 00
55 17 PCA Skryfbehoeftes K4 55 00 55 00
56 20 Dagnuus K1 500 00 500 00 Advertensies N5
595 00 40 00 55 00 500 00
B9 B6 N4

3. Kontantbetalingsjoernaal van Maxi Elektries vir Maart 2018 KBJ
Dok. Naam van Handels Materiaal Krediteure Korting Diverse rekeninge

no. Dag begunstigde Fol. Bank voorraad koste kontrole ontvang Bedrag Besonderhede Fol.
107 10 Electrical World K2 850 00 900 00 50 00
108 13 HP Laser 1 205 00 1 080 00 Toerusting B5
125 00 Skryfbehoeftes N4
109 18 Norton Bpk 5 840 00 5 840 00
110 25 Dagnuus K1 840 00 840 00
111 28 Telkom 746 00 746 00 Telefoon
112 30 Kontant 3 000 00 3 000 00 Onttrekkings
12 481 00 5 840 00 1 740 00 50 00 4 951 00
B6 B9 N6
4. Algemene Grootboek van Maxi Elektries

Dt Toerusting B5 Kt
2018
13 Bank KBJ 1 080 00
16 080 00
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 7 590 00 Mrt 31 Krediteurekontrole KAJ 40 00
31 Bank KBJ 5 840 00 Saldo o/b 20 628 00
Krediteurekontrole KJ 7 238 00
20 668 00 20 668 00
2018
2018 2018
Mrt 31 Bank en korting ontvang KBJ 1 740 00 Mrt 1 Saldo a/b 3 480 00
Diverse terugsendings KAJ 595 00 31 Diverse aankope KJ 12 481 00
Saldo o/b 13 626 00
15 961 00 15 961 00
2018
Nominale rekeninge
2018
21 300 00

2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 763 00 Mrt 31 Krediteurekontrole KAJ 55 00
13 Bank KBJ 125 00 Saldo o/b 1 273 00
1 328 00 1 328 00
2018
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 1 500 00 Mrt 20 Krediteurekontrole KAJ 500 00
3 Krediteurekontrole KJ 500 00 31 Saldo o/b 1 500 00
2 000 00 2 000 00
2018
2018
1 015 00
5. Krediteuregrootboek van Maxi Elektries

DagnuusK1
2018
3 Faktuur no. 77 KJ 500 00 1 340 00
20 Debietnota no. 57 KAJ 500 00 840 00
25 Tjek no. 110 KBJ 840 00 – –
Electric World K2
2018
Debietnota no. 54 KAJ 40 00 900 00
3 Faktuur no. 76 KJ 7 238 00 8 138 00
10 Tjek no. 107 KBJ 850 00 7 288 00
Munro Handelaars K3
2018
15 Faktuur no. 79 KJ 4 303 00 5 623 00

PCA Skryfbehoeftes K4
2018
8 Faktuur no. 78 KJ 440 00 820 00
17 Debietnota no. 56 KAJ 55 00 765 00
1. Kontantontvangstejoernaal van Springbok Handelaars vir Maart 2018 KOJ

Dok. Ontleding v. Debiteure Korting Koste van Diverse rekeninge
no. Dag Besonderhede ontvangste Bank kontrole toegestaan Verkope verkope Bedrag Besonderhede Fol.
KRR 1 Verkope 2 100 00 2 100 00 2 100 00 1 400 00
59 9 P Jones 285 00 285 00 300 00 15 00
KRR 28 Verkope 1 980 00 1 980 00 1 980 00 1 584 00
60 29 D Bird 10 000 00 10 000 00 10 000 00 Kapitaal
61 30 Die Skoonheidswinkel 1 050 00 1 050 00 1 050 00 Huurinkomste
15 415 00 300 00 15 00 4 080 00 2 984 00 11 050 00
2. Kontantbetalingsjoernaal van Springbok Handelaars vir Maart 2018 KBJ

Dok. Naam van Handels Krediteure Korting Skryf Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Fol. Bank voorraad kontrole ontvang behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
76 15 T Mazana 1 200 00 620 00 500 00 70 00 150 00
77 25 BM Motorherstelwerk 425 00 450 00 25 00
78 LK Handelaars 500 00 500 00
79 30 T Scott 5 000 00 5 000 00 Salarisse
7 125 00 620 00 1 450 00 95 00 150 00 5 000 00
3. Debiteurejoernaal van Springbok Handelaars vir Maart 2018 DJ

Dok.
32 3 P Jones 1 720 00 1 376 00
33 M Prins 1 215 00 972 00
34 9 B Smith 5 600 00 4 480 00
8 535 00 6 828 00
4. Debiteurekortingjoernaal van Springbok Handelaars vir Maart 2018 DAJ

Dok.
48 12 P Jones 80 00 64 00
49 17 B Smith 280 00
360 00 64 00
5. Krediteurejoernaal van Springbok Handelaars vir Maart 2018 KJ

46 1 LK Handelaars 930 00 930 00
47 5 King’s Skryfbehoeftes 450 00 450 00
48 10 BM Motorherstelwerk 450 00 450 00 Herstelwerk/Voertuiguitgawe
49 23 TH Verbruiksgoedere 6 345 00 275 00 5 700 00 Toerusting
370 00 Meubels*
8 175 00 930 00 725 00 6 520 00
* Kan hierdie met toerusting kombineer.

6. Krediteurekortingjoernaal van Springbok Handelaars vir Maart 2018 KAJ

20 16 King’s Skryfbehoeftes 15 00 15 00
21 30 TH Verbruiksgoedere 185 00 185 00 Meubels/Toerusting
200 00 15 00 185 00
Krediteuregrootboek van Martin Beperk

I West (L) K3
2018
Okt 1 Rekening gelewer a/b 480 00
5 Faktuur no. 25 KJ 988 00 1 468 00
20 Tjek no. 38 KBJ 1 311 00 69 00
20 Tjek no. 38 (korting ontvang) KBJ 69 00 – –
25 Faktuur no. 30 KJ 1 100 00
31 Tjek no. 45 KBJ 550 00 550 00
Berekeninge
1. R2 690 – 1 520 – 120 – 570 = R480
95
2. R1 040 × 100 = R988
3. Oorspronklike kredietnota
4. Debiteer: Krediteurekontrole
Krediteer: Bank en Korting Ontvang
5. R1 311 × 10095
= R1 380
∴ R1 380 – 1 311 = R69 korting ontvang
6. As die rekeninge op die 20ste betaal is, dan is saldo nul
∴ Betaling op 31ste + saldo moet gelyk wees aan die faktuur op die 25ste
∴ R550 + 550 = R1 100
7. Dit is belangrik dat die korrekte staat ontvang word, want die onderneming
moet weet hoeveel om sy krediteur te betaal. Die onderneming sal
die staat wat hy ontvang, vergelyk met die krediteur se rekening in die
Krediteuregrootboek om seker te maak dat alle inligting korrek is.
8. Die saldo van die Krediteurekontrole-rekening moet maandeliks met die
staat (of opsomming van fakture) wat van die krediteure ontvang is,
gerekonsilieer word.
1. Algemene Grootboek van Tru-Fruit Uitvoerders

Dt Kapitaal B1 Kt
2018
Nov 1 Saldo a/b 52 000 00
1 Bank KOJ 15 610 00
67 610 00

Dt Toerusting B2 Kt
2018
23 Bank KBJ 7 800 00
54 250 00
2018 2018
Nov 1 Saldo a/b 23 000 00 Nov 30 Koste van verkope KOJ 16 000 00
30 Bank KBJ 12 000 00 Koste van verkope DJ 2 800 00
Krediteurekontrole KJ 15 675 00 Krediteurekontrole KAJ 1 230 00
Koste van verkope DAJ 380 00 Saldo o/b 31 025 00
51 055 00 51 055 00
2018
Des 1 Saldo a/b 31 025 00
2018 2018
Nov 1 Saldo a/b 18 420 00 Nov 30 Bank en korting toegestaan KOJ *3 000 00
30 Verkope DJ 4 900 00 Debiteurekorting DAJ 1 165 00
Saldo o/b 19 155 00
23 320 00 23 320 00
2018
* R2 890 + 110 = R3 000
Dt Bank B5 Kt
2018 2018
Nov 1 Saldo a/b 7 200 00 Nov 30 Totale betalings KBJ 51 000 00
52 200 00 52 200 00
2018
2018 2018
Nov 30 Bank en korting ontvang KBJ *12 500 00 Nov 1 Saldo a/b 12 345 00
Diverse terugsendings KAJ **1 505 00 30 Diverse aankope KJ 21 000 00
Saldo o/b 19 340 00
33 345 00 33 345 00
2018
* R11 750 + 750 = R12 500
** R1 230 + 190 + 85 = R1 505

Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2018
30 Bank KOJ 24 000 00
Debiteurekontrole DJ 4 900 00
94 100 00

2018 2018
Nov 1 Saldo a/b 40 000 00 Nov 30 Handelsvoorraad DAJ 380 00
30 Handelsvoorraad KOJ 16 000 00 Saldo o/b 58 420 00
Handelsvoorraad DJ 2 800 00
58 800 00 58 800 00
2018
2018
15 Bank KOJ 2 500 00
14 820 00
2018
Nov 1 Saldo a/b 685 00
1 435 00
2018 2018
Nov 1 Saldo a/b 700 00 Nov 30 Krediteurekontrole KAJ 190 00
14 Bank KBJ 500 00 Saldo o/b 2 000 00
2 190 00 2 190 00
2018
Dt Lone N6 Kt
2018
30 Bank KBJ 18 950 00
26 850 00

2018 2018
Nov 21 Krediteurekontrole KJ 2 885 00 Nov 25 Krediteurekontrole KAJ 85 00
30 Saldo o/b 2 800 00
2 885 00 2 885 00
2018
2018
Nov 1 Saldo a/b 330 00
440 00
2018
Nov 30 Debiteurekontrole DAJ 1 165 00
2. • aar moet ’n voldoende verdeling van pligte wees – dieselfde persoon

D
moet nie bestellings plaas én goedere ontvang nie.
• Alle goedere moet veilig bewaar word nadat dit ontvang is.
• Sekuriteitspersoneel moet alle goedere kontroleer wat via die
personeeluitgang by die winkel uitgeneem word.
Jy kan die leerders vra om die Proef balans te voltooi as ’n uitbreiding van
hierdie oefening. Leerders kan op hulle eie of in pare werk om dit te doen.
Tru-Fruit Uitvoerders
Proefbalans op 30 November 2018
Bank B5 1 200 00
Nominale rekeninge
Lone N6 26 850 00
Korting toegestaan N8 440 00
Debiteurekorting N9 1 165 00
197 305 00 197 305 00

Punte: 110
Tyd: 60 minute

No. Invloed Rede Invloed Rede Invloed Rede Punte
1. 3 +3 500 00 Debiteure vermeerder 3 3 +1 500 00 Wins 3 6
Handelsvoorraad
3 –2 000 00 verminder 3
2. 3 –350 00 Debiteure verminder 3 3 –150 00 Wins gekanselleer 3 6
Handelsvoorraad
3 +200 00 vermeerder 3
Handelsvoorraad
3. 3 +1 500 00 vermeerder 3 4
3 –1 500 00 Bank verminder 3
Korting toegestaan –
4. 3 +1 190 00 Bank vermeerder 3 3 –60 00 uitgawe 3 6
3 –1 250 00 Debiteure verminder 3
5. 3 +175 00 Skryfbehoeftes 3 3 –175 00 Krediteurekontrole 3 4
Handelsvoorraad Verpakkingsmateriaal – Krediteure
6. 3 +1 890 00 vermeerder 3 3 –310 00 uitgawe 3 3 +2 200 00 vermeerder 3 6
7. 3 +3 000 00 Bank vermeerder 3 3 +1 125 00 Wins 3 6
Handelsvoorraad
3 –1 875 00 verminder 3
Korting ontvang – Krediteurekontrole
8. 3 –2 112 00 Bank verminder 3 3 +88 00 inkomste 3 3 –2 200 00 3 6
Handelsvoorraad Krediteure
9. 3 –90 00 verminder 3 4 3 –90 00 verminder 3
(48)
Algemene Grootboek, Debiteure- en Krediteuregrootboeke
Algemene, Debiteure- en Krediteuregrootboeke

No. Brondokument Hulpjoernaal Rekening gedebiteer Rekening gekrediteer Bedrag (R)
a. Duplikaatfaktuur 3 DJ 3 Debiteurekontrole 3 Verkope 3 3 3 500 00
Koste van verkope 3 Handelsvoorraad 3 3 2 000 00
b. Duplikaat-kredietnota 3 DAJ 3 Debiteurekorting 3 Debiteurekontrole/D Maneveld 3 3 350 00
Handelsvoorraad 3 Koste van verkope 3 3200 00
c. Tjekteenblad 3 KBJ 3 Handelsvoorraad 3 Bank 3 31 500 00
d. Duplikaatkwitansie 3 KOJ 3 Bank 3 Debiteurekontrole/S Africa 3 3 1 190 00
Korting toegestaan 3 Debiteurekontrole/S Africa 3 60 00
e. Duplikaat debietnota 3 KAJ 3 Krediteurekontrole/B Block 3 Skryfbehoeftes 3 3 175 00
f. Oorspronklike faktuur 3 KJ 3 Handelsvoorraad 3 Krediteurekontrole/C Maske 3 3 1 890 00
Verpakkingsmateriaal 3 Krediteurekontrole/C Maske 3 3310 00
g. Kasregisterrol 3 KOJ 3 Bank 3 Verkope 3 3 3 000 00
Koste van verkope 3 Handelsvoorraad 3 3 1 875 00
h. Tjekteenblad 3 KBJ 3 Krediteurekontrole/C Maske 3 Bank 3 3 2 112 00
Krediteurekontrole/C Maske 3 Korting ontvang 3 3 88 00
Krediteurekontrole/
i. Duplikaat debietnota 3 KAJ 3 Malan Handelaars 3 Handelsvoorraad 3 3 90 00
(62)

Bykomende kontanttransaksies en die Kleinkasjoernaal
1. • Maak seker dat die kleinkashouer op ’n veilige plek gehou word.

• Maak betalings uit die kleinkas aan die persoon wat die geld aanvra.
• Reik kleinkasbewyse uit as bewys dat betalings plaasgevind het.
• Werk die Kleinkasjoernaal gereeld by.
• Vul die kleinkas-voorskot aan die einde van die maand aan.
2. Die voorskotstelsel
3. Tjek, Internetbankoorplasing, debietorder, aftrekorder, debietkaart,
kredietkaart
4. • Verminder oneerlike transaksies
• Hou akkurate rekords vir belastingdoeleindes.
• Weet waarheen die geld gaan
5. Kleinkasbewys
6. R300 – 19 = R281
7. R188 + 37 = R225
8. • Die kleinkas moet apart gehou word van die wisselgeld.
• Die kleinkas moet net gebruik word as betalings nie per tjek van EFO
gedoen kan word nie.
• Toegang tot die kleinkas moet tot een persoon beperk word.
• ’n Strokie moet ingevul en geteken word, vir alle betalings uit
kleinkas, deur die bewaarder van die kleinkas.
• Iemand anders as die kleinkasbewaarder moet periodieke,
onverwagse kontrolering van die kleinkas-bedrae doen.
1. Kontantbetalingsjoernaal van Hip Hop Handelaars vir April 2018 KBJ
Dok. Diverse rekeninge

no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank Bedrag Besonderhede Fol.
2. Kleinkasjoernaal van Hip Hop Handelaars vir April 2018 KKJ1
Dok. Skryf Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. Kleinkas Posgeld behoeftes Herstelwerk Bedrag Besonderhede Fol.
01 05 Seëls 34 00 34 00
02 06 Onttrekkings 20 00 20 00 Onttrekkings
03 10 Penne 24 50 24 50
04 13 Pakkies 32 80 32 80
05 19 Herstelwerk 42 20 42 20
06 23 Aflewering 34 00 34 00 Debiteurekontrole/B Slax
07 30 Hoërskool 20 00 20 00 Donasie
207 50 66 80 24 50 42 20 74 00

3. Algemene Grootboek van Hip Hop Handelaars
Dt Onttrekkings Kt
2018
Apr 06 Kleinkas KKJ1 20 00
2018
Dt Kleinkas Kt
2018 2018
Apr 01 Bank KBJ1 150 00 Apr 30 Totale betalings KKJ 207 50
22 Bank KBJ1 150 00 Saldo o/b 150 00
30 Bank KBJ1 57 50
357 50 357 50
Mei 01 Saldo a/b 150 00
Dt Posgeld Kt
2018
2018
Dt Herstelwerk Kt
2018
Dt Donasies Kt
2018
4. Debiteuregrootboek van Hip Hop Handelaars

B Slax D1
2018
Apr 23 Kleinkasstrokie no. 05 KKJ1 34 00 34 00

01 –150 00 Bank verminder
+150 00 Kleinkas vermeerder
05 –34 00 Kleinkas verminder –34 00 Posgeld – uitgawe
06 –20 00 Kleinkas verminder –20 00 Onttrekkings
23 –34 00 Kleinkas verminder
+34 00 Debiteure vermeerder
30 –20 00 Kleinkas verminder –20 00 Donasies – uitgawe
30 +57 50 Kleinkas vermeerder
–57 50 Bank verminder

Punte: 20
Tyd: 12 minute
Algemene Grootboek van Malan Slaghuis
Balansstaatrekening
Dt Kleinkas Kt
2018 2018
Mrt 01 Bank 3 KBJ1 3 130 00 Mrt 31 Totale betalings KKJ1 3 164 00
19 Bank KBJ1 3 60 00 Saldo o/b 3 130 00
31 Saldo KBJ1 33 104 00
294 00 294 00
Apr 01 Saldo a/b 3 130 00 Apr 30 Totale betalings KKJ1 3 176 00
22 Bank KBJ1 3 80 00 Saldo o/b 3 130 00
30 Bank KBJ1 33 96 00
306 00 306 00
Mei 01 Saldo a/b 3 130 00 Mei 31 Totale betalings KKJ1 3 188 00
18 Bank KBJ1 3 80 00 Saldo o/b 3 160 00
31 Bank KBJ1 33 138 00
348 00 348 00
01 Saldo a/b 3 160 00
(20)
1. Kontantontvangstejoernaal vir Shu-biz vir Februarie 2019 KOJ2

Dok. Besonder van Koste van Debiteure toe Besonder
no. Dag hede Fol. ontvangste Bank Verkope verkope kontrole gestaan Bedrag hede Fol.
KRR 02 Verkope 4 320 00 4 320 00 4 320 00 2 160 00
14 05 V Jakobs 399 00 399 00 420 00 21 00
KRR 07 Verkope 5 680 00 5 680 00 2 840 00
15 N Mpemeng 532 00 6 212 00 560 00 28 00
16 14 R Marais 836 00 836 00 880 00 44 00
11 767 00 10 000 00 5 000 00 1 860 00 93 00
B8 N1 N2/B6 B7 N5
2. Algemene Grootboek van Shu-biz

2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 12 450 00 Feb 28 Koste van verkope KOJ2 5 000 00
2019 2019
Feb 1 Saldo a/b 1 860 00 Feb 28 Bank en korting toegestaan KOJ2 1 860 00

Dt Bank B8 Kt
2019
28 Totale ontvangste KOJ2 11 767 00
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2019
28 Bank KOJ2 10 000 00
2019
2019
Debiteuregrootboek van Shu-biz

V Jakobs D1
2019
5 Kwitansie no. 14 KOJ2 399 00 21 00
N Mpemeng D2
2019
7 Kwitansie no. 15 KOJ2 532 00 28 00
R Marais D3
2019
14 Kwitansie no. 16 KOJ2 836 00 44 00

7 +5 680 00 Bank vermeerder +2 840 00 Wins verdien
–560 00 Debiteurekontrole verminder –28 00 Korting toegestaan – uitgawe
+532 00 Bank vermeerder
Kontantbetalingsjoernaal van Shu-biz vir Maart 2019 KBJ3
Dok. Debiteure Krediteure Korting Diverse rekeninge

no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede Fol.
132 2 Redemption Leather Co. K1 2 223 00 2 340 00 117 00
133 8 Trendy Skoene Bpk K2 3 667 00 3 860 00 193 00
TG 12 G Xoseka (tjek geweier) D4 340 00 340 00
6 230 00 340 00 6 200 00 310 00
B7 B6 B9 N6
Algemene Grootboek van Shu-biz

2019
31 Bank KBJ3 340 00
Dt Bank B7 Kt
2019 2019
Mrt 1 Saldo a/b 12 870 00 Mrt 31 Totale betalings KBJ3 6 230 00
2019 2019
Mrt 31 Bank en korting ontvang KBJ3 6 200 00 Mrt 1 Saldo a/b 6 200 00
Nominale rekening
2019
Krediteuregrootboek van Shu-biz

Redemption Leather Co. K1
2019
2 Tjek no. 132 KBJ3 2 223 00 117 00
Tjek no. 132 (korting ontvang) KBJ3 117 00 – –

Trendy Skoene Bpk K2
2019
8 Tjek no. 133 KBJ3 3 667 00 193 00
Debiteuregrootboek van Shu-biz

G Xoseka D4
2019
Mrt 1 Rekening gelewer 285 00
12 Geweierde tjek KBJ3 340 00 625 00

2 –2 223 00 Bank verminder +117 00 Korting ontvang – inkomste –2 340 00 Krediteure verminder
12 –340 00 Bank verminder
1. Kontantontvangstejoernaal van The Camping Spot vir Maart 2019 KOJ3

KRR 3 Verkope 6 900 00 6 900 00 4 600 00
56 F Louw D2 200 00 7 100 00 200 00
KRR 16 Verkope 9 510 00 9 510 00 6 340 00
57 J King D1 342 00 9 852 00 360 00 18 00
KRR 21 Verkope 7 338 00 7 338 00 4 892 00
58 T Makaba 323 00 7 661 00 340 00 17 00
24 613 00 23 748 00 15 832 00 900 00 35 00
B6 N6
Kontantbetalingsjoernaal van The Camping Spot vir Maart 2019 KBJ3

256 5 Outdoor Warehouse K1 2 537 00 2 670 00 133 00
257 13 Kontant 1 600 00 1 600 00
258 14 Telkom 583 00 583 00 Telefoon
F Louw
DN 19 (tjek geweier) D2 200 00 200 00
259 28 Marais Motors 1 273 00 1 340 00 67 00
260 30 Tente Bpk 8 700 00 8 700 00
14 893 00 8 700 00 1 600 00 200 00 4 010 00 200 00 583 00
B6 B9 N5

Debiteurejoernaal van The Camping Spot vir Maart 2019 DJ3
Dok.
68 6 J King D1 390 00 260 00
69 T Makaba 843 00 562 00
1 233 00 822 00
B6
Krediteurejoernaal van The Camping Spot vir Maart 2019 KJ3

98 9 ND Drukkers 590 00 240 00 350 00 Advertensies
99 18 Marais Motors 1 340 00 1 340 00 Herstelwerk
100 24 Outdoor Warehouse K1 4 780 00 4 780 00
6 710 00 4 780 00 240 00 1 690 00
B9
2. Algemene Grootboek van The Camping Spot

2019 2019
Mrt 1 Saldo a/b 2 890 00 Mrt 31 Bank en korting toegestaan KOJ3 900 00
Bank KBJ3 200 00
4 323 00 4 323 00
2019
2019 2019
Saldo o/b 10 610 00 31 Diverse aankope KJ3 6 710 00
14 620 00 14 620 00
2019
Nominale rekeninge
2019
542 00
2019
290 00

3. Debiteuregrootboek van The Camping Spot
J King D1
2019
6 Faktuur no. 68 DJ3 390 00 750 00
16 Kwitansie no. 57 KOJ3 342 00 408 00
F Louw D2
2019
3 Kwitansie no. 56 KOJ3 200 00 230 00
19 Geweierde tjek KBJ3 200 00 430 00
4. Krediteuregrootboek van The Camping Spot

Outdoor Warehouse K1
2019
5 Tjek no. 256 KBJ3 2 537 00 133 00
24 Faktuur no. 100 KJ3 4 780 00 4 780 00

1. +2 400 00 Bank vermeerder +600 00 Wins verdien
2. –560 00 Debiteure verminder –28 00 Korting toegestaan – uitgawe
3. –3 458 00 Bank verminder +182 00 Korting ontvang – inkomste –3 640 00 Krediteure verminder
4. –287 00 Bank verminder
1. Kontantbetalingsjoernaal van Shu-biz vir April 2019 KBJ2
Dok. Naam van Handels Verpakkings Diverse rekeninge

no. Dag begunstigde Fol. Bank voorraad Lone materiaal Bedrag Besonderhede Fol.
BS 30 Beste Bank 82 00 82 00 Bankkoste N22
BS Beste Bank 67 00 67 00 Rente op oortrokke bank N20
A0 Allsure Versekering 560 00 560 00 Versekering
D0 Munisipaliteit 489 00 489 00 Water en elektrisiteit

Kontantontvangstejoernaal vir Shu-biz vir April 2019 KOJ2
Dok. Ontleding van Koste van Debiteure Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. ontvangste Bank Verkope verkope kontrole Bedrag Besonderhede Fol.
BS 30 Beste Bank 29 00 29 00 29 00 Rente op lopende rekening N21
BS F Wheatley 340 00 340 00 340 00
2. Algemene Grootboek van Shu-biz

Nominale rekeninge
2019
Apr 30 Bank KBJ2 67 00
2019
Apr 30 Bank KOJ2 29 00
Dt Bankkoste N22 Kt
2019

Invloed Rede Invloed Rede Invloed Rede
–82 00 Bank verminder –82 00 Bankkoste – uitgawe
–67 00 Rente op oortrokke bank – uitgawe +67 00 Oortrokke bank vermeerder
–560 00 Bank verminder –560 00 Versekering – uitgawe
–489 00 Bank verminder –489 00 Water en elektrisiteit – uitgawe
+29 00 Bank vermeerder +29 00 Rente op lopende rekening – inkomste
–340 00 Debiteure verminder
1. Kontantbetalingsjoernaal van Hokoa Sportwinkel vir Februarie 2016 KBJ

Dok. Naam van Debiteure Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Fol. Bank kontrole Bedrag Besonderhede Fol.
BS 29 Munisipaliteit 446 00 446 00 Water en elektrisiteit
BS Allsure 620 00 620 00 Versekering
BS M Karsten 450 00 450 00
BS XYZ Bank 295 00 295 00 Bankkoste
Kontantontvangstejoernaal vir Hokoa Sportwinkel vir Februarie 2016 KOJ

Dok. Ontleding v. Debiteure Diverse rekeninge
no. Dag Besonderhede Fol. ontvangste Bank kontrole Bedrag Besonderhede Fol.
BS 29 S du Plessis 680 00 680 00
BS E Baard 1 670 00 1 670 00 Huurinkomste
Rente op lopende
BS XYZ Bank 94 00 94 00 rekening

2. Algemene Grootboek van Hokoa Sportwinkel
Nominale rekeninge
Dt Rente op Lopende Rekening Kt
2016
Feb 29 Bank KOJ 94 00
Dt Bankkoste Kt
2016
Feb 29 Bank KBJ 295 00
1. Kontantbetalingsjoernaal van Sportman’s Den vir Maart 2019 KBJ1

Dok. Handels Diverse rekeninge
no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank voorraad Lone Bedrag Besonderhede Fol.
245 6 Kookaburra Bpk 2 550 00 2 550 00
246 Blitsvervoer 150 00 150 00
247 10 Gerber Meubileerders 4 780 00 4 780 00 Toerusting
248 11 JJ Couriers 100 00 100 00 Afleweringskoste

6 +2 550 00 Handelsvoorraad vermeerder
–2 550 00 Bank verminder
+150 00 Waarde van voorraad vermeerder
10 +4 780 00 Toerusting vermeerder
–4 780 00 Bank verminder
11 –100 00 Bank verminder –100 00 Afleweringskoste – uitgawe
150
3. Verkoopsprys van items: (R2 550 + 150) × 100 = R4 050
(52 000 + 4 000)

1. 200 = R280 per sonbril
160
2. 280 × 100 = R448
Kontantbetalingsjoernaal van Sportman’s Den vir April 2019 KBJ2

261 2 AB Bank 8 000 00 8 000 00 Vaste deposito: AB Bank B9
Kontantontvangstejoernaal vir Sportman’s Den vir April 2019 KOJ2
Dok. Ontleding van Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede ontvangste Bank Bedrag Besonderhede Fol.
58 1 Beste Bank 10 800 00 10 800 00 10 000 00 Vaste deposito: Beste Bank B8
800 00 Rente op vaste deposito N10
59 30 AB Bank 50 00 50 00 50 00 Rente op vaste deposito N10

01 +10 800 00 Bank vermeerder +800 00 Rente op vaste deposito – inkomste
–10 000 00 Vaste deposito verminder
02 –8 000 00 Bank verminder
+8 000 00 Vaste deposito vermeerder
30 +50 00 Bank vermeerder +50 00 Rente op vaste deposito – inkomste
3. Algemene Grootboek van Sportman’s Den

Dt Vaste deposito: Beste Bank B8 Kt
2019 2019
Apr 1 Saldo a/b 10 000 00 Apr 1 Bank KOJ2 10 000 00
Dt Vaste deposito: AB Bank B9 Kt
2019
Apr 2 Bank KBJ2 8 000 00
Nominale rekening
Dt Rente op vaste deposito B9 Kt
2019
30 Bank KOJ2 50 00
850 00
1. Kontantbetalingsjoernaal van Nkosana Meubels vir April 2019 KBJ2

556 2 WK Bank 5 750 00 5 000 00 Lening: WK Bank B10
750 00 Rente op lening N5
Kontantontvangstejoernaal van Nkosana Meubels vir April 2019 KOJ2
Dok. Ontleding van Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede ontvangste Bank Bedrag Besonderhede Fol.
78 28 XYZ Bank 50 000 00 50 000 00 50 000 00 Lening: XYZ Bank B11

2 –5 750 00 Bank verminder –750 00 Rente op lening – uitgawe –5 000 00 Lening verminder
28 +50 000 00 Bank vermeerder +50 000 00 Lening vermeerder
3. Algemene Grootboek van Nkosana Meubels

Dt Lening: WK Bank B10 Kt
2019 2019
Apr 2 Bank KBJ2 5 000 00 Apr 1 Saldo a/b 20 000 00
30 Saldo o/b 15 000 00
20 000 00 20 000 00
2019

Dt Lening: XYZ Bank B11 Kt
2019
Apr 28 Bank KOJ2 50 000 00
Nominale rekening
Dt Rente op lening N5 Kt
2019
Apr 2 Bank KBJ2 750 00
Algemene Grootboek van Francia Handelaars

Dt Lening: AB Bank Kt
2017 2016
Feb 28 Bank KBJ 10 000 00 Mrt 1 Bank KOJ 80 000 00
Saldo o/b 70 000 00
80 000 00 80 000 00
2018 2017
Feb 28 Bank KBJ 10 000 00 Mrt 1 Saldo a/b 70 000 00
Saldo o/b 60 000 00
70 000 00 70 000 00
2019 2018
Feb 28 Bank KBJ 12 000 00 Mrt 1 Saldo a/b 60 000 00
Saldo o/b 88 000 00 Aug 31 Bank KOJ 40 000 00
100 000 00 100 000 00
2019
Dt Rente op lening B6 Kt
2017 2017
Feb 28 Bank KBJ 12 000 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ 12 000 00
12 000 00 12 000 00
2018 2018
10 500 00 10 500 00
2019 2019
12 000 00 12 000 00
Berekeninge van rente op lening
28 Feb 2017: R80 000 × 15% = R12 000
28 Feb 2018: R70 000 × 15% = R10 500
28 Feb 2019: R60 000 × 15% × 126 = R4 500
R100 000 × 15% × 126 = R7 500
R12 000

1. Kontantontvangstejoernaal vir La Cotte vir April 2018 KOJ2

Dok. Besonder van Koste van Debiteure toe
no. Dag hede Fol. ontvangste Bank Verkope verkope kontrole gestaan Bedrag Besonderhede Fol.
Saamstaan Lening:
BS 1 Bank 60 000 00 60 000 00 Saamstaan Bank
109 5 O Wyngaardt 608 00 640 00 32 00
KRR Verkope 7 280 00 7 888 00 7 280 00 4 550 00
110 10 T Munro 326 00 326 00
KRR Verkope 5 824 00 6 150 00 5 824 00 3 640 00
KRR 19 Verkope 5 856 00 5 856 00 3 660 00
111 J Mokaba 600 00 6 456 00 600 00 Huurinkomste
Rente op lopende
BS 30 NOG Bank 68 00 68 00 rekening
2. Kontantbetalingsjoernaal van La Cotte vir April 2018 KBJ2

no. Dag begunstigde Bank Lone voorraad kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede Fol.
443 2 Asterix Bpk 3 740 00 3 740 00 Toerusting
444 3 Suid Verskaffers 7 182 00 7 182 00
445 4 Flink Vervoerdiens 120 00 120 00
446 8 Print Right 430 00 230 00 Advertensies
200 00 Skryfbehoeftes
447 9 Gifts Galore 2 726 00 2 870 00 144 00
448 11 Kontant 2 500 00 2 500 00
T Munro
TG 12 (tjek geweier) 326 00 326 00
449 13 TJ Skeppings 3 686 00 3 880 00 194 00
450 14 The Argus 96 00 96 00 Onttrekkings
451 25 Kontant 2 500 00 2 500 00
452 26 TJ Skeppings 5 219 00 5 219 00
453 27 Supafast 150 00 150 00
454 28 Computron 8 900 00 8 900 00 Toerusting
455 29 Supafast 50 00 50 00 Afleweringskoste
Lening:
456 Saamstaan Bank 2 800 00 2 000 00 Saamstaan Bank
800 00 Rente op lening
BS 30 NOG Bank 147 00 147 00 Bankkoste
DO Munisipaliteit 446 00 446 00 Water en elektrisiteit
AO Tamsan Bpk 600 00 600 00 Versekering

1. Kontantontvangstejoernaal van Heavenly Sweets vir Mei 2019 KOJ5
Dok. Besonder Ontleding v. Koste van Debiteure Korting Diverse rekeninge

Vaste deposito:
BS 1 XYZ Bank 10 400 00 10 000 00 XYZ Bank B10
Rente op vaste
400 00 deposito N3
Lening:
BS 2 AB Bank 80 000 00 80 000 00 AB Bank B11
KRR 3 Verkope 4 590 00 4 590 00 2 550 00
162 L Campher D1 1 482 00 6 072 00 1 560 00 78 00
KRR 11 Verkope 6 048 00 6 048 00 3 360 00
163 G Fourie D3 480 00 6 528 00 480 00
KRR 20 Verkope 6 264 00 6 264 00 3 480 00
164 U Waneza D2 798 00 7 062 00 840 00 42 00
BS 30 B Nel 500 00 500 00 Huurinkomste N8
110 562 00 16 902 00 9 390 00 2 880 00 120 00 90 900 00
B7 N1 N2/B5 B6 N7
Kontantbetalingsjoernaal van Heavenly Sweets vir Mei 2019 KBJ5

331 5 Cookie en Kie. 1 539 00 1 539 00
332 6 Supafast Vervoer 87 00 87 00
333 10 The Sweet Factory K1 2 071 00 2 180 00 109 00
334 14 Telkom 560 00 290 00 Telefoon N5
270 00 Onttrekkings B2
335 15 Kontant 3 200 00 3 200 00
336 21 HH Meubels 5 600 00 5 600 00 Toerusting B4
Aflewerings
337 Supafast Vervoer 120 00 120 00 koste N13
G Fourie
TG 23 (tjek geweier) D3 480 00 480 00
338 24 Chocco Bpk K2 1 767 00 1 860 00 93 00
339 25 The Sweet Factory 3 468 00 3 468 00
340 26 Blitsvervoer 110 00 110 00
341 27 Kontant 3 200 00 3 200 00
342 28 AB Bank 3 000 00 1 000 00 Rente op lening N14
Lening:
2 000 00 AB Bank B11
Rente op
BS 30 SA Bank 56 00 56 00 oortrokke bank N11
BS SA Bank 89 00 89 00 Bankkoste N12
Water en
DO Munisipaliteit 289 00 289 00 elektrisiteit N4
AO Allsure Versekering 600 00 600 00 Versekering N10
26 236 00 5 204 00 6 400 00 480 00 4 040 00 202 00 10 314 00
B7 B5 N9 B6 B9 N6

2. Algemene Grootboek van Heavenly Sweets
2019
14 Bank KBJ5 270 00
Dt Toerusting B4 Kt
2019
21 Bank KBJ5 5 600 00
2019 2019
Mei 1 Saldo a/b 8 126 00 Mei 31 Koste van verkope KOJ5 9 390 00
31 Bank KBJ5 5 204 00
2019 2019
Mei 1 Saldo a/b 6 122 00 Mei 31 Bank en korting toegestaan KOJ5 2 880 00
14 Bank KBJ5 480 00
Dt Bank B7 Kt
2019 2019
Mei 31 Totale ontvangste KOJ5 110 562 00 Mei 1 Saldo a/b 1 800 00
Totale betalings KBJ5 26 236 00
2019 2019
Mei 31 Bank en korting ontvang KBJ5 4 040 00 Mei 1 Saldo a/b 9 100 00
Dt Vaste (Tasbare) Bate: XYZ Bank B10 Kt

2019 2019
Mei 1 Saldo a/b 10 000 00 Mei 1 Bank KOJ5 10 000 00
Dt Lening: AB Bank B11 Kt

2019 2019
Mei 28 Bank KBJ5 2 000 00 Mei 2 Bank KOJ5 80 000 00

Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2019
31 Bank KOJ5 16 902 00

2019
Dt Rente op Vaste Deposito N3 Kt

2019
Bank KOJ5 400 00
2019
31 Bank KBJ5 289 00
Dt Telefoon N5 Kt
2019
14 Bank KBJ5 290 00
2019
2019
2019
31 Bank KOJ5 500 00

Dt Lone N9 Kt
2019
31 Bank KBJ5 6 400 00
2019
31 Bank KBJ5 600 00

2019
31 Bank KBJ5 56 00
Dt Bankkoste N12 Kt
2019
31 Bank KBJ5 89 00
Dt Afleweringskoste N13 Kt
2019
Mei 21 Bank KBJ5 120 00

2019
Mei 28 Bank KBJ5 1 000 00
Debiteuregrootboek van Heavenly Sweets

L Campher D1
2019
Mei 1 Rekening gelewer 1 560 00
3 Kwitansie no. 162 KOJ5 1 482 00 78 00
U Waneza D2
2019
Mei 1 Rekening gelewer 840 00
20 Kwitansie no. 164 KOJ5 798 00 42 00

G Fourie D3
2019
Mei 1 Rekening gelewer 775 00
11 Kwitansie no. 163 KOJ5 480 00 295 00
23 Tjek geweier KBJ5 480 00 775 00
Krediteuregrootboek van Heavenly Sweets

The Sweet Factory K1
2019
10 Tjek no. 333 KBJ5 2 071 00 109 00
Chocco Bpk K2
2019
10 Tjek no. 338 KBJ5 1 767 00 93 00

01 +1 020 00 Debiteure vermeerder +340 00 Wins verdien
–680 00 Handelsvoorraad verminder
02 –120 00 Debiteure verminder –40 00 Wins gekanselleer
+80 00 Handelsvoorraad vermeerder
03 –900 00 Debiteure verminder –45 00 Korting toegestaan – uitgawe
04 +340 00 Debiteure vermeerder
05 +5 680 00 Handelsvoorraad vermeerder +5 680 00 Krediteure vermeerder
Waarde van handelsvoorraad
06 +150 00 vermeerder +150 00 Krediteure vermeerder
07 –5 112 00 Bank verminder +568 00 Korting ontvang – inkomste –5 680 00 Krediteure verminder
08 –499 00 Bank verminder –360 00 Versekering – uitgawe
–139 00 Bankkoste – uitgawe
Rente op lopende rekening –
+79 00 Bank vermeerder +79 00 inkomste
09 +10 800 00 Bank vermeerder +800 00 Rente op vaste deposito – inkomste
–10 000 00 Vaste deposito verminder
10 +50 000 00 Bank vermeerder +50 000 00 Lening vermeerder
Oortrokke bank
11 –107 00 Rente op oortrokke bank – uitgawe +107 00 vermeerder

Tyd: 25 minute

Korting toegestaan –
1. –280 00 Debiteure verminder 33 –14 00 uitgawe 33
+266 00 Bank vermeerder 33
2. –2 340 00 Bank verminder 33 +120 00 Korting ontvang – inkomste 33 –2 460 00 Krediteure verminder 33
3. –350 00 Bank verminder 33
+350 00 Debiteure vermeerder 33
4. –10 000 00 Bank verminder 33
+10 000 00 Vaste deposito – vermeerder 33
5. –3 800 00 Bank verminder 33 –800 00 Rente op lening – uitgawe 33 –3 000 00 Lenings verminder 33
6. –108 00 Bank verminder 33
Waarde van voorraad
+108 00 vermeerder 33
1. Kontantontvangstejoernaal van Jouba Handelaars vir Maart 2018 KOJ3

46 1 E Coetzee 342 00 360 00 18 00
KRR Verkope 5 344 00 5 686 00 5 344 00 3 340 00
Vaste deposito:
47 3 SB Bank 5 400 00 5 400 00 5 000 00 SB Bank
Rente op vaste
400 00 deposito
48 5 ND Bank 10 000 00 10 000 00 10 000 00 Lening: ND Bank
49 14 R Human D1 200 00 200 00 200 00
50 25 R Human D1 1 086 00 1 206 00 120 00
KRR Verkope 5 664 00 6 750 00 5 664 00 3 540 00
Rente op
lopende
BS 31 ND Bank 124 00 124 00 rekening N7
28 160 00 11 008 00 6 880 00 1 766 00 138 00 15 524 00
N1 N2/B6 B7 N4

Kontantbetalingsjoernaal van Jouba Handelaars vir Maart 2018 KBJ3

no. Dag begunstigde Fol. Bank Lone voorraad kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede Fol.
182 4 Joubert en Kie 1 386 00 1 540 00 154 00
B Muller
TG 5 (tjek geweier) 135 00 135 00
183 6 Brandt Bpk 5 220 00 1 692 00 3 420 00 Toerusting
Verpakkings
108 00 materiaal
184 7 Kontant 1 680 00 1 680 00
185 10 Blitsvervoer Bpk 80 00 80 00
186 13 Kontant 1 800 00 1 680 00 120 00 Onttrekkings
R Human
TG 17 (tjek geweier) D1 200 00 200 00
187 20 Kontant 1 680 00 1 680 00
188 21 Du Toit Handelaars K1 2 247 00 2 496 00 249 00
189 24 Blitsvervoer Bpk 40 00 40 00
190 29 AL Bank 2 400 00 2 000 00 Lening: AL Bank
BS 31 ND Bank 65 00 65 00 Bankkoste
AO Allsure Versekering 250 00 250 00 Versekering
DO Telkom 182 00 182 00 Telefoon
17 365 00 5 040 00 1 812 00 335 00 4 036 00 403 00 6 545 00
B6 B7 B8 N5
Debiteurejoernaal van Jouba Handelaars vir Maart 2018 DJ3

Dok.
no. Datum Debiteur Fol. Verkope Koste van verkope
138 8 R Human D1 416 00 260 00

139 11 R Human D1 608 00 380 00
140 R Malan 352 00 220 00
141 C Toua 224 00 140 00
142 19 N Lombard 832 00 520 00
2 432 00 1 520 00
B7/N1 N2/B6
Debiteurekortingjoernaal van Jouba Handelaars vir Maart 2018DAJ3

Dok.
15 12 R Human D1 128 00 80 00
16 18 C Toua 64 00 0 00
192 00 80 00
B7 B6/N2

Krediteurejoernaal van Jouba Handelaars vir Maart 2018 KJ3
Dok. Krediteure Handels Skryf Verpakkings Diverse rekeninge

no. Dag Krediteur Fol. kontrole voorraad behoeftes materiaal Bedrag Besonderhede Fol.
302 7 Du Toit Handelaars K1 1 504 00 1 380 00 124 00
303 9 Vermeulen Bpk 3 040 00 3 040 00
304 24 Vermeulen Bpk 1 320 00 1 320 00
5 864 00 5 740 00 124 00
B8 B6
Krediteurekortingjoernaal van Jouba Handelaars vir Maart 2018 KAJ3

24 9 Du Toit Handelaars K1 238 00 210 00 28 00
25 16 Vermeulen Bpk 128 00 128 00
366 00 338 00 28 00
B8 B6
2. Debiteuregrootboek van Jouba Handelaars

R Human D1
2018
8 Faktuur no. 138 DJ3 416 00 726 00
11 Faktuur no. 139 DJ3 608 00 1 334 00
14 Kwitansie no. 49 KOJ3 200 00 1 006 00
17 Tjek geweier KBJ3 200 00 1 206 00
25 Kwitansie no. 50 KOJ3 1 086 00 120 00
Korting toegestaan KOJ3 120 00 – –
Krediteuregrootboek van Jouba Handelaars

Du Toit Handelaars K1
2018
7 Faktuur no. 302 KJ3 1 504 00 2 734 00
9 Debietnota no. 24 KAJ3 238 00 2 496 00
21 Tjek no. 188 KBJ3 2 247 00 249 00

Algemene Grootboek van Jouba Handelaars
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 4 820 00 Mrt 31 Koste van verkope KOJ 6 880 00
Koste van verkope DAJ3 80 00 Saldo o/b 3 714 00
12 452 00 12 452 00
2018
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 2 120 00 Mrt 31 Bank en korting toegestaan KOJ3 1 766 00
Bank KBJ3 335 00 Saldo o/b 2 929 00
4 887 00 4 887 00
2018
2018 2018
Diverse terugsendings KAJ3 366 00 31 Diverse aankope KJ3 5 864 00
Saldo o/b 6 707 00
11 109 00 11 109 00
2018
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2018
31 Bank KOJ3 11 008 00
31 520 00

2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 11 300 00 Mrt 31 Handelsvoorraad DAJ3 80 00
31 Handelsvoorraad KOJ3 6 880 00 Saldo o/b 19 650 00
19 730 00 19 730 00

2018
1 002 00
2018
243 00
2018
683 00
Dt Bankkoste N6 Kt
2018
31 Bank KBJ3 65 00
192 00
2018
31 Bank KOJ3 124 00
213 00
2018
Mrt 29 Bank KBJ3 400 00
Memorandum Totaal: 45
Tyd: 35 minute
Kontantontvangstejoernaal van Basson Handelaars vir Julie 2020 KOJ4
Dok. Ontleding van Koste van Debiteure Korting Diverse rekeninge
no. Dag Besonderhede ontvangste Bank Verkopeverkope kontrole toegestaan Bedrag Besonderhede
120 1 H Bergh 3180 00 3190 00 310 00
KRR Verkope 31 200 00 31 380 00 31 200 00 3800 00
121 8 F Basson 36 000 00 3 6 000 00 Kapitaal 3
KRR Verkope 34 902 00 34 902 00 34 902 00 33 268 00
122 11 A van Blerk 3130 00 3130 00
KRR Verkope 33 600 00 33 730 00 33 600 00 32 400 00
Vaste deposito:
123 14 Diamant Bank 333 000 00 3 30 000 00 Diamant Bank 3
Rente op vaste
3 3 000 00 deposito 3
–1 as dit verkeerd is (22)

Kontantbetalingsjoernaal van Basson Handelaars vir Julie 2020 KBJ4
Dok. Naam van Handels Skryf Debiteure Krediteure Korting Diverse rekeninge
no. Dag begunstigde Bank voorraad behoeftes kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede
234 3 Theron Verspreiders 3670 00 3670 00
235 Vermaak Vervoer 345 00 345 00
236 6 Nel en Kie. 3612 00 3680 00 368 00
237 9 Roux Handelaars 3345 00 3345 00
A van Blerk
17 (tjek geweier) 3130 00 3130 00
238 22 Telkom 3298 00 3298 00 Onttrekkings
239 25 ND Bank 36 780 00 36 000 00 Lening: ND Bank
Rente op oortrokke
BS 31 312 00 312 00 bank
BS 31 338 00 338 00 Bankkoste
(20)
Algemene Grootboek van Danjo Handelaars

2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 25 800 00 Mrt 31 Koste van verkope KOJ3 14 200 00
Krediteurekontrole KJ3 8 932 00 Krediteurekontrole KAJ3 1 876 00
Koste van verkope DAJ3 870 00 Saldo o/b 24 706 00
49 402 00 49 402 00
2018
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 8 730 00 Mrt 31 Bank en korting toegestaan KOJ3 7 250 00
31 Verkope DJ3 13 792 00 Debiteurekorting DAJ3 1 392 00
Bank KBJ3 560 00 Saldo o/b 14 440 00
23 082 00 23 082 00
2018
2018 2018
31 Diverse terugsendings KAJ3 3 594 00 31 Diverse aankope KJ3 14 112 00
Saldo o/b 12 543 00
26 587 00 26 587 00
2018

Dt Lening: Swift Bank Kt
2018 2018
Mrt 18 Bank KBJ3 5 000 00 Mrt 1 Saldo a/b 12 000 00
Saldo o/b 7 000 00
12 000 00 12 000 00
2018
Nominale rekeninge
Dt Verkope Kt
2018
Mrt 1 Saldo a/b 386 080 00
31 Bank KOJ3 22 720 00
Dt Koste van Verkope Kt
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 241 300 00 Mrt 1 Handelsvoorraad DAJ3 870 00
Dt Debiteurekorting Kt
2018
31 Debiteurekontrole DAJ3 1 392 00
2018 2018
Mrt 1 Saldo a/b 1 860 00 Mrt 31 Krediteurekontrole KAJ3 210 00
31 Bank KBJ3 420 00
Krediteurekontrole KJ3 643 00
Dt Korting Ontvang Kt
2018
Dt Rente op lening Kt
2018
18 Bank KBJ3 1 800 00
Dt Bankkoste Kt
2018
31 Bank KBJ3 340 00

1. Debiteuregrootboek van Danjo Handelaars

C Kriel D1
2018
3 Faktuur no. 341 DJ 896 00 3 236 00
8 Kwitansie no. 397 KOJ 2 223 00 1 013 00
12 Kredietnota no. 112 DAJ 110 00 786 00
2. Krediteuregrootboek van Danjo Handelaars

Joubert Verskaffers K1
2018
5 Faktuur no. 562 KJ 4 720 00 9 610 00
21 Tjek no. 1542 KBJ 2 880 00 6 260 00
Tyd: 40 minute
Algemene Grootboek van Ons Winkel
Dt Handels
voorraad B8 Kt
2018 3 2018 33
Jul 1 Saldo a/b 10 350 00 Jul 31 Koste van verkope KOJ7 3 150 00
31 Bank KBJ7 3 9 142 00 Koste van verkope DJ7 3 4 765 00
Krediteurekontrole KJ7 312 887 00 Krediteurekontrole 3 KAJ7 3 410 00
Koste van verkope 3 DAJ7 33 310 00 Saldo o/b 324 364 00
32 689 00 32 689 00
2018 3
(13)
2018 2018
Jul 1 Saldo a/b 3 3 825 00 Jul 31 Bank en korting toegestaan 3 KOJ7 3 3 810 00
31 Verkope DJ7 3 9 530 00 Debiteurekorting DAJ7 3 620 00
Bank 3 KBJ7 3 211 00 Saldo o/b 3 9 136 00
13 566 00 13 566 00
2018
Aug 1 Saldo a/b 3 9 136 00
(9)

2018 2018
Jul 31 Bank en korting ontvang 3 KBJ7 3 5 820 00 Jul 1 Saldo a/b 3 6 416 00
Diverse terugsendings KAJ7 3 968 00 31 Diverse aankope KJ7 320 613 00
Saldo o/b 320 241 00
27 029 00 27 029 00
2018 3
(7)
Dt Lening: XY Bank B11 Kt
2018 2018
Jul 31 Bank KBJ7 320 000 00 Jul 1 Saldo a/b 380 000 00
Saldo o/b 360 000 00
80 000 00 80 000 00
2018 3
(4)
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2018
Jul 1 Saldo a/b 38 500 00
31 Bank KOJ7 3 6 300 00
Debiteurekontrole DJ7 3 9 530 00
(3)
2018 2018
Jul 1 Saldo a/b 3 4 250 00 Jul 31 Handelsvoorraad DAJ7 3 310 00
31 Handelsvoorraad KOJ7 3 3 150 00
Handelsvoorraad DJ7 3 4 765 00
(4)
2018 2018
Jul 1 Saldo a/b 3 520 00 Jul 14 Krediteurekontrole 3 KAJ7 3 287 00
(4)
2018
3 Debiteurekontrole 3 KOJ7 3 141 00
(3)
2018
31 Krediteurekontrole 3 KBJ7 3 345 00
(3)

Die Algemene Joernaal
1. Algemene Joernaal van Pepler & Kie vir Maart 2020 AJ3
Datum Besonderhede Fol. Debiet Krediet Debiet Krediet Debiet Krediet
Mrt 1 W Smith D1 15 00 15 00
(Kanselleer korting op geweierde tjek)
3 W Smith D1 9 00 9 00
(Vra rente van 10% p.j. vir 3 maande)
14 Rente betaal N6 32 00
SS Groothandelaars K1 32 00 32 00
(Rente gevra op agterstallige rekening)
24 00 32 00
2. Algemene Grootboek van Pepler & Kie

2020
Mrt 31 Joernaaldebiete AJ3 24 00
2020
Mrt 31 Joernaalkrediete AJ3 32 00
Nominale rekeninge
2020
Mrt 1 W Smith/Debiteurekontrole AJ3 15 00
2020
Mrt 3 W Smith/Debiteurekontrole AJ3 9 00
Dt Rente Betaal N6 Kt
2020 SS Groothandelaars/
Mrt 14 Krediteurekontrole AJ3 32 00
3. Debiteuregrootboek van Pepler & Kie

W Smith D1
2020
1 Korting toegestaan AJ3 15 00 360 00
3 Rente ontvang AJ3 9 00 369 00

Krediteuregrootboek van Pepler & Kie
SS Groothandelaars K1
2020
14 Rente betaal AJ3 32 00 1 099 00

Debiteure Korting toegestaan –
01 +15 00 vermeerder +15 00 uitgawe gekanselleer
Debiteure
03 +9 00 verminder +9 00 Rente ontvang – inkomste
Krediteure
14 –32 00 Rente betaal – uitgawe +32 00 vermeerder
1. Kontantbetalingsjoernaal van Dit ’n Dat Tuisnywerheid vir April 2018 KBJ2

Dok. Debiteure
no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank kontrole
TG 6 H Steyn (tjek geweier) 225 00 225 00
225 00
B6
Algemene Joernaal van Dit ’n Dat Tuisnywerheid vir April 2018 AJ2
Apr 6 H Steyn D2 25 00 25 00
(Afslag op geweierde tjek gekanselleer)
7 H Steyn D2 9 00 9 00
Adami Groothandelaars K1 31 00 31 00
(Rente op agterstallige rekening)
23 J Myburgh D1 12 00 12 00
46 00 31 00
B6 B7
Berekeninge
3
7de: (R110 + 250) × 10% × 12 = R9
2
12de: R1 860 × 10% × 12 = R31
6
23ste: R240 × 10% × 12 = R12

2. Algemene Grootboek van Dit ’n Dat Tuisnywerheid
2018
30 Bank KBJ2 225 00
Joernaaldebiete AJ2 46 00
2018
30 Joernaalkrediete AJ2 31 00
Nominale rekeninge
2018 2018
Apr 1 Saldo a/b 430 00 Apr 6 H Steyn/Debiteurekontrole AJ12 25 00
2018
Apr 1 Saldo a/b 168 00
7 H Steyn/Debiteurekontrole AJ12 9 00
23 J Myburgh/Debiteurekontrole AJ12 12 00
2018
Adami Groothandelaars/
12 Krediteurekontrole AJ12 31 00
Debiteuregrootboek van Dit ’n Dat Tuisnywerheid

J Myburgh D1
2018
Apr 1 Rekening gelewer 240 00
H Steyn D2
2018
Korting toegestaan AJ2 25 00 360 00

Krediteuregrootboek van Dit ’n Dat Tuisnywerheid
Adami Groothandelaars K1
2018
Apr 11 Rekening gelewer 1 860 00
12 Rente betaal AJ2 31 00 1 891 00
1. Kontantontvangstejoernaal van Pepler & Kie vir Maart 2020 KOJ3
Dok. Ontleding van Debiteure Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. ontvangste Bank kontrole Bedrag Besonderhede Fol.
K34 21 K Roux 235 00 235 00 235 00 Oninbare skuld ingevorder N10
K35 28 D Malan D1 232 00 232 00 232 00
467 00 232 00 235 00
B7 B6
Algemene Joernaal van Pepler & Kie vir Maart 2020 AJ3
Mrt 16 Oninbare skulde N9 197 00
C Tilsley 197 00 197 00
(Rekening afgeskryf as oninbare skuld)
28 Oninbare skulde N9 348 00
D Malan D1 348 00 348 00
(Rekening afgeskryf as oninbare skuld)
545 00
B6

2020
Mrt 31 Bank KOJ3 232 00
Joernaalkrediete AJ3 545 00
Dt Bank B7 Kt
2020
Mrt 31 Totale ontvangste KOJ3 467 00
Nominale rekeninge
2020
Mrt 16 C Tilsley/Debiteurekontrole AJ3 197 00
28 D Malan/Debiteurekontrole AJ3 348 00

Dt Oninbare Skulde Ingevorder N10 Kt
2020
3. Debiteuregrootboek van Pepler & Kie

D Malan D1
2020
28 Kwitansie no. 35 KOJ3 232 00 348 00
Oninbare skuld AJ3 348 00 – –

16 –197 00 Debiteure verminder –197 00 Oninbare skulde – uitgawe
Oninbare skulde ingevorder –
21 +235 00 Bank vermeerder +235 00 inkomste
28 –580 00 Debiteure verminder –348 00 Oninbare skulde – uitgawe
1. Kontantontvangstejoernaal van CAT Handelaars vir April 2018 KOJ2

67 3 S du Toit D1 627 00 627 00 660 00 33 00
68 22 D Collett D2 126 00 126 00 126 00
Oninbare skuld
69 25 A Viljoen 389 00 389 00 389 00 ingevorder N9
1 142 00 786 00 33 00 389 00
B6 N5
Kontantbetalingsjoernaal van CAT Handelaars vir April 2018 KBJ2

Dok. Handels Debiteure Krediteure Korting Diverse rekeninge
no. Dag Naam van begunstigde Fol. Bank voorraad kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede Fol.
TG 5 P Goosen (tjek geweier) 270 00 270 00
TG 14 S du Toit (tjek geweier) D1 627 00 627 00
897 00 897 00
B6

Algemene Joernaal van CAT Handelaars vir April 2018 AJ2
Apr 2 Oninbare skuld N8 256 00
J Holmes 256 00 256 00
(Skryf rekening af)
5 P Goosen 30 00 30 00
EC Handelaars K1 69 00 69 00
14 S du Toit D1 33 00 33 00
15 S du Toit D1 12 00 12 00
22 Oninbare skuld N8 294 00
D Collett D2 294 00 294 00
(Skryf rekening af)
75 00 550 00 69 00
B6 B6 B7
2. Algemene Grootboek van CAT Handelaars

2018 2018
Apr 1 Saldo a/b 3 011 00 Apr 30 Bank en korting toegestaan KOJ2 786 00
30 Bank KBJ2 897 00 Joernaalkrediete AJ2 550 00
Joernaaldebiete AJ2 75 00
2018
30 Joernaalkrediete AJ2 69 00
Nominale rekeninge
2018 2018
Apr 1 Saldo a/b 478 00 Apr 5 P Goosen/Debiteurekontrole AJ2 30 00
30 Debiteurekontrole KOJ2 33 00 14 S du Toit/Debiteurekontrole AJ2 33 00
2018
15 S du Toit/Debiteurekontrole AJ2 12 00

2018
13 EC Handelaars/Krediteurekontrole AJ2 69 00
2018
2 J Holmes/Debiteurekontrole AJ2 256 00
22 D Collett/Debiteurekontrole AJ2 294 00
Dt Oninbare Skulde ingevorder N9 Kt

2018
25 Bank KOJ2 389 00
Debiteuregrootboek van CAT Handelaars

S du Toit D1
2018
3 Kwitansie no. 67 KOJ2 627 00 33 00
Korting toegestaan AJ2 33 00 660 00
D Collett D2
2018
22 Kwitansie no. 68 KOJ2 126 00 294 00
Krediteuregrootboek van CAT Handelaars

EC Handelaars K1
2018
13 Rente betaal AJ2 69 00 2 369 00


2 –256 00 Debiteure verminder –256 00 Oninbare skuld – uitgawe
3 –660 00 Debiteure verminder –33 00 Korting toegestaan – uitgawe
Korting toegestaan
5 –270 00 Bank verminder +30 00 gekanselleer
13 –69 00 Rente betaal – uitgawe +69 00 Krediteure vermeerder
Korting toegestaan
14 +660 00 Debiteure vermeerder +33 00 gekanselleer
15 +12 00 Debiteure vermeerder +12 00 Rente ontvang – inkomste
22 -420 00 Debiteure verminder –294 00 Oninbare skuld – uitgawe
Oninbare skuld ingevorder –
25 +389 00 Bank vermeerder +389 00 inkomste
Mrt 2 Onttrekkings B2 250 00
Handelsvoorraad B6 250 00
(Eienaar neem voorraad teen kosprys)
9 Donasies N6 5 700 00
(Voorraad geskenk vir noodverligting)
14 Onttrekkings B2 62 00
Skryfbehoeftes N5 62 00
(Eienaar neem skryfbehoeftes vir
privaatgebruik)
18 Onttrekkings B2 2 540 00
(Eienaar neem voorraad vir sy seun)
19 Handelsvoorraad B6 310 00
Onttrekkings B2 310 00
(Eienaar se seun bring voorraad terug)
25 Toerusting B3 5 400 00
(Eienaar skenk rekenaar vir
kantoorgebruik)

Dt Kapitaal B1 Kt
2020
Mrt 25 Toerusting AJ3 5 400 00
2020 2020
Mrt 2 Handelsvoorraad AJ3 250 00 Mrt 19 Handelsvoorraad AJ3 310 00
14 Skryfbehoeftes AJ3 62 00
18 Handelsvoorraad AJ3 2 540 00
Dt Toerusting B3 Kt
2020
Mrt 25 Kapitaal AJ3 5 400 00
2020 2020
Mrt 19 Onttrekkings AJ3 310 00 Mrt 2 Onttrekkings AJ3 250 00
9 Donasies AJ3 5 700 00
18 Onttrekkings AJ3 2 540 00
Nominale rekeninge
2020
Mrt 14 Onttrekkings AJ3 62 00
Dt Donasies N6 Kt
2020
Mrt 9 Handelsvoorraad AJ3 5 700 00

2 –250 00 Handelsvoorraad verminder –250 00 Onttrekkings deur eienaar
9 –5 700 00 Handelsvoorraad verminder –5 700 00 Donasies – uitgawe
Skryfbehoeftes –
14 +62 00 uitgawe verminder
–62 00 Onttrekkings deur eienaar
18 –2 540 00 Handelsvoorraad verminder –2 540 00 Onttrekkings deur eienaar
19 +310 00 Handelsvoorraad vermeerder +310 00 Onttrekkings verminder
25 +5 400 00 Toerusting vermeerder +5 400 00 Kapitaal bygedra deur eienaar

Algemene Joernaal van Duzi Winkels vir Mei 2018 AJ5

Mei 31 Totale a/b 46 00 210 00 88 00 116 00
(Eienaar neem voorraad)
(Eienaar neem skryfbehoeftes)
Oninbare skuld N10 426 00
G Malan 426 00 426 00
(Skryf rekening af)
G Hlazo 18 00 18 00
(Afslag op geweierde tjek)
G Hlazo 14 00 14 00
Rente betaal N8 21 00
Mondi Bpk 21 00 21 00
78 00 636 00 88 00 137 00
B7 B7 B8 B8
Algemene Grootboek van Duzi Winkels

2018
31 Handelsvoorraad AJ5 578 00
Skryfbehoeftes AJ5 56 00
6 044 00
2018 2018
Mei 1 Saldo a/b 36 000 00 Mei 31 Koste van verkope KOJ5 15 800 00
Koste van verkope DAJ5 1 080 00 Onttrekkings AJ5 578 00
Saldo o/b 41 012 00
64 240 00 64 240 00
2018
Jun 1 Saldo a/b 41 012 00

2018 2018
Mei 1 Saldo a/b 5 890 00 Mei 31 Bank en korting toegestaan KOJ5 5 240 00
31 Verkope DJ5 9 952 00 Debiteurekorting DAJ5 1 728 00
Bank KBJ5 630 00 Joernaalkrediete AJ5 636 00
16 550 00 16 550 00
2018
2018 2018
Mei 31 Bank en korting ontvang KBJ5 9 310 00 Mei 1 Saldo a/b 10 474 00
Joernaaldebiete AJ5 88 00 Joernaalkrediete AJ5 137 00
Saldo o/b 13 103 00
23 466 00 23 466 00
2018
Nominale rekeninge
2018 2018
Mei 1 Saldo a/b 315 00 Mei 31 Krediteurekontrole KAJ5 115 00
31 Krediteurekontrole KJ5 435 00 Onttrekkings AJ5 56 00
2018 2018
Mei 1 Saldo a/b 1 086 00 Mei 31 G Hlazo/Debiteurekontrole AJ5 18 00
2018
31 Krediteurekontrole AJ5 466 00
2018
31 Mondi Bpk/Krediteurekontrole AJ5 21 00

2018
31 G Hlazo/Debiteurekontrole AJ5 14 00

2018
31 G Malan/Debiteurekontrole AJ5 426 00
Mrt 5 Skryfbehoeftes N5 165 00
(Regstelling van fout)
9 Handelsvoorraad B8 2 690 00
10 J Conradie D1 380 00
D J Conradie D2 380 00
15 N Koch D3 876 00
Koch Bpk K1 876 00
21 Jakes Hersteldienste K2 90 00 90 00
Herstelwerk N6 90 00
90 00
B7
Nota
Die inskrywings op die 10de en 15de is nie in die Debiteurekontrole- en Krediteurekontrole-
kolomme ingeskryf nie want slegs die rekeninge in die Debiteure- en Krediteuregrootboek is
verkeerd. Die Debititeurekontrole- en Krediteurekontrole-rekeninge is korrek.

Dt Toerusting B4 Kt
2018
Mrt 9 Handelsvoorraad AJ3 2 690 00
2018
Mrt 31 Joernaaldebiete AJ3 90 00

2018 2018
Mrt 9 Toerusting AJ3 2 690 00 Mrt 5 Skryfbehoeftes AJ3 165 00
Nominale rekeninge
2018
Mrt 5 Handelsvoorraad AJ3 165 00
2018
Mrt 21 Jakes Hersteldienste AJ3 90 00
Debiteuregrootboek van Pepler & Kie

J Conradie D1
2018
10 D J Conradie (fout reggestel) AJ3 380 00 1 120 00
D J Conradie D2
2018
10 J Conradie (fout reggestel) AJ3 380 00 – –
N Koch D3
2018
15 Koch Bpk (fout reggestel) AJ3 876 00 910 00
Krediteuregrootboek van Pepler & Kie

Koch Bpk K1
2018
15 N Koch (fout reggestel) AJ3 876 00 986 00
Jakes Hersteldienste K2
2018
21 Herstelwerk (fout reggestel) AJ3 90 00 560 00

5 –165 00 Handelsvoorraad verminder –165 00 Skryfbehoeftes – uitgawe
9 –2 690 00 Toerusting verminder
+2 690 00 Handelsvoorraad vermeerder
10 Geen invloed
15 Geen invloed
Herstelwerk, ’n uitgawe –
21 +90 00 verminder –90 00 Krediteure verminder
Algemene Grootboek
No. Joernaal Brondokument Rekening gedebiteer Rekening gekrediteer Bedrag
1. KOJ Duplikaatkwitansie Bank Debiteurekontrole 228 00
Korting Toegestaan Debiteurekontrole 12 00
2. KBJ Geweierde tjek Debiteurekontrole Bank 228 00
AJ Joernaalstrokie Debiteurekontrole Korting Toegestaan 12 00
3. AJ Joernaalstrokie Debiteurekontrole Rente Ontvang 24 00
4. AJ Joernaalstrokie Rente Betaal Krediteurekontrole 114 00
5. AJ Joernaalstrokie Oninbare Skulde Debiteurekontrole 256 00
6. KOJ Duplikaatkwitansie Bank Debiteurekontrole 112 00
AJ Joernaalstrokie Oninbare Skulde Debiteurekontrole 448 00
7. KOJ Duplikaatkwitansie Bank Oninbare Skulde Ingevorder 249 00
8. AJ Joernaalstrokie Onttrekkings Handelsvoorraad 970 00
9. AJ Joernaalstrokie Voertuie Kapitaal 40 000 00
10. AJ Joernaalstrokie Toerusting Handelsvoorraad 2 570 00
11. AJ Joernaalstrokie Donasies Onttrekkings 875 00

1. 360 00 Debiteure vermeerder +36 00 Korting toegestaan – gekanselleer
2. +9 00 Debiteure vermeerder +9 00 Rente ontvang – inkomste
3. –40 00 Rente betaal – uitgawe +40 00 Krediteure – vermeerder
4. –478 00 Debiteure verminder –478 00 Oninbare skuld – uitgawe
5. –460 00 Debiteure verminder –276 00 Oninbare skuld – uitgawe
6. +210 00 Bank vermeerder +210 00 Oninbare skuld ingevorder – inkomste
7. –256 00 Handelsvoorraad verminder –256 00 Onttrekkings deur eienaar
8. –678 00 Handelsvoorraad verminder –678 00 Donasies – uitgawe
9. +32 000 00 Voertuie vermeerder +32 000 00 Kapitaalbydrae deur eienaar
10. –230 00 Handelsvoorraad verminder –230 00 Skryfbehoeftes – uitgawe
11. Geen invloed

1. Leerders se eie plakkate

2. Kontantontvangstejoernaal van Katie se Toebroodjies vir Februarie 2019 KOJ1

01 2 K Rossouw 500 00 500 00 Kapitaal
5 Verkope 80 40 80 40 80 40 40 10
7 Verkope 161 46 161 46 161 46 89 70
10 Verkope 205 38 205 38 205 38 97 70
02 12 G Louw 10 60 12 60 2 00
03 K Zondani 28 60 39 20 32 60 4 00
13 Verkope 317 34 317 34 317 34 176 30
18 Verkope 201 87 201 87 201 87 112 15
20 Verkope 207 54 207 54 207 54 115 30
21 Verkope 166 94 166 94 166 94 92 33
27 Verkope 357 20 357 20 357 20 198 40
Rente op lopende
B5 AB Bank 6 40 6 40 rekening
2 243 73 1 698 13 921 98 45 20 6 00 506 40

Kontantbetalingsjoernaal van Katie se Toebroodjies – Februarie 2019 KBJ1
Dok. Handels Debiteure Krediteure Korting Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. Bank voorraad kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede Fol.
01 2 Fruit en Veg 22 40 22 40
02 4 Print Right 90 00 90 00 Advertensies
03 6 Pick n Pay 89 70 89 70
04 9 Fruit en Veg 45 60 45 60
05 11 Munch-a-lot 31 40 31 40
06 Vleiskombuis 63 50 70 50 7 00
07 Pick n Pay 176 30 176 30
08 16 Fruit en Veg 55 60 55 60
T6 17 Zondani 28 60 28 60
09 Vodacom 110 00 110 00 Selfoon onttrekkings
10 18 Pick n Pay 204 70 204 70
11 19 H Rossouw 40 00 40 00 Brandstof
12 20 Fruit en Veg 124 80 124 80
13 23 Munch-a-lot 22 30 22 30
14 Vleiskombuis 34 25 34 25
15 25 Pick n Pay 198 40 198 40
BS 27 AB Bank 45 60 45 60 Bankkoste
1 383 15 917 50 28 60 158 45 7 00 285 60


Krediteurejoernaal van Katie se Toebroodjies vir Februarie 2019 KJ1

no. Dag Krediteure Fol. kontrole voorraad behoeftes materiaal Bedrag Besonderhede Fol.
01 2 Munch-a-lot 9 10 9 10
03 3 Colours 48 00 48 00
04 9 Munch-a-lot 22 30 22 30
06 16 Munch-a-lot 22 30 22 30
08 26 JJ Elektries 165 00 165 00 Toerusting
371 45 158 45 48 00 165 00

Algemene Joernaal van Katie se Toebroodjies vir Februarie 2019 AJ1
Feb 17 K Zondani 4 00 4 00
Korting toegestaan 4 00
19 Donasie 89 40
(Voorraad geskenk aan Marilyn)
21 Onttrekkings 32 47
(Neem voorraad vir gesin)
24 Oninbare skuld 12 80
L Nel 12 80 12 80
(Skryf rekening af)
4 00 12 80
Debiteurejoernaal van Katie se Toebroodjies vir Februarie 2019DJ1

Dok.
01 6 G Louw 12 60 7 00
02 K Zondani 15 80 8 70
03 10 K Zondani 16 80 9 30
04 L Nel 12 80 7 10
58 00 32 10
3. Onderwyser merk volgens hierdie rubriek wat oorgeskryf en voor op die

gevallestudie geplak moet word.
Gevallestudie: Hoofstuk 10 Naam en van:
Kriteria Totale punte uit 20
Aanbieding Uitsonderlik Netjies Redelik Onnet
4 2 1 0
Gedrag, houding, Uitsonderlik Goed Redelik Swak
samewerking in die klas 3 2 1 0
Voorbladontwerp Uitsonderlik Goed Redelik Geen poging
7 5 3 0
Akkuraatheid 70%+ 50%–69% 35%–49% 0%–34%
6 4 2 0

HOOFSTUK 11 Rekonsiliasie van kontrolerekeninge en
Debiteure- en Krediteurelyste
1. Algemene Grootboek van Morganbaai Handelaars

2018 2018 Bank en korting toegestaan
Mei 1 Saldo a/b 3 717 00 Mei 31 (1 200 + 1 500 + 167) KOJ 2 867 00
31 Verkope DJ 3 327 00 Debiteurekorting (230 + 210) DAJ 440 00
Bank KBJ 1 500 00 Joernaalkrediete AJ 1 073 00
Joernaaldebiete (43 + 167) AJ 210 00 Saldo o/b 4 374 00
8 754 00 8 754 00
2018
2.
2018 2018
Mei 30 Diverse terugsendings KAJ 450 00 Mei 1 Saldo a/b 22 178 00
Bank en korting ontvang Diverse aankope
(2 000 + 4 500 + 250) KBJ 6 750 00 30 (1 230 + 3 447) KJ 4 677 00
Saldo o/b 19 779 00 Joernaalkrediete AJ 124 00
26 979 00 26 979 00
Okt 1 Saldo a/b 19 779 00
3. Debiteurelys op 31 Mei 2018

Debiet Krediet
T Naidoo –
M De Villiers 2 424
P Davin 1 950
Totaal 4 374
4. Krediteurelys op 31 Mei 2018

Debiet Krediet
Abrahams Handelaars 10 319
Collett Verskaffers 4 989
Botha & Kie 4 471
Totaal 19 779

1. Algemene Grootboek van Nika Handelaars

Balansstaatrekening
Aug 1 Saldo a/b 47 280 00 Aug 31 (128 754 + 89) KOJ 128 843 00
31 Verkope (135 525 – 3 000) DJ 132 525 00 Debiteurekorting DAJ 561 00
Bank KBJ 135 00 Joernaalkrediete (288 + 180) AJ 468 00
Joernaaldebiete (312 + 15 + 90) AJ 417 00 Saldo o/b 50 485 00
180 357 00 180 357 00
2016
2. Debiteurelys op 31 Augustus 2016

Debiteur Debiet Krediet
C Naidoo (8 980 + 15) 8 995
S Godlo (9 955 +100) 10 055
W Mbeki (9 101 + 300) 9 401
V Buhrman (6 230 – 252) 5 978
V Beukman (8 691 + 252) 8 943
H Labuschagne (7 202 – 89) 7 113
Totaal 50 485
3. Maak ’n lys van enige vier punte vir interne kontrole oor debiteure:
• Reik fakture vir alle kredietverkope uit en maak seker die debiteur teken
die faktuur.
• Hou al die rekeninge vir elke debiteur op datum in die Debiteuregrootboek.
• Rekonsilieer elke maand die rekeninge in die Debiteuregrootboek na die
Debiteurekontrole-rekening in die Algemene Grootboek.
• Stuur elke maand vir die debiteure rekeningstaat.
• Berei elke maand ’n ouderdomsanalise van debiteure voor.
• Vra rente op agterstallige rekeninge, en moenie aan kliënte verder
goedere op krediet verkoop tot hulle rekeninge opbetaal is nie.
1. Algemene Grootboek van MacRoos Handelaars

Balansstaatrekening
Mei 1 Saldo 20 257 00 Mei 31 (110 400 + 4 264 – 104) KOJ 114 560 00
31 Verkope (122 760 – 200 + 1 000) DJ 123 560 00 Debiteurekorting (9 280 + 200) DAJ 9 480 00
Bank (100 + 388) KBJ 488 00 Joernaalkrediete (140 + 1 300) AJ 1 440 00
144 735 00 144 735 00
2016

2. Debiteurelys op 31 Mei 2016
Debiet Krediet
J Kotze (6 486 – 200 – 200 – 670) 5 416 00
C Du Toit (5 864 – 495) 5 369 00
R Hewitt (1 968 + 388 + 12 + 670) 3 038 00
AM Verskaffers (5 680 – 1 300) 4 380 00
B Basson (561 – 109) 452 00
A Muller (400 kt + 1 000) 600 00
Totaal 19 255 00
1. Algemene Grootboek van Latief Handelaars

Balansstaatrekening
2019 Diverse terugsendings 2019
Sep 30 (10 662 – 60) KAJ 10 602 00 Sep 1 Saldo 19 017 00
Bank en korting ontvang Diverse aankope
(45 300 + 2 520) KBJ 47 820 00 30 (64 050 – 900) KJ 63 150 00
Joernaaldebiete (5 280 + 300) AJ 5 580 00 Joernaalkrediete (1 950 + 350) AJ 2 300 00
Saldo o/b 20 465 00
84 467 00 84 467 00
2019
2. Krediteurelys op 30 September 2019

Debiet Krediet
Welsch Winkels (8 665 – 900 – 300) 7 465 00
Loubser Winkels (2 443 + 2 700) 5 143 00
Lawrence Handelaars (8 997 – 2 700) 6 297 00
CJ Motors (4 460 – 1 450 – 1 450) 1 560 00
Mbekwa Handelaars (350 – 350) – –
Totaal 20 465 00
3. Noem enige twee punte vir interne kontroleprosedure oor krediteure:

• Die Krediteuregrootboek en die Krediteurekontrole-rekening in die
Algemene Grootboek moet elke maand gerekonsilieer word.
• The krediteurerekeninge in die Krediteuregrootboek moet met die
state wat van krediteure ontvang word, gerekonsilieer word.
• Die pligte van goedere-bestellings, goedere-ontvangs en die
inskrywing van transaksies in die joernale moet geskei word onder
verskillende werknemers.
• Goedere ontvang moet altyd vergelyk word met die faktuur wat met
aflewering ontvang word.

1. Maak ’n lys van enige twee van die prosedures vir interne kontrole:
• Verskillende mense moet verantwoordelik wees vir die aankoop en
ontvangs van goedere.
• Verskillende mense moet verantwoordelik wees vir die aankoop en
boekhouding/optekening van voorraad.
• Goedere ontvang moet gerekonsilieer word met die fakture wat van
verskaffers ontvang word.
• Die saldo van die Krediteurekontrole-rekening moet gerekonsilieer na
die Krediteurelys wat uit die Grootboek onttrek is.
2. Bergrivier Handelaars
Rekonsiliasie van die Krediteurekontrole-rekening en die Krediteure Grootboek op
31 Augustus 2018
Foutiewe saldo 16 389 00
Tjek (3 240 00)
Korting (360 00)
KAJ 200 00
Debietnota (730 00)
12 259 00
3. Aangepaste Krediteurelys
A de Jongh & Kie (2 150 – 730) 1 420
Dreyer Bpk (6 980 – 3 240 – 360) 3 380
Theron Bk 4 500
Marais Verspreiders (2 887 + 72) 2 959
Totaal 12 259
Debiteurekontrole Debiteurelys
No. Debiet Krediet Debiet Krediet
1. 20
2. 600
3. 204
4. 464 464
5. 36
6. 180
7. 15
8. 180 180
515 200 1 064 564
Debiteurekontrolerekening
Foutiewe saldo 15 030
Plus 515
Minus (200)
Korrekte saldo 15 345

Debiteurelys
Foutiewe totaal 14 947
Plus 1 064
Minus (564)
Totaal van debietsaldo’s 15 447
Totaal van kredietsaldo's (102)
Totaal Debiteurelys 15 345
1. Algemene Grootboek van Mgluwa Handelaars

2014 3 2014 Bank en korting toegestaan 333
Nov 1 Saldo a/b 42 300 00 Nov 31 (98 430 – 120) 3 KOJ 98 310 00
3 Debiteurekorting 333
31 Verkope 3 DJ 121 400 00 (6 300 + 200) 3 DAJ 6 500 00
Bank 3 KBJ 3 430 00 Joernaalkrediete 3 AJ 3 900 00
Joernaaldebiete 3 AJ 3 89 00 Saldo o/b 58 509 00
164 219 00 164 219 00
2014 3
(18)
2014 3 2014 3
Nov 30 Diverse terugsendings 3 KAJ 2 350 00 Nov 1 Saldo a/b 67 400 00
3 Diverse aankope 33
Bank en korting ontvang 3 KBJ 133 560 00 30 (142 890 – 40) 3 KJ 142 850 00
3
Saldo o/b 74 340 00
210 250 00 210 250 00
2014 3
(10)
2. Debiteurelys op 30 November 2014
Foutiewe totaal 3 59 340
L Brink 33 (200)
L Mans 33 + 89
A Kleynhans 33 (720)
Totale 3 58 509
(8)
3. Krediteurelys op 30 November 2014
Foutiewe totaal 3 74 295
Droomer en Kie 33 + 45
Totale 3 74 340
(4)
Totaal: 40 punte

HOOFSTUK 12
Gekombineerde boekhouding- aktiwiteite
Aktiwiteit 12.1 Brondokumente, Joernale, Grootboeke en Proefbalanse LB bladsy 225
1. Kontantbetalingsjoernaal van Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 KBJ8

188 1 Kontant 128 00 128 00 Kleinkas B8
189 4 George Hardeware K1 1 387 00 1 460 00 73 00
Forest
190 6 Groothandelaars K2 4 019 00 4 230 00 211 00
191 14 Kontant 6 580 00 6 400 00 180 00 Onttrekkings B2
Water en
192 15 Munisipaliteit 569 00 569 00 elektrisiteit N10
193 16 Piet se Plaas 6 887 00 6 887 00
194 17 RJ die Nutsman 3 626 00 3 626 00 Toerusting B4
195 20 Kontant 6 400 00 6 400 00
196 21 Telkom 621 00 621 00 Telefoon N9
197 27 DJ Drukpers K3 670 00 670 00
AO 31 XY Bank 2 250 00 2 000 00 Lening: XY Bank B10
AO Allsure Versekering 540 00 540 00 Versekering N11
B5 Bank 320 00 320 00 Bankkoste N13
L Truter
B5 (tjek geweier) D2 741 00 741 00
34 738 00 12 800 00 6 887 00 741 00 6 360 00 284 00 8 234 00
B7 N8 B5 B6 B9 N4
Kontantontvangstejoernaal vir Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 KOJ8
Dok. Besonder Ontleding van Koste van Debiteure Korting Diverse rekeninge
144 2 L Truter D2 741 00 780 00 39 00
KRR Verkope 6 736 00 7 477 00 6 736 00 4 210 00
Oninbare skuld
145 8 J Jacobs 365 00 365 00 ingevorder N17
KRR Verkope 8 368 00 8 733 00 8 368 00 5 230 00
146 10 K Joubert D1 1 566 00 1 648 00 82 00
KRR Verkope 3 632 00 5 198 00 3 632 00 2 270 00
KRR 27 Verkope 6 848 00 6 848 00 6 848 00 4 280 00
147 29 D Conradie D3 1 052 00 1 052 00 1 052 00
Rente op lopende
B5 31 Bank 223 00 223 00 rekening N16
29 531 00 25 584 00 15 990 00 3 480 00 121 00 588 00
B7 N1 N2/B5 B6 N5

Krediteurejoernaal van Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 KJ8

Forest
112 4 Groothandelaars K2 3 112 00 3 112 00
113 13 George Hardeware K1 1 867 00 1 867 00
Forest
114 23 Groothandelaars K2 5 710 00 3 376 00 2 334 00
115 28 DJ Drukpers K3 1 680 00 230 00 1 450 00 Advertensies N18
12 369 00 6 488 00 230 00 4 201 00 1 450 00
B9 B5 N12 B4
Krediteurekortingjoernaal van Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 KAJ8

Forest
56 6 Groothandelaars K2 504 00 504 00
57 16 George Hardeware K1 334 00 334 00
58 29 DJ Drukpers K3 107 00 107 00
945 00 504 00 107 00 334 00
B9 B5 N12 B4
Debiteurejoernaal van Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 DJ8

Dok. Koste van
no. Dag Debiteure Fol. Verkope verkope
104 2 D Conradie D3 480 00 300 00
105 15 K Joubert D1 896 00 560 00
106 24 E Wilken D4 1 032 00 645 00
2 408 00 1 505 00
B6/N1 N2/B5
Debiteurekortingjoernaal van Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 DAJ8

Dok. Debiteure Koste van
no. Dag Besonderhede Fol. korting verkope
23 17 K Joubert D1 88 00 55 00
24 25 E Wilken D4 72 00
160 00 55 00
N3/B6 B5/N2
Kleinkasjoernaal van Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 KJ8
Dok. Handels Skryf Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. Kleinkas voorraad behoeftes Toerusting Bedrag Besonderhede Fol.
32 5 Melk Winkels 88 00 88 00
33 19 Makro 62 00 62 00 1 867 00
34 25 Tydelike arbeid 40 00 2 334 00 40 00 Lone N8
190 00 88 00 62 00 4 201 00 40 00
B8 B5 N12 B4

Algemene Joernaal van Dizzy Daizy Kwekery vir Augustus 2020 AJ8
Aug 1 Voertuie B3 50 000 00
(Eienaar skenk motor)
(Plante deur eienaar geneem)
DJ Drukpers K3 16 00 16 00
16 D Conradie D3 12 00 12 00
31 L Truter D2 39 00 39 00
(Geweierde tjek)
L Truter D2 780 00 780 00
(Skryf rekening af)
(Fout reggestel)
51 00 780 00 16 00
B6 B6 B9
2. Algemene Grootboek van Dizzy Daizy Kwekery

Dt Kapitaal B1 Kt
2020
Voertuie AJ8 50 000 00
93 642 00
2020
5 Handelsvoorraad AJ8 560 00
14 Bank KBJ8 180 00
9 370 00
Dt Voertuie B3 Kt
2020
Kapitaal AJ8 50 000 00
90 000 00

Dt Toerusting B4 Kt
2020 2020
Aug 11 Saldo a/b 9 630 00 Aug 31 Krediteurekontrole KAJ8 334 00
17 Bank KBJ8 3 626 00 Saldo o/b 17 123 00
17 457 00 17 457 00
2020
2020 2020
Aug 1 Saldo a/b 13 790 00 Aug 5 Onttrekkings AJ8 560 00
31 Bank KBJ8 6 887 00 31 Skryfbehoeftes AJ8 210 00
Krediteurekontrole KJ8 6 488 00 Koste van verkope KOJ8 15 990 00
Koste van verkope DAJ8 55 00 Koste van verkope DJ8 1 505 00
Kleinkas KKJ8 88 00 Krediteurekontrole KAJ8 504 00
Saldo o/b 8 539 00
27 308 00 27 308 00
2020
2020 2020
Aug 1 Saldo a/b 2 988 00 Aug 31 Bank en korting toegestaan KOJ8 3 480 00
Bank KBJ8 741 00 Joernaalkrediete AJ8 780 00
6 188 00 6 188 00
2020
Dt Bank B7 Kt
2020 2020
Aug 1 Saldo a/b 5 670 00 Aug 31 Totale betalings KBJ8 34 738 00
31 Totale ontvangste KOJ8 29 531 00 Saldo o/b 463 00
35 201 00 35 201 00
2020
Sept 1 Saldo a/b 463 00
Dt Kleinkas B8 Kt
2020 2020
Aug 1 Saldo a/b 72 00 Aug 31 Totale betalings KKJ8 190 00
1 Bank KBJ8 128 00 Saldo o/b 10 00
200 00 200 00
2020

2020 2020
Aug 31 Bank en korting ontvang KBJ8 6 360 00 Aug 1 Saldo a/b 6 344 00
Saldo o/b 11 424 00 Joernaalkrediete AJ8 16 00
18 729 00 18 729 00
2020
Dt Lening: XY Bank B10 Kt

2020 2020
Aug 31 Bank KBJ8 2 000 00 Aug 1 Saldo a/b 20 000 00
Saldo o/b 18 000 00
20 000 00 20 000 00
2020
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2020
31 Bank KOJ8 25 584 00
74 192 00

2020 2020
Aug 1 Saldo a/b 28 875 00 Aug 31 Handelsvoorraad DAJ8 55 00
31 Handelsvoorraad KOJ8 15 990 00 Saldo o/b 46 315 00
46 370 00 46 370 00
2020
2020
720 00
2020
1 624 00

2020 2020
Aug 1 Saldo a/b 560 00 Aug 31 L Truter/Debiteurekontrole AJ8 39 00
31 Debiteurekontrole KOJ8 121 00 Saldo o/b 642 00
681 00 681 00
2020
2020
16 D Conradie/Debiteurekontrole AJ8 12 00
124 00
2020
9 DJ Drukpers/Krediteurekontrole AJ8 16 00
172 00
Dt Lone N8 Kt
2020
25 Kleinkas KKJ8 40 00
31 Bank KBJ8 12 800 00
15 240 00
Dt Telefoon N9 Kt
2020
21 Bank KBJ8 621 00
1 291 00

2020
15 Bank KBJ8 569 00
1 358 00
2020
31 Bank KBJ8 540 00
980 00

2020 2020
Aug 1 Saldo a/b 263 00 Aug 31 Krediteurekontrole KAJ8 107 00
31 Krediteurekontrole KJ8 230 00 Saldo o/b 658 00
Handelsvoorraad AJ8 210 00
Kleinkas KKJ8 62 00
765 00 765 00
2020
Dt Bankkoste N13 Kt
2020
31 Bank KBJ8 320 00
537 00
Dt Rente op Lening N14 Kt

2020
31 Bank KBJ8 250 00
1 850 00

2020
31 L Truter/Debiteurekontrole AJ8 780 00
1 420 00

2020
31 Bank KOJ8 223 00
423 00
Dt Oninbare Skulde Ingevorder N17 Kt

2020
8 Bank KOJ8 365 00
477 00
2020
Aug 28 Krediteurekontrole KJ8 1 450 00

Debiteuregrootboek van Dizzy Daizy Kwekery
K Joubert D1
2020
Aug 1 Rekening gelewer 1 648 00
10 Kwitansie no. 146 KOJ8 1 566 00 82 00
15 Faktuur no. 105 DJ8 896 00 896 00
17 Kredietnota no. 23 DAJ8 88 00 808 00
L Truter D2
2020
Aug 1 Rekening gelewer 780 00
2 Kwitansie no. 144 KOJ8 741 00 39 00
Korting gekanselleer AJ8 39 00 780 00
D Conradie D3
2020
2 Faktuur no. 104 DJ8 480 00 1 040 00
16 Rente ontvang AJ8 12 00 1 052 00
29 Kwitansie no. 147 KOJ8 1 052 00 – –
E Wilken D4
2020
Aug 24 Faktuur no. 106 DJ8 1 032 00 1 032 00
25 Kredietnota no. 24 DAJ8 72 00 960 00
Krediteuregrootboek van Dizzy Daizy Kwekery

George Hardeware K1
2020
4 Tjekteenblad no. 189 KBJ8 1 387 00 73 00
Korting ontvang KBJ8 73 00 – –
13 Faktuur no. 113 KJ8 1 867 00 1 867 00
Forest Groothandelaars K2
2020
4 Faktuur no. 112 KJ8 3 112 00 7 342 00
Tjekteenblad no. 190 KBJ8 4 019 00 2 819 00
Korting ontvang KBJ8 211 00 2 608 00
23 Faktuur no. 114 KJ8 5 710 00 8 318 00

DJ Drukpers K3
2020
9 Rente betaal AJ8 16 00 670 00
27 Tjekteenblad no. 197 KBJ8 670 00 – –
28 Faktuur no. 115 KJ8 1 680 00 1 680 00
3. Dizzy Daizy Kwekery

Proefbalans op 31 Augustus 2020
Bank B7 463 00
Kleinkas B8 10 00
Lening: XY Bank B10 18 000 00
Nominale rekeninge
Lone N8 15 240 00
Telefoon N9 1 291 00
Versekering N11 980 00
Bankkoste N13 537 00
Oninbare skulde N15 1 420 00
Rente op lopende rekening N16 423 00
Oninbare skulde ingevorder N17 477 00
199 906 00 199 906 00

Aktiwiteit 12.2 Slegs hulpjoernale LB bladsy 228
1. Kontantontvangstejoernaal vir GIM Handelaars vir Junie 2018 KOJ6

KRR 4 Verkope 3 480 00 3 480 00 2 320 00
173 S Smit 1 650 00 5 130 00 1 800 00 150 00
174 9 P Langenhoven 1 000 00 1 000 00 1 000 00 Huurinkomste
175 10 K Koen 3 000 00 3 000 00 3 200 00 200 00
Rente op vaste
176 11 AB Bank 375 00 375 00 375 00 deposito
KRR 20 Verkope 5 130 00 5 130 00 5 130 00 3 420 00
177 24 A Arp 1 360 00 1 360 00
KRR Verkope 3 720 00 5 080 00 3 720 00 2 480 00
Oninbare skuld
178 26 R Roberts 175 00 175 00 175 00 ingevorder
179 27 K Koen 1 000 00 1 000 00 1 050 00 50 00
180 28 S Smit 2 435 00 2 435 00 2 565 00 130 00
181 30 G Vorster 320 00 320 00
Oninbare skuld
182 A Arp 1 400 00 1 720 00 1 400 00 ingevorder
25 045 00 12 330 00 8 220 00 10 295 00 530 00 2 950 00
Kontantbetalingsjoernaal van GIM Handelaars vir Junie 2018 KBJ6

084 2 H Herbst 1 200 00 1 200 00 Voertuiguitgawe
TG G Vorster
DN (tjek geweier) 1 500 00 1 500 00
085 7 Kontant 732 00 120 00 Wisselgeld
612 00 Onttrekkings
086 AB Handelaars 2 000 00 2 100 00 100 00
087 11 Kontant 2 950 00 1 150 00 1 800 00
088 12 Van Dienste 300 00 300 00
089 XYZ Voorsieners 820 00 850 00 30 00
090 16 Versekering Bpk 200 00 200 00 Versekering
Vaste deposito:
091 20 RSA Bank 10 000 00 10 000 00 RSA Bank
092 27 DP Verskaffers 4 104 00 4 320 00 216 00
093 30 Top Bank 4 900 00 4 000 00 Lening: Top Bank
094 P Poggenpoel 12 800 00 12 800 00 Salarisse
Rente op
BS AB Bank 17 00 17 00 oortrokke bank
BS AB Bank 72 00 72 00 Bankkoste
41 715 00 1 150 00 2 100 00 1 500 00 7 270 00 346 00 30 041 00
B8 B9 B10

Debiteurejoernaal van GIM Handelaars vir Junie 2018DJ6
Dok. Koste van
no. Dag Debiteure Fol. Verkope verkope
58 14 S Smit 2 700 00 1 800 00
59 16 K Koen 1 230 00 820 00
3 930 00 2 620 00
Debiteurekortingjoernaal van GIM Handelaars vir Junie 2018 DAJ6

no. Dag Besonderhede Fol. korting verkope
19 19 K Koen 180 00 120 00
20 20 S Smit 135 00
315 00 120 00
B9
Krediteurejoernaal van GIM Handelaars vir Junie 2018 KJ6

231 1 AB Handelaars 4 590 00 4 310 00 280 00
232 8 DP Verskaffers 4 320 00 4 320 00
233 10 Allsorts 2 390 00 2 150 00 60 00 180 00 Toerusting
234 21 Waltons 374 00 211 00 163 00
235 AB Handelaars 5 198 00 5 198 00
236 26 Toyota SA 155 800 00 155 800 00 Voertuie
172 672 00 15 978 00 551 00 163 00 155 980 00
Krediteurekortingjoernaal van GIM Handelaars vir Junie 2018 KAJ6

98 8 AB Handelaars 141 00 125 00 16 00
99 10 Allsorts 215 00 215 00
100 13 Allsorts 13 00 13 00
101 24 Waltons 11 00 11 00
380 00 340 00 40 00
Kleinkasjoernaal van GIM Handelaars vir Junie 2018 KKJ6
Dok. Handels Skryf Diverse rekeninge

no. Dag Besonderhede Fol. Kleinkas voorraad behoeftes Bedrag Besonderhede Fol.
57 7 Voorraad 75 00 75 00
58 11 Tee, koffie, suiker 92 00 92 00 Verbruiksgoedere
59 16 Skryfbehoeftes 85 00 85 00
60 23 MJ Vervoer 120 00 120 00
61 28 Posgeld 15 00 15 00 Posgeld
387 00 195 00 85 00 107 00

Algemene Joernaal van GIM Handelaars vir Junie 2018 AJ6
Jun 2 G Vorster 100 00 100 00
5 P Visser 450 00
P Visagie 450 00
14 Skryfbehoeftes N4 85 00
Verpakkingsmateriaal 85 00
(Eienaar skenk voorraad)
17 Herstelwerk 6 000 00
Grond en geboue 6 000 00
Toerusting 2 500 00
(Eienaar neem rekenaar)
Rental uitgawe 5 800 00
24 Oninbare skuld N8 1 400 00
A Arp 1 400 00 1 400 00
(Skryf rekening af)
30 F Field 120 00 120 00
Oninbare skuld N8 1 280 00
G Vorster 1 280 00 1 280 00
(Skryf rekening af)
MB Bpk 34 00 34 00
220 00 2 680 00 34 00
B9 B9 B10

Aktiwiteit 12.3 Algemene Grootboek LB bladsy 231
Algemene Grootboek van Vuyo Handelaars

2018 2018
Sept 1 Saldo a/b 19 460 00 Sept 30 Bank en korting toegestaan KOJ 68 440 00
Bank KBJ 1 500 00 Joernaalkrediete AJ 700 00
Kleinkas KKJ 95 00 Saldo o/b 29 540 00
Joernaaldebiete AJ 1 200 00
107 255 00 107 255 00
2018
2018 2018
Sept 1 Saldo a/b 18 200 00 Sept 30 Koste van verkope KOJ 60 000 00
30 Bank KBJ 104 000 00 Koste van verkope DJ 68 000 00
Krediteurekontrole KJ 42 000 00 Krediteurekontrole KAJ 800 00
Koste van verkope DAJ 4 800 00 Saldo o/b 40 347 00
Kleinkas KKJ 147 00
169 147 00 169 147 00
2018
2018 2018
Sept 30 Bank en korting ontvang KBJ 60 250 00 Sept 1 Saldo a/b 17 840 00
Diverse terugsendings KAJ 5 780 00 30 Diverse aankope KJ 65 000 00
Joernaaldebiete AJ 200 00 Joernaalkrediete AJ 600 00
Saldo o/b 17 210 00
83 440 00 83 440 00
2018
Dt Bank B9 Kt
2018 2018
Sept 30 Totale ontvangste KOJ 174 294 00 Sept 1 Saldo a/b 4 930 00
Saldo o/b 63 756 00 30 Totale betalings KBJ 233 120 00
238 050 00 238 050 00
2018

Dt Kleinkas B9 Kt
2018 2018
Sept 1 Saldo a/b 400 00 Sept 30 Totale betalings KKJ 560 00
15 Bank KBJ 200 00 Saldo o/b 400 00
30 Bank KBJ 360 00
960 00 960 00
2018
Okt 1 Saldo a/b 400 00
Aktiwiteit 12.4 Debiteure- en Krediteuregrootboeke LB bladsy 232
Krediteuregrootboek van B en B Handelaars

Spectra Skeppings
2019
5 Joernaalstrokie no. 28 (regstelling van fout) 625 00 5 195 00
7 Tjekteenblad no. 446 KBJ 3 150 00 2 045 00
Korting ontvang KBJ 350 00 1 695 00
11 Faktuur no. 226 KJ 1 428 00 3 123 00
Debiteuregrootboek van B en B Handelaars

B Logan
2019
4 Faktuur no. 231 DJ 1 256 00 2 602 00
16 Faktuur no. 243 DJ 340 00 2 402 00
21 Kwitansie no. 227 KOJ 1 235 00 1 167 00
Korting toegestaan KOJ 65 00 1 102 00
28 Tjek geweier KBJ 1 235 00 2 337 00
Korting toegestaan gekanselleer AJ 65 00 2 402 00
29 Rente ontvang AJ 15 00 2 417 00
Informele assessering 12.1 Algemene Grootboek LB bladsy 233
Tyd: 40 minute
Algemene Grootboek van Du Toit Handelaars
2019 2019
Nov 1 Saldo a/b 310 400 00 Nov 30 Krediteurekontrole 3 KAJ1 3 310 00
30 Bank 3 KBJ1 3 3 225 00 Koste van verkope 3 DJ1 3 7 800 00
Krediteurekontrole 3 KJ1 3 6 240 00 Koste van verkope 3 KOJ1 3 5 500 00
Koste van verkope 33 DAJ1 3 350 00
(15)

2019 2019
Nov 1 Saldo a/b 3 742 50 Nov 30 Bank en korting toegestaan 3 KOJ1 3 3 200 00
30 Bank 3 KBJ1 3 127 00 Debiteurekorting 3 DAJ1 3 560 00
Verkope 3 DJ1 3 12 480 00 Joernaalkrediete 3 AJ1 3 75 00
Joernaaldebiete 3 AJ1 3 27 40 Saldo o/b 3 9 541 90
13 376 90 13 376 90
2019
Des 1 Saldo a/b 3 9 541 90
(15)
Dt Toerusting Kt
2019 3 2019
30 Krediteurekontrole 3 KJ1 3 2 370 00
(5)
2019 2019
Nov 30 Diverse terugsendings 3 KAJ1 3 1 030 00 Nov 1 Saldo a/b 3 3 508 10
3
Bank en korting ontvang 3 KBJ1 3 5 980 00 30 Diverse aankope 3 KJ1 21 513 00
Joernaaldebiete 3 AJ1 3 32 00 Joernaalkrediete 3 AJ1 3 350 00
Nominale rekeninge(11)
Dt Verkope Kt
2019
Nov 1 Saldo a/b 3 5 150 00
30 Bank 3 KOJ1 3 8 800 00
Debiteurekontrole 3 DJ1 3 12 480 00

(5)
2019 2019
20 Bank 3 KBJ1 3 520 00
30 Krediteurekontrole 3 KJ1 3 318 00

(8)
Dt Korting Ontvang Kt
2019
30 Krediteurekontrole 3 KBJ 3 299 00
(3)
Dt Debiteurekorting Kt
2019
31 Debiteurekontrole 3 DAJ1 3 560 00
(3)

Informele assessering 12.2 Debiteuregrootboek LB bladsy 234
Tyd: 25 minute
Debiteuregrootboek van Swartland Bpk
S Swart D1
2018
3 Kwitansie 3 KOJ 3 3 100 00 145 60
Kwitansie (korting toegestaan) 3 KOJ 35 00 140 60
8 Fout reggestel 3 AJ 3 3 220 50 361 10
10 Faktuur 3 DJ 3 3 450 00 811 10
Kleinkasbewys 45 00 856 10
12 Kredietnota 3 DAJ 3 3 120 00 736 10
15 Tjek geweier 3 KBJ 3 3 100 00 836 10
Korting gekanselleer 3 AJ 3 35 00 841 10
21 Rente ontvang 3 AJ 3 38 00 849 10
25 Kwitansie 3 KOJ 3 3 509 46 339 64
Oninbare skuld 3 AJ 3 3339 64 30 00
Nota aan onderwyser: Die transaksie op die 30ste moet nie ingesluit word nie. Tel 1 punt by as dit
nie voorkom nie.
Informele assessering 12.3 Transaksie-ontledings LB bladsy 235
Tyd: 40 minute
Ontleding van transaksies
Hulp Vergelyking Algemene Grootboek

No. joernaal Brondokument A OE L Rekening gedebiteer Rekening gekrediteer Bedrag
1. DJ Duplikaatfaktuur 3 3 +685 3 +257 – Debiteurekontrole Verkope 3 685 00
3 –428 Koste van Verkope Handelsvoorraad 3 428 00
2. KOJ Duplikaatkwitansie 3 3 –685 3 –32 – Bank Debiteurekontrole 3 653 00
3 +653 Korting Toegestaan Debiteurekontrole 3 32 00
3. KBJ Geweierde tjek 3 3 +685 3 +32 – Debiteurekontrole Bank 3 653 00
AJ Joernaalstrokie 3 3 –653 Debiteurekontrole Korting Toegestaan 3 32 00
4. AJ Joernaalstrokie 3 3 +12 3 +12 – Debiteurekontrole Rente Ontvang 3 12 00
5. AJ Joernaalstrokie 3 3 –780 3 –780 – Onttrekkings Handelsvoorraad 3 780 00
6. AJ Joernaalstrokie 3 – 3 –60 3 +60 Rente Betaal Krediteurekontrole 3 60 00
7. KOJ Duplikaatkwitansie 3 3 +448 3 +448 – Bank Oninbare Skulde Ingevorder 3 448 00
8. KBJ Tjekteenblad 3 3–2 000 3 +180 3–2 180 Krediteurekontrole Bank 3 2 000 00
Krediteurekontrole Korting Ontvang 3 180 00
9. KAJ Debietnota 3 3 –687 0 3 –687 Krediteurekontrole Handelsvoorraad 3 687 00
10. KOJ Duplikaatkwitansie 3 3 –620 3 –372 – Bank Debiteurekontrole 3 248 00
AJ Joernaalstrokie 3 3 +248 Oninbare Skulde Debiteurekontrole 3 372 00
3+3 150
11. AJ Joernaalstrokie 3 –3 150 – – Toerusting Handelsvoorraad 3 3 150 00

Nota aan onderwyser: 1 punt word toegeken vir die joernaal en die brondokument saam. 1 punt vir die debiet en die krediet
wat korrek is.

HOOFSTUK 13
Belasting op toegevoegde waarde (BTW)
In hierdie hoofstuk is dit belangrik dat leerders die basiese beginsels van
BTW begryp en weet wat die verskil tussen inset- en uitsetbelasting is.
Leerder moet ook in staat wees om basiese BTW-berekeninge te doen. Die
formules (asook hulle afleidings) wat vir BTW-berekeninge gebruik word,
word in hierdie hoofstuk gegee, maar dit is baie belangrik dat die leerders
begryp hoe die formules opgemaak word en dat hulle nie bloot die formules
leer nie. As hulle nie weet hoe mens by die formules uitkom nie, sal hulle
dalk deurmekaar raak in ’n toets of eksamen en die formules verkeerd
toepas.
1. Prys wat die kliënt gevra word (insluitend BTW) = R50 × 114% = R57
2. R57
3. R7
Transaksie Insetbelasting Uitsetbelasting

1. R112
2. R700
3. R98
4. R140
5. R210
Totaal R350 R910
BTW betaalbaar = uitsetbelasting – insetbelasting

= R910 – R350
= R560
Verkoopsprys van hardloopskoene, BTW ingesluit = R400 × 114%

= R456
Verkoopsprys van sokkerskoene, BTW ingesluit = R500 × 114%
= R570

prys (BTW ingesluit)
Prys van Oak-bans (BTW uitgesluit) = 114%
R969
= 114%
= R850
BTW op Oak-bans = prys (BTW ingesluit) – prys (BTW uitgesluit)
= R969 – 850
= R119
Prys van Rayleys (BTW uitgesluit) = 114%
R1 026
= 114%
= R900
BTW op Rayleys = prys (BTW ingesluit) – prys (BTW uitgesluit)
= R1 026 – 900
= R126
Rekenaarskerm Prys (BTW uitgesluit) Prys (BTW ingesluit)

AP 2000 – 15 duim R789 R899
SQ 3200 – 15 duim R964 R1 099
AP 2200 – 17 duim R2 806 R3 199
SQ 4500 – 17 duim R3 504 R3 995
Nemo Troeteldierwinkel Nemo Troeteldierwinkel Nemo Troeteldierwinkel

Kontantverkopestrokie no. 001 Kontantverkopestrokie no. 002 Kontantverkopestrokie no. 003
Totaal (BTW uitg.) R12,86 Totaal (BTW uitg.) R22,57 Totaal (BTW uitg.) R35,00
BTW @ 14% R1,80 BTW @ 14% R3,16 BTW @ 14% R4,90
Totaal (BTW ing.) R14,66 Totaal (BTW ing.) R25,73 Totaal (BTW ing.) R39,90
1. BTW terugbetalingsbedrog
2. R12,5 miljoen
3. Die bedrog het die registrasie van denkbeeldige ondernemings as
BTW-geregistreerde ondernemers by SAID behels, met die doel om
bedrieglik terugbetalings te eis.
4. Hulle het opgehou om terugbetalings aan daardie ondernemings te
maak.
5. Die verdagtes het probeer om SAID-beamptes te betrek en om te koop
om die terugbetalingseise uit te betaal.
6. Die klagtes teen die aangeklaagdes sluit bedrog, korrupsie en onwettige
handeldrywing in.
7. SAID het sy prosedures vir die registrasie van entiteite as BTW-
geregistreerde ondernemings aansienlik strenger gemaak.

Tyd 15 minute
1. Prys van horlosie van Timekeepers (BTW ingesluit) = R480 × 114%
= R547,20
Nomsa moet die horlosie by Stiptelike Handelaars koop – hulle
prys is R34,20 goedkoper. (5)
2. Prys van die TV (BTW uitgesluit) = 114%
R3 990
= 114%
= R3 500
BTW van die TV = prys (BTW ingesluit) – prys (BTW uitgesluit)
= R3 990 – R3 500
= R490 (6)
3. Prys van die sakrekenaar (BTW ingesluit) = R120 × 114%
= R136,80 (4)
Assesseringstaak: Navorsingsprojek LB bladsy 248
Gebruik afskrifte van die rubriek hieronder om leerders se BTW-projekte te

assesseer.
Assesseringsrubriek: Navorsingsprojek – BTW

Naam:
Kriteria Uitstekend Goed Gemiddeld Nie bereik nie Punt
Die belangrikheid van Uitstekende Goeie verduideliking (3) Gemiddelde Onduidelike of
belasting verduideliking (4) verduideliking (2) verwarrende
verduideliking (1)
Verskillende soort Uitstekende Goeie verduideliking (3) Een of twee tipes Hoogstens een soort
belasting verduideliking (4) belasting uit die belasting verduidelik (1)
verduideliking
weggelaat (2)
Die geskiedenis van BTW Uitstekend, interessante Goed, meeste feite Gemiddeld, daar Baie min inligting word
inligting (4) gedek (3) is gapings in die gegee; verwarrend (1)
verduideliking (2)
Items wat BTW-vrygeskeld Uitstekende verduideliking, Goeie verduideliking, Verduideliking gedeeltelik Verduideliking
is en nulkoersitems baie goeie voorbeelde, voorbeelde, korrek, ontleding van verwarrend, ontleding
kasregisterstrokie baie kasregisterstrokie goed kasregisterstrokie vaag of geen ontleding
goed ontleed (5–7) ontleed (3–4) onvolledig (2–3) van kasregisterstrokie
nie (1)
Diagram om die volgende Uitstekende diagram wat Goeie diagram wat Diagram verwarrend op Diagram verwarrend;
te verduidelik: help om die drie konsepte help twee van die plekke; een van die drie geen van die konsepte is
• belasting op goed te verduidelik (6–9) drie konsepte goed te konsepte redelik goed ordentlik verduidelik nie (1)
toegevoegde waarde verduidelik (3–5) verduidelik (2–3)
• insetbelasting
• uitsetbelasting
Registrasie vir BTW Uitstekende werk (4) Goeie werk (3) Gemiddelde werk (2) Onduidelike en
en etiese aspekte van verwarrende poging (1)
belasting
Tegniese gehalte van die Uitstekende projek (4) Goeie projek (3) Gemiddelde projek (2) Min of geen poging met
projek die projek nie (1)
Bronne (bibliografie) Uitstekende verskeidenheid 'n Paar goeie bronne (3) Een bron (1) Geen bronne (0)
van bronne (4)
Totaal: /40

HOOFSTUK 14
Salarisse en lone
1. Jaar 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Aanvangsalaris
(per jaar) R84 000 R84 000 R87 000 R90 000 R93 000 R97 000 R101 000
Verhoging – R3 000 R3 000 R3 000 R4 000 R4 000 R4 000
Maksimum salaris
per jaar R84 000 R87 000 R90 000 R93 000 R97 000 R101 000 R105 000
2. Palesa se salaris in 2020: R90 000 ÷ 12 = R7 500 per maand
3. Palesa se salaris in 2014: R105 000 ÷ 12 = R8 750 per maand
1. Paul se bruto loon: R20 × 40 = R800

2. Paul se totale aftrekkings: R250 + 40 + 10 = R300
3. Paul se netto loon: R800 – 300 = R500
Salarisjoernaal van Monty Handelaars vir die maand geëindig 31 Januarie 2016 SJ1
Aftrekkings Werkgewer se bydrae
Bruto Pensioen Mediese Netto Mediese
Werknemer salaris fonds WVF fonds LBS Totaal salaris Tjek no. fonds WVF Totaal
K Xoseka 5 000 300 25 100 1 175 1 600 3 400 481 100 25 125
G Malan 4 200 252 21 160 987 1 420 2 780 482 160 25 185
T Block 5 800 348 29 220 1 363 1 960 3 840 483 220 25 245
15 000 900 75 480 3 525 4 980 10 020 480 75 555
Salarisjoernaal van Pegasus BK vir die maand geëindig 31 Maart 2016 SJ3
Bruto Pensioen Mediese Vakbond Netto Pensioen
Werknemer salaris fonds fonds lidmaatskap LBS Totaal salaris Tjek no. fonds Totaal
J Botha 7 000 140 60 10 1 400 1 610 5 390 492 140 140
C Walder 5 600 112 300 10 784 1 206 4 394 493 112 112
P Mslambo 8 500 170 120 10 1 955 2 255 6 245 494 170 170
21 100 422 480 30 4 139 5 071 16 029 422 422

Lonejoernaal van Protea Handelaars vir die week geëindig 20 Januarie 2016 LJ4
Bruto Pensioen Med. Netto Pensioen
Werknemer Ure Koers Bedrag Ure Koers Bedrag loon fonds fonds WVF LBS Totaal loon fonds WVF Totaal
G Smith 40 24 960 – 36 – 960 48 14 6 192 260 700 96 6 102
M Ntini 36 30 1 080 – 45 – 1 080 54 14 6 216 290 790 108 6 114
H Gibbs 40 20 800 10 30 300 1 100 40 14 6 220 280 820 80 6 86
3 140 142 42 18 628 830 2 310 284 18 302
Lonejoernaal van Protea Handelaars vir die week geëindig 27 Januarie 2016 LJ4
G Smith 40 24 960 5 36 180 1 140 48 14 6 228 296 844 96 6 102
M Ntini 38 30 1 140 10 45 450 1 590 57 14 6 318 395 1 195 114 6 120
H Gibbs 40 20 800 – 30 – 800 40 14 6 160 220 580 80 6 86
3 530 145 42 18 706 911 2 619 290 18 308
1. Kontantbetalingsjoernaal van Monty Handelaars vir Januarie 2016 KBJ1

Diverse rekeninge
Dok. no. Dag Naam van begunstigde Bank Bedrag Besonderhede Fol.
481–483 31 Werknemers 10 020 00 10 020 00 Krediteure vir salarisse B7
484 CT Pensioenfonds 900 00 900 00 Pensioenfonds B3
485 Goeie Gesondheid Mediese Skema 960 00 960 00 Mediesefonds B5
486 SAID 3 525 00 3 525 00 SA Inkomstedienste (LBS) B6
487 WVF 150 00 150 00 Werkloosheidversekeringsfonds B4
15 555 00 15 555 00
B2
2. Algemene Grootboek van Monty Handelaars

Dt Bank B2 Kt
2016
Jan 31 Totale betalings KBJ1 15 555 00
Dt Pensioenfonds B3 Kt
2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 900 00 Jan 31 Salarisse SJ1 900 00

Dt WVF B4 Kt
2016 2016
WVF-bydraes SJ1 75 00
150 00 150 00
Dt Mediesefonds B5 Kt
2016 2016
Mediesefondsbydraes SJ1 480 00
960 00 960 00
Dt SAID (LBS) B6 Kt
2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 3 525 00 Jan 31 Salarisse SJ1 3 525 00
Dt Krediteure vir salarisse B7 Kt

2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 10 020 00 Jan 31 Salarisse SJ1 10 020 00
Nominale rekeninge
Dt Salarisse N6 Kt
2016
Jan 31 Bruto salarisse SJ1 15 000 00
Dt Mediesefondsbydraes N7 Kt
2016
Jan 31 Mediesefonds SJ1 480 00
Dt WVF-bydraes N8 Kt
2016
Jan 31 WVF SJ1 75 00

2016 –15 000 Salarisse – uitgawe +900 Pensioenfonds las vermeerder
Jan +75 WVF las vermeerder
+480 Mediesefonds las vermeerder
+3 525 SAID (LBS) las vermeerder
+10 020 Krediteure vir salarisse las vermeerder
–480 Mediesefondsbydraes – uitgawe +480 Mediesefonds las vermeerder
–75 WVF-bydraes – uitgawe +75 WVF las vermeerder
–15 555 Kontant in die bank –10 020 Krediteure vir salarisse las verminder
verminder –900 Pensioenfonds las verminder
–960 Mediesefonds las verminder
–3 525 SAID (LBS) las verminder
–150 WVF las verminder

1. Kontantbetalingsjoernaal van Pegasus BK vir Maart 2016 KBJ3

Diverse rekeninge
492–494 31 Werknemers 16 029 00 16 029 00 Krediteure vir salarisse B7
495 Liberty Pensioenfonds 844 00 844 00 Pensioenfonds B3
496 Medsure Mediesefonds 480 00 480 00 Mediesefonds B5
497 SAID 4 139 00 4 139 00 SAID (LBS) B6
498 All-in-one Personeelvereniging 30 00 30 00 Personeelvereniging B4
21 522 00 21 522 00
B2
2. Algemene Grootboek van Pegasus BK

Dt Bank B2 Kt
2016
Mrt 31 Totale betalings KBJ3 21 522 00
2016 2016
Mrt 31 Bank KBJ3 844 00 Mrt 31 Salarisse SJ3 422 00
Pensioenfondsbydraes SJ3 422 00
844 00 844 00
Dt Vakbondlidmaatskap B4 Kt
2016 2016
2016 2016
Dt SAID (LBS) B6 Kt
2016 2016
Mrt 31 Bank KBJ3 4 139 00 Mrt 31 Salarisse SJ3 4 139 00
2016 2016
Mrt 31 Bank KBJ3 16 029 00 Mrt 31 Salarisse SJ3 16 029 00
Nominale rekeninge
Dt Salarisse N6 Kt
2016
Mrt 31 Bruto salarisse SJ3 21 100 00
Dt Pensioenfondsbydraes N7 Kt
2016
Mrt 31 Pensioenfonds SJ3 422 00

1. Kontantbetalingsjoernaal van Protea Handelaars vir Januarie 2016 KBJ1
Dok. Krediteure Diverse rekeninge

no. Dag Naam van begunstigde Bank vir lone Bedrag Besonderhede Fol.
60 6 Kontant 2 670 00 2 670 00
76 13 Kontant 2 600 00 2 600 00
94 20 Kontant 2 310 00 2 310 00
116 27 Kontant 2 619 00 2 619 00
130 31 GP Pensioenfonds 1 731 00 1 731 00 Pensioenfonds B3
131 Bly Fiks Mediesefonds 168 00 168 00 Mediesefonds B5
132 WVF 144 00 144 00 WVF B4
133 SAID 2 754 00 2 754 00 SAID (LBS) B6
14 996 00 10 199 00 4 797 00
B2 B8
2. Algemene Grootboek van Protea Handelaars

Dt Bank B2 Kt
2016
Jan 31 Totale betalings KBJ1 14 996 00
2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 1 731 00 Jan 6 Lone LJ1 150 00
Pensioenfondsbydraes LJ1 300 00
13 Lone LJ2 140 00
20 Lone LJ3 142 00
27 Lone LJ4 145 00
1 731 00 1 731 00
Dt WVF B4 Kt
2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 144 00 Jan 6 Lone LJ1 18 00
WVF-bydraes LJ1 18 00
13 Lone LJ2 18 00
20 Lone LJ3 18 00
27 Lone LJ4 18 00
144 00 144 00

2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 168 00 Jan 6 Lone LJ1 42 00
13 Lone LJ2 42 00
20 Lone LJ3 42 00
27 Lone LJ4 42 00
168 00 168 00
Dt SAID (LBS) B6 Kt
2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 2 754 00 Jan 6 Lone LJ1 720 00
13 Lone LJ2 700 00
20 Lone LJ3 628 00
27 Lone LJ4 706 00
2 754 00 2 754 00
Dt Krediteure vir Lone B8 Kt

2016 2016
Jan 31 Bank KBJ1 10 199 00 Jan 6 Lone LJ1 2 670 00
13 Lone LJ2 2 600 00
20 Lone LJ3 2 310 00
27 Lone LJ4 2 619 00
10 199 00 10 199 00
Nominale rekeninge
Dt Lone N5 Kt
2016
Jan 6 Bruto lone LJ1 3 600 00
13 Bruto lone LJ2 3 500 00
13 770 00
2016
Jan 6 Pensioenfonds LJ1 300 00
13 Pensioenfonds LJ2 280 00
1 154 00

2016
Jan 6 WVF LJ1 18 00
13 WVF LJ2 18 00
20 WVF LJ3 18 00
27 WVF LJ4 18 00
72 00
1. Salarisjoernaal van Mandla Winkels vir die maand geëindig 31 Mei 2016 SJ1
Bruto Pensioen Mediese Personeel Netto Pensioen Mediese
Werknemer salaris fonds LBS fonds vereniging Totaal salaris Tjek no. fonds fonds Totaal
J Mtala 4 800 240 1 100 150 25 1 515 3 285 222 480 300 780
S Malinga 5 000 250 1 200 120 25 1 595 3 405 223 500 240 740
9 800 490 2 300 270 50 3 110 6 690 980 540 1 520
N6 B3 B6 B5 B4 B7 B3/N7 B5/N8
2. Kontantbetalingsjoernaal van Mandla Winkels vir Mei 2016 KBJ5

Diverse rekeninge
222-223 31 Werknemers 6 690 00 6 690 00 Krediteure vir salarisse B7
224 Future Wealth Pensioenfonds 1 470 00 1 470 00 Pensioenfonds B3
225 SAID 2 300 00 2 300 00 SAID (LBS) B6
226 Mediesefonds 810 00 810 00 Mediesefonds B5
227 United Personeelvereniging 50 00 50 00 Personeelvereniging B4
11 320 00 11 320 00
B2
3. Algemene Grootboek van Mandla Winkels

Dt Bank B2 Kt
2016
Mei 31 Totale betalings KBJ5 11 320 00
2016 2016
Mei 31 Bank KBJ5 1 470 00 Mei 31 Salarisse SJ5 490 00
Pensioenfondsbydraes SJ5 980 00
1 470 00 1 470 00
Dt SAID (LBS) B6 Kt
2016 2016
Mei 31 Bank KBJ5 2 300 00 Mei 31 Salarisse SJ5 2 300 00

2016 2016
Mei 31 Bank KBJ5 810 00 Mei 31 Salarisse SJ5 270 00
Mediesefondsbydraes SJ5 540 00
810 00 810 00
Dt Personeelvereniging B4 Kt
2016 2016
Mei 31 Bank KBJ5 50 00 Mei 31 Salarisse SJ5 50 00
2016 2016
Mei 31 Bank KBJ5 6 690 00 Mei 31 Salarisse SJ5 6 690 00
Nominale rekeninge
Dt Salarisse N6 Kt
2016
Mei 31 Bruto salarisse SJ5 9 800 00
2016
Mei 31 Pensioenfonds SJ5 980 00
Dt Mediesefondsbydraes N8 Kt
2016
Mei 31 Mediesefonds SJ5 540 00
1. Lonejoernaal van Palm Winkels vir die week geëindig 28 Julie 2016 LJ4
O Oak 40 25 1 000 4 50 200 1 200 75 50 24 180 329 871 150 24 174
A Ash 40 30 1 200 5 60 300 1 500 90 200 30 225 545 955 180 30 210
2 700 165 250 54 405 874 1 826 330 54 384
2. Kontantbetalingsjoernaal van Palm Winkels vir Julie 2016 KBJ1

no. Dag Naam van begunstigde Bank vir lone Bedrag Besonderhede Fol.
78 7 Kontant 1 675 00 1 675 00
93 14 Kontant 1 441 00 1 441 00
114 21 Kontant 1 743 00 1 743 00
133 28 Kontant 1 826 00 1 826 00
140 31 Beter Groei Pensioenfonds 1 845 00 1 845 00 Pensioenfonds B3
141 Beter Gesondheid Mediese Skema 1 000 00 1 000 00 Mediesefonds B5
142 WVF 400 00 400 00 WVF B4
143 SAID 1 500 00 1 500 00 SAID (LBS) B6
11 430 00 6 685 00 4 745 00
B2 B7

3. Algemene Grootboek van Palm Winkels
Dt Bank B2 Kt
2016
Jul 31 Totale betalings KBJ1 11 430 00
2016 2016
Jul 31 Bank KBJ1 1 845 00 Jul 7 Lone LJ1 150 00
14 Lone LJ2 135 00
21 Lone LJ3 165 00
28 Lone LJ4 165 00
1 845 00 1 845 00
2016 2016
14 Lone LJ2 250 00
21 Lone LJ3 250 00
28 Lone LJ4 250 00
1 000 00 1 000 00
Dt WVF B4 Kt
2016 2016
Jul 31 Bank KBJ1 400 00 Jul 7 Lone LJ1 50 00
14 Lone LJ2 44 00
21 Lone LJ3 52 00
28 Lone LJ4 54 00
400 00 400 00
Dt SAID (LBS) B6 Kt
2016 2016
14 Lone LJ2 330 00
21 Lone LJ3 390 00
28 Lone LJ4 405 00
1 500 00 1 500 00

Dt Krediteure vir Lone B7 Kt
2016 2016
Jul 31 Bank KBJ1 6 685 00 Jul 7 Lone LJ1 1 675 00
14 Lone LJ2 1 441 00
21 Lone LJ3 1 743 00
28 Lone LJ4 1 826 00
6 685 00 6 685 00
Nominale rekeninge
Dt Lone N5 Kt
2016
Jul 7 Bruto lone LJ1 2 500 00
10 000 00
2016
Jul 7 Pensioenfonds LJ1 300 00
1 230 00
2016
Jul 7 WVF LJ1 50 00
14 WVF LJ2 44 00
21 WVF LJ3 52 00
28 WVF LJ4 54 00
200 00
Algemene Grootboek van Ascot Handelaars

Dt Pensioenfonds Kt
2016 2016
Des 31 Bank 8 700 00 Des 1 Lone 450 00
Pensioenfondsbydraes 900 00
8 Lone 450 00
15 Lone 450 00
22 Lone 400 00
29 Lone 400 00
31 Salarisse 750 00
Pensioenfondsbydraes 1 500 00
8 700 00 8 700 00

Dt Mediesefonds Kt
2016 2016
Des 31 Bank 6 600 00 Des 1 Lone 500 00
Mediesefondsbydraes 500 00
8 Lone 500 00
15 Lone 500 00
22 Lone 500 00
29 Lone 500 00
31 Salarisse 800 00
6 600 00 6 600 00
Dt SAID (LBS) Kt
2016 2016
Des 31 Bank 11 600 00 Des 1 Lone 1 800 00
8 Lone 1 800 00
15 Lone 1 800 00
22 Lone 1 600 00
29 Lone 1 600 00
31 Salarisse 3 000 00
11 600 00 11 600 00
Dt Krediteure vir Lone Kt

2016 2016
Des 31 Bank 29 750 00 Des 1 Lone 6 250 00
8 Lone 6 250 00
15 Lone 6 250 00
22 Lone 5 500 00
29 Lone 5 500 00
29 750 00 29 750 00
Dt Krediteure vir salarisse Kt

2016 2016
Des 31 Bank 10 450 00 Des 31 Salarisse 10 450 00

Nominale rekeninge
Dt Lone Kt
2016
Des 1 Saldo a/b 420 000 00
Bruto lone 9 000 00
8 Bruto lone 9 000 00
463 000 00
Dt Salarisse Kt
2016
Des 1 Saldo a/b 165 000 00
31 Bruto salarisse 15 000 00
180 000 00
Dt Pensioenfondsbydraes Kt
2016
Pensioenfonds 900 00
8 Pensioenfonds 900 00
31 Pensioenfonds 1 500 00
60 800 00
Dt Mediesefondsbydraes Kt
2016
Mediesefonds 500 00
8 Mediesefonds 500 00
35 300 00
Salaris vir die jaar: R20 000 × 12 = R240 000

Mary se belasbare inkomste val in die R235 001–R325 000 belastingkategorie
op die belastingtabel.
Belasting voor kortings: R48 250 + 30% van die bedrag bo R235 000
= R48 250 + 30% van (R240 000 – R235 000)
= R48 250 + (30% × R5 000)
= R48 250 + R1 500
= R49 750

Mary is 66 jaar oud en geregtig op ’n primêre korting van R10 755 asook ’n
bykomende korting van R6 012.
Belastinglas vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012:
R49 750 – (R10 755 + R6 012) = R32 983
Maandelikse LBS aftrekking: R32 983 ÷ 12 = R2 748,58
1. Kongres van Suid-Afrikaanse Vakbonde (Congress of South African Trade

Unions) (Cosatu)
Die Suid-Afrikaanse Kommersiële Spysenierings- en Verbonde
Werkersvakbonde (The South African Commercial, Catering and Allied
Workers Unions) (Saccawu)
2. • “Wal-Mart is een van die slegste werkgewers in die wêreld in terme
van hulle teenkanting teen vakbonde.”
• “Wal-Mart is ’n bekende anti-vakbond-maatskappy wat sy
bestuurders oplei om werksplekke vakbondvry te hou.”
• “Wal-Mart is gelys in Human Rights Watch, ’n menseregte-
waghondgroep, se verslae oor die aggressiwiteit van sy aktiwiteite
teen vakbonde en dat dit werknemers onwettig dophou om alle
pogings tot vakbondvorming uit te skakel.”
3. Die oortredings ten opsigte van lone, oortyd en (werks-) ure
4. Wal-Mart betaal vrouens minder as mans en vrouens is minder geneig
om bevorder te word as mans.
5. a. Die “gebruik van kinderarbeid” en die “die betaling van
armoede-lone”
b. Wal-Mart is die wêreld se grootste kleinhandelaar en geweldig
sterk/magtig. Dit is waarom hulle die pryse wat hulle bereid is om
te betaal aan verskaffers kan voorskryf, iets wat bygedra het daartoe
dat verskaffers onetiese arbeidspraktyke gebruik ten einde koste tot
’n minimum te besnoei.
6. “Verwalmartisering” kan omskryf word as die gebruik van onetiese,
immorele en diskriminerende arbeidspraktyke (soortgelyk aan hoe
Wal-Mart dit doen).
Tyd: 35 minute
1. Salarisjoernaal van Olympic Handelaars vir die maand geëindig 31 Desember 2016 SJ12
Aftrekking Werkgewer se bydrae
Bruto Pensioen Mediese Personeel Netto Tjek Pensioen Mediese
Werknemer salaris fonds WVF fonds vereniging LBS Totaal salaris no. fonds WVF fonds
H Sepeng 3 4 000 3 320 34 3 80 3 15 3 800 1 219 3 2 781 3 418 3 640 34 3 80
H Cloete 3 5 800 3 464 36 3 60 3 15 3 1 450 1 995 3 3 805 3 419 3 928 36 3 60
M Jones 3 6 000 3 480 36 3 80 3 15 3 1 500 2 081 3 3 919 3 420 3 960 36 3 80
15 800 1 264 16 220 45 3 750 5 295 10 505 2 528 16 220

(33)

2. Kontantbetalingsjoernaal van Olympic Handelaars vir Desember 2016 KBJ12
Diverse rekeninge
144444424444443
418–420 31 Werknemers 3 10 505 00 10 505 00 Krediteure vir salarisse 3 B1
421 Olympic Pensioenfonds 3 3 792 00 3 792 00 Pensioenfonds 3 B2
422 WVF 3 32 00 32 00 Werkloosheidversekeringsfonds 3 B3
3 Goeie Gesondheid
423 Mediesefonds 3 440 00 440 00 Mediesefonds 3 B4
424 Olympic Personeelvereniging 3 45 00 45 00 Personeelvereniging 3 B5
425 SAID 33 750 00 3 750 00 SA Inkomstedienste (LBS) 3 B6
(13)
3. Algemene Grootboek van Olympic Handelaars

2016 2016
Des 31 Bank 3 KBJ12 3 3 792 00 Des 31 Salarisse 3 SJ12 3 1 264 00
Pensioenfondsbydraes 3 SJ12 3 2 528 00
3 792 00 3 792 00
(6)
2016 3 2016 3
Des 31 Bank 3 KBJ12 10 505 00 Des 31 Salarisse 3 SJ12 10 505 00
(4)
Nominale rekening
Dt Salarisse N6 Kt
2016 3 3
Des 31 Bruto salarisse 33 SJ12 15 800 00
(4)
1. Enige twee van die volgende verskille:
Lone Salarisse
Lone word weekliks betaal. Salarisse word maandeliks betaal.
Lone word gewoonlik in kontant betaal. Salarisse word gewoonlik per tjek betaal
of direk in 'n bankrekening in oorgeplaas.
Die bedrag word bepaal deur middel 'n Vaste, voorafbepaalde maandelikse
van tyd-werk of stukwerk-koerse. bedrag word betaal.
Loonwerkers ontvang bykomende Mense wat salarisse verdien mag
besoldiging vir oortydwerk. voordele ontvang, soos 'n bonus of 'n
behuisingsubsidie.

2. Loonadviesstrokie van Harriet Hampton vir die week geëeindig
26 Februarie 2020:
LOONADVIESSTROKIE
Naam: Harriet Hampton Week geëindig: 26 Februarie 2010
Posbeskrywing: Materiaalsnyer
Verdienste
Ure gewerk Koers Verdienste
Normale tyd 40 R22,50 R900,00
Oortyd 4 R33,75 R135,00
Bruto loon R1 035,00
LBS R42,45 WVF R 10,35
WVF R10,35
Totale aftrekkings R52,80 Totale bydraes R 10,35
Netto loon R982,20
3. Tabel wat die jaarlikse salarisse van Harold Hlope uiteensit:

Jaar aanvangsdatum Verhoging Jaarlikse salaris
1 Maart 2008 – R132 000
1 Maart 2009 R8 400 R140 400
1 Maart 2010 R8 400 R148 800
1 Maart 2011 R8 400 R157 200
1 Maart 2012 R8 400 R165 600
1 Maart 2013 R9 600 R175 200
1 Maart 2014 R9 600 R184 800
1 Maart 2015 R9 600 R194 400
1 Maart 2016 R9 600 R204 000
1 Maart 2017 R9 600 R213 600
Harold Hlope kan verwag om R184 800 te verdien vir die jaar wat
1 Maart 2014 begin.
4. Harold Hlope sal vanaf 1 Maart 2017 ’n salaris van R213 600 verdien.
5. Belasbare inkomste vir belastingjaar geëindig 28 Februarie 2010 = R140 400
Belasting voor kortings = R23 760 + 25% van die bedrag bo R132 000
= R23 760 + 25% van (R140 400 – R132 000)
= R23 760 + (25% × R8 400)
= R23 760 + R2 100
= R25 860
Harold Hlope is 43 jaar oud en hy is dus net geregtig op die primêre
korting van R9 756.
Inkomstebelasting betaalbaar vir die belastingjaar geëindig
28 Februarie 2010:
R25 860 – R9 756 = R16 104
6. LBS aftrekking per maand = R1612104 = R1 342
7. Harold Hlope se netto salaris vir Februarie 2010:
Bruto salaris = R14012400 = R11 700
Aftrekkings:
• LBS = R1 342
• Pensioenfonds = 7,5% van bruto salaris = R11 700 × 7,5% = R877,50
• Mediesefonds = R600 + (R600 × 10%) = R660
• Personeelvereniging = R80 + 10 = R90
• WVF = 1% van bruto salaris = R11 700 × 1% = R117

Bruto salaris R11 700,00
Min: Aftrekkings R3 086,50
LBS R1 342,00
Pensioenfonds R877,50
Mediesefonds R660,00
Personeelvereniging R90,00
WVF R117,00
Netto salaris R8 613,50
8. Totale koste aan Khune Handelaars vir hulle indiensname van Harold
Hlope vir Februarie 2010:
Bruto salaris R11 700,00
Tel by: Werkgewer se bydraes R2 093,25
Pensioenfonds (R877,50 × 1,5) R1 316.25
Mediesefonds R660,00
WVF R117,00
Totale koste van indiensname R13 793,25
9. Kontrolelys vir betaalrolkontroles:

• Hou volledige personeellêers vir alle werknemers.
• Beperk toegang tot personeellêers.
• Gebruik gedetailleerde volledige tydkaarte om werknemers se
werksure op te teken, insluitend oortyd.
• Tydkaarte moet deur ’n toesighouer geteken word.
• Tydoptekeningstelsels moet deeglik gekontroleer word.
• Salaris- en loonberekeninge moet nagegaan word.
• Gewone werknemers moet met direkte deposito’s betaal word.
• Kontrolleer die betaallys gereeld om seker te maak dat alle
werknemers bestaan en bona fide werknemers is.
10. Die volgende is sommige van die stappe wat Khaya kon geneem het om
’n gelukkige, etiese en hardwerkende omgewing in sy onderneming te
bevorder. Hy sou waarskynlik:
• ’n etiese kode vir die onderneming ontwikkel en geïmplementeer het.
• die werknemers gevra het om hom te help om die etiese kode vir die
onderneming op te stel.
• sy werknemers met respek behandel het, en hulle aangemoedig het
om mekaar met respek te behandel
• waardering vir sy werknemers getoon het
• lojaliteit, eerlikheid en integriteit getoon het
• op ’n professionele en hoflike manier opgetree het
• verseker het dat al sy werknemers werkskontrakte gehad het en dat
hulle die terme van die kontrakte verstaan het.
• sy werknemers meer as die standaardkoers vir die industrie betaal het
• vir die werknemers bonusse aangebied en betaal het
• verseker het dat alle oortyd vrywillig was, dat dit korrek opgeteken is
en teen ’n gepaste koers betaal is
• verseker het dat gepaste gesondheid- en veiligheidsregulasies onderhou is
• ander voordele aangebied het, soos gratis tee en koffie, koek op
Vrydae, personeelpartytjies van tyd tot tyd, werknemer van die
maand-toekennings, ens.

Spesiale taak – Werk met EMP201: Projek 14.3 LB bladsy 294
Werknemer Salaris LBS VOH WVF

W Wilkens R6 000 R900 R60 R120
K Khumalo R6 400 R960 R64 R128
P Peters R5 800 R870 R58 R116
Totaal R18 200 R2 730 R182 R364
Nota
Dit is ’n ou EMP201-vorm en word slegs gebruik om jou te wys hoe om die
korrekte velde te voltooi.

HOOFSTUK 15 Finansiële rekeningkunde van ’n alleen
handelaar – Finale rekeninge en jaareinde-aansuiwerings
1. Algemene Joernaal van Magubeni Sport vir Februarie 2019 AJ12

Dag Besonderhede Fol. Debiet Krediet Debiet Krediet Debiet Krediet
Feb 28 Verkope N1 6 830 00
(Sluitingsoordrag)
Verkope N1 1 313 170 00
Handelsrekening F1 1 313 170 00
(Sluitingsoordrag)
(1 320 000 – 6 830)
Handelsrekening F1 942 857 00
(Sluitingsoordrag)
Wins-en-verlies-rekening F2 370 313 00
(Bruto wins oorgebring)
(1 313 170 – 942 857)
(Sluitingsoordrag)
Water en Elektrisiteit N6 5 013 00
Lone N8 60 000 00
Advertensies N10 642 00
(Sluitingsoordrag)
(Netto wins oorgebring)
(370 313 + 14 400 – 127 933)
(Sluitingsoordrag)

2. Algemene Grootboek van Magubeni Sport
Dt Kapitaal B1 Kt
2019 2019
Feb 28 Onttrekkings AJ12 72 000 00 Feb 28 Saldo a/b 184 470 00
Saldo o/b 369 250 00 Wins-en-verlies AJ12 256 780 00
441 250 00 441 250 00
Mrt 1 Saldo a/b 369 250 00
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 72 000 00 Feb 28 Kapitaal AJ12 72 000 00
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2019 2019
Feb 28 Debiteurekorting AJ12 6 830 00 Feb 28 Saldo a/b 1 320 000 00
Handelsrekening AJ12 1 313 170 00
1 320 000 00 1 320 000 00

2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 942 857 00 Feb 28 Handelsrekening AJ12 942 857 00
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 6 830 00 Feb 28 Verkope AJ12 6 830 00
2019 2019
Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 14 400 00 Feb 28 Saldo a/b 14 400 00
Dt Telefoon N5 Kt
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 4 560 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 4 560 00
2019 2019

2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 518 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 518 00
Dt Lone N8 Kt
2019 2019
Dt Salarisse N9 Kt
2019 2019
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 642 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 642 00
2019 2019
Dt Handelsrekening F1 Kt
2019 2019
Feb 28 Koste van verkope AJ12 942 857 00 Feb 28 Verkope AJ12 1 313 170 00
Wins-en-verlies AJ12 370 313 00
1 313 170 00 1 313 170 00
Dt Wins-en-Verlies-rekening F2 Kt
2019 2019
Feb 28 Telefoon AJ12 4 560 00 Feb 28 Handelsrekening AJ12 370 313 00
Water en elektrisiteit AJ12 5 013 00 Huurinkomste AJ12 14 400 00
Skryfbehoeftes AJ12 518 00
Lone AJ12 60 000 00
Salarisse AJ12 50 000 00
Advertensies AJ12 642 00
Versekering AJ12 7 200 00
384 713 00 384 713 00
Die bedrag van R256 780 is dus die netto wins wat nou oorgebring word vanaf die Wins-en-Verlies-
rekening na die Kapitaal-rekening.

3.
Magubeni Sport
Na-afsluitingsproefbalans op 28 Februarie 2019
Kapitaal (184 470 + 256 780 + 72 000) B1 369 250 00
Grond en geboue B3 300 000 00
Bank B7 5 993 00
Wisselgeld B8 600 00
Kleinkas B9 100 00
385 030 00 385 030 00
Notas
• Let daarop dat die kapitaalbalans die nuwe saldo is (nadat netto wins
bygevoeg is en onttrekking afgetrek is).
• Let ook op dat daar geen Onttrekkings-rekening is nie, aangesien ons dit
gesluit het.
1. Algemene Joernaal van Rudolph Meubileerders vir Junie 2020 AJ12

Jun 30 Verkope N1 5 310 00
(Sluitingsoordrag)
Verkope N1 1 074 690 00
(Sluitingsoordrag) (1 080 000 – 5 310)
Handelsrekening 720 000 00
Koste van verkope 720 000 00
(Sluitingsoordrag)
(1 074 690 – 720 000)
(Sluitingsoordrag)
Lone en salarisse N10 71 800 00
(Sluitingsoordrag)

(354 690 + 18 920 – 101 570)
(Sluitingsoordrag)
2. Algemene Grootboek van Rudolph Meubileerders

Dt Kapitaal B1 Kt
2020 2020
Jun 30 Onttrekkings AJ12 63 800 00 Jun 30 Saldo a/b 87 140 00
359 180 00 359 180 00
2020
Jul 1 Saldo a/b 295 380 00
2020 2020
Jun 30 Saldo a/b 63 800 00 Jun 30 Kapitaal AJ12 63 800 00
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2020 2020
Jun 30 Debiteurekorting AJ12 5 310 00 Jun 30 Saldo a/b 1 080 000 00
Handelsrekening AJ12 1 074 690 00
1 080 000 00 1 080 000 00

2020 2020
Jun 30 Saldo a/b 720 000 00 Jun 30 Verkope AJ12 720 000 00
2020 2020
Jun 30 Saldo a/b 5 310 00 Jun 30 Verkope AJ12 5 310 00
2020 2020
Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 14 880 00 Jun 30 Saldo a/b 14 880 00

2020 2020
2020 2020
Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 830 00 Jun 30 Saldo a/b 830 00
Dt Telefoon N7 Kt
2020 2020
Jun 30 Saldo a/b 5 231 00 Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 5 231 00
2020 2020
2020 2020
Dt Lone en salarisse N10 Kt

2020 2020
2020 2020

2020 2020

2020 2020

2020 2020
Jun 30 Koste van verkope AJ12 720 000 00 Jun 30 Verkope AJ12 1 074 690 00
1 074 690 00 1 074 690 00
2020 2020
Jun 30 Telefoon AJ12 5 231 00 Jun 30 Handelsrekening AJ12 354 690 00
Water en elektrisiteit AJ12 4 989 00 Huurinkomste AJ12 14 880 00
Skryfbehoeftes AJ12 1 230 00 Korting ontvang AJ12 3 210 00
Lone en salarisse AJ12 71 800 00 Rente ontvang AJ12 830 00
Rente op lening AJ12 6 500 00
Korting toegestaan AJ12 1 380 00
373 610 00 373 610 00
Rudolph Meubileerders
Na-afsluitingsproefbalans op 30 Junie 2020
Kapitaal (87 140 + 272 040 – 63 800) B1 295 380 00
Bank B8 8 230 00
Kleinkas B10 100 00
378 710 00 378 710 00

1. Algemene Joernaal van Kirsten Handelaars vir Februarie 2018 AJ12

(Sluitingsoordrag)
Verkope N1 1 340 000 00
(Sluitingsoordrag) (1 350 720 – 10 720)
(Sluitingsoordrag)
(1 340 000 – 837 500)
Rente op vaste deposito N5 3 300 00
(Sluitingsoordrag)
Huuruitgawe N6 25 200 00
(Sluitingsoordrag)
(502 500 + 7 345 – 280 830)
(Sluitingsoordrag)
2. Algemene Grootboek van Kirsten Handelaars

Dt Kapitaal B1 Kt
2018 2018
322 670 00 322 670 00
2018
Mrt 1 Saldo a/b 268 670 00

2018 2018
Kirsten Handelaars

Kapitaal (93 655 + 229 015 – 54 000) B1 268 670 00
Vaste deposito: Eenheid Bank B5 30 000 00
Bank B8 10 185 00
Kleinkas B10 100 00
272 110 00 272 110 00
1. Algemene Joernaal van Dustbuster Skoonmaakdienste vir Februarie 2018 AJ12

Feb 29 Bedryfsinkomste N1 233 200 00
Rente op vaste deposito N2 800 00
(Sluitingsoordrag)
Materiaalkoste N3 59 720 00
Lone N8 68 000 00
Brandstof N10 6 920 00
(Sluitingsoordrag)
(234 000 – 160 220)
(Sluitingsoordrag)

2. Algemene Grootboek van Dustbuster Skoonmaakdienste
Dt Kapitaal B1 Kt
2018 2018
181 460 00 181 460 00
2018
Mrt 1 Saldo a/b 120 860 00
2018 2018
Nominale rekeninge
Dt Lopende Inkomste N1 Kt
2018 2018
Dt Rente op vaste deposito N2 Kt

2018 2018
Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 800 00 Feb 28 Saldo a/b 800 00
2018 2018
Dt Telefoon N4 Kt
2018 2018
2018 2018
2018 2018

2018 2018
Dt Lone N8 Kt
2018 2018
2018 2018
Dt Brandstof N10 Kt
2018 2018
2018 2018
Feb 28 Materiaalkoste AJ12 59 720 00 Feb 28 Bedryfsinkomste AJ12 233 200 00
Telefoon AJ12 5 830 00 Rente op vaste deposito AJ12 800 00
Water en elektrisiteit AJ12 5 210 00
Advertensies AJ12 3 830 00
Lone AJ12 68 000 00
Herstelwerk AJ12 2 910 00
Brandstof AJ12 6 920 00
234 000 00 234 000 00
3. Na-afsluitingsproefbalans van Dustbuster Skoonmaakdienste op 28 Februarie 2018

Kapitaal (107 680 + 73 780 – 60 600) B1 120 860 00
Vaste deposito: Eenheid Bank B5 10 000 00
Bank B7 5 320 00
126 940 00 126 940 00

Tyd: 40 minute
1. Algemene Joernaal van Dennis se Fietswinkel vir Junie 2017 AJ12
Jun 30 Verkope 3 5 660 00
Debiteurekorting 3 5 660 00
(Sluitingsoordrag)
Verkope 3 414 340 00
Handelsrekening 3 414 340 00
(Sluitingsoordrag) (420 000 – 5 660)
Koste van verkope 3 262 500 00
(Sluitingsoordrag)
Wins-en-verlies-rekening 3 151 840 00
(414 340 – 262 500)
Bedryfsinkomste 3 31 078 00
(Sluitingsoordrag)
Lone en salarisse 3 95 300 00
Huuruitgawe 3 25 200 00
Herstelwerk 3 1 145 00
Advertensies 3 4 210 00
Water en elektrisiteit 3 5 860 00
Telefoon 3 6 979 00
(Sluitingsoordrag)
Kapitaal 3 344 224 00
(151 840 + 31 078 – 138 694)
Kapitaal 3 18 000 00
Onttrekkings 3 18 000 00
(Sluitingsoordrag)
(25)
2. Algemene Grootboek van Dennis se Fietswinkel
Dt Kapitaal Kt
2017 2017
Jun 30 Onttrekkings AJ12 318 000 00 Jun 30 Saldo a/b 3126 906 00
171 130 00 171 130 00
2017
Jul 1 Saldo a/b 3153 130 00
(5)

Dt Onttrekkings Kt
2017 2017
Jun 30 Saldo a/b 318 000 00 Jun 30 Kapitaal AJ12 318 000 00
(2)
Nominale rekeninge
Dt Verkope Kt
2017 2017
Jun 30 Debiteurekorting AJ12 35 660 00 Jun 30 Saldo a/b 3420 000 00
Handelsrekening AJ12 33414 340 00
420 000 00 420 000 00
(4)
Dt Lopende Inkomste Kt
2017 3 2017 3
(2)
Dt Telefoon Kt
2017 3 2017 3
(2)
3. Dennis se Fietswinkel
Kapitaal (126 906 + 44 224 – 18 000) 33 153 130 00
Voertuie 3 60 600 00
Toerusting 3 25 900 00
Debiteurekontrole 3 4 773 00
Bank 3 6 447 00
Wisselgeld 3 600 00
Kleinkas 3 110 00
Krediteurekontrole 3 8 700 00
161 830 00 161 830 00
(10)
1. C.
2. E.
3. D.
4. B.
5. A.

Bateregister – Cunningham Handelaars

Item: Toyota-bakkie (CLK3456EC) Datum aangekoop: 1 Maart 2017
Algemene Grootboekrekening: Voertuie (B4)
Aangekoop van: JW Motors Kosprys: R90 000
Waardevermindering: 10% per jaar op kosprys
Jaarlikse Opgehoopte
Datum Berekeninge waardevermindering waardevermindering Drawaarde
01/03/2017 90 000 00
28/02/2018 90 000 × 10% 9 000 00 9 000 00 81 000 00
28/02/2019 90 000 × 10% 9 000 00 18 000 00 72 000 00
29/02/2020 90 000 × 10% 9 000 00 27 000 00 63 000 00
Bateregister – Cunningham Handelaars

Item: Rekenaar Datum aangekoop: 1 Maart 2017
Algemene Grootboekrekening: Toerusting (B5)
Aangekoop van: Computron Kosprys: R12 000
Waardevermindering: 15% per jaar op die verminderde saldo
Jaarlikse Opgehoopte
Datum Besonderhede waardevermindering waardevermindering Drawaarde
01/03/2017 12 000 00
28/02/2018 12 000 × 15% 1 800 00 1 800 00 10 200 00
28/02/2019 10 200 × 15% 1 530 00 3 330 00 8 670 00
29/02/2020 8 670 × 15% 1 300 50 4 630 50 7 369 50
1. Krediteurejoernaal van Du Toit Boerdery vir Maart 2016 KJ1

001 1 Baroda Motors 80 000 00 80 000 00 Voertuie B4
Algemene Joernaal van Du Toit Boerdery vir Februarie 2017 AJ12

Feb 28 Waardevermindering N20 12 000 00
op toerusting B6 12 000 00
(Waardevermindering op 15% op
kosprys)
Berekening
R80 000 × 15% = R12 000

2. Algemene Grootboek van Du Toit Boerdery
Dt Voertuie B4 Kt
2016
Mrt 1 Krediteurekontrole/Baroda Motors KJ1 80 000 00
Dt Opgehoopte Waardevermindering op Voertuie B5 Kt
2017
Feb 28 Waardevermindering AJ12 12 000 00
Nota
• Die inskrywing word aan die kredietkant as opgehoopte waardevermindering gedoen, want
voertuie is ’n negatiewe bate – dit verminder die waarde van bates – bates verminder aan die
kredietkant.
Nominale rekening
Dt Waardevermindering N20 Kt
2017 Opgehoopte waardevermindering 2017
Feb 28 op voertuie AJ12 12 000 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 12 000 00
Notas
• Waardevermindering word gedebiteer want dit is ’n toegeskryfde uitgawe en uitgawes
verminder eienaarsbelang aan die debietkant.
• Die Waardevermindering-rekening word afgesluit na die Wins-en-Verlies-rekening – dit is ’n uitgawe.

2016
Mrt 1 +80 000 00 Voertuie vermeerder +80 000 00 Krediteure vermeerder
2017 Drawaarde van voertuie Waardevermindering –
Feb 28 –12 000 00 verminder –12 000 00 uitgawe
Algemene Grootboek van Louw Handelaars

Dt Voertuie B4 Kt
2017
Mrt 1 Krediteurekontrole/CAT Motors KJ1 90 000 00

2018
2019
36 000 00
Berekeninge
01/03/17 28/02/18 28/02/19
Tyd-as:
R90 000 × 20% R90 000 × 20%
= R18 000 = R18 000

Nominale rekening
1. Algemene Grootboek van Faure Winkels

Dt Toerusting B5 Kt
2017
Jul 1 Bank KBJ1 28 000 00
Dt Opgehoopte Waardevermindering op Toerusting B6 Kt

2018
Jun 30 Waardevermindering AJ12 4 200 00
2019
7 770 00
Berekeninge
01/07/17 30/06/18 30/06/19
Tyd-as:
R28 000 × 15% (R28 000 – 4 200) × 15%
= R4 200 = R3 570
2. Nominale rekening
Jun 30 op toerusting AJ12 4 200 00 Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 4 200 00
Jun 30 op toerusting AJ12 3 570 00 Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 3 570 00
1. Algemene Joernaal van CJN Handelaars vir Februarie 2018 AJ12

O pgehoopte waardevermindering op
toerusting B6 3 600 00
verminderende saldo)
Berekening
(R40 000 – 4 000) × 10% = R3 600

2. Algemene Grootboek van CJN Handelaars
Dt Toerusting B5 Kt
2017
2017
2018
7 600 00
Nominale rekening
Feb 28 op toerusting AJ12 3 600 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 3 600 00
1. Algemene Joernaal van Gaobone Handelaars vir Februarie 2018 AJ12

Opgehoopte waardevermindering op
voertuie B6 11 200 00
Berekening
(R70 000 – 14 000) × 20% = R11 200
2. Algemene Grootboek van Gaobone Handelaars

Dt Voertuie B6 Kt
2017
2017
2018
25 200 00
Nominale rekening

Algemene Joernaal van Freeman Handelaars vir Februarie 2019 AJ12

op toerusting B6 4 500 00
kosprys) (3 750 + 750)
Berekeninge
Ou toerusting: R25 000 × 15% = R3 750
4
Nuwe toerusting: R15 000 × 15% × 12 = R750
R4 500
2. Algemene Grootboek van Freeman Handelaars

Dt Toerusting B5 Kt
2018
2018
Nov 1 Bank KBJ 15 000 00
40 000 00

2018
2019 Waardevermindering
Feb 28 (3 750 + 750) AJ12 4 500 00
8 250 00
Nominale rekening
Feb 28 op toerusting AJ12 4 500 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 4 500 00
1. Algemene Joernaal van Vuyo Handelaars vir Junie 2020 AJ12

Jun 30 Waardevermindering (11 520 + 8 000) N20 19 520 00
Opgehoopte waardevermindering op
voertuie B6 19 520 00
Berekeninge
Ou voertuie: (R72 000 – 14 400) × 20% = R11 520
Nuwe voertuie: R80 000 × 20% × 126 = R 8 000
R19 520

2. Algemene Grootboek van Vuyo Handelaars
Dt Voertuie B4 Kt
2019
2020
Jan 1 Krediteurekontrole/Marais Motors KJ 80 000 00
152 000 00

2019
Jun 30 (11 520 + 8 000) AJ12 19 520 00
33 920 00
Nominale rekening
Jun 30 op voertuie AJ12 19 520 00 Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 19 520 00
1. Algemene Joernaal van Yawa Handelaars vir Februarie 2019 AJ12

Feb 28 Waardevermindering (18 752 + 4 860) N20 23 612 00
op voertuie (10 752 + 8 000) B6 18 752 00
op toerusting (4 200 + 660) B7 4 860 00
(Aansuiwering vir
waardevermindering)
Berekeninge
Ou voertuie: (R84 000 – 30 240) × 20% = R10 752
Nuwe voertuie: R60 000 × 20% × 128 = R 8 000
R18 752
Ou toerusting: R28 000 × 15% = R4 200
4
Nuwe toerusting: R13 200 × 15% × 12 = R 660
R4 860

2. Algemene Grootboek van Yawa Handelaars
Dt Voertuie B4 Kt
2018
2018 Krediteurekontrole/
Jul 1 Paarlberg Motors KJ 60 000 00
144 000 00
Dt Toerusting B5 Kt
2018
2018
Okt 31 Bank KBJ 13 200 00
41 200 00

2018
Feb 28 (10 752 + 8 000) AJ12 18 752 00
48 992 00

2018
Feb 28 (4 200 + 660) AJ12 4 860 00
13 260 00
Nominale rekening
op toerusting AJ12 4 860 00
23 612 00 23 612 00

1. Algemene Joernaal van Xhala Handelaars vir Junie 2019 AJ12

Jun 30 Waardevermindering (9 960 + 1 200) N20 11 160 00
op voertuie (9 000 + 960) B6 9 960 00
op toerusting (1 080 + 120) B7 1 200 00
(Aansuiwering vir waardevermindering)
Berekeninge
Ou voertuie: R60 000 × 15% = R9 000
8
Nuwe voertuie: R9 600 × 15% × 12 = R 960
R9 960
Ou toerusting: (R12 000 – 1 200) × 10% = R1 080
Nuwe toerusting: R7 200 × 10% × 122 = R 120
R1 200
2. Algemene Grootboek van Xhala Handelaars

Dt Voertuie B4 Kt
2018
2018
Nov 1 Bank KBJ 9 600 00
69 600 00
Dt Toerusting B5 Kt
2018
2019
Apr 30 Krediteurekontrole/Computron 7 200 00
19 200 00

2018
2019
18 960 00

2018
2019
2 400 00

Nominale rekening
Jun 30 op voertuie AJ12 9 960 00 Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 11 160 00
11 160 00 11 160 00
1. Algemene Joernaal van Wizard Handelaars vir Februarie 2016 AJ12

Feb 28 Water en elektrisiteit N4 546 00
Opgelope uitgawes B14 546 00
(Aansuiwering)
Vooruitbetaalde uitgawes N5 620 00
Advertensies B15 620 00
(Aansuiwering)
Berekeninge
01/03/15 01/11/15 29/02/16
Tyd-as:
R310 × 2 = R620
30/04/16
2. Algemene Grootboek van Wizard Handelaars

Dt Opgelope Uitgawes B14 Kt
2016
Feb 29 Water en elektrisiteit AJ12 546 00
Dt Vooruitbetaalde Uitgawes B15 Kt
2016
Feb 29 Advertensies AJ12 620 00
Nominale rekeninge
Dt Water en Elektrisiteit N4 Kt
2016 2016
Opgelope uitgawes AJ12 546 00
6 209 00 6 209 00
2016 2016
Feb 29 Saldo a/b 6 200 00 Feb 29 Vooruitbetaalde uitgawes AJ12 620 00
6 200 00 6 200 00

1. Uitgawe: Water en Skep las:
–546 00 elektrisiteit vermeerder +546 00 Opgelope uitgawes
2. Skep bate: Uitgawe:
+620 00 Vooruitbetaalde uitgawe +620 00 Advertensies verminder
1. Algemene Joernaal van Woods Winkel vir Februarie 2017 AJ12

Feb 28 Telefoon N9 512 00
(Aansuiwering)
Vooruitbetaalde uitgawes N10 2 040 00
Versekering B15 2 040 00
(Aansuiwering)
Berekeninge
01/03/16 01/09/16 28/02/17
Tyd-as:
6
R4 080 × 12 = R2 040
31/08/17
2. Algemene Grootboek van Woods Winkel

2017
Feb 28 Telefoon AJ12 512 00
2017
Feb 28 Versekering AJ12 2 040 00
Nominale rekeninge
Dt Telefoon N9 Kt
2017 2017
6 634 00 6 634 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 7 800 00 Feb 28 Vooruitbetaalde uitgawes AJ12 2 040 00
7 800 00 7 800 00

1. Algemene Joernaal van Zenani Handelaars vir Februarie 2018 AJ3

Feb 28 Huurinkomste N6 1 150 00
Vooruitontvange inkomste B15 1 150 00
(Aansuiwering)
Opgelope inkomste N7 525 00
Rente op vaste deposito B16 525 00
(Aansuiwering)
2. Algemene Grootboek van Zenani Handelaars

Dt Vooruitontvange Inkomste B15 Kt
2018
Feb 28 Huurinkomste AJ12 1 150 00
Dt Opgelope Inkomste B16 Kt
2018
Feb 28 Rente op vaste deposito AJ12 525 00
Nominale rekeninge
2018 2018
Feb 28 Vooruitontvange inkomste AJ12 1 150 00 Feb 28 Saldo a/b 14 950 00
14 950 00 14 950 00

2018 2018
Opgelope inkomste AJ12 525 00
2 100 00 2 100 00

1. Inkomste: Skep las:
–1 150 00 Huurinkomste verminder +1 150 00 Vooruitontvange inkomste
2. Inkomste: Rente op vaste
+525 00 Skep bate: Opgelope inkomste +525 00 deposito vermeerder

1. Algemene Joernaal van Danner Handelaars vir Junie 2018 AJ12

Jun 30 Huurinkomste N6 1 240 00
(Aansuiwering)
Opgelope inkomste N7 900 00
Rente op vaste deposito B16 900 00
(Aansuiwering)
Berekeninge
Huurinkomste:
16 120
13
= R1 240, as 13 maande se huur ontvang is.
Rente op vaste deposito:
R24 000 × 15% × 123 = R900; 3 maande s’n moet nog ontvang word.
2. Algemene Grootboek van Danner Handelaars

2018
Jun 30 Huurinkomste AJ12 1 240 00
2018
Jun 30 Rente op vaste deposito AJ12 900 00
Nominale rekeninge
2018 2018
Jun 30 Vooruitontvange inkomste AJ12 1 240 00 Jun 30 Saldo a/b 16 120 00
16 120 00 16 120 00

2018 2018
3 600 00 3 600 00

1. –1 240 00 Inkomste: Huurinkomste +1 240 00 Skep las: Vooruitontvange
verminder inkomste
2. +900 00 Skep bate: Opgelope inkomste +900 00 Inkomste: Rente op vaste
deposito vermeerder

1. Algemene Grootboek van Conradie Handelaars

2016
2017
44 040 00
Berekening
(R90 000 – 32 550) × 20% = R11 490

2016
2017
9 000 00
Berekening
R32 000 × 10% = R3 200
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 9 443 00 Feb 28 Oninbare skulde AJ12 470 00
Saldo o/b 8 973 00
9 443 00 9 443 00
2017
Feb 28 Water en elektrisiteit AJ12 421 00
Telefoon AJ12 399 00
820 00

2017
Feb 28 Huurinkomste AJ12 1 350 00
2017
Feb 28 Rente op vaste deposito AJ12 600 00
2017
Feb 28 Versekering AJ12 2 450 00

Nominale rekeninge
2017 2017
8 645 00 8 645 00
Dt Telefoon N5 Kt
2017 2017
8 062 00 8 062 00
2017 2017
Debiteurekontrole/S du Toit AJ12 470 00
4 180 00 4 180 00

2017 2017
Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 1 200 00 Feb 28 Saldo a/b 600 00
1 200 00 1 200 00
Berekening
6
R10 000 × 12% × 12 = R600
2017 2017
Feb 28 Vooruitontvange inkomste AJ12 1 350 00 Feb 30 Saldo a/b 17 550 00
17 550 00 17 550 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 7 520 00 Feb 28 Vooruitbetaalde uitgawes AJ12 2 450 00
7 520 00 7 520 00
Berekening
7
R4 200 × 12 = R2 450
14 690 00 14 690 00

2.
Conradie Handelaars
Na-aansuiweringsproefbalans op 28 Februarie 2017
Opgehoopte waardevermindering op voertuie B6 44 040 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting B7 9 000 00
Vaste deposito: Eenheid Bank (12%) B8 10 000 00
Bank B11 11 527 00
Kleinkas B13 150 00
Opgelope inkomste B17 600 00
Vooruitbetaalde uitgawes B18 2 450 00
Nominale rekeninge
Verkope N1 892 410 00
Oninbare skulde N6 4 180 00
Rente op vaste deposito N7 1 200 00
Herstelwerk N10 890 00
Lone N12 57 600 00
Waardevermindering N15 14 690 00
1 198 904 00 1 198 904 00
1. Algemene Joernaal van Xoseka Handelaars vir Februarie 2017 AJ12

Feb 28 Handelsvoorraadtekort N21 1 118 00
(Aansuiwering) (40 112 – 38 994)
Berekening
R40 112 – 38 994 = R1 118

2. Algemene Grootboek van Xoseka Handelaars
Balansstaatrekening
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 40 112 00 Feb 28 Handelsvoorraadtekort AJ12 1 118 00
Saldo o/b 38 994 00
40 112 00 40 112 00
2017
Nominale rekening
Dt Handelsvoorraadtekort N21 Kt
2017 2017
Feb 28 Handelsvoorraad AJ12 1 118 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ12 1 118 00

Uitgawe:
–1 118 00 Handelsvoorraad verminder –1 118 00 Handelsvoorraadtekort
1. Algemene Joernaal van Xoseka Handelaars vir Februarie 2017 AJ12

Verbruiksvoorraad voorhande
Feb 28 (187 + 435) B12 622 00
Verpakkingsmateriaal N6 435 00
(Aansuiwering)
2. Algemene Grootboek van Xoseka Handelaars

Balansstaatrekening
Dt Verbruiksvoorraad Voorhande B12 Kt
2017
Feb 28 Skryfbehoeftes AJ12 187 00
Verpakkingsmateriaal AJ12 435 00
622 00
Nominale rekeninge
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 3 112 00 Feb 28 Verbruiksvoorraad voorhande AJ12 187 00
3 112 00 3 112 00

2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 4 556 00 Feb 28 Verbruiksvoorraad voorhande AJ12 435 00
4 556 00 4 556 00

Skep bate: Skryfbehoeftes –
+622 00 Verbruiksvoorraad voorhande +187 00 uitgawe verminder
Verpakkingsmateriaal –
+435 00 uitgawe verminder
1. Algemene Joernaal van Malan Winkels vir Junie 2017 AJ12

Jun 30 Handelsvoorraadtekort N20 1 781 00
(Aansuiwering) (39 774 – 37 993)
Verbruiksvoorraad voorhande
(107 + 382 + 95) B12 584 00
Verbruiksgoedere N8 95 00
(Aansuiwering)
2. Algemene Grootboek van Malan Winkels

2017 2017
Jun 30 Saldo a/b 39 774 00 Jun 30 Handelsvoorraadtekort AJ12 1 781 00
Saldo o/b 37 993 00
39 774 00 39 774 00
2017
2017
Jun 30 Skryfbehoeftes AJ12 107 00
Verpakkingsmateriaal AJ12 382 00
Verbruiksgoedere AJ12 95 00
584 00

Nominale rekeninge
2017 2017
Jun 30 Saldo a/b 2 998 00 Jun 30 Verbruiksvoorraad voorhande AJ12 107 00
2 998 00 2 998 00
2017 2017
3 457 00 3 457 00
2017 2017
1 672 00 1 672 00
2017 2017
Jun 30 Handelsvoorraad AJ12 1 781 00 Jun 30 Wins-en-verlies AJ12 1 781 00

1. –1 781 00 Handelsvoorraad verminder –1 781 00 Uitgawe: Handelsvoorraadtekort
2. Skep bate:
+584 00 Verbruiksvoorraad voorhande +107 00 Skryfbehoeftes – uitgawe verminder
Verpakkingsmateriaal –
+382 00 uitgawe verminder
+95 00 Verbruiksgoedere – uitgawe verminder
Tyd: 25 minute
Algemene Joernaal van PG Winkels vir Junie 2018 AJ12
Datum Besonderhede Fol. Debiet Krediet
2018 Handelsvoorraadtekort 3 N20 331 654 00
Jun 30 Handelsvoorraad (34 756 – 33 102) 3 B8 1 654 00
Verbruiksvoorraad voorhande 3 B12 143 00
Skryfbehoeftes 3 N12 143 00
Huurinkomste 3 N4 3331 350 00
Vooruitontvange inkomste 3 B13 1 350 00
Opgelope inkomste 3 B14 33400 00
Rente op vaste deposito 3 N5 400 00
Water en elektrisiteit 3 N8 412 00
Opgelope uitgawes 3 B15 412 00
Vooruitbetaalde uitgawes 3 B16 3331 000 00
Advertensies 3 N9 1 000 00

Waardevermindering (14 360 + 2 640) 3 N21 317 000 00
Opgehoopte waardevermindering op voertuie 3 B6 3314 360 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting 3 B7 332 640 00
Berekeninge
Handelsvoorraadtekort: R34 756 – 33 102 = R1 654
Huurinkomste: 1713550 = R1 350
Rente op vaste deposito: R20 000 × 12% × 122 = R400
1/11/17 31/10/18
Advertensies:
4
R3 000 × 12 = R1 000
Waardevermindering:
Op voertuie: (R120 000 – 48 200) × 20% = R14 360
On toerusting: R26 400 × 10% = R2 640
1. Algemene Joernaal van Corbett Handelaars vir Februarie 2017 AJ12

Feb 28 Water en elektrisiteit N4 533 00
Telefoon N5 497 00
Opgelope uitgawes B15 1 030 00
C Peterson B10 890 00 890 00
Rente op vaste deposito (10 000 × 13% × 123 ) N7 325 00
Vooruitontvange inkomste (17 500 × 142 ) B17 2 500 00
Vooruitbetaalde uitgawes B18 480 00
Advertensies (720 × 46 ) N11 480 00
Waardevermindering (11 300 + 2 500) N15 13 800 00
Opgehoopte waardevermindering op voertuie
[(90 000 – 33 500) × 20%] B6 11 300 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting
(25 000 × 10%) B7 2 500 00
Handelsvoorraadtekort N16 1 300 00
Handelsvoorraad (23 200 – 21 900) B9 1 300 00
Verbruiksvoorraad voorhande (976 + 144) B19 1 120 00

2.
Corbett Handelaars
Na-aansuiweringsproefbalans op 28 Februarie 2017
Opgehoopte waardevermindering op voertuie (33 500 + 11 300) B6 44 800 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting (10 480 + 2 500) B7 12 980 00
Vaste deposito: Eenheid Bank (12%) B8 10 000 00
Handelsvoorraad (23 200 – 1 300) B9 21 900 00
Debiteurekontrole (10 460 – 890) B10 9 570 00
Bank B11 8 447 00
Kleinkas B13 100 00
Nominale rekeninge
Verkope N1 998 200 00
Water en elektrisiteit (5 332 + 533) N4 5 865 00
Telefoon (6 885 + 497) N5 7 382 00
Oninbare skulde (2 650 + 890) N6 3 540 00
Rente op vaste deposito (975 + 325) N7 1 300 00
Huurinkomste (17 500 – 2 500) N8 15 000 00
Verpakkingsmateriaal (3 446 – 976) N10 2 470 00
Advertensies (2 800 – 480) N11 2 320 00
Lone N12 60 800 00
Skryfbehoeftes (1 890 – 144) N14 1 746 00
Waardevermindering (11 300 + 2 500) N15 13 800 00
Handelsvoorraadtekort N16 1 300 00
1 385 685 00 1 385 685 00
3. AARP-beginsel(s) wat in elk van die aansuiwerings toegepas word:

1. Toevallingsbeginsel – Die twee opgelope uitgawes (water en
elektrisiteit, telefoon) moet uitgesluit word uit die uitgawes vir die jaar
sodat die uitgawes met die korrekte finansiële periode “opgepaar” word.
2. Omsigtigheidsbeginsel – Al is daar ’n kans dat hierdie debiteur
nog sy rekening mag betaal, is dit onwaarskynlik, en daarom is die
omsigtige besluit geneem om sy skuld af te skryf.
3. Toevallingsbeginsel – Die opgelope inkomste (rente op vaste
deposito) word ingesluit in die rente op vaste deposito vir die jaar
sodat die inkomste by die korrekte finansiële periode gepas word.
4. Toevallingsbeginsel – Die huurinkomste wat vooruitontvang is moet
uitgesluit word uit die huurinkomste vir die finansiële jaar sodat die
uitgawes gepas word by die korrekte finansiële periode.

5. Toevallingsbeginsel – Die vooruitbetaalde advertensie-uitgawe
(advertensies) moet uitgesluit word uit die advertensie-uitgawe vir die
jaar sodat die uitgawes gepas word by die korrekte finansiële periode.
6. Omsigtigheidsbeginsel – Aangesien hierdie bates (voertuie en
toerusting) se waarde oor tyd verminder, is dit omsigtig om waarde
vermindering deur te sit, sodat die waarde van die bates (drawaarde)
nie oordryf word (te hoog aangeskryf word) in die finansiële state nie.
Historiese kostebeginsel – Die opgehoopte waardevermindering
word in ’n afsonderlike rekening opgeteken sodat die bates (voertuie
en toerusting) steeds teen die historiese koste gelys word.
Toevallingsbeginsel – Die waardeverminderingsuitgawe word gepas
en opgeteken in die finansiële periode waarin die bates gebruik is.
7. Lopende saak-beginsel – Die waarde van die handelsvoorraad
en verbruiksgoedere voorhande op die einde word bepaal op die
verstandhouding dat die onderneming sal voortgaan om sake te doen
in die voorsienbare toekoms.
Toevallingsbeginsel – Die verbruiksgoedere-uitgawe vir die jaar word
beperk tot die waarde van verbruiksgoedere wat werklik deur die jaar
gebruik is om sodoende die uitgawe by die korrekte finansiële periode
te pas.
1. Algemene Joernaal van Dunn Handelaars vir Februarie 2018 AJ12

(Sluitingsoordrag)
Verkope (876 561 – 4 561) N1 872 000 00
(Sluitingsoordrag)
(Sluitingsoordrag)
Wins-en-verlies F2 327 000 00
(872 000 – 545 000)
(Sluitingsoordrag)
Verbruiksgoedere N10 1 972 00
Oninbare skuld N11 2 973 00
Waardevermindering N14 10 500 00
(Sluitingsoordrag)

(Netto wins oorgebring
(327 000 + 15 600 – 133 685)
(Sluitingsoordrag)
2. Dunn Handelaars
Kapitaal (308 366 + 208 915 – 36 800) B1 480 481 00
Verbruiksvoorraad voorhande B8 2 665 00
Bank B10 14 897 00
547 812 00 547 812 00
1. Algemene Grootboek van Van Zijl Handelaars

Dt Kapitaal B1 Kt
2017 2017
Feb 28 Onttrekkings AJ 29 665 00 Feb 28 Saldo a/b 224 327 00
Saldo o/b 341 672 00 Wins-en-verlies AJ 147 010 00
371 337 00 371 337 00
2017
Mrt 1 Saldo a/b 341 672 00

2016
Feb 28 [(90 000 – 33 600) × 15%)] AJ 8 460 00
42 060 00

2016
Feb 28 (32 000 × 10%) AJ 3 200 00
13 700 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 35 870 00 Feb 28 Handelsvoorraadtekort AJ 1 950 00
Saldo o/b 33 920 00
35 870 00 35 870 00
2017
Nominale rekeninge
Dt Verkope N1 Kt
2017 2017
Feb 28 Debiteurekorting AJ 6 524 00 Feb 28 Saldo a/b 878 524 00
Handelsrekening AJ 872 000 00
878 524 00 878 524 00
2017 2017
Feb 28 Vooruitontvange inkomste AJ 1 400 00 Feb 28 Saldo a/b 18 200 00
Wins-en-verlies AJ 16 800 00
18 200 00 18 200 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 5 000 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ 6 000 00
Opgelope uitgawes AJ 1 000 00
6 000 00 6 000 00
Berekening
2
R40 000 × 15% × 12 = R1 000
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 5 987 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ 6 567 00
Opgelope uitgawes AJ 580 00 AJ
6 567 00 6 567 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 2 691 00 Feb 28 Verbruiksvoorraad voorhande AJ 321 00
2 691 00 2 691 00

2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 1 052 00 Feb 28 Verbruiksvoorraad voorhande AJ 245 00
Wins-en-verlies AJ 807 00
1 052 00 1 052 00
Feb 28 op voertuie AJ 8 460 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ 11 660 00
op toerusting AJ 3 200 00
11 660 00 11 660 00
Berekeninge
(R90 000 – 33 600) × 15% = R8 460
R32 000 × 10% = R3 200
2017 2017
Feb 28 Handelsvoorraad AJ 1 950 00 Feb 28 Wins-en-verlies AJ 1 950 00
2.
2017 2017
Feb 28 Koste van verkope AJ 581 333 00 Feb 28 Verkope AJ 872 000 00
872 000 00 872 000 00
2017 2017
Feb 28 Rente op lening 6 000 00 Feb 28 Handelsrekening AJ 290 667 00
Telefoon AJ 5 323 00 Huurinkomste AJ 16 800 00
Water en elektrisiteit AJ 6 567 00
Versekering AJ 8 100 00
Skryfbehoeftes AJ 2 370 00
Verbruiksgoedere AJ 807 00
Oninbare skuld AJ 2 334 00
Lone en salarisse AJ 114 500 00
Herstelwerk AJ 846 00
Waardevermindering AJ 11 660 00
Handelsvoorraadtekort AJ 1 950 00
Kapitaal AJ 147 010 00
307 467 00 307 467 00

3. Van Zijl Handelaars
Kapitaal (224 327 + 147 010 – 29 665) B1 341 672 00
Bank B11 15 217 00
Opgelope uitgawes (1 000 + 580) B15 1 580 00
Verbruiksvoorraad voorhande (321 + 245) B16 566 00
461 246 00 461 246 00
1. Algemene Grootboek van Veronica se Mandjies

Dt Handelsrekening Kt
2018 2018
Jun 30 Koste van verkope 554 500 00 Jun 30 Verkope (889 245 – 2 045) 887 200 00
Wins-en-verlies 332 700 00
887 200 00 887 200 00
2018 2018
Jun 30 Salarisse 70 000 00 Jun 30 Handelsrekening 332 700 00
Lone 129 600 00 Huurinkomste (16 250 – 1 250) 15 000 00
Versekering 8 200 00 Rente op vaste deposito 680 00
Telefoon (6 897 + 587) 7 484 00 Korting ontvang 1 054 00
Water en elektrisiteit (7 093 + 632) 7 685 00
Skryfbehoeftes (2 478 – 106) 2 372 00
Verbruiksgoedere 1 065 00
Oninbare skuld (1 400 + 489) 1 889 00
Korting toegestaan 2 669 00
Advertensies (3 800– 300) 3 500 00
Waardevermindering
(5 310 + 1 100) 6 410 00
Handelsvoorraadtekort 847 00
Kapitaal 107 713 00
349 434 00 349 434 00

2018 2018
Jun 30 Saldo a/b 5 630 00 Jun 30 Oninbare skulde KBJ 489 00
Saldo o/b 5 141 00
5 630 00 5 630 00
2018
Jul Saldo a/b 5 141 00
Nominale rekeninge
2018 2018
Jun 30 Vooruitontvange inkomste 1 250 00 Jun 30 Saldo a/b 16 250 00
16 250 00 16 250 00
Berekening
R16 250 ÷ 13 = R1 250
2018 2018
Jun 30 Saldo a/b 1 400 00 Jun 30 Wins-en-verlies 1 889 00
Debiteurekontrole KBJ 489 00
1 889 00 1 889 00
2018 2018
Jun 30 Saldo a/b 3 800 00 Jun 30 Vooruitbetaalde uitgawes 300 00
3 800 00 3 800 00
Berekening
1
R2 700 × 9 = R300

2018 2018
Opgelope uitgawes 632 00
7 685 00 7 685 00
Dt Telefoon N10 Kt
2018 2018
7 484 00 7 484 00

2018 2018
Jun 30 Wins-en-verlies 680 00 Jun 30 Saldo a/b 480 00
Opgelope inkomste 200 00
680 00 680 00
Berekeninge
R8 000 × 8% = R640
3
R2 000 × 8% × 12 = R 40
R680
2018 2018
Jun 30 Saldo a/b 8 960 00 Jun 30 Onttrekkings 350 00
Saldo o/b 7 763 00
8 960 00 8 960 00
2018
Jul Saldo a/b 7 763 00
2018 2018
Jun 30 Saldo a/b 10 200 00 Jun 30 Kapitaal 10 550 00
Handelsvoorraad KBJ 350 00
10 550 00 10 550 00
2018 2018
Jun 30 Handelsvoorraad 847 00 Jun 30 Wins-en-verlies 847 00
2018 2018
Jun 30 Saldo a/b 2 478 00 Jun 30 Verbruiksvoorraad voorhande 106 00
2 478 00 2 478 00
Jun 30 op voertuie 5 310 00 Jun 30 Wins-en-verlies 6 410 00
op toerusting 1 100 00
6 410 00 6 410 00
Berekeninge
Waardevermindering op voertuie: (R70 000 – 34 600) × 15% = R5 310
Waardevermindering op toerusting: R8 000 × 10% = R 800
6
R6 000 × 10% × 12 = R 300
R1 100

2017
2018
Jun 30 Waardevermindering 5 310 00
39 910 00

2017
2018
Jun 30 Waardevermindering 1 100 00
6 840 00
3. Veronica se Mandjies
Kapitaal (243 490 + 107 713 – 10 550) B1 340 653 00
Vaste deposito: AB Bank B8 10 000 00
Bank B11 8 634 00
Opgelope uitgawes (632 + 587) B16 1 219 00
Verbruiksvoorraad voorhande B18 106 00
396 844 00 396 844 00
1. Algemene Grootboek van Yawa Handelaars

2017 Koste van verkope 2017
Feb 28 (650 000 – 380) 649 620 00 Feb 28 Verkope (979 658 – 5 228) 974 430 00
974 430 00 974 430 00

2017 2017
Feb 28 Oninbare skulde (932 + 430) 1 362 00 Feb 28 Handelsrekening 324 810 00
Korting toegestaan 2 087 00 Korting ontvang 3 219 00
Versekering (8 398 – 646) 7 752 00 Oninbare skuld ingevorder 1 450 00
Skryfbehoeftes (3 472 – 237) 3 235 00 Huurinkomste (6 600 – 1 100) 5 500 00
Bankkoste 3 641 00
Telefoon 6 421 00
Water en elektrisiteit
(7 894 – 340) 7 554 00
Lone en salarisse 121 000 00
Herstelwerk 1 873 00
Rente op lening 500 00
Waardevermindering
(11 250 + 1 724) 12 974 00
Kapitaal 165 196 00
334 979 00 334 979 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 38 720 00 Feb 28 Krediteurekontrole KAJ 620 00
Koste van verkope DAJ 380 00 Handelsvoorraadtekort 1 384 00
Saldo o/b 37 096 00
39 100 00 39 100 00
2017
Mrt Saldo a/b 37 096 00
2017 2017
Feb 28 Handelsvoorraad KAJ 620 00 Feb 28 Saldo a/b 10 653 00
Saldo o/b 10 033 00
10 653 00 10 653 00
2017
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 8 641 00 Feb 28 Debiteurekorting DAJ 570 00
Oninbare skuld KBJ 430 00
Saldo o/b 7 641 00
8 641 00 8 641 00
2017

2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 23 500 00 Feb 28 Kapitaal 23 840 00
Water en elektrisiteit 340 00
23 840 00 23 840 00
Nominale rekeninge
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 4 658 00 Feb 28 Verkope 5 228 00
Debiteurekontrole DAJ 570 00
5 228 00 5 228 00

2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 650 000 00 Feb 28 Handelsvoorraad DAJ 380 00
Handelsrekening 649 620 00
650 000 00 650 000 00
2017 2017
Feb 28 Handelsvoorraad 1 384 00 Feb 28 Wins-en-verlies 1 384 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 3 472 00 Feb 28 Verbruiksvoorraad 237 00
3 472 00 3 472 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 932 00 Feb 28 Wins-en-verlies 1 362 00
1 362 00 1 362 00

2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 7 894 00 Feb 28 Onttrekkings 340 00
7 894 00 7 894 00
2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 8 398 00 Feb 28 Vooruitbetaalde uitgawes 646 00
8 398 00 8 398 00

2017 2017
Feb 28 Opgelope uitgawes 500 00 Feb 28 Wins-en-verlies 500 00
Berekening
1
R40 000 × 15% × 12 = R500
2017 2017
Feb 28 Vooruitontvange inkomste 1 100 00 Feb 28 Saldo a/b 6 600 00
6 600 00 6 600 00
Berekening
5
R13 200 × 12 = R5 500

2016
2017
Feb 28 Waardevermindering 11 250 00
32 050 00
Berekeninge
Waardevermindering op voertuie:
R30 000 × 15% = R4 500
9
R60 000 × 15% × 12 = R6 750
R4 500 + 6 750 = R11 250

2016
2017
17 184 00
Berekening
Waardevermindering op toerusting:
(R32 700 – 15 460) × 10% = R1 724
Feb 28 op voertuie 11 250 00 Feb 28 Wins-en-verlies 12 974 00
12 974 00 12 974 00

2.
Yawa Handelaars
Kapitaal (213 294 + 165 196 – 23 840) B1 354 650 00
Opgehoopte waardevermindering op voertuie (20 800 + 11 250) B6 32 050 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting (15 460 + 1 724) B7 17 184 00
Debiteurekontrole (8 641 – 510 – 430) B9 7 641 00
Bank B10 6 447 00
Kleinkas B12 150 00
Krediteurekontrole (10 653 – 620) B13 10 033 00
Lening: AB Bank B14 40 000 00
455 517 00 455 517 00
Tyd: 50 minute
1. Algemene Grootboek van Gemaine Winkels
Nominale rekeninge
2019 3 2019 33
Feb 28 Koste van verkope 520 000 00 Feb 28 Verkope (786 542 – 6 542) 780 000 00
3
780 000 00 780 000 00
(4)

2019 2019
Feb 28 Salarisse 3 80 000 00 Feb 28 Handelsrekening 3 260 00000
Lone 3 65 400 00 Huurinkomste (21 750 – 4 350) 333 17 400 00
Verpakkingsmateriaal (3 640 – 467) 33 3 173 00 Rente op vaste deposito 333 800 00
Skryfbehoeftes (2 687 – 289) 33 2 398 00 Korting ontvang 3 2 687 00
Advertensies (3 450 + 360) 33 3 810 00
Versekering (8 300 – 940) 33 7 360 00
Telefoon 3 6 254 00
Water en elektrisiteit 3 8 300 00
Brandstof 3 3 689 00
Oninbare skuld (1 976 + 450) 33 2 426 00
Korting toegestaan 3 1 963 00
Waardevermindering 33333
(15 000 + 1 254) 16 254 00
Kapitaal 33 78 971 00
280 887 00 280 887 00
(34)
2019 2019
Feb 28 Vooruitontvange inkomste 4 350 00 Feb 28 Saldo a/b 21 750 00
21 750 00 21 750 00
Berekening
3
R21 750 × 15 = R4 350
2019 2019
Feb 28 Wins-en-verlies 800 00 Feb 28 Saldo a/b 600 00
800 00 800 00
Berekening
3
R10 000 × 8% × 12 = R200
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 8 970 00 Feb 28 Oninbare skulde KBJ 450 00
Saldo o/b 8 520 00
8 970 00 8 970 00
2019
Berekening
60
R750 × 100 = R450
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 1 976 00 Feb 28 Wins-en-verlies 2 426 00
2 426 00 2 426 00

2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 3 450 00 Feb 28 Wins-en-verlies 3 810 00
3 810 00 3 810 00
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 33 654 00 Feb 28 Onttrekkings KBJ 620 00
Saldo o/b 32 145 00
33 654 00 33 654 00
2019
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 29 874 00 Feb 28 Kapitaal 30 494 00
Handelsvoorraad KBJ 620 00
30 494 00 30 494 00
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 3 640 00 Feb 28 Verbruiksvoorraad voorhande 467 00
3 640 00 3 640 00
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 2 687 00 Feb 28 Verbruiksvoorraad voorhande 289 00
2 687 00 2 687 00
Feb 28 op voertuie 15 000 00 Feb 28 Wins-en-verlies 16 254 00
16 254 00 16 254 00

2019
Feb 28 Saldo a/b 32 800 00
47 800 00
Berekening
R100 000 × 15% = R15 000

2019
Feb 28 Saldo a/b 12 100 00
13 354 00
Berekening
(R24 000 – 12 100) × 10% = R1 190
2
R3 840 × 10% × 12 = R 64
R1 254
Dt Toerusting B5 Kt
2019
Feb 28 Saldo a/b 24 000 00
Krediteurekontrole/
Cedarberg Handelaars KJ 3 840 00
27 840 00
2019
Feb 28 Saldo a/b 15 602 00
Toerusting 3 840 00
19 442 00
2019 2019
Feb 28 Saldo a/b 8 300 00 Feb 28 Vooruitbetaalde uitgawes 940 00
8 300 00 8 300 00
2. Gemaine Winkels
Kapitaal (369 026 + 78 971 – 30 494) B1 333 417 503 00
Voertuie B4 3 100 000 00
Toerusting (24 000 + 3 840) B5 33 27 840 00
Opgehoopte waardevermindering op voertuie (32 800 + 15 000) B6 33 47 800 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting (12 100 + 1 254) B7 33 13 354 00
Vaste deposito: AB Bank B8 3 10 000 00
Handelsvoorraad (33 654 – 620 – 889) B9 33 32 145 00
Debiteurekontrole (8 970 – 450) B10 33 8 520 00
Bank B11 3 1 608 00
Kleinkas B13 3 100 00
Krediteurekontrole (15 602 + 3 840) B14 33 19 442 00
Vooruitontvange inkomste B15 3 4 350 00
Opgelope inkomste B16 3 200 00
Vooruitbetaalde uitgawes B18 3 940 00
502 809 00 502 809 00
(27)

Algemene Grootboek van Drakensberg Handelaars

2018 2018
Jun 30 Versekering AJ 600 00 Jul 1 Versekering AJ 600 00
Dt Opgelope inkomste B12 Kt

2018 2018
Jun 30 Rente op vaste deposito AJ 250 00 Jul 1 Rente op vaste deposito AJ 250 00

2018 2018
Jul 1 Huurinkomste AJ 1 500 00 Jun 30 Huurinkomste AJ 1 500 00

2018 2018
Jul 1 Telefoon AJ 536 00 Jun 30 Telefoon AJ 536 00
Nominale rekeninge
2018
Jul 1 Vooruitbetaalde uitgawes AJ 600 00
2018
Jul 1 Opgelope inkomste AJ 250 00
2018
Jul 1 Vooruitontvange inkomste AJ 1 500 00
Dt Telefoon N8 Kt
2018
Jul 1 Opgelope uitgawes AJ 536 00
1 Aansuiwering teruggeskryf; huurinkomste van R1 250 is in die vorige

finansiële jaar ontvang.
2 Dit is die totale bedrag wat in die huidige finansiële jaar ontvang is.
3 Aansuiwering; huurinkomste van R2 500 is vir die volgende finansiële
jaar ontvang.
4 Dit is die werklike inkomste vir huurinkomste vir die huidige finansiële
jaar wat oorgebring is na die Wins-en-Verlies-rekening.

5 Aansuiwering teruggeskryf; R538 is nog uitstaande met betrekking tot
die vorige finansiële jaar.
6 Hierdie is die totale bedrag wat gedurende die finansiële jaar vir water en
elektrisiteit betaal is.
7 Aansuiwering: R632 is nog uitstaande vir die huidige finansiële jaar.
8 Dit is die werklike uitgawe vir water en elektrisiteit vir die huidige
finansiële jaar wat oorgebring is na die Wins-en-Verlies-rekening.
9 Aansuiwering teruggeskryf: skryf behoeftes van R187 is oor van die
vorige finansiële jaar.
bk Skryf behoeftes vir R2 456 is gedurende die jaar aangekoop.
bl Aansuiwering: skryf behoeftes van R214 was aan die einde van die
finansiële jaar oor.
bm Dit is die skryf behoeftes wat verbruik is gedurende die finansiële jaar en
dus die uitgawe wat oorgebring is na die Wins-en-Verlies-rekening.
1. Algemene Grootboek van Rafiq Kano-herstelwerke

Dt Kapitaal B1 Kt
2019 2019
Des 31 Onttrekkings AJ 2 400 00 Des 31 Saldo a/b 4 000 00
Saldo o/b 7 810 00 Wins-en-verlies AJ 6 210 00
10 210 00 10 210 00
2020
Jan 1 Saldo a/b 7 810 00
2019 2019
Des 31 Saldo a/b 2 400 00 Des 31 Kapitaal AJ 2 400 00
Dt Toerusting B3 Kt
2019
2019
Des 31 Waardevermindering AJ 270 00
2019
Des 31 Saldo (480 + 325 + 266) a/b 1 071 00

Dt Bank B6 Kt
2019
Berekeninge
Kwitansies: R4 000 + 58 976 = R62 976
Betalings: R500 + 900 + 1 300 + 21 557 + 3 360 + 3 900 + 320 + 24 000 + 2 400 = R58 237
2019
Des 31 Saldo a/b 896 00
2019
Des 31 Selfoon AJ 244 00
2019
Des 31 Huuruitgawe AJ 300 00
2019
Des 31 Materiaalkoste AJ 410 00

Nominale rekeninge
Dt Bedryfsinkomste N1 Kt
2019 2019 Saldo
Des 31 Wins-en-verlies AJ 60 047 00 Des 31 (58 976 + 480 + 325 + 266) a/b 60 047 00
2019 2019
Des 31 Saldo (21 557 + 896) a/b 22 453 00 Des 31 Verbruiksvoorraad voorhande AJ 410 00
22 453 00 22 453 00
Dt Selfoon N3 Kt
2019 2019
Des 31 Saldo a/b 3 360 00 Des 31 Wins-en-verlies AJ 3 604 00
Opgelope uitgawes AJ 244 00
3 604 00 3 604 00
Dt Huuruitgawe N4 Kt
2019 2019
Des 31 Saldo a/b 3 900 00 Des 31 Vooruitbetaalde uitgawes AJ 300 00
3 900 00 3 900 00

2019 2019
Des 31 Saldo a/b 320 00 Des 31 Wins-en-verlies AJ 320 00
Des 31 op toerusting (2 700 × 10%) AJ 270 00 Des 31 Wins-en-verlies AJ 270 00

Dt Salarisse N7 Kt
2019 2019
Des 31 Saldo (2 000 × 12) a/b 24 000 00 Des 31 Wins-en-verlies AJ 24 000 00
2.
2019 2019
Des 31 Materiaalkoste AJ 22 043 00 Des 31 Bedryfsinkomste AJ 60 047 00
Selfoon AJ 3 604 00
Huuruitgawe AJ 3 600 00
Advertensies AJ 320 00
Waardevermindering AJ 270 00
Salarisse AJ 24 000 00
Kapitaal AJ 6 210 00
60 047 00 60 047 00
3. Rafiq Kano-herstelwerke
Na-afsluitingsproefbalans op 31 Desember 2019
Kapitaal (4 000 + 6 210 – 2 400) B1 7 810 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting B4 270 00
Bank B6 4 739 00
Krediteurekontrole B7 896 00
9 220 00 9 220 00


HOOFSTUK 16 Finansiële rekeningkunde van ’n
alleenhandelaar – Finansiële state
Aktiwiteit 16.1 Grondlynassessering LB bladsy 367
T Abrahams
Handeldrywend as Abrahams Handelaars
Nota R
Verkope 585 120
Bruto wins 219 420
Huurinkomste 17 400
Bedryfsinkomste 33 470
Bruto bedryfsinkomste 270 290
Telefoon 4 331
Salarisse 95 000
Lone 60 210
Advertensies 3 500
Eiendomsbelasting 2 870
Netto bedryfswins (verlies) 97 570
T Abrahams
Balansstaat op 28 Februarie 2019
Nota R
BATES
Nie-bedryfsbates
Vaste (tasbare) bates 344 000
BEDRYFSBATES 52 983
Voorraad 19 233
Handels- en ander ontvangbare bedrae 11 452
Kontant en ander kontantekwivalente 22 298
TOTALE BATES 396 983
EKWITEIT EN LASTE
EIENAARSBELANG
BEDRYFSLASTE 379 033
Handels- en ander betaalbare bedrae 17 950
TOTALE EKWITEIT EN LASTE 396 983

T Abrahams
NOTAS TOT DIE FINANSIËLE STATE VIR DIE JAAR GEËINDIG 28 FEBRUARIE 2019
1. VASTE BATES
Grond en geboue 240 000
Voertuie 72 000
Toerusting 32 000
344 000
2. Kontant en ander kontantekwivalente
Bank 21 678
Wisselgeld 500
Kleinkas 120
22 298
3. Eienaarsbelang
Beginsaldo 266 350
Bykomende kapitaal bygedra 40 000
Onttrekkings (24 887)
Eindsaldo 379 033
N Zweni
Handeldrywend as Babelegi Meubels
Inkomstestaat vir die jaar geëindig 30 Junie 2019
Notas R
Verkope (998 200 – 3 200) 995 000
Bruto wins 442 300
Huurinkomste 15 600
Korting ontvang 852
Oninbare skulde 1 478
Salarisse 196 000
Telefoon 6 564
Versekering 8 250
Diverse uitgawes 9 772
Waardevermindering 21 734
Rente-inkomste 1 2 814
Rente-uitgawe 2 (327)

N Zweni
Balansstaat op 30 Junie 2019
Nota R
BATES
NIE-BEDRYFSBATES 446 240
Vaste (tasbare) bates 3 436 240
Finansiële bates
Vaste deposito: XY Bank 10 000
BEDRYFSBATES 97 500
Voorraad 4 60 700
Handels- en ander ontvangbare bedrae 5 13 427
Kontant en ander kontantekwivalente 6 23 373
EKWITEIT EN LASTE
EIENAARSBELANG 7 517 879
BEDRYFSLASTE 25 861
Handels- en ander betaalbare bedrae 8 25 861
N Zweni
NOTAS TOT DIE FINANSIËLE STATE VIR DIE JAAR GEËINDIG 30 JUNIE 2019
1. Rente-inkomste
Op beleggings 1 600
Op kennis deposito’s 554
Op spaarrekening 119
Op lopende rekening 63
Op agterstallige debiteure 478
2 814
2. Rente-uitgawe
Op oortrokke bank 327
327
3. VASTE (TASBARE) BATES
Grond en
geboue Voertuie Toerusting Totaal
Drawaarde aan begin van jaar 270 000 79 594 30 380 379 974
Koste 270 000 100 000 44 780 414 780
Opgehoopte waardevermindering – (20 406) (14 400) (34 806)
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys 70 000 – 8 000 78 000
Waardevermindering vir die jaar – (16 334) (5 400) (21 734)
Drawaarde aan die einde van die jaar 340 000 63 260 32 980 436 240
Koste 340 000 100 000 52 780 492 780
Opgehoopte Waardevermindering op Voertuie Opgehoopte Waardevermindering op Toerusting

Saldo a/b 20 406 Saldo a/b 14 400
Saldo o/b 36 740 Waardevermindering 16 334 Saldo o/b 19 800 Waardevermindering 5 400
36 740 36 740 19 800 19 800

4. Voorraad
Verbruiksvoorraad voorhande 380
60 700
5. Handels- en ander ontvangbare bedrae
Handelsdebiteure 12 447
Vooruitbetaalde uitgawes 330
Opgelope inkomste 650
13 427
Vaste deposito (verval binne 12 maande) 10 000
Kennis deposito’s 3 000
Spaarrekening 1 800
Bank 7 673
Wisselgeld 800
Kleinkas 100
23 373
7. Eienaarsbelang
Beginsaldo (334 017 – 65 000) 269 017
54 243
Eindsaldo 517 879
8. Handels- en ander betaalbare bedrae
Handelskrediteure 23 791
Opgelope uitgawes 870
Vooruitontvange inkomste 1 200
25 861
Algemene Grootboek van Ramatlabama Koeriers

Dt Voertuie B4 Kt
2016 2017
Mrt 1 Saldo a/b 70 000 00 Feb 28 Saldo o/b 150 000 00
2016
Nov 30 Bank 80 000 00
150 000 00 150 000 00
2017
Mrt 1 Saldo a/b 150 000 00

2017 2016
Feb 28 Saldo o/b 52 400 00 Mrt 1 Saldo a/b 37 760 00
2017
52 400 00 52 400 00
2017

2017 2016
2017
15 500 00 15 500 00
2017
VASTE BATES
Grond en
Koste 240 000 70 000 45 000 355 000
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys 60 000 80 000 – 140 000
Koste 300 000 150 000 45 000 495 000
1. Algemene Grootboek van Chelmsford Winkels

Dt Toerusting B5 Kt
2017 2018
Mrt 1 Saldo a/b 38 000 00 Feb 29 Saldo o/b 46 000 00
2017
Okt 1 Krediteurekontrole 8 000 00
46 000 00 46 000 00
2018

2018 2017
2018
45 760 00 45 760 00
2018
2018 2017
2018
29 000 00 29 000 00
2018
2. VASTE BATES
Grond en
Koste 307 000 80 000 38 000 425 000
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys 53 000 – 8 000 61 000
Koste 360 000 80 000 46 000 486 000
Notas
• Omdat die Vooraansuiweringsproef balans gegee word, kan jy
van bo na onder werk om die opgehoopte waardevermindering te
bereken – jy skryf dus die saldo’s aan die einde van die jaar in, dan die
waardevermindering, en bereken dan die saldo aan die einde van die
finansiële jaar.
• Om die kosprys te bereken, werk jy steeds van onder af op.

S Botha
Handeldrywend as Tsomo Handelaars
Nota R
Verkope (776 240 – 6 240) 770 000
Bruto wins 220 000
Huurinkomste (20 400 – 1 650) 18 750
Oninbare skuld ingevorder 870
Oninbare skuld (1 889 + 740) 2 629
Bankkoste 2 041
Verbruiksgoedere 1 996
Versekering (9 620 – 3 780) 5 840
EIendomsbelasting 4 200
Water en elektrisiteit (5 972 + 473) 6 445
Telefoon (6 773 + 535) 7 308
Salarisse 92 100
Diverse uitgawes 11 743
Waardevermindering (10 000 + 2 454 + 360) 12 814
Rente-uitgawe 2 (13 950)
S Botha
Nota R
BATES
BEDRYFSBATES 89 375
Voorraad 4 40 189
EKWITEIT EN LASTE
NIE-BEDRYFSLASTE 55 000
Verbandlening: AB Bank 55 000
BEDRYFSLASTE 52 596
Korttermynlening (minder as 12 maande) 15 000

S Botha
1. Rente-inkomste
Op lopende rekening 875
2. Rente-uitgawe
Op lening (7 650 + 6 300) 13 950
3. Vaste bates
Grond en
Koste 370 000 100 000 44 800 514 800
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys – – 7 200 7 200
Koste 370 000 100 000 52 000 522 000
Opgehoopte Waardevermindering op Voertuie Opgehoopte Waardevermindering op Toerusting

Saldo a/b 42 600 Saldo a/b 28 440
Waardevermindering 10 000 Waardevermindering 2 814
52 600 31 254
4. Voorraad
40 189
Handelsdebiteure (14 225 – 740) 13 485
Vooruitbetaalde uitgawes 3 780
17 265
Bank 30 871
Wisselgeld 900
Kleinkas 150
31 921
7. Eienaarsbelang
Beginsaldo (372 398 – 45 000) 327 398
452 479
Eindsaldo 419 925

Opgelope uitgawes (6 300 + 535 + 473) 7 308
37 596
Craylaw Winkels
Nota R
Verkope (290 000 – 5 800) 284 200
Bruto wins 104 200
Oninbare skuld ingevorder 2 334
Huurinkomste (5 850 – 450) 5 400
Verpakkingsmateriaal (2 436 – 518) 1 918
Oninbare skuld (510 + 380) 890
Versekering (2 866 – 456) 2 410
Lone 19 535
Advertensies 8 228
Herstelwerk 6 280
Handelsvoorraadtekort 156
Waardevermindering (3 500 + 425 + 1 770) 5 695
Rente-inkomste (1 400 + 1 400) 1 2 800
Rente-uitgawe (4 874 + 580) 2 (5 454)
Craylaw Winkels
Nota R
BATES
Vaste deposito: SB Bank 20 000
BEDRYFSBATES 89 816
Voorraad 4 19 960
EKWITEIT EN LASTE
Verbandlening: WK Bank 25 000
BEDRYFSLASTE 9 446

Craylaw Winkels
NOTAS TOT DIE FINANSIËLE STATE OP 28 FEBRUARIE 2019
1. Rente-inkomste
Op beleggings (1 400 + 1 400) 2 800
2. Rente-uitgawe
Op verband (4 874 + 580) 5 454
Voertuie Toerusting Totaal
Drawaarde aan begin van jaar 22 750 14 750 37 500
Koste 35 000 19 500 54 500
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys 17 000 – 17 000
Waardevermindering vir die jaar (3 925) (1 770) (5 695)
Drawaarde aan die einde van die jaar 35 825 12 980 48 805
Koste 52 000 19 500 71 500
35 825 12 980 48 805
4. Voorraad
Handelsvoorraad (19 598 – 156) 19 442
19 960
11 856
Bank 58 000
7. Eienaarsbelang
Beginsaldo 75 000
160 175
Eindsaldo 124 175
Opgelope uitgawes 580
Vooruitontvange inkomste 450
9 446

C Papendorf
Handeldrywend as Homezone Handelaars
Nota R
Verkope [395 853 – (4 260 + 360)] 391 233
Koste van verkope (250 060 – 288) (249 772)
Bruto wins 141 461
Huurinkomste (3 795 – 759) 3 036
Korting ontvang 734
Belasting 4 010
Salarisse 59 550
Bankkoste (310 + 28) 338
Korting toegestaan (870 – 5) 865
Verpakkingsmateriaal (4 056 – 256) 3 800
Telefoon 1 522
Versekering (820 – 280) 540
Waardevermindering (1 864 + 930) 2 794
Rente-uitgawe (2 250 + 3 150 + 70) 2 (5 470)
C Papendorf
Nota R
BATES
Finansiële bates
Vaste deposito: Allied 5 000
BEDRYFSBATES 30 743
Voorraad 4 20 538
EKWITEIT EN LASTE
Verbandlening: United 35 000
BEDRYFSLASTE 21 494
Oortrokke bank (2 355 + 28 + 70 + 200 + 150) 2 803

C Papendorf
1. Rente-inkomste
Op beleggings (225 + 150) 375
2. Rente-uitgawe
Op verband (2 250 + 3 150) 5 400
Op oortrokke bank 70
5 470
Grond en
Koste 100 000 17 500 12 000 129 500
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys 15 000 – – 15 000
Waardevermindering vir die jaar – (930) (1 864) (2 794)
Koste 115 000 17 500 12 000 144 500
115 000 10 270 6 965 132 235
4. Voorraad
Handelsvoorraad (19 980 + 288 – 268) 20 000
Verbruiksvoorraad voorhande (282 + 256) 538
20 538
Handelsdebiteure (9 740 – 360 + 30 – 40 + 155) 9 525
9 955
Wisselgeld 200
Kleinkas 50
250
7. Eienaarsbelang
Beginsaldo (72 208 – 12 000) 60 208
134 508
Onttrekkings (22 824 + 200) (23 024)
Eindsaldo 111 484
Vooruitontvange inkomste 759
18 691

A Mtise
Handeldrywend as Mandjies Ens.
Nota R
Verkope (502 054 – 1 254) 500 800
Bruto wins 212 800
Ander bedryfsinkomste 210
Huuruitgawe (9 100 – 700) 8 400
Versekering (4 140 – 520) 3 620
Skryfbehoeftes (689 – 126) 563
Telefoon (3 720 + 312) 4 032
Brandstof 5 040
Salarisse 60 000
Lone 86 000
Waardevermindering 11 100
Rente-uitgawe 2 (7 000)

A Mtise
Notas R
BATES
BEDRYFSBATES 42 697
Voorraad 4 25 016
EKWITEIT EN LASTE
NIE-BEDRYFSLASTE
Lening: NEC Bank 50 000
BEDRYFSLASTE 4 537
Oortrokke bank
Korttermynlenings

A Mtise
2. Rente-uitgawe
Op lening (5 250 + 1 750) 7 000
3. Vaste bates
Voertuie Toerusting Totaal
Koste 80 000 9 000 89 000
Opgehoopte waardevermindering (12 000) (900) (12 900)
Toevoegings
Waardevermindering vir die jaar (10 200) (900) (11 100)
Koste 80 000 9 000 89 000
57 800 7 200 65 000
4. INVENTARISSE
25 016
Vooruitbetaalde uitgawes (700 + 520) 1 220
5 911
Bank 10 870
Wisselgeld 900
11 770
7. Eienaarsbelang
Beginsaldo 36 990
62 910
Eindsaldo 53 160
Opgelope uitgawes (312 + 1 750) 2 062
4 537

1. P Zaaiman
Handeldrywend as Sea View Winkels
Nota R
Verkope (556 325 – 4 325) 552 000
Bruto wins 184 000
Huurinkomste (10 350 – 1 150) 9 200
Oninbare skuld (830 + 920) 1 750
Korting toegestaan 844
Herstelwerk 1 637
Telefoon (5 973 + 421) 6 394
Belasting (4 620 + 180) 4 800
Water en elektrisiteit (6 220 + 559) 6 779
Salarisse 80 000
Versekering (6 300 – 2 850) 3 450
Waardevermindering (4 035 + 225 + 17 200) 21 460
Rente-inkomste (380 + 475) 1 855
P Zaaiman
Handeldrywend as Sea View Winkels
Grond en
geboue Voertuie Toerusting
Koste 250 000 86 000 53 000
Opgehoopte waardevermindering – (28 700) (26 100)
Toevoegings
Waardevermindering vir die jaar – (17 200) (4 260)
Koste 300 000 86 000 62 000
12 275

7. Eienaarsbelang
Beginsaldo 390 280
455 604
Eindsaldo 431 734
Opgelope uitgawes (180 + 421 + 559) 1 160
23 803
Tyd: 50 minute
1. P Joubert
Handeldrywend as Augrabies Handelaars
Nota R
Verkope (654 320 – 4 320) 33 650 000
Koste van verkope 3 (406 250)
Bruto wins 3 243 750

Huurinkomste (17 550 – 1 350) 3 3 316 200
Korting ontvang 3 2 870

Oninbare skuld (564 + 580) 3 3 1 144
Skryfbehoeftes (3 441 – 1 380) 3 3 2 061
Korting toegestaan 3 1 467
Herstelwerk 3 1 658
Telefoon 3 5 234
Eiendomsbelasting 3 3 420
Water en elektrisiteit 3 5 873
Salarisse 3 89 000
Versekering (6 300 – 320) 3 3 5 980
Waardevermindering (11 520 + 4 800) 333316 320
Handelsvoorraadtekort 3 3 3 1 252


Rente-uitgawe 2 3 (16 000)
(30)

2. P Joubert
Nota R
BATES
Vaste (tasbare) bates 3 3 326 960
Finansiële bates
Vaste deposito: XY Bank 3 3 5 000
BEDRYFSBATES 71 721
Voorraad 4 3 38 900
Handels- en ander ontvangbare bedrae 5 3 10 250
Kontant en ander kontantekwivalente 6 3 22 571
EKWITEIT EN LASTE
EIENAARSBELANG 7 3 292 701
NIE-BEDRYFSLASTE
Verbandlening: AB Bank 33370 000
BEDRYFSLASTE 40 980
Handels- en ander betaalbare bedrae 8 3 30 980
Korttermynlenings 3 3 10 000

(13)
P Joubert
1. Rente-inkomste
Op beleggings (300 + 150) 3 3 3 450
(3)
2. Rente-uitgawe
Op verband (12 000 + 4 000) 3 3 16 000
(2)
Grond en
Drawaarde aan begin van jaar 3 270 000 3 57 600 3 15 680 343 280
Koste 270 000 3 90 000 3 32 000 392 000
Opgehoopte waardevermindering 3 (324 400) 3 (16 320) (48 720)
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys
Waardevermindering vir die jaar – 3 (11 520) 3 (4 800) 3 (16 320)
Drawaarde aan die einde van die jaar 270 000 3 46 080 3 10 880 326 960
Koste 270 000 3 90 000 3 32 000 392 000
Opgehoopte waardevermindering – 33 (43 920) 33 (21 120) (65 040)
3 270 000 46 080 10 880 3 326 960
(20)
4. Voorraad
Handelsvoorraad 3 37 520
Verbruiksvoorraad voorhande 3 1 380
38 900
(2)

Handelsdebiteure (10 360 – 580) 3 3 9 780
10 250
(4)
Bank 3 21 471
Wisselgeld 3 950
Kleinkas 3 150
22 571
(3)
7. Eienaarsbelang
Beginsaldo (207 740 – 20 000) 33187 740
Bykomende kapitaal bygedra 3 20 000
321 601
Onttrekkings 3 (28 900)
Eindsaldo 292 701

(5)
Handelskrediteure 3 25 630
Opgelope uitgawes 3 4 000
Vooruitontvange inkomste 3 1 350
30 980
(3)
T Hall
Handeldrywend as Woodwise Handelaars
Grond en
Koste 370 000 70 000 53 000 493 000
Toevoegings
Verkrygings teen kosprys – 50 000 – 50 000
Koste 370 000 120 000 53 000 543 000
370 000 67 360 22 240 459 600
4. Voorraad
42 530

Handelsdebiteure 9 873
11 478
Wisselgeld 750
Kleinkas 100
850
7. Eienaarsbelang
Beginsaldo 265 452
440 952
Eindsaldo 405 181
17 387
T Hall
Handeldrywend as Woodwise Handelaars
Nota R
BATES
Finansiële bates
Vaste deposito: XY Bank 6 000
BEDRYFSBATES 54 858
Voorraad 4 42 530
EKWITEIT EN LASTE
NIE-BEDRYFSLASTE
Lening: Saamstaan Bank 80 000
BEDRYFSLASTE 35 277
Oortrokke bank 7 890
Korttermynlenings 10 000

HOOFSTUK 17 Finansiële rekeningkunde van
’n alleenhandelaar – Interpretasie van finansiële state
bruto wins 100

1. Persentasie bruto wins op verkope = verkope
× 1
2017 2018
169 600 100 186 600
×
381 600 1 431 840
× 100
1
= 44,4% = 43,2%
Kommentaar
• Die persentasie het van 2017 tot 2018 met 1,2% vermeerder.
• Die onderneming het dus nie sy winsopslag in 2018 bereik nie.
• ’n Moontlike oorsaak kan die onderneming se gereelde uitverkopings
wees, of foute in die berekening van verkoopspryse, foute op
brondokumente, of verskaffers se prysverhogings.
2. Persentasie bruto wins op koste van verkope = kostebruto wins

van verkope
× 100
1
2017 2018
169 600
212 000
× 100
1
186 600
245 250
× 100
1
= 80% = 76,1%
Kommentaar
• Die persentasie het van 2017 tot 2018 met 3,9% verminder.
wees, of foute in die berekening van verkoopspryse, foute op
brondokumente, of verskaffers se prysverhogings.
3. Persentasie van netto wins op verkope = netto wins

verkope
× 100
1
2017 2018
93 000 100 105 400
×
381 600 1 431 850
× 100
1
= 24,4% = 24,4%
Kommentaar
• Die persentasie het van 2017 tot 2018 onveranderd gebly.
• Die kostebeheer is goed.
• Die persentasie netto wins is 13 hoër as die persentasie bruto wins op
verkope.
bedryfswins
4. Persentasie bedryfswins op verkope = verkope × 100 1
2017 2018
101 800
381 600
× 100
1
112 000
431 850
× 100
1
1
= 26,6% = 25,9%
Kommentaar
• Dit is baie goed – die onderneming se kostebeheer is dus goed en
hulle uitgawes is nie te hoog nie, ten spyte van die klein daling.

5. Persentasie bedryfsuitgawes op verkope = bedryfsuitgawes
verkope
× 100
1
2017 2018
67 800
381 600
× 100
1
74 600
431 850
× 100
1
= 17,7% = 17,2%
Kommentaar
• Dit beteken dat die kostebeheer ’n bietjie verbeter het.
6. Bedryfskapitaalverhouding = bedryfsbates : bedryfslaste

2017 2018
48 320 : 38 400 85 270 : 41 600
= 0,69 : 1 = 2,05 : 1
Vuurproefverhouding = (bedryfsbates – voorraad) : bedryfslaste
2017 2018
(48 320 – 21 800) : 38 400 (85 270 – 31 300) : 41 600
= 26 520 : 38 400 = 53 970 : 41 600
= 1,26 : 1 = 1,3 : 1
Kommentaar
• Altwee verhoudings verbeter van 2017 tot 2018.
• Die onderneming se likiditeit het baie verbeter van 2017 na 2018.
• Die onderneming sal in 2018 in staat wees om sy korttermyn
verpligtinge na te kom.
7. Graad van solvensie (solvabiliteit) = totale bates : totale laste

2017 2018
442 200 : (80 000 + 34 800) = 507 400 : (60 000 + 41 600)
= 442 200 : 118 400 = 507 400 : 101 600
= 3,7 : 1 =5:1
Kommentaar
• Die onderneming se solvabiliteit is goed.
• Vir elke las is daar vyf bates.
• Die onderneming is kredietwaardig.
netto wins 100
8. Graad van winsgewendheid = gemiddelde eienaarsbelang × 1
2017 2018
101 800 100 122 000 100
1
(240 200 + 323800)
× 1
1
(323800 + 405 800) × 1
2 2
101 800 100 112 000 100
= 282 000
× 1
= 364 800
× 1
= 36% = 30,7%
Kommentaar
• Die eienaar kry steeds goeie rente op sy belegging. Dit is die moeite
en risiko werd.
• Die eienaar se verdienste het verminder van 36% na 30,7%.

1. Persentasie bruto wins op koste van verkope = kostebruto wins

van verkope
× 100
1
2018 2019
164 600
492 000
× 100
1
185 430
565 400
× 100
1
= 50% = 48,8%
Kommentaar
wees, of foute in prysberekeninge, of foute in brondokumente.
netto wins 100
2. Persentasie netto wins op verkope = verkope × 1
2018 2019
98 580 100 103 600
492 000
× 1
× 100
565 400 1
= 20% = 18,3%
Kommentaar
• Dit is egter steeds goed en die onderneming se kostebeheer is goed.
• Dit is hoër as 13 van die persentasie bruto wins op verkope.

2018 2019
42 850 : 22 630 46 050 : 37 970
= 1,9 : 1 = 1,2 : 1
Vuurproefverhouding = (bedryfsbates – voorraad) : bedryfslaste
2018 2019
(42 850 – 28 800) : 22 630 (46 050 – 32 500) : 37 970
= 14 050 : 22 630 = 13 550 : 37 970
= 0,62 : 1 = 0,36 : 1
Kommentaar
• Altwee verhoudings het verminder van 2018 tot 2019.
• Die onderneming se likiditeit het dus verswak.
• Die onderneming sal sukkel om sy korttermyn verpligtinge in 2019
na te kom.
4. Graad van solvensie (solvabiliteit) = totale bates : totale laste

2018 2019
377 230 : (30 000 + 22 630) 486 170 : (50 000 + 37 970)
= 377 230 : 52 630 = 486 170 : 87 970
= 7,2 : 1 = 5,5 : 1
Kommentaar
• Solvabiliteit het aansienlik verswak van 2018 tot 2019.
• Die onderneming se solvabiliteit is steeds goed.

netto wins 100
5. Graad van winsgewendheid = gemiddelde eienaarsbelang × 1
103 600 100
= 1
(324 600+ 398 200)
× 1
2
103 600 100
= 361 400
× 1
= 28,6%
Kommentaar
• Die eienaar kry goeie rente op sy belegging.
• Dit is hoër as die bank se rentekoers en is daarom die risiko werd.

= 63 712 : 39 820
= 1,6 : 1
Kommentaar
• Die onderneming se likiditeit is nie baie goed nie.
• Die onderneming mag sukkel om sy korttermyn verpligtinge na te
kom.
2 Bedryfsbates sonder voorraad = 39 820 × 0,85

= 33 847
Voorraad = 63 712 – 33 847
= 29 865
3. Bedryfsbates sonder voorraad = 0,8 × 33 200

= 26 560
Debiteure = 26 560 – 900
= 25 660
93 200 100
4. Winsgewendheid = 1
(296 200+ 349 640)
× 1
2
93 200
= 322 920
× 100
1
= 28,9%
Kommentaar
• Ja, dit is ’n goeie belegging. Die eienaar verdien ’n goeie dividend
op sy kapitaalbelegging.
5. Persentasie bedryfsuitgawes op verkope = bedryfsuitgawes

verkope × 100
1
2019 2020
108 300
688 590
× 100
1
116 480
733 880
× 100
1
= 15,7% = 15,9%
Kommentaar
• Die onderneming se kostebeheer het effens verswak van 2019
tot 2020.
6. Solvabiliteit = totale bates : totale laste

= (355 748 + 10 000 + 63 712) : (40 000 + 39 820)
= 429 460 : 79 820
= 5,38 : 1

1. Graad van solvensie (solvabiliteit)

= totale bates : totale laste
= (25 000 + 40 000 + 190 000 + 80 000 + 74 300) : (75 000 + 25 000)
= 409 300 : 100 000
= 4,09 : 1
2. (Debiteure + kontant + voorraad) : bedryfslaste

= (12 000 + 37 500) : 25 000
= 49 500 : 25 000
= 1,98 : 1
Handelsvoorraad = bedryfsbates – debiteure – kontant
= 74 300 – 37 500 – 12 000
= 24 800
Vuurproefverhouding = (bedryfsbates – handelsvoorraad ) : bedryfslaste
= (74 300 – 24 800) : 25 000
= 49 500 : 25 000
= 1,98 : 1
Kommentaar
• Die onderneming kan sy korttermyn verpligtinge beter nakom.
3. Winsgewendheid
netto wins 100
= gemiddelde eienaarsbelang × 1
[358 000 + 23 000 – 65 000 = 316 000]
65 000 100
= 1
(316 000 + 358 000)
× 1
2
65 000
= 337 000
× 100
1
= 19,24%
Kommentaar
• Winsgewendheid is aanvaarbaar, aangesien hy teen 8,5% sal kan belê.
1. Persentasie bruto wins op verkope

159 500
550 000
× 100
1
= 29%
Kommentaar
• Die persentasie is 3% minder as die vorige jaar.
• Dit kan wees as gevolg van te veel handelskorting toegestaan,
foute wat gemaak is met die aanbring van pryse, of foute op
brondokumente, of ’n verhoging in verskaffers se pryse.
2. Persentasie netto wins op verkope

20 200 100
550 000 × 1
= 3,7%
Kommentaar
• Dit vermeerder met 11,2% en is baie laag.
• Die onderneming se kostebeheer is nie goed nie.

3. Winsgewendheid
20 200 100
1
(361 786 + 373 786)
× 1
2
20 200
= 367 786
× 100
1
= 5,5%
Kommentaar
• Die eienaar verdien nie goeie rente op sy belegging nie.
• Dit is heelwat laer as die vorige jaar.
4. Solvabiliteit
Totale bates = 361 090
(250 000 + 70 000 – 38 000 + 20 000 + 34 200 + 21 600 + 300 + 2 050 + 940)
Totale laste = 96 570
(32 600 + 2 100 + 60 000 + 890 + 980)
361 090 : 96 570
= 3.7 : 1
Kommentaar
• Die solvabiliteit is goed – daar is een las vir elke 3,7 bates.
• Dit is hoër as die vorige jaar.
5. Bedryfskapitaalverhouding
(34 200 + 21 600 + 300 + 2 050 + 940) : (32 600 + 2 100 + 890 + 980)
= 59 090 : 36 570
= 1,6 : 1
Kommentaar
• Dit is beter as die vorige jaar.
• Die onderneming mag probleme ondervind om sy korttermyn
verpligtinge na te kom.
• Dit moet probeer om twee bedryfsbates vir elke een bedryfslas te hê.
Memorandum Punte 25
Tyd: 25 minute
1. Totale bates : totale laste = (285 000 + 40 000 + 94 000) : (24 000 + 75 000)
= 419 000 : 100 000
= 4,19 : 1
Kommentaar
• Daar is vier bates vir elke een las.
• Dit is kredietwaardig. (5)
2. Bedryfsbates : bedryfslaste = 94 000 : 25 000

= 3,76 : 1
Kommentaar
• Die onderneming kan sy korrtermyn verpligtinge nakom.
• Dit het 3,76 bedryfsbates vir elke een bedryfslas. (5)
3. (Bedryfsbates – voorraad) : bedryfslaste = (94 000 – 52 000) : 25 000

= 42 000 : 25 000
= 1,68 : 1
Kommentaar
• Die likiditeit is goed.
• Vir elke R1 wat hulle skuld, het hulle R1,68 in bedryfsbates.
So dit kan sy korttermyn verpligtinge nakom. (5)

Netto wins 100 65 000 100
4. Gemiddelde eienaarsbelang × 1
= 1
(269 000 + 311 000)
× 1
2
65 000
= 290 000
× 100
1
= 22,4% (5)
Kommentaar
• Die eienaar kry goeie rente op sy belegging.
• Hy verdien ’n aansienlik hoër rente as wat hy by ’n bank sou kry.
Netto wins 100
5. Omset
× 1
45 000 100
= 167 000
× 1
= 38,9% (5)
Kommentaar
• Netto wins het van 2017 tot 2018 met 8,7% verminder.
• Kostebeheer het dus effens verswak.
HOOFSTUK 18
Kosteberekening
Hieronder is ’n paar voorbeelde.

No. Vervaardigingsondernemings Produk
1. Staedtler Potlode
2. Dell Rekenaars
3. Adidas Hardloopskoene
4. Kodak Kameras
5. Bic Aanstekers/penne
6. Swatch Horlosies
7. Nike Sokkertruie
1. Direkte materiaalkoste 2. Vervaardigingsbokoste

3. Direkte materiaalkoste 4. Direkte arbeidskoste
5. Vervaardigingsbokoste 6. Direkte materiaalkoste
7. Vervaardigingsbokoste
1. Metaal (wat vir die dop van die motor gebruik word); plastiek (vir die
paneelbord); rubber (vir die bande); materiaal (vir die motorsitplekke); ens.
2. Die lone wat betaal word aan die werkers wat: die motor aanmekaar sit;
die motor verf; ens.
3. Elektrisiteit; waardevermindering van die masjinerie; skoonmaakmiddels
en smere; die salaris van die fabrieksvoorman; ens.

1. Direkte koste; hierdie term is gepas want dit is die direkte koste betrokke
by die vervaardiging van ’n produk en dit vorm die eerste (primêre) deel
van kosteberekening.
2. Primêre koste (direkte materiaal + direkte arbeid) + vervaardigingsbokoste
totale produksiekoste
3. Eenheidskoste van die produk = totale aantal eenhede geproduseer
4. a. Totale produksiekoste = primêre koste + vervaardigingsbokoste

= R10 000 + R5 000
= R15 000
produksiekoste
Eenheidskoste van die produk = totale aantal eenhede geprodusseer
= R15 000
R1 000
= R15
b. Let wel: Primêre koste verdubbel want twee maal soveel eenhede
word geproduseer.
Totale produksiekoste = primêre koste + vervaardigingsbokoste
= R20 000 + R5 000
= R25 000
Eenheidskoste van die produk = totale aantal eenhede geproduseer
R25 000
= 2 000
= R12,50
1. Direkte materiaalkoste: Hout + skroewe

= R8 000 + (R1 × 12 × 50)
= R8 600
2. Direkte arbeidskoste: Lone ( Joe)
= R40 × 50
= R2 000
3. Primêre koste: Direkte materiaalkoste + direkte arbeidskoste
= R8 600 + R2 000
= R10 600
4. Vervaardigingsbokoste:
Algemene materiale (indirek) + salaris ( Jenny) + huur
= R100 + R2 300 + R3 000
= R5 400
5. Totale produksiekoste: Primêre koste + vervaardigingsbokoste
= R10 600 + R5 400
= R16 000
6. Eenheidskoste van lessenaar: totale aantal eenhede geproduseer
= R1650000
= R320
7. Verkoopsprys per lessenaar: kosprys + winsopslag
= R320 + (R320 × 50%)
= R320 + R160
= R480

Mo se Houtwerke
Produksiekostetaat vir Januarie 2020
Nota R
Direkte materiaalkoste 1 8 600
Hout 8 000
Skroewe (R1 × 12 × 50) 600
Direkte arbeidskoste 2 2 000
Lone (R40 × 50) 2 000
Primêre koste 10 600
Vervaardigingsbokoste 3 5 400
Indirekte materiaalkoste 100
Salarisse 2 300
Huur 3 000
Totale produksiekoste 16 000
Tyd: 30 minute
1. Aantal worsies gekoop: 15 × 10 = 150 33(2)
1
2. Aantal broodrolletjies gekoop: 12 2 × 12 = 150 3 3(2)
3. Hy sal 150 worsbroodjies maak 3(1)
4. Lone (Quinton): 150 × R0,20 = R30 3 3 3(3)
5. Benni se Worsbroodjie-onderneming
Produksiekostetaat
Nota R
Direkte materiaalkoste 1 3 265
Wors 3 225
Rolletjies 3 40
Direkte arbeidskoste 2 3 30
Lone (Quinton) 3 30
Primêre koste 3 295
Vervaardigingsbokoste 3 3 80
Indirekte materiaal (botter en tamatiesous) (15 + 20) 33 35
Huur (skoolkombuis) 3 35
Reis-uitgawes 3 10
(12)
6. Eenheidskoste van een worsbroodjie: totale aantal eenhede geproduseer
R375
= 150 33
= R2,50 3(3)
7. Wins: R4,00 – R2,50 = R1,50 33(2)

1. Krale en leerbandjie
2. Die bedrag wat aan Siya betaal is
3. Totale leerbandjie: 3 × 10 = 30 m
Aantal hangertjies: 30 × 4 = 120
4. Direkte materiaalkoste: kosprys van krale + kosprys van leer
= R300 + (R20 × 3)
= R360
Direkte arbeidskoste: Lone: (Siya)
= R2 × 120
= R240
5. Vervaardigingsbokoste: huur + lone (Nomsa)
= R500 + R100
= R600
6. Total produksiekoste: primêre koste + vervaardigingsbokoste
= (R360 + R240) + R600
= R1 200
Eenheidskoste van ’n hangertjie: totale aantal eenhede geproduseer
R1 200
= 120
= R10
7. Thandaza se Krale-onderneming
Produksiekostetaat
Nota R
Direkte materiaalkoste 1 360
Krale 300
Leerbandjie 60
Direkte arbeidskoste 2 240
Lone (Siya) 240
Primêre koste 600
Vervaardigingsbokoste 3 600
Huur 500
Lone (Nomsa) 100

8. Nuwe primêre koste:
R600 × 2
= R1 200
Nuwe totale produksiekoste:
R1 200 + R600
= R1 800
Nuwe eenheidskoste van ’n hangertjie:
totale aantal eenhede geproduseer
= R1240 800
= R7,50

HOOFSTUK 19
Begroting
In hierdie hoofstuk is dit belangrik dat leerders begryp waarom dit waardevol
is om begrotings op te stel, asook die betekenisvolheid van die inligting wat
uit hierdie begrotings verkry word. Leerders vind dit dikwels verwarrend om
van kontantbegrotings na Geprojekteerde Inkomstestate oor te skakel. Dit is
dus noodsaaklik dat hulle verstaan dat die fokus in ’n kontantbegroting val op
toekomstige kontantvloei (kontantontvangste en kontantbetalings), terwyl
die Geprojekteerde Inkomstestaat gaan oor toekomstige wins (inkomste en
uitgawes).
Breyton Willemse
Kontantbegroting vir die tydperk Februarie tot April
Feb Mrt Apr
KONTANTONTVANGSTE
Ekstra lesse 200 200 200
Pak van bokse 180 120 120
Verjaardaggeskenk 100
Restaurantwerk 180 180 180
Verkope van CD’s 60
TOTALE ONTVANGSTE 560 600 560
KONTANTBETALINGS
Snoepwinkel 160 160 160
Armband 150
Musiek CD 80 100 100
TOTALE BETALINGS (390) (260) (260)
Kontantsurplus/tekort 170 340 300

Saldo aan begin van maand 320 490 830
Saldo aan einde van maand 490 830 1 130
Verwagte ontvangste van debiteure

Besonderhede Mrt Apr Mei Jun
Van kredietverkope in:
Maart 80 000 × 30% 24 000
80 000 × 50% 40 000
80 000 × 20% 16 000
April 90 000 × 30% 27 000
90 000 × 50% 45 000
90 000 × 20% 18 000
24 000 67 000 61 000 18 000

Betalings aan krediteure gedurende:

November: R48 000 (September se kredietaankope)
Desember: R53 000 (Oktober se kredietaankope)
1. Koste van verkope: 60 000 × 60% = 36 000

Bruto wins: 60 000 × 40% = 24 000 (Bruto winsmarge: 40%)
2. Huurinkomste: (50 000 + 10 000) ÷ 12 = 5 000
3. Lone: (90 000 × 110%) ÷ 12 = 8 250
4. Advertensies: 750 × 4 = 3 000
5. Skryf behoeftes: 6 000 ÷ 12 = 500
6. Bankkoste: (3 000 × 120%) ÷ 12 = 300
1
7. Rente-inkomste: 80 000 × 15% × 12
= 1 000
Manuel Winkels
Geprojekteerde Inkomstestaat vir die maand geëindig 31 Januarie 2020
Nota R
Verkope 60 000
Bruto wins 24 000
Huurinkomste 5 000
Lone 8 250
Advertensies 3 000
Skryfbehoeftes 500
Bankkoste 300
Rente-uitgawe 2 –
Netto wins (verlies) vir die maand 17 950

HOOFSTUK 20
Hersieningsaktiwiteite
Aktiwiteit 20.1 Rekeningkundige begrippe en brondokumente LB bladsy 444
1.1.1 M. 1.1.2 D.
1.1.3 K. 1.1.4 A.
1.1.5 J. 1.1.6 N.
1.1.7 C. 1.1.8 H.
1.1.9 L. 1.1.10 E.
Aktiwiteit 20.2 Joernale LB bladsy 444
Kontantontvangstejoernaal van Partytjie Planeet vir Maart 2018 KOJ

no. Dag Besonderhede ontvangste Bank Verkope verkope kontrole toegestaan Bedrag Besonderhede
KRR 2 Verkope 3 276 00 3 276 00 2 340 00
R57 K Kotze 960 00 4 236 00 960 00
BS 3 AB Bank 70 000 00 70 000 00 Lening: AB Bank
R58 6 C Burger 1 558 00 1 640 00 82 00
KRR Verkope 9 072 00 10 630 00 9 072 00 6 480 00
R59 29 XY Bank 4 860 00 4 860 00 4 500 00 Vaste deposito: XY Bank
360 00 Rente op vaste deposito
BS 31 WW Bank 73 00 73 00 Rente op lopende rekening
Paarl Meisies
BS Hoër 2 730 00 2 730 00
Kontantbetalingsjoernaal van Partytjie Planeet vir Maart 2018 KBJ

no. Dag begunstigde Bank voorraad Lone kontrole kontrole ontvang Bedrag Besonderhede
277 4 EJ Motors 68 000 00 68 000 00 Voertuie
K Kotze
CD 5 (tjek geweier) 960 00 960 00
278 9 Kontant 4 500 00 4 500 00
August
279 10 Groothandelaars 6 004 00 6 320 00 316 00
280 17 EJ Motors 3 610 00 3 800 00 190 00
August
281 20 Groothandelaars 5 184 00 5 184 00
282 Blitsvervoer 330 00 330 00
283 26 Kontant 5 000 00 4 500 00 500 00 Onttrekkings
284 30 AB Bank 1 975 00 1 100 00 Lening: AB Bank
BS 31 Allsure 900 00 900 00 Versekering
Water en
BS Munisipaliteit 886 00 886 00 elektrisiteit
BS WW Bank 173 00 173 00 Bankkoste

Debiteurejoernaal van Partytjie Planeet vir Maart 2018 DJ
Dok. Koste van
no. Dag Debiteur Verkope verkope
112 16 Paarl Meisies Hoër 2 800 00 2 000 00
113 18 J Ranjit 882 00 630 00
Debiteurekortingjoernaal van Partytjie Planeet vir Maart 2018DAJ

no. Dag Debiteur korting verkope
55 21 J Ranjit 112 00 80 00
56 28 Paarl Meisies Hoër 70 00 – –
Krediteurejoernaal van Partytjie Planeet vir Maart 2018 KJ

No. Dag Krediteur kontrole voorraad Brandstof behoeftes Bedrag Besonderhede
92 5 Marais Bpk 5 920 00 5 920 00
93 13 EJ Motors 1 700 00 1 020 00 680 00 Herstelwerk
Krediteurekortingjoernaal van Partytjie Planeet vir Maart 2018 KAJ

No. Dag Krediteur kontrole Handelsvoorraad Brandstof Skryfbehoeftes Bedrag Besonderhede
20 7 Marais Bpk 230 230
21 14 EJ Motors 70 70 Herstelwerk

Aktiwiteit 20.3 Algemene Joernaal en Algemene Grootboek LB bladsy 447
1. Algemene Joernaal van Sonskyn Handelaars vir Junie 2019

Datum Besonderhede Debiet Krediet Debiet Krediet Debiet Krediet
Jun Totale a/b 125 89 124 450
Oninbare skuld 574
N Meintjies 574 574
J Adams 18 18
Rente ontvang 18
Rente betaal 420
JP Handelaars 420 420
Onttrekkings 720
Handelsvoorraad 720
Voertuie 60 000
Kapitaal 60 000
Verpakkingsmateriaal 2 300
JP Handelaars 780 780
JJ Winkels 780 780
143 663 904 1 650

2. Algemene Grootboek van Sonskyn Handelaars vir Junie 2019
2019 2019
Jun 1 Saldo a/b 33 540 00 Jun 30 Koste van verkope KOJ 12 640 00
30 Bank KOJ 22 415 00 Koste van verkope DJ 8 960 00
Krediteurekontrole KJ 19 874 00 Krediteurekontrole KAJ 1 630 00
Koste van verkope DAJ 1 360 00 Onttrekkings AJ 720 00
Verpakkingsmateriaal AJ 2 300 00 Saldo o/b 55 539 00
79 489 00 79 489 00
2019
2019 2019
Jun 1 Saldo a/b 14 221 00 Jun 30 Bank en korting toegestaan KOJ 11 663 00
Bank KOJ 630 00 Joernaalkrediete AJ 663 00
Joernaaldebiete AJ 143 00 Saldo o/b 14 068 00
28 434 00 28 434 00
2019
2019 2019
Jun 30 Bank en korting ontvang KBJ 21 447 00 Jun 1 Saldo a/b 22 447 00
Diverse terugsendings KAJ 2 182 00 30 Diverse aankope KJ 22 774 00
Joernaaldebiete AJ 904 00 Joernaalkrediete AJ 1 650 00
Saldo o/b 22 338 00
46 871 00 46 871 00
2019
Nominale rekening
Dt Debiteureafslag Kt
2019
Jun 1 Saldo a/b 897 00
30 Debiteurekontrole DAJ 2 040 00
Aktiwiteit 20.4 Algemene Grootboek LB bladsy 448
1. Geweierde tjek 2. Verkope

Betaling aan debiteur is gedoen
3. Debiteurekorting 4. Debiteurekontrole
5. Bank en korting ontvang 6. Debietnota
7. Oorspronklike faktuur 8. Koste van verkope
9. Voorraad is teruggestuur 10. Wins = 12 516 – 8 940 = R3 576
aan krediteure Winsopslag = 3 576 × 100
8 940 1
= 40%

Aktiwiteit 20.5 Krediteuregrootboek LB bladsy 449
1.1 Dit is die totale bedrag wat in Februarie aan krediteure betaal is, asook
die korting ontvang van krediteure vir Februarie.
1.2 Faktuur ontvang/Oorspronklike faktuur
1.3 Diverse terugsendings (Krediteureafslag)
1.4 Goedere ontvang was beskadig.
Goedere ontvang was nie volgens bestelling nie.
Korting gevra vir beskadigde goedere.
Fout op faktuur reggestel.
(Enige twee aanvaarbare antwoorde.)
1.5 R7 359 – 1 000 – 5 800 = R559
2.
2020 2020
Mrt 1 Saldo a/b 4 500 00 Mrt 31 Koste van verkope KOJ 900 00
31 Bank KBJ 5 000 00 31 Koste van verkope DJ 600 00
31 Krediteurekontrole KJ 1 400 00 31 Krediteurekontrole KAJ 1 000 00
Aktiwiteit 20.6 Debiteuregrootboek LB bladsy 450
Debiteuregrootboek van Van Staden Handelaars

P Pienaar D1
2019
4 Faktuur DJ 1 670 2 910
6 Kredietnota DAJ 330 2 580
16 Kwitansie KOJ 1 178 1 402
Korting toegestaan KOJ 62 1 340
22 Kwitansie KOJ 350 990
28 Geweierde tjek KBJ 350 1 340
Aktiwiteit 20.7 Rekeningkundige vergelyking LB bladsy 450
No. Bates Eienaarsbelang Laste Rekening gedebiteer/gekrediteer

Invloed Rede Invloed Rede Invloed Rede Dt Kt
1. –400 Handelsvoorraad –400 Donasie – uitgawe Donasies Handelsvoorraad
verminder
2. + 5 Debiteure vermeerder +5 Rente ontvang – inkomste A Malgas/ Rente ontvang
Debiteurekontrole
3. +100 Kontant vermeerder +100 Oninbare skuld ingevorder Bank Oninbare skuld
– inkomste ingevorder
4. –620 Kontant verminder +25 Korting ontvang – – 645 Krediteure Krediteure Korting ontvang
inkomste verminder kontrole – bank
5. –1 500 Kontant verminder – 600 Onttrekkings
+ 500 Kleinkas vermeerder – 400 Herstelwerk – uitgawe Onttrekkings Bank
Herstelwerk Bank
Kleinkas Bank
6. –5 337,50 Kontant verminder – 337,50 Rente op lening – uitgawe – 5 000 Lening verminder Lening: Top Bank Bank
Rente op lening Bank
7. 0 –66 Rente op oortrokke bank – + 66 Oortrokke bank Rente op Bank
uitgawe vermeerder oortrokke bank

Aktiwiteit 20.8 Debiteurerekonsiliasie LB bladsy 451
1. Algemene Grootboek van Visser Handelaars

2020 2010
Okt 1 Saldo a/b 31 520 00 Okt 31 Bank en korting toegestaan KOJ 85 836 00
31 Verkope (90 350 – 2 000) DJ 88 350 00 Debiteurekorting (374 – 168) DAJ 206 00
Bank KBJ 90 00 Joernaalkrediete (192 + 120) AJ 312 00
120 178 00 120 178 00
2020
Nov 1 Saldo 33 824 00
2. Debiteurelys
Foutiewe totaal 33 506
C Rabie – Korting 10
D Human – Debiteurekorting 200
B Buys 168
Mostert en Seun (60)
33 824
Aktiwiteit 20.9 Salarisse en lone LB bladsy 452
1.1 Aanvangsalaris:
93 600 ÷ 12 = R7 800
1.2 Maandelikse salaris vir Julie 2020:

(R93 600 + 9 360 + 9 360 + 9 360 + 13 320)
= R135 000 ÷ 12 = R11 250
1.3 R7 800 × 90% × 50% = R3 510
1.4 Kommentaar op die bonus:

Ja, sy het nie vir 12 maande gewerk nie en is dus nie geregtig op ’n volle
bonus nie.
(Enige aanvaarbare antwoord)
1.5 Belastingaftrekking:
Verdienste vir die jaar geëindig 28 Februarie 2017:
R7 800 × 8 maande = R62 400
Bonus = R 3 510
Totale verdienste = R62 400 + 3 510 = R65 910
Belasting vir die jaar = R65 910 × 18% = R11 863,80

2.1 Algemene Grootboek van Blommendal Handelaars
Nominale rekeninge
Dt Pensioenfonds Kt
2018 2018
Sept 30 Bank 1 131 00 Sept 14 Lone 164 00
Pensioenfondsbydrae 328 00
28 Lone 213 00
Pensioenfondsbydrae 426 00
1 131 00 1 131 00
2.2
Dt SAID (LBS) Kt
2018 2018
Sept 30 Bank 1 872 00 Sept 14 Lone 840 00
28 Lone 1 032 00
1 872 00 1 872 00
2.3
Dt Lone Kt
2018
Sept 14 Bruto loon 2 973 00
28 Bruto loon 3 542 00
6 515 00
Aktiwiteit 20.10 Finale rekeninge en aansuiwerings LB bladsy 453
1. Algemene Grootboek van Namso Handelaars

Dt Kapitaal Kt
2017 2017
Feb 28 Onttrekkings 163 400 00 Feb 28 Saldo a/b 64 015 00
Saldo o/b 14 678 00 Wins-en-verlies 114 063 00
178 078 00 178 078 00
2017
Dt Opgehoopte Waardevermindering op Toerusting Kt

2016
2017
16 690 00
Berekeninge
Waardevermindering op voertuie: (R120 000 – 43 200) × 15% = R11 520
Waardevermindering op toerusting: R28 600 × 10% = R2 860
R6 000 × 10% × 125 = R 250
R3 110

2017 2017
Feb 28 Saldo a/b 38 720 00 Feb 28 Krediteurekontrole 1 340 00
Saldo o/b 35 530 00
38 720 00 38 720 00
2017
Dt Vooruitbetaalde Uitgawes Kt
2017
Feb 28 Advertensies 1 800 00
Nominale rekeninge
Dt Huurinkomste Kt
2017 2017
Feb 28 Vooruitontvange inkomste 900 00 Feb 28 Saldo a/b 11 700 00
11 700 00 11 700 00
Dt Rente op Lening Kt
2017 2017
Feb 28 Lening: AB Bank 14 800 00 Feb 28 Wins-en-verlies 14 800 00
14 800 00 14 800 00
Dt Handelsrekening Kt
2017 2017
Feb 28 Koste van verkope 952 000 00 Feb 28 Verkope (1 525 830 – 2 630) 1 523 200 00
1 523 200 00 1 523 200 00
Berekeninge
Huurinkomste: R6 000 × 15% = R900
Rente op lening: R130 000 × 12% × 128 = R10 400
R110 000 × 12% × 124 = R 4 400
R14 800
Advertensies: R2 700 × 64 = R1 800

Dt Wins-en-Verlies-rekening Kt
2017 2017
Feb 28 Rente op lening 14 800 00 Feb 28 Handelsrekening 571 200 00
Huuruitgawe 72 000 00 Huurinkomste 10 800 00
Korting toegestaan (1 364 – 27) 1 337 00 Korting ontvang 3 655 00
Bankkoste 1 331 00 Rente op lopende rekening 521 00
Versekering 7 560 00
Advertensies (6 420 – 1 800) 4 620 00
Water en elektrisiteit (7 986 + 634) 8 620 00
Telefoon (7 595 + 526) 8 121 00
Salarisse en lone 334 000 00
WVF-bydrae 2 340 00
Handelsvoorraadtekort
(38 720 – 1 340 – 35 530) 1 850 00
Waardevermindering
(11 520 + 2 860 + 250) 14 630 00
Kapitaal 114 063 00
586 176 00 586 176 00
2. Namso Handelaars
Fol. Debiet Krediet
Kapitaal 14 678 00
Voertuie 120 000 00
Toerusting 34 600 00
Opgehoopte waardevermindering op voertuie
(43 200 + 11 520) 54 720 00
Opgehoopte waardevermindering op toerusting 16 690 00
Lening: AB Bank 110 000 00
Handelsvoorraad (36 870 – 1 340) 35 530 00
Debiteurekontrole (15 320 + 540) 15 860 00
Bank (23 410 – 513) 22 897 00
Wisselgeld 1 400 00
Krediteurekontrole (33 410 – 1 340) 32 070 00
Opgelope uitgawes (2 200 + 634 + 526) 3 360 00
Vooruitbetaalde uitgawes 1 800 00
Verbruiksvoorraad voorhande 331 00
232 418 00 232 418 00

Aktiwiteit 20.11 Finansiële state LB bladsy 455
1. DAN Handelaars
Nota R
Verkope [1 292 077 – (3 577 +832)] 1 287 668 00
Koste van verkope (805 312 – 520) (804 792) 00
Bruto wins 482 876 00
Ander bedryfsinkomste 19 115 00
Huurinkomste (18 760 – 2 680) 16 080 00
Korting ontvang 1 998 00
Oninbare skuld ingevorder 1 037 00
Bruto bedryfsinkomste 501 991 00
Bedryfsuitgawes (335 513) 00
Heffings en belastings 3 400 00
Water en elektrisiteit (13 680 + 1 889) 15 569 00
Telefoon (10 920 + 570) 11 490 00
Salarisse en lone 273 000 00
Oninbare skulde (3 551 + 350) 3 901 00
Korting toegestaan (2 550 – 36) 2 514 00
Skryfbehoeftes (2 339 – 118) 2 221 00
Versekering (7 650 – 1 715) 5 935 00
Bankkoste (2 449 + 176) 2 625 00
Waardevermindering (500 + 3 700 + 8 790) 12 990 00
Handelsvoorraadtekort (28 438 + 520 – 27 090) 1 868 00
Bedryfswins (verlies) 166 478 00
Wins voor rente-uitgawe 166 699 00
Rente-uitgawe (29 000 + 2 500 + 1 997 +117) (33 614) 00
2.1 NOTAS TOT DIE FINANSIËLE STATE VIR DIE JAAR GEËINDIG 28 FEBRUARIE 2018
Vaste (tasbare) bates
Grond en geboue Voertuie Toerusting
Drawaarde aan die einde van vorige jaar 325 000 58 600 13 000
Kosprys 325 000 70 000 37 000
Toevoegings
Waardevermindering – (8 790) (4 200)
Drawaarde aan die einde van die huidige jaar 400 000 49 810 23 800
Kosprys 400 000 70 000 52 000
2.2 Handels- en ander ontvangbare bedrae
Handelsdebiteure (24 650 – 350 – 832 + 360) 23 828
Krediteure vir lone 600
26 143

2.3 Eienaarsbelang
Beginsaldo (191 670 – 25 000) 166 670
Kapitaal gedurende die jaar bygedra 25 000
325 255
Eindsaldo 281 755
2.4 HANDELS- EN ANDER BETAALBARE BEDRAE
Opgelope uitgawes (2 500 + 1889 + 570) 4 959
42 195
3. DAN Handelaars
Uittreksel uit Balansstaat op 28 Februarie 2018
EKWITEIT EN LASTE
EIENAARSBELANG 281 755
NIE-BEDRYFSLASTE
Lening: MM Bank (200 000 – 20 000) 180 000
BEDRYFSLASTE 65 756
Handels- en ander betaalbare bedrae 42 195
Korttermynlening 20 000
Oortrokke bank (2 344 +176 + 117 +324 + 600) 3 561
Aktiwiteit 20.12 Interpretasie van finansiële state LB bladsy 458
1. Bruto wins % op verkope

(1 080 000 – 810 000) 100
1 080 000
× 1
= 25%
1.1 Netto wins % op verkope

52 500
1080 000
× 100
1
= 4,86%
1.2 Die onderneming het nie sy winsmarge van die vorige jaar bereik nie –
dit het van 33% tot 25% verminder.
Dit kan te wyte wees aan verkope, of miskien het Rushdah haar
winsopslag opsetlik verminder sodat haar pryse meer mededingend is.
Die kostebeheer is nie goed nie – persentasie netto wins op omset het van
19,4% tot 4,86% verminder.
Rushdah sal die beheer/kontroles oor uitgawes moet verbeter – sy moet
’n begroting voorberei en daarby hou.

2.1 Bedryfskapitaalverhouding
(157 500 + 55 500 + 18 000) : 96 000
= 154 000 : 64 000
= 2,4 : 1
Vuurproefverhouding
(55 500 +18 000) : 96 000
= 73 500 : 96 000
= 0,77 : 1
2.2 Die bedryfskapitaalverhouding verminder van 5,84 : 1 tot 2,4 : 1.

Die vuurproefverhouding verminder van 2,4 : 1 tot 0,77 : 1.
Die onderneming sal sukkel om sy korttermyn verpligting na te kom as
die likiditeit verder verminder.
Hulle hou te veel voorraad aan.
3.1. Winsgewendheid
52 500 100
1
(562 500 + 495 000) × 1
2
= 9,9%
3.2 Die winsgewendheid het van 31% tot 9,9% verminder.

Dit is nie goed nie. Die kommersiële bank bied rente teen 6,5% aan – die
eienaar sal moet oorweeg of dit die risiko en moeite werd is.
Aktiwiteit 20.13 Kosteberekeninge in vervaardiging en BTW LB bladsy 459
1.1 Direkte materiaalkoste per vlieër:

R30 + 5 + 5 = R40
1.2 Totale vervaardigingsbokoste:

R5 000 + 9 000 + 2 300 + 450 = R16 750
1.3 Veranderlike koste sal vermeerder as die aantal eenhede vervaardig

vermeerder.
Vaste koste sal dieselfde bly selfs as die onderneming meer items
vervaardig, soos byvoorbeeld huur.
1.4 Totale produksiekoste per eenheid:

Direkte materiaal R40 × 2 160 = R86 400
Direkte arbeid R40 × 2 160 = R86 400
Bokoste R16 750
R189 550
Koste per eenheid = R189 550 ÷ 2 160 = R87,75
1.5 Persentasie wins:

Verkoopsprys – produksiekoste = R146 – 87,75 = R58,25
R58,25
R87,75
× 100 = 66,38%
R58,25
Aanvaar 146
× 100 = 39,9%
R87,75
Aanvaar 146
× 100 = 60,1%

1.6 Die produksiekoste per eenheid sal vermeerder.
Die onderneming sal sy verkoopprys moet verhoog.
OF
Sy wins verminder.
2.1 Insetbelasting:
14
R430 920 × 114 = R52 920
2.2 Uitsetbelasting:
14
R718 200 × 114 = R88 200
2.3 Bedrag betaalbaar aan SAID:

R88 200 – 52 920 = R35 280
2.4 Gemerkte prys van ’n vlieër:

R146
100
× 114 = R166,44
Aktiwiteit 20.14 Begrotings LB bladsy 460
1. Kontantbegroting vir hokkietoer in April 2019

KONTANTONTVANGSTE
Van spelers 31 320
Donasies 4 500
TOTALE ONTVANGSTE 35 820
BETALINGS
Klerasie (300 × 14) + 100 4 300
Bus-huur (4 000 × 1.50) 6 000
Brandstof (4 000 ÷ 8 × 10,20) 5 100
Verblyf – Brandvlei (200 × 15) × 2 6 000
Maaltye – Gariep Dam (44 × 15) × 2 1 320
PUK Hokkie Akademie (900 × 14) + 500 13 100
TOTALE BETALINGS 35 820
KONTANTSURPLUS/TEKORT –
2. Koste per speler
31 320
14
= R2 237,14

Afdeling 7
Modereringsmatryse
Moderering van assessering
Moderering verwys na die proses wat verseker dat die assesseringstake

regverdig, geldig en betroubaar is.
Moderering behoort op skool-, distrik-, provinsiale en nasionale vlakke

geïimplementeer te word. Volledige en gepaste modereringspraktyke moet in
plek wees om ’n goeie gehalte assessering vir alle vakke te verseker.
Moderering sal by die skool deur die departementshoof wat vir die vak
verantwoordelik is, uitgevoer word. Onderwysers se portefeuljes en
bewyse van leerders se prestasies moet gemodereer word om te sorg dat
’n verskeidenheid assesseringstake gebruik word om die kurrikulum aan te
spreek en ook dat assessering ’n reeks kognitiewe vlakke dek.
Alle assesseringstake moet gemodereer word voordat dit aan leerders

uitgedeel word. Nadat ’n assesseringstaak gemerk is, moet minstens drie
leerders se take gemodereer word.
Die volgende modereringsmatryse word verskaf om die onderwyser met die

modereringsproses te help:
• Matrys vir die assessering van onderwyserportefeuljes
• Matrys vir die moderering van leerders se portefeuljes
• Matrys vir die moderering van eksamenvraestelle/toetse
• ’n Instrument waarmee moderering nagespeur (“tracked”) kan word
• Matrys vir leerderportefeuljes: inhoud/konsolidasie/intervensie
(ingryping).
345

MODERERINGSVERSLAG: ONDERWYSERSGIDS
Onderwyser:.........................................................................................................
Vakhoof:................................................................................................................
Vak:........................................................................................................................
Moderator:............................................................................................................
Datum:.............................................................................................................
Dui met ’n 3 aan of die volgende dokumentasie beskikbaar is:
Dokumentasie Ja Nee Onvolledig

Inhoudsopgawe
Onderwyser se persoonlike rooster
Vakbeleid
Notules van vakvergaderings
Pasgewer van departement
Jaarbeplanner
Beplanning per termyn
Daaglikse beplanningskedule
Handboekverwysing
Vakinhoud getoon
Assesseringsaktiwiteite getoon
Datum-kolom voltooi
Assesseringsprogram (skool)
Assesseringsprogram (vak)
Formele assesseringstake (taal sowel as memorandum)
Optekeningsbladsye vir punte
Planne vir intervensie
Opsomming van intervensie wat voltooi is
Kommentaar:
Handtekening:
MODERATOR ONDERWYSER
346 a f d e l i n g 7 • mo d e r e r i n g smatrys e

MODERERINGSVERSLAG: LEERDER SE PORTEFEULJE
Onderwyser:.........................................................................................................
Vak:........................................................................................................................
Vakhoof/Moderator:............................................................................................
Datum:.............................................................................................................
Gebruik ’n 3 in die korrekte blokkie gedurende die modereringsproses.

2 bogemiddelde, 2 gemiddelde en 2 ondergemiddelde leerders se Ja Nee Soms
portefeuljes is verskaf.
Inhoudsopgawe Ja Nee Soms
Konsolideringskedule Ja Nee Soms
Elke leerder se portefeulje bevat 'n getekende verklaring van egtheid. Ja Nee Soms
Die ander afdeling waarvan die KASS-merk bereken is, word getoon op die Ja Nee Soms
konsolideringskedule en is voltooi..
Die portefeulje bevat alle assesseringstake wat tot op hede voltooi is. Ja Nee Soms
Die take in die portefeulje het duidelike instruksies. Ja Nee Soms
'n Rubriek/memorandum/nasien-instrument gee vir leerders 'n aanduiding Ja Nee Soms
van hoe hulle geassesseer is.
Bewyse van assesseringstake toon dat verskillende vorms van assessering Ja Nee Soms
volgens die voorsktifte van die vakriglyne plaasgevind het.
Bewyse van assesseringstaak in die portefeulje is nagesien, geteken en die Ja Nee Soms
datum wanneer dit nagesien is, is aangebring.
Die opvoeder doen moeite om vir die leerders kommentaar te skryf. Ja Nee Soms
Daar is bewys van moderering wat gedoen is. Ja Nee Soms
Akkurate optekening van punte. Ja Nee Soms
Ouers het die toets geteken om hulle attent te maak op die toetspunt. Ja Nee Soms
Puntetoekenning volgens die merkinstrument is aanvaarbaar.. Ja Nee Soms
Algemene kommentaar:
Handtekening:
a f d e l i n g 7 • mo d e r e r i n g smatrys e 347

MODERERING VAN EKSAMENVRAESTELLE/TOETSE
Onderwyser:.........................................................................................................
Vraestel/Toets:.....................................................................................................
Moderator:............................................................................................................
Datum:.............................................................................................................
Kriteria 3 Opmerking
Tegniese gehalte
Opskrif met vak, graad, totale punte en tyd toegeken
Toegekende tyd stem ooreen met die tyd wat op die
eksamenrooster geallokeer is.
Vrae is korrek genommer.
Instruksies aan leerders is duidelik en ondubbelsinnig.
Puntetoekenning per vraag is korrek.
Totale punt is korrek.
Puntetoekenning op die vraestel en memorandum kom ooreen.
Vraestel en memorandum is netjies getik en aangebied.
'n Reeks assesseringstandaarde is gedek, volgens die vakriglyne.
Gehalte van die vrae
Vrae is duidelik en ondubbelsinnig
'n Verskeidenheid vrae is gevra.
Verskillende kognitiewe vlakke is gedek.
Taal
Akkurate vertalings
Vakterminologie is korrek gebruik
Geen rasse-/kulturele of seksuele diskriminasie nie
Algemene kommentaar:
Handtekening:
348 a f d e l i n g 7 • mo d e r e r i n g smatrys e

Onderwyser:
349
MODERERING-NASPEURINGSINTRUMENT
Vak:
Kommentaar
Assesseringstaak Datum Moderator Hoedanigheid
Leerders se naam
Vlak: Intern
a f d e l i n g 7 • mo d e r e r i n g smatrys e
349
2011/11/09 1:14 PM
Kommentaar
350
Assesseringstaak Datum Moderator Hoedanigheid
Leerders se naam

Vlak: Intern
Vlak: Groep (“Cluster”)
1ste rondte van moderering

Finale moderering
Vlak: Skoolbesoeke
Vlak: Umalusi
350
2011/11/09 1:14 PM
Leerder se portefeulje: Inhoud/Konsolidasie/Intervensie
Rekeningkunde Graad 10
Naam: Jou doelwit vir Rekeningkunde vir die jaar:
Kontakbesonderhede van ouers: Huis: Werk: Selfoon:
KASS-aktiwiteite Datum Totale punt Punt behaal % Onderwyser/ouer se opmerking Handtekening ouer Handtekening Berekening van jaarpunt
moderator
Termyn 1
Aanbieding /10
Kontroletoets /20
Termyn 2
Projek /20
Halfjaar-eksamen /20
Termyn 3
Gevallestudie /10
Kontroletoets /20
TOTAAL VIR JAARPUNT /100
Jaareind-eksamen /300
TOTAAL /400
Verklaring van egtheid:

Ek verklaar hiermee dat ALLE items in my portefeulje my eie oorspronklike
werk is en dat ek erkenning gee waar ek enige ander bron gebruik het.
Hierdie items is ook nie vantevore vir assessering/moderering ingehandig nie.
Leerder se handtekening:
351
2011/11/09 1:14 PM
AfdelIng 8
dOKUMenTe
Liasseer jou eie dokumente en notas hier.
353

Graad
Ken & Verstaan
10
Rekeningkunde
Ken & Verstaan Rekeningkunde Graad 10 is deur ‘n ervare
span onderwysers geskryf, ooreenkomstig die vereistes van
die Kurrikulum- en Assesseringsbeleidsverklaring (KABV).
Hierdie nuwe en toeganklike reeks help leerders om die
inhoud van en vaardighede vir Rekeningkunde baas te raak.
Die omvattende Leerdersboek bevat:

gevallestudies wat werklike kwessies aanspreek en leerders
met die sakewêreld buite die klaskamer in aanraking bring
aantekeninge in die kantlyn wat leerders met nuwe begrippe
help – veral AARP-flitse wat leerders leiding met betrekking
tot Algemene Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk gee
toepaslike voorbeelde met hulle oplossings direk na die
bespreking van elke nuwe begrip.
Die Onderwysersgids bevat:

daaglikse lesplanne vir elke kwartaal wat die onderwyser
help met die beplanning vir elke dag en elke week
voorbeelde vir moderering om onderwysers met assessering
te help
oplossings vir al die aktiwiteite in die Leerdersboek.
www.cup.co.za
I S B N 978-1-107-61169-6
9 781107 611696
SM_Accounting_10_TG_220x297_CAPS_AFR.indd 2 2011/11/10 5:41 AM

Ken Verstaan Rekeningkunde Graad 10 Onderwysersgids

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Ken Verstaan Rekeningkunde Graad 10 Onderwysersgids

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ken Verstaan Rekeningkunde Graad 10 Onderwysersgids

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ken & Verstaan

Elsabé Conradie • Derek Kirsch • Mandy Moyce

SM_Accounting_10_TG_220x297_CAPS_AFR.indd 1 2011/11/10 5:41 AM

Elsabé Conradie • Derek Kirsch • Mandy Moyce

CAPS Rek 10 OG.indb 1 2011/11/09 1:12 PM

Cambridge University Press

© Cambridge University Press 2012

This publication is in copyright. Subject to statutory exception

First published 2012

Editor: Magda van der Walt

Rek_S1_Intro.indd 2 2011/11/09 1:23 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 3 2011/11/09 1:12 PM

2.2 Leerders se portefeuljes

CAPS Rek 10 OG.indb 1 2011/11/09 1:12 PM

2.3 Intervensie (ingryping) met leerders

CAPS Rek 10 OG.indb 2 2011/11/09 1:12 PM

4. Die doel van Rekeningkunde

CAPS Rek 10 OG.indb 3 2011/11/09 1:12 PM

5. Tydstoekenning aan Rekeningkunde op die skoolrooster

6. Vereistes vir die aanbieding van Rekeningkunde as vak

7. Oorsig en progressie van onderwerpe

ONDERWERP Graad 10 Graad 11 Graad 12

CAPS Rek 10 OG.indb 4 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 5 2011/11/09 1:12 PM

8.1 Informele assessering

8.2 Formele assessering

Totale punte 50 100 50 200 50 100 300

8.3 Soorte assessering

CAPS Rek 10 OG.indb 6 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 7 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 8 2011/11/09 1:12 PM

Assessering Aanbieding Informeel Toets

Assessering Projek: boekhouding Informeel Halfjaareksamens

CAPS Rek 10 OG.indb 10

Assessering Gevallestudie en test

Week 2 (Inheemse rekeningkundige stelsels en rekeningkundige begrippe)

CAPS Rek 10 OG.indb 11 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 12 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 13 2011/11/09 1:12 PM

Week 9 (Bykomende kontant­transaksies)

CAPS Rek 10 OG.indb 14 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 15 2011/11/09 1:12 PM

Week 4 (Salarisse en lone)

Week 5 (Salarisse en lone)

CAPS Rek 10 OG.indb 16 2011/11/09 1:12 PM

Week 6 (Finale rekeninge: jaareinde-aansuiwerings)

Periode 4 Hersiening Merk informele assessering 12.1. Handboek Hoofstuk 12

CAPS Rek 10 OG.indb 17 2011/11/09 1:12 PM

Periode 3 Jaareinde- Merk Aktiwiteit 15.19 (pp. 332). Handboek Hoofstuk 15

Periode 4 Jaareinde- Merk Aktiwiteit 15.20 (pp. 333–334). Handboek Hoofstuk 15

CAPS Rek 10 OG.indb 18 2011/11/09 1:12 PM

Week 7 (Finansiële state)

CAPS Rek 10 OG.indb 19 2011/11/09 1:12 PM

Week 8 (Interpretasie van finansiële state)

Week 9 (Interpretasie van finansiële state)

CAPS Rek 10 OG.indb 20 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 21 2011/11/09 1:12 PM

CAPS Rek 10 OG.indb 22 2011/11/09 1:12 PM

HOOFSTUK 1: Inheemse rekeningkundige stelsels en

Week 9 (Bykomende kontanttransaksies)

HOOFSTUK 1: Inheemse rekeningkundige stelsels en

Ooreen Interessant, Goeie en Bevredigende Swak Geen aanduiding

No. Rek. gedebiteer Rek. gekrediteer Bedrag Bates Eienaarsbelang Laste

3.2.2 Noem ’n moontlike rede waarom die verkoopsprys minder as die

Kleinkas 3 KKJ 3 200 00 Krediteurekontrole 3 KJ 33 600 00

31 Verkope 3 DJ 33 3 200 00 Debiteurekorting 3 DAJ 33 500 00

Krediteurekontrole 3 KJ 3 400 00 Saldo o/b 900 00

–1 punt as die inskrywing op die 22ste is [22]

No. Rek. gedebiteer Rek. gekrediteer Bedrag Bates Eienaarsbelang Laste