-శ్రద్ధా

-మేథా
• మహన్తో
ఒనుగృహన్తు
|
పరిపూర్ణ
బ్రహ్మవర్చస్త
భూయాదితి

రవిచ్ఛిన్నా
స్త్వితి
భవన్తో
మహ
2నుగృష్ణ

ఇమాదంపతి సాలంకార్
సంతాన

సంపత్సమృదౌ
-కీ ఆ వా
రి
భూయాస్తామితి
భవస్తే
మహ న్తో
౬నుగృష్ణన్తు
। తథాస్తు
| ఇత్యాది
భూయాత్
|
ఉపనయ చూర్ణి
కా
స్వస్తిశ్రీ
శైవ
-వైష్ణన
- బ్రాహ్మేం
సౌరపంచమత
సంపన్న
ఋగ్యజుస్సామాధర్వణప్రణవ
శాఖాన్విత
సద్యోజాత
వామ
దేవ
-అఘోర
-తత్పురుష
- ఈశాన-ముఖసంజనిత
పంచబ్రహ్
జనక జగత్సృష్టి
-స్థితి_లయ
-తిరోధాన-
అనుగ్రహకారణ
పరిపూర్ణ
సచ్చిదానంద
పరమహంసఅఖండనిరామయ
నిర్వికల్ప
నిష్ప్రప
ప్రణవాత్మక
చిన్మయ
ప్రత్యక్పరమాత్మస్వర
నిరాకార
నాకార
సగుణనిర్గుణ
సత్యస్వరూప
శ్రీమద్వి
రాడ్డగద్గురు
విశ్వబ్రహ్
ప్రాదాదిదిఙ్ముఖోద్భవ
సానగ
-సనాతన- అహభూన-ప్రత్
—సుపర్ణాది
పంచవింశత్యుత్తర
శతబ్రహ్మణాం
| వాణీ
- లక్ష్మ
శివా-
ఇంద్రాణీ
- సంజ్ఞాఒఖ్య
పంచమహాపుణ్యవతి
వ్రతానా
|
142 మనుసూత్ర
ప్రయోగమ

ఋగ్యజుస్సామాధర్వణ
ప్రణవాఖ్య
పంచవేదానాం
। శిక్షా
వ్యాక
రణ-ఛందో-
నిరు
క్త
-జ్యోతిష
- కల్పాఖ్య
షట్శాస్త్ర
। మను.
మయ-త్వష్టృ-
శిల్పి
- విశ్వజ్ఞాఖ్య
పంచసూత్రాణాం
| ఈశ- కేన్న
రుద్రం-
విశ్వకర్మాది
ఉపనిషదాం
॥ విశ్వరూపాది
త్రయస్
శత్కోటి
దేవతాచార్యాణాం
। మరీచి
అత్రి
- అంగిరన
-పునస్య
పులహ
-పౌలస్వ_కశ్యప_దక్ష
-గగ్గురు-
నవబ్రహ్మణాం
! అశ్విన
అష్టావింశతి
నక్షత్రాణాం
ఇంద్ర
అగ్న్యాది
అష్ట
దిక్పాల
కానాంధి
సత్య
-వసు_సంజ్ఞ
కాది
త్రయోదశ
విశ్వేదేవానాం
|కుంద
-మందార
మాకంద
-మాలూర-చూత-కేతకీ.వకుళ
-ఖర్జూర
-నారికేళ
-తింత్రిణ
.
బిల్వ
-రసాల_భల్లాతక
- జంబు
- జంబీర
- మాధవీ
- పున్నాగ
లవంగ
హీం
తాల-నింబక
దంబ_నటఅశ్వత్థ-
పనస-ద్రాక్ష
- మధూక
- బదరీ,
కోవిదార
-అశోకాది
నిఖిలకుసుమఫలప్రకాశితానా
| కస్తూరీ
గుంకుమ
అగరు_కర్పూర
గోరోజనాది
సుగంధానాం
! సకల మంగళ
నాద్య
వేదఘోషాణాం
| శ్రీ
మద్విశ్వ
బ్రహ్మణశ్చ
ప్రసాదేన
అన్య
బ్రహ్మచారిణః
| గాయత్రీ
ప్రతిగ్రహణాధికారసిద్ధ
రస్వితి
భవన్తో
బ్రువన్తు
|
ఆయన - ఋతు- మాస-'పక్ష
సంవత్సర
-
తిథి
వార
నక్షత్ర-
యోగ-కరణ- లగ్న
- హోరా
- ద్రేక్కా
- నవాంశ
ద్వాదశాంశ
త్రింశాంశాః
। నిరంతరం
అనుకూలాః
శుభాః
సర్వే
గ్రహాః
శుభై
కాదశస్థాన
ఫలదాః
వరదాః
సుప్రసన్నాః
సుముహూ
రాః
భవన్తు
| స్వస్తి
సన్మంగళాని
భవన్త

ఇతి చూర్ణికా
సమాప్తా
 దాతా
దధిమిధ
ృజ్య
కాంస్యేన
వర్షీయసా
అపి
ఛాయకూర్చాభ్యాం
పరిగృహ్య
మధుపర్కమితి
వదతి| తతఃవరః
"త్ప్రయ్యైవిద్యాయై
యశస్తోఒసి
యశస్లో
యశోఒ బ్రహ్మణ
దీవీరసి
! తంమాష్ట్రీయం
ప్రజానాం
కుర్వధిపతిం
పశూనాం
!
ఆమాగన్
యశస్తా
వర్చసా
సగంసృజ
పయసాతేజసాచ
। తంమా
ప్రియం
ప్రజానాం
కుర్వధిపతిం
పశూనామ్
।” ఇతి మంత్రేణ
తం
మధుపర్క
పాత్రం
ప్రతిగృహ్య
అవిధానపాత్రం
అసనీయ అభి
మంత్ర్య
“అమృతోపస్తరణమసి
" ఇతి పూర్వాపోశనం
కృత్వా
!
మధుపర్క
—ప్రాశనం
యన్మధునో
మధవ్యం
పరమ మన్నాద్యం
వీర్యం
తేనా
హం
మధురో
మధ వ్యేవ
పరమేణాన్నా
ద్యేన
వీర్యేణపరమోన
మధవ్యో
సాని
”! ఇతిసకృత్
మంత్రేణ
ద్విస్తూన్లీమ్
!
మధుపర్కప్రాశనం
కృత్వా
అమృతాపీధానమసి
" ఇతి ఉత్త
రాపోశనం
కృత్వా
హస్తం
ప్రళ్య
పునః
ద్విః
ఆచమనంకుర్యాత|
మహాసంకల్పమ్

అధానంత
వీర్యస్యః
శ్రీ
మన్మహావిశ్వకర్మణః
| అచిం
త్యాపరిమిత
శక్త్యా'బ్రీయమాణస్య
మహదాకాశస్య
మధ్యే
| పరిభ్రమాణా
!
22]
170
మనుసూత్ర
ప్రయోగమ
అనేకకోటి
బ్రహ్మాండానాం
ఏకతమేవ్యక్తావ్యక
మహదహంకార
పృధివ్యప్తి
జోవాయ్యాకాశాద్యావర
రావృతే
|
తదధిష్ఠానభూత
| విశ్వకర్మపరమాత్మః
ప్రతిబింబిత
దైవతై
||
మను_మయ_త్వష్టృ
-శిల్పి
విశ్వజ్ఞ
- పంచబ్రహ్మభిః
పరికల్పితే
||
బ్రహ్మ
-విష్ణు
…రుదేం
ద్రాదిత్య
పంచమూర్తిభిః
పరిపాలితే 1

మహతిబ్రహ్మాండఖండయోర్మధ్య
| ఆదిశక్తి
, పరాశక్తి
, ఇచ్ఛా
శక్త
, క్రియాశక్తి
, జ్ఞానశక్తి
, అభిధాన
పంచమహాశక్తిభి
రావృతే
||
ఐరావతపుండరీక
వామన
కుముదాంజన
పుష్పదంత
.
సార్వభౌమ
-సుప్రతీకాఖ్య-
అష్టదిగ్గజోపరి
ప్రతిష్ఠితే
| అతల-వితల
సుతల_తలాశల
- రసాతల
- మహాతల-
పాతాళ
సప్తలోకానా
ఉపఠి
తలే | భూర్భువస్సు
వర్మహర్జన
స్తపస్సత్యమితి
సప్తలోకా
అధోభాగే
! మహానాళాయమాణ
। ఫణిరాజరాజస్య
శేషస్య
సహస్ర
ఫణామణిమండల
మండితే
1

ఇంద్రాగ్ని
- యమనిరృతి-
వరుణవాయు
కుబేరేశాన
- అష్ట
దిశ్పాలకై
ఃపరిపాలితే
హిరణ్యశృంగ
- త్రిశృంగ
. - మాల్యవత
ష్కింధ_ఋష్యమూ
కాఖ్య
-పంచమహానగాధిష్టితే
రధంతరబృహ
ద్వైరూప-
వైరాజ-శాశ్వర-
రైవతసామోర్గీయతే
|
రామ.శిబి
రంతి_పృధుమద్భగీరధ-
భరత శశిబిందు_
గజాం
బరీష– దిలీపాది–
షోడశమహారాజై
నిషేవిత్యే
కా
ర్తవీర్య
పంపాలితే - సగర
పురుకుత్స
- పురూరవ- నల- హరిశ్చంద్రాఖ్య
-

షట్చక్రవర్
!
హరిపాలితే| నిషేవిత
అంగ- వంగ_కళింగ-కాశ్మీర
కాంభోజ
సౌవీర_సౌరాష
మహా
రాష్ట్ర
-మగధ-మాళవ-నేపాళ
-కేరళ-చోళ-పాంచాళ
గౌళ
మళయాళ
- సింహళ
- ద్రవిడ-
ద్రావిడ-
కర్ణాట
-నాట కర్వాట
 171
మనుసూత్ర
ప్రయోగము
మర్వాట
…పానాట—
పాండ్య-
పుళిందాం
ధ్ర
-హూణ_దళార్ణ
- భోజ
కుక్కురు
- కురు-
గాంధార
- విదర్భ
- విదేహ-
బాహ్లిక్
బర్బయ
కేకయ-కుంతల
-కోసల
-కిరాత
-శూర
సేనసేవన-టెంకణ-
కొంకణ
మత్స్య-
మద్ర-
పార్శ్వ
-ఘూర్జర-
యావనజాల-
సాల్వ
-చేది
సింధు
పత్యాద్యనేక
దేశభాషావిరాజితే
|
గంగా
-యమునా
-సరస్వతీ
కృష్ణ
వేణ్యాద్యనేక
పుణ్యనదీ
పవి
త్రితే
| పంచాశత్కోటి
యోజనవి
స్తీర్ణ
భూమండలే
| మేరోర్దక్ష
దిగ్భాగే
శ్రీ
శైలస్య
ఈశాన్యప్రదేశ్
కృష్ణా
కావేర్యో
: మధ్య
|

ప్రదేశే
| సకల విరాణ్ముభోద్భవ
విశ్వబ్రాహ్మణ
సన్నిధౌఅస్మిన్
కల్యాణ
మంటపేపరబ్రహ్మణా
నియుక్తస్య
॥ శ్రీమత్వష్టృ
బ్రహ్మణ
||
పరార్ధద్వయజీవినః
| కారణబ్రహ్మణః
| ప్రథమవత్స
రే| ప్రథమమా
!!
ప్రధమప
క్షే
|ప్రథమదివ
సేత్రయోదశఘటికాద్విచత్
ఘటి
కాగతఏషద్విఘటికాయాం
! ప్రథమ
ప్రాణాయామకాలే
|
మరీచి
, అత్రి
, అంగీరస
, పులస్త్య
, పులహ, పౌలస్త్య
, కశ్యప
,
దక్ష
, గగ్గురు
, నవబ్రహ్మకల్పానాం
మధ్యే
, కశ్యప
బ్రహ్మకల్
స్వాయంభువ
, స్వారోచిషోత్తమ
, రైవత
, చాక్షుష
,
వైవస్వత
సూర్యాగ్ని
, బ్రహ్మ
, రుద్ర
, ద, రౌచ్య
, చ్య
,
చతుర్దశ
మన్వంతరాణాం
మధ్యే
వైవస్వత
మన్వంతరే
!
ఇదానీం
అష్టావింశన్మహాయుగే
| అష్టావింశత్సహ
|
సాన్విత
న పదశల కృతయుగే
యాతే
| షణ్ణవతి
సహస్రాన్వ
ద్వాదశలబ్దే
త్రేతాయుగే
యాతే
చతుష్షష్టి
సహస్రాన్విత
అష్ట
లక్షాబే
ద్వాపరయు
గేయా
తే॥ద్వాత్రింశత్సహసాన
చతుర్ల
డాబే
కలియుగే
| ప్రథమపాదే
| ప్రభవాది
షష్టిసంవత్సరా
మధ్యే
వర్తమాన
మాసే వ్యావహారిక
పక్షే
తిథా చాంద్రమానేన
వాసరే సంవత్సరే
ఆయనేఋతౌ
స్వగృహే
|
విశ్వబ్రాహ్మణ
!
172
మనుసూత్ర
ప్రయోగమ
యజమానస్య
(అస్మిన్
) విశ్వకర్మ
వంశేజాతస్య
గో
*త్రస్య
నామధేయస్య
(మను
) జన్మప్రభృతి
ఏతత్(క్షణ
) పర్యంతం
మధ్యే
నర్తినికాలే
సంభావి
తానాంపాపానాం
! త్వక్
, చక్షు
, శ్రోత
,
జిహ్వా
, ఘ్రాణానాం
జ్ఞానేంద్రియాణాం
| వాక్
పాణి
, పాద,పాయు
,
ఉపస్థానం
కర్మేంద్రియాణాం
। ఏతేషాంసకలపాపనివృత్తి
ద్వార
తిలై
: సూర్యమండల
పర్యంతం
| కృతరాశే
॥ వర్ష
సహస్రావ
సానే
| ఏ కైకతిలాపకర్ష
క్రమేణ
। సర్వరాశ్యపకర్ష
సమ్మితకాలే
|
విశ్వజ్ఞ
బ్రహ్మలోకే
నివాససిద్ధ్యర్ధం
I
యవైఃచంద్రమండలపర్యంతం
| కృతరాశే
॥ వర్ష
సహస్రావ
సొనే
|ఏకైకయవాపకర్ష
క్రమేణ
| సర్వరాశ్యపకర్ష
సమ్మితకాల
|
శిల్పి
బ్రహ్మలోకే
నివాససిద్ధ్యర్ధం
|

మాపైః
ధ్రువమండల
పర్యంతం
కృతరాశే
॥ వర్ష
సహస్రావ
|సొనే
| ఏకైకమాపావకర్షక్రమేణ
| సర్వరాశ్యపకర్ష
సమ్మితకాల
|
త్వష్టృబ్రహ్మలోకే
నివాససిద్ధ్యర్ధం
|
సర్ష
పైఃనక్షత్రమండలపర్యంతం
। కృతరాశే
వర్ష
సహస్రావ
నానే! ఏకైకసర్ష
పఅపకర్షక్రమేణ
| సమ్మితకాలే
మయబ్రహ్మ
నినాససిద్ధ్యర్ధం
"
గంగావాలు
కాభిః
బ్రహ్మగణమండలపర్యంత
కృతరాశే
॥ వర
సహస్రావసానే
ఏకైకవాలు
కాపకర్ష
క్రమేణ
సర్వరాశ్యపక
సమ్మితకా
లేమనుబ్రహ్మలోకే
నివాససిద్ధ్యర్ధం
|
త్రిగుణీకృత_అగ్నిష్టోను
-అతిరాత్ర
-అప్తోర్యామ-
సాంత్వప
వాజపేయాది
శతక్రతు
పుణ్యఫలావాప్త్యర్
।మయాసహదశపూర్
పాం దశాపరేషాం
మద్వంశ్యానాం
పిత
 173

మనుసూత్ర
ప్రయోగము
ఉత్తీర్యశాశ్వత
పరబ్రహ్మలో
నివాససిద్ధ్యర్ధం
మనుసూత్రో
1

క్త
ప్రకారేణ
సాలంకృత
సహిరణ్యోదక
కన్యాదాన
మహంకరిష్యే1

అనిమహాసంకల్పము
చేయవలయును
.
కన్యాదానసాక్షులు

విశ్వంభరా
సర్వభూతా
! స్సాక్షిణ్య
సర్వదేవతాః
!
కన్యామిమాం
ప్రదాస్యామి
| పితౄణాం
తారణాయవై
|
శ్లో
M
: కన్యాం
సాలంకృతాం
సాధ్వీం
| సుశీలాయ
సుధీమతే
!
ప్రయతో
ఒహం ప్రయచ్ఛామి
| ధర్మకామార్ధ
సిద్ధయే
॥
కన్యాగోత్రాచ్చారణమ్

శ్రీమతః
ప్రవరాన్వీతస్య
గోత్రస్య
నామధేయస్య
వస్తోత్రం
|
శ్రీమతః
ప్రవరాన్వితస్య
గోత్రస్య
నాయధేయస్య
పౌత్రీం
శ్రీమతః
ప్రవరాన్వితస్య
గోత్రస్య
నామధేయస్య
పుత్రీం
శ్రీమతిం
ప్రవరా
న్వితాం
గోత్రోద్భవాం
నామ్నాం
కన్యామ్
|
పరగోత్రోచ్చారణమ్

శ్రీమతః
ప్రవరాన్వితన్య
గోత్రస్య
నామధేయస్య
నప్తే
|
శ్రీమతః
ప్రవరాన్వితస్య
గోత్రస్య
నామధేయస్య
పౌత్రాయ
|
శ్రీమతః
ప్రవరాన్వితస్య
గోత్రస్య
నామధేయస్య
పుత్రాయ
|
శ్రీమతే
ప్రవరాన్వితాయ
గోత్రోద్భవాయ
నామధేయాయ
వరా
మహ
ధర్మప్రజాసహత్వక
ర్మార్ధం
కన్యాదానం
తుభ్య
మమ |
ఇతి సహిరణ్యం
కన్యాహస్తం
ఉదక పూర్వం
వరహస్తే
నివధ్యాత్
|
174 మనుసూత్ర
ప్రయోగమ
కన్యాప్రతిగ్రహమ్

ఆశ్వినో
ర్బాహుభ్యాం
మంత్రం-
దేవస్యత్వా
సవితుః
ప్రసవే
అశ్వినో
ర్బాహుభ్యాం
! పూష్ణోహస్తాభ్య
ప్రతిగృహ్లా
। రాజాకై
వరుణోనయతు
| 2. దేవీదక్షిణే
ప్రజాపతయే
కన్యామ్
! తేనా
మృత్తత్వ
మస్యామ్I ప్రయోదాత్రే
మయోమహ్యమస్తుప్రకా
|

గ్రహీత్రే
| 3. క ఇదంకస్మా
అదాత్ | కామః
కామాయ
। కామో
వాతా
' | కామః ప్రతిగ్రహీతా
| 4. కామగ్ం
సముద్ర
మావీశ
కామేనత్వా
ప్రతిగృహ్లామి
కామైత
త్తే
| ఏపాతేకామదక్ష
ఉత్తానస్త్వాంగీ
రస్తః
| ప్రతిగృహ్లాతు
|
సాద్గుణ్యదక్షిణ

తతఃఏతత్కన్యాదాన
సాద్గుణ్యార్ధం
। దక్షిణాం
తుభ్య
మహ
సంప్రద
దేన మమ ।
గోదానం

యజ్ఞో
వర్ధతాం
| యజ్ఞస్య
వృద్ధిమనువృదాపచ
|రస్యపచి
నూకుర్వపచిత్తో
ఒహం! మనుష్యేషు
భూయాసమ్
” ఇతి మంచ్
వరాయగోదానం
కుర్వాత్
| ఇత్యాది
షోడశమహాదాని
ర్యాత్
|
ప్రమాణవాక్యోచ్చ

దాతా
-ధ ర్మేచ
-అర్ధేచ
-కామేచ
=త్వయా
ఏపానాతిచరిత
వరః_నాతిచరామి
| పదుః-
త్వామహం
నాతిచరామి
1
 మనుసూత్ర
ప్రయోగము 175

అగ్ని
ప్రతిష్ఠ

అథ వివాహ
వేదికాయాం
వరః అచమ్య
... వీత్యర్ధం
సకల
శ్రోతస్మార్త
నిత్యక
ర్మానుష్ఠానాధికార
సిద్ధ్యర్ధం
గృహ్యాగ్ని
ప్రతిష్ఠా
పనంకరిష్యే
' ఇతి సంకల్పం
కృత్వా
శోత్రియాగారాత్
అగ్నిం
అహృత్య
ఉపసమాథాయ పరిస్తీర్య
అలంకృత్య
గుడజీరక
నిక్షేపణం

తత స్సుముహూర్తే
వధూవరే
అన్యోన్యం
శిరసి
గుడజీర
కాన్
నిక్షీ
పేతామ్
| మంత్రం-
“ధ్రువంతే
రాజావరుణోధ్రువం
దేవోబృహస్పతిః
| ధ్రువంత
ఇంద్రశ్చాగ్నిశ్చ
రాష్ట్రం
ధార
యతాం
ధ్రువం
ధ్రువమ్
" అయంముహూర్తస్సుముహ
ఒస్తు
యవనికా

యవనికాం
అపనీయతెరను
తీయవలయును
.

వధూవీక్షణం

అభ్రాతృఘ్నీం
వర్తుణాపతిఘ్నీం
బృహస్పతే
ఇంద్రా
పుత్ర
ఘ్నీంలక్ష్మ్యంతా
మస్యై
సవితస్సువః
" ఇతి మంత్రేణ
కన్యాం
-సకృత్దృష్ట్యా
చక్షుషీ
ఉపసగ్ం
హరతి| పునః"అఘోర చక్షు
రపతి ఘ్న్యేధి
శివాపతిభ్య
స్సుమనా
స్సువర్చాః
|
। జీవసూర్ధన
కామాస్యోనాశంనో
భవద్విపదే
శంచతుష్పదే
” ఇతి మంత్రేణ
కన్యాం
ద్వితీయ
పర్యాయం
పఠ్యేత్
| 1
 పూర్ణ
వర్గతాం
| శాంతిరస్తు
|

తుష్టిరస్తు
| వృద్ధిరస్తు
అవిఘ్నమస్తు
ఆయుష్యమస్త
ఆరోగ్యమస్తు
స్వ
స్తిశివం
కర్మాస్తు
| కర్మసమృద్ధిరస్తు
| ధనధాన్య
త్వష్ట
ప్రజాపతిః
ప్రీయ
తామ్
| దంపత్యోః
సర్వేగ్రహ
కాదశస్థానఫలదాః
వరదాః
సుప్రసన్నాః
భవన్తు
|
అక్షతారోపణమంత్రం

ప్రజాపతి
శ్రీయాం
యశః| ముష్కయో
రదఛైత్సపమ్
|
తృప్తి
మాన్హందమ్
! తన్యాగ్నే
భాజయేహమా
॥2) మోడశ
ప్రమోద
ఆనందః
| ముష్కయోర్నిహితస్సప
| సృత్వేన
కామస్య
| దక్షిణానాం
ప్రతిగ్రహే
| 8) మనసశ్చిత్త
మాకూతిం
!
సృత్య
మశీమహి
| ప్రశూనాగం
రూపమన్నస్య
యశశ్శీశ్రయ
మయి| 4) యధాహమస్యా
| అతృపగ్గా
స్త్రీయై
పుమాన్
!
యధాశ్రీ
తృప్యతి
। ఫుభ్రంసి
యే ప్రియా
,ఏవంభగస్య
తృప్యాణి
!
కామ్యః
ప్రియః
5) దదానిూ
త్యగ్నిర్వదతి
| తగ్గేతి
 యో
182

వాయురా
రాహత్తత్
| హస్తేతీ
1
స్తత్యం
చంద్రమాః
!| ఆదిత్య
సృతి
1

మితి| 6) ఆప స్తత్సత్య
మాభరన్| యజ్ఞస్య దక్షి
ప్రథనుపర్యాయేప్రజామే
కామస్సమృద్ధ్యతా
|
|
అన్యోస్యగ్ం
శిరసితండులారోపణం
కుర్యాత్
|
పూర్వం
వరఃపధ్వాశ్శిరసి
ప్రాపయేత్
| ద్వితీయపర
వధూః
వరస్య
శిరసి
ప్రాపయేత్
| తృతీయ
పర్యాయే
వరః
శ్శరసీ
ప్రాపయేత్
| ద్వితీయపర్యాయే
పశవోమేశామసృ–
తామ్
” ఇతితృతీయపర్యాయే
” యజ్ఞో
మేకామస్సమృద
ఇతి వదేత్
| చతుర్ధపర్యాయే
తూప్లీమ్
I
మంగ
ళాష్టక
ము
1. శ్రీమద్భి
ర్ధివిషద్భి
రర్చిత
॥ పదద్వంద్వైక
విభ్రాజితః
|
స్వోత్పన్న
ప్రతిభా
ప్రపంచఘటనా
దీక్షాగుర
గురు
లోకానాం
శుభచోదనవ్యవసితో
| యోవిశ్వకర్
ప్రభు
దంపత్యోఃఅనయోః
ప్రభావిభవయోః
కుర్యాత్స
మంగ
2. సద్యోజాతముఖే
ప్రపంచఘటకా
దృగ్భిర్వచ
1
రాజభిః
|
సాక్షాత్కృత్య
జగత్ప్రయావనకలా
| దక్షో
2భవద్యోమను
ఉద్దీప్య
చ్ఛివమూర్తి
రచ్చసృజనా
॥ వ్యగ్రాంతర
దంపత్యోః— మంగ

3 ప్రాదుర్భూయ
యజుర్భిరిద్ధ
| కరణాతద్వామ
దేవాసనాత్
విష్ణా
ర్మూర్తి
మవాప్య
విశ్వకలనా
| విద్యావచోల
యోదేవాసుర
పూజితాంఘియుగలో
వేధామయో
ధీన
దంపత్యోః
- -
మం
మనుసూత్ర
ప్రయోగము 183

4. దివ్యాఘోర
ముఖాచ్ఛ
సామవచసాఃప్రాదుర్భవో
భూస్మహాన్
|
రూపాణ్యా
జగతో
! బహూని
ఘటయన్
| బ్రహ్మాకృతిక్వీ
|
యో
వేత్తా
నిఖిలక్రియా
ప్రకరణే
త్వష్టా
ప్రజానాం
పతిః
|
దంపత్యోః
~ మంగళమ్

5. రాజత్తత్పురుషా
దధర్వవచసా
। సంభూయతేజోభరః|
విశ్వోత్పత్తి
ముపాచరన్
మఘవతో | మూర్తిం
సదాధారయస్
|
యోవిభ్రాజితి
శిల్పకార్యకలనా
! శిల్పి
ప్రజానాయకో
|
దంపత్యోః -
500X55
11

6. ఈశానాననపంకజాత్ప్రణవత
| స్సౌవర్ణ
తేజోద్భవః
|
భాస్వన్మూర్తి
మపారసృష్టికలనాం
| సంప్రాప్తవానుద్ధర
|
యో
లోకో
త్తరభూషణో
విజయతే
| విశ్వజ్ఞ
ధాత్ర్యుత్తమ
|
దంపత్యోః— మంగళమ్
!

7. బౌద్ధత్యం
పరిబాధనం
సమధికం
| యస్యాజభవచ్ఛతృభిః
|
దత్వా
తస్య
మహోనఏవ కవచం| దివ్యం
లసన్మంత్రతః
|
ఆచార్యత్వ
మవాప్య
యోవిజయతే
॥ శ్రీ
విశ్వరూపోమహాన్
||
మంగళమ్
దంపత్యోః
-
భూత్వా
దివ్యన
ఫష్కృతః
ప్రవిమల
| బ్రహ్మన్వవాయేభ
వా
!
విజ్ఞానేన
మహత్తరేణ
ఋషితాం
| సంప్రాప్ను
నంతో
భృశమ్
!
ఆదిత్యాంశవ
ఏవ దీప్తఋభవో
లోకోపసృష్టిక్రియా
1

!!
దంపత్యో
రసయోః ప్రభావిభవయోః
కుర్యాత్సవై
మంగళమ్
||
ఇతిమంగళాష్టకం
పఠిత్వా
1
సంవత్సర-
అయస ఋుత
పక్ష
= తిధి
-వార
-నక్షత్ర-
యోగ-కరణ- లగ్న-
హోరా
__దేక్కాణ
-నవాంశ
ద్వాదశాంశ-
త్రింశాంశాశ్చ
నిరంతర
శ్శుభా
స్సర్వేగ్రహాః
శుభై
కాదశస్థానఫలదాః
సుప్రసన్నా
'
186

ఏకమిషే
విష్ణుస్త్వా
న్వేతు
|
వశాయవిష్ణు
స్వాన్వేతు
| చత్వార్తి
మాయో భవాయశ్రీ విష్ణ
న్వేతు
| పంచపశుభ్యో
విష్ణుస్త్వాన్
| షడృతుభ్ విష్ణ
స్త్వాన్వేతు
| సప్తసప్తభ్యో
హోత్రాభ్యోవి
స్వా
న్వేతు
ధర్మపత్నియగుననియు
,
!
సాప్తపదిక
క్రి
చేత
మాంగల్యధారణవలన
సభ్యురాలు
అగుననియు
దైవబ్రహ్మవచనము
, స్నేహప్రా
వధువుతో
గూడితూర్పుగా
కుడిపాదముతో
పైమంత్రము
ఏడడుగులు
వేయవలయును
. ఏడవ అడుగు
వేసినపుడు
“నఖాసప్త
పదా
” అనుమంత్రములను
జపించవలయును
.
సాప్తపదిక
మంత్రము

సభాసప్తపదా
భవ| సభాయా
సప్త
పదా
దాబభూవ
| సఖ్యం
I

గ మేయగ్
|స్తఖ్యాత్తే
మాయోషగ్01 సఖ్యాన్మే
మాయోష్
స్సమ
యావసంకల్పాన
హై
,సంప్రియా
రోచిష్ణూ
సుమస్తస్యమా
! విప్ల
మూర్ఖ
మభిస్తంవసానౌ
సన్నౌ
మనాగ్ంస్తి
సంవ్రతా
| సముచిత్
| న్యాకరమ్
||
1

నాత్వ
మస్యమూహ
మమూహమస్మి
! సాత్
ద్య
హంపృధ్ధివీత్వగం
| రీతోఒహగ్ం
రీతో
భృత్త్
| మనోహహస్తి
వాక్వగ్ం
సామాహ
మస్మృక్త్యగం
| సామా
మరుప్రతా
పుగాంసే
పుత్రాయ
వేతవైశ్రియై
పుత్రాయ
వేతవ / ఏ
సూనృతే
||
 187

మనుసూత్ర
ప్రయోగము
వివాహ
ప్రధానహోమం
వధూః
దక్షిణతః
ఉపవిశ్య
పంచగృహీతేన
1
సృవేణ
ఆజ్య
మాదాయ
| “య ఇమావిశ్వాభువనానీత్యాది
” పంచదశమం
త్రైః
G
ప్రధానహోమాన్
జుహోతి
|
1) ఓంయ ఇమావిశ్వా
భువనాని
జుహ్వ
, దృషిల్హోతా
నిష
పాదా
పితానః
| ఆశిస్తా
ద్రవీణ
మిచ్ఛమానః
| పరమచ్ఛదో
వర్త
అవీవేశతసై ్మస్వాహా
! శ్రీ
విశ్వకర్మణే
పరబ్రహ్మణ
ఇదంనమమః
|

2) ఓంతంమనురాఒధ
త్త
తేస్త నురాళ్నోత్త
! మను న్మా
నవ్యః
! ప్రజా
ఉచ్య
ర్తే
తస్మైస్వాహా
! మనుబ్రాహ్మణ
ఇదంనమమ॥
8) ఓంమయో భూర్వాతో
! అభివాతూ
స్రా
ఊర్జస్వతీ
కోష
ధీకారీశన్తామ్
తస్మై
స్వాహా
! మయ బ్రహ్మణ
ఇదంనమమ |
4) ఓంతం త్వష్టా
ఒఒధతే! త్వష్టాఒళ్
తస్మా
త్వాష్ట్రాః
1 పశ్రవఉచ్యన్తో
తస్మై
స్వాహా
॥ త్వష్ట్మ
బ్రహ్మణ
ఇదం
న మమ 1

5) ఓంసుహిరణ్యే
సుశీల్పే
' ఋతన్యయోనా
| విహసాద
యామి
స్వాహా
ః శిల్పి
బ్రహ్మణ
ఇదంన మమ !
6) ఓంవిశ్వజ్ఞ
వర్ధతః
స ఇమాం
ల్లోకాన
వృణోద్యతి
స్వాహా
!
విశ్వజ్ఞ ఇదంస మమ !
బ్రహ్మణ
188
మనుసూత్ర
ప్రయోగ
ము

7) ఓంవిశ్వరూపో
వైత్వాష్ట్రః
॥ పురోహితో
దేవానా
మాసీ
త్స్వాహా
! విశ్వరూపబ్రహ్మణ
ఇదంన మమ |
8) ఓంకన్యలా
పితృభ్యో
! యతీపతిలోకమవదీక్షా
| మదార్ధ
1

స్వాహా
! వధ్వై
సూర్యాయ
|
ఇదంసమమ |
9) ఓంప్రేతో
ముంచాతి
నాముతీస్సుబద్ధా
!మముతస్కరత్
|
య ధేయమింద్ర
| మీఢ్య
స్సుపు
తా। సుభగా
సత్తిస్వాహా
! ఇంద్రాయ
మీకు
ఇదంన మమ |

10. ఓంఇమాంత్వ
మింద్ర
విధ్వః
స్సుపుత్రా
సుభగాం
కృణుదశా
ఒస్యాం
పుత్రోనా
థేహి
|పతిమేకాదశం
కృధి
స్వాహా
!
ఇంద్రాయ
విడుష
ఇదంనమమ॥
11. ఓంఅగ్ని
రైతుప్రథమో
దేవతానాగ్
| సోఒస్యై
ప్రజాం
ముంచతు
మృత్యుపాశాత్
| తదయగ్ం
రాజా
రుణో

మన్యతాం
| యధేయన్గ్
శ్రీపౌత్ర
| మఘంసరోదా
ధ్స్వా
!
అగ్నీ
వరుణాభ్యా
మిదం
న మమ ॥

12. ఓంణ్డమా
* మగ్నిస్థాయ
తాం
| గార్హపత్యః
ప్రజామ
స్యై
!
యతు
మాయుః
దీర్ఘ
మ అశూన్యోపస్థా
జీవతామస్తు
! మాతా
పౌత్ర
|

మానంద
మభిప్రబుధ్యతా
మియ
Āంస్వాహా
! అగయేగార్హ
పత్యాయ
ఇదంన మమ |

18. ఓంమాతేగృ
హేనిశిఘోష
ఉత్థాదన్యత్య్ర
త్వద్రుద
 మనుసూత్ర
ప్రయోగము 189

వీశంతు
| మాత్వవి
క్లేశ్యుర
ఆవధిష్టా
| జీవపత్నీ
1
పతిలోనే
|
వీరాజపశ్యంతీ
, ప్రజాగ్ం
సుమనస్య
మాన్హాగ్ం
స్వాహా
II అగ్న
యే
'గృహపతయేదం
మమ |
తేగృ
మా హే సుమసస్య
మానాగ్ం
స్వాహా-
వడ్డ్వె
సూర్యాయా
ఇదంన మమ ॥

14. ఓంద్యౌ
స్తే
షృష్ఠగ్ం
రక్షతు
। వాయురూరూ ఆశ్వి
| స్తనం
సౌచ|
ధయ న్తగ్ం
| సవితా
భీరక్షతు
। ఆవాససః
పర్తిధానా
దృృహస్పత్తి
| ర్విశ్వేదేవా
అభిరక్షంతు
, పశ్చాత్స్వాహ
॥ ద్యువా
య్యశ్వి
సవితృ
| బృహస్పతి
విశ్వేభ్యో
| దేవేభ్య
ఇదంనమమ |
15. ఓంఆప్రజస్తాం
పౌత్రమృత్యుం
| పాప్మాన
ముతవాఘం
|
ఆశీర్షణ
| స్రజ మివోన్ముచ్యః
ద్విపద్భ్యః
| ప్రతిముంచామి
పాఠగ్గేం
స్వాహా
॥ నధ్వై
సూర్యాయేదం
న మమ ॥
క్రియ-
పైపదునైదు
మంత్రములతో
వధువువక్షిణం
వైపుగా
కూర్చుండి
వివాహ
ప్రధానహోమము
చేయవలయును
.
అశ్మానమాస్ధాపనం
అధ వరఃవధూం
ఉత్తరేణాగ్నిం
అశ్మానం
దక్షిణేన
పదా
స్థాపయతి
। మంత్రం
“ఆతీసేమమళ్మైన
మన్మే
సత్త్వగ్
స్థిరా
1

వ అభితిష్ఠ
పృతన్యతః
స్సహస్వ
పృతనాయతః
॥ క్రియ-
పరుగు
అగ్నికి
ఉత్తరం
వైపున
ఉంచబడినరాతిని
కుడికాలితో
సార్లు
మంత్రమును
చెప్పి
మూడుసార్లు
రాతిని
తొక్కించ
.

లాజహోనుము

అథ (అస్యాః
) అంజలౌ
ఉప స్తీర్య
ద్విర్లాజానోప్య
:ద్విరభిఘార
190
మనుసూత్ర
ప్రయోగము
యతి| అస్యాః
సోదర్యః
లాజాన్
ఆవపతి ఇత్యేకే
| మంత్
.
1) ఇయంనార్యుపబ్రూతే
కల్పాన్యాన
పంతికా
దీర్ఘాయుర
మే
పత్తిర్జీవాతు
శందశ్శతగ్గే
స్వాహా
॥ వధ్వా
ఇదంన మమ ఇతి
ప్రధమ
పర్యాయః
॥ 2) అర్ధ్యమణన్ను
దేవం
కన్యా
ఆగ్నిమయక్
స ఇమాం
దేవోఅధ్వరః
ప్రేతోముంచాలినా
ముతస్సుబద్
తస్కర్త
త్స్వాహాః
అర్యన్లు
ఇదంన మమ॥ ఇతిద్వితీయ
పర్యాయ
॥
3) “త్వమర్యమా
భవష్టి
యక్కనీనాం
నామస్వధా
వత్స్వ
బిభర్షి
' ఆంజనివృక్షగ్ం
సుధితం
నగోభిర్యద్దంపతీ
సుమనసా
కృణో
సీస్వాహా
అర్యన్లు
ఇదంస మమ ॥ ఇతి తృతీయ
పర్యాయ
|
వరుడు
వధువు
దోసిలో
రెండుసార్లు
పేలాలను
ఉంచి
రెండుసా
నేతిని
చల్లగా
పైమూడు
మంత్రములతో
మూడు
సార్లు
వధువు
హోమము
చేయవలయును
.

అగ్ని
ప్రదక్షిణ

అధ నధూవరౌ
"తుభ్యమగ్రే
పర్యవహన్
" ఇతి మంత్ర
అగ్నే
ప్రదక్షిణపురస్సరం
త్రిః
నమస్కారం
కుర్యాత్
|
మంత్రం-
తుభ్య
మస్త్రే
పర్యవహన్
త్సూర్
వహతునా
సహ పుస్తఃపతీభ్యో
జోయాందా
అగ్నే
ప్రజయా
సహాపునః
పత్నీ
వంగ్ని
రదాదా దాయుషా
సహావర్చసా
| దీర్ఘాయ
రసాయుపల్
స్సపీతు
శరదశ్శతం
! విశ్వా
ఉతత్వయా
క్షయంధారా
ఉదన్యా
ఇన అతిగా
హే మహిద్విషః
| పైమంత్రమును
మూడుసార్
చెప్పి
 191
మనుసూత్ర
ప్రయోగము
మూడుసార్లు
అగ్నికి
ప్రదక్షిణ
నమస్కారములు
వధూవరులు
చేయ
వలయును
. వధువు
ఉత్తరంవైపుగా
గూర్చుండవలయును
,
జయాదిహోమం

ఇధ్మసన్నహనంచ
అగ్నౌ
ప్రహృత్య
రుద్రాయ
తంతి
చరా
యేదం
న మమ | అస్మిన్
వివాహ
ప్రధానహోమే
కర్మణి
హోమ
ప్రతిష్ఠా
సిద్ధ్యర్ధం
వృద్ధికామః
జయాదిహోమం
కరిష్యే
! ఇతిసంకల్పం
కృత్వా
చి త్తం
చేత్యుత్తర
పరిషేచనాంతం
కృత్వా
! ఇతి ప్రధాన
హోమః| వృద్ధదైవజ్ఞ
| శ్లో
॥ స్వీయేనా
శ్వశురేణాపి
! స్థాలీపాక
చరేద్గృహే
| తత ఔపాసనం కార్యం
యావజ్జీవ
మతంద్రితః॥
అగ్నిం
షోడశోపచారై : అభ్యర్బ్య
| "స్వస్తిశ్రద్
మేధాం
” ఇతి
e
యజ్ఞేశ్వరం
ధ్యాయేత్
| అథ సమిధారోపణం
కుర్యాత్
!ఆచమ్య...
ప్రీత్యర్ధం
గృహ్యాగ్నిం
సమిధ్యారోపయిష్యే
| మంత్రం-
ఓంఅయం
తేయోనీర్
. ఋత్వియో
యతోజాతో
ఆరోచధాః
తంజానన్నగ్
ఆరోహధానో
వర్ధయారయిమ్
॥ ఏతదగ్నిం
సమిధ మారోప్య
పితు
: గృహ్యాగ్నినా
సంయోజ్య
ప్రవేశహోమం
కుర్యాత్
| తతః
పంచబ్రహ్మ
పాలికాదీన్
షోడశోపచారైః
అర్చయేత్
II
యో
క్త్రవి
మోకము
ప్రత్వా
ముంచామి
వరుణస్య
పాశాద్యేన
త్వా
బధ్నాత్సవ
సుకేతః
| ధాతుశ్చయోనౌ
సుకృతస్య
లోకేస్యోనంతే
సహపత్యా
కరోమి
II ఈ మంత్రముతో
వధువు
మొలకు
చుట్టిన
యో క్త్రము
వరుడు
విప్పవలయును
.
వధూగృహప్రవేశము

పూషాత్వేతో
నయత్వితి
వధూ దక్షిణహస్తం
గృహీత్వ