CHIEN TRANH THUONG MAI MY TRUNG VA NHUNG TAC DONG
Ths. Tran Thj Qujnh Hoa
Vign Chién luge va Chinh sach tai chinh
Xung dt thuong mai My - Trung Quée chinh thire nd ra khi Quyét
dinh cia Chinh quyén Téng théng My Donald Trump ap thué doi voi cdc mat
hang nhap khdu tri gié 34 ty USD tir Trung Quée, chit yéu la may moc, thiét
bj dign tir va céng nghé cao da chinh thite 06 higu Iyc tir 0 gid 01 phut ngdy
6/7/2018 gig My (11 gid 01 phut gid Ha Ndi). Voi vi thé 1a hai nén kin 6
Jon trén thé gidi, nén cudc chién tranh thuong mai gitta hai nude sé c6 nhing
anh hung téi nén kinh té thé gidi néi chung va Viét Nam ndi riéng. Do do,
Viét Nam cdn cé mét sé gidi phap nhim han ché dugc nhiing tac dong tiéu
cue cia cuge chién tranh nay cing nhu tan dung duge co hdi tir cuge chién
thuong mai gidta My va Trung Quée.
1. Tac dOng dén thé gidi va cdc nuée
Cang thing thong mai leo thang cng lim ting ri ro suy giém d6i vi
ting truéng toan cau. Khi moi trudng thuong mai toan cdu bj thay d6i do cée
chinh sach thuong mai bat én tai cdc nude sé tac dong tryc tiép toi ting
truéng kinh té tai hau hét cée nude. Theo WTO (2018) thi trong nim 2017
ting truéng throng mai toan cau dat 4,7% nhung nim 2018 thi mite ting
trang nay kho dy doan va nam trong khoang tir 3,1-5,5%.
Theo OECD thi chién tranh thuong mai (c6 thé tinh bang 10% chi phi
thuong mai ting them gitta My, EU va Trung Quéc) sé khién cho tang truong
toan cau gidm tir 1-1,5% trong trung han.
Theo Vién nghién citu Peterson, néu chién tranh thuong mai ngay cang
leo thang hon nia (MY ap thué 45% d6i véi hang héa khéng phai dau nhdp
khdu tir Trung Quée va dp thué 35% déi voi hing hoa khong phai dau nhap
khau tir Mexico) c6 thé khién cho tinh trang that nghiép cla Mg tang, chi yeu
tap trung 6 linh vuc phi dich vu, tir d6 anh hudng téi cdc hoat d6ng kinh té tai
My.
Sy tang hay gidm téc trong cdc hoat dng kinh té cia My c6 thé anh
huong tryc tiép lam tang hodc giam téc d6 ting trudng cia cdc nude déi tac
81giam cu nhap khau tai céc nude
giam anh huong nang suat trong
voi thj truong hang héa toan cau
thuong mai thong qua
nay, déng thoi gian tiép lam ting ho
thuong mai. Do vai tro quy mé clia My doi
nén hoat dong cia Mj ting sé lam cho cdu hang héa toan cau ting din dén
gid ting. Diéu nay hé tro cho hoat d6ng va gidm dp luc can can thanh toan taj
cdc nuéc xudt khdu hang héa. Céc cit séc vé ting trudng cla MY c6 anh
hung I6n dén hoat d6ng kinh té tai nhiing nudc cdn lai trén thé gid.
Néu thué quan va cdc hang rao phi thué trong thong mai song phuong
gitta Mj va nude khée tang thém 20% thi nhap khau cua MY tir cdc nude s&
gidm khoang 50 dén 60%, con xuat khau tir MY sang cae nude sé gidm nhimg
70% hoac tham chi cao hon. Diéu nay din dén thu nhap binh quan dau ngudi
cia MY giam (Ulrich Schoof va Marina Steininger, 2017)", do do, ting
truong kinh té cia MY cé thé bi
Theo World bank (2016), va World bank (2017), t6c 46 tang trong
cilia MY ting 1% sé lam cho téc d6 ting truéng sau 1 n&m cita céc nude phat
trién ting 0,8%, cdc nuéc méi néi va dang phat trién tang 0,6%, con tang
truéng toan cdu sé ting 0,7% (khéng ké Mj).
V6i viée gid tri tng kim ngach xuat khau cia MY - Trung Quéc dat
dén hon 630 ty USD/nam thi khi xay ra chién tranh thong mai, con sé trén
co thé gidm di 1/3 gid tri digu d6 c6 nghia 14 hoat déng dau tu, san xudt cia
cdc doanh nghigp tai hai nén kinh té hang dau thé gidi nay sé bi ngung tré.
Kéo theo dé Ia dau tu nuée ngoai FDI cla My va Trung Quéc ra nude ngoai
sé gidm di.
m.
Cude chién thuongmai gitta MY va Trung Quéc sé tao ra tién 16 dé cde
nude khdc lam theo trong béi cnh kinh té cic nude déu cé xu huéng quay vé
chi: nghia bao h9 va dé cao chit nghia dan t6c. Sy dio Ion ciia moi truong
thurong mai toan cau sé téc déng tryc tigp dén ting trudng kinh té cita tit cd
cdc quéc gia.
Bén canh 6, khi xay ra chién tranh thong mai My - Trung Quéc, c6
thé xudt khdu ciia cde nuée khéc vao Mf cé thé tang Ién, Tuy nhién, cdc
doanh nghigp ciia Trung Quéc sé hung xudt khdu manh mé hon vao céc thi
trudng khéc, nhat la cdc nuée méi ndi va dang phat t
kh6 khan rat 1én cho hoat déng ciia céc doanh nghigp trong muéc, bei sin
. Digu nay sé tao ra
“Global impact of a protectionist US Trade policy
82phim cua Trung Quéc luén cé kha nang canh tranh cao vi gia ca va su da
dang cua san pham. Tham hut thuong mai ciia cde nude ngay voi Trung Quée
sé 06 xu huGng tang 1én. Hon nita, hoat dong xudt khdu cua cae nude nay
(nhat la cde muse c6 bién gidi chung voi Trung Quéc) cing c6 thé bi anh
huong trén g6e 46 cae khu thuong mai xuyén bien gidi
cua cae nud
& gin mac xuat xtr
trong khi dé MY sé van coi do la hang héa xuat xir Trung Quéc
va danh thué cao va mot sé lién doanh san xuat voi Trung Quoc ciing cé thé
1a doi tugng chiu thué ti cude chién thuong mai nay.
Doi véi mice thué méi ma My ap vao ngay 17/9 de bio cé mot sé tie
dong sau:
Déi voi MS: khi ap thué 10% véi 200 ty USD hang hod nhip khau tir
Trung Quéc, sé khién nén kinh té My bi tn thuong do gia tiéu ding trong
nude ting, cdc céng ty cung img toan cau ciia My (C6 hode khong cé chi
nhanh dat 6 Trung Quéc) gap khé khiin khi tiép can thi trong 1,3 ty dan véi
ste mua ngay cang Ién. Khac véi goi danh thué 50 ty USD dau tién, lin danh
thué 200 ty USD nay da bao trim rét nhiéu cae mat hang Li dau vao cho hoat
dong san xuat cling nhu hang tiéu ding (70% la hang h6a trung gian, 25% la
hang hoa tiéu ding). Do vay, mire d6 tac dong dén nén kinh t8 My chac chin
sé lén hon, khéng chi d6i déi voi doanh nghiép My ma con déi voi ngudi tiéu
dung. Néu My khéng kiém soat duge nén kinh
thoai, Ngoai ra céc nude khac ciing sé cé cai nhin tigu cue déi voi My va dé
chimg hon khi hgp tac véi nude nay.
iia minh, dé dan dén suy
Thi truéng ching khodn ctia My: ngay trong ngay 17/9 khi Téng théng
Donald Trump tuyén bé mite thué méi déi voi Trung Quéc thi thi trudng
chimg khodn Mf giam: (i) chi sé Dow Jones dat 26.062,12 diém, giam 0,03%
so véi ngay 14/9 (nhung van ting 0,42% so véi ngay 04/9)". Tuy nhién, chi
sé Dow Jones da ting diém tro lai trong nhimg ngay tiép theo, va dat mite
26.743,5 diém ngay 21/9/2018 (tang 2,6% so vi ngay 17/9); (ii) Chi sé S&P
500 dat 2.888,80 diém, gidm 0,6% so véi ngay 14/9 (giam 0,3% so véi ngay
04/9), tuy nhién, da tang diém tro lai trong nhimg ngdy tiép theo, dat mite
2.929,67 diém trong ngay 21/9 (tang 1,4%); (iii) chi sé Nasdaq dat 7.895,79,
giam 1,4% so voi ngay 14/9 (giam 2,4% so vi ngay 04/9), tuy nhién cing da
ting diém tro lai trong nhimg ngay tiép theo, dat 7.986,85 diém trong ngay
21/9 (ting 1,15%).
“https:/;www.bloomberg.com
83Nhu vay, viée Téng théng Donald Trump danh thém thue d6i vi hang
nhap khdu tir Trung Quéc cé tae dng dén thj trudng ching Khon MF ngay
trong ngay, nhung sau day, nha dau tu van Jac quan vo trién vong thi trusng
nén thi truong ching khodn da hoi phuc tr6 lai.
Déi voi Trung Quée, My ap thué 10% véi 200 ty USD hang hoa nhap
khdu tir Trung Qué khién cho cdc nganh céng nghé, viée lim va dy trot ngoai
cing nhw nguén thu cia quéc gia bi anh hudng. Trung Quoc gap kho khan
hi tigp can thi trudng cia MY, dic bigt 1a thi trudng cOng nghé phat trien cao
ma Trung Quéc luén ao ude cé durge (tigp can, hoc héi dem vé Trung Quéc
hod kim nhai Igi, hoac an cp dir ligu), Trude day, Trung Quéc luén dinh gid
ddng tién cia minh thdp hon 20-30% gid tri the hay viée pha gid dong nhan
dan t@ khién cho Trung Quéc duge Igi khi tham gia thuong mai, cén can
thurong mai M¥ - Trung Iéch vé phia Trung Quéc khoang 300 ty USD nén Khi
bi 4p thué tir phia My, mon héi nay sé mat dan.
Thi trudng ching khodn: viée Tong théng Donald Trump dénh thém
thué déi v6i hang nhap khau tir Trung Quéc cé tae dong dén thi trudng chimg
khodn Trung Quéc trong ngay hom ddy, nhung sau day, thi truong chimg
khodn di hdi phye tré Iai. Trong ngay 17/9 thj trudng ching khodn Trung
Quéc cing giém diém khi chi sé CSI 300 dat 3.204,92 diém, giam 3,5% so
véi ngay 03/9 nhumg sau day, chi sé CSI 300 da tang tré lai dat 3.410,49 diém
(ting 6,4%).
Déi voi cée nude chéu A, MY ap thué 10% véi 200 ty USD hang hod
nhap khau tir Trung Quée, bén canh viée cé co héi Ién hon trong viée xuat
khau hang hoa sang MY thi phai chju 4p lye tir Trung Quéc do Sang kién vanh
dai va con dudng cing duge day manh, kinh té cdc nude chau A sé dé tro
thanh vé tinh xoanh quanh Trung Quéc, bj hut vé phia Trung Quéc va giim
kha nang ty cha.
2. Tac dong dén Viét Nam
Kinh té thé gidi dang dat & trang thai mo rit cao, cdc quéc gia c6 méi
lign hg chat ché trong chudi gid trj toan cdu. Trong tinh hinh 46, bat ky mét su
bién dong kinh té tai mét quéc gia, khu vue nado ciing c6 thé c6 tac dong Jan
toa dén kinh té cdc quéc gia khdc va tham chi la toan cdu. Cac quéc gia cang
tham gia su vao qué trinh hi nhap thi mite d6 anh huréng sé cang lén. Cude
chien thurong mai My - Trung Quéc da duge day Ién mite d6 cao hon khi lién
tiep cac bén dura ra cde mite thué, dénh vao hang ;
84
hoa ciia nhau, sy mo rong vésé rong hang héa, mite thué ngay cang ting, digu nay khong chi anh hong
dén doanh nghigp va kinh té hai quéc gia ma con anh hudng dén kinh té thé
gidi.
Mot m6 hinh duge thié ké bai cée chuyén gia tai Pictet Asset
Management (London) cho thay rang chi cin 10% thué 4p 1én thurong mai MY
duoc chuyén sang ngwdi tiéu ding, kinh té toan ca
phat dinh tré va Ii nhudn doanh nghiép sé giim 2,5%. Nhiing quéc gia
chat v6i chudi gid tri toan cdu sé phai chiu anh hudng nhiéu nhat boi chién
tranh thong mai. Biéu dé duge thiét ké bai TS chire Thuong mai Thé gidi
(WTO) dya trén tiéu chi gid tri gia ting hang héa xuat khau cita cdc mude di
thé hign mire d6 anh hung ctia cudc chién dén kinh té cdc nude.
du sé roi vao tinh trang fam
Viét Nam xép thir 23 trong sé céc nuée dé chiu tén thong trade tac
au
d6ng cia chién tranh thuong mai v6i mtrc dé tham gia chudi gia tri toan
tinh trén tong kim ngach xuat khdu 1a 52,3%. Theo nhan dinh ca céc chuyén
gia Ngan hang Phat trién Chau A (ADB), kim ngach thuong mai hing nim
ciia Vigt Nam hign vugt mite 185% GDP. Diéu nay khién Viét Nam tré thanh
nén kinh té phu thudc vao thuong mai cao thir hai ¢ Déng Nam A, sau
Singapore. Vi vay, néu xay ra sy cé nghiém trong trong thuong mai gitta hai
46i tac thuong mai 1én nhat cia Viét Nam 1a MY va Trung Quéc sé c6 thé dan
t6i nhiing tac dong lan toa d6i voi ting trudng kinh té.
Cuée chién nay 6 thé tic d6ng theo hai huéng dén kinh té Viét Nam,
bao gém ca tich cue va tiéu cyte.
Déi véi tac dong tich cye: Chién tranh thuong mai My Trung cing
mang dén nhiéu co hdi cho kin té Viét Nam, trén nhiéu linh vue.
~ Xudt nhap khdu: xudt khau cita Vigt Nam vao Mf cé thé tang 1én, do
cdc doanh nghi¢p My luén 4p dung chinh séch nhap khau Trung Quéc + 1, va
khi Trung Quéc gap khé khan, Viét Nam c6 thé thay thé vi tri (+1). Tuy
nhién, trong dgt 1 (6/7) cdc mat hang bi ap thué 1d may bay, pin, TV man hinh
phing, thiét bi y té, vé tinh va vi khi... khéng phai la thé manh xuat khdu eta
Viét Nam. Cdn trong dot ap thué Jan 2 (17/9) thi danh sach céc mt hang bao
g6m: cdc sin phdm céng nghé internet, cdc thiét bj dign tur khdc, bing mach in
va hang tiéu ding bao gdm hai san Trung Quéc, 46 ndi that, cdc sin phim
chiéu sang, lép xe, hoa chat, nhya, xe dap, xe hoi,...day 14 nhimg san phim
ma Viét Nam c6 thé manh xuat khdu. Do vay, co hdi xuat khdu vao thi trrdng
MY sé cao hon.
85Tang truéng cia Trung Quéc bi anh huong thi nhimg quéc gia nao la
nguén cung cho Trung Quéc sé la ngudi thua thigt, nhur Brazil, Nam Phi,
Uc,... Trai lai, nhimg quéc gia la 46i tha canh tranh voi Trung Quoc (trong
46 co Viét Nam) trén thi truong My sé la nhimg ngudi duge hudng li do
hang héa cé thém site canh tranh hon so v6i hang Trung Quéc. Theo 46, Viét
Nam duge hudng Igi tir vige c6 thém co hdi bén hang sang Mg. Tuy nhién,
nhimg thiét hai dudng nhu lén hon nhieu. Vig hudng Igi cla Vist Nam tie
hoi ban hang sang My con tiy thude vao viée canh tranh voi nhiéu déi thi
khac nita.
_ pau tu: Tc dong tich cuc 06 thé thay tir dong vén FDI tang thém,
trong diéu kién cdc nude sé dich chuyén dau tu tir Trung Quéc sang Viét
Nam. Theo bao céo ciia Cuc Dau tr nuée ngoai, BO Ké hoach va Dau tu trong
8 thang diu nim 2018, tng vn dang ky cap méi, tang them va gop von mua
cé phan cla nha DTNN li 24,35 ty USD, tang 4.2% so véi cing ky nam
2017, trong dé tinh dén ngay 20/8/2018, ude tinh cée dy An dau tu truc tiép
nue ngoai da giai ngdn duge 11,25 ty USD, tang 9,2% so véi cing ky nam
2017, Tinh dén ngay 20/10/2018, ca nude c6 2.458 dy an méi duge cp
GCNDKDT véi téng vin dang ky cép moi 1a 15 ty USD, bang 92,2% so voi
cing ky nam 2017; 06 954 lugt dy 4n dang ky digu chinh vén dau tu voi tong
vén ding ky ting thém 6,5 ty USD, bing 90% so véi cling ky nam 2017.
Ciing trong 10 thang nam 2018, cd nude c6 5.342 lugt gop vén, mua cé phan
ciia nha dau tur nude ngoai voi tong gid tri vin gop 6,3 ty USD, ting 35,8% so
v6i cing ky 2017.
Theo ta South China Morning Post, bat ch4p cang thang thong mai
leo thang My - Trung, Dong Nam A vin tré thanh diém dén cho nhimg céng
ty nude ngoai mudn dich chuyén kinh doanh khoi Trung Quéc - mét thi
trudng von duge biét dén véi sy gia ting chi phi nhdn cOng cing nhu sin
xudt, Va Viét Nam dudng nhu 1a quéc gia duge huéng Igi nhat khi cic dong
vén dau tw nude ngoai (FDI) c6 xu hudng gia ting manh véi sy chuyén dich
hoat dng kinh doanh cia céc céng ty quéc té vo nén kinh té nay.
Chuyén gia kinh té truéng Adam McCarty ciia Mekong Economics
han dinh xu thé dich chuyén nay dang dign ra va ting nhanh. Méi quan hé
cng thing gitta 2 cuéng quéc 14 mét cui hich thém cho xu thé nay trong vai
thang qua. Khong chi tir Trung Quéc, nhiéu céng ty tir Nhat Ban, Han Quéc
va Hong Kong ciing dich chuyén sang Viét Nam dé da dang héa dau tu cing
86nhu gidm thiéu rai ro. Dac biét véi chi phi san xuat ré hon Trung Quéc, Viét
Nam cng thu hat hon vi cdc nha dau tu nude ngoai.
Nén kinh té Vigt Nam thai gian qua da ting trudng voi tc do ky luc
mot phan nho dong vén FDI. Nia diu nim 2018, tang truong cua Viet Nam
dat 7,08%, mirc cao nhat ké tir ndm 2011. Tang truéng FDI nita dau nm ciing
dat 8,4% so véi cling ky nim truéc, mite ky luc 10 nim qua. Viét Nam durge
danh gid 14 mot quéc gia dang ngay cng déng vai trd quan trong trong chudi
cung img toan cau, ké ca véi nhimg nginh ma Trung Quéc chiém wu thé nhu
may mic, san xuat linh kign dign thoai di dng.
Trong lan song dich chuyén dau tu, chinh cac doanh nghigp Hong
Kong lai 1a nhimg nha dau tu huéng sang Viét Nam nhiéu nhat. Trong thang
8, hang san xudt dé gia dung Man Wah co nha mdy tai Trung Quéc dai lye da
mua lai mét doanh nghiép san xuat va xuat khau sofa cla Vigt Nam voi gid 68
trigu USD. Khong nhimg vay, hang in 4n va dong g6i Hung Hing c6 thi
trudng chi yéu tai Dai luc hign cing di mé rong sang Viet Nam véi mot nha
méy in An va bao bi tai Ha NGi.
- Ty gid: Vé tac dOng ty gid, NCIF cho ring déng USD van giit duge
gid tri vi thé c6 thé khéng anh hung nhiéu dén ty gid v6i VND mic di trong
thoi gian gin day c6 xu hudng ting nhe. Xong ding CNY gim lién tue va dy
u hon, c6 thé tae déng xdu dén kim ngach xudt nhap khau
bdo cé thé giam
cia Viét Nam voi Trung Quéc.
Déi voi tic dong tiéu cue
Theo dy bdo ciia Trung tim Théng tin va dy béo kinh té - xa hGi quéc
gia (NCIF), téc 6 ting truéng kinh té néi chung cia Viét Nam bj anh huéng,
mite anh huéng ting dan va dat mite cao nhat 6 mite -0,12% vao nam 2020 va
nam 2021. Téc d6 tang truong xudt khau sé giém 0,29% vao nam 2021 va
manh hon trong cac nam 2021 — 2023. Téc dO nhap khéu sé giém khong
0,4%.
Diu duge huéng Igi nhiéu khi cing thing throng mai My - Trung duge
day lén mot ndc thang méi, nhung nén kinh té Vit Nam sé phai doi mat voi
nhimg ri ro. Theo chuyén gia McCarty, néu Vigt Nam bj tron lan véi Trung
Quéc trong cudc chién thuong mai nay, tinh hinh sé khé kh6 khan. Vi dy nhu
vige My ap thué chéng ban phd gid 1én mit hang thép Vigt Nam do cao budc
87ching c6 xudt xir tir Trung Quéc, diéu nay c6 thé tc dng va m6 rdng sang
nhig mat hang khac.
Vé dai han, Viét Nam chua phai la déi tugng dé My dura ra nhing hank
déng true tiép. Tuy nhién, cde co ché hign nay nhu ap thué chéng ban pha gig
va mét sé bin phap phong vé thyong mai khac cing dit khién Viét Nam "day
dau", Nguyén nhan mét phan la do Viét Nam chua duge My céng nhén la nén
kinh té thi trong.
Nhimg hang héa cia Trung Quéc bi MY dp thém thué tir 6/7 cing khé
cé thé day sang Viét Nam dé lach thué hodc tiéu thy, do la hang cng nghé
cao. Tuy nhién, néu cang thing thong mai My - Trung gia tang trén digén
rong, anh huong dén nhiéu mat hing nhw thép, dau thé,... thi Viét Nam c6 thé
bj anh huéng khong nhd.
Do khé khan trong quan hé thuong mai véi MY, khéng loai trir kha
nang Trung Quéc sé chi déng han ché nh§p khau tir céc nuéc thir ba. Bén
canh 46, méi quan hé chudi cung img gitta Trung Quéc va Dong Nam A la
kha Idn va mét cuéc chién thuong mai cé thé lam tén thuong nén kinh té ciia
tit cd. Va Vigt Nam khong nam ngoai vong xody 46.
Vé xudt nhap khdu: khi xay ra chién tranh, cdc doanh nghiép cufa Trung
Quéc sé huéng xuat khau manh mé hon vao cac thi truéng khac, trong 46 cb
Viét Nam. Diéu nay sé tao ra khé khan rat 16n cho hoat déng cia cdc doanh
nghiép trong nuéc, béi sin phim cia Trung Quéc luén cé kha ning canh
tranh cao vi gid ca va su da dang cia sin pham. Tham hut throng mai cia
Viét Nam véi Trung Quéc sé c6 xu huéng ting lén, nam 2013 1a 33 ty USD,
nam 2017 cing van 1a 22,7 ty USD. Hon nita, hoat dng xudt khdu cia Viét
Nam (nhit la cdc nuéc c6 bién gidi chung véi Trung Quéc) cing cé thé bj anh
hudng trén géc d6 cdc khu thuong mai xuyén bién gidi sé gin mdc xudt xir
ciia cdc nude, trong khi dé My sé vin coi dé 1a hang héa xudt xi Trung Quée
va danh thué cao. Trong khi 46, mét sé lién doanh san xudt véi Trung Quéc
cling cé thé 1a d4i tugng chju thué tir cuge chién thuong mai nay. Bén canh
do, sy di xudng cia kinh té toan cau cing sé Lim gidm hoat déng xudt khdu
cia Vigt Nam.
Chi trong véng hai tun ty gia NDT so véi ding USD giam tsi 4,18%,
trong khi VND méi chi gidm 1,2% tir dau nim. Diéu nay cé nghia la hing
Trung Quéc nhap vao Viét Nam da ré hon thém 3%. Tinh hinh nay sé gay
88thiét cho xudt khdu sang Trung Quéc va khuyén khich nhap khau tir Trung
Quéc.
Trong khi d6, xudt khdu cla Trung Quéc gap kh6, sé khién hing hoa
Trung Quéc bi du thita. Didu a6 sé khién hang héa Trung Quéc “tim duéng”
sang Vigt Nam, Dang lo ngai hon, sy dur thira nay lai durge “hé tro” tir sy: mat
gid cia déng NDT In hon nhiéu so véi VND cang khién hang héa nay tran
sang thuan Igi hon. Két qua, tham hut thuong mai cia Viét Nam voi Trung
Quéc sé tram trong hon, va nén san xudt trong nudc sé bi anh huong.
- Vé dau tu: an toan luén 1a mong mudn ma ede nha dau tu can c6 Khi
dau tu, nhat 1a trong béi canh kinh té c6 nhiéu bién d6ng, nhitng tin higu tiéu
cue nhiéu hon so véi cdc tin higu kha quan. Vi vay, cde nha dau tur sé c6 xu
hung gidm dau tu nhdt 1a vao cde quée gia chiu anh hudng boi cude chién
nhu Viét Nam, va tim cdc hinh théc dau tu an toan hon nhw trai phiéu chinh
phi, vang, hay cde déng tién manh nhu USD, EUR, JPY. Theo Sé Giao dich
Chimg khoan Ha NOi - don vj vn hanh thi trudng trai phiéu Chinh phi, bude
sang nim 2018, khéi lvgng mua rdng ciia nha dau tu nude ngoai giam manh.
‘Trén thi trudng so cdp, nha dau tu nude ngoai di mua hon 1,5 nghin ty déng
trai phiéu Chinh phi trong 5 thang diu nim 2018 trong khi nim 2017 14 hon
10,3 nghin ty, nam 2016 la hon 20,8 nghin ty. Nhu vay so véi nim 2017, tinh
binh quan 1 thang thi nm 2018 chi bing 35%; trong khi so véi_ nim 2016
con sé trén chi bang 17%. Trén thi trudng tht cp, cae nha dau tu nude ngoai
mua réng gan 3 nghin ty déng trong 5 thang dau nam 2018, nam 2017 mua
rong hon 20,5 nghin ty déng va nam 2016 mua rong hon 12,6 nghin ty
dng. Nhu vay, binh quan hang thang cing chi bing 35% cia nam 2017 va
60% cia nam 2016.
- Thi truéng ching khodn: c6 xu huéng gidm khi cc nha dau tu tim
kiém cdc kénh dau tu an toan hon cho ding vén ciia minh.
3. Kién nghj gidi phap
Viét Nam di tham gia khé rong vao nhiéu chudi gié trj toan cau nhumg,
vé d6 sdu thi con rét nhiéu viée phai lim. Theo théng ké, hign méi c6 chi 21%
doanh nghiép vira va nhé Viét Nam tham gia chudi gié tri toan cau, thap hon
nhiéu con s6 cia ASEAN 1a 46%. Ti trong gid tri san pham ctia Viét Nam
trong chudi cung img chua tuong ximg voi
89Nhigu nghién etru qué té chi ra nhidu doanh nghiép Viét Nam chi
tham gia chudi gia trj toan cau 6 nhing khdu don gian nh lap rap, déng g6j
san pham,.. I nhimg mat xich ha ngun cia chudi cung img, gid tri gia ting
khéng cao va thiéu bén ving. Ti Ié gia tri san phim duge cde doanh nghigp
dau tu tryc tiép nude ngoai (FDI) mua tir cde nha ché bién, ché tao trong nude
hién chi dat chua t6i 27% téng gid tri dau vao, con lai 1a mua ctia cdc doanh
nghiép FDI khac hode nhap khau.
Viet Nam dit myc tiéu nang cdp va dich chuyén lén vi tri cao hon cia
chudi gid tri toan cau, tang cudng sy lién két gitta doanh nghiép Viet Nam va
doanh nghiép FDI.
Trong béi canh kinh té thé gidi cén nhidéu yéu 16 bat dinh, tang truéng
kinh té Viét Nam van duy tri trong tép quéc gia dat téc d6 cao trén thé gid.
Nam 2017 téc d6 tang trudng dat dat 6,81%, 6 thang dau nim 2018 dat 7,08%
1a mirc ting trong cao nhat trong 10 nam qua ké tir khiing hodng kinh té thé
gidi 2008. Xép hang nang lye canh tranh toan cau cita WEF d6i voi Vigt Nam
6 vi tri 55/137 quéc gia, xép hang mdi trudng kinh doanh cia WB xép Viét
Nam vj tri 68/190 nén kinh 6, chi s6 d6i méi séng tao ciia cha TO chite $6
hitu tri tué thé gi6i (WIPO) nim 2017 xép thir 45/127 nén kinh té.
Bén canh sy théng thodng, thu hit, phat trién, 6 dau d6, mét sé nganh,
mét sé dia phuong van cén su gay khé cho DN, can tré thong mai, dau tu,
phat trin, cdn khiic phyc nghiém tac dé tao théng thodng t6t hon, ding phap
lat hon.
Viét Nam dang tré thanh 1 trong nhimg céng xudng trén thé gidi, la
mét trong nhig diém tya cho cac tap doan xuyén quéc gia, cung tmg san
pham, dich vu canh tranh trén toan cau, dj mé thuong mai ciia quéc gia lon,
dat hon 200% GDP. Viét Nam cé hon 26.000 DN FDI dang hoat déng trén
331 ti USD dén tir 130 quéc gia déi tac, trong dé nhiéu tap doan hang dau
quéc té.... Dé 1a nhimg chi dau tich cyc vé strc h4p din vé méi trudng dau tu
va tiém nang ting trudng cia Vist Nam.
Moi truéng chinh trj x4 hi cla Vigt Nam luén duge danh gid 1a én
dinh, kinh té vi m6 én dinh lién tye, c6 ¥ nghfa trong béi cénh quéc t& cb
nhiéu thay di. Nhimg yéu t kinh té vi mé cia Viét Nam duy tri én dinh,
tang trudng cao lién tuc, thuong mai ting truéng 15%/ndm, ng céng, lam phat
dugc kiém soit...
90Dieu nay, cing lye long lao dng déi dao, co cau lao dong tré bac
nhat trong cac nude ASEAN, duge dio tao co ban, can cl, thong minh, tiép
thu céng nghé nhanh chong, van duy tri loi thé nhan cOng gid ré trong khi mot
s6 nude bat dau dénh mat Igi thé nay... 55% trong ting s6 gan 95 trigu ngudi
dan sit dung internet, 60% lao d6ng tré dudi 35 tudi. Day duge coi 1a loi thé
cua Viét Nam.
Trén nén tang kinh té mé va hdi nhp, Viét Nam c6 quan hé thuong
mai v6i trén 200 nude va ving lanh thé, cé trén 20 mat hang xuat khdu trén |
ti USD véi tiém nang tang truéng cia chudi cung img lén, kha nang da dang
hoa kha tot trade nhimg bién dong ciia thuong mai thé gidi.
Chinh phi can khuyén céo doanh nghiép FDI va doanh nghiép
khan truong tim hiéu thi trudng My, dic biét 1a véi cac loai hang héa trong
danh muc bj ap thué, dé tim co hdi da dang héa danh muc xuat khéu vao MY.
Ngoai ra, tiép cn nhanh véi céc nha dau tr FDI Idn tai Trung Quée dé xitc
tién dau tu khi thi truéng Trung Quéc va My déu bi anh hung. Déng thoi,
cén nghién ctu sau hon danh myc mot s6 hang hoa cua Trung Quéc 6 thé
nhap vao trong nuéc trong truéng hop xuat khau cia Trung Quédc sang MY bi
han ché dé c6 cach thire déi pho vi kiém soat phi hop. Song song 46 can
chuan bj tét cdc théng tin lién quan dén phdng vé thuong mai voi My trong
trudng hop chién tranh thuong mai lan rong.
Bén canh dé, Chinh phi cin phai c nhiing gidi phép va hanh dong cu
thé. Trude hét, can tiép tuc cai thién tha tuc hanh chinh, cai thign méi trudng
du tu va ting tSc qua trinh cdu tric céc nganh céng nghiép, nhat 14 cong
nghiép mai nhon tao loi thé canh tranh va sin sing ding vimg trude nhing
séng gid tir bén ngoai. Chi trong vige tham gia tich cye vio qua trinh ty do
thuong mai toan cau, ky két cac higp dinh thong mai song phuong, da
phuong véi cde nude dé tao ra sur 6n dinh trong quan hé thyong mai, Tim giai
phap dé giam chi phi cho cée nha xuét khdu eiing nhu cée doanh nghiép sin
xudt bang cach cat gidm tdi da cac thi tye va gidy phép, dng thoi tich cyc hd
tro doanh nghiép tim kiém thj trvdng méi ciing 1a 1 trong nhiing giai phap can
thiét. Déng théi, phat huy nhimg Igi thé vé nhan lyc, chi phi dé khang dinh vi
thé va chd dimg cia minh trong khu vyc va trén thé gidi.
Cac doanh nghiép Viét Nam can tiép tuc theo doi chat ché tinh
hinh, dic biét 1d théng bao, cap nhat danh myc hang hoa bi
ca My va Trung Quéc cting nhu dién bién ty gid cua ca déng USD va
91NDT 4é cé phan img kip thoi. Ben canh d6, doanh nghiép can khan
truong tim hiéu thj truéng MY, mhat 1a voi cac loai hang hoa trong dank
muc bj p thué, 4é tim co héi da dang hod danh mue xuat khau vao My;
dng thoi Vigt Nam tiép can nhanh voi cdc nha dau tu FDI Jon taj
Trung Quéc dé xtc tién dau tu vao Vigt Nam khi thi trudng Trung
Quéc va My déu bj anh huéng. Ngoai ra, doanh nghigp can nghién cir
su hon danh myc mét sé hang hod cia Trung Quoc cé the nhap khay
vao Viét Nam trong trudng hgp xuat khau cia Trung Quéc sang MY bj
han ché dé c6 cach thire 46i pho va kiém soat phi hgp.
M6ét diéu quan trong ma cdc doanh nghiép can hru ¥ 1a chuan bj
tét cdc théng tin lién quan dén phong vé thong mai v6i MY trong
truéng hop chién tranh thuong mai lan rong.
Trude tinh hinh nay, Trung Quéc cé thé sé day manh dam phan
Hiép djnh Déi tac kinh té toan dign khu vue (RCEP), Viét Nam can
nghién ctu k¥ va cé chién luge thod thugn sém do phy thugc cla Trung
Quéc vao cdc quéc gia trong RCEP tang lén.
Nhin chung, Thuong mai thé giéi dang cé nhiéu chuyén bién, nh
thuong mai song phuong dang dan duge cac nuéc huéng dén nhiéu hon
so véi thuong mai da phuong, bao hd thuong mai cé xu hudng ting,
dc bigt 14 cing thing thuong mai gitta My va Trung Quéc. Nhing
chuyén bién nay sé anh hudng téi thyong mai toan cau, tik 46 anh
huéng ti kinh té thé gidi va anh huéng téi cdc nude. Tuy thude vao
mite d6 mé cia, sy phy thugc cia nude dé ma mire d6 anh huéng sé
Khac nhau. Bén canh nhiing théch thirc ma mét nuéc nhan duge thi
ciing cé nhiing co hdi mang lai, do 46, dé cé thé déi pho tét voi nhing
bién dong dé, Viét Nam can chi ddng theo ddi dién bién su thay déi do,
chii ddng cé nhimng bign php dé tan dung tét co hGi, han ché nhiing tac
dng tiéu cyc.
Tai ligu tham khéo
1. Wayne M.Morrison (2018), China-US Trade Issues
2. European Parliament (2018), US Tariffs: EU response and fears of a
trade war
3. Ulrich Schoof va Marina Steininger (2017), Global impact of a
protectionist US Trade policy
4. World bank (2017), Global Economic Prospect
92nau
. World bank (2018). Global Economic Prospect
. IMF (2018), World Economic Outlook .
Bao cdo hang thang vé cae chi s6 kinh té xa hGi cla BO Ke hoach va
Dau tr
93