Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 3

hª¢øl Sm pwlrZ (Rainwater Harvesting)

hª¢øl Sm pwlrZ h¡ Rainwater Harvesting L¡­L h­m ?

Sm HL¢V fË¡L«¢aL pÇfc Hhw Hl plhl¡q fËL«¢al c¡­el Jfl ¢eiÑln£m z ¢L¿¹¥ fË¡L«¢aL
S­ml ­S¡N¡e ¢e¢cÑø z hª¢øl Sm­L pwl¢ra ­l­M f­l L¡kÑLl i¡­h a¡­L kMe f§ehÑÉhq¡l Ll¡ qu ,
­pC fË¢œ²u¡­L hª¢øl Sm pwlrZ h¡ Rainwater Harvesting h­m z Hl p¡q¡­kÉ NË£×jL¡m£e h¡
ö×L Ga¥­a S­ml pjpÉ¡ m¡Oh qu z hª¢øl Sm qm f¢l­hn h¡åh z f¢l­hn pwlrZ J h¡Ù¹¥a¿» lr¡u
fËL«¢al Sm i¡ä¡l pjªÜ l¡M¡ fË­u¡Se z öd¤ fËLÒf NËqZC eu , Sep­Qaea¡ hª¢ÜlJ fË­u¡Se l­u­R z

hª¢øl Sm pwlr­Zl fË­u¡Se£a¡ :-

fª¢bh£l ­j¡V i¨i¡­Nl c¤C i¡N Sm , HL i¡N ÙÛm z ¢L¿¹¥ fª¢bh£l HC ¢hf¤m Sml¡¢nl
97.5% mhe¡š² Sm Hhw 2.5% p¤¤­fu Sm h¡ ¢j¢ø Sm z Bh¡l HC 2.5% ¢j¢ø S­ml ­h¢nl i¡N
(1.9% ) AfË¡fÉ Hhw ¢qjh¡q J a¥o¡l BµR¡ce l©­f ¢hcÉj¡e z a¡C fË¡fÉ ¢j¢ø S­ml f¢lj¡Z M¤hC Lj
, j¡œ 0.6% z fË¡fÉ ¢j¢ø S­ml ­h¢nl i¡N i¨-NiÑÙÛ AÉ¡L¥Cg¡­l ¢hcÉj¡e Hhw M¤h Lj f¢lj¡Z i¨-fªù£u
Sm l©­f qÊÊc J ec£­a ¢hcÉj¡e z a¡C j¡e¤­ol hÉhq¡kÑ ¢j¢ø S­ml fËd¡e Evp Bd¤¢eL Mee ¢œ²u¡ Hhw
E­š¡me k¿»p‹¡l à¡l¡ i¨-NiÑÙÛ Sm i¡ä¡l ­b­L ¢e×L¢oÑa Sm Hhw M¤h Lj f¢lj¡e i¨-fªù£u Sm z
i¨-NiÑÙÛ ¢j¢ø S­ml üÒf p’­ul Lb¡ j¡b¡u ­l­M Ad¤e¡ ec£l N¢af­b ¢e¢jÑa hy¡­dl fÕQ¡­a L«¢œj
Ef¡­u pªø Smd¡l¡ Hhw qÊÊc ­b­L j¡e¤­ol hÉhq¡­ll fªù£u S­ml plhl¡q hª¢Ü Ll¡ q­u­R z

¢ae¢V fËd¡e ­r­œ ¢j¢ø Sm hÉhq©a qu - L«¢o pwœ²¡¿¹ , ¢nÒf pwœ²¡¿¹ Hhw N¡qÑÙÛÉ z HC
¢ae¢V ­r­œl j­dÉ phÑ¡¢dL f¢lj¡Z ¢j¢ø Sm hÉhq©a qu L«¢o­r­œ , a¡lf­l ¢nÒf , Hhw phÑ¢ejÀ
f¢lj¡e hÉhq©a qu N¡qÑÙÛÉ ­r­œ z E­õM Ll¡ ­k­a f¡­l ­k N¡qÑÙÛÉ Hhw ¢n­Òf hÉhq©a S­ml
A¢dL¡wnC ­k¡N¡e Ev­p (­k Evp ­b­L ­k¡N¡e ­cJu¡ qu) ¢g­l k¡u z ¢L¿¹¥ L«¢o­r­œ Sm­pQ­el
L¡­S hÉhq©a ¢j¢ø S­ml fË¡u f¤­l¡V¡C AfQu O­V (h¡u¤jä­m h¡×f£i¥a qu) z Hacp­šÄJ H¢nu¡
jq¡­c­nl l¡øÊ…¢m ¢e­S­cl ü¡bÑ p¡d­e Sm­pQ­e B¢aâ¥a Hhw h¡d¡q£ei¡­h i¨-NiÑÙÛ Sm ¢e×L¢oa L­l
Q­m­R z öd¤ L«¢o­r­œ eu , ¢nÒf Hhw N¡qÑÙÛÉ ­r­œJ i¨-NiÑÙÛ S­ml Q¡¢qc¡ J ­S¡N¡e œ²jn h¡s­R z

haÑj¡­e i¨-NiÑÙÛ Sm pqS-fË¡fÉ e¡ qJu¡ p­šÄJ j¡e¤­ol hÉhq¡­l i¨-NiÑÙÛ S­ml ­k¡N¡e
i¨-fªù£u S­ml a¥me¡u A­eL ­h¢n z HR¡s¡ hª¢øl Adx­rf­Zl à¡l¡ i¨-fªù£u S­ml p’u f¤el¡u f§ZÑ
Ll¡ pñh q­mJ i¨-NiÑ S­ml p’u LMeC f¤el¡u f§ZÑ Ll¡ pñh eu z HC AhÙÛ¡u ¢hp¡š² l¡p¡u¡¢eL
hÙ¹¥ , °Sh J A°Sh c§oL, Hhw pwœ²¡jL S£h¡Z¤l à¡l¡ i¨-NiÑÙÛ S­ml œ²jhÜÑj¡e c§oZ i¨-NiÑÙÛ S­ml
­k¡N¡e­L A¢dLal pˆ¥¢Qa L­l­R z haÑj¡e q¡­l AfQu OV­a b¡L­m Ac§l i¢hoÉ­a i¨-NiÑÙÛ S­ml
qÊÊ¡p S¢ea L¡l­Z HL AhZÑZ£u f¢l­hn pjpÉ¡l pª¢ø q­h z p¤¤al¡w haÑj¡e Hhw i¢hoÉa fËS­eÈl p¤¤ù¥
f¢la«¢çl SeÉ i¨-NiÑÙÛ S­ml p­Qae f¢lQ¡me AaÉ¡hnÉL Hhw hª¢øl S­ml pwlrZ HL¡¿¹i¡­h
fË­u¡Se z
hª¢øl Sm pwlrZ Hl p¤¤¢hd¡ :-

1) Sm plhl¡­ql MlQ qÊÊ¡p z


2) heÉ¡ fË¢a­l¡­d p¡q¡kÉ z
3) jª¢šL¡l Ef¢lÙ¹­ll ru qÊÊ¡p z
4) ö×L Ga¥­a h¡ Apj­u S­ml ­k¡N¡e z
5) E¢ái J L«¢oL¡­S Eæ¢a z
6) Ml¡ c§l£Ll­Z pq¡ua¡ z

hª¢øl Sm pwlr­Zl fÜ¢a :-

hª¢øl Sm pwlr­Zl c¤¢V fÜ¢a qm - 1) h¡¢sl R¡­c hª¢øl Sm pwlrZ 2) i¨-fªùÙÛ


Smd¡l¡l Sm pwlrZ z nql¡’­m hª¢øl Sm pwlr­Zl fËd¡e fÜ¢a…¢m qm - ¢lQ¡SÑ ¢fV, ¢lQ¡SÑ VÊ¡ˆ ,
¢VEhJ­um J ¢lQ¡SÑJ­um , R¡­c Sm pwlr­Zl °h‘¡¢eL fÜ¢a fËi«¢a z NËj¡’­m hª¢øl Sm pwlr­Zl
fËd¡e fÜ¢a…¢m qm N¡¢m fÔ¡N , ­QLXÉ¡j , L¨f Mee , ­R¡­V¡ ­X¡h¡ J f¤L¥l Mee fËi«¢a

R¡­c hª¢øl Sm pwlrZ J hÉhq¡­ll fÜ¢a :-

­kph A’­m ,¢h­noa nql¡’­m jª¢šL¡u Smd¡lZ rja¡ ­eC h¡ M¤hC Lj , a¡C ­pCph
A’­m °h‘¡¢eL fÜ¢al j¡dÉ­j R¡­c hª¢øl Sm d­l ­l­M a¡ i¨-fªùÙÛ Sm¡d¡­l ­fËlZ L­l ­i±jS­ml
p’u hª¢Ü Ll¡ pñh z nql¡’­m Hi¡­h hª¢øl Sm pwlre Ll­m l¡Ù¹¡O¡­V Sm Sj¡l pjpÉ¡ m¡Oh
q­h Hhw ¢LR¥V¡ q­mJ S­ml pjpÉ¡ c§l q­h z f­l NªqÙÛ¡¢ml fË­u¡S­e Hhw HC pwl¢ra Sm­L
f¢löÜ L­l Sm­L f¡e£u Sm ¢qp¡­h hÉhq¡l Ll¡ ­k­a f¡­l z

i¨fª­ù Smd¡l¡l Sm pwlrZ J h¡hq¡­ll fÜ¢a :-

hª¢øl Sm kMe i¨¢ji¡­Nl jª¢šL¡­L pÇf«š² L­l ­g­m , aMe A¢a¢lš² Smd¡l¡ i¨fªùÙÛ
Smd¡l¡ l©­f ¢eL¡¢na qu z HC A¢a¢lš² Sm HLp¡­b pwNËq L­l ¢e¢jÑa i¨-fªùÙÛ Sm¡d¡­l (f¤L¥l ,
­X¡h¡ fËi«¢a­a ) ­fËlZ L­l pwNËq Ll¡ k¡u z ­i±jS­ml f¤exfË¡¢ç­aJ HC Sm hÉhq¡l Ll¡ k¡u z
Hi¡­h Sm pwlrZ ­i±jSm E­š¡m­el fË­u¡Se£ua¡­L A­eL¡w­n qÊÊ¡p L­l Hhw L«oL J Nªq­ÙÛl
q¡­al L¡­RC pNl¢ra Sm b¡L¡u i¢hoÉ­a Sm­pQ h¡ f¡e£u S­ml fË­u¡S­e hÉhq¡l Ll¡ k¡u z

­QLXÉ¡j fÜ¢a ;-

­R¡­V¡ e¡m¡ Smd¡l¡l fËh¡N f­b ¢e¢jÑa ­R¡­V¡ BL¡­ll h¡ LL­e¡ LM­e¡ AÙÛ¡u£ hy¡d­L
­QLXÉ¡j h­m z H¢V j§ma SmfËh¡­ql N¢a qÊÊ¡p L­l jª¢šL¡ ru ­l¡d Ll­a Hhw Sm pwlr­Zl
j¡dÉ­j ­pQpq ¢h¢hd L¡­S hÉhq©a qu z HC p¤¤fË¡Q£e fÜ¢a ö×L A’­m i¨-fªùÙÛ Smd¡l¡l Sm
pNlr­Z M¤hC L¡kÑLl£ z

N¡¢m fÔ¡N ;-
jª¢šL¡ pNlrZ J BâÑa¡ d­l l¡M¡l ­r­œ HC fÜ¢a M¤hC L¡kÑLl z hoÑ¡l pju f¡q¡s£
Hm¡L¡u f¡q¡­sl N¡ ­h­u ­e­j Bp¡ Smd¡l¡ , ­R¡­V¡ ec£l hy¡L ­kM¡­e l­u­R ­pM¡­e H¢V °al£ Ll¡
­k­a f¡­l z Hl j¡dÉ­j hy¡­dl ­fR­e ÙÛ¡u£i¡­h A­eLV¡C Sm d­l l¡M¡ pñh z ­kM¡­e i¨¢jl Y¡m
j¡T¡¢l J d¡f L¡V¡ ­eC HhN hª¢øf¡­al f¢lj¡Z Lj ­pM¡­e N¡¢m fÔ¡N HL¢V L¡kÑLl fÜ¢a z

¢lQ¡SÑ nÉ¡gV :-

NË¡­jl f¤L¥­ll ­r­œ ­kM¡­e ANi£l jª¢šL¡l Ù¹l Sm­L Sm¡d¡­l ­fy±R¡­e¡l hÉ¡f¡­l h¡d¡
pª¢ø L­l , ­pM¡­e Hdl­el fÜ¢a M¤hC Efk¤š² z f¤L¥­l k¢c ¢lQ¡SÑ nÉ¡gV h¢p­u A¢a¢lš² Sm­L
jª¢šL¡l e£­Q ­fy±R¡­e¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ k¡u , a¡q­m ­i±jS­ml j¡œ¡ hª¢Ü f¡­h z HR¡s¡ f¢l¢ja Sm
hÉhq¡l L­l ¢h¢hd L¡S Ll¡ k¡­h z

Reference:
https://m.vikaspedia.in.energy
https://www.rrbntpcexam.com

You might also like