TRƢỜNG ĐẠI HỌC DUY TÂN

Khoa Y
Bộ môn Mô phôi

BS. Nguyễn Thị Hà

Thời gian: 1 tiết
LOGO
www.trungtamtinhoc.edu.vn
 MỤC TIÊU LOGO

Trình bày đặc điểm cấu tạo và chức năng

1 của mô thần kinh

2 Mô tả cấu tạo của một neuron

3 Mô tả cấu tạo của synapse thần kinh

Mô tả đƣợc cấu tạo và chức năng của các

4
loại tế bào thần kinh đệm
 NỘI DUNG LOGO

1 ĐẠI CƢƠNG VỀ MÔ THẦN KINH

2 NEURON

3 MÔ THẦN KINH ĐỆM

 1. ĐẠI CƢƠNG LOGO

Mô thần kinh gồm các tế bào đã biệt hóa cao

đảm nhận chức năng:
- Tiếp nhận
- Phân tích
- Dẫn truyền các xung động thần kinh
Cấu trúc: 2 loại tế bào
- Tế bào thần kinh chính thức (Neuron)
- Tế bào thần kinh đệm
 LOGO

Hệ thần kinh

Hệ TK trung ƣơng Hệ TK ngoại biên

Đầu tận
Dây thần Hạch thần
Não bộ Tủy sống cùng
kinh kinh
thần kinh
 LOGO
2. NUERON
Là đơn vị cấu tạo và chức năng của mô thần
kinh
Chức năng: tiếp nhận, phân tích và dẫn truyền
xung động thần kinh
Cấu tạo: 3 phần chính
- Thân neuron: trung tâm dinh dưỡng tiếp
nhận và phân tích tín hiệu
- Nhánh neuron (đuôi gai, sợi trục)
- Đầu tận cùng thần kinh (cúc tận cùng)
 LOGO
2. NUERON
 LOGO
2. NEURON
2.1. Thân neuron
Hình dạng: hình sao, hình cầu, hình tháp
Kích thước: 4-6µm (tiểu não) 130 µm (tế bào
Betz vỏ bán cầu đại não)
Một nhân hình cầu, bào tương chứa các bào quan
phổ biến. Đám ribosom ưa base đậm, phân bố
khắp thân neuron gọi là thể Nissl
Bào tương có nhiều xơ thần kinh (tạo khung, duy
trì hình dạng nhất định) và vi ống thần kinh (trao
đổi chất)
Ngoài ra còn có hạt mỡ, glycogen, hạt vùi màu
nâu hoặc đen (hạt sắc tố Lipofuscin)- tế bào thần
kinh già
 LOGO
2. NEURON
 LOGO
2. NEURON
2. 2. Nhánh neuron
Bào tương kéo dài từ thân neuron và phân
nhánh nhiều lần.
Căn cứ vào hướng dẫn truyền xung động thần
kinh có 2 loại:
- Sợi nhánh (đuôi gai)
- Sợi trục
LOGO
 LOGO
2. NEURON
 LOGO
2. NEURON
Sợi nhánh Sợi trục
So sánh sợi nhánh và sợi trục
Hƣớng dẫn truyền Vào thân neuron Ra khỏi thân
neuron

Số lƣợng tế bào Nhiều Một

Phân nhánh Nhiều Ít phân nhánh

Vi ống, xơ thần kinh + ++

Ribosom/lƣới nội bào + -

hạt

Cúc tận cùng + ++

 LOGO
2. NEURON
2.3. Sợi thần kinh
Sợi trục và sợi nhánh là thành phần chính của sợi
thần kinh.
Có 2 loại sợi thần kinh:
- Sợi thần kinh không myelin: ở hệ thần kinh
trung ương (chất xám) và hệ thần kinh ngoại
biên
- Sợi thần kinh myelin: hệ thần kinh trung ương
(chất trắng) và hệ thần kinh ngoại biên (dây
thần kinh).
 LOGO
2. NEURON
 LOGO
2. NEURON
PHÂN LOẠI

Theo hình thái Theo chức năng

Neuron Neuron Neuron Neuron Neuron Neuron Neuron

đa cực 2 cực 1 cực 1 cực vận cảm trung
giả động giác gian
 LOGO
2. NEURON
LOGO
 LOGO
3. SYNAPSE
2.1. Cấu tạo synapse
Dẫn truyền xung động thần kinh từ neuron này
sang neuron khác theo một chiều nhất định
Cấu tạo gồm 2 phần: phần tiền synapse, phần
hậu synapse. Giữa 2 phần có một khe gọi là
khe synapse.
 LOGO
3. SYNAPSE
 LOGO
3. SYNAPSE
Phần tiền synapse
- Đầu tận cùng của sợi trục thuộc neuron
trước.
- Màng tiền synapse là màng bào tương bao
bọc phần tiền synapse.
- Trong bào tương có nhiều ty thể, xơ thần
kinh, siêu ống thần kinh và túi synapse
(chứa chất trung gian hoa học).
 LOGO
3. SYNAPSE
 LOGO
3. SYNAPSE
Phần hậu synapse
- Có thể là cúc tận cùng của sợi nhánh, thân
sợi nhánh, thân neuron hay thân sợi trục
hoặc 1 tế bào hiệu ứng (tế bào cơ, tế bào
biểu mô…)
- Bào tương đối diện với màng tiền synapse là
màng hậu synapse, chứa các thụ thể đặc
hiệu với từng chất trung gian hóa học
- Bào tương chứa ty thể, lưới nội bào, ống siêu
vi, xơ thần kinh
 LOGO
3. SYNAPSE
2.2. Phân loại synapse
 Dựa vào thành phần tham gia:
- Synapse liên neuron
- Synapse thần kinh - bộ phận tác động
 Dựa vào cơ chế dẫn truyền
- Synapse điện
- Synase hóa học
 Dựa vào chức năng sinh ý:
- Synapse hưng phấn
- Synapse ức chế
 Dựa vào chất trung gian hóa học: synapse
acetylchonlin, synapse norodrenalin
 LOGO
3. SYNAPSE
 4. MÔ THẦN KINH ĐỆM LOGO

Nhiệm vụ: chống đỡ, làm sườn cấu tạo, dinh

dưỡng, bảo vệ cho các neuron
1 neuron có 10 tế bào thần kinh đệm
Có nhiều loại tế bào thần kinh đệm:
- Tế bào thần kinh đệm chính thức
- Tế bào thần kinh đệm ngoại vi
- Tế bào đệm dạng biểu mô
 4. MÔ THẦN KINH ĐỆM LOGO

3.1. Tế bào thần kinh đệm

chính thức
Tế bào thần kinh đệm sao
Tế bào ít nhánh
Vi bào đệm
4. MÔ THẦN KINH ĐỆM LOGO
4. MÔ THẦN KINH ĐỆM LOGO
 4. MÔ THẦN KINH ĐỆM LOGO

3.2. Tế bào thần kinh đệm

ngoại vi
Tế bào Schwann
Tế bào vệ tinh
Tế bào dạng biểu mô
LOGO