TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI

PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

PLANLAMA  TASARIM

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü 35100 İzmir
vecdi@ziraat.ege.edu.tr

Araş. Gör. Emine MALKOÇ

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü 35100 İzmir
eminemalkoc@yahoo.com

ÖZET

Peyzaj Mimarlığı, çevre planlama ve tasarımı meslek disiplinlerini içermesi

konumuyla, temelde planlama ve tasarım içeriğiyle geniş bir ölçek dizininde yer almaktadır.

Mesleğin, planlama ve tasarım ölçeklerini bir arada içermesi avantaj olmakla birlikte,
araştırma, eğitim ve uygulama aşamasında, bu iki kavramın sıkça karıştırılması ve bu nedenle
de kavram karmaşası yaratması yönüyle bir dezavantaja dönüşmektedir.

Planlama ve tasarım kavramlarının tartışmaya açılıp, aralarındaki farkın tüm

boyutlarıyla ortaya konulması bu bildirinin özünü oluşturmaktadır.

ABSTRACT

Landscape Arthitecture, which covers almost the disiplines for environmental planning
and design, occupies a quite large scale in both planning and design tracks. Although
Landscape Arthitecture profession has an advantage of planning and design pursuits. In
Landscape Arthitecture, this advantage turns out to be a disadvantage due to these concepts
are often confused and therefore created conceptual conflicts, regarding the stages of research,
education and implement to from. This paper aims at discussing planning-design concepts,
defining their contents and emphasizing the differences between them.

1. GİRİŞ
Yakın bir geçmişe sahip olan Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı, henüz evrensel
düzeyde kabul edilmiş / oturmuş bir terminolojiyi oluşturamaması sonucu
mesleki dil karmaşası yaşamaktadır. Bu sorundan kaynaklanan değişik görüşler
ortaya çıkmakta, bu değişik görüşlerin ve yaklaşımların, değişik bir dil ile
anlatımı / ifade edilmesi de birçok yanlışlığa sebep olmaktadır. Peyzaj mimarlığı
meslek disiplini; ülkelerin ekonomik, kültürel, sosyal, yasal ve dinsel vb.
yapısından fazlasıyla etkilendiğinden, toplum yapısındaki bu farklılıklar mesleki
anlayışa da yansımaktadır. Buna en somut örnek olarak Amerika ve Avrupa
kaynakları gösterilebilir. Peyzaj mimarlığının tasarım ölçeklerindeki uygulamalar
için Amerika ağırlık kazanırken, kavramsal ve kuramsal gelişmeler kapsamında
planlama ölçekleri için referans gösterilebilecek olanlar, genelde Avrupa
ülkeleridir.

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 529
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

Ülkemize de yansıyan bu ikilemin etkilerine rağmen, peyzaj mimarlığı

mesleği geçmişten günümüze kadar süreç itibarı ile önemli ilerlemeler
kaydetmiştir. Ancak hala bazı konularda, özellikle planlama ve tasarım gibi
birbiriyle ilişkili olan kavramlarda yaşanan karmaşa, düşündürücü ve gelişmeyi
engelleyici bir etmendir.
Elbette bu iki kavrama yönelik benzerliklerin yanı sıra farklılıkların
bilincinde olan meslektaşlarımızın var olması, konunun tartışılmasına engel
değildir. Günümüzde, bazı akademisyenlerin, planlama ile tasarımın aynı
içeriğe sahip olduğunu, bu nedenle farklı tanımlanmalarına gerek olmadığını
savunmaları, özellikle eğitim açısından çok önemli riskler oluşturmaktadır.
Akademik platformda bu kavramlara olan farklı yaklaşımlar, öğrencide kavram
karmaşasına yol açmakta, bu da öğrencinin zihninde şüphe uyandırarak
edindiği bilgileri karıştırmasına neden olmaktadır. Bu ikilemde eğitilen
öğrencinin gelecekte mesleği doğru algılaması ve doğru hizmet vermesi elbette
beklenemez. Bu kavramları net olarak algılayıp ifade edebilecek yeteneğe sahip
kişiler yok değildir ancak ayırt edemeden mezun olan peyzaj mimarlarının
çoğunlukta olduğu, açılan mesleki büroların isimlerinden de anlaşılmaktadır.
Örneğin; ...... peyzaj planlama bürosu vb.
Bu büroların referans olarak gösterdikleri çalışmalara bakıldığında,
gerçekte yaptıkları işin peyzaj planlama değil, peyzaj tasarımı ve uygulama
çalışmaları olduğu görülmektedir. İşyerinin adı ile verdiği hizmetin çeliştiğini
fark edebilen peyzaj mimarı, peyzaj planlama yerine peyzaj tasarımı ismini
kullanmanın kendi mesleki çalışma alanını daraltacağı kuşkusunu
yaşamaktadır. Oysaki eğitimini aldığı peyzaj planlama ve peyzaj tasarımını
birlikte içeren “............ peyzaj mimarlığı bürosu” ismi, bu sorunu tamamen
ortadan kaldıracaktır. Bununla birlikte yapmadığı bir işin adı ile varolmanın
anlamsızlığı yerine, günümüzde icra edemediği planlama eylemini de saklı hakkı
olarak koruyacaktır.
Bunların yanı sıra, Peyzaj Mimarlığı eğitimine ilişkin ders kitapları /
notları, araştırma kesin raporları / makaleleri, sözlü ve yazılı bildiriler, eğitim ve
öğretim programlarındaki derslerin isimleri incelendiğinde yine bu iki kavramın
birbiri yerine kullanıldığı görülmektedir. Hatta eğitim programlarında ilan edilen
ders isimlerinin, derslerde işlenen konularla çeliştiğine de çoğu kez
rastlanmıştır.
2. DEĞERLENDİRME
Mesleğin, planlama ve tasarım ölçeklerini bir arada içermesi avantaj
olmakla birlikte eğitim, araştırma ve uygulama aşamalarında bu iki kavramın
birbirleri yerine kullanılması kavram karmaşası yaratması yönüyle bir
dezavantaja dönüşmektedir.

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 530
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

Gerçekte planlama ve tasarım kavramlarının bu denli karıştırılmasının

temel nedeni, bazı farklılarının yanı sıra benzer yönlerinin de olmasıdır. Bu
nedenle, planlama ve tasarım tanımları üzerinde durularak benzer ve farklı
yanlarının irdelenmesi gerekmektedir.
Öncelikle planlama kavramı ele alındığında; genel olarak planlama,
geleceğe yönelik belli bir amaca hizmet etme ve bir gereksinimi karşılama
temelinde, yöntemsel ve etik kurallara dayalı eylemlerin sistemli bir
organizasyonudur.
Aysu’ya (1977) göre; planlama, esasında tanımlayıcı olmaktan çok düzen
kurucu bir etkinliktir ve gelecekte yer alacak bu etkinliklerle ilgili bulunan ve
istenilen amaçlara en olumlu araçlarla varmaya yönelmiş olan bir kararlar
dizisinin hazırlanması sürecidir (Arcan, 1992).
Planlama kararları, amaçlanan hedeflere varmak için ileriye yönelik
tahminlerin yapıldığı ve olası her yeni durumda verilen kararların tekrar
düzenlenerek uygulandığı bir oluşumdur. Atalık’a (1985) göre planlama da
sürekliliği açıklayabilmek için planlamanın bir süreç olduğunun bilinmesi
gerekir. Planlamada kavramsal açıdan gerçekler dünyasının geleceğine karar
vermek için bir dizi kararların alınması, gerçek dünya sisteminden bağımsızmış
gibi olan kuramsal niteliğini ortaya koymaktadır. Bu da planlamanın genel
tanımlarındaki gibi soyut bir ilişkiler sistemi olduğu düşüncesini
yaygınlaştırmaktadır. Esas olarak planlama, düşünce düzeyinden başlayarak
gelişme gösteren ve amaca ulaşmada yer alan eylemlere, verilen kararlar
doğrultusunda öncülük eden bir oluşum / süreçtir (Arcan, 1992).
Geleceğe yönelik plan yapma / kurma eylemi (bu eylem burada üst
görünüş / şema yada proje anlamını taşımamaktadır) olarak tanımlanan
planlama, bireysel-toplumsal veya özel-tüzel olmak üzere nitelik ve nicelik
bakımından birbirinden farklı Toplumsal Planlama (nüfus planlaması,
ekonomik planlama, yönetim planlaması vb.) ve Fiziksel Planlama (ülke-bölge-
şehir planlama, peyzaj planlama, dinlenim / rekreasyon planlama vb.) şeklinde
sınıflandırılabilir.
Tasarım kavramına gelindiğinde; tasarımın sözlük anlamı, bir şeyin
biçimini zihinde canlandırıp kaleme alınabilecek ilk şeklini veya modelini
hazırlamaktır. Başka bir deyişle bir sonucu hazırlayan adımların ortaya
konulduğu zihni bir proje ya da şemadır.
Tasarım topluma yönelik bir çalışmadır fakat toplum içinde günlük
yaşantımızın bir parçası olarak değerlendirilemez. Topluma hizmet eden
çalışmalar bir yaratıcılık getirdiği zaman tasarım sayılabilir (Uzun, 1998). Başka
bir ifade ile tasarım belli bir amaca hizmet etmeli, düşünce ürünü olmalı ve
içinde yaratıcılık bulunmalıdır (Güngör, 1972). Çeşitli yazarlara göre tasarım

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 531
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

Kavramı farklı biçimlerde tanımlanmaktadır. Tasarım Encyklopedia Britanica’da,

tasavvurların ya da planların geliştirilme sürecidir (Anonim, 1970). İnsanın en
üst bilgi edinme yolu olan sezgi ile alınan estetik tavır, insanın yaratıcı gücü
olan tasarım ile dışa yansıtılır (Güney, 1992). Kandel’e göre belirli değer
sistemlerine bağlı olarak iki ya da üç boyutlu ortamlarda, somut bileşenlerin
seçimi ve düzenlenmesi olayıdır (Aksoy, 1975). Archer’e göre tasarım, bir fikri
sanat yönünden veya sistem yönünden ifade etmek ya da o fikri somut olarak
boyutlandırabilecek şekilde değerlendirmektir. Ayrıca tasarım, bir çizim veya
model olarak akılda tutulan ya da ortaya konulan geliştirilmiş bir plan veya
taslakta olabilir. Luis Kahn, tasarımı zihinde canlandırılan formun veya bir
fikrin bir fonksiyona hizmet edecek ve de yaratıcı özelliği kapsayacak şekilde
ifadelendirilişi, kağıt üzerine nakledilişi olarak ele alır. Münari’nin görüşü Luis
Kahn’ın paralelindedir. Sanatı bir görsel haberleşme olarak kabul eder ve
Münari’ye göre görsel sanatların oluşumu, sanatçının düşündüklerinin zihin
dünyasından çıkıp bir takım sembolik elemanlarla özgün olarak ifade edilişi ile
gerçekleşebilir. Tasarım, bir fikri sanat yönünden veya sistem yönünden ifade
etmek yada o fikri somut olarak boyutlandırabilecek şekilde ifadelendirmektedir
(Gürer, 1990).
Burada ifade edilecek ürün bir kentsel mekan ya da çevre düzenlemesi
ise, tasarımı yapan kişi peyzaj mimarı / kentsel tasarımcı, bir yapı ise yapı
mimarı; bir makine ise makine mühendisi, bir araç-gereç ise endüstriyel
tasarımcı ya da bir tekstil ürünü söz konusuysa tekstil tasarımcısı olacaktır.
Tanımlardan da anlaşılacağı gibi, planlama ve tasarımın karıştırılmasının
nedenleri; her ikisinin de geleceğe yönelik bir eylem içermesi, uygulama
öncesinde insan zihninde düşünsel boyutta canlandırılması, amaçlarına
ulaşmak için en doğru araçların uygun bileşimini bulma çabaları ve belki de
en önemlisi bu eylemleri gerçekleştirirken benzer süreçleri (bu süreç
bilindiği gibi; sorunun ortaya konulması, veri toplama, analiz,
değerlendirme, sentez aşamalarından oluşur) yaşamalarıdır. Bu önemli
nedenlerin yanı sıra, özellikle Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı ve benzer disiplinleri
ilgilendiren planlama konusunun, toplumsal planlama değil de fiziksel
planlamanın (ülke-bölge-şehir planlama, peyzaj planlama, dinlenim /
rekreasyon planlama vb.) içinde yer alması, bir başka deyişle çalışma
hedeflerinin coğrafik mekansal boyutları içermesi benzer bir anlam alanı
oluşturarak karıştırılmasına neden olmaktadır. Bu iki kavramın birbirine göre
konumlarını saptamak yani bu alanı kurmaya başlamak için ortak olan
özellikleri yanı sıra farklılıkları da belirlemek gerekir.
Bu farklılıkların en önemlisi, planlama ve tasarım eylemlerinin
etkinlik alanını belirleyen ölçektir. Planlama ölçeği etkinlik alanı doğru arazi
kullanım kararlarını üreten bütün çalışmaları kapsar. Sektörler arasında işlevsel
bağlar kurar. Ülkenin yasal varlığı ve ekonomisiyle doğrudan ilişkilidir.

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 532
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

Toplumsal huzur ve refahı hedef alır. Çalışma ölçeği, anabilim dalı uzmanlığına
ek olarak toplum birimleri kaynaklı ekonomi, sosyoloji ve hukuk gibi bilgi
birikimi gerektirir (Ergin, 1984). Tasarım ölçeğinde yapılan çalışmalar ise insanın
dolaysız ilişki içinde olduğu mekanları oluşturur. Bu çalışma ölçeğinde;
ergonometri, estetik ilkelere uygunluk ve çok yönlülük tasarımın değerlendirme
ölçütleridir.
Aşağıda planlama ve tasarımın çalışma / etkinlik alanları, çalışma
ölçekleri ve bu çalışmalara ilişkin özellikler ifade edilmiştir (Şekil 1).
Blumenfeld’e (1967) göre tasarımı planlamadan ayıran diğer önemli
özellik, amaçlananın mekan içinde bir biçimlemeyi ya da mekanı
biçimlendirmeyi de içermesidir. Dikkatlerden kaçmaması için burada
mekanın biçimlenişinin ön plana çıkarılması, diğer amaç türlerini dışlamadığı
gibi onlarla birlikte yer almayı içerdiğini de belirtmekte yarar vardır.
Bu noktada bir plancı, kendilerinin n boyutlu soyut mekanlarla
uğraştıklarını ancak bunlar arasında üç boyutlu coğrafik mekan boyutlarının
yer almasının önemli bir değişiklik yaratmayacağını, bu nedenle tasarımın
farklılaştırılmasına gerek olmadığını söyleyebilir.
Bu karşı savın yanıtının net olarak verilmesi için amaçlar arasına
mekansal biçimlendirmelerin girmesinin, ne tür değişiklikler getirdiğini
çözümlemek gerekir.
Mekansal biçimlendirmenin girmesi, değerlendirmede estetik ve sembolik
yargılarında yer almasını getirmektedir. Oysa planlamada ahlak alanının
yargılarıyla bilimsel alanın önermelerini bir araya getirmektedir. Estetik yargılar,
insanların görsel ve diğer duyumlarına dayanırken, ahlak yargıları kişilerin
yararlarını gerçekleştirecek biçimde toplumsallaşma süreci içinde oluşmaktadır.
Eğer kısaca ifade etmek gerekirse, tasarımın planlamaya indirgenmeyişinin
nedeni tasarımın amaçları arasında estetik ve sembolik yargıların da yer
almasıdır (Tekeli, 1993).
Tasarımda estetik kaygının yer alması ve planlama ile tasarım arasında
çalışma ölçekleri bakımından farklılıkların olmasının yanı sıra, planlama ve
tasarımın diğer özellikleri, peyzaj planlama ile peyzaj tasarımı tanımlarından da
yola çıkarak şöyle özetlenebilir.
Peyzaj: İnsanın algıladığı ve / veya yaşadığı, karakteri doğal ve kültürel
faktörlerin ayrı ve birbirleriyle olan etkileşimleri sonucu oluşan tanımlanabilir
bir alan (fiziksel çevre) dır.
Peyzaj Tasarımı: Peyzajları ve mekanları oluşturma ve değiştirme
bağlamında; ekolojik, teknik, sanatsal ve estetik kriterleri göz önüne alarak
fiziksel stratejiler ve formlar oluşturma eylemidir.

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 533
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

PLANLAMA VE
PLANLAMA VE TASARIM PLANLARIN KULLANIM ALANI
TASARIM
ÖLÇEKLERİ VE ÖZELLİKLERİ
DÜZEYLERİ
1/1.000.000 ÜLKE FİZİKİ PLANI
1/500.000 Coğrafik bilgileri içeren ülke ve
ÜLKE
1/200.000 bölgelerin belirtildiği haritaların
çizim ölçeği

BÖLGE – ALT BÖLGE PLANI

1/200.000 GELİŞME PLANI
BÖLGE 1/100.000 1/50.000 Coğrafik, topoğrafik ve jeolojik bilgiler
içeren bölgelerin belirtildiği
çizim ölçeği

ÇEVRE DÜZENİ PLANI

1/50.000 Metropolitan alan, turizm, ikinci
KENT 1/25.000 konut, dinlenim ve sanayi
00 1/10.000 alanlarının belirtildiği genel
düzenleme plan ölçeği

NAZIM İMAR PLANI (Kent Strüktür

Planı)
SEMT 1/10.000 1/5.000 Konut, çalışma, eğitim, dinlenme
vb. alanların belirtildiği genel
(MAKRO ÖLÇEK)

düzenleme plan ölçeği

PLANLAMA

KENT İMAR PLANI (İmar Uygulama

Planı)
1/2.000
MAHALLE Kentsel uygulama çalışmalarını
1/1.000 1/500
içeren imar durumlarının
gösterildiği plan ölçeği

AVAN PROJE (ÖN PROJE)

Fikirlerin; oluşturulan program,
PROGRAM ELEMANLARI
1/500 işlev şeması ve leke diyagramı
BİÇİMLEME ÖN
1/200 1/100 doğrultusunda, ayrıntılara
KARARLARI
girilmeden ifade edildiği çizim
ölçeği

KESİN/UYGULAMA PROJELERİ
BİÇİMLEME KESİN
Üzerinde esaslı değişikliklerin
KARARLARI 1/200
yapılmayacağı ya da değişikliklerin
(Program elemanlarının 1/100 1/50
yapılmasını gerektirecek bir
tümünü kapsar)
sorunun kalmadığı çizim ölçeği

MEKAN PROJE SİSTEM DETAYLARI

1/50
(Program elemanlarını Uygulama projelerine ait sistem
1/20
tek tek alır) detaylarının çizim ölçeği
(MiKRO ÖLÇEK)

EYLEM VE TEK UYGULAMA PROJESİ DETAYLARI

TASARIM

EYLEMLER Projedeki yapısal-bitkisel eleman

1/20 1/10
(Program elemanlarını ve parçaların uygulamaya yönelik
1/5 1/2 1/1
oluşturan alt elemanları bütünsel ve noktasal detaylarının
içerir) verildiği çizim ölçeği

Şekil 1: Planlama ve tasarımın çalışma alanı ölçekleri (Ergin, 1989 ve Arcan, 1992’den
yararlanılarak geliştirilmiştir ).

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 534
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

Peyzaj Planlama Peyzaj Tasarımı

 Alan kullanımına yönelik  Peyzaj planlama eylemine dayalı
çalışmaların yapılmasına karar alan kullanım kararlarının verildiği
verilen aşama, peyzaj planlama son aşama, peyzaj tasarım
sürecinin başlangıç noktasıdır. sürecinin başlangıç noktasıdır.
 Toplumun beklentilerine yönelik  Peyzaj tasarımı projelerinde, peyzaj
peyzaj değerleri hakkında detaylı planlama çalışmaları sonucu
bilgi sağlamak ve bu bilgileri fiziksel belirlenmiş kullanım alanlarının /
planlama sürecine entegre etmek, mekanlarının, toplumun
beklentilerine yönelik yapısal
 Peyzajları iyileştirme / ıslahı
anlamda tanımlanıp hazırlanması.
yönünde genel yaklaşımlar
sağlamak.
 Peyzaj planlamanın amacı peyzajın  Peyzaj tasarımın amacı, çalışma
mevcut yapısını korumak, alanında mümkün olan en iyi
mekansal kompozisyonu ortaya
 Çevresel çelişkilerin oluşturduğu
koyarak, çevre-insan etkileşimini
olumsuz etkileri, optimum arazi
uyumlu kılacak şekilde, estetik
kullanımı yaklaşımında en aza
yargının da etkin olduğu yeni bir
indirgemek,
strüktür oluşturmaktır.
 İmar çalışmalarını denetleyerek
peyzajların optimum ve sağlıklı
şekilde sürdürülmesini sağlamaktır.

 Toplum; peyzaj planlama sürecinde  Peyzaj tasarım süreci büyük ölçüde

büyük ölçüde aktif rol alır, süreci tasarımcının kontrolü altındadır ve
etkiler ve kontrol eder. tasarım tasarımcının kişisel
kriterlerini temel alarak tanımlanır.
 Ortak kriterlerin söz konusu olduğu  Estetik ve sembolik yargıların
iki ayrı yerdeki benzer problemlerin varlığı, peyzaj tasarımında pratikte
çözümlerinde, benzer yolların sonsuz sayıda tasarım çözümleri
izlenmesi söz konusudur. getirir.
 Kural olarak, peyzaj planlama  Peyzaj tasarımında, alternatifler
toplumsal karar verme sürecin de birey temel alınarak ortaya koyulur.
belirlenen seçenekler aracılığı ile Bu seçenekler tasarımcının kişisel
fikirler ortaya koyar, gündemi tercihlerine ve kararlarına bağlıdır.
belirler.
 Peyzaj planlamada iki boyutlu  Peyzaj tasarımında ayrıntılı iki ve üç
grafiksel sunum söz konusudur, boyutlu grafiksel sunum söz
çalışma ölçekleri: 1:1.000 - konusudur, çalışma ölçekleri: 1:1 -
1:50.000 ve üstüdür. 1:500 arasındadır.

Peyzaj planlama ve peyzaj tasarımının özellikleri (Ogrin, 1994’den yararlanılarak

geliştirilmiştir).

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 535
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

3. SONUÇ
Peyzaj mimarlığı, planlama ve tasarım kavramlarını ekolojik temelde bir
arada sistem anlayışı içinde bünyesinde bulunduran, ülkenin doğal kültürel
yapısı bağlamında kendi eylem alanlarında irdeleyen bir bilim dalıdır. Ancak bu
bilim dalı, sahip olduğu meslek bilincini gerçek anlamda ortaya
koyamamaktadır. Bunun en önemli nedeni, farklı eğitim anlayışına sahip
fakültelerin (Ziraat, Orman, Mimarlık vb.) içinde yer almasıdır. Başka bir deyişle
peyzaj mimarlığı eğitimi, hangi yükseköğretim kurumunda yapılıyorsa o
kurumun etkisi altında kalmaktadır. Bu durumun bir benzeri de geçmişte
mimarlık fakültelerinde yaşanmış olup, mimarlık disiplininin iki alt disipline
(şehir bölge planlama – yapı mimarlığı) ayrılması ile büyük ölçüde
çözümlenmiştir.
Bu anlayış peyzaj mimarlığı disiplininin kendi meslek bilincini ortaya
koyabilme özerkliğini elinden almakta, peyzaj planlama ve peyzaj tasarımı
disiplinlerinin kendilerinden beklenen düzeyde ilerlemelerini engellemektedir. Bu
sorun gerek lisans ve gerekse yüksek lisans eğitimi boyutunda incelendiğinde
kendini açıkça göstermektedir.
Planlama ve tasarım kavramlarının mesleki eğitim süresince yeterince
anlaşılamaması, peyzaj tasarım ölçeği ve hizmetleri boyutunda gerçek anlamda
faaliyetlerin olmasını engellemektedir.
Aynı zamanda yaşama ilişkin geleceğin güvencesi olan doğal kaynakların
(toprak, su, iklim gibi doğa elemanları) korunması, varolan olumsuz etkilerin
azaltılması ve olabilecek etkilerin önlenmesini sağlayan peyzaj planlama
çalışmaları, hem yasal hem de yönetsel boyutta gerçek yerini bulamayacaktır.
Bu olumsuz gelişmeler de yakın meslek disiplinlerinin bu konuya müdahale
ortamını yaratmaktadır.
Öncelikle bu sorunun akademik kadro içinde netleştirilip, tartışmasız bir
birlikteliğe ulaşması, daha sonra öğrenciye olan doğru bilgi akışı ile de
çelişkilerin gerçek anlamda ortadan kaldırılması gerekmektedir.
Her iki boyutta doğru ve net bilgi ile donatılan öğrenci, mezun olduğunda
üniversitede aldığı temel eğitime dayanarak bu savunmada akademisyenlerin
yanında yerini alacaktır. Böylece hep birlikte tutarlı ve bilinçli bir mücadele
verilecektir.

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 536
 TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI
PEYZAJ MİMARLIĞI KONGRESİ – 2000 / ANKARA

KAYNAKÇA
Aksoy, E., 1975: Mimarlıkta Tasarım İletim ve Denetim, Karadeniz Teknik Üniversitesi
Yayınları, İstanbul.
Anonim, 1970: Encylopedia Britanica, Cilt:7, İstanbul.
Arcan, E. F., Evci, F., 1992: Mimari Tasarıma Yaklaşım 1, Bina Bilgisi Çalışmaları , Mimarlık
Kitapları Dizisi 1, İki K Yayınevi, İstanbul.
Ergin, Ş., 1984: Türkiye’de Peyzaj Mimarlığı-Önemi ve Sorunları, İzmir Alman Kültür Merkezi
Sempozyum, 3.5.1984, İzmir.
Ergin, Ş., 1989: Kentsel Açık/Yeşil Alan Donanımının Niceliksel Değerlendirilmesine Yönelik
Matematiksel Bir Model Önerisi, İzmir.
Güney, A., 1992: Temel Tasar, Bornova, İzmir.
Güngör, İ.H., 1972: Temel Tasar, İkinci Baskı, Afa Matbaacılık, Cağaloğlu, İstanbul.
Gürer, L., 1990: Temel Tasarım, T.C. İstanbul Teknik Üniversitesi Kütüphanesi, No:1419,
İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası, Gümüşsuyu, İstanbul.
Ogrin, D., 1994: Landscape Architecture and Its Articulation İnto Landscape Planning and
Landscape Design, Landscape and Urban Planning, Vol.30 No.3, December.
Tekeli, İ., 1993: Bir Kentsel Tasarım Kuramının Geliştirilmesi Üzerine Düşünceler, Ege
Mimarlık, 93/1.2, Sayfa53, Mimarlar Odası İzmir Şubesi.
Uzun, G., 1998: Temel Tasarım, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:196,
Ders Kitapları Yayın No:A-62, 1. Baskı, Adana.

Doç. Dr. Erhan Vecdi KÜÇÜKERBAŞ, Araş. Gör. Emine MALKOÇ 537