MERSİN ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
FİZİK LABORATUVARI II DENEY RAPORU

Deneyin Adı:
AKIM TERAZİSİ

Raporu Hazırlayan :
22220400048 – ERTUĞRUL AKARÇEŞME
1. DENEYİN AMACI

1. Bu deneyde, düzgün ve statik bir manyetik B alanı içerisinde I elektrik akımını taşıyan tele
etkiyen bir kuvvet olduğunun gözlenmesi.
2. Bu kuvveti ( B ve I arasındaki)  açısı, tel uzunluğu l ve I akımına bağlı olarak incelemek.

2. TEORİK BİLGİ

Tel üzerine etki eden manyetik kuvvet Lorentz denklemiyle açıklanmaktadır;

→ →
(1.1)
F = Ilx B

Burada I , akım vektörünü l ,telin manyetik alan içinde kalan boyunu ve B , manyetik
alan vektörünü göstermektedir (Şekil 1.1). Bu kuvvetin büyüklüğü;

F = IlB Sin (1.2)

denklemiyle açıklanabilir. Burada  şekilde de gösterildiği gibi I ve B arasındaki açıdır.

Şekil 1.1. Manyetik alan içine yerleştirilmiş akım taşıyan

tel

Bu deneyin ilk kısmında manyetik alanın akımın yönüne dik olduğu varsayıldığından
1numaralı eşitlik aşağıdaki şekilde basitleştirilebilir.

F = IlB (1.3)

Akım Şekil 1.2’de gösterilen daha önceden hazırlanmış akım döngüleri boyunca akacaktır.
Denklem 1.1’deki l uzunluğu mıknatısın kutupları arasındaki akım geçen telin yatay
uzunluğunu göstermektedir. Buna test uzunluğu diyeceğiz. l uzunluğu 1 ile 7 birim arasında
değiştirilebilir ve her birim yaklaşık 1 cm boyundadır. Deneyi yaparken kullandığınız test
uzunluklarını ölçmeniz gerekmektedir. Akım döngüleri, üzerinde ampermetre bulunan bir
doğru akım kaynağına bağlanacaktır. Eğer manyetik alan şekilde gösterildiği gibi ise (sayfa
düzleminden içeri doğru) mıknatıs üzerinde istenilen yönde kuvvet oluşturulabilmesi için
akım yönü şekilde gösterildiği gibi olmalıdır (Bu konu deneyin yapılışı bölümünde daha
ayrıntılı açıklanacaktır).

Şekil 1.2. Akım devresi önden görünüş (sağ), arkadan görünüş (sol)

Tablo 1.1. Akım döngüsündeki tel uzunlukları

Akım döngüsü Test uzunluğu l

AB veya BC 1 birim
AC veya CE 2 birim
BE veya ED 3 birim
AE 4 birim
CD 5 birim
BD 6 birim
AD 7 birim

**DİKKAT: Akım döngülerinden geçen akım 5 amperi geçmemelidir.

3. DENEYİN YAPILIŞI

A) Manyetik Kuvvetin Akımla Değişmesi .......... L sabit

1. Mıknatıs gurubunu terazi üzerine yerleştirildi

2. En uzun l ’ye sahip akım döngüsünü seçin ve bu uzunluğu kaydedildi.
3. Akım döngülerinin bulunduğu akım devresini aşağıya doğru uzayacak şekilde ana
üniteye takıldı

4. Akım devresini alt kısmı mıknatıs grubunun kutupları arasından geçecek şekilde
yerleştirildi.
5. Devrede akım yokken dijital terazinin darası alındı.
6. Akım kaynağını devreye bağlandı.
7. Devredeki akım 1.4 ampere çıkana kadar 0.2 amperlik adımlar halinde arttıldı. Her
akım değeri için mıknatıs takımının yeni kütlesini dijital teraziden okundu.
8. Ölçümlerinizi akım değerleri ile bunlara karşılık gelen dijital teraziden okunan
kütledeğerlerini kaydedildi.
4. VERİLER

I (A) Ölçülen Kütle (g)

0,2 0,07
0,4 0,15
0,6 0,24
0,8 0,34
1 0,42
1,2 0,49
1,4 0,58
5. HESAPLAMALAR
I (A) Ölçülen Ölçülen F (Manyetik Kuvvet)
Kütle (g) Kütle
(kg)
0,2 0,07 0,00007 0,000686
0,4 0,15 0,00015 0,00147
0,6 0,24 0,00024 0,002352
0,8 0,34 0,00034 0,003332
1 0,42 0,00042 0,004116
1,2 0,49 0,00049 0,004802
1,4 0,58 0,00058 0,005684

Kütle değerini kg cinsine çevrildikten sonra g = 9.8m / s 2 ile çarpılır ve manyetik kuvvet F ’i verir.

0,007

0,006
y = 0,0008x - 0,0002
0,005

0,004
F (m.g)
0,003

0,002

0,001

0
0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4

I (A)

F=IxBxL L = 2.8 cm = 0.028m

B = F / I.L = m.L
= 8.10−4 x 0.028
B = 2,24. 10−5 (Deneysel)

B = 229 mt = 0.23 T (Teorik)

0,23−2,24.10−5
Bağıl hata = x100
2,24.10−5
 F (Manyetik
I (A) Ölçülen Kütle (g)
Kuvvet)
0,2 0,07 0,686
0,4 0,15 1,47
0,6 0,24 2,352
0,8 0,34 3,332
1 0,42 4,116
1,2 0,49 4,802
1,4 0,58 5,684

Kütle g cinsinden g=9,81 ile çarpıldığında çıkan F ile oluşturulan eğim

7
y = 4,1825x - 0,14
6
5
4
F (m.g)
3
2
1
0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6
I, amper