‫حی‬ ‫ل‬ ‫حم‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬

‫م ا ها ر ن ا ر م‬ ‫بس‬

‫تحقیق درس تفسیر موضوعی نهجالبالغه‬

‫استاد‪ :‬حجتاالسالم والمسلمین دکتر سید هادی سید وکیلی‬

‫محقق‪ :‬محمد مانی کتابی‬

‫نامه امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر درباره حکومت بر مردم مصر‬

‫امیرالمومنین (ع) پس از گماشتن مالک اشتر به والیت مصر‪ ،‬دو نامه یکی خطاب به مردم‬
‫مصر و یکی خطاب به مالک اشتر فرستاند که در نامه به مردم مصر ایشان را با حقوق و‬
‫وظایف خود آشنا فرموده و در نامه به مالک اشتر به این شش موضوع اشاره فرمودند‪:‬‬
‫نخست مباحث اخالقی و خودسازی نفس‪ .‬دوم نقش رهبری حاکم‪ .‬سوم شناخت اقشار‬
‫گوناگون جامعه به جهت آگاهی از نحوه تعامل و برخورد با ایشان‪ .‬چهارم اصول روابط‬
‫اجتماعی مدیران و پنجم ویژگیهای مدیران به عنوان تصمیم گیرندگان اجتماعی‪.‬‬

‫از مجموع فرمایشات حضرت علی (ع) خطاب به مالک اشتر چنین مستفاد میشود که‬
‫رهبری مردم ابتدائا نیازمند رهبری نفس و در درجه دوم توانمندی مدیریتی و آگاهی به‬
‫زمان مناسب اتخاذ سیاستهای اجتماعی است‪.‬‬
 ‫حکمت اول‪-‬حکمت ‪( 263‬سیاسی)‬
‫همنشین پادشاه‪ ،‬راکب شیری را میماند که دیگران حسرت منزلت او را دارند‪ ،‬ولی خود‬
‫میداند که در چه جایگاه خطرناکی قرار دارد‪.‬‬

‫تفسیر‪ :‬حضرت در این حکمت به خطرات همنشینی و نزدیکی با سیاستمداران و عواقب‬

‫درگیری با سیاست اشاره میفرمایند که اگرچه چنین افرادی به ظاهر از مقام و منزلت‬
‫باال و امکانات و رفاهیات فراوان برخوردارند‪ ،‬ولی در حقیقت جایگاه آنان بسیار متزلزل و‬
‫سست میباشد‪.‬‬

‫حکمت دوم‪-‬حکمت ‪( 264‬اخالق اجتماعی)‬

‫به بازماندگان دیگران نیکی کنید تا به بازماندگان شما نیکی کنند‪.‬‬

‫تفسیر‪ :‬معنی این حکمت آن است که اگر بخواهیم پس از مرگمان دیگران از بازماندگان‬
‫ما حمایت و به ایشان نیکی کنند باید خود حامی بازماندگان دیگرانی باشیم که پیش از‬
‫ما به دیار باقی پیوستهاند‪.‬‬

‫حکمت سوم‪-‬حکمت ‪( 258‬اخالقی‪-‬اقتصادی)‬

‫هرگاه تهیدست شدید با صدقه دادن با خدا تجارت کنید‪.‬‬

‫تفسیر‪ :‬در آیات قرآن و احادیث موجود بسیار به امر صدقه و فواید مادی و معنوی آن‬
‫اشاره شده اما معموال وجه مادی آن از نظر مردم مغفول میماند و بسیاری از مردمان‬
‫نمیدانند که صدقات و کارهای خیر ما نه تنها از نظر معنوی که از نظر مادی نیز توسط‬
‫خداوند به چند برابر جبران میشوند‪.‬‬