Professional Documents
Culture Documents
Թեմա 1․ Դասընթացի Նյութեր 2020-2021
Թեմա 1․ Դասընթացի Նյութեր 2020-2021
առարկան և գիտությունը
Բովանդակություն
1
Թեմայի վերաբերյալ ընդհանուր գրականության ցանկ
Պարտադիր գրականություն
Լրացուցիչ գրականություն
1. Հիմնական հասկացություններ
Իրավունք
Իրավունքը կարող է սահմանվել որպես պարտադրականության
(պիտոյության) դրույթների համակցություն, որոնք գործում են
հասարակության մեջ, հավակնում են լինել համապարտադիր, և կարող
են հարկադրաբար ենթարկվել սանկցիաների:
Պետություն
• Պետությունն, փաստացի, բնութագրվում է երեք տարրերով ՝ պետական
տարածք, ժողովուրդ և պետական իշխանություն (համաձայն Գեորգ
Յելինեկի «երեք տարրերի ուսմունքի»):
2
• Պետական տարածքը երկրի մակերևույթի սահմանազատիչ մասն է,
որի վրա իրականացվում է պետական իշխանությունը:
3
նշանակում է. անորոշ թվով դեպքերի համար գործող: Ընդհանուրը
նշանակում է. անորոշ շատ անձանց համար գործող: Օրինակ՝
յուրաքանչյուր գնորդ պարտավոր է յուրաքանչյուր գնման դեպքում
վճարել գինը:
4
2. Սահմանադրական իրավունքի հասկացությունը և առարկան
Պարտադիր գրականություն
Պետական իրավունք
Սահմանադրական իրավունք
5
4. Ձևական և նյութական սահմանադրական իրավունք
Տե՛ս սլայդեր
5. Սահմանադրության հասկացությունը
Պարտադիր գրականություն
o ՀՀ սահմանադրական իրավունք (պատ. խմբագիր՝ Ն. Ա.
Այվազյան), Երևան, 2016, էջ 70-78
Լրացուցիչ գրականություն
o Արշակյան Ա., Արտասահմանյան երկրների պետության և
իրավունքի պատմություն, Եր., 2003: , Այլ երկրների
սահմանադրություններ պատմության համար՝ էջ 244-300,
ԱՄՆ 324-356, Գերմանիա 302-323։
7
իսկ 1791 թ. սեպտեմբերին՝ Ֆրանսիան: ԱՄՆ-ից, Լեհաստանից եւ
Ֆրանսիայից հետո սահմանադրությունների ընդունման շքերթը
շարունակվեց Նորվեգիայում, Բելգիայում, Արգենտինայում,
Լյուքսեմբուրգում, Շվեյցարիայում եւ այլուր: Այսօր գործող
սահմանադրությունների մեծ մասն ընդունվել է երկրորդ
համաշխարհային պատերազմից հետո. Իտալիայում՝ 1947 թ.,
Գերմանիայում՝ 1949 թ., Ֆրանսիայում՝ 1958 թ. եւ այլն: 90-ական թթ.
սկզբից, սոցիալիստական ճամբարի փլուզումից հետո, սկսվեց
Սահմանադրությունների ընդունման նոր փուլը:
8
փաստաթղթերից: Կանադայի սահմանադրության բաղկացուցիչ մաս է
կազմում դեռեւս 1867 թ.-ին ընդունված ,Բրիտանական Հյուսիսային
Ամերիկայի մասին ակտը», 1981թ.-ի Մեծ Բրիտանիայի կառավարության
ընդունած սահմանադրական ակտը, համաձայն որի Մեծ Բրիտանիան
դադարեց օրենքներ ընդունել Կանադայի համար: Այս ակտերը, մի քանի
ակտերի հետ միասին, կազմում են Կանադայի Սահմանադրությունը:
Իսրայելն ունի 13 հիմնական օրենք, որոնք բովանդակային առումով
հանդիսանում են նրա սահմանադրությունը:
6. Սահմանադրության գործառույթները
Տե՛ս սլայդեր
1) Պետական իշխանության սահմանափակում և ազատության
պաշտպանություն
9
a. Իշխանության սահմանափակումը Սահմանադրության
առանցքային գործառույթն է, որն արտահայտվում է
իշխանությունների բաժանման սկզբունքի մեջ։
b. Այստեղից էլ հայերենում՝ Սահմանադրություն
c. Բայց Սահմ․ գործառույթները ավելի լայն են, քան սահման
դնելը։ Այս իսկ պատճառով հիմնական օրենքը բառը ավելի
լավ է արտահայտում Սահմ․ իմաստը։
d. Սահմանադրությունը պետք է կաշկանդի, սահմանափակի
պետական մարմիններին, առաջին հերթին՝ օրենսդրին, իսկ
որպեսզի այդ կաշկանդումը իրական լինի, այն պետք է
գերակա լինի։
10
Տե՛ս սլայդեր
Պարտադիր գրականություն
11
նախնական տարբերակը, գործող կարգավորումն էլ ավելի է խստացրել
իրավունքի աղբյուրների աստիճանակարգությունը։ Միաժամանակ
հանվեց «Սահմանադրության անմիջական գործողության» մասին
դրույթը։
Օրենսդրական նախաձեռնությունը
Հոդված 109.
16
Հոդված 204. Քաղաքացիական նախաձեռնության կարգով
ներկայացված օրենքի նախագծի վերաբերյալ
հանրաքվեն
17
4. Անհետաձգելի համարվող օրենքները, ռազմական կամ արտակարգ
դրությամբ պայմանավորված նորմատիվ իրավական ակտերը կարող են
ուժի մեջ մտնել հրապարակվելուց հետո` անմիջապես, այդ ակտով
նախատեսված լինելու դեպքում:
Ենթաօրենսդրական ակտեր
18
ռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողովը (հոդված 196, մաս 5),
Կենտրոնական բանկը (հոդված 200, մաս 5) և Բարձրագույն դատական
խորհուրդը (հոդված 175, մաս 3):
Ընդ որում` վերոհիշյալ մարմինները կարող են ենթաօրենսդրական
ակտեր ընդունել միայն օրենքով հստակ նախատեսված դեպքերում, իսկ
լիազորող նորմը պետք է համապատասխանի որոշակիության սկզբուն-
քին, այսինքն՝ պետք է լինի բավականաչափ հստակ՝ օրենսդրի կամքի բո-
վանդակությունն ու սահմանները հասկանալու համար:
Պահպանելով օրենքների պաշտոնական հրապարակման պահանջը՝
Սահմանադրության տեքստից հանվել է «Հայաստանի Հանրապետու-
թյան պաշտոնական տեղեկագրի» վերաբերյալ հստակ նշումը՝ ընդառաջ
գնալով տեխնիկական զարգացումներին և հնարավորություն նախատե-
սելով էլեկտրոնային հրապարակման համար, ինչն ավելի արագ, ավելի
հասանելի, քիչ ծախսատար հրապարակման և թափանցիկության ավելի
մեծ հնարավորություններ է ընձեռում:
Միջազգային պայմանագրեր
Վավերացված միջազգային պայմանագրերը (Ս․ հոդվ․ 5, մաս 3,
հոդվ․ 81, մաս 2) ունեն միայն կիրառման գերակայություն, այսինքն,
դրանք գերակա չեն օրենքի նորմի նկատմամբ, այլ միջազգային
պայմանագրի նորմը միայն կիրառվում է կոնկրետ դեպքում,
սակայն դրան հակասող օրենքը անվավեր չէ և շարունակում է
գոյություն ունենալ
19
9. Սահմանադրական իրավունքի գիտությունը
Տե՛ս սլայդեր
20