Modyul Sa Piling Larang Techvoc LM

Baitang 12
Filipino sa Piling Larangan

(TECH-VOC)
Ang modyul na ito sadyang inilaan para sa mga mag-aaral na nasa

Baitang 12
Tatalakayin dito ang iba’t ibang uri at anyo ng sulating lilinang sa mga
kakayahang magpahayag tungo sa mabisa, mapanuri, at masinop na
pagsusulat sa piniling larangan (Tech-Voc)
Upang higit na matamo ng mga mag-aaral ang higit na kinakailangan

sa pagkatuto ay binuo ang iba’t ibang gawain upang malinang ang
kakayahan ng bawat isa na mga makrong kasanayang pangwika
Inaasahan sa pagtatapos ng modyul na ito ay makabubuo ang bawat

mag-aaral ng kanilang ng manwal ng isang piniling sulating teknikal-
bokasyunal sa tulong ng makabagong teknolohiya na makapagdudulot ng
kapakinabangan.
Sinikap na malagyan ng pamantayan ang iba’t ibang gawain sa

bawat aralin, ito’y upang masukat kung ang mga mag-aaral ay tutugon sa
mga kahingiang nakapaloob sa bawat pamantayan
Subalit ang pangkalahatang layunin ng modyul na ito ay nakasentro

sa kasanayan sa pagsusulat at pananaliksik sa tulong ng iba’t ibang sulatin
sa pag-aaral sa kanya-kanyang disiplina (TECH-VOC) na magmumulat sa
kaalaman at kakayahan ng mga mag-aaral sa Baitang 12.
1|Pahina
Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

PANIMULANG PAGTATAYA
Panuto:Bilugan ang titik ng tamang sagot.
1.Tumutukoy ito sa mga sulating bunga ng mga iba’t ibang pag-aaral,mahabang

iginugol na pananaliksik at bunga mga eksperimentong ulat.
A.Referensyal
B.Jornalistik
C.Akademiko
D.Teknikal
2. Ito’y uri ng pagsusulat na masasabing paglalahad ng isang tao sa kanyang mga

naranasan at gusto pang maranasan sa buhay na nagbibigay sa kanya ng
magagandang alaala.
A.Referensyal
B.Jornalistik
C.Akademiko
D.Teknikal
3.Ginagamit bilang pakikipag-ugnayan na nasa isang organisasyon.
A.Liham-Pangangalakal
B.Liham Pagbati
C.Liham Pangkaibigan
D.Liham Paanyaya
4. Ang mga sumusunod ay ang mga dapat isaalang-alang sa pagsulat ng katitikan

maliban sa isa.
A. energizer
B. mga detalye sa napag-usapan
C. agenda
D,bilang ng mga sumang-ayon o nagpatibay

2|Pahina

5. Ang sulating ito ay isang uri ng pakikipagtalastasan sa anumang disiplina na ang
pangunahing tungkulin ay makabuo ng isang tiyak na impormasyon sa tiyak na obdyektib sa
particular na mambabasa ogrupo ng mambabasa.
A.Referensyal
B.Jornalistik
C.Akademiko
D.Teknikal
6. Nakalagay dito ang pangalan,posisyon at titulo ng sumulat
A.Katawan ng liham
B.Lagda
C.Pamuhatan
D.Bating pangwakas
7.Ito’y pangalan ng kompanya,adres,telepono,fax.telefax at iba pa.

A.Katawan ng liham
B.Lagda
C.Pamuhatan
D.Bating pangwakas
8.Itoy araw,buwan at taon kung kalian isinulat ang isang liham.

A.Katawan ng liham
B.Lagda
C.Petsa
D.Bating pangwakas
3|Pahina

9.Ito ay ang pangalan ng tao na padadalhan ng mensahe.Para kanino ba talaga
ang sulat?
A.Patunguhan
B.Lagda
C.Petsa
D.Bating pangwakas
10. Ito ay isang grupo ng mga mamimili na hindi nagkakaiba ang mga ninanais at
pangangailangan na napapaloob sa isang natatanging lugar.
A. Merkado
B. Pamahalaan
C. Tindahan
D. Sarisari Store
11. Nakapaloob dito ang paggalang ng sumulat sa sinulatan.

A.Patunguhan
B.Petsa
C.Bating Pambungad o Panimula
D.Bating Pangwakas
12.Alin sa sumusunod ang HINDI dapat tandaan sa pagsulat ng liham-pangangalakal
A. Nakikita ang mahahalagang bahagi

B.Pagkakaroon ng sapat lamang na layunin at anyo
C. May mga mahahalagang impormasyon
D Tiyak ang kinakailangang malinaw ang impormasyon
13.Alin sa sumusunod ang HINDI katangian ng Teknikal na Pagsulat
A .Ang daloy ng impormasyon ay simple at malinaw.
4|Pahina

B .Binibigyang-diin ang objective na paglalahad at walang magkakaibang anyo
ng interpretasyon ng mga salita,kayarian ng mga pangungusap at sa
organisasyon ng mga talata,deklaratibong pangungusap na gumagamit ng
panghalip panao sa ikatlong panauhan.
C.Binibigyang –diin ang faktwal na datos,istatistika at mga elementong
nasusukat sa pamamagitan ng paggamit ng iba’t ibang graph.
D.Ang pagbuo nito ay kinakailangan may pagkakapare-pareho o
istandardisasyon.
14.Tukuyin ang kung anong uri ng liham-pangangalakal ang sumusunod:

Lubos na gumagalang,
Sumasainyo,
A.Bating Panimula
B.Bating Pangwakas
C.Pamuhatan
D.Bating Panimula
15.Mula sa halimbawa ibaba, uriin ito ayon sa kanyang kinapapaloobang bahagi

ng liham.
Bb:Fatima Lucia Santos Caparas
Master Teacher III
Marcelo H.Del Pilar National High School
Malolos Bulacan
A.Bating Panimula
B.Bating Pangwakas
C.Patunguhan
D.Bating Panimula
16.Ito ay tinatawag na pagpapakilala sa produkto na iyong ibinebenta.
A. Adbertisment
5|Pahina

B. Promosyon
C. Endorsement
D. Publisidad
17. Tumutukoy ito sa mga paraan para mahikayat ang mga kostumer na bumili ng mas
marami pa sa iniisip nila sa pagpunta nila sa iyong negosyo.
A. Interes
B. Sales promotion
C. Publisdad
D. Promosyon
18. Ito ay ang pag-iisip at pagsasagawa ng mga dapat gawin, simulan at pagbutihin
ang iyong kakayanan kumita sa hinaharap.
A. Workplan
B.Lesson plan
C. Pagpaplano
D. Paghahanda
19. Ang bahaging ito ay dapat makakilala ng mga presyo ng iba’t ibang uri ng
materyales, kagamitan at iba pa na iyong gagagamitin sa pagpapatakbo ng negosyo.
A. Mga pangunahing palagay
B. Halaga ng proyekto
C. Paghahanda ng pinansyal na ulat
D. Gross Sales
20. Tumutukoy ito sa kabuuang halaga ng mga bagay na iyong ipinagbili sa mga suki
sa loob ng isang ibinigay na panahon kabilang na ang halaga na dapat bayaran sa iyo
ng iyong mga suki.
A. Mga pangunahing palagay
B. Halaga ng proyekto
C. Paghahanda ng pinansyal na ulat

6|Pahina

D. Gross Sales
21. Ito ay tumutukoy sa halaga ng pera na iyong ginugugol bawat buwan upang patuloy
na tumakbo ang iyong negosyo. Kabilang dito ang halaga na iyong binabayaran sa
kuryente, tubig at mga gaya nito.
A. Expenses
B. Gross Sales
C. Net Income
D. Total Assets
22. Ito ay tumutukoy sa kabuuang halaga ng lahat ng iyong pagmamay-ari at pera na

may kaugnayan sa negosyong iyong itinayo.
A. Expenses
B. Gross Sales
C. Net Income
D. Total Assets
23. Tumutukoy sa halaga ng pera na aktuwal mong kinita. Iyan ay ang kabawasan sa
lahat ng gastos mo mula sa iyong kabuuang benta.
A. Expenses
B. Gross Sales
C. Net Income
D. Total Assets
24. Tumutukoy sa halaga na dapat mong bayaran sa ibang tao. Iyan ay ang lahat ng
iyong hiniram sa ibang tao kabilang na ang mga kagamitan at pera kung mayroon man.
A. Total Liabilities
B. Total Assets
C. Accounts Receivable
D. Net Income
7|Pahina

25. Tumutukoy sa halaga ng pera na dapat bayaran sa iyo ng iyong mga suki.
A.Total Liabilities
B. Total Assets
C. Accounts Receivable
D. Net Income
26 . Sa bahaging ito ay naglalaman ng mga sunud-sunod na hakbang sa proseso na

nararapat mong sundin sa sama-samang paglalagay ng iyong mga natapos na
produkto.
A. . Ang proseso ng paggawa
B. Produkto
C. Kagamitan
D. Lokasyon
27. Ang bahaging ito ay dapat na magsalarawan ng mga produktong paghahandaan at

ipagbibili mo.
A. . Ang proseso ng paggawa
B. Produkto
C. Kagamitan
D. Lokasyon
28. Ang bahaging ito ay dapat magsalarawan ng bawat materyales na iyong gagamitin
sa paggawa ng mga bagay na iyong ipagbibili.
A. Raw Materials
B. Kagamitan
C. Pasilidad
D. Lokasyon
29. Ang bahaging ito ay dapat naglalaman ng floor plan ng iyongestablisado base sa
mga sunud-sunod na mga hakbang ng proseso sapaggawa na iyong susundin.
8|Pahina

A. Lokasyon
B. Kagamitan
C. Pasilidad
D. Pagkakaayos
30. Ito ay tumutukoy sa mga magagandang pagkakataon para sa pagsusulong o

paglago.
A. Kahinaan
B. Kalakasan
C. Oportunidad
D. Kagandahan
31. Ito ay mahalagang pangangailangan sa pananaliksik na nangangailangan ng

maingat na pagkilala sa pinagmulan ng mga hiram na ideya, datos o impormasyon.
A. solusyon
B. dokumentasyon
C. eksperimentasyon
D. resolusyon
32. ang dokumentasyon ay gumaganap ng mahalagang tungkuln sa isang papel

pampananaliksik, maliban sa isa,
A. nagbibigay ito ng krebilidad sa mga datos o impormasyon na kanyang ginagamit.
B. nagiging lubos na kapani-paniwala ang mga datos o impormasyon iyon kung
binabanggit ng mananaliksik ang awtor.
C. Kapanipaniwala ang impormasyon dahil dito

D. Nagiging batayan ng katotohanan ang mga impormasyon
33. Sa istilong APA, kung nabanggit na ang pangalan ng awtor sa mismong teksto, ano
ang dapat isulat sa loob ng parenthesis?
A. taon na lamang ng publikasyon ang isulat sa loob ng parentesis.
B. kailangang isulat ang epilyedo sa loob ng parenthesis
C. isulat ang taon at pahina
D. isulat ang pamagat
9|Pahina

34. Suriin at piliin ang tamang pagkakasulat kung madami ang awtor.
A. Seda, Allysa M., ET.al
B. Seda, Allysa M., et.al.
C. SEDA, Allysa M… et.al
D. SEDA, ALLYSA M etal
35. Ito ay tala o paliwanang na nakalimbag sa ibaba ng pahina ng papel kung saan
kinuha ang paliwanag o entri ng binanggit sa pahinang iyon. May numero sa kaliwang
bahagi bago ang pangalan ng awtor na kumakatawan sa bilang ng paliwanag o
entring binanggit.
A.subscript
B. superscript
C.talababa
D. copyright
36. Alin sa mga sumusunod ang tamang Pormat ng Talababa

A. Paglalagay ng Superscript, Pagnunumero ng Tala, Pagbabantas, Indensyon
B. Paglalagay ng Superscript, Indensyon, Pagnunumero ng Tala, Pagbabantas
C. Paglalagay ng Superscript, Pagnunumero ng Tala, Indensyon, Pagbabantas
D. Paglalagay ng Superscript, Pagbabantas, Indensyon, Pagnunumero ng Tala
37.Isinasagawa ito sa pamamagitan ng paglalagay ng mga impormasyong

bibliograpikal sa loob ng parenthesis na nasa teksto mismo. Kasunod nito ang listahan
ng sanggunian sa katapusan ng papel na nakalahad ng sunod sunod batay sa
alpabeto.
A. dokumentasyon
B. parentetikal
C. talababa
D. pagbabantas
38. Ang mga sumusunod ay pagpo-posisyon at pagbabantas ng parentetikal,

maliban sa isa.
A. Ang talang parentetikal ay inilalagay pagkatapos ng salita o ideyang hinalaw.
B. Ipinoposisyon ito bago ang iba pang bantas tulad ng tuldok, Tandang pananong,
kuwit, kolon at semi-kolon. Kung babanggitin ang talang parentetikal pagkatapos ng
isang maikling tuwirang sipi na gagamitan ng panipi.
10 | P a h i n a

C. Ang talang parentetikal ay inilalagay pagkatapos ng tuldok sa tuwirang sipi. Ito ay sa
mahabang tuwirang sipi naman. Dalawang espasyo ang naghihiwalay sa talang
parentetikal at sa tuldok at hindi na nilalagayan ng anumang bantas pagkatapos nito
D. Ang talang perentetikal ay inilalagay bago ng salita o ideyang hinalaw
39. Ito ay isang pagpapahayag na maaaring pasalita o pasulat ng iba't ibang kaalaman.
Ito ay bunga ng maingat na pagsasaliksik sa mga aklat o pakikipag- usap sa mga taong
may tanging kaalaman o pagmamasid sa mga bagay-bagay.
A. ulat
B. dokumentasyon
C. talumpati
D. anunsyo
40. Sa pag-uulat na ito ay dapat na mayroong layunin, kaya simulan ang inyong ulat sa
pagpapaliwanag kung ano ang layunin niyon. Ang layunin ay dapat na magbigay-
matwid sa ginawang paglalayag, kahit na hindi ninyo nakamit ang inyong hinangad. Ang
layunin ay dapat rin na naka-ugnay sa isang layunin ng proyekto na naka-lista sa
dokumento
A. buwanang ulat
B. Ang Ulat sa Kalahatan
C. ulat sa proyekto sa sambayanan
D. ulat ukol sa paglalayag sa larangan
41. Isang proseso ng pagdedesisyon na kung saan kinakailangan ang 2/3 o 66% ng
pagsang-ayon o hindi pagsang-ayon ng mga dumalo sa isang opisyal na pulong.
A. quorum
B. simpleng mayorya
C. consensus
D. 2/3 majority
42. Sa payak na pagpapahayag, ang hinangad na resulta mula sa gawain ng isang

tagapagpakilos ay isang pinakilos na komunidad. Ang deskripsyon nang gawain ng
tagapagpakilos ay magpakilos ng komunidad; at iyon ay sumasaklaw ng maraming
simulain.
11 | P a h i n a

A. ulat ng tagapagpakilos
B. ang Ulat sa kalahatan
43. Ito ulat na anumang karaniwang ulat tungkol sa kaunlaran: buwan-buwan, tuwing
ikalawang buwan, tuwing ikatlong buwan, tuwing dalawang taon, o taunan
A. buwanang ulat
B. Ang Ulat sa Kalahatan
44.Ito ang paghubog at pag-impluwensya ng kaisipan ng publiko ukol sa isang

produkto. Ito ay ang pagpapakilala, pagbebenta o tuwirang pag-aalok pa nga ng mga
produkto, paglilingkod (services), tao, lathalain, pelikula atbp. Ito man ay sa
pamamagitan ng telebisyon, radyo, magasin, flier o pampleto, dyaryo, streamer at iba
pang modernong mga pamamaraan.
A. paanunsyo
B. padokumentasyon
C. paulat
D. pasulat
45. Ito ay pamamaraan ng pag-aanunsyo na kung saan ang mga kilalang personalidad:
artista, atleta at magagandang modelo ang ginagamit upang mahawa ng kanilang
kasikatan ang mga produkto.
A. selling point
B. demonstration effect
C. bandwagon effect
D. asosasyon
46. Karaniwang tumutukoy sa outline o balangkas ng pag-uusap ang mga sumusunod

maliban sa :
A.Panimulang pag-uusap
B. Mga detalye ng talakayan

12 | P a h i n a

C. Mga hindi napagkasunduan
D. Mga plano sa hinaharap
47.Pagkakasunod-sunod ito ng pagpaplano ng pagkain upang maging handa sa

gagawing okasyon o pagdiriwang.
A .catering
B. menu ng pagkain
C.cooking
D.Food Technology
48. Tinutukoy ang isang puntiryang merkado ayon sa kanilang kasarian, edad, halaga
ng suweldo, edukasyon at trabaho.
A. Demograpiya
B Heograpiya
C. Sikolohiya
D. Sosyo-kultural
49. Gamit ng Flyers ang sumusunod maliban sa:
A. Ipabatid ang kaganapan tulad ng konsiyerto o pagbubukas ng bagong kainan.
B. Impormasyon sa produkto tulad ng gadgets, aklat, gamot, pabango at mga info ads.
C. magdisplay ng kahit anong balita sa paligid
D. mga kinalalagyan ng fact sheet ng mga kaganapan sa seminar, palihan at meeting.
50. Ano ang uri ng pagsulat kung ito ay:
1.Ang daloy ng impormasyon ay simple at malinaw.

2.Binibigyang-diin ang objective na paglalahad at walang magkakaibang anyo
ng interpretasyon ng mga salita,kayarian ng mga pangungusap at sa
organisasyon ng mga talata,deklaratibong pangungusap na gumagamit ng
panghalip panao sa ikatlong panauhan.
13 | P a h i n a

3.Binibigyang –diin ang faktwal na datos,istatistika at mga elementong nasusukat
sa pamamagitan ng paggamit ng iba’t ibang graf.
A. journalistik
B. refensyal
C.tenikal
D.akademik
Aralin 1
Paksa:Ang Pagsulat Bilang Bahagi ng Sulating Teknikal
Panimula:
Ang Aralin 1 ay tungkol sa Kahulugan, Kalikasan, at Katangian ng
Pagsulat ng Sulating Teknikal. Tatalakayin sa aralin ang mga kahulugan at kalikasan
ng pagsulat ng iba’t ibang anyo ng sulating teknikal-bokasyonal.
Inaasahan sa araling ito na makikilala mo ang iba’t ibang teknikal-
bokasyunal na sulatin ayon sa: a. Layunin; b. Gamit; c. Katangian; d. Anyo; at e. Target
na gagamit
Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang nakapagsasagawa ng
panimulang pananaliksik kaugnay ng kahulugan, kalikasan, at katangian ng iba’t ibang
anyo ng sulating teknikal-bokasyunal
MGA INAASAHANG KASANAYAN:

1.Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagsulat bilang mag-aaral sa Baitang 12
2.Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng mga uri ng pagsulat
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
Panimulang Gawain
Gaano kahalaga ang pagsulat sa isang mag-aaral na katulad mo? Pangatwiranan.
14 | P a h i n a

B. LINANGIN NATIN
Ang isip at puso ang sa aki’y nagdidikta,subalit ang mga kamay ko ang
nagsasatitik upang maisiwalat ang lahat ng aking nadarama
Duds Melanio
Ngayon ay pasukin mo na ang mundo ng pagsusulat, ngunit bago ang lahat ay

suriin mo muna ang iba’t ibang uri ng pagsulat. Handa ka na ba?
Mga Uri ng Pagsulat
1. Teknikal na Pagsulat – Ang sulating ito ay isang uri ng pakikipagtalastasan sa

anumang disiplina na ang pangunahing tungkulin ay makabuo ng isang tiyak na
impormasyon sa tiyak na obdyektib sa particular na mambabasa ogrupo ng
mambabasa.
Ayon kina Mills at Walter(1981),ang depenisyon at deskripsyon ng teknikal na
pagsulat ay mailalarawan sa apat na katangian:
1.Ito ang eksposisyon tungol sa mga siyentipikong disiplina at ng mga teknikal na pag-
aaral na kinasasangkutan ng siyensya.
2.Ito ay may katangiang pormal at tiyak na elementong gaya ng mga siyentipiko at

teknikal na bokabularyo,gumagamit din ito ng mga graf bilang pantulong at
kumbensyunal na paraan ng ulat;
3.Mayroon itong atityud na mapanatili ang kanyang impersyaliti at layunin sa

pinakamaingat na paglalahad ng mga impormasyon sa paraang tumpak at maikli upang
maiwasan din ang pagsasama ng damdamin sa tiyak na impormasyon.
4.Napakahalaga ng pagpopokus sa mga teknik sa pagsusulat sa mga tiyak at

komplikadong paraan ng paglalahad ng impormasyon sa tiyak na
kahulugan,pagkakakilanlan sa isang proseso,pagkaklasipika at pagbibigay kahulugan.
2.Referensyal na Pagsulat – Tumutukoy ito sa mga sulating bunga ng mga iba’t ibang
pag-aaral,mahabang iginugol na pananaliksik at bunga mga eksperimentong ulat.Ang
mga halimbawa nito ay Diksyunaryo,Ensayklopidya,iba’t ibang Tesis at Disertasyon at
iba pa.
15 | P a h i n a

3.Jornalistik na Pagsulat – Ito’y uri ng pagsusulat na masasabing paglalahad ng isang
tao sa kanyang mga naranasan at gusto pang maranasan sa buhay na nagbibigay sa
kanya ng magagandang alaala.
Ayon sa aklat ni Bernales (2002), may dalawang kahulugan ang jornal,ang
unang uri ay talaan ng mga pansarilng gawain,repleksyon,mga iniisip o nadarama at
kung ano-ano pa.Madalas itong ipagkamali sa isang dayari.Dahil ang dayari ay jornal
ding maituturing.Maaaring itala sa jornal ang mga kaisipang may kaugnayan sa
aspektong sosyal,ispiritwal,pisikal,mental at emosyonal na nakaaapekto sa pang-araw-
araw na buhay ng sumulat.Pangalawa,ang jornal bilang pamahayagan.Ang sumulat ay
may layuning makapaglathala sa peryodiko o pahayagan.Karaniwang paksa nito ay ang
mga pangyayaring may kaugnayan sa particular na isyu na kinasasangkutan ng
panlipunang pangyayari.
4.Akademikong Pagsulat – Ito ay nagkakaiba-iba ayon sa kursong pinag-aaralan ng

mga mag-aaral.Halimbawa sa Filipino,maaari silang pasulatin ng mga sanaysay na may
kaugnayan sa leksyon,sa Kasaysayan naman ay maaari silang papagsulatin ng mga
dokumentong pangkasaysayan,mga pook ,lalawigan at iba pa.Sa pagpapasulat ng guro
ay dapat muna niyang linangin at kritikal na pag-iisip ng kanyang mga mag-aaral,ito’y
upang makamit nya ang kanyang ninanais na layunin sa pagpapasulat.
PANGNILALAMAN
1. Gamit ang sariling pangungusap,bigyang kahulugan ang salitang pagsulat
2. Sa papaanong paraan makatutulong ang pagsusulat sa isang tao?
16 | P a h i n a

PAGSASANAY
Panuto:Talakayin ang mga sumusunod na uri ng pagsulat:
Pangalan:___________ Iskor:________
Baitang;_____________ Petsa:________
1.Akademikong Pagsulat
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2.Referensyal na Pagsulat
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3.Jornalistik na Pagsulat
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
17 | P a h i n a

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3.Teknikal na Pagsulat
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
C.LINANGIN NATIN
PAGNILAYAN
Panuto:Dugtungan ang mga salitang makikita sa ibaba:
Natutunan ko sa modyul na ito na__________________________________________
Ang pagsusulat ay isang kasanayang humahasa sa tao

upang_________________________________________________________________
Natutuwa ako dahil______________________________________________________
D. SUBUKIN NATIN
18 | P a h i n a

Panuto:Sumulat ng isang sanaysay patungkol sa kahalagahan ng pagsulat sa buhay ng
tao o sa’yo bilang mag-aaral na nasa Baitang 12.Isulat sa kahon ang iyong sanaysay.
Pamantayan sa Pagmamarka:
Nilalaman 10%
Gramatika 10%
Tatlong Talata 10%
30%
19 | P a h i n a

Aralin 2
Paksa: Liham Pangangalakal
Panimula:
Bago natuklasan ang mga makabagong kagamitan katulad ng
cellphone,laptop,ipod at marami pang iba ay masasabing ang pagsulat ng mga liham
ang ginagawa ng maraming tao upang maiparating ang gusto nilang sabihin sa mga
minamahal.Subalit sabi nga,ang lahat ay nagbabago maging ang kinasanayan noong
pagsusulat ay napalitan na ng cellphone na ginagamit upang makapagtext.
Ang modyul na ito ay binuo upang maiparating ang kahalagahan ng pagsulat sa

buhay ng tao kahit tayo ay nasa 21st century na.
Nilalayon ng araling ito na maituro sa mga mag-aaral sa Baitang 12 na kahit

hindi na binibigyan ng maraming tao ang pagsusulat,lalo na sa pagsulat ng liham,ay
maipabatid sa kanila na ang pagsulat ay napakalaki ng maitutulong lalo na sa trak na
kanilang kinukuha.
Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang:
1.Nakasusulat ng isang liham-pangangalakal
2.Naipaliliwanag ang kahalagahan ng komunikasyon at teknolohiya sa pagnenegosyo

at sa iba pang larangan
3.Naiisa-isa ang mga katangian,pangunahing simulain at layunin ng teknikal na

pagsulat
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
Bakit napakahalagang matutunan ang liham pangangalakal?
20 | P a h i n a

B.LINANGIN NATIN
Unawain at basahin ang Korespondensyang Pangangalakal
Teknikal • Isang natatanging uri ng pagsulat na kinakailangan ang kognitiv at
sikolohikal ng mga mambabasa at manunulat.Binibigyang pansin nito ang pagbibigay
ng konkretong impormasyon upang makatulong sa lahat.Ginagamit ditto ang mga
teknikal na terminolohiya,halimbawa nito ay Feasibility Study,mga liham pangangalakal.
Ayon kay Garcia et.al (2008) may mga layunin at paksa ang teknikal na pagsulat:
1.Nagbibigay ng impormasyon sa pagbuo ng desisyon at mga tiyak na resulta ng isang
pag-aaral(task accomplishment)
2.Pag-aanalisa sa mga mahahalagang pangyayari at mga implikasyong dala nito,ang
pagkabigo at pagbagsak ng sistema.
3.May layunin mahikayat at makaimpluwensya sa pagbubo ng desisyon.
Sa aklat pa rin ni Garcia et.al (2008), inilatag ang mga katangiang dapat taglayin ng
teknikal na pagsulat gaya ng sumusunod:
MGA KATANGIAN NG TEKNIKAL NA PAGSULAT

1.Ang daloy ng impormasyon ay simple at malinaw.
2.Binibigyang-diin ang objective na paglalahad at walang magkakaibang anyo ng
interpretasyon ng mga salita,kayarian ng mga pangungusap at sa organisasyon ng mga
talata,deklaratibong pangungusap na gumagamit ng panghalip panao sa ikatlong
panauhan.
3.Binibigyang –diin ang faktwal na datos,istatistika at mga elementong nasusukat sa
pamamagitan ng paggamit ng iba’t ibang graf.
MGA SIMULAIN NG MABUTING TEKNIKAL NA PAGSULAT

Katangian ng isang mabuting teknikal na pagsulat.
1.Laging isaisip ang tiyak na mambabasa,ang mga tiyak na kaalaman(factual) at
likhang-isip(imaginative)kapag sumusulat ng report;isipin din na ang mambabasa ay
matalino subalit hindi lang nakararating sa kanya ang tiyak na impormasyon.
2.Tiyakin at alalahanin ang angkop na layunin sa gagawing report.
3.Gumamit ng payak,kongkreto at karaniwang wika.
21 | P a h i n a

4.Sa simula at wakas ng bawat seksyon ng report,mahigpit na suriin ayon sa simulain
ng teknikal na pagsulat at layunin sa paggawa nito.
5.Gawing kaakit-akit ang report.
GAWAIN
1:
1. Bakit napakahalagang matutuhan ang liham pangangalakal?
_____________________________________________________________
2. Paano makatutulong ang Liham Pangangalakal sa’yo bilang isang mag-aaral
3. Paano nakatutulong ang komunikasyon at mga makabagong teknolohiya sa

larangan ng Pangangalakal?
________________________________________________________________
PAGSULAT
Panuto:Sumulat ng isang Liham-Pangangalakal
22 | P a h i n a

C. UNAWAIN NATIN
GAWAIN
2:
pagninilay
PANUTO:Dugtungan ang mga sumusunod na salita:
Ntutunan ko sa araling ito

na__________________________________________________________________
Ipinagmamalaki ko ang aking sarili

dahil_________________________________________________________________
Sisikapin kong bigyan ng pansin ang pagsusulat dahil

_____________________________________________________________________
D.SUBUKIN NATIN
Panuto: Sumulat ng liham pangkaibigan
Pamantayan sa Pagganap: Nakasusulat ng isang liham Pangkaibigan
Pamantayan sa pagsulat ng liham

4 3 2 1
KRAYTIRYA Nakita Bahagyan Hindi Nakita Kailangang
g Baguhin/Ayusin
Nakita
1. Nilalaman
2. Kaagapan sa pagpapasa
3. Gramatika
4. Wastong gamit ng mga
bantas
5. Kalinisan
KABUUAN
23 | P a h i n a

Aralin 3
Paksa: Iba’t Ibang Uri ng Liham – Pangangalakal
Panimula:
Ang araling ito ay binuo upang matutunan ng mga mag-aaral sa Baitang 12 ang Iba;t ibang uri
ng Liham Pangangalakal.Nakapaloob rin dito ang paghihinuha at pagsusulat ng liham upang
ang bawat mag-aaral ay malinang ang kakayahan sa pagsusulat at pag-iisip.
Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang:
1. Nabibigyang kahulugan ang liham-pangangalakal

2. Naiisa-isa ang mga bahagi ng liham-pangangalakal
3. Nakasusulat ng isang halimbawa ng teknikal na sulatin
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
195 Brgy,Pagaspas Tanauan City,Batangas
Diosdado M.Melanio,MAT
Principal II
Sir:
Magandang Buhay!
Ang dahilan po ng aking pagsulat ay upang malaman ko kung ang inyo pong paaralan ay
nangangailangan pa ng guro? Nais ko po sanang mag-aplay at magturo bilang guro sa
Asignaturang Filipino.
Ang akin pong karanasan sa pagtuturo ay hindi matatawaran, at alam ko na isa ako sa
mga taong magpapabago ng mga mag-aaral.
Ang lahat po ng aking mga papel na maaari nyong rebyuhin.Handa po ako sa inyong
pagpapatawag sa akin kahit anong oras para sa isang interbyu.Salamat po!
Elpiditha M.Gamez
24 | P a h i n a

Pokus na Tanong:Gaano kahalaga ang pagsusulat ng liham sa isang nag-aaplay ng
trabaho?
B.LINANGIN NATIN
Liham Pangangalakal – Ginagamit bilang pakikipag-ugnayan na nasa isang
organisasyon.Inaasahan sa isang empleyado ng kompanya sa publiko at
pribadong opisina na mahusay siyang gumawa at gumamit ng mga liham-
pangangalakal o liham-transaksyon.Dapat taglayin nito ang metodo na di lamang
pakikinabangan ng kompanya sa halip ay magbibigay rin ng kredibilidad sa
kanyang propseyong napag-aralan.Ito ay magiging mahalagang dokumento ng
kompanya.Garcia et.al(2008)
Mga Dapat Tandaan sa pagsulat ng Liham Pangangalakal

1. Nakikita ang mahahalagang bahagi
2. May tiyak na layunin at anyo
3. May mga mahahalagang impormasyon
4. Tiyak ang kinakailangang malinaw ang impormasyon
Bahagi ng Liham Pangangalakal

1. Pamuhatan – ito’y pangalan ng kompanya,adres,telepono,fax.telefax at iba pa.
Halimbawa:
SMART TELECOMMUNICATION
195 Buendia Avenue
Lungsod ng Makati
Tel:416-772-6411
E-mail:S.T@yahoo.com
2. Petsa(Dateline)-araw,buwan at taon ng pagsusulat
Halimbawa:
Oktobre 28,2015
3. Patunguhan(Inside Address) – ito ay ang pangalan ng tao na padadalhan ng
mensahe.Para kanino ba ba talaga ang sulat?
Halimbawa:
Mrs.Norma T.Tagle
Dekana
Kolehiyo ng Edukasyon
Batangas State University(JPLPC)
Malvar Batangas
25 | P a h i n a

4. Bating Pambungad/ Panimula (Salutation) – nakapaloob dito ang paggalang ng
sumulat sa sinulatan.
Halimbawa:
Ginoo:
Mahal na Gng.Tagle:
Dear Sir/Mam:
5.Katawan ng Liham(Body)- nakapaloob dito ang buong nilalaman ng liham na nais

iparating.
5. Bating Pangwakas(Complimentary Closing)-ang pagwawakas o pamamaalam.

Halimbawa:
Gumagalang,
Sumasainyo,
7. Lagda – ang pangalan,posisyon at titulo ng sumulat
Halimbawa:
Robinson Cedre,Ed.D
Director
Matapos mong malaman ang ilan sa mga uri ng liham-pangangalakal ay

ipagpatuloy mo ang iyong pagpapayaman ng kaisipan,tughayan ang mga liham
na nasa mga kasunod na pahina
Liham Paanyaya (Letter of Invitation)

Taglay ng liham na ito ang paanyaya sa sinulatan.
26 | P a h i n a

Isang liham paanyaya
Enero 15, 2015
Helen A.Ocampo
Schools Division Superintendent
Deped Sta Rosa Laguna
Sa pamamagitan ni:Dr Anacleta M.Cabigao

Asst.Schools Division Superintendent
Mahal na Mam Ocampo:
Magandang Buhay!
Ang Dibisyon po ng Tanauan City,Batangas sa pangunguna ng aming Schools Division Superintendent na si

Dr.Edna Faura-Agustin ay magsasagawa ng seminar-worksyap na may kinalaman sa Integrasyon ng Teatro
sa pagtuturo ng Asignaturang Filipino sa K-12 program.
1. Liham
Kaugnay Kahilingannaming
po ay inaanyayahan ng Mapapasukan / Aplikasyon
ang inyong mga guro (Application
sa ika-7-10 ng Abril Letter)
upang makadalo sa
nasabing seminar-worksyap.Kung may nais po silang malaman pa ay maaaring nila tawagan o padalahan ng
mensahe ang numerong 0907-294-5418.
Tinatawag din itong cover letter. Ito ay isang liham na tila “nagbebenta ng
sarili.” Naglalahad ito kung ano ang inyong maibabahagi sa isang
Ang inyo pong positibong
kompanya, kungpagtugong ay aming inaasahan.Tayo
ang naghahanap pong tumulong
ng trabaho upang mapataas
ay nararapat, o kungpa ang
ikaw
kalidad ng edukasyon.Maraming salamat po!
ang sasagot sa hinahanap na empleyado ng kompanya. Sa pagsulat ng
aplikasyon tukuyin ang posisyong inaaplayan at kahandaan ng
pakikipanayam sa anumang oras na kinakailangan.
Sumasainyo,
Halimbawa ng liham Aplikasyon sa Trabaho
(Lgd)
Diosdado M.Melanio,MAT
Filipino Koordineytor
27 | P a h i n a

Liham Transmital o Endorsment-Ang lihan na nagpaparating ng impormasyon
tungkol sa iba’t ibang proyekto,gawain o ugnayan sa pagitan ng dalawang
kompanya at iba pa.
Oktobre 2,2005
Gng.ESPERANZA C.BAQUIRING
Gen.Manager,De Luxe Shipping Lines
Port Area,Manila
Re:Plastic Cargo Shipment
Mahal na Gng.Baquiring:
Malugod naming ipinaaabot na ang Cargo Shipment para sa inorder ninyong sampung toneladang plastic
tumblers ay naipadala na naming sa pamamagitan ng Cargo Facilities,Inc.Kalakip ng invoice No:6868-345.
Ang kabuuang bayarin ay inaasahan naming maipadadala ninyo sa loob ng 30 araw.Ang 20% diskawnt ay
ibinigay ng kompanya sa inyo.
Ipagbigay-alam lang po ninyo kaagad sa amin kung natanggap na ninyo ang nasabing kargamento
Maraming Salamat Po!
Maraming salamat po,
G.RAMIRO M.CRUZ
Pangulo,Twin Craft Corp.
Lungsod ng Davao
Garcia et.al(2008)
28 | P a h i n a

GaWaiN: pagsusuri
1. Ipaliwanag ang liham-pangangalakal

________________________________________________________________
______________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Bakit kinakailangang pag-aralan ang pagsusulat ng Liham Pangnegosyo sa
Tekbuk?
________________________________________________________________
______________________________________________________
C. UNAWAIN NATIN
Panuto: Dugtungan ang mga pahayag na nasa ibaba.
Ang araling ito ay nagturo sa akin para maging

________________________________________
________________________________________
Napagtanto kong kinakailangan ko palang

matutuhan ang tamang pagsusulat ng liham dahil
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
29 | P a h i n a

D.SUBUKIN NATIN
Sumulat ng isang liham na nag-aaplay ng trabaho.Isulat sa hugis na kasunod ang
liham.
Pamantayan sa Pagmamarka:
Nilalaman-30
Gramatika-25
Kaorganisaduhan-15
Kalinisan-15
30 | P a h i n a

Kaagapan ng pagpapasa- 15
100
Aralin 4
Paksa: Pag-oorganisa at Pagsulat ng Katitikan ng Pulong
Panimula:
Ang pag-oorganisa ng pulong ay mahalaga upang ito ay maging epektibo at
mabisa dapat taglayin nito ang apat na elemento sa pagsasagawa nito: (1) Pagpaplano
o Planning, (2) Paghahanda o Arranging, (3) Pagpoproseso o Processing at Pagtatala o
Recording.
Isa sa mahahalagang gawaing may kinalaman sa pang-araw-araw na Gawain

ang pagkuha ng tala. Gayundin, mahalagang magkaroon ng isang ganap at wastong
pagtatala ng napag-usapan o napagkasunduan sa pulong. Kaya naman, kailangang
magkaroon din ng kaalaman sa pag-oorganisa at pagsulat ng katitikan ng pulong.
Sa aralin na ito, matutunghayan natin ang mga estratehiya o teknik sa paggawa

ng isang maayos at wastong katitikan ng pulong. Kasama rin ditto ang kahalagahan ng
pagkuha ng tala at paraan kung paano ito maayos na magagawa.
Matapos mapag-aralan ang araling ito, inaasahang matatamo mo ang mga sumusunod
na kasanayan.
1. Nakikilala ang iba’t ibang uri ng liham-pangangalakal.

2. Nakapaghahanay-hanay at natutukoy ang mahahalaga at magkakaugnay na
impormasyon sa binasa.
3. Naiisa-isa ang mga hakbang sa pagsasagawa ng mga binasang halimbawang
liham pangangalakal.
4. Naililista ang mga katawagang teknikal kaugnay ng piniling anyo.
31 | P a h i n a

5. Nakasusulat ng sulating batay sa maingat, wasto at angkop na paggamit ng
wika.
6. Nakasusulat ng iba’t ibang halimbawa ng liham pangangalakal.
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
TUKLASIN NATIN
1. Ano-ano ang sinisimbolo ng mga nasa larawan? Ano ang tawag sa mga ito?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
2. Mahalaga ba na malaman ang pag-oorganisa at pagsulat ng katitikan ng pulong?
Bakit?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
3. Paano nakatutulong ang maayos na pagtatala sa isang pulong?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
______________________________________________________________
B.LINANGIN NATIN
Unawain at basahin ang datos tungkol sa pag-oorganisa at pagsulat ng katitikan
ng pulong.
2. Paghahanda (Arranging)
Sa imbitasyon (pasulat o pasalita/pasabi man), kailangang sabihan ang mga

taong dapat dumalo sa pulong: kung kailan (petsa at oras), saan (lugar ng pulong), at
ano ang agenda (mga bagay na pag-uusapan) na tatalakayin.
Ang paghahanda ay nakadepende rin sa mga partikular na gampanin ng mga sa

pulong.
1. Tagapangulo o Pangulo (Presiding Officer)– kailangang alam niya ang agenda,

kung paano patatakbuhin ang pulong, at alam kung paano hahawakan ang mga
mahihirap at kontrobersyal na mga isyu.
32 | P a h i n a

2. Kalihim (Secretary)– kailangan niyang ihanda ang katitikan (minutes of the
meeting) o talaan noong nakaraang pulong at iba pang mga ulat at kasulatan ng
organisasyon.
3. Mga kasapi sa pulong (Members)– kailangang pag-aralan nila ang agenda o

mga bagay na pag-uusapan para aktibo ang kanilang pakikilahok.
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGSULAT NG KATITIKAN NG PULONG
1. Pag-uusapan/tatalakayin (Agenda of the Meeting)

2. Pagbubukas ng pulong (date, day, time, and place of meeting)
3. Pagbasa at pagsang-ayon sa katitikan ng nakaraang pulong (reading the minutes of
the previous meeting)
4. Pagtatalakay ng ibang paksa na may kinalaman na nakaraang pulong.(pending
matters)
5. Pinakamahalagang pag-uusapan (business/agenda of the day)
6. Ibang paksa (other matters)
7. Pagtatapos ng pulong (adjournment)
PAGHAHANDA SA PULONG
1. Ihanda ang lugar o pagpupulungan, (mesa, upuan, pagkain kong kinakailangan,

palikuran, kasiguruhan o security at iba pa)
2. Ang mga gagamitin (pisara o blackboard, chalk or pentel pen at iba pa)
3. Pag-aralan (research) ang mga paksa na tatalakayin kung kinakailangan
magtalaga (assign) ng taong mas higit na nakakaalam sa usapin.
3. Pagpoproseso (Processing)
Ang pulong ay dapat mayroong mga rules, procedures o standing orders kung
paano ito patatakbuhin. Sa pangkalahatan, pareho naman ang mga prinsipyo ng mga
patakaran (rules) ginagamit ng samahan, nagkakaiba lang sa mga detalye.
Ang ilang mahahalagang patakaran (rules) ng pulong at ang tungkol sa mga

dumalo (attendance) at pagsasagawa ng desisyon.
1. Quorum – ito ang bilang ng mga kasapi ng kasama sa pulong na dapat dumalo
para maging opisyal ang pulong. Madalas ito ay 50% + 1 ng bilang ng mga inaasahang
dadalo sa pulong.
33 | P a h i n a

2. Consensus – isang proseso ng pagdedesisyon ng kung saan kinukuha ang
nagkakaisang desisyon ng lahat ng mga kasapi sa pulong.
3. Simpleng mayorya – isang proseso ng pagdedesisyon ng kung saan

kinakailangan ang 50% + 1 (simple majority) ng pagsang-ayon o hindi pagsang-ayon ng
mga nakadalo sa isang opisyal na pulong.
4. 2/3 majority – isang proseso ng pagdedesisyon na kung saan kinakailangan ang

2/3 o 66% ng pagsang-ayon o hindi pagsang-ayon ng mga dumalo sa isang opisyal na
pulong.
PAGSISIMULA AT PAGTATAPOS SA TAKDANG ORAS
1. Simulan ang pagpupulong sa itinakdang panahon o oras.
2. Sikaping matapos ang pagpupulong sa itinakdang oras, alalahanin ang ibang

kasapi na may iba pang nakatatakdang gagawin.
PAG-OORGANISA NG PULONG (ORGANIZING THE MEETING)
Ang pag-oorganisa ng pulong ay mahalaga upang ito ay maging epektibo at

mabisa. Kailangang alam din natin ang mga elemento sa pagbuo ng isang
organisadong pulong upang maging maayos ang daloy nito.
ANG APAT (4) NA ELEMENTO NG ISANG ORGANISADONG PULONG.
1. Pagpaplano (Planning)- mahalaga ang pagpaplano, ito ang esensyal na bahagi

ng lahat ng gawain. Ito ang magsisilbing balangkas ng/sa gagawin, pag-uusapan at
iba pa.
Mga tanong na dapat masagot kapag nagpaplano ng isang pulong:
1. Ano ba ang dapat makuha o maaabot ng grupo pagkatapos ng pulong?
2. Ano ang magiging epekto sa grupo kapag hindi nagpulong?
3. Kung kinakailangang magpulong, linawin ang layunin ng pulong: ito ba ay

pagbibigay lamang ng impormasyon?
4. May mga kailangan bang pagpasyahan?
5. Mahalaga ito upang malinaw kung sino ang dapat na iimbitahan sa

pulong.
34 | P a h i n a LAYUNIN NG PAGPUPULONG
1. Pagpaplano para sa organisasyon

2. Pagbibigay ng impormasyon, agenda o mga bagay na dapat ipaalam sa mga
3. Pagpoproseso (Processing)
Ang pulong ay dapat mayroong mga rules, procedures o standing orders kung
paano ito patatakbuhin. Sa pangkalahatan, pareho naman ang mga prinsipyo ng mga
patakaran (rules) ginagamit ng samahan, nagkakaiba lang sa mga detalye.
Ang ilang mahahalagang patakaran (rules) ng pulong at ang tungkol sa mga

dumalo (attendance) at pagsasagawa ng desisyon.
1. Quorum – ito ang bilang ng mga kasapi ng kasama sa pulong na dapat dumalo
para maging opisyal ang pulong. Madalas ito ay 50% + 1 ng bilang ng mga inaasahang
dadalo sa pulong.
2. Consensus – isang proseso ng pagdedesisyon ng kung saan kinukuha ang

nagkakaisang desisyon ng lahat ng mga kasapi sa pulong.
3. Simpleng mayorya – isang proseso ng pagdedesisyon ng kung saan

kinakailangan ang 50% + 1 (simple majority) ng pagsang-ayon o hindi pagsang-ayon ng
mga nakadalo sa isang opisyal na pulong.
4. 2/3 majority – isang proseso ng pagdedesisyon na kung saan kinakailangan ang

2/3 o 66% ng pagsang-ayon o hindi pagsang-ayon ng mga dumalo sa isang opisyal na
pulong.
PAGSISIMULA AT PAGTATAPOS SA TAKDANG ORAS
1. Simulan ang pagpupulong sa itinakdang panahon o oras.
2. Sikaping matapos ang pagpupulong sa itinakdang oras, alalahanin ang ibang

kasapi na may iba pang nakatatakdang gagawin.
35 | P a h i n a

4. Pagtatala (Recording)
Ang tala ng pulong ay tinatawag na katitikan (minutes). Ito ay mahalaga dahil ito
ang opisyal na tala ng mga desisyon at pinag-usapan sa pulong. Maaari itong balikan
ng organisasyon kung may kinakailangang linawin sa mga nakaraang pag-uusap.
Dapat hindi lang ang Kalihim ang magtatala, ang mga kasapi dapat nagtatala rin sila ng
hindi nila makalimutan ang pinag-usapan.
Ang Pagsulat ng Minutes o Tala sa Pulong
Ang minutes ay isang tala o sulat tungkol sa mga naganap at napag-usapan sa

isang pagpupulong o meeting. Maaaring ito ay isang annual meeting, collective
bargaining agreement, buwanang pulong o di kaya’y mga espesyal o pansamantalang
pag-uusap tulad ng ad hoc meeting. Sa mga pagpupulong na ito, isa o ilang indibidwal
na inatasan ng buong grupo o samahan ang kumukuha nito.
Karaniwang tumutukoy sa outline o balangkas ng pag-uusap ang mga

sumusunod:
a. Panimulang pag-uusap
b. Mga detalye ng talakayan
c. Mga napagkasunduan
d. Mga plano sa hinaharap
e. Panghuling salita ng namumunong opisyal
Mga bahagi ng isang Minutes
I. Simula
II. Atendans
III. Talakayan
IV. Pagtatapos
Paraan ng Pagsulat ng katitikan o Minutes ng Pulong
1. Pormal ang wikang gamit sa pagsulat ng katitikan.
2. May konsitensi sa estilong gagamitin sa pormalidad ng paksa.
3. Isulat ang mga napag-usapang pinagtibay ng mga dumalo sa pulong, ulat ng

mga miyembro, mosyon, patakaran, mungkahi, susog sa dating kasunduan o
36 | P a h i n a

palisi, mga tiyak na impormasyon at iba pa nang ayon sa adyenda sa
papupulong.
4. Dapat na nakasulat sa katitikan ang mga dumalo gayundin ang mga wala at
kung sino ang nanguna sa pagpupulong.
5. Katitikan ang pinakapamagat ng dokumento, kasunod ang pangalan ng

organisasyon o kagawaran na nagpulong, petsa, lugar at oras ng simula at
pagwawakas ng pulong. Isulat ang pangalan ng mga dumalo nang
paalpabeto, tungkulin/posisyon sa samahan o kaya'y nang ayon sa pagpirma
sa attendance sheet. Isulat din ang pangalan ng mga liban. Iayos ang
pakakasunod-sunod ng talakay. Kung ano ang naunang tinalakay ito ang
unang ilagay sa katitikan. Ibatay sa adyenda na pinagtibay ng mga dumalo.
6. Kailangan ang lagda ng kumuha ng katitikan at ng tagapangulo o namumno

ng samahan sa nabuong dokumento. Tanda ito ng pananagutan ng
kawastuhan, kasapatan at kalinawan ng mga presentasyon ng nilalaman at
panlabas na anyo.
Mga Mahahalagang Papel Sa Pulong
1. Pinuno (Chairperson) – tinatawag ding “facilitator” tagapatnubay, o “meeting

leader”. Sinisiguro niya na maayos ang takbo ng pag-uusap at pagdedesisyon.
Ang chairperson ay parang pulis-trapiko na siyang nagpapaandar o nagpapahinto
ng usapan sa pulong. Siya ang may hawak ng monobela na nagbibigay direksyon
sa usapan.
Mga Patrikular na Gawain ng Pangulo
1. Nangunguna o nagpapasimula ng/sa usapan.

2. Kumukuha ng impormasyon at paglilinaw tungkol sa mga bagay na pinag-
uusapan.
3. Nagbibigay ng karagdagang impormasyon, naglilinaw at nagpapatawa sa mga
usapan.
4. Nag-aayos ng sistema ng pulong.
5. Namamagitan sa mga alitan o hindi pagkakaunawaan ng mga kasama sa
pulong.
2. Secretary – tinatawag ding recorder, minutes-taker, o tagatala. Responsibilidad

niya ang sistematikong pagtatala ng mga nagpag-uusapan at desisyon sa pulong.
Tungkulin niya na ipaalala kung ano ang dapat pag-uusapan upang hindi mawala sa
direksyon ang grupo at upang maging tuloy-tuloy ang pag-uusap.
37 | P a h i n a

3. Mga kasapi sa Pulong (Members of the Meeting) – sila ang mga aktibong
miyembro o kalahok sa pulong. Responsibilidad nila na ipaalala sa Pangulo at Kalihim
ang kanilang mga gawain. Maaari rin silang magbigay ng mga mungkahi o panukala sa
pamamaraan ng pulong. Sila ang nagbabahagi, nagpapaliwanag, nagtatanong,
makatuwirang pumumuna at gumagawa ng desisyon.
MGA DAPAT IWASAN SA PULONG
1. Malabong layunin sa pulong – dapat malinaw ang layunin sa pulong, ang may
iba’t ibang paksa ang pinag-uusapan at walang direksyon ang pulong ay
nakawawalang gana sa mga kasapi.
2. Bara-bara na pulong – walang sistema ang pulong. Ang lahat ay gustong
magsalita kaya nagkakagulo, kaya dapat ang “house rules”.
3. Pagtalakay sa napakaraming bagay – hindi na nagiging epektibo ang pulong
dahil sa dami ng agenda at pinag-uusapan. Pagod na ang isip ng nagpupulong.
4. Pag-atake sa indibidwal – may mga kasama sa pulong na mahilig umatake o
pumuna sa pagkatao ng isang indibidwal. Nagiging personal ang talakayan,
kaya’t daihil dito nagkakasamaan ng loob ang mga tao sa pulong.
5. Pag-iwas sa problema – posible sa isang pulong ay hindi ilabas ng mga
kasama ang problema ng organisayon. Sa halip, ang binabangit nila ay iba’t iba
at walang kabuluhang bagay para maiwasan ang tunay na problema.
6. Kawalan ng pagtitiwala sa isa’t isa – walang ibubunga ang mga pulong na
walang pagtitiwala at pagbubukas sa isa’t isa, dito kinakailangan ang “Iklas”
manalig ka sa Allah, palaging alalahanin ang kasabihan: “may Makita kang isda
sa dagat na wala sa ilog, at may Makita ka na isda na wala naman sa dagat”.
7. Masamang kapaligiran ng pulong – masyadong maingay o magulo ang lugar
ng pinagpupulungan kaya hindi magkarinigan. Minsan naman ay napakainit ng
lugar o maraming istorbo gaya ng mga usyoso na nanonood, nakikinig o
nakikisali, magkakalayo ang mga kinanalagyan ng mga kasamahan, dapat ang
pinuno ay nakikita at naririnig ang lahat.
8. Hindi tamang oras ng pagpupulong – ang miting ay hindi dapat natatapat sa
alanganing oras – tulad halimbawa ng tanghaling tapat, sobrang gabi o sa oras
ng trabaho ng mga manggagawa.
Gamitin ang mga impormasyong napag-aralan at sagutin ang paglinang ng talasalitaan
GAWAIN 1: hanapin moa ng kahulugan
Panuto: Pagtatapat-tapatin. Hanapin ang kahulugan ng mga sumusunod na konsepto.
A B
38 | P a h i n a

1. Tagapangulo a recorder, minutes-taker, o tagatala
2. Kalihim b. facilitator” tagpatnubay, o “meeting leader
3. Mga kasapi sa Pulong c. katitikan o minits sa pulong
4. Pagtatala d. bilang ng mga kasapi ng kasama sa pulong
5. Quorum e. aktibong kalahok sa pulong
6. Consensun f. 2/3 o 66% ng pagsang-ayon o hindi
g.nagkakaisang desisyon ng mga kasapi
GAWAIN 2: pagsusuri
1. Ano ang ibig sabihin ng katitikan o minutes ng pulong ?

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
2. Saan ginagamit ang katitikan o minutes?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
3. Anu-ano ang mahalagang konsepto na dapat isaalang-alang sa paggawa ng

isang katitikan?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
4. Paano isinasagawa ang isang mabisang pagpupulong?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
5. Ano-ano ang nilalaman ng katitikan o minutes ng pulong?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
6. Sino-sino ang mga bumubuo o kasapi ng isang pulong?

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
39 | P a h i n a

7. Bakit mahalagang pag-aralan ang pagsulat ng katitikan o minutes?
Ipaliwanag._______________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
GAWAIN 3: GAWIN MO
Maghanap ng mga halimbawa ng katitikan o minutes ng pulong. Pansinin ang kanilang

pagkakaiba at pagkakatulad.
1. Pulong ng Parent Teacher Association

2. Pulong ng Sangguniang Baranggay
3. Pulong ng mga guro sa inyong dibisyon
4. Pulong ng mga kababaihan/ kalalakihan/ katandaan sa inyong baranggay
GAWAIN 4: itanghal mo!PAGSUSURING
Panuto: Magtanghal ng isang Mock- Meeting kung saan ay may tatayo bilang Pangulo,
Kalihim at mga Miyembro. Isagawa ang mga nangyayari sa isang pulong. Matapos nito
ay sumulat ng isang halimbawang katitikan ng pulong. Ipakita ang paraan/ proseso
kung paano ito nagsimula at nagtapos.
C.UNAWAIN NATIN
.
GAWAIN 5: pagninilay
Sagutin ang mga pahayag na naglalaman ng mga kaalaman na natutuhan sa modyul

na ito.
Natutuhan ko sa araling ito na

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
40 | P a h iko
Nalaman n ana
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Nais ko pang matutuhan ang mga kasanayan na

D.SUBUKIN NATIN
Atin nang alamin kung may natutuhan ka sa Aralin 4. Atin nang gawin ang
inaasahang pagganap para sa araling ito. Ang Pag-oorganisa at Pagsulat ng
Katitikan ng Pulong .
Pamantayan sa Pagganap: Nakasusulat ng mga iba’t ibang sulating teknikal tulad ng
katitikan ng pulong
Pamantayan sa Pagsulat ng Katitikan o Minutes ng Pulong
4 3 2 1
KRAYTIRYA Napakahusay Mahusay Katamtaman Nangangailangan
pa ng kaalaman
1. Nilalaman
2. Pagkakabuo ng
nilalaman
3. Paggamit ng wika
(salitang gamit)
4. Mekaniks (Bantas,
palugit, gamit ng
malaking titik, at
iba pa.)
5. Kalinisan at
kaagapan
(cleanliness &
punctuality)
KABUUAN
Mahusay! Matagumpay mong natapos ang mga aralin. Ang Pag-oorganisa at

Pagsulat ng Katitikan ng Pulong . Sa iyong gagawing pag-aaral sa susunod na modyul,
malalaman mo kung ano ang Leaflets/ flyers. Sa pagpapatuloy mo sa susunod na
41 | P a h i n a

aralin, inaasahan ko na natuto ka sa ating pinag-aralan . Ang lahat ng natutuhan mo rito
ay maaari mong magamit sa susunod na aralin.
Aralin 5
Paksa: Flyers / Leaflets
Panimula:
Mahalagang maipabatid sa nakararaming tao ang mga mahahalagang
kaganapan sa ating paligid. Malaki ang maitutulong nito para sa mas ganap pa
na kabatiran o kaalaman ng mga tao. Sabi nga, daig nang may alam ang wala.
Nakatutulong nang lubusan ang telebisyon, radyo, dyaryo at internet sa
pagpapakalat ng impormasyon. Dagdag pa rito ay may isa pang natatanging
babasahin na maaaring makatulong sa pamamahagi ng impormasyon. Ito ay
kilala sa tawag na flyers o leaflets para sa iilan. Madalas ipamigay sa mall,
simbahan, parke at maging sa paaralan.
Tunghayan natin sa araling ito, ano nga ba ang tulong nito sa ating pang-
araw-araw na pamumuhay?

sulating teknikal-bokasyunal
2. Naililista ang mga katawagang teknikal kaugnay ng piniling anyo
3. Nakasusulat ng sulating batay sa maingat, wasto, at angkop na paggamit ng
wika
4. Naisasaalang-alang ang etika sa binubuong tenikal-bokasyunal na sulatin
5. Naipapaliwanag nang pasalita sa paraang sistematiko at malinaw ang piniling
anyo sa pamamagitan ng paggamit ng angkop na mga termino
6. Nakasusulat at nakapagdedesinyo ng flyers o leaflets.
42 | P a h i n a

ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
Sagutin:
1. Saan mo ito madalas makita? _____________________________________

_____________________________________________________________
2. Saan ba ito ginagamit?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. Paano ba ito nakatutulong sa mga gumagamit nito?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
B. LINANGIN NATIN
Unawain at basahin ang mga impormasyong tungkol ditto.
Flyers / Leaflets
Ang flyers o leaflets ay tumutukoy sa mga pahina ng mga makukulay na
papel upang maipakilala ang ilang produkto o kaganapan.
43 | P a h i n a

Nahahati ito sa dalawang kategorya o layunin: Una, ito ay ginawa upang
magbenta ng mga produkto, mailimbag ang ilang mga impormasyon sa
pagpapakilala ng negosyo, produkto, paaralan, serbisyo, restaurant at iba pa.
Ikalawa, nagsisilbi rin itong obligasyon ng publisidad, magbigay ng impormasyon
sa publiko tulad ng pag-iingat sa bagyo, lindol, baha, sakit, publisidad at
donasyon ng dugo ng ibang tao.
Ang flyers/ leaflets ay ginawa upang palawakin ang impluwensiya ng
isang papel o materyal upang magpabatid ng mga kaganapan o pangyayari tulad
ng piyesta, konsiyerto, laban ng banda, mall tour ng artista, at iba pa.
Ang flyer ay tinatawag ding leaflet o handbill. Ang flyer ay isang piraso
ng papel na may sukat na 8 ½" x 11" (A4). Ito ay isang mainam na pag-advertise
o pagpapakilala lalo na kung maliit lamang ang sakop ng negosyo. Ito rin ay
pinakamurang pamamaraan upang maabot at maipakilala ang produkto sa
maraming tao.
Gamit ng Flyers
1. Ipabatid ang kaganapan tulad ng konsiyerto o pagbubukas ng bagong kainan.
2. Impormasyon sa produkto tulad ng gadgets, aklat, gamot, pabango at mga info

ads.
3. Mga kinalalagyan ng fact sheet ng mga kaganapan sa seminar, palihan at
meeting.
Gamitin ang datos na katatapos pag-aralan at sagutan ang mga ideya na nakalakip
dito gamit ang story map tsart.
GaWaiN 1: SAGUTIN MO
1. Ano ang flyers o leaflets?

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
2. Ano-ano ang iba’t ibang kategorya o uri ng flyers o leaflets?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
44 | P a h i n a

3. Ano ang dapat isakatuparan sa pagbuo ng flyers o leaflets? Ipaliwanag.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
4. Saan ginagamit ang mga flyers?

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
5. Ang ang maitutulong ng leaflets/ flyers ng iyong produkto/ negosyo?

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
GAWAIN 2:NAPANO KA?
PAANO bumuo ng isang leaflets/ flyers?

(Isulat ang proseso ng paggawa nito. Ipakikita sa klase.)
45 | P a h i n a

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
GAWAIN 3: PAGSULAT
Bumuo ng isang kapana-panabik at kahika-hikayat na flyers/ leaflets ng iyong

ibebenta/ipakikilalang produkto.
1. Flyers/ leaflets ng produktong pampaganda

2. Flyers/ leaflets ng produktong pangkusina
3. Flyers/ Leaflets ng pagkain
4. Flyers/ leaflets ng gadgets
5. Flyers/ leaflets ng house and lot
C.UNAWAIN NATIN
.
SINTESIS
Sagutin mo ang K-W –L tsart na naglalaman ng mga kaalaman na natutuhan mo sa modyul

na ito. Iugnay mona ngayon ang naunawan sa aralin na ito. Simulan mo na.
Nalaman ko sa aralin na ito sa araling ito ____________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Nais ko pang malaman ang tungkol sa ______________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Natutuhan ko at naunawaan ang aralin tungkol sa ______________________________
______________________________________________________________________
____________________________________________________
46 | P a h i n a

D.SUBUKIN NATIN
Sa bahaging ito, susubukin mo na ang iyong mga natutuhan, gawin mo ang
hamon sa pamamagitan ng pagtugon sa susunod na gawain.
Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng isang leaflets o flyers
tungkol sa sumusunod na paksa:
1. Flyers/ leaflets ng produktong pampaganda

2. Flyers/ leaflets ng produktong pangkusina
3. Flyers/ Leaflets ng pagkain
4. Flyers/ leaflets ng gadgets
5. Flyers/ leaflets ng house and lot
Pamantayan sa Pagsulat at Pagdesinyo ng Leaflets o flyers
Kraytirya 4 3 2 1
1.Angkop sa tema o
paksa ang mga imahe
2.Ang nilalaman ay
naayon sa tema
3.Gumamit ng mga
salitang nakahihikayat
at nakawiwili
4.Maayos ang kabuuan
5.Mahusay ang
pagkakuha ng larawan
at maayos ang layout.
Matagumpay mong natapos ang mga aralin 6- ang Leaflets o Flyers. Sa iyong
gagawing pag-aaral sa susunod na modyul, malalaman mo kung ano ang iba’t ibang
Promo Materials. Sa pagpapatuloy mo sa susunod na aralin, inaasahan ko na
nasiyahan ka sa ating pinag-aralan . Ang lahat na natutuhan mo rito ay maaari mong
magamit sa susunod na aralin.
47 | P a h i n a

Aralin 6
Paksa: Promo Materials
Panimula:
Ang "pamamahala sa pamilihan" ay ang pagplano at pagpapalakad ng
isang proyektong pamprodukto o serbisyo upang tumugon sa mga hinihingi
(demands) at pangangailangan (needs) ng isang pamilihan. Ginagamitan ito ng
mga estratehiya, batas at gabay na tumutulong sa pagpapaunlad ng isang
negosyo.
May apat itong konsepto: Ang Proyektong Pamprodukto at Serbisyo,

Hinihingi (Demands), Pangangailangan (Needs) at Merkado.
Upang ganap na magkaroon ng kaalaman patungkol sa sistema ng

pamilihan, dapat ay alam natin ang iba’t ibang kagamitan na makatutulong sa
atin sa pagpapakilala sa ating produkto.
Matutunghayan sa araling ito ang iba’t ibang kagamitan na makatutulong

sa ating pagnenegosyo, paraan kung paano magnegosyo, mga dapat isaalang-
alang at marami pang iba.

sulating teknikalbokasyunal
wika
48 | P a h i n a

6. Nakapagsusulat ng promo materials para sa ipakikilalang produkto.
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
Panonood ng komeryal/ infomercial ads
Pokus na tanong:
1. Bakit mahalaga ang advertisement/ komersyal sa isang produkto?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2. Ano ang naitutulong nito para sa bilis ng pagkonsumo ng mamimili?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. Ano-ano ang mga patok na komersyal na tumatak sa inyong isipan?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
49 | P a h i n a

B. LINANGIN NATIN
Unawain at Basahin ang teksto
Ang pamimili (Ingles: marketing) ay tumutukoy sa pagbebenta o

pagpapalitan ng mga produkto, serbisyo at/o salapi sa loob ng isang pamilihan.
Malaki ang impluwensiya nito sa pagpapalago at pagpapalakad ng
isang negosyo.
Ang "pamamahala sa pamilihan" ay ang pagplano at pagpapalakad ng

isang proyektong pamprodukto o serbisyo upang tumugon sa mga hinihingi
(demands) at pangangailangan (needs) ng isang pamilihan. Ginagamitan ito ng
mga estratehiya, batas at gabay na tumutulong sa pagpapaunlad ng isang
negosyo.
May apat itong konseptong natatangi. Ito ang "Proyektong Pamprodukto

at Serbisyo", "Hinihingi (Demands)", "Pangangailangan (Needs)" at "Merkado".
1. Proyektong pamprodukto at serbisyo

Tiyak na namamahagi ng produkto at/o serbisyo ang isang negosyo
kapalit ng pera. Sa pamamahagi ng mga produkto at serbisyo, dapat bigyan
nang pansin ng isang negosyante o manedyer ang apat na "P" sa marketing.
Nariyan ang:
1. Produkto (Product)
2. Presyo (Price)
3. Pagmamahagi (Distribution/Placement)
4. Pagpapalaganap (Promotion)
2. Ang Merkado o Market - ay isang grupo ng mga mamimili na hindi

nagkakaiba ang mga ninanais at pangangailangan na napapaloob sa isang
natatanging lugar.
Naiiba ang merkado na "mga babae sa Pilipinas" at "mga babae sa Tsina"
dahil may malaking pagkakaiba sa pangangailangan nila. Ang market ng
sabon na "Safeguard" ay naiiba sa merkado ng "Likas Papaya" dahil ang
"Safeguard" ay tumutugon sa kabuuang pangangailangan ng pamilya laban
sa germs na dulot ng hindi paggamit ng sabon sa pagligo man o paghugas ng
kamay. Ang "Likas Papaya" naman ay tumutugon sa pangangailangan ng
mga babaeng ninanais na pumuti ang kanilang kutis mula ulo hanggang paa.
Makikita nating pareho silang sabon na may kakayahang tumanggal ng libag
50 | P a h i n a

sa katawan,ngunit may kanya-kanya silang merkado o market na binibigyan
ng pansin.
3. Ang pangangailangan (Needs) ay mga produkto o/at serbisyong hinahangad

ng mga tao sa isang market.
4. Ang hinihingi (Demands) ay ang mga hinahangad na produkto o/at serbisyo

na kayang gastusan ng mga tao sa isang market.
Kung titingnan ang kahulugan ng Needs at Demands,halos hindi nagkakalayo

ang dalawa. Tanging ang pariralang "kayang gastusan" ang siyang magpapaliwanag sa
kaibahan ng dalawa. Ito ay dahil sa ang Needs ng mga tao ay posibleng hindi kayang
gastusan ng mga tao at ang mga hinihingi sa makalawa'y kinakailangan ng mga tao at
nais nilang paggastusan ng kanilang mga salapi. Kinakailangan ng bawat pamilyang
Pilipino ang isang "malinis na palikuran",ngunit masgugustuhin pa ng mga pamilya na
makapagkarga sa kanilang mga teleponong selular.
May mga rason kung bakit ganoon na lamang ang desisyon ng mga pamilya ukol
sa paggastos. Maaaring hindi nila kakayanang gumasta ng malaking halaga para sa
isang malinis na palikuran ngunit nagagawa nilang gumasta ng pamiso-miso para sa
kanilang mga pang-araw-araw na mga "text message"
Mga pilosopiyang pangkalakalan sa pamilihan
May iba-ibang pilosopiya o konseptong pangkalakalan na sinusundan ang bawat

negosyo sa pamilihan. Sa isang kompanyang namamahagi ng maraming
produkto,serbisyo o tatak (brand), maaari silang magkaroon ng magkakaibang
pilosopiya sa bawat isa. Maaaring magkaiba ang market na tinutugunan ng bawat
produkto, serbisyo o tatak. Narito ang mga sikat na konseptong ginagamit ng mga
kompanya sa mundo.
1. Konseptong pamprodukto
Ang prinsipyo ng Konseptong Pamprodukto ay umiikot sa produktong binebenta

ng isang kompanya. Binibigyang diin ang gamit at kalidad ng produkto dahil
pinaniniwalaan ng konseptong ito na binibili ng mamimili ang isang produkto ayon sa
tibay,bilis ng paggamit at mga katangian ng produkto
2. Konsepto sa pagbebenta
Ang dami at bilis ng pagbenta ang tinututukan ng konseptong ito. Ang

pangunahing layunin nito ay maparami ang benta(sales) ng produkto sa likod ng hindi
magandang kalidad at mababang presyo. Naniniwala ang konseptong ito na kahit maliit
51 | P a h i n a

ang kita sa bawat piraso ng produkto,tataas ang kita kung maramihan ang mabebenta.
Malaki ang binabayad sa mga sales force ng isang kompanyang naniniwala sa
konseptong ito dahil dito nakasalalay ang pagtaas ng kanilang kita. Isang magandang
halimbawa ang produktong kwaderno sa konseptong ito. Hindi na kailangan ng mga
kompanya ng papel ang magpatalastas ng kanilang mga tatak sa telebisyon o sa radio
dahil ang presensiya ng kanilang mga tatak sa pamilihan ay magdudulot ng mataas na
benta.
3. Konseptong pamproduksiyon
Ang teknikal at proseso ng paggawa ng isang produkto ang binibigyang diin ng

Konseptong Pamproduksiyon. Naniniwala ang pilosopiyang ito na kung masmura ang
halaga ng paggawa sa isang produkto,masmalaki ang kita ng kompanya. Ang
simplengformula ng kita o profit ay :
KITA = PRESYO NG PAGBENTA - HALAGA NG PAGGAWA
Kung ibababa ng kompanya ang halaga ng paggawa sa isang produkto nang

hindi ginagala ang presyo ng pagbenta,tataas ang kita. Napapaloob din sa konseptong
pamproduksiyon ang tinatawag na Economies of Scale (EOS) o "mga ekonomiya ng
sukatan". Ayon sa EOS, kung mas madalas na ang paggawa sa isang produkto at
maramihan ang paggawa dito, bumababa ang halaga nito upang mabuo. Kung hindi
ibababa ang presyo ng pagbenta sa produkto siguradong madaragdagan ang kita ng
kompanya sa pagbenta
4. Konsepto ng pagmamarket
Ito ang pangunahing pilosopiya sa negosyo na ginagamitan ng mga paniniwala

at mga konsepto sa marketing. Pinahahalagahan ng konseptong ito ang market o mga
mamimili. Ang mga desisyon sa produkto o serbisyo ay napapalibot sa mga
pangangailangan at hinihingi ng market. Binibigyan diin din ng konseptong ito ang apat
na "P" ng Pagmamarket na tinatawag nating Produkto, Presyo, Pamamahagi at
Pagpapalaganap.
5. Konsepto ng pagmamarket: panlipunan
Ang konseptong ito ay hango sa Konsepto ng Marketing. Ngunit binibigyan ng

diin ng konseptong ito ang kapakanan ng lipunan. Binibigyan ng pansin ang kapakanan
ng lipunan bago mabuo at ibenta ang mga produkto at serbisyo. Pumapasok din sa
konseptong ito ang tinatawag nating Pamamahala ng Kapaligiran (o Environmental
Management) sa larangan ng Pagnenegosyo. Isang halimbawa dito ang paglabas ng
mga unleaded o walang tinggang gasolina sa pamilihan. Hindi maganda ang naidudulot
ng paglaganap ng mga sasakyang gumagamit ng diesel at gasolina sa lipunan dahil
52 | P a h i n a

ang mono-oksidong karbon na ibinubuga ay unti-unting sumisira sa Saping Osona ng
daigdig na siyang sumasangga sa atin laban sa mga sinag na ultra-biyoleta ng araW.
Mga punto ng estratehiya sa pamamahala na pangmerkado
Pananaliksik na pangmerkado
Ang layunin ng Pananaliksik na Pangmerkado o "Pagsasaliksik sa Market" ay

alamin ang mga pangangailangan, kaugalian, paraan ng pamimili at paniniwala ng
isang market. Ginagamit din ito sa pagtuklas ng mga bagong market sa isang lugar.
Kadalasang ginagamit ang pagtatanong, pakikipanayam, at diskusyong panggrupo sa
Pananaliksik na Pampamilihan.
Sa pagtatanong na pampamilihan, ginagamit din ang dalawang pangunahing

pamamaraan ng pagkalap ng impormasyon. Ito ay ang mga pamamaraang
kuwantitatibo at kuwalitatibo.
Ang paraang kuwantitatibo ay ginagamit sa mga impormasyong nabibilang tulad

ng edad, kasarian at ginagamit na tatak. Inaalam natin kung ilang porsyento ang lalaki
at babae na bumubuo sa mga naservey,kung ilang porsyento ang matanda,binata o
dalaga. Maaari rin malaman sa paraang ito kung ilan ang mga lalake na gumagamit ng
Tatak A laban sa mga lalakeng gumagamit ng Tatak B. Limitado ang mga maaaring
makuhang impormasyon sa Paraang Kuwantitatibo dahil hindi nito kayang alamin ang
ugali, pagkilos at pag-iisip ng mga tinatanong.
Ang Paraang Kuwalitatibo ay ginagamit upang malaman ang saloobin ng isang

market. Sa tulong ng Paraang Kuwalitatibo, maaari nating malaman kung ano ang
kadalasang dahilan ng market kung bakit Tatak A at hindi Tatak B ang kanilang binibili
at ginagamit. Nalalaman din natin ang paraan ng mga mamimili sa paggastos ng
kanilang mga salapi, ang kanilang pang-araw-araw na buhay at ang nakikitang nilang
imahe sa mga kilalang Tatak ng mga produkto o serbisyo.
Ginagamit din sa pananaliksik na pampalihan ang mga interbyu upang mas

makilala ng mga marketer ang kanilang mga mamimili. Dito isa-isang sinasagot ng
iniinterbyu (mamimili) ang mga tanong ng interbyuwer o tagapanayam (marketer o
nagtatanong). Kung kaya maspersonal ang dating ng mga impormasyon. Hindi ito
madalas nagagamit ng mga marketers dahil may pagkamahal ang gastusin para
maisagawa ang mga interbyus. Liban dito ay ang oras na dapat ibigay ng interbyu para
sa mga kinakapanayam.
Ang diskusyong panggrupo ay tulad nang sa Interbyu ngunit imbes na isa,mga

lima pataas ang kasapi sa mga interbyuwees. Ang paraang ito ay magbibigay sa
53 | P a h i n a

marketer ng mga sagot na karaniwansa buong grupo kung kaya't masmainam ang
paggamit ng Diskusyon Panggrupo kaysa sa pag-iinterbyu.
Ang mga nakalap na impormasyon sa mga surveys at interviews ay maaaring

gawan ng mga trends o gabay ukol sa market. Ginagamitan ito ng pamamaraan sa
estadistika o mga Statistical Tools upang magamit ng isang marketer. Sa simpleng
statistika, ginagamit ang mapaglarawang estadistika. Sa maspinalawak na pananaliksik
at estadistika ginagamit ang imperensiyang estadistiko.
Segmentasyon ng merkado at puntiryang merkado
Ang segmentasyon ng merkado o paghahati sa market ay ginagawa ng mga

marketer upang malaman nang husto ang tutugmang target market para sa kanilang
produkto o serbisyo.
Ginagamit din ang stratehiyang ito upang malaman ang mga market segment o
parte ng market na hindi pa natutustusan ng angkop na produktong kanilang hinihingi.
Halimbawa, ang "Young's Gel" na isang sikat na pamada ay isa sa nagpauso sa
pagbebenta ng tingi sa nasabing produkto. Nang malaman nilang mabigat para sa mga
kabataang lalaki ang bumili ng isang buong bote ng gel, nagawa nilang bigyan sila ng
pagkakataon na makapag-ayos ng kanilang buhok na sumusunod sa uso at modernong
fashion.
Tulad din ng produktong feminine wash(Lactacid,PH Care), nalaman ng mga

kompanya na ang imahe ng feminine wash sa mga kababaihang Pilipino ay gamot at
hindi pang-araw-araw. Sinubukan ng mga naturang produkto na ipatalastas ang
feminine wash bilang isang paraan ng paglilinis sa katawan ng isang babae na walang
kaibahan sa paggamit ng shampoo sa buhok. Nagdulot ito ng malawakang paggamit ng
mga kababaihan sa feminine wash bilang isang pangangailangan upang maging malinis
sa katawan.
Maraming pamamaraan ang ginagamit upang mahati ang isang market sa iba't-
ibang mga segment. Madalas gamitin ang Demograpiko, Heograpiko, Sikograpiko, at
Sosyo-kultural na segmentasyon.
1. Demograpiya - Tinutukoy ang isang puntiryang merkado ayon sa kanilang

kasarian, edad, halaga ng suweldo, edukasyon at trabaho.
2. Heograpiya- Dito naaayon ang target market sa kanilang lugar o lokasyon, klima
ng lokasyon at kalakihan ng lugar.
3. Sikolohiya - Tinutukoy din ang target market ayon sa kanilang pag-iisip at
kaugalian. Maaaring ayon sa kanilang mga pangangailangan, personalidad at
kabuhayan(lifestyle).
54 | P a h i n a

4. Sosyo-kulturaL- Sa larangan ng Sosyo-kulturang segmentasyon, inaalam ng
mga marketer ang kabansaan, relihiyon at klaseng panlipunan.
Gamitin ang mga impormasyon o detalye sa katatapos na pinag-aralan at

sagutin ang mga ideya na nakalakip dito.
GaWaiN 1:pagsusuri
1. Ano ang ibig sabihin ng pamimili? ng pamilihan?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2. Ano-ano ang mga konseptong dapat tandaan sa pamimili?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. Bakit kailangang gumamit ng estratehiya sa pagbebenta sa pamilihan?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
GaWaiN 2: FIELD REPORTER
Magtanong at makipanayam sa mga kilalang negosyante sa inyong lugar tungkol sa

mga pamamaraankung bakit nagtatagal ang kanilang negosyo. (Ihanda ang inyong mga
tanong at magkaroon ng dokumentasyon)
__________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________
Ano ang pagkakaiba ng Demand sa Necessities/Needs?
55 | P a h i n a
Filipino sa Piling Larangan (TechVoc) Needs/

Demands
Necessities
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
GAWAIN 3: isulat mo!
Sumulat ng isang info ads tungkol sa nakalap na impormasyon sa pakikipanayam/

interbyu. Ipakita sa klase.
C. UNAWAIN NATIN
.
SINTESIS
Kumpletuhin ang parirala.
Nalaman ko na... Naramdaman ko na...
56 | P a h i n a

D.SUBUKIN NATIN
Nananabik ka na bang isagawa ang inaasahang pagganap para sa Aralin 7
Promo Materials . Sa bahaging ito, susubukin mo na ang iyong mga natutuhan,
gawin mo ang hamon sa pamamagitan ng pagtugon sa susunod na gawain
Pamantayan sa Pagganap: ang mga mag-aaral ay nakasusulat at nakabubuo ng

info ads (information advertisement) tungkol sa kanilang nasaliksik na negosyo.
Maaari itong flyers/ flyleafs/ leaflets/ brochure o nasa pormang video
Pamantayan sa Pagsasagawa ng Infoads (flyleafs/ leaflets/ brochure/ movie

clip)
Kraytirya 5 4 3 2 1
1.Nilalaman 55%
.Iskrip/istorya/ – 20%,
Malikhain – 10%,
Angkop sa tema- 15%
Orihinal – 10%
2.Kahusayang teknikal 35
%
Sinematograpiya – 15%,
Sining pang-akit sa madla
– 10%
Kalidad ng MTV/ tunog –
10% )
3.Hikayat sa madla
(Impact) – 10%
Kabuuan 100%
Binabati kita at matagumpay mong natapos ang mga aralin 7.Promo Materials.
Sa iyong gagawing pag-aaral sa susunod na modyul, malalaman mo kung ano ang
______________________________________. Sa pagpapatuloy mo sa susunod na
aralin, inaasahan ko na nasiyahan ka sa ating pinag-aralan . Ang lahat na natutuhan mo
rito ay maaari mong magamit sa susunod na aralin.
57 | P a h i n a

Aralin 7
Paksa: Deskripsyon ng Produkto
Panimula:
Ang pinakamahalagang bahagi ng proseso sa ekonomiya ay ang tinatawag na
produksyon. Dito nililikha ang mga bagay o produktong kailangan ng mga
mamamayan.Upang umikot ang ekonomiya kinakailangan nito ang pagpapalitan o
distribusyon at ang pagkonsumo. Batay rito, di- maikakailang isang sistema ng patuloy
na produksyon, palitan at pagkonsumo ng mga kalakal at serbisyo ang ekonomiya.
Ang produkto ay tumutukoy sa mga hilaw na materyales na kinakailangan ng

bawat tao. Ang produksyon ay tumutukoy sa paglikha ng mga bagay o serbisyo na
matugunan ang pangangailangan at kagustuhan ng mga tao. Nangangailangan ng mga
kagamitan at material anumang paggawa ng isang bagay o kalakal upang magkaroon
ng produksyon. At ang pinakamahalagang sangkap nang produksyon ay ang produkto.
Ang produksyon ay tumutukoy sa paglikha ng mga bagay o serbisyo upang

matugunan ang pangangailangan ng mga tao. Nangangailangan ng mga materyal at
kagamitan ang anumang paggawa ng isang bagay o kalakal upang magkaroon ng
produksyon.
Ang produksyon ang pinakamahalagang bahagi ng proseso sa ekonomiya. Dito

nililikha ang mga bagay o produktong kailangan ng mga mamamamyan. Kailangan din
sa pag-ikot ng ekonomiya ang pagpapalitan o distribusyon at ang pagkonsumao. Batay
58 | P a h i n a

rito, masasabing isang sistema ng patuloy na produksyon, palitan, at pagkonsumo ng
mga kalakal at serbisyo ang ekonomiya.
1. Naiisa-isa ang mga katawagang teknikal kaugnay ng piniling anyo

2. Nakasusulat ng sulating batay sa maingat, masining, wasto at angkop na
paggamit ng wika
5. Nakasusulat ng deskripsyon ng ipinakikilalang produkto.
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
Bigyang kahulugan ang salitang kwantidad at kalidad sa pagnenegsyo.
KWANTIDAD KALIDAD
B. LINANGIN NATIN
Ang iyong Negosyo
Kung hindi mo pa nagagawa sa iyong pangkalahatang pangnegosyong plano, maiging

malinaw na sabihin kung sino ka, kung ano ang iyong negosyo, kung ano ang mga
59 | P a h i n a

layunin ng iyong negosyo, at ano ang nagbigay-sigla sa iyo na magsimulang
magnegosyo, bumili o palaguin ang negosyo. Halimbawa:
 Isama ang pangalan ng kompanya, tirahan, numero ng telepono, at mga

pangalan ng may-ari/kasosyo.
 Sabihin ang kinabukasan ng negosyo, at isalaysay ang pakay (dapat ihanay ito
sa iyong target na pamilihan)
 Sabihin ang mga mahalagang buod at layunin ng iyong negosyo at may-ari nito.
Benepisyo ng Kalidad sa Negosyo
 Kasaganaan — Sasagana ang iyong negosyo kung maraming kostumer ang

tatangkilik sa iyo.
 ♦ Kayamanan — Darami ang yaman mo kung masagana ang iyong negosyo.
 ♦ Kasikatan — Makikilala hindi lang ang iyong produkto at serbisyo kundi pati rin
ikaw.
 ♦ Kaginhawahan — Giginhawa hindi lang ang buhay mo at ng iyong pamilya
kundi pati rin ang mga manggagawa mo.
 ♦ Katatagan — Magiging matatag ang kompanya mo sa anumang pagsubok
dahil alam mong de-kalidad ang iyong serbisyo. Mangingibabaw ka pa rin sa
anumang krisis o kompetisyon.
Ilarawan ang Produkto o Serbisyo
Naitanong mo na ba minsan ang iyong sarili kung bakit kakaiba ang iyong
produkto at serbisyo kung ikukumpara sa ibang modelo sa pamilihan? Kinakailangang
maipakilala na unique ang produkto o serbisyo dahil nasasakop ito ng malaking
lokasyon na tama lang para sa kompetisyon. Importanteng gamitin ang mga numero
upang maging makatotohanan ang pagpapakita na ang negosyo ay kumikita.
IBA’T IBANG ANYO NG PRODUKSYON
1. Elementary Utility. Ito ang anyo ng produksyon na hindi na kailangan pang dumaan
sa kahit anong prosesong gawa ng tao. Isa itong produkto na maaari na agad
pakinabangan ng tao tulad ng prutas at gulay. Tinatawag din itong natural utility.
2. Form Utility. Ito naman ang mga hilaw na sangkap, mga bagay na nagmula sa
natural utility subalit hindi sapat ang kaligayahang naidudulot sa tao kung kaya
kailangang sum,ailalin sa isang proseso upang mabago ang anyo. Halimbawa nito ang
60 | P a h i n a

trosong nagiging kasangkapan, papel at iba pa; at ang mga butil ng palay na
ginagawang arina. Makikita ang pagbabago ng mga hilaw na sangkap na ito sa anyo o
hugis ng isang materyal upang magkaroon ng dagdag na pakinabang.
3. Time Utility. Ito ang mga produktong ginagawa sa angkop na pamahon. Isang
halimbawa nito ang pagtitinda ng mga napapanahong pagkain tulad ng halu-halo.
Karaniwan nang itinitinda ito kung tag-init samantalang karaniwan nang mabili ang
maiinit na pagkain tulad ng lugaw kung tag-ulan. Mayroon din namang mga produkto na
maaaring itago muna at ipagbili na lamang kung napapanahon na ito. Halimbawa nito
ang damit tulad ng kapote at jacket.
4. Service Utility. Ito ang anyo ng produksyon na maaari lamang ipagkaloob ng tao.
Binabayarang serbisyo ng isang tao ang service utility upang matugunan ang kanyang
mga pangangailangan. Halimbawa nito ang serbisyo ng abogado, gwardya, doktor,
drayber at iba pa.
5. Possesion or Ownership Utility. Ito naman ang anyo ng produksyon kung saan
hindi na kailangan pang baguhin ang isang produkto subalit kailangang ipagbili sa isang
taong higit na nakikinabang. Halimbawa nito ang mga alahas.
6. Place Utility. May mga produktong tumataas ang kapinabangan pati na rin ang
halaga kapag ito ay inililipat nga lugar o pook. Ang bigas na gawa sa Gitnang Luzon
kapag dinala sa Maynila ay tataas ang halaga. Ang mga prutas sa Davao ay lalong
tataas ang utility kapag iniluwas sa Japan.
MGA SALIK NG PRODUKSYON

May apat na salik sa pagbuo ng isang produkto. Hindi mabubuo ang isang
produkto kung mawawala ang alinman sa mga salik na ito. Kabilang sa mga salik na ito
ang lupa, lakas-paggawa, puhunan o kapital at kakayahan ng entreprenyur.
Lupa Bilang Salik ng Produksyon

Sumasaklaw ang lupa sa lahat ng orihinal at hindi mapapalitang yaman ng
kalikasan. Halimbawa nito ang matatabang lupang pinagtatamnan, ang mga lupang
pastulan, lupa sa lungsod at iba pa. Nadaragdagan ang kapakinabangan ng lupa
habang nalilinang ito.
Maaaring gamitin ang lupa sa iba’t ibang pamamaraan tulad ng pagsasaka,
pabahay, pagtatayuan ng mga tanggapan, pagawaan at iba pa. Walang hanggan ang
maaaring gamit ng lupa. Ang kapakinabangan ng lupa sa may-ari nito ay nagtatakda ng
kita na tinatawag na upa.
61 | P a h i n a

Lakas-Paggawa Bilang Salik ng Produksyon
Ang lakas-paggawa ng pinakamahalagang salik ng produksyon. Maituturing na
lakas-paggawa ng lakas-tao na ginagamit sa paglikha o paggawa ng kapaki-
pakinabang na bagay. Ang kalikasan ang nagbibigay ng mga hilaw na sangkap o likas
na yaman ngunit nakasalalay sa kamay ng tao ang paglinang nito upang maging
kapaki-pakinabang ito.
Sasalik na ito umiiral ang kontribusyon ng lakas ng tao upang mabuo ang isang
produkto. Hindi sapat na may mga hilaw na sangkap upang makabuo ng isang produkto
sapagkat kailangan pang dumaan sa isang proseso ang mga hilaw na sangkap upang
mapakinabangan ng tao ayon sa kanyang nais. Dito pumapasok ang lakas-paggwa. Sa
pamamagitan ng pag-iisip at talento ng tao, nabubuo ang isang produkto. Hindi lamang
nangangahulugan ng pisikal na paggawa ang lakas-paggawa. Matatawag ding lakas-
paggawa ang pag-iisip ng tao.
Ang Kapital o Puhunan Bilang Salik ng Produksyon

Ano ang maaring mangyari sa produksyon at pangangalakal kung walang
kapital? Marahil, ang mga pangunahing pangangailangan lamang ang magagawadahil
walang mamumuhunan sa produksyon ng kagamitan, mga pampaginhawa sa buhay at
bagong teknolohiya.
Kahalagahan ng Kapital
May malaking bahagi sa produksyon ang puhunan. Magiging kapaki-pakinabang

lamang ang lupa kung gagamitan ng puhunan. Mahalaga rin sa paggawa ang puhunan
upang matugunan ang pangangailangan. Nagiging maunlad ang industriyang
pinaglalaanan ng malaking puhunan.
Ang Kakayahang Entreprenyur Bilang Salik ng Produksyon.
Isang entreprenyur ang nagtatatag ng negosyong makapagbibigay ng malaking

kapakinabangan sa mga mamamayan. Siya ang nasa likod na produksyon. Sa kanyang
matalinong pagpapatakbo nakasalalay ang paglago ng isang negosyo. Siya ay
tinaguriang tagapamahala, superbisor, innovator, at risk bearer sa produksyon.
GaWaiN 1: hanapin mo ako!
62 | P a h i n a

Hanapin ang mga salitang may kaugnayan sa paksang tinalakay at bigyan ito ng
kahulugan.
A D V E R T I S I N G
R A M P F I G A G B L
E M A R G P A L I H O
T A U O H M N E S I O
Y D I D J N S S A E P
U A E U K B E P R S E
I D S K I D T R A S F
O I G T L J O O C E M
P S K O S T U M E R V
A I A P A H P O U B I
S L N L Q F R T Y I C
C B D K R P T I H S S
V U A U T K U O F Y X
B P K J N N I N M O T
GaWaiN 2: SURI KWENTO
Pangkatang Gawain:
( Ang mga mag-aaral ay malayang makakapagsasagawa ng iba’t ibang istratehiya sa

pagtalakay sa mga sumusunod na katanungan.)
1. Bakit kinakailangan ang magkaroon ng magandang plano sa pagtatayo ng

negosyo?
________________________________________________________________
______________________________________________________
2. Anong benepisyo ang maaaring makuha kapag may kalidad ang iyong negosyo?
________________________________________________________________
______________________________________________________
3. Ano ang mga pagsusubok na maaaring lutasin ng iyong produkto o serbisyo?
________________________________________________________________
______________________________________________________
4. Ano ang kanilang mga pangangailangan at mga inaaasahan hinggil sa produkto
o serbisyong ito?
________________________________________________________________
______________________________________________________
5. Anong mga bagay ang kanilang ginugusto?
________________________________________________________________
______________________________________________________
6. Saan nila inilalaan ang kanilang salapi?
________________________________________________________________
______________________________________________________
63 | P a h i n a

7. Sa itatayong negosyo bakit mahalagang maging maayos ang promosyon?
________________________________________________________________
______________________________________________________
GaWaiN 3: SALIKSIKIN MO!
Magsagawa ng isang panayam sa isang nagmamay-ari ng isang negosyo at alamin

kung ano-ano ang mga kahinaan at kalakasan upang maging matagumpay ang
kanilang negosyo. Isalaysay at ilahad ito sa isang payak at simpleng pagpapaliwanag.
Maglakip ng mga larawan bilang katibayan sa isinagawang panayam.
GaWaiN 4: PAGHAMBINGIN
Paghambingin ang produkto sa serbisyo. Ano ang kanilang pagkakatulad at

pagkakaiba? Gamitin ang Venn Diagram.
produkto serbisyo
GaWaiN 5: ISULAT MO!
PAGSASANAY 1:
Gumawa ng isang fliers na maaaring makapagpakilala sa iyong negosyo.

Kinakailangan na nakasaad ang mga mahahalagang impormasyon o datos na dapat
malaman ng isang kostumer tungkol sa iyong produktong ipinakikilala gayundin ang
lokasyon kung saan ito maaaring matagpuan. Gawing malikhain at kaakit-akit ang fliers
upang makatawag ng mga kostumer.
PAGSASANAY 2:
64 | P a h i n a

Gumupit ng balita o editorial cartoon sa mga pahayagan o artikulo sa mga
magazine na nagpapakita ng mga suliranin ng manggagawa sa pabrika, konstraksyon
at palengke sa ating bansa.Igawa ng isang pahinang reaksyon o puna sa iyong
nahanap na balita,editorial cartoon o artikulo.
C. UNAWAIN NATIN
.
GaWaiN 6: PAGNINILAY
PANUTO: Sagutan mo ang bawat pigura na naglalaman ng mga kaalaman na

natutuhan mo sa araling ito.
Naunawaan ko sa Naramdaman ko
araling ito na..... habang binabasa Pipiliin ko na...
ko ang aralin.....
D.Subukin Natin
Panuto: Magsagawa ng isang interbyu sa ilang mga negosyante sa inyong lugar.
Gawing lunsaran ang mga katanungan na nakasulat sa ibaba.
a.) Paano kayo nagsimulang magnegosyo?

___________________________________________________________________
b.) Ano-ano ang mga kailangan sa pagsisimula ng isang negosyo?

___________________________________________________________________
c.) Paano napalago ang negosyo?

___________________________________________________________________
d.) Ano ang inyong maipapayo sa mga gusto ring magtayo ng isang negosyo?
___________________________________________________________________

Promo Materials . Sa bahaging ito, susubukin mo na ang iyong mga natutuhan,
Pamantayan sa Pagganap: Ang mga mag-aaral ay nakasusulat at nakabubuo ng

Deskripsyon ng Produkto tungkol sa kanilang nasaliksik na itatayong negosyo.
65 | P a h i n a

Pamantayan sa Pagsasagawa ng Deskripsyon ng Produkto
Kraytirya 5 4 3 2 1
1.Nilalaman 55% .
Iskrip/istorya/ – 20%,
Malikhain – 10%,
Angkop sa tema- 15%
Orihinal – 10%
2.Kahusayang teknikal 35
%
Kuhang larawan– 15%,
Sining pang-akit sa madla
– 10%
Kalidad ng layout ng
deskripsyon at produkto –
10% )
3.Hikayat sa madla
(Impact) – 10%
Kabuuan 100%
Aralin 8
Paksa: Feasibility Study
Panimula:
Ang feasibility study ay isang pag-aanalisa na maisasakatuparan ang ideya. Ito
rin ay nakapokus sa pagsagot ng mga essensyal na katanungan tulad ng, “Tayo ba ay
magpapatuloy sa mungkahing proyekto o ideya”?Ang lahat ng aktibidad ng pag-aaral ay
direktang nakatutulong sa pagsagot ng mga katanungan.
Ang feasibility study ay maaaring magamit sa dalawang kaparaanan at
karaniwang nakapokus sa mungkahing pang negosyo pakikipagsapalaran. Tulad ng
mga magsasaka at iba pa na may ideyang pang negosyo ay nagsasagawa ng
feasibility study para malaman ang mga naisakatuparang ideya bago magpatuloy sa
ikalalago ng negosyo. Upang mapagpasyahan na rin kung ang maagang
pagnenegosyo ay hindi nakakaubos ng oras/ panahon, pera at sakit sa ulo.
Narito ang ilan sa mga dahilan kung bakit isinasagawa ang feasibility study.
 Nagbibigay pokus sa mga proyekto at alternatibong pagbabalangkas na plano.

 Pinadadali ang konsepto ng pagnenegosyo
 Matukoy ang bagong opportunidad sa pamamagitan ng proseso ng pagiimbestiga.
66 | P a h i n a

 Matukoy ang mga dahilan upang magpatuloy sa pagnenegosyo.
 Mapaganda ang posibilidad na tagumpay sa pag-alam ng mga salik na maaaring makaapekto
sa proyekto.
 Maibigay ang dekalidad na impormasyon sa pagdedesisyon.
 Magbigay ng dokumentasyon sa pagnenegosyo sa pamamagitan ng pag-iimbestiga.
 Makatulong sa seguridad ng pananalapi mula sa mga institusyong nagpapahiram at iba pang
mapagkukunan nito.
 Makatulong na makahikayat ng mga namumuhunan.

sulating teknikal bokasyunal.
2. Naililista ang mga katawagang teknikal kaugnay ng piniling anyo.
wika.
6. Nakasusulat ng feasibility study.
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
FEASIBILITY STUDY
B. LINANGIN NATIN
Ang feasibility study ay tumitingin sa posibilidad na mabuhay ang isang
business idea na may diin sa pagkilala sa mga potensyal problema at mga
67 | P a h i n a

pagtatangka upang sagutin ang isang pangunahing tanong: Magiging mabisa ba
ang isang business idea at maari mo ba itong ituloy?
Bago ka magsimula ng paggawa ng iyong business plan kailangan mong
kilalanin kung paano, kung saan, at kung kanino ka nagbabalak na magbenta ng
isang serbisyo o produkto.
Kailangan mo ring masuri ang iyong kumpetisyon at malaman kung
magkano ang pera na kailangan mo upang simulan ang iyong negosyo at
panatilihin ito tumatakbo hanggang sa ito ay itinatag.
Pumapatungkol ang feasibility study sa kung saan, paano at kung tatakbo ba
ang isang negosyo. Sila ay nagbibigay ng malalim na mga detalye tungkol sa
mga negosyo upang matukoy kung at kung paano ito ay maaaring
magtagumpay, na isang mahalagang kasangkapan para sa pagbuo ng isang
matagumpay na business plan.
Sa pinakasimpleng anyo nito, ang feasibility study ay kumakatawan sa
kahulugan ng problema o pagkakataon upang pag-aralan ito, pagsusuri ng
kasalukuyang kaparaanan ng operasyon, kahulugan ng pangangailangan,
pagsusuri ng mga maaring alternatibo, at napagkasunduang patutunguhan ng
aksyon. Dahil dito, ang mga gawain para sa paghahanda ng isang pagiging
feasibility study ay kinakailangan tutugon sa pangangailangang panlahat at
maaaring ilapat sa anumang uri ng proyekto, tulad na lamang ng software
development, paggawa ng isang acquisition, o anumang iba pang proyekto.
Anim na Bahagi ng Epektibong Feasibility Study
1. Ang Project Scope na kung saan ay ginagamit upang tukuyin ang problema sa
negosyo at/o oportunidad na maaring makamit. Ang lumang kasabihan, "Ang
problemang maayos na nakasaad ay nalutas na ng kaunti," ay napaka-tumpak. Ang
scope ay dapat na tiyak at sa punto; ang paligoy-ligoy na pagsasaad ng problema
ay walang layunin at maaari talagang lituhin ang kalahok ng proyekto. Ito rin ay
kinakailangan upang tukuyin ang mga bahagi ng negosyo na apektado ng tuwiran o
di-tuwiran.
68 | P a h i n a

2. Ang Current Analysis ay ginagamit upang tukuyin at maunawaan ang mga
kasalukuyang paraan ng pagpapatupad, tulad ng isang sistema, ng isang produkto,
at iba pa.
3. Ang mga Requirements at kung paano tinukoy ito ay depende sa object na
dapat mapansin sa proyekto. Halimbawa, kung paano tinukoy ang requirements para sa
isang produkto ay may malaking pagkakaiba sa kalahatan tulad ng mga kinakailangan
para sa isang gusali, isang tulay, o ano pa man.
4. Ang Approach ay kumakatawan sa mga pinapayong solusyon o paraan ng
aksyon upang bigyang-kasiyahan ang mga requirements. Narito, iba't-ibang mga
alternatibo ay isinasaalang-alang kasama ang isang paliwanag kung bakit ang mga
ginustong solusyon ay napili. Sa mga tuntunin ng disenyo kaugnay na proyekto,
kung saan whole rough ang mga disenyo (halimbawa, "renderings") ay binuo upang
matukoy ang posibilidad na maging epektibo.
5. Sa Evaluation ay sinusuri ang gastos at pagiging epektibo ng mga pamamaraang
napili. Ito ay nagsisimula sa isang pag-aanalisa ng ang tinantyang kabuuang halaga
ng proyekto. Bilang karagdagan sa ang inirerekumendang solusyon, ang iba pang
alternatibo ay tinatantya upang mag-alok ng isang pang-ekonomiyang
paghahambing.
Matapos na ang kabuuang halaga ng proyekto ay makalkula, maihahanda na
ang cost and evaluation summary na kinapapalooban ng mga bagay tulad ng isang
gastos / benepisyo, ang tubo,kita atbp.
6. Ang Review ay may dalawang layunin: upang patunayan ang thoroughness at
accuracy ng feasibility study, at upang gumawa ng isang desisyon sa proyekto sa
pamamagitan ng pagkuha ng impormasyon sa mga pag-aaral na may kaugnayan rin
dito..
Paggawa ng Plano sa Pagmemerkado
Ang isang maliit na negosyo ay hindi magtatagumpay hanggat ang pamamahala dito
(gaano man kasimple ito) ay nakahanda sa hinaharap. . May darating na bagong mga
oportunidad at may mga pagbabago sa kapaligiran na kinakailangan nating
bagayan.Anumang kumikita ngayon maaring di kumikita bukas. Kaya naman
kailangang magplano ng isang nagnenegosyo.
69 | P a h i n a

Ang pagpaplano ng isang negosyo ay ang pag-iisip at pagsasagawa ng mga dapat
gawin, simulan at pagbutihin ang iyong kakayanan kumita sa hinaharap. Kasama sa
pagpaplano ng isang maliit na negosyo ay ang pag forecast ng mga gastusin, mga
kakailanganin, mga produkto, benta, kita at pagdaloy ng pera o cash flows. Balikan ang
"Paano gumawa ng isang Plano ng mga Gawain o Work Plan.
May apat na rason kung bakit ang isang magnenegosyo ay kinakailangan

magplano:
1. Pinapakita ng isang plano ang kikitain ng iyong negosyo sa hinaharap;

2. Pinapakita ng isang plano kung anong parte ng iyong negosyo ang pwedeng
pagbutihin;
3. Pinapakita ng isang plano sa mga paguutangan (bangko, NGOs, organisasyong
pampinansyal at mga indibidwal) kung gaano kaganda ang kita ng isang
negosyo sa hinaharap; at
4. Pinapakita ng isang plano kung magkano ang kikitain at gagastusin ng iyong
maliit na negosyo.
Kinakailangan magplano ng isang negosyo dahil:
1. Nagiiba ang presyo at supply ng mga kinakailangan;

2. Nagiiba ang ugali sa pagbili ng mga kostumer;
3. Ang mga makina at kagamitan ay nasisira at kailangan palitan;
4. Naluluma ang mga makina at kagamitan;
5. Bagong mga kakumpetensya; at
6. Kinakailangan ng desisyon sa direksyon ng negosyong gusto mong palakihin.
Ang pagpaplano ng isang negosyo ay katulad din ng pagpaplano ng isang biyahe.

Tanungin ang iyong sarili:
1. Saan ako pupunta ngayon?

2. Saan ko gustong pumunta?
3. Ano ang gagawin ko doon?
4. Paano ko masisiguro na makararating ako doon?
5. Gaano ako katagal ang pagpunta doon?
Paano Gumawa ng Plano:
May dalawang klaseng plano na magagamit sa iyong pagnenegosyo:
1. Ang plano para sa benta at gastusin, forecast ng iyong benta at gastusin bawat
buwan. Nakasaad dito kung magkano ang kikitain sa isang buwan; at
70 | P a h i n a

2. Ang cash flow plan: Makakatulong ito sa pagsiguro na hindi mauubusan ng pera
kahit anumang oras.
a. Pag gumagawa ng mga plano:

b. Gawin itong simple, madaling gamitin at madaling abutin;
c. Piliin ang pinakaakmang panahon para sa plano;
d. Hatiin ito sa lingguhan o buwanan;
e. Gawin ang mga ito bago kinkailangan gamitin. Huwag hintayin na matapos
ang isang plano bago simulan ang susunod (paikutin ang iyong mga plano); at
f. Maghanap ng impormasyon, iwasan ang manghula lang.
Mga Hakbang sa Paggawa ng Isang Plano:
Mga hakbang sa plano ng benta at gastusin(sales and cost plan) sa iyong maliit
na negosyo:
1. Pag-forecast ng mga gastusin na hindi direkta ginagamit sa produksyon

(indirect cost) para sa isang buwan sa susunod na taon;
2. Pag-forecast ng mga gastusin para sa materyales na direktang ginagamit sa
produksyon (direct cost) para sa bawat aytem
3. Pag-forecast ng benta sa bawat buwan;
4. Pagkuwenta ng kabuaang gastusin para sa materyales na direktang
ginagamit sa produksyon
5. Buuin ng plano ng benta at gastusin.
Ang isang planong pinansiyal ay dapat naglalaman ng mga sumusunod:
1. Mga pangunahing palagay - Ang bahaging ito ay dapat makakilala ng mga

presyo ng iba’t ibang uri ng materyales, kagamitan at iba pa na iyong
gagagamitin sa pagpapatakbo ng negosyo. Ang pasahod sa iyong mga
manggagawa,mga regulasyon ng pamahalaan o mga batas na maaaring
makaapekto sa kompanya at iba pa ay dapat na makabilang dito.
2. Kabuuang halaga ng proyekto - Ito ay tumutukoy sa kabuuang halaga ng

pera na iyong kakailanganin sa pagsisimula ng iyong negosyo kabilang na ang
lisensiya o legal fees, gastos sa upa, halaga ng kagamitan at marami pang iba.
Ito ay sasalamin sa isang bagay na tinatawag na incomestatement na dapat na
maging kabilang sa iyong plano.
3. Pinanggagalingan ng pagpipinanse sa proyekto- Ang bahaging ito ay

magsasabi kung sino ang mga may-ari ng
negosyo at kung saan nagmumula ang kapital para dito. Ang perang
71 | P a h i n a

pag-uusapan mo rito ay maaaring manggaling sa ilang posibleng
pagpipilian—maaari silang manggaling sa personal na naimpok ng mga
may-ari o mula sa mga pautang. Ang mga pautang na ito ay maaari
nang manggaling sa mga bangko, mga pampinansiyal na ahensiya, ang
kumpanya kung saan nagtatrabaho ang may-ari at marami pang iba.
4. Paghahanda ng pinansiyal na ulat - Ang bahagi ng planong ito ang

magpapakita ng iyong tantiya kunggaano ang iyong kikitain sa hinaharap. Dapat
na maging pamilyar ka samga sumusunod na terminong pampinansiyal:
a. Kabuuang benta (Gross sales)—tumutukoy sa kabuuang halaga ng
mga bagay na iyong ipinagbili sa mga suki sa loob ng isang
ibinigay na panahon kabilang na ang halaga na dapat bayaran sa
iyo ng iyong mga suki.
b. Mga gastos (Expenses)—tumutukoy sa halaga ng pera na iyong

ginugugol bawat buwan upang patuloy na tumakbo ang iyong
negosyo. Kabilang dito ang halaga na iyong binabayaran sa
kuryente, tubig at mga gaya nito.
c. Kabuuang kita (Net income)—tumutukoy sa halaga ng pera na

aktuwal mong kinita. Iyan ay ang kabawasan sa lahat ng gastos mo
mula sa iyong kabuuang benta.
d. Kabuuang halaga ng pag-aari (Total assets)—tumutukoy sa

kabuuang halaga ng lahat ng iyong pagmamay-ari at pera na may
kaugnayan sa negosyong iyong itinayo.
e. Halagang dapat bayaran (Accounts receivable)—tumutukoy sa

halaga ng pera na dapat bayaran sa iyo ng iyong mga suki.
f. Kabuuang halaga na dapat bayaran (Total liabilities)—tumutukoy

sa halaga na dapat mong bayaran sa ibang tao. Iyan ay ang lahat ng
iyong hiniram sa ibang tao kabilang na ang mga kagamitan at pera
kung meron.
g. Owner’s equity—tumutukoy sa halaga ng pera na iyong inilaan sa

negosyo sa buong haba nito.
Buwan/ Ene Peb Mar Abr May Hun Hul Ago Set Okt Nob Dis
Aytem
72 | P a h i n a

Mga Benta
(Sales)
Direct
Materials
Mga Gastusin
(Costs)
Gross
Profit
Direct
Labour
Costs
Ang Cash Flow Plan:
Ang cash flow plan ay isang forecast na nagpapakita kung gaano karaming pera
ang papasok sa negosyo at gaano karaming pera ang lalabas sa bawat buwan.
Tinulungan ng cash flow plan ang isang nagnenegosyo sa pagsigurado na hindi
mauubusan ng pera ang isang negosyo sa anumang oras (ang projeksyon ng mga
kikitain at gagastusin sa isang panahon).
Hindi dapat maubusan ng pera ang isang maliit na negosyo. Maaring gamitin ang
isang cash flow plan para masiguro na ang isang negosyo ay palaging may pera para
mabayaran ang bawat gastusin. Ang isang negosyo ay maaring kumita ng maayos sa
isang taon at maubusan din ng pera sa taon na ito.
May ilang mga rason kung bakit maubusan ng pera ang isang maliit na negosyo.
Tulad ng:
1. kinakailangan ng negosyo na bumili ng mga materyales bago ito makabenta.

Ibig sabihin nito ay kailangan maglabas muna ng pera bago may pumasok na
kita.
2. Kapag pinapautang ng negosyo ang kanyang mga kliyenta, hindi ito agad
nababayaran. Kinakailangan muling bumili ng negosyo ng mga materyales
bago makabayad ang mga kliyenteng ito.
3. Kinakailangan ng negosyo na bumili ng kagamitan. Ang kagamitan na ito ay
makakatulong sa negosyo para kumita sa mga darating na panahon ngunit
kinakailangan na bayaran ito ngayon, bago pa kumita.
Sa pagpapaplano ng iyong cash flow:

1. Napapaalahanan ka sa anumang pagkukulang sa pera sa mga darating na
taon;
2. Mas may kapangyarihan ka sa daloy ng pera;
73 | P a h i n a

3. Mabibigyan ng solusyon o maiiwasan ang anumang problema bago ito
mangyari;
4. Mapaghahandaan mo ang pangangailangan sa pera kung kailan mo
kailangan.
Paano Gumawa ng Isang Cash Flow Plan:
Sa paggawa ng cash flow plan, kailangan mong mag-forecast o pagisipan: Kung

gaano kadami ang papasok na pera; at Kung gaano kadami ang lalabas na pera.
Buwan Ene Peb Mar Abr May Hun Hul
Inflows
Pera sa simula ng buwan (cash at
start of month):
Pera galing sa benta (sales):
Ibang pinagkukunan ng pera:
Total cash in:
Outflows
Pera pambayad sa mga materyales:
Pera pambayad sa direktang
gastusin sa labor (direct labor cost):
Nakaplanong pagbili ng kagamitan:
Ibang perang ilalabas o ibabayad:
Total cash out:
Net (in-out)
Pera sa katapusan ng buwan (cash
at the end of the month):
Alam mo ba kung ano ang mga bahagi ng isang plano sa produksiyon?
Patuloy basahin upang malaman.
Bahagi ng Isang Plano sa Produksyon
1. Ang produkto - Ang bahaging ito ay dapat na magsalarawan ng mga produktong

paghahandaan at ipagbibili mo.
2. Ang proseso ng paggawa- Ang bahaging ito ay dapat naglalaman ng mga sunud-
sunod nahakbang sa proseso na nararapat mong sundin sa sama-samangpaglalagay
ng iyong mga natapos na produkto.
3. Laki ng planta at produksiyon - Ang bahaging ito ay dapat magsalarawan kung
gaano kalaki angmagiging lugar ng iyong negosyo gayundin ang mga pagsusulong sa
74 | P a h i n a

hinaharap na maaari mong gawin sa puwesto ng iyong negosyo salalong madaling
panahon na ikaw ay magkaroon ng sapat na pera.
4. Makinarya at kagamitan- Ang bahaging ito ay dapat naglalaman ng mga
impormasyon samga iba’t ibang gamit, kubyertos, makina, mga kagamitan at mga
gayanito na iyong gagamitin sa paggawa ng iyong mga produkto.
5. Lokasyon - Ang bahaging ito ay dapat magsalarawan ng lokasyon ng
iyongestablisado—ang lapit nito sa mga nagbibigay sa iyo ng mgapangangailangan at
gayundin ang pagdadaanan para sa iyong mga suki.
6. Pagkakaayos- Ang bahaging ito ay dapat naglalaman ng floor plan ng
iyongestablisado base sa mga sunud-sunod na mga hakbang ng proseso sapaggawa
na iyong susundin.
7. Gusali at pasilidad - Dapat na maging kabilang sa bahaging ito ang mga
impormasyontungkol sa gusaling iyong gagamitin para sa negosyo at gayundin
anghalaga na iyong magagamit.
8. Raw materials at mga kakailanganin- Ang bahaging ito ay dapat magsalarawan ng
bawat materyales naiyong gagamitin sa paggawa ng mga bagay na iyong ipagbibili.
Dapatmo rin talakayin sa bahaging ito ang kanilang mga mapagkukunangayundin ang
kanilang halaga sa kasalukuyan at sa hinaharap.
9. Kagamitan - Ang bahaging ito ay dapat kabilang kung gaano kadami ang
iyongitatalaga para sa lahat ng mga kagamitan na iyong kakailanganin sapaggawa ng
mga aktuwal na produkto. Kabilang dito ang iyongkonsumo sa kuryente, konsumo sa
tubig, pangangailangan ng LPG atmga gaya nito.
10. Pagtatapunan ng mga basura - Ang bahaging ito ay dapat magsasabi kung paano
mo tatanggalinang iyong iba’t ibang basura. Dapat na ipakita mo dito kung ikaw
aymagpapaikot, gagamit o ipagbibili muli ang iyong iba’t ibang mgabasura.
11. Pangangailangan sa paggawa - Ang bahaging ito ay dapat makapagsabi sa iyong
mga mambabasakung ilang mga manggagawa magkakaroon ang iyong
negosyogayundin kung gaano ang matatanggap ng bawat isa sa kanila sakasalukuyan
at sa hinaharap.
12. Halaga ng produksiyon - Ang bahaging ito ay dapat makapagbigay ng mga
detalye kungmagkano ang halaga ng bawat iba’t ibang mga produkto bago
(rawmaterials) at matapos ang produksiyon (natapos na produkto).
Pag-analisa ng Markado
Ang kalakasan ng negosyo ay ang mga malalakas na katangian o mga likas
na kapakinabangan. Ito ang mga bagay na maaaring makapagbigay-tagumpay sa iyong
negosyo. Sila ay karaniwang napagpapasiyahan sa pamamagitan ng mga kagustuhan
at pangangailangan ng mga tao. Sila ay naapektuhan nang husto ng kung ano ang
hinihiling ng markado sa bawat oras.
75 | P a h i n a

Ang kahinaan ng negosyo, sa kabilang dako ay tumutukoy sa mga kahinaang
katangian o mga likas na di kapakinabangan. Ito ang mga bagay na pumipigil sa iyong
negosyo na magtagumpay sa hinaharap. Maaaring may kinalaman sila sa mga bagay
na maaaring makaapekto sa isang negosyo gaya ng
lokasyon ng tindahan o maling pamamalakad.
Ang mga oportunidad ay tumutukoy sa mga magagandang pagkakataon para sa

pagsusulong o paglago. Maaaring kabilang dito ang pagmamay-ari ng piraso ng lupa sa
isang pangunahing lokasyon para sa negosyong iyong itatayo.
Sa kabilang dako, ang mga banta ay tumutukoy sa mga bagay na maaaring

makaapekto sa iyong iminumungkahing negosyo gaya ng matinding
kompetisyon mula sa mga establisadong kumpanya
Gamitin ang datos na katatapos pag-aralan at sagutan ang mga ideya na nakalakip
dito gamit ang story map tsart.
GaWaiN 1: HANAPIN MO AKO!
Piliin sa loob ng bilog ang mga salitang may kaugnayan sa paksang tinalakay
at pagkatapos ay sipiin ito sa bawat sinag. Bigyang kahulugan ang mga salita.
Banta kahinaan
Kalakasan oportunidad
Produksyon kagamitan
Raw Materials
76 | P a h i n a

GaWaiN 2: PAGSUSURI
Gumuhit ng isang plano ng negosyo na kung saan ito ay naglalaman ng

mahahalaga tala patungkol sa iyong itatayong negosyo. Isaalang-alang ang mga
sumusunod na katanungan.
1. Gaano kahalaga ang pagpaplano sa buhay? Ipaliwanag.

________________________________________________________________
______________________________________________________
2. Paano dapat isagawa ang isang plano?
________________________________________________________________
______________________________________________________
3. Ano-ano ang mga hakbang para makabuo ng plano?
Paghambingin ang Planong Pangnegosyo at Pananaliksik sa Pagnenegosyo. Ano ang kanilang

pagkakatulad at pagkakaiba?
PAGKAKATULAD PAGKAKAIBA
PLANONG PANANALIKSIK
PANGNEGOSYO PANGNEGOSYO
PAGSASANAY:
77 | P a h i n a

Gamit ang Venn Diagram, ikumpara ang iyong mga sariling saloobin sa opinion ng iba ukol sa
mga katanungang nasa ibaba. Ilagay sa gitna ang mga magkakatulad na pananaw.
1. Anu-ano ang mga saloobin mo/ng iba tungkol sa pagtatayo ng negosyo?
2. Anong problema ang maaaring ikabahala tungkol sa pagnenegosyo?
3. Anong posibleng solusyon ang maaring tumugon sa problemang ito?
GaWaiN 5: ISULAT MO!
Sumulat ng isang sanaysay na sasagot sa mga katanungang nasa ibaba. Ang mga katanungang
nasa ibaba ay bahagi ng mga dapat na mabigyang kasagutan sa isang feasibility study.
Anong uri ng negosyo ang maaari mong pasukin? Bakit mo pinili ang ganitong uri ng negosyo?
Anong mga problema ang maaari mong kaharapin sa pagpapatayo ng ganitong negosyo? Isulat
kung ano ang iyong magagawa dito. Gumawa ng sariling titulo sa pagbuo ng sanaysay.
78 | P a h i n a

________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________.
C. UNAWAIN NATIN
.
PANUTO: Alam-Nais-Natutuhan. Iugnay mona ngayon ang naunawan sa aralin na ito.

Umpisahan mo na…
ALAM NAIS NATUTUHAN
79 |__________________
Pahina __________________ __________________
__________________ __________________ __________________
__________________ __________________ __________________
__________________ __________________ __________________
__________________
C.
D.
D.SUBUKIN NATIN
Feasibility Study . Sa bahaging ito, susubukin mo na ang iyong mga natutuhan,
Pamantayan sa Pagganap: Ang mga mag-aaral ay nakasusulat at nakabubuo ng

Feasibility Study ng itatayong negosyo.
Pamantayan sa pagbuo ng Feasibility Study

1. Nakatapos sa takdang oras
2. Nailahad ang mga planong Gawain
3. Diskripsyon ng mga Gawain, aksyon plan at Resorses
4. Paglalahad ng Pagkakasunod-sunod ng Plano ng Gawain
5. Interaksyon sa guro ( Process evaluation)
6. Kalidad ng presentasyon ng Feasibility study
PAGSASANAY 1:
Gamitin ang format na nasa ibaba sa paggawa ng isang Feasibility Study.
Plano sa Pagmamarkado_ (Hal.Para sa Karinderya ni Andrea)_
Plano sa Pagmamarkado _________________________________
I. Panimula
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
80 | P a h i n a

___________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
II. Layunin ng Negosyo
___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_____________________________________________________________________.
III. Pangangailangan at Kagustuhan ng Markado
___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________.
IV. Ang Produkto
___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________.
V. Ang Lugar
___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________.
VI. Ang Halaga
___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
81 | P a h i n a

______________________________________________________________________
______________________________________________________.
VII.Ang Promosyon
___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________.
VIII. Asintadong Kita
___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________.
PAGSASANAY 2:
Bilang parte ng pagpaplano ang pagbuo ng imahe nito sa iyong isip. Iguhit ang nais
mong maging itsura ng iyong negosyo sa pagsisimula nito at sa pagkalipas ng ilang
taon.
Pagsisimula Pagkalipas ng Ilang Taon
82 | P a h i n a

Aralin 9
Paksa: Dokumentasyon sa Paggawa ng isang Bagay o
Produkto
Panimula:
Mahalagang matutunan ang paggawa ng dokumentasyon. Nangangailangan ito ng

sapat na kaalaman at mga datos upang masabing isang maayos at maaring tawagin
isang dokumentasyon.
Sa araling ito, dokumentasyon sa paggawa ng isang bagay o produkto tatalakayin ang

mga hakbang sa paggawa, nakasusulat ng sulating batay sa maingat, wasto maayos na
paggamit ng wika.
Inaasahang naipapaliwanag nang pasalita sa paraang sistematiko at malinaw ang

piniling anyo sa pamamagitan ng paggamit ng angkop na mga termino
83 | P a h i n a


wika
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
Kahulugan Detalye sa pagbuo ng

Talababa
talababa
Itanong:
1. Ano ang talababa?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
2. Bakit kinakailangang ilahad ang mga detalyeng nakalap sa pananaliksik?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
B. LINANGIN NATIN
Dokumentasyon. Ito ay mahalagang pangangailangan sa pananaliksik na
nangangailangan ng maingat na pagkilala sa pinagmulan ng mga hiram na
ideya,
84 | P a h i n a

datos o impormasyon.
KAHALAGAHAN AT TUNGKULIN NG DOKUMENTASYON

a. ang dokumentasyon ay gumaganap ng mahalagang tungkuln sa isang papel
pampananaliksik.
b. nagbibigay din ito ng krebilidad sa mga datos o impormasyon na kanyang ginagamit.
c. nagiging lubos na kapani-paniwala ang mga datos o impormasyon iyon kung
binabanggit ng mananaliksik ang awtor.
ISTILONG A.P.A (American Psychological Association)

NOON : ang footnoting o paggamit ng talababa ang pinakagamiting paraan ng
dokumentasyon ng mga pananaliksik.
NGAYON: a. iminungkahi ng american psychological(a.p.a) o ng modern language

association(M.L.A)
b. talang parentetikal(parenthetical citation)-na higit na simple at madaling
gawin kaysa sa footnote.
c. nagagawa rin nitong tuloy-tuloy and daloy ng teksto sa pagbabasa.
kung sa m.l.a,ang pangalan(apelyido)ng awtor at bilang ng pahina (ng
akda kung saan matatagpuan ang ideya,datos o infomasyon hiniram)
ang inilagay sa loob ng parentesis.
Narito ang mga pangkalahatang tuntunin sa paggamit ng dokumentasyon sa istilong A.P.A.
SA ISTILONG A.P.A
A. kung nabanggit na ang pangalan ng awtor sa mismong teksto,taon na lamang ng puliikasyon
ang isulat sa loob ng parentesis.
halimbawa:
Ayon kay Nunan(1977), mahala ang pagkakaroon ng wika …
Kung si Nunan ay may ko-awtor(tatlo o higit pa),kailangang may et al.
HAL:
Ayon kay Nunan,et al.(1977), mahalaga ang pagkakaroon ng wika …
B.Kung hindi nabanggit ang awtor sa mismong teksto, banggitin ito sa hulihan ng pangungusap
kasama ang taon ng publikasyon. Paghiwalayin ang dalawang entris sa loob ng parentesis sa
pamamagitan ng kuwit.
halimbawa:
85 | P a h i n a

Ang lingua franca ay ang wikang ginagamit ng mga taong may iba’t ibang katutubobg
wika upang sila’y magkaunawaan(Wardaugh,1986).
C. kung dalawa ang awtor, banggitin ang apelyido ng dalawa at ang taon ng publikasyon
halimbawa:
Ngunit iilan lamang ang nagkakaroon ng pagkakataong kumuha ng kursong sa pakikinig
(Seiler
at Beall,2002).
D.kung tatlo o higit pa ang awtor at hindi nabanggit ang pangunahing awtor sa mismong
teksto,banngitin na lamang ang unang awtor sa lob ng parentesis at sundan ng et al. bago ang
taon ng publikasyon.
Halimbawa:
Ang wika ay napakahalagang instrument sa pakikipagkomunikasyon (Bernales,et
al.,2001).
E. Kung may babangiting dalawa o higit pang awtor na pareho ang apelyido,banggitin ang
inisyal ng mga awtor bago ang kanikaniyang apelyido at sundan ng taon ng publikasyon.
Halimbawa:
Ang komunikasyon ay isang proseso na napapalooban ng maraming proseso(E.Trece at
J.W.Trece,Jr.,1977).
F. Kung pamagat lamang ang aveylabol na informasyon,banggitin ang pinakamaiikling versyon

ng pamagat at sundan ng taon ng publikasyon. Ipaloob ang pinaikling pamagat sa panipi o di
kaya’y i-italizado ang tipo ng font.
Halimbawa:
Ang bawat paaralan aymay kanya-kanyang patakaran para sa kanilang mga mag-
aaral(CSB
Student Handbook,1996).
O kaya’y
Ang bawat paaralan aymay kanya-kanyang patakaran para sa kanilang mga mag-aaral
(“CSB Student Handbook”,1996)
G.kung babanggitin ay bahagi ng akda may higit sa isang volyum, banggitin ang bilang ng
volyum kasunod ng pangalan ng awtor o mga awtor, ngunit tutuldok(;) ang gamitin bantas
upang paghiwalayin ang unang entri sa taon ng publikasyon.
Halimbawa:
Ang wika ay napakahalagang instrument sa pakikipagkomunikasyon (Bernales 4: 2004)
H.kung may babanggiting dalawa o higit pang akda ng iisang awtor, bangitin na lamang ang
mga akda at paliitin hangga’t maari. Ipaloob sa panipi o i-italizado ang mga pamagat.
Halimbawa:
86 | P a h i n a

Sa mga aklat ni Bernales(“Sining ng Pakikipagtalastasan” at “Mabisang
Komunikasyon”),
nabanggit na ang wika ay napakahalagang instrumento sa
pakikipagkomunikasyon.
DAPAT TANDAAN
Inilalagay ang talang parentetikal pagkatapos ng salita o ideya hiniram at ito’y
ipinoposisyon bago ang bantas sa loob katapusan ng pahayag maging iyon man ay
tuldok(.),tandang panananong(?),padamdam(!),kuwit(,),tutuldok(:),tuldok kuwit(;),tuldok-
tuldok(…),o panipi(“..”).maliban sa tuntuning, laging kuwit ang ginagamit na bantas sa
paghihiwalay ng mga entris sa loob ng parentesis.
DOKUMENTASYON:ISTILONG PARENTETIKAL
http://wennchubz.blogspot.com
Mga maaaring pagkuhanan ng Talababa

a. Silid – Aklatan na may mga koleksyon ng aklat, CD’s, DVD, magasin
b. Internet
Talababa. Ito ay tala o paliwanang na nakalimbag sa ibaba ng pahina ng papel kung

saan kinuha ang paliwanag o entri ng binanggit sa pahinang iyon. May numero sa
kaliwang bahagi bago ang pangalan ng awtor na kumakatawan sa bilang ng paliwanag
o entring binanggit.
Halimbawa:
1
Amiel Llwelyn A. Mercado et al., Basic Languange para sa Unang Taon sa
Kolehiyo. Manila: Jimczyville Publications, c.2000, p.54
Sistema ng Dokumentasyon Talababa- bibliograpiya Parentetikal Sanggunian
A. TALABABA-BIBLIOGRAPIYA Footnote-bibliography - Isinasagawa sa

pagbanggit ng impormasyong bibliograpikal sa talababa at bibliograpiya.
1. Pormat ng Talababa
a. Paglalagay ng Superscript
b. Pagnunumero ng Tala
c. Pagbabantas
d. Indensyon
2. Unang Pagbanggit sa mga Sanggunian

a. Kumpletong pangalan ng awtor o mga awtor
b. Pamagat ng aklat
87 | P a h i n a

c. Editor o tagasalin
d. Edisyon
e. Bilang ng tomo
f. Lungsod o bansa ng publikasyon
g. Tagapaglimbag
h. Petsa ng publikasyon
i. Bilang ng tiyak na tomo na ginamit
Halimbawa: ¹ Antonio, Lilia at Ligaya Tiamson-Rubin. 2003. Sikolohiya ng

Wikang Filipino. Lungsod Quezon: C & E Publishing Inc., p. 73.
2. Muling Pagbanggit sa Sanggunian

a. Huling pangalan ng awtor at pahina
² Antonio, Lilia at Ligaya Tiamson-Rubin. 2003. Sikolohiya ng Wikang

Filipino. Lungsod Quezon: C & E Publishing Inc., p. 73.
³ Antonio at Rubin, P. 73-74.
3. Huling pangalan ng awtor, pinaikling pamagat at pahina
² Antonio, Lilia at Ligaya Tiamson-Rubin. 2003. Sikolohiya ng Wikang Filipino.

Lungsod Quezon: C & E Publishing Inc., p. 73.
³ Antonio at Rubin, Sikolohiya. P. 73-74.
4. Pagdadaglat na Latin
a. Ibid - Ginagamit ito sa magkasunod na banggit ng iisang sanggunian.
Halimbawa: ¹ Antonio, Lilia at Ligaya Tiamson- Rubin. 2003. Sikolohiya
ng Wikang Filipino. Lungsod Quezon: C & E Publishing Inc., p. 73. ² Ibid. ³
Ibid, 90.
b. Op. cit. - Ginagamit kung banggitin muli ang isang sanggunian at nasa
ibang pahina ang hinalaw na idea.
Wikang Filipino. Lungsod Quezon: C & E Publishing Inc., p. 73. ²
Magallona, Ma. Lucia Mirasol. 2004. Manual Para sa mga CBR Worker at
Caregiver. Lungsod Quezon: C & E
c. Loc. cit. - Ginagamit ito kung babanggiting muli ang isang sanggunian at
pahina
88 | P a h i n a

Wikang Filipino. Lungsod Quezon: C & E Publishing Inc., p. 73.
² Magallona, Ma. Lucia Mirasol. 2004. Manual Para sa mga CBR Worker
at Caregiver. Lungsod Quezon: C & E Publishing, Inc. p. 79- 80. ³ Alonzo,
Rosario. 2005. Raya II. Lungsod Quezon: C & E Publishing, Inc. p. 123.
5. Mula “Talababa” Tungo sa “Mga Tala” - Ang mga talababa ay maaring hindi na
ilagay sa ibabang bahagi ng bawat pahina at sa halip ay pagsama- samahin sa
katapusan ng papel na tinatawag na mga tala (endnotes).
6. Ginagawa ito kapag nahihirapang pagtapatin ang superscript sa loob ng teksto at

mga tala sa mismong pahinang kinalalagyan ng superscript.
B. PARENTETIKAL- SANGGUNIAN - Isinasagawa ito sa pamamagitan ng paglalagay

ng mga impormasyong bibliograpikal sa loob ng parenthesis na nasa teksto mismo.
Kasunod nito ang listahan ng sanggunian sa katapusan ng papel na nakalahad ng
sunod sunod batay sa alpabeto.
Pormat ng Talang Parentetikal
a. Kung nabanggit na ang awtor sa mismong teksto, pahina na lamang ang

banggitin.
b. Banggitin ang pangalan ng lahat ng awtor kung higit sa isa ngunit hindi lalagpas
sa tatlo ang awtor.
c. Banggitin na lamang ang apelyido ng unang awtor at sundan ng et. al. at pahina
kung may apat o higit pang awtor.
d. Banggitin ang pinaikling bersyon ng pamagat at sundan ng pahina,kung pamagat
lamang ang naibigay.
e. Kung ang babanggitin ay bahagi ng akdang may higit sa isang tomo, banggitin
ang tomo: (tutuldok ang maghihiwalay sa bilang ng tomo at pahina).
f. Banggitin na lamang ang akda kung may babanggiting dalawa o higit pang akda
ng iisang awtor. Paikliin kung kailangan.
Posisyon at Pagbabantas
a. Ang talang parentetikal ay inilalagay pagkatapos ng salita o ideyang hinalaw.
89 | P a h i n a

b. Ipinoposisyon ito bago ang iba pang bantas tulad ng tuldok, Tandang pananong,
kuwit, kolon at semi-kolon. Kung babanggitin ang talang parentetikal pagkatapos
ng isang maikling tuwirang sipi na gagamitan ng panipi.
c. Ang talang parentetikal ay inilalagay pagkatapos ng tuldok sa tuwirang sipi. Ito ay
sa mahabang tuwirang sipi naman. Dalawang espasyo ang naghihiwalay sa
talang parentetikal at sa tuldok at hindi na nilalagayan ng anumang bantas
pagkatapos nito
Gamitin ang datos na katatapos pag-aralan at sagutan ang mga ideya na

nakalakip dito gamit ang story map tsart.
GawaiN 1: HANAPIN MO AKO SA ULAP
Panuto: Hanapin ang sagot ng mga salita sa kahon at isulat sa patlang na nakalaan sa
tapat ng ulap.
Tagapagl Talababa
imbag Superscript
Superscript
Kumpletong Estilong APA
pangalan ng
editor o awtor o mga
tagasalin awtor Petsa ng
publikasyon
Superscrip
1. tinatanggap na estilo ng dokumentasyon
2. Tala o Paliwanag na nakalimbag sa ibaba ng pahina
3. footnoting
4. nakaangat na numerong Arabiko
5. banggitin ang unang pangalan
6. kung sino ang nagsaayos ng nilalaman ng aklat
7. publikasyon na naglimbag ng aklat
8. taon kung kalian inilimbag ang aklat
GaWaiN 2: PAGSUSURI
1. Ano ang Sistema ng Dokumentasyon?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
90 | P a h i n a

2. Ano ang talababa? Bibliograpi, at parentitikal na sanggunian?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
3. Ano-ano ang mga gamit ng dokumentasyon sa isang pananaliksik?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
4. Mahalaga ba ang paglalagay ng talababa, bibliograpi at parentetikal na

sanggunian sa iyong pananaliksik? Bakit? Ipaliwanag.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
5. Ano ang estilong APA?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
6. Bakit kinakailangang may sinusunod na pormat sa paglalagay ng talababa,

bibliograpi at parentetikal na sanggunian sa iyong pananaliksik?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
7. Isulat ang mga bahagi ng bibliograpiya sa unang pagbanggit ng awtor.
Arrogante, Jose A. (2003). Retorika sa Mabigasang

Pagpapahayag. Navotas, Metro Manila: Navotas Press Tomo I
a. Kumpletong pangalan ng awtor o mga awtor :

_____________________________________________________
b. Pamagat ng aklat:
_____________________________________________________
c. Lungsod o bansa ng publikasyon :
_____________________________________________________
d. Tagapaglimbag:
_____________________________________________________
91 | P a h i n a

e. Petsa ng publikasyon:
______________________________________________________
f. Bilang ng tiyak na tomo na ginamit :
GaWaiN 3: SALIKSIKIN MO!
Batay sa nakalahad na mga materyales, magsaliksik tungkol sa mga

kakailanganing talababa sa inyong pananaliksik. Maglagay lamang ng mga
kakailanganin mula sa:
a. Aklat
b. Pahayagan
c. Magasin
d. Dyornal (journal)
e. Websayt (website)
GawaiN 4: PAGHAMBINGIN
Paghambingin ang Parentetikal Na Sanggunian at Talababa o Bibliograpiya. Ano ang

kanilang pagkakatulad at pagkakaiba?
Pagkakatulad Pagkakaiba
Parentetikal- Sanggunian
Talababa-Bibliograpiya
92 | P a h i n a

GaWaiN 5: MAGSANAY TAYO
Manaliksik tungkol sa mga kakailanganing talababa sa inyong pananaliksik. Maglagay

lamang ng mga kakailanganin mula sa
a. Aklat
b.Pahayagan
c. Magasin
d. Dyornal (journal)
e. Websayt (website)
93 | P a h i n a

\
C.UNAWAIN NATIN
.
GawaiN 9: PAGNILAYAN
HINUHA KO SAGOT KO
PANUTO: Sagutan mo ang K-W –L tsart na naglalaman ng mga kaalaman na natutuhan mo
sa modyul na ito. Iugnay mona ngayon ang naunawan sa aralin na ito. Simulan mo na
KNOW LEARN
Ano ang alam mo na? Ano ang natutuhan ko?
WHAT
Ano ang dapat pang
malaman?
D. SUBUKIN NATIN
Dokumentasyon sa Paggawa ng isang Bagay o Produkto. Sa bahaging ito,
susubukin mo na ang iyong mga natutuhan, gawin mo ang hamon sa pamamagitan
ng pagtugon sa susunod na gawain
94 | P a h i n a

Pamantayan sa Pagganap: ang mga mag-aaral ay nakasusulat at nakabubuo
ng dokumentasyon o talababa / Dokumentasyon sa Paggawa ng isang Bagay o
Produkto
Pamantayan sa Pagsulat ng Bibliograpiya

Kraytirya 4 3 2 1
Pagkilala sa
pinagkunan ng
datos o
impormasyon
Paglalatag ng
katotohanan ng
ebidensya
Pagbibigay ng
cross-reference sa
loob ng papel
Pagpapalawig ng
ideya  Content
notes
Tama ang Mga
Sistema ng
Dokumentasyon sa
pagtatala
95 | P a h i n a

Tumupad sa
sistemang APA ang
istilo ng
bibliograpiya
Aralin 10
Paksa: Naratibong Ulat
96 | P a h i n a

Panimula:
Ang ulat ay isang pagpapahayag na maaaring pasalita o pasulat ng iba't ibang
kaalaman. Ito ay bunga ng maingat na pagsasaliksik sa mga aklat o pakikipag- usap sa mga
taong may tanging kaalaman o pagmamasid sa mga bagay-bagay.
Sa ito, tatalakayin ang iba’t ibang uri ng mg aula, ganon din kung paano kumalap ng
mga datos sa pagbuo ng isang naratibong ulat.
Inaasahan sa araling ito na makabubuo o makasusulat ng isang naratibong ulat gamit

ang mga paraan sa pagbuo nito sa tulong ng pamantayan.

wika
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
1. Ano ang ipinapakita ng larawan?
_________________________________
2. Ano ang kahalagahan ng pagpupulong?
_________________________________
3. Ano ang kahalagahan nito sa progreso ng
kaunlaran sa isang samahan?
_________________________________
B. LINANGIN NATIN
97 | P a h i n a

Gabay sa Pag uulat
Katuturan Ang ulat ay isang pagpapahayag na maaaring pasalita o pasuulat ng iba't ibang
kaalaman. Ito ay bunga ng maingat na pagsasaliksik sa mga aklat o pakikipag- usap sa mga
taong may tanging kaalaman o pagmamasid sa mga bagay-bagay.
Paraan ng Pag-uulat
1. Pasalita
2. Pasulat
Uri ng Pag-uulat
1. Magbigay kabatiran o impormasyon
Hal. A. Pag-uulat ng mag-aaral sa paksang ibinigay ng guro B. Ginagawa ng pangulo o
ingat yaman ng isang samahan C. Pagkatapos dumalo sa mga kumperensya D.
Kawanihan ng Panahon
2. Maglahad ng pag-aaral o pagsusuri na ginawa

Hal. A. Pagpapabatid sa mga nangyari sa eksperimento o pagmamasid na ginaw ng
mga tao na eksperto sa iba’t ibang larangan. B. Ginagawa sa pag-aaral sa aralin sa
agham.
3. Ang pangangalap ng impormasyon at paglikom ng datos.

a. Pagababasa sa mga tiyak na aklat sanggunian
b. Pagbabasa sa iba pang sanggunian
c. Pakikipanayam sa mga taong kasangguni at mga taong awtoridad sa paksang
iuulat.
d. Maayos na pagtatala ng mga datos
e. Gumamit ng indeks kard
f. Itala sa bawat indeks kard ang impormasyon mula sa isa lamang pinanggalingan
ng datos.
f.Isulat sa indeks kard:
a. pamagat ng aklat
b. awtor ng aklat
c. sino at kailan nalimbag
d. pahina ng aklat na kinunan sa aklat
e. ang mahalagang kaisipang nakuha sa aklat
f. Isaayos nang paalpabeto ang mga indeks kard batay sa pangalan ng awtor
upang
madaling hanapin ang tala kapag kinailangan.
Ang Pagsulat ng Ulat

1. Pagbuo ng maayos na balangkas
a. Itala ang mga pangunahing kaisipan
b. Sa ilalim ng bawat pangunahing kaisipan,
c. itala ang maliliit na detalye na kaugnay at susuporta sa pangunahing kaisipan.
2. Pagsulat ng burador ng sulatin

Isaalang-alang ang tatlong bahagi ng sulatin:
1. kawili-wiling simula – gumigising ng kawilihan
2. Katawan – mayos at malinaw, tiyak at di- maligoy
98 | P a h i n a

3. Magandang wakas – maikling lagom ng ulat.
3. Pagrerebisa ng burador
a. pagsasaayos ng kayariang pangwika – wastong balarila, angkop na salita.
b. Kawastuhan ng nilalaman – malinaw, tiyak, di-maligoy, idagdag ang
kakulangan, alisin ang kalabisan.
c. Isaayos ang pormat at talataan: pamagat, pasok palugit, malaking titik at
bantas
4. Pagsulat ng Pangwakas na sipi ng ulat.

Tandaan: Upang maging matagumpay sa pagbibigay ng ulat kailangan ang:
a. Ganap na paghahanda
b. Maayos na paglikom ng datos at impormasyon.
c. Magandang pagtatala ng mga datos at impormasyon.
d. Magandang pagbubuo at pagsulat ng ulat.
LIRANG URI PARA SA PAGSUSULAT NG ULAT

sinulat ni Phil Bartle, PhD
isinalin ni Ernie Villasper
Pamagat ng Ulat
Pangalan ng May-akda
Ubod: (o kabuuan, malaking pangyayari, mga ulong balita) na nangyari sa yugto

ng panahon na sakop sa ulat, o kaya ay mula sa pagkatapos ng nakaraang ulat.
Dito ay dapat na talakayin ang mahalagang kabuuan ng ulat at anumang
konklusyon. Ito ay huli ninyong isulat, nguni’t ilagay sa puwestong ito ng ulat.
Mga Pagbabago sa Paligid ng Pinagkikilusan: Ang panig na ito ay maaaring

bigyan ng pamagat tungkol sa heograpya na saklaw ng ulat. Dito ay isali ang
mga pangyayari na labas sa aktibidad ng proyekto nguni’t mayroong
inpluensiya sa proyekto o kaya sa gawain ng mga mangagawa sa larangan (hindi
sanhi sa mga aktibidad o gawain ng mga mangagawa). Mga pangyayari na labas
sa aktibidad ng proyekto o mga pagbabago sa kalagayan.
Pag-unlad: [Ito ang pinakalaman ng ulat]: ilista dito ang bawa’t layunin o
hinangad na kinalabsan; gawin itong isang sariling panig na may kanyang
pamagat; pagkatapos ay isalaysay ang mga pagkilos at aktibidad na
pinagsagawa o naganap na hinggil sa layunin o hinangad na kinalabsan.
99 | P a h i n a

Ipakita kung sa gaanong kalawakan nakamit ang layunin;
Ipaliwanag ang mga dahilan tungkol sa kalawakan ng tagumpay na
nakamit (mga nakatulong na bagay);
Ipakita ang mga sagabal, hanggahan, dahilan kung bakit hindi nakamit
ang lahat ng layunin;
Isalaysay ang mga aralin na natutunan.
Gawin lahat ito para sa bawa’t layunin.
Mga Mungkahi: Batay sa mga nabanggit dito, gumawa ng mga mungkahi

(katulad ng ipagpatuloy o baguhin ang mga aktibidad, ipaliwanag ang dahilan at
kung paano iyon gagawin); siguruhin na nilinaw ninyo kung para kanino ang
inyong mga mungkahi (dapat ay matanggap nila iyon). Maaaring iba-ibang
mungkahi ang gagawin para sa iba-ibang tao, pangkat o organisasyon.
Mga dagdag sa dokumento ng modulo: Isali ang anumang patalastas na

nagdaragdag sa mga diwang nabanggit dito, lalo na ang tungkol sa dami at mga
bahagi: kagaya ng dami ng milya, mga gastos, listahan ng mga pagpupulong,
mga gawaan, gawain na kumunal, ang bilang at pangalan ng mga kalahok, mga
talakayan ng pagpupulong, at anumang dagdag na dokumento katulad ng mga
mapa o talaan.
––»«––
Sa Ikatlong Bahagi: Paano Makakapaghanda ng Ulat? Inilahad ni Phil

Bartle, PhD na isinalin ni Ernie Villasper ang Iba-Ibang uri ng mga
ulat
Ang mga pamamatnubay na tinatalakay dito ay isinulat para mapakinabangan

ng mga mangagawa sa larangan na gumaganap ng tungkulin para sa mga
proyekto na may pondong galing sa labas ng organisasyon, at may layunin na
pasiglahin ang pampook na sambayanan upang pangasiwaan ang sarili nilang
pagsulong.
100 | P a h i n a

Iba-ibang Layunin; Iba-Ibang Kalamanan Ng Ulat:
Nabanggit namin na ang mga layunin ng mga tagapagpakilos ay kaiba sa layunin

ng mga proyekto ng komunidad na kanilang itinataguyod. Ito ay
nagpapahiwatig na ang kanilang ulat ay magiging iba rin, dahil ang pinakalaman
ng isang magaling na ulat ay ang paghahambing ng mga kinalabsan na nakamtan
laban sa mga hinangad na layunin.
Ang Ulat sa Kalahatan:
Isang nangingibabaw na prinsipyo na dapat na tudlain sa anumang pagsusulat

ng ulat ay ang pagbabatid ng resulta ng mga aktibidad. Ito ay
mangangailangan ng inyong pagsusuri na bukod pa sa paglalarawan lamang ng
inyong mga aktibidad.
Kayo ay gumaganap ng tungkulin para sa isang proyekto na marami ang mga

nag-alay, at ang pondo ay dumadaan muna sa pamamagitan ng isang sangay na
kailangang mabigyan ng pabatid tungkol sa mga partikular na aktibidad na
nangyayari sa larangan. Ang inyong mga ulat ay pangunahing landas o daanan
ng patalastas para sa mga tao na gumagawa ng kapasiyahan kung ang pondo ay
ipagpapatuloy pa rin para dito sa proyekto at mga iba pa.
Bawa’t hiwalay na ulat ay dapat na kilalanin ng wasto. Sa pinakasimula ay ang

mga pangunahing pangkilala ng ulat, kasama ang pamagat (yugto ng panahon at
kinaroroonan ng proyekto) at ang pangalan ng may-akda.
Sa katapusan naman ay ang mga pangkilala na dapat na kasali sa lahat ng

dokumento. Bawa’t ulat ay dapat na mayroong:
 Ang pangalan ng (mga) may-akda at kabuuan ng ulat ay dapat na nasa

panimula. Ang pagpapaliwanag ng “Ang Ulat ay tungkol sa …” ay dapat na
magbanggit ng heograpya ng lugar at ng yugto ng panahon na sinaklaw sa
ulat. Isama din ninyo ang inyong titulo, katungkulan at pangalan bilang
may-akda.
 May mga kailangang pangkilalang patalastas na dapat ay nasa katapusan
ng huling pahina ng ulat.
101 | P a h i n a

 Ilagay ang “computer file name” at “path” sa ilalim at banding kaliwa ng
pahina. Gumamit ng palahudyatan tungkol sa petsa ng paglathala at
ilagay iyon sa sentro ng huling guhit. Sa bandang kanan nito ay ilagay
naman ang mga unang titik ng pangalan ng may-akda (sa malalaking
titik), sundan ito nang letra na hiwa (/), at pagkatapos ay ang mga unang
titik ng pangalan ng tagapagmakinilya (sa maliliit na titik).
Lahat ito ay mga sangkap na mahalaga sa lahat ng ulat. May limang uri ng ulat
na dapat kilalanin ng mga tagapagpakilos, at magkakaiba ang mga ito sa bawa’t
isa.
 Buwanang Ulat ng Kaunlaran;

 Ulat tungkol sa Proyekto ng Sambayanan;
 Karaniwang Ulat ng Tagapagpakilos;
 Ulat tungkol sa Paglalayag sa Larangan; at
 Ulat tungkol sa Pagpupulong.
Ngayon ay talakayin natin ang bawa’t isa nitong limang uri ng ulat.
Buwanang Ulat ng Kaunlaran;
Ito ay anumang karaniwang ulat tungkol sa kaunlaran: buwan-buwan, tuwing

ikalawang buwan, tuwing ikatlong buwan, tuwing dalawang taon, o taunan. Ang
ulat ng kaunlaran ay kaiba sa ulat ng katayuan dahil itong huli ay naglalahad ng
mga nangyari at kung ano ang ginawa tungkol doon sa yugto ng panahon na
saklaw ng pag-uulat. Ang kaibahan ng ulat ng kaunlaran ay ang pag-uugnay ng
mga aktibitad sa mga layunin.
Ang pinakamahalagang pinagmumulan ng pabatid tungkol sa anumang proyekto

ay ang mga karaniwang buwanang ulat ng kaunlaran, lalo na kung ang mga iyon
ay naipaghanda sa tamang paraan. Kailangang malaman ng mga nagkaloob, ng
mga himpilan ng nagsasakatuparan na tanggapan, ng mga namumuno ng
tinutudlang pangkat, at ng mga sangay na nagsusubaybay sa proyekto at
namamahala ng mga ipinagkaloob na pondo kung ano ang katayuan ng mga
aktibidad at kung gaano nakatulong ang mga iyon upang makamtan ang mga
layunin ng proyekto.
102 | P a h i n a

Ang pinakamahalagang katangihan na magagawa ninyo ay masabi ang kaibhan
sa pagitan ng:
Inyong mga aktibidad (pampasok), at

Mga resulta ng mga aktibidad (pagbubuhos) o epekto sa tinudlang
pangkat.
Ang mga ulat ng kaunlaran ay maaaring magkakaiba sa kanilang ayos, kaya

dapat ay ipakita ang ganitong katangian. Idibuho ninyo ang ulat nang may
dalawang pamuhatan: (a) mga aktibidad, at (b) mga resulta o kaya ay sa bawa’t
isang layunin ng proyekto, maglagay ng isang panig para sa (1) mga aktibidad
at (2) mga resulta ng mga aktibidad.
Isang karaniwang pagkakamali ng mga baguhan ay mag-akala na ang kailangan

lang nilang gawin ay ang mag-ulat ng mga aktibidad. Ito ay hindi tama. Ang
magaling na ulat ng kaunlaran ay hindi lamang naglalarawan ng mga aktibidad,
iyon ay dapat na nagsusuri din ng resulta ng mga aktibidad. Ang pagsusuri ay
dapat na sumagot sa tanong na, “Gaano kalawak na nakamit ang mga layunin ng
proyekto?” Dahil hindi kayo isang baguhan, at propesyonal na, maipapakita
ninyo ang inyong pagka-propesyonal sa pagbibigay ng ulat na ang kalamanan ay
higit pa sa paglalarawan lamang ng mga aktibidad.
Laging suriin ang mga layunin ng proyekto bago magsulat ng buwanang ulat ng
kaunlaran. Kadalasan ito ay makikita sa “Dokumento ng Proyekto”. Maaari
ninyong ilista ang mga layunin sa mapanuring bahagi ng inyong ulat, na ang
bawa’t isa ay hiwalay na seksiyon na may sariling pangalawang pamagat, at
gumawa kayo ng pagsusuri kung gaano kalawak ninyo nakamtan ang bawa’t
layunin. Dapat ay ipaliwanag ninyo kung mayroon kayong layunin na hindi
nakamit, at gayon din kung mayroon kayong anumang hinangad na higit pang
nakamit o hindi gaanong nakamit.
Ulat tungkol sa Proyekto Ng Sambayanan;
Ang isang detalyado at mapagbidang buwanang ulat ay dapat na maglahad

kung gaano kalawak na nakamit ang bawa’t layunin, ano ang mga dahilan kung
bakit hindi lubusang nakamit ang anumang layunin, ano ang mga aralin na
103 | P a h i n a

natutuhan, at mga mungkahi at dahilan tungkol sa anumang pagbabago ng
layunin na kailangang gawin.
Ang mapagbidang ulat ay maaaring magsama ng pabatid tungkol sa mga

pangyayari at pampasok (anong mga pagkilos ang isinagawa, tingnan sa banding
ibaba), nguni’t dapat na magbigay-diin sa mga pagbubuhos (resulta ng mga
pagkilos na ginawa na nakatulong upang makamit ang mga hinangad na layunin).
Ang atensiyon ay dapat na ipako sa dami at kinaroroonan ng mga
makikinabang. Ang pinakamabuting pagsasa-ayos ng buwanang ulat ay sa
pamamagitan ng mga seksiyon na katumbas sa bawa’t seksiyon ng inyong
panukala.
Katulad ng mapagbidang ulat, kailangan din ang ulat na tungkol sa pananalapi.

Ang isang detalyado at buwanang ulat tungkol sa pananalapi ay dapat na
magtala ng mga salaping natanggap at kung saan iyon nanggaling, (1) magkano
ang mga nagasta na naka-lista isa-isa ayon sa kategorya ng badyet na
nakalahad sa panukala, mga dahilan kung bakit gumugol nang labis o kulang, at
tasasiyon ng kung gaano kagaling na nakatulong ang mga gastos sa pagtamo ng
mga layunin ng proyekto.
: Ang aming payo para sa organisasyon na pansambayanan ay kumuha ng

Talababa (1)
mga kakayahan mula sa iba-ibang pinanggalingan. Huwag pabayaan na ang

organisasyon o grupo ay maging nakaasa lamang sa isang nagkaloob.
Karaniwang Ulat ng Tagapagpakilos;
Tingnan ninyo ang kaibhan sa pagitan ng ulat tungkol sa proyekto ng

sambayanan at ng ulat ng tagapagpakilos sa komunidad; tandaan na ang
kanilang mga layunin ay magkaiba. Ang mga layunin ng proyekto ng sambayanan
ay dapat na madaling unawain, katulad nang “magtatag ng paaralan,” o kaya ay
“papanumbalikin ang pinagmumulan ng tubig.” Ano ang mga layunin ng
tagapagpakilos (para sa pag-uulat ng kaunlaran)? Iyon ay magkaiba sa mga
layunin ng proyekto na pang-sambayanan, kaya ang pag-uulat ng kaunlaran
(kapag nakamit ang layunin) ay magiging magkaiba rin.
104 | P a h i n a

Sa payak na pagpapahayag, ang hinangad na resulta mula sa gawain ng isang
tagapagpakilos ay isang pinakilos na komunidad. Ang deskripsyon nang gawain
ng tagapagpakilos ay magpakilos ng komunidad; at iyon ay sumasaklaw ng
maraming simulain (halimbawa ay ang pagtatatag ng kaisahan ng buong
sambayanan, pagtiyak nang pakikilahok ng kapwa mahina at hindi gaanong
makabuluhan na mga pangkat, pagtatakda ng mga mahalagang bagay,
pagsasanay tungkol sa pangangasiwa, pagbibigay ng lakas at pag-asa,
pamumuno nang walang halong pulitika. (2)
: Ang pagsisikap ay may kasangkot na tatlong mahalagang sangkap: (a)

Talababa (2)
palakasin ang kamalayan, (b) pagpapakilos, at (c) pagsasanay tungkol sa

pangangasiwa. Ang pagsasanay sa pangangasiwa ng sambayanan ay
nagpapalakas muna ng kamalayan para sa kahalagahan ng malinaw na
pananagutan; mga paraan upang ang mga kaanib sa komunidad ay makita sa
sarili nila na ang mga natanggap na mapagkukunan ay tunay na tinalaga sa
proyekto at hindi nalihis sa ibang mga bagay. Pagkatapos nito ang pagsasanay
ay nagpapatuloy sa pagtalakay ng “Paano makakamit” ang malinaw na
pananagutan tungkol sa pananalapi, ang wastong pag-iingat ng aklat-tuusan na
may dalawang entrada, ang pag-uugnay ng mga resibo sa mga entrada, ang
paglikha nang tama at tunay na mga ulat tungkol sa pananalapi at mga
kinalabasan na ukol sa badyet.
Ang sumusunod ay isang matris na nag-uugnay ng mga karaniwang layunin ng

mga tagapagpakilos at kung ano ang mga dapat na isama sa kanilang mga ulat.
Talahanayan: Pag-uulat ng Layunin ng mga Tagapagpakilos

Mga Bagay
Mga Mga Porsiyento
na may
Hinangad na Pagkilos na ng Mga Dahilan Mga Sagabal
Impluwensi
Resulta Ginawa Nakamit
ya
Pagisahin ang Pagpupulong (tantiyahi Gaano Kalawakan Panlipunang

105 | P a h i n a

kasangayon ng
para
ang kamalayan, pagkakapangk
ipaliwanag
komunidad? Kagamitan at-pangkat,
ang mga n ito at
Sambayanan Gaano sa kakulangan ng
pakinabang; iulat)
kagaling ang Pagpupulon kahusayan sa
mga
tagapagpakil g, pagpapasigla
pagsasanay
os? Pagtuturo.
Gaano
Tulungan ang kasangayon
Komunidad ang
Pagsasanay
upang komunidad?
para gumawa " " "
tasahan ang Gaano
ng tasasiyon
kaniyang kagaling ang
sarili tagapagpakil
os?
Pam- Gaano
Tulungan ang pasiglang kasangayon
Komunidad pagpupulong ang
upang tiyakin upang komunidad?
" " "
ang kanilang magtakda ng Gaano
pangunahing mga kagaling ang
suliranin mahalagang tagapagpakil
bagay os?
Tulungan ang Pagsasanay " Gaano " "

Komunidad sa kasangayon
upang pamamatnub ang
magtakda ng ay; sesyon komunidad?
layunin at sa Gaano
linangin iyon pagninilay- kagaling ang
106 | P a h i n a

sa mga
tagapagpakil
partikular na nilay
os?
hangarin
Gaano
kasangayon
Tulungan ang
ang
Komunidad Sesyon sa
komunidad?
upang suriin pagninilay- " " "
Gaano
ang kanilang nilay
kagaling ang
kakayahan
tagapagpakil
os?
Tulungan ang Gaano

Komunidad kasangayon
upang ang
Sesyon sa
lumikha ng komunidad?
pagninilay- " " "
mga Gaano
nilay
estratehiya kagaling ang
at pumili tagapagpakil
nang isa os?
Tulungan ang Pagpupulong " Gaano " "

Komunidad ng kasangayon
upang organisasyo ang
magtatag ng n (halalan o komunidad?
lupon na pinagkaisaha Gaano
tagapagpatup n) kagaling ang
ad tagapagpakil
(organisasyo os?
n na
pansambayan
107 | P a h i n a

an)
at iba pa. at iba pa. at iba pa. at iba pa. at iba pa. at iba pa.
Upang malaman kung paano ang paghusga ng kinalabsan ng mga pagsisikap sa

pagpapasigla ng sambayanan, sangguniin ang listahan ng mga simulain para sa
pagsasakapangyarihan ng sambayanan: Mga Simulain para sa Pagpapalakas ng
Sambayanan at mga paraan nang pagsukat ng kanilang mga
pagbabago: Pagsukat ng Pagpapalakas ng Sambayanan.
Ulat tungkol sa Paglalayag sa Larangan;
Kahit na maaari ninyong banggitin ang mga paglalayag sa larangan sa inyong

mga buwanang ulat, dapat ay mag-ulat kayo nang bawa’t paglalayag sa larangan
sa isang hiwalay na ulat.
Ang paglalayag sa larangan ay dapat na mayroong layunin, kaya simulan ang

inyong ulat sa pagpapaliwanag kung ano ang layunin niyon. Ang layunin ay dapat
na magbigay-matwid sa ginawang paglalayag, kahit na hindi ninyo nakamit ang
inyong hinangad. Ang layunin ay dapat rin na naka-ugnay sa isang layunin ng
proyekto na naka-lista sa dokumento.
Ang mga bahagi na tekniko ay maaaring ilista sa anumang maayos na paraan,

mga petsa at kinaroroonan ng mga paglilibot, mga taong nakausap (pati ang
kanilang mga titulo, pangalan ng sangay, oras ng pagpupulong, lugar at iba pang
mga bagay-bagay), mga pook na pinuntahan, mga pagpupulong na dinaluhan.
Gumawa ng listahan na madaling mabasa, madaling maintindihan, at maiksi
nguni’t ganap.
Ang ulat ng paglalayag sa larangan ay dapat na magbigay-diin sa mga resulta

ng paglalayag. Nakamit ba ninyo ang inyong layunin? Sa gaanong kalawakan?
108 | P a h i n a

Bakit? Anong mga hindi inaasahan na pagmamasid ang nakita ninyo? Ano ang
mga konsikuwensya ng ginawa ninyong mga pagmamasid? May napagmasdan ba
kayo na nagpapahiwatig ng resulta ng mga dati nang binalak na mga aktibidad?
Dapat bang baguhin ang anumang layunin ng proyekto batay sa inyong
pagmamasid? May nasuri ba kayo na mga panibagong suliranin? Nagkaroon ba
kayo ng mga panibagong konklusyon, sa inyong pansarili lamang o kaya ay
batay sa mga talakayan sa mga tao na inyong nakatagpo o sa mga pagpupulong
na inyong dinaluhan?
Tiyakin lamang na iulat ninyo kung gaano kalawak ninyo nakamit ang inyong
layunin bunga sa paglalayag.
Ulat tungkol sa Pagpupulong.
Lahat ng pagpupulong ay dapat na mayroong layunin, at ito ay kailangang

nakaugnay sa pagtatamo ng mga layunin ng proyekto. Ang mga ulat tungkol sa
ganoong mga pagpupulong ay samakatuwid, nararapat na magbigay-diin sa mga
layunin at malinaw na ipakita sa resulta ng pagpupulong ang mga kaunlaran
patungo sa nasabing layunin. Tingnan ang Mga Pagpupulong.
Ang paggamit ng walang-tiyak na tinig ay isang karaniwang mali tuwing

gumagawa ng ulat tungkol sa pagpupulong. Iwasan ang mga pananalita na
kagaya nang “Nabanggit doon …” o kaya ay “Napagusapan sa pagpupulong …”
Gumamit lagi nang tiyak na pananalita sa pamamagitan ng pagbanggit kung sino
ang nagsabi nang anumang bagay: “Nagmungkahi si Mang Otieno na tayo ay …”
o kaya ay “Ang buong pulutong (maliban kay Mrs. Kapia) ay sumangayon na …”
Ang paghahanda ng mga ulat na nakasulat ay isang kayamanang bahagi ng

pagsasanay sa kahusayan ng pamamahala. Ang pagsusupling at pamamahagi ng
mga mapagbidang ulat ay dapat na kasama sa mga panukala at kasunduan.
Ulat tungkol sa Pagsasanay:
Ang mga ulat tungkol sa pagsasanay ay mahalaga rin katulad ng mga ulat sa
proyekto ng sambayanan at ulat ng mga tagapagpakilos sa larangan tungkol sa
mga aktibidad. Pagkatapos ng bawa’t pagsasanay, ang tagapangasiwa (batay sa
109 | P a h i n a

payo ng ibang mga tagatulong, at ng nakasulat na ulat ng pangunahing
tagapagsanay) ay dapat na sumulat ng ulat. Ito ay hindi dapat na listahan ng
mga aktibitad na nangyari. Bawa’t ulat ay kailangan na maging mapanuri, at
ipako ang pag-iisip sa resulta ng mga aktibidad, at kung gaano kalawak nilang
nakamit ang mga layunin ng pagsasanay.
Katulad nang anumang ulat, itong ulat sa pagsasanay ay hindi dapat na

magtapos sa listahan ng mga aktibidad, nguni’t dapat ay magpakita ng mga
resulta na naging bunga (kalawakan nang nakamit na layunin) at anong mga
aralin ang natutuhan (tungkol sa pangangasiwa ng pagsasanay, at hindi ang
mga aralin na tinalakay sa pagsasanay).
Tingnan ang: Paghahanda ng Pagsasanay.
Anong mga paksa ang dapat talakayin sa ulat?
Minsan uli, sa mga pagsasanay ng mga tagapagpakilos, tinanong ko ang mga

kalahok kung anong mga paksa ang dapat na isali sa mga ulat tungkol sa
proyekto ng sambayanan.
Karamihan sa kanila ay nagbigay nitong mga mungkahi:
 Karanasan, panimula;
 Mga Tagumpay ng Proyekto!! Bakit? (mga sanhi, dahilan):
 Mga Kabiguan ng Proyekto (na makamit ang mga layunin) Bakit? (mga
dahilan);
 Ang pakikilahok ng sambayanan (sa paggawa ng kapasiyahan);
 Ang kontribusyon ng komunidad (mga ipinagkaloob, mga pampasok
kagaya halimbawa ng gawain, buhangin, kuwarta);
 Mga kinakailangang pagbabago (kagaya halimbawa ng pagbabago sa mga
estratehiya);
 Mga hindi inasahan na suliranin;
 Mga liksiyon na natutuhan;
 Mga Mungkahi (tiyakin kung para kanino).
110 | P a h i n a

Ang mga mungkahing ito ay isang batayan para sa magaling na listahan, na
inyong magagamit para sa pagsusuri ng anumang ulat na kailangang gawin, o
kaya ay sa pagtuturo ng lupon na nagsasakatuparan sa sambayanan upang
magsulat ng ulat.
Sa kalahatan, tandaan lagi na ang bawa’t ulat ay dapat na maghambing nang

inasahan o hinangad laban sa tunay na naging resulta. Bigyang-diin ang mga
resulta ng mga ginawang aktibidad kaysa paglalarawan ng mga mismong
aktibidad.
Para sa halimbawa ng huwarang uri ng mga ulat na nagpapakita kung saan

dapat talakayin ang bawa’t isa nitong mga paksa, tingnan ang: Isang Huwarang
Uri ng mga Ulat.
Gayon ang mga paksa na nararapat na talakayin ng mga iba-ibang uri ng mga
ulat. Bilang katapusan, narito ang ilang mga payo at pangaral para sa
paghahanda nang magaling na ulat. Ang ulat ay magaling kapag (a) iyon ay
nabasa at (b) iyon ay naging sanhi ng pagkilos. Paano ang pagsusulat ng
magaling na ulat ? Tingnan ang Mga Mabuting Ulat.
Paraan ng Pagsulat ng dokumentasyon
1. Pamagat ng Ulat
2. Pangalan ng May-akda
3. IBuod: (o kabuuan, malaking pangyayari, mga ulong balita) na nangyari sa yugto
ng panahon na sakop sa ulat, o kaya ay mula sa pagkatapos ng nakaraang ulat.
Dito ay dapat na talakayin ang mahalagang kabuuan ng ulat at anumang
konklusyon. Ito ay huli ninyong isulat, nguni’t ilagay sa puwestong ito ng ulat.
4. Mga Pagbabago sa Paligid ng Pinagkikilusan: Ang panig na ito ay maaaring
bigyan ng pamagat tungkol sa heograpya na saklaw ng ulat. Dito ay isali ang
mga pangyayari na labas sa aktibidad ng proyekto nguni’t mayroong inpluensiya
sa proyekto o kaya sa gawain ng mga mangagawa sa larangan (hindi sanhi sa
mga aktibidad o gawain ng mga mangagawa). Mga pangyayari na labas sa
aktibidad ng proyekto o mga pagbabago sa kalagayan.
5. Pag-unlad: [Ito ang pinakalaman ng ulat]: ilista dito ang bawa’t layunin o
hinangad na kinalabsan; gawin itong isang sariling panig na may kanyang
pamagat; pagkatapos ay isalaysay ang mga pagkilos at aktibidad na
pinagsagawa o naganap na hinggil sa layunin o hinangad na kinalabsan.
6. Ipakita kung sa gaanong kalawakan nakamit ang layunin;
111 | P a h i n a

7. Ipaliwanag ang mga dahilan tungkol sa kalawakan ng tagumpay na nakamit
(mga nakatulong na bagay);
8. Ipakita ang mga sagabal, hanggahan, dahilan kung bakit hindi nakamit ang lahat
ng layunin;
9. Isalaysay ang mga aralin na natutunan.
10. Gawin lahat ito para sa bawa’t layunin.
11. Mga Mungkahi: Batay sa mga nabanggit dito, gumawa ng mga mungkahi
(katulad ng ipagpatuloy o baguhin ang mga aktibidad, ipaliwanag ang dahilan at
kung paano iyon gagawin); siguruhin na nilinaw ninyo kung para kanino ang
inyong mga mungkahi (dapat ay matanggap nila iyon). Maaaring iba-ibang
mungkahi ang gagawin para sa iba-ibang tao, pangkat o organisasyon.
12. Mga dagdag sa dokumento ng modyul: Isali ang anumang patalastas na
nagdaragdag sa mga diwang nabanggit dito, lalo na ang tungkol sa dami at mga
bahagi: kagaya ng dami ng milya, mga gastos, listahan ng mga pagpupulong,
mga gawaan, gawain na kumunal, ang bilang at pangalan ng mga kalahok, mga
talakayan ng pagpupulong, at anumang dagdag na dokumento katulad ng mga
mapa o talaan.
Gamitin ang datos na katatapos pag-aralan at sagutan ang mga ideya na

nakalakip dito gamit ang story map tsart
GaWaiN 1: HaNAP SALITA
Panuto: Isulat ang kahulugan o mga salitang maaaring kaugnay ng salitang naratibong
ulat. Manaliksik tungkol dito.
Naratibong ulat
112 | P a h i n a

GaWaiN 2: PAGSUSURI
1. Paano inihahanda ang isang ulat?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
2. Ano-ano ang mga Layunin; Iba-Ibang Kaalamanan Ng Ulat?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
____
3. Ano-ano ang dapat na idokumento sa ulat?
______________________________________________________________
__
______________________________________________________________
__
4. Anong mga paksa ang dapat talakayin sa ulat?

g. Pagpupulong
________________________________________________________
________________________________________________________
____
h. Pagsasanay
________________________________________________________
________________________________________________________
____
i. Paglalayag sa larangan
________________________________________________________
________________________________________________________
____
113 | P a h i n a

7. Bakit mahalagang idokumento ang mga kaganapan sa bawat proyekto,
samahan?
______________________________________________________________
__________________________________________________
GaWaiN 3: MaNaliksik
Manaliksik tungkol SA maaring idokumento bilang proyektong gawain.

1. Pagpupulong
2. Pagsasanay
3. Paglalayag sa larangan
4. Proyekto sa klase
Paghambingin ang naratibong ulat at dokumentasyon. Ano ang kanilang pagkakatulad

at pagkakaiba?
Naratibong Ulat
Dokumentasyon
GAWAIN 5: MAGSANAY TAYO
114 | P a h i n a

Manaliksik at isulat ang proseso ng pag-uulat bilang proyektong gawain.
1. Pagpupulong
2. Pagsasanay
3. Paglalayag sa larangan
4. Proyekto sa klase
C. UNAWAIN NATIN
.
PANUTO: Sagutan mo ang tsart na naglalaman ng mga kaalaman na natutuhan mo sa

modyul na ito. Simulan mo na.
Kapag nagbabasa Iniisip ko

ako______________________ __________________________
__________________________ __________________________
__________________________ __________________________
____________ __________________________
Dahil__________________________________________
______________________________________________
______________________________________________
__________________________
D.SUBUKIN NATIN
115 | P a h i n a

ng Naratibong Ulat
Pamantayan sa Pagsulat ng Naratibong Ulat

Kraytirya 4 3 2 1
Nilalaman
Sapat at maayos na
sanggunian ang mga
nasaliksik na
impormasyon
Ang mga nasaliksik na

impormasyon ay
lubhang mahalaga
Naiisa-isa ang
mahahalagang
impormasyon/pangyayar
i sa ulat
May malinaw na kuhang
larawan sa bawat yugto
ng ulat.
Masining at sariling-likha
ang ginawan pag-uulat
Orihinal, napapanahon,
makatotohanan, taglay
ang lahat na elemento
ng naratibong ulat
116 | P a h i n a

Aralin 11
Paksa: Paunawa/ Babala/ Anunsyo
Panimula:
Ang pag-aanunsyo ay isang paraan ng paglalahd ng iyong nais iparating sa tao o
madla. May pagkakapareho sa anunsiyo ang babala sapagkat ito ay nagsasaad
ng impormasyon ngunit ito ay nagsasaad ng mga dapat at di dapat gawin sa
isang lugar lalo na sa mga pampublikong lugar- ginagamitan ito ng mga simpleng
simbolo ngunit ang ilan ay pasalita.
Sa araling ito, paunawa/babala/anunsyo tatalakayin ang iba’t ibang uri ng

anunsyo. Kung paano ang mga ito ay ginagamit ng wasto o tama.
Inaasahang sa pagtatapos mo sa araling ito ay makabubuo o makasusulat

ka ng iba’t ibang uri ng anunsyo o patalastas para sa iyong napiling produkto.

wika
ANTAS NG PAGKATUTO
A.TUKLASIN NATIN
(maaaring palitan ang mga larawan ng iba pang komersyal o isang video)
1. Ano ang iyong nakita/napanood?

____________________________________________________
117 | P a h i n a

2. Para sa iyo, epektibo ba ang kanilang ginawang pag-aanunsyo? Bakit?
________________________________________________________
B. LINANGIN NATIN
PAG- AANUNSIYO AT EPEKTO NITO SA PAG KONSUMO
Paanunsyo
Ang paghubog at pag-impluwensya ng kaisipan ng publiko ukol sa isang produkto.
Ito ay ang pagpapakilala, pagbebenta o tuwirang pag-aalok pa nga ng mga produkto,
paglilingkod (services), tao, lathalain, pelikula atbp. Ito man ay sa pamamagitan ng
telebisyon, radyo, magasin, flier o pampleto, dyaryo, streamer at iba pang modernong mga
pamamaraan.
Ang mga sumusunod ang ilan sa mga pamamaraan ng PAANUNSYO...

a. Asosasyon
Mga kilalang personalidad: artista, atleta at magagandang modelo ang ginagamit upang
mahawa ng kanilang kasikatan ang mga produkto.
b. Bandwagon Effect
Layunin nito na sumang-ayon o makiisa ang isang mamimili sa desisyon ng pangkat ng
mamimili. Dahil ito sa takot na hindi mapabilang sa "popular choice".
c. Demonstration Effect
Ito ay ang paglalahad at pagpapakita ng paraan ng paggamit at pakinabang ng produkto.
d. Mga Pagpapatotoo
Tumutukoy ito sa mga binitawang pahayag, pagpapatotoo, o testimonya ng mga tao hinggil
sa kalidad ng nasubukang produkto.
e. Ang "selling point"

Ito ay ang kredibilidad o reputasyon ng mga taong nagpapatunay ng kalidad ng produkto.
f. Pag-uulit-ulit
Mga paanunsyong inuulit-ulit sa loob ng 15 segundo o bawat commercial break. Ang pag-
uulit-ulit (repetition) sa pangalan at katangian ng isang produkto ay tumatatak sa isipan ng
mga mamimili.
g. Presyur
May layunin itong madaliin ang pagpapasya ng mga mamimili. Naglalapat ng presyur
(pressure) ang paanunsyo upang ang mamimili ay agarang kumonsumo
h. Pag-apela sa Emosyon
Gumagamit ng awa, kasiyahan, paghanga atbp emosyon sa pamamagitan ng mga modelo
o larawan na babagay sa produkto. Ang paanunsyo ay gumagamit ng awa, kasiyahan, at
118 | P a h i n a

paghanga sa paghikayat.Kapag naghihingi ng awa ang mga paanunsyo,gagamit sila ng
nakahahabag na larawan ng mga tao upang mapabili ang mamimili ng kanilang produkto.
i. Paggamit ng mga Islogan

Ginagamit ang islogan upang madaling matandaan ng mga mamimili ang pangalan ng mga
produkto at upang mahuli ang atensyon ng mga mamimili. Ang slogan ay maikling pahayag
na hamon o tema ng isang produkto. Ginagamit ito upang madaling matandaan ang
pangalan ng isang produkto o serbisyo.
j. Snob Effect
Hinihikayat ang mga mamimili ng gamitin ang ipinagbibiling produkto upang maging kakaiba.
Ang isang tao na SNOB ay gustong maging kakaiba o hindi kabilang sa mga pangkat ng tao.
Lumilikha ito ng impresyon ng "exclusivity" na maaring tugma sa pag-uugali ng mga
mamimili.
k. Brand Name
Pagpapakilala ng katangian ng produkto tulad ng tatak at pangalan ng produkto.
l. Fear
Sa paraang ito ang pag-aanunsiyo ay dinadaan sa pagbibigay ng takot o pangamba sa mga
mamimili na kung hindi bibilhin ang produktong iniaanunsyo ay magdudulot ito negatibo sa
kanila. Halimbawa: Kapag hindi ka bumili ng deodorant whitening, ang iyong kilikili ay
mangingitim at posibleng layuan ka ng ibang tao.
Tungkulin ng Mamimili
1. Tungkulin ng mamimili ang pagiging responsable sa kanyang pamimili at pagdedesisyon.
Upang
maging responsable, kinakailangan maitakda ang sarili niyang pangangailangan at
kagustuhan.
2.Tungkulin ng mamimili na suriin at siyasatin ang bibilhing produkto. Kinakailangang masiyasat

ng
mamimili ang produkto para sa mga sira.
3.Tungkulin ng mamimili na maipagtanggol ang sarili kung may idinudulog na hinaing.

Ayon sa batas, maaaring tumukoy ang isang mamimili ng mga paraan ng pagtugon sa hinaing.
3.1. pagpapabalik ng kanyang ipinambayad (refund).
3.2. pagsasaayos sa nasirang produkto (repair)
3.3. pagpapalit ng bagong stock na isinasauling produkto (replacement)
3.4. Tungkulin ng mamimili na makilahok sa konstruktibong pagpuna sa kalidad ng mga
produkto at magpalawak ng kaalaman ng mga tao sa kanilang bilang mamimili.
Gamitin ang datos na katatapos pag-aralan at sagutan ang mga ideya na nakalakip dito
gamit ang story map tsart.
GaWaiN 1: SIKAT - HANAP
119 | P a h i n a

A.Isulat kung anong uri ng pag- aanunsyo ang tinutukoy sa bawat bilang. Piliin ang salita sa
mahiwagang kahon.
Brand name
bandwagon
fear
testimonial
_______________1. Talk ‘n Text ______________ 6. Baygon

_______________ 2. Avon ______________ 7. Safeguard
_______________ 3. Globe ______________ 8. Bench
_______________ 4. Giordano ______________ 9. Sun Cellular
_______________ 5. Palmolive ______________ 10.Biogesic
B.Pagtapatin ang mga sumusunod:
Hanay A Hanay B
___1. Sa pag- aanunsyong ito gumagamit a) Bandwagon
ng mga kilalang personalidad.
___ 2. Sa pag- aanunsyong ito gumagamit b) Testimonial
ng kaunting pananakot.
___ 3. Sa pag- aanunsyong ito hindi na gumagamit c) Brand Name
ng kahit ano pang pakulo.
___ 4. Sa pag- aanunsyong ito gumagamit d) Fear
ng maraming tao.
GaWaiN 2: SURING NILALAMAN
1. Ano Ang anunsyo/ Patalastas/ Babala?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________________________
2. Ano ang pagkakaiba-iba nila? Saan ginagamit ang mga ito?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________________________
120 | P a h i n a

3. Bakit kinakailangang magkaroon ng anunsyo, patalastas kapag magbubukas
ng isang establishemento gayundin kapag may bubuksan o ilalabas na
bagong produkto? Ano ang epekto nito sa mamimili?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________________________
4. Sa iyong palagay, anong uri ng pag-aanunsiyo ang pinaka-epektibo sa mga
mamimili?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________________________
5. Bakit mahalagang malaman ang pulso ng mamimili sa pagtangkilik ng isang

produkto?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________________________
Manaliksik tungkol sa mga Patalastas/ Anunsyo/ Babala na makikita sa inyong

lugar .
Magdala ng mga halimbawa
1. Flyers/ leaflets
2. Larawan
3. Islogan
4. Bandwagon
5. Radio/ TV/ Internet
6. Poster
7. Billboard
8.
Paghambingin ang print midya at Radio/ TV/ Internet Midya sa pag-aalok ng produkto.
Paano ang kanilang pagkakatulad at pagkakaiba?
121 | P a h i n a

Print midya
Radio/ Internet/ TV
Midya
GawaiN 5: PAGSULAT
Magsagawa/ sumulat/ ng iba’t ibang uri ng Patalastas/ Anunsyo/ Babala na para

sa inyong produkto.
a. Flyers/ leaflets
b. Larawan/ Islogan
c. Bandwagon
d. Radio/ TV/ Internet
e. Poster
f. Billboard
g.
C. UNAWAIN NATIN
.
HINUHA KO SAGOT KO
Sagutan mo ang tsart na naglalaman ng mga kaalaman na natutuhan mo sa modyul na
ito. Simulan mo na.
122 | P a h i n a

Natutuhan ko sa araling
ito…..
Nalaman ko na
…………..
Sisikapin ko pang matutunan

ang mga kasanayan na ……
D. SUBUKIN NATIN

ng PAUNAWA/ Babala/ Anunsyo
Magsagawa/ sumulat/ ng iba’t ibang uri ng Patalastas/ Anunsyo/ Babala na para

sa inyong produkto.
a. Flyers/ leaflets
b. Larawan/ Islogan
c. Bandwagon
d. Radio/ TV/ Internet
e. Poster
f. Billboard
Pamantayan sa Pagsulat at Pagdesinyo ng Anunsyo/ Patalastas/ babala
Kraytirya 4 3 2 1
1.Angkop sa tema o
paksa ang larawan
123 | P a h i n a

2.Ang nilalaman ay
naayon sa tema
3.Nakapokus sa
paksa ang isinulat at
gumamit ng mga
salitang
nakahihikayat at
nakawiwili
4.Nakaaantig ng
damdamin
5.Mahusay ang
pagkakuha ng
larawan at maayos
ang layout.
Binabati kita at matagumpay mong natapos ang mga aralin 12. Anunsyo/
Patalastas/ babala.Sa iyong gagawing pag-aaral sa susunod na modyul, malalaman mo
kung ano ang iba’t ibang uri ng Liham- Pangnegosyo. Sa pagpapatuloy mo sa
susunod na aralin, inaasahan ko na nasiyahan ka sa ating pagtatagpo . Ang lahat na
natutuhan mo rito ay maaari mong magamit sa susunod na aralin.
124 | P a h i n a

Aralin 12
Paksa: Menu ng Pagkain
Panimula:
Ang Aralin 12 ay nagpapatungkol sa Menu ng Pagkain. Bahagi ng aralin
ang iba’t ibang dapat isaalang-alang sa paghahanda ng pagkain sa iba’t ibang
sitwasyon o pagkakataon.
Sa pagtatapos ng aralin, ikaw ay inaasahang makapagsusulat ng isang
menu ng pagkain nang may pagsasaalang-alang sa kaangkupan, kaayusan at
kagandahan ng presentasyon. Inaasahang magiging kapakipakinabang ang
araling ito sa iyo dahil maaaring magamit mo ito sa pagdating ng panahon.
Layunin ng aralin na matutuhan mo ang maging handa sa anumang
sitwasyon kung sakaling ikaw na ang maghahanda ng plano ng pagkain sa isang
oksayon.Higit sa lahat, matutuhan mo ang sumunod sa tamang proseso upang
makuha mo ang kaalamang panteknikal-bokasyunal.
1. Naiisa-isa ang mga hakbang sa pagsasagawa ng mga binasang

halimbawang sulating teknikal-bokasyunal
3. Nakasusulat ng sulating batay sa maingat, wasto, at angkop na paggamit
ng wika
125 | P a h i n a

ANTAS NG PAGKATUTO
A. TUKLASIN NATIN
Kultura na nating mga Pilipino ang kumain sa restawrant o di kaya ay maghanda
sa iba’t ibang okasyon para sa ating mga kamag-anak at kaibigan. Ikaw bilang
saksi sa mga sitwasyong katulad nito, ano ang madalas mong kinakain sa bawat
handaang iyong dinadaluhan?Magtala ng tig-iisa sa ibabaw ng bawat tray sa
ibaba. Ipaliwanag s sa weyter kung bakit ang mga ito ang iyong madalas na
kinakain sa mga okasyon at isulat ang sagot sa card na hawak ng weyter sa
ibaba.
BINYAGAN BERTDEYAN
KASALAN PISTAHAN
126 | P a h i n a

Matamis na araw!Ako si Waki Anong paliwanag mo Mam/Sir?
B. LINANGIN NATIN
Mapalad ang tao dahil nilikha siyang nakahanda na ang lahat ng
kakailanganin sa pamumuhay sa mundo.Anuman ang kanyang gustuhin ay
maaari niyang makuha sa isang iglap lamang. Hindi na siya kailangang
pumunta pa sa ibang lugar upang maghanap ng makakain dahil ang lahat ng
nasa kanyang paligid ay sapat na para sa kanyang pangangailangan.
Kaugnay nito, hindi na gaanong mahirap para sa mga Pilipino ang mag-
okasyon sapagkat mabilis na lamang ang paghahanda para rito basta may
badyet at sapat na panahon para sa paghahanda.
127 | P a h i n a

Kultura na sa ating bansa ang paglalaan ng panahon para sa iba’t ibang
kasiyahan o pagdiriwang, isa nang patunay ay dahil bagaman at may
kahirapan sa buhay, mas nangingibabaw pa rin ang pagkamasayahin ng
Pinoy.
Sa paghahanda ng pagkain para sa isang okasyon, kailangan mong pag-

isipang mabuti kung ano-ano ang dapat mong isaalang-alang sa
pagsasagawa ntio, narito ang ilan sa maaaring makatulong sa iyong
preparasyon:
1.Badyet para sa pagkain
Kailangang ito ang nauuna sa iyong listahan sapagkat dito

nakasalalay kung magiging simple o magarbo ang mga pagkaing
iyong ihahanda. Bukod pa rito,dapat mong iisahin kung ano ang
mahalaga at hindi sa paggastos.Sikaping mailista nang maayos ang
anumang lalabas nap era upang hindi ka magkaroon ng kalituhan
sakaling magkaroon ka ng pagkakataong itala ito sa iyong mga
gastos.
2.Tema ng gagawing pagdiriwang
Bukod sa pagkain, mainam na nakagaganda ng isang okasyon kung

may temang sinusunod ang dumadalo ng oksayon. Ito ang
nagtatakda kung ano dapat ang maging ‘mood’ ng isang handaan.
3.Uri ng okasyong paghahandaan
128 | P a h i n a

Kinakailngang angkop ang iyong pagkaing ihahanda sa okasyong
iyong paghahandaan sapagkat ditto makikita ang kaayusan ng lahat.
4.Bisitang darating
Kung maliit lamang ang iyong badyet, hindi ka dapat mahiyang

maglagay sa imbitasyon ng limitadong upuan para sa mga inaasahan
mong bisita. Ito ay isang paraan para makalkula moa ng sapat na bilang
ng iyong kailangang pasayahin at busugin.
5.Mga putaheng ihahanda
Iba’t iba ang hilig ng mga Pilipino pagdating sa pagkain, pero

nagkakaisa sila sa pagkain ng matatamis na pagkain. Madali ring
magsawa sa pagkain ang mga tao kung kaya dapat kang maghanda
Alamin mo kung ano ang angkop na putahe sa iyong okasyon sapagkat
hindi dapat mahiwalay ang preparasyon mo sa mga ito.
Sa pagsusuri kung naisakatuparan mo ng aba ang iyong paghahandang

isinagawa, narito ang ilang katanungang maaaring sumagot sa iyong
nagging kalakasan at kahinaan:
1. Madali bang ihanda ang mga putahe?

2.Maayos ba ang mga kumbinasyon ng mga putahe?
3. Naisaalang-alang ba ang sustansiyang kailangan ng katawan?
4. Sapat ba ang dami ng pagkain para sa mga panauhin?
5. Angkop ba ang putahe sa oras pagganapan?
129 | P a h i n a

GaWaiN 1: Menu KO to!
Itala mo sa loob ng menu card kung ano-ano ang mga dapat isalang-alang
sa paghahanda ng pagkain sa iab’t ibang okasyon.
130 | P a h i n a

GaWaiN 2: ang napansin ko…
Sa iyong sariling karanasan, ano ang mga napapansin mo sa mga

handaang iyo nang dinaluhan? Magbigay ng reaksyon hinggil dito.Pumili
131 | P a h i n a

ka lamang ng isa upang pagtuunan ng pansin sa pagpapaliwanag.Ilagay
ang sagot sa loob ng panaklob ng pagkain.
Ang napapansin ko sa tuwing dumadalo ako sa mga okasyon ay…
Pangakatang Gawain.Bumuo ng inyong pangkat upang pag-usapan ang

mga etikang maaari ninyong napapansin sa mga handaan.Itala ang mga ito sa
tulong ng graphic organizer at hatiin sa positibo at negatibo ang mga ito.
132 | P a h i n a

Positibo Negatibo
C. UNAWAIN NATIN
.
GaWaiN 9: REPLEKSIYON
Sa iyong personal na palagay, paano makatutulong ang kaalaman sa paghahanda ng

pagkain kahit na ikaw ay isang mag-aaral pa lamang?Patunayan.
133 | P a h i n a

D.SUBUKIN NATIN
Ngayong natapos mo na ang mga gawain sa aralin, pagkakataon mo nang
maghanda ng pagkain para sa iba. Sa sitwasyong ito, ikaw ay naatasang
manguna sa preparasyon para sa paghahanda ng mga putahe/menu para sa
isang okasyon (maaaring kaarawan, kapistahan, kasalan at iba pa.
Inaasahang maisasaalang-alang mo ang kaayusan at kaangkupan ng mga

pagkain patungo sa paghahanda ng mga ito para sa okasyong iyong napili
ayon sa mga sumusunod na konsiderasyon:
A. Mga sangkap
B. Mga hakbang at proseso ng pagluluto
C. Paraan ng paghahanda
D. Presentasyon
Narito ang rubriks na tatasa sa iyong menu:
Pamantayan sa Menu ng Pagkain Bahagdan

Kaangkupan ng pagkain sa okasyon 25
Wastong paghahanay ng mga 25
hakbang at proseso sa pagluluto
Kaayusan/presentasyon 30
Pagsasaalang-alang sa etika at 20
kalinisan(hygiene) sa paghahanda ng
pagkain
Kabuuan 100
134 | P a h i n a

Aralin 14
Paksa: Pagsulat ng mga Sulating sa mga Kursong Teknikal-
Bokasyunal (Tech-Voc)
Panimula:
Ang Aralin 14 ay tungkol sa Pagsulat ng mga Sulating may kinalaman sa
Kursong Teknikal-Bokasyunal (Tech-Voc). Bahagi ng aralin ang pag-iisa-isa sa
mga termino at araling inilahad sa kabuuan ng modyul.
Sa pagtatapos ng aralin,ikaw ay inaasahang makapagbubuo ng isang
manwal kaugnay ng piniling kurso.Inaasahang magagamit mo ang lahat ng
kaalamang itinampok sa aralin, gayundin ay makapagsulat nang may kasanayan
at kahusayan batay sa teknikal-bokasyunal na pagsulat.
Kabuuang layunin ng araling ito ang mapagsama-sama ang natipong
kaalaman ng mga mag-aaral sa inilahad na mga gawain sa modyul na ito.
Dagdag pa rito ay maiangkop ng mga mag-aaral ang kanilang pagsulat sa
kursong kanilang pinagkakadalubhasaan.
1. Nakabubuo ng manwal ng isang piniling sulating teknikal-bokasyunal
ANTAS NG PAGKATUTO
A. TUKLASIN NATIN
Bigyan mo ng sariling pagpapakahulugan ang mga salitang makikita sa

ibaba. Maaaring salita o parirala ang iyong isagot sa bawat titik ng
salita.Iugnay Ito sa kalamng iyong natutuhan sa modyul sa ito.
135 | P a h i n a

B
O
T
K
E
A
K
S
N
Y
I
U
K
N
A
A
L
L
B. LINANGIN NATIN
Ang Teknikal-Bokasyunal (Tech-Voc) ay akdang sinusulat kaugnay ng

trabaho o gawain sa isang partikular na larangan na nagmumula sa
karanasang personal, natamong edukasyong teknikal, at mga
pagsasanay; hal., Teknikal na Report tungkol sa pagbuo ng Web Design.
GaWaiN 2: SALITA KO ‘TO!
136 | P a h i n a

Para sa iyo bilang bahagi ng modyul na ito, sagutin mo ang hinihingi
ng tanong sa pamamagitan ng direksyon sa ibaba.
 Bigyang kahulugan ang sumusunod na uri ng sulating teknikal-bokasyunal

gamit ang sarili mong mga salita.
Liham-pangangalakal flyers anunsyo/babala/patalastas
Feasibility Study dokumentasyon menu ng pagkain naratibong ulat
C. UNAWAIN NATIN
.
GaWaiN 3: pagninilay
Nagiging matagumpay ang tao hindi lang dahil sa taas ng kanyang pinag-aralan
kung hindi dahil rin sa kanyang abilidad at paggamit ng kakayahang natutuhan
sa mga karanasan at pagkakataong ibinibigay sa kanya.
Ngayong isa ka pa lamang mag-aaral, nararapat lamang na magkaroon ka na ng

tunguhin sa iyong buhay-hinaharap at gamitin moa ng anumang natutuhan mo
sa kabuuan ng modyul na ito.
Sundan mo ang chart na ito para sa iyong tagumpay.
LAYUNIN
137 | P a h i n a

INAASAHANG
TAGUMPAY
MGA HAKBANG NA
GAGAWIN
BUNGA/
KINALABASAN
KOMENTO
138 | P a h i n a

D. SUBUKIN NATIN
Ito na ang pagkakataon upang ikaw naman ang magpakitang-gilas gamit
ang mga natutuhan sa araling inilahad sa modyul na ito.
Kailangang makabuo ka ng sulating teknikal-bokasyunal ayon sa pinili

mong kurso. Narito ang rubrik upang masukat ang iyong magiging marka:
Pamantayan sa Pagsulat ng Sulating sa mga Kursong Teknikal-

Bokasyunal (Tech-Voc)
Kraytirya Napakahusa Mahusay Katamtaman Nagsisimula pa
y 3 2 lamang
4 1
Lahat ng kaisipang nais
na ipahatid ay
nakapaloob sa Sulating
sa mga Kursong
Teknikal-Bokasyunal
Wasto ang pagkakahanay
hanay ng datos at
larawan Sulating sa mga
Kursong Teknikal-
Bokasyunal
May pagkakaisa, payak,
maikli at magkakaugnay
ang diwa ng Sulating sa
mga Kursong Teknikal-
Bokasyunal
139 | P a h i n a

Makikita kaagad ang
mensahe ng Sulating sa
Bokasyunal
Angkop ang mga larawan
na inilagay Sulating sa
Bokasyunal
Gumamit ng wastong
gramatika
Binabati kita at matagumpay mong natapos ang mga aralin 14. Manwal ng
Teknikal-Bokasyunal (Tech-Voc)Sa iyong gagawing pag-aaral sa susunod na
modyul, malalaman mo kung ano ang iba’t ibang uri ng Liham- Pangnegosyo.
Sa pagpapatuloy mo sa susunod na aralin, inaasahan ko na nasiyahan ka sa
ating pagtatagpo . Ang lahat na natutuhan mo rito ay maaari mong magamit sa
susunod na aralin
GLOSARYO
Kakayahang Diskorsal – Kakayahang pangkomunikasyon na naipapakita sa

kasanayan at pagpapahayag ng idea sa loob ng isang kontekstong pasulat,
pasalita, biswal, at birtwal; hal., interbyu
Kakayahang Istratedyik – kakayahang pangkomunikasyon na naipapakita sa

kaalaman sa angkop, wasto at mabisang istratehiya upang magpatuloy ang
komunikasyon sa kabila ng problema o aberya (hal., nalimutang salita, paksa, di-
alam na impormasyon, atbp.). Naisasagawa ito sa pammagitan ng mga cohesive
device gaya ng ellipsis (…. Sa pasulat na anyo), pag-uulit ng salita; pagbibigay
ng sinonim, mga salitang gaya ng kuwan, ano, ah, atbp.)
Kakayahang Linggwistik – Kakayahan at kaalamang pangkomunikasyon na

naipapakita sa kasanayan sa gramatikal o istruktural na paggamit ng wika; hal.,
paggamit ng angkop at wastong pangungusap
140 | P a h i n a

Kakayahang Sosyolinggwistik – Kakayahang pangkomunikasyon na
naipapakita sa pamamagitan ng kaalaman sa angkop na gamit ng wika nang
naayon sa sino ang kausap, ano ang pinag- uusapan, paano, kailan, saan. Hal.,
ang paraan ng pakikipag-usap, gayundin ang mga salita, pahayag, atbp. na
ginagamit ng isang mag-aaral sa kanyang guro (pormal, magalang, atbp.) ay iba
kaysa sa ginagamit niya sa kabarkada (impormal, personal atbp.)
Sulating Teknikal-Bokasyunal – Akdang sinusulat kaugnay ng trabaho o

gawain sa isang partikular na larangan na nagmumula sa karanasang personal,
natamong edukasyong teknikal, at mga pagsasanay; hal., Teknikal na Report
tungkol sa pagbuo ng Web Design
141 | P a h i n a

Sanggunian:
Amber, Scoot W.(2000). Justify Your Project With a Feasibility Study. http://www-
106.ibm.com/developerworks/library/tip-justify/. June 6, 2001, date accessed.
BizMove.com. (2001).
Business Plan Guidelines. http:// www.bizmove.cxom/topics/business-plan.htm.

Sinilip June 6, 2015.
Chua, Johannes L., Panahon, Kasaysayan at Lipunan (Ekonomiks) Ikalawang

Edisyon, DIWA Publishing House.
Comer, Jerry C. Guest Column:Elements of a Strategic Market Plan. http://
bcn.boulder.co.us/business/BCBR/1995/may/market2.htm. Sinilip June 6, 2015
De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks Pagsulong at Pag-unlad, VPHI 

Mateo, Grace Estela C. et. al., Ekonomiks Mga Konsepto at Aplikasyon (2012),
VPHI
Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI
Morningstar Investing Classroom, Course 106: a Tour Through the Income
Statement. http://news.morningstar.com/classroom/article/ 0,3163,29691,00.html.
Sinilip June 8, 2015
Villaverde, Sharon A., (2013) Moog 8, Pisara Publishing, Tagaytay, City.
http://www.deped.gov.ph/sites/default/files/SHS%20Applied_Filipino
%20%28Tech-Voc%29%20CG.pdf, Sinilip Hunyo 6, 2015
https://www.facebook.com/permalink.php?
id=669314643092399&story_fbid=671665472857316, Sinilip Hunyo 6, 2015
http://www.slideshare.net/drintotsky/uri-ng-pagsulat-13582540?related=1 Sinilip
Hunyo 6, 2015
https://prezi.com/hkcyl55myh2e/pagsulat-teknikal/ Sinilip Hunyo 6, 2015
http://www.aart.us.com/marketing-materials.html Sinilip Hunyo 7, 2015
142 | P a h i n a

http://tl.wikipedia.org/wiki/Pamimil, Sinilip Hunyo 7, 2015
http://www.buhayofw.com/financial-advice/business-investments/paano-
magsimula-ng-isang-negosyo-ang-business-plan-51dd5dbb5e0d7#.VXM1zM-
qqko, Sinilip Hunyo 7, 2015
http://www.filipinosocietyinlofoten.com/blog/2011/07/05/PAG-OORGANISA-NG-
PUL0NG-ORGANIZING-THE-MEETING.aspx , Sinilip Hunyo 7, 2015
https://prezi.com/1riu6vihxusf/mga-uri-ng-pagsulat/ , Sinilip Hunyo 7, 2015
http://www.cbo-eco.ca/en/index.cfm/managing/marketing/marketing-plan-
outline/?lang=tgl Sinilip Hunyo 10, 2015
https://prezi.com/gypc3ad417el/paggamit-ng-ibat-ibang-sistema-ng-
dokumentasyon/ Sinilip Hunyo 11, 2015
http://cec.vcn.bc.ca/mpfc/modules/rep-mott.htm Sinilip Hunyo 13, 2015

Filipino Cuisine. Wikipedia.org. (Hinango noong 22 December 2009).
Adobo. Carinderia.net. (Hinango noong Hunyo 14, 2015).

Tastes of the Philippines. Suite101.com (Hinango noong 22 December 2009).
Adobo, The National Meal of the Philippines – Culinary Essay.
Freeonlineresearchpapers.com. ((Hinango noong Hunyo 14, 2015).
Kare-kare Philippines Food. Style.com. (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
Kare-Kare. Pinoycook.net. (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
The Best Lechon in the Philippines. Marketmanila.com. (Hinango noong Hunyo

14, 2015).
Lechon – Philippines’ Favorite Delicacy. Philippinesinsider.com. (Hinango noong

Hunyo 14, 2015).
Recipe for Filipino Menudo. Tagaloglang.com. (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
Spicy Beef Kaldereta. Pinoycook.net. (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
Tinapang Bangus. Alaminoscity.gov.ph. (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
143 | P a h i n a

http://fil.wikipilipinas.org/index.php/10_Pinakapaboritong_Pagkaing_Pinoy
(Hinango noong Hunyo 14, 2015).
http://www.slideshare.net/sirarnelPHhistory/aralin-11-negosyo-at-pagaanunsiyo?
related=2, (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
Villavicencio, Victoria B., et al. Sining ng Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang

Disiplina, MMRC Publication, Caloocan City 2003
Cabarteja, Domingo M., et al. Pagbasa at Pagsulat sa Masining na Pananaliksik, St.

Andrew Publishing House, Bulacan 2009
Internet:
Google.com
https://www.google.com.ph/search?
q=leaflets&biw=1366&bih=667&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjZj9DVsc
rKAhXhr6YKHdz5Di84ChD8BQgGKAE#imgdii=qw4v1cAyTxAK-M%3A
%3Bqw4v1cAyTxAK-M%3A%3BpipoOou-oOnkRM%3A&imgrc=qw4v1cAyTxAK-M%3A
(leaflets)
https://prezi.com/1riu6vihxusf/mga-uri-ng-pagsulat/ (katitikan ng pulong)
http://www.filipinosocietyinlofoten.com/blog/2011/07/05/PAG-OORGANISA-NG-
PUL0NG-ORGANIZING-THE-MEETING.aspx (katitikan ng pulong)
https://www.google.com.ph/?
gfe_rd=cr&ei=KeqoVsW9Ku25mgWayYDgBQ#q=promo+materials (Promo Materials)
http://iamrose09812.blogspot.com/2012/03/katangian-ng-pananalikisik-
sistematiko.html (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
http://tl.wikipedia.org/wiki/Estilong_APA (Hinango noong Hunyo 14, 2015).
http://cec.vcn.bc.ca/mpfc/indextt.htm. Sinilip Enero 27, 2016

http://cec.vcn.bc.ca/mpfc/modules/rep-hwtt.htm. Sinilip Enero 27, 2016
http://cec.vcn.bc.ca/mpfc/modules/rep-mott.htm. Sinilip Enero 27, 2016
144 | P a h i n a

http://www.slideshare.net/allanortiz/pag-uulat-updated. Sinilip Enero 25, 2016
https://prezi.com/rn-fsiuzzdsu/paanunsyo-at-epekto-nito-sa-pagkonsumo/ Sinilip Enero
26, 2016
https://prezi.com/kkapthvou3jw/paanunsyo-at-epekto-nito-sa-pagkonsumo/ Sinilip Enero
26, 2016
http://fil.wikipilipinas.org/index.php/Pag-aanunsyo Sinilip Enero 27, 2016
Austero, Cecilia S. et. al.,Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Pananaliksik. (2013).
Sta. Mesa Manila: Rajah Publishing House
145 | P a h i n a

Modyul Sa Piling Larang Techvoc LM

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modyul Sa Piling Larang Techvoc LM

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Baitang 12

Filipino sa Piling Larangan

Ang modyul na ito sadyang inilaan para sa mga mag-aaral na nasa

Upang higit na matamo ng mga mag-aaral ang higit na kinakailangan

Inaasahan sa pagtatapos ng modyul na ito ay makabubuo ang bawat

Sinikap na malagyan ng pamantayan ang iba’t ibang gawain sa

Subalit ang pangkalahatang layunin ng modyul na ito ay nakasentro

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

1.Tumutukoy ito sa mga sulating bunga ng mga iba’t ibang pag-aaral,mahabang

2. Ito’y uri ng pagsusulat na masasabing paglalahad ng isang tao sa kanyang mga

3.Ginagamit bilang pakikipag-ugnayan na nasa isang organisasyon.

4. Ang mga sumusunod ay ang mga dapat isaalang-alang sa pagsulat ng katitikan

B. mga detalye sa napag-usapan

D,bilang ng mga sumang-ayon o nagpatibay

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

6. Nakalagay dito ang pangalan,posisyon at titulo ng sumulat

7.Ito’y pangalan ng kompanya,adres,telepono,fax.telefax at iba pa.

8.Itoy araw,buwan at taon kung kalian isinulat ang isang liham.

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

11. Nakapaloob dito ang paggalang ng sumulat sa sinulatan.

C.Bating Pambungad o Panimula

12.Alin sa sumusunod ang HINDI dapat tandaan sa pagsulat ng liham-pangangalakal

A. Nakikita ang mahahalagang bahagi

13.Alin sa sumusunod ang HINDI katangian ng Teknikal na Pagsulat

A .Ang daloy ng impormasyon ay simple at malinaw.

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

14.Tukuyin ang kung anong uri ng liham-pangangalakal ang sumusunod:

15.Mula sa halimbawa ibaba, uriin ito ayon sa kanyang kinapapaloobang bahagi

16.Ito ay tinatawag na pagpapakilala sa produkto na iyong ibinebenta.

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

A. Mga pangunahing palagay

C. Paghahanda ng pinansyal na ulat

A. Mga pangunahing palagay

C. Paghahanda ng pinansyal na ulat

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

22. Ito ay tumutukoy sa kabuuang halaga ng lahat ng iyong pagmamay-ari at pera na

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

26 . Sa bahaging ito ay naglalaman ng mga sunud-sunod na hakbang sa proseso na

A. . Ang proseso ng paggawa

27. Ang bahaging ito ay dapat na magsalarawan ng mga produktong paghahandaan at

A. . Ang proseso ng paggawa

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

30. Ito ay tumutukoy sa mga magagandang pagkakataon para sa pagsusulong o

31. Ito ay mahalagang pangangailangan sa pananaliksik na nangangailangan ng

32. ang dokumentasyon ay gumaganap ng mahalagang tungkuln sa isang papel

C. Kapanipaniwala ang impormasyon dahil dito

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

36. Alin sa mga sumusunod ang tamang Pormat ng Talababa

37.Isinasagawa ito sa pamamagitan ng paglalagay ng mga impormasyong

38. Ang mga sumusunod ay pagpo-posisyon at pagbabantas ng parentetikal,

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

42. Sa payak na pagpapahayag, ang hinangad na resulta mula sa gawain ng isang

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

44.Ito ang paghubog at pag-impluwensya ng kaisipan ng publiko ukol sa isang

46. Karaniwang tumutukoy sa outline o balangkas ng pag-uusap ang mga sumusunod

B. Mga detalye ng talakayan

Filipino sa Piling Larangan (TechVoc)

D. Mga plano sa hinaharap

47.Pagkakasunod-sunod ito ng pagpaplano ng pagkain upang maging handa sa

49. Gamit ng Flyers ang sumusunod maliban sa:

A. Ipabatid ang kaganapan tulad ng konsiyerto o pagbubukas ng bagong kainan.

C. magdisplay ng kahit anong balita sa paligid

D. mga kinalalagyan ng fact sheet ng mga kaganapan sa seminar, palihan at meeting.