Części mowy - sprawdzian klasa 5 grupa A str.

1/5

................................................................................. ............ ................. .................

imię i nazwisko lp. w dzienniku klasa data

1. W zdaniu: Na patelni coś smakowicie skwierczało rzeczownik występuje w

A. narzędniku. B. bierniku. C. miejscowniku. D. celowniku.

2. Dopasuj rzeczowniki do podanych kategorii. Litery, którymi oznaczono wyrazy, zapisz przy właściwej
kategorii.

A. gradobicie
B. niemowlę
C. tygrys
D. but
E. kwiat
F. prosię
G. ołówek
H. śnieżyca
I. kasztanowiec
J. kierowca

nazwy ludzi– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy zjawisk– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy przedmiotów– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy zwierząt– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy roślin– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Podkreśl wszystkie przymiotniki.

Stara zardzewiała pralka w łazience.

Osiemnaście malutkich muszelek na plaży.
Szalone pomysły wujka Tomka.

4. Zdanie, w którym źle utworzono formę stopnia wyższego lub najwyższego przymiotnika, to

A. Podwyżkę biletów najbardziej odczuje najbiedniejsza część społeczeństwa.

B. Drużyna gospodarzy była najskuteczniejsza i wygrała mecz.
C. Druga część spektaklu była najbardziej ciekawsza.
D. Był wyższy od swoich rówieśników.

5. Zaznacz podpunkt, który zawiera prawdziwą informację na temat poniższego zdania.

Basia zapomniała dzisiaj odkurzyć swój pokój, a to źle.

A. Są tu dwa czasowniki w formie nieosobowej.

B. Zdanie zawiera tylko jeden czasownik.
C. Są tu dwa czasowniki w formie osobowej.
D. Jest tu jeden czasownik w bezokoliczniku i jeden w formie osobowej.

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa A str. 2/5

6. Dopasuj wyrazy z ramki do odpowiednich kategorii.

czworobok cztery dwa tysiące ósmy ośmiościan osiemnaście dwusetny

liczebnik główny – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
liczebnik porządkowy – . . . . . . . . . . . . . . .
wyraz niebędący liczebnikiem – . . . .

7. Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź 1 lub 2 i jej uzasadnienie spośród A–B.

W zdaniu Piętnastolatek jako trzeci dotarł do mety podkreślony wyraz

1. nie jest liczebnikiem, A. wskazuje na kolejność liczbową.

ponieważ
2. jest liczebnikiem, B. jest rzeczownikiem wskazującym liczbę.

8. Zapisz, ile jest zaimków w każdym zdaniu.

Czy ktoś widział tak wypielęgnowany ogród?

Chciał zwrócić moją uwagę na tę recenzję książki.

Nie znałem tego człowieka, który powitał mnie wtedy na ulicy.

9. Oceń, które ze stwierdzeń odnoszących się do poniższego tekstu są prawdziwe, a które – fałszywe. Za-
znacz P (prawda) lub F (fałsz).

Czy wiesz, jak sobie radzić w takich trudnych sytuacjach? Do kogo się zwrócić po pomoc? Z kim wtedy
porozmawiać?

W tekście są 3 zaimki zastępujące przysłówki. P F

Zaimki zastępujące rzeczowniki pojawiają się w 2 zdaniach. P F

Zdania zawierają zaimki zastępujące 3 różne części mowy. P F

10. Podkreśl w tekście 12 rzeczowników.

„Młody Samuraj. Droga wojownika” to pierwszy z ośmiu tomów pasjonującego cyklu książek. Akcja dzieje
się w XVII wieku. Statek Jacka Fletchera rozbija się u wybrzeży Japonii, a ukochany ojciec chłopca i załoga
giną z rąk piratów. Jacka otacza opieką legendarny mistrz miecza, który posyła go do szkoły samurajów.

11. Podkreśl wszystkie czasowniki i wpisz do tabeli liczbę czasowników nieosobowych.

Czy wiesz, jak kiedyś robiono masło? Wlewano do specjalnego naczynia śmietanę i ją ubijano. W czasie
ubijania rozdzielała się na masło i maślankę. Wszystko wykonywano ręcznie. To był nie lada wysiłek zrobić
masło.

Liczba czasowników w formie nieosobowej (bezosobowej)

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa A str. 3/5

12. Znajdź w tekście przymiotniki i wpisz je w odpowiednich miejscach.

Moja najmłodsza siostra to Laura. Jej imię jest tak śliczne, że zachwyciło kiedyś znanego poetę, który
napisał dla niej dwa wiersze.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
siostra
przymiotnik

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
imię
przymiotnik

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
poetę
przymiotnik

13. Wpisz wyrazy w odpowiednich rubrykach.

Części mowy

koza przysłówek
czasownik w
fajna tak
liczebnik spójnik i
mój wykrzyknik

14. Podkreśl linią prostą wyrazy odmienne, a linią falistą – nieodmienne.

dzisiaj mała nie wąż przed spanie trzeci twój oraz zjadłbym

15. Wybierz poprawną formę przypadka danego wyrazu. Zaznacz odpowiednio A lub B.

1 narzędnik, lp. A. sędzim B. sędzią

2 celownik, lp. A. księciemu B. księciu
3 dopełniacz, lp. A. swetra B. swetru
4 miejscownik, lp. A. Indianie B. Indianinie

16. Odmień rzeczownik SZPADA przez przypadki w liczbie pojedynczej. Wypisz tematy oboczne oraz obocz-
ności tematu.

M. szpada
D. …………………………
C. …………………………
B. …………………………
N. …………………………
Ms. …………………………
W. …………………………

tematy oboczne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
oboczności tematu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa A str. 4/5

17. Wskaż podpunkt, w którym właściwie określono przypadki kolejnych zaimków wyróżnionych w zdaniu:
Bywa, iż sobą zdumiewamy siebie.

A. miejscownik, biernik C. narzędnik, biernik

B. narzędnik, dopełniacz D. celownik, dopełniacz

18. Określ formę fleksyjną podkreślonych w tekście zaimków.

Najwięcej radości sprawia błysk szczęścia w oczach kogoś, kto czuje, że mu współczujemy, że go rozumiemy,
że się interesujemy jego problemami. W takich chwilach czujemy jakąś delikatną, duchową więź między
nami. Dla takich chwil warto żyć. (Don Marin)

19. Wstaw zaimek „on” w odpowiednim przypadku. Zwróć uwagę na to, że zaimek może mieć długą albo
krótką formę.

Czy ……… mnie w ogóle słucha? ……… niewiele interesuje, prawda? Wczoraj dałam ……… taki pyszny
obiadek, a ……… nawet ……… nie tknął. Może kanarkom nie smakuje pomidorowa?

20. Wypisz z tekstu po jednym przysłówku odpowiadającym na podane pod tekstem pytania.

Podobno wszędzie, nawet w najbrzydszych i najdziwniejszych miejscach na Ziemi, dzieją się historie,
o których nie śniło się filozofom. Wystarczy tylko uważnie patrzeć i słuchać. Wszędzie i zawsze. Nawet
wtedy, gdy idziesz wyrzucić śmieci. Niektórzy bardzo tego nie lubią, bo śmietniki nie są zazwyczaj przy-
jemne. Ale niektóre bywają bardzo interesujące, na przykład ten na podwórku mojej babci. To dopiero
śmietnik!
(Krystyna Chołoniewska Złote buciki)

jak? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gdzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kiedy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

21. Określ funkcje wykrzykników zastosowanych w poniższych zdaniach. Wpisz obok każdego z nich literę
A, B lub C.

A. wezwanie/apel, B. wyrażenie zadowolenia, C. wyrażenie sprzeciwu

Nie! To się tak nie może skończyć!

Hurra, wygraliśmy ten mecz!

Uwaga! Nie przechodź w tym miejscu przez ulicę!

Brawo, nareszcie zaliczyłeś ten sprawdzian!

22. Dobierz funkcję partykuły do zdania. Przyporządkuj numer zdania do odpowiedniej litery oznaczającej
funkcję.

zdanie funkcja
1. Tak, pójdę do sklepu. A. ograniczająca
2. Czy pójdziesz ze mną? B. potwierdzenie
3. Kup tylko jedną rzecz. C. pytanie

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa A str. 5/5

23. Zmodyfikuj zdania zgodnie z podanymi wskazówkami. Użyj odpowiednich partykuł.

a) Chcę wyjść na spacer. (zdanie o przeciwnym znaczeniu.)
b) Uspokój się! (rozkaz bardziej kategoryczny)
c) Chłopcy dotarli do szkoły punktualnie. (tryb przypuszczający)
d) Ola dzisiaj napisze test. (tryb rozkazujący)
e) Możesz zrobić więcej. (pytanie)

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 Części mowy - sprawdzian klasa 5 grupa B str. 1/5

................................................................................. ............ ................. .................

imię i nazwisko lp. w dzienniku klasa data

1. W zdaniu: Coś wisiało na ścianie rzeczownik występuje w

A. celowniku. B. miejscowniku. C. dopełniaczu. D. narzędniku.

2. Dopasuj rzeczowniki do podanych kategorii. Litery, którymi oznaczono wyrazy, zapisz przy właściwej
kategorii.

A. pani
B. pszczółka
C. kotek
D. Wiktor
E. dywan
F. drzewo
G. chatka
H. błyskawica
I. żonkil
J. zaćmienie

nazwy ludzi– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy zjawisk– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy przedmiotów– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy zwierząt– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwy roślin– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Podkreśl wszystkie przymiotniki.

Moje trzy małe kotki w koszyku.

Uroczyste wesele cioci Kasi.
Wielki kolorowy balon na sznurku.

4. Zdanie, w którym źle utworzono formę stopnia wyższego lub najwyższego przymiotnika, to

A. Był wyższy od swoich rówieśników.

B. Druga część spektaklu była najbardziej ciekawsza.
C. Drużyna gospodarzy była najskuteczniejsza i wygrała mecz.
D. Podwyżkę biletów najbardziej odczuje najbiedniejsza część społeczeństwa.

5. Zaznacz podpunkt, który zawiera prawdziwą informację na temat poniższego zdania.

Basia zapomniała dzisiaj odkurzyć swój pokój, a to źle.

A. Są tu dwa czasowniki w formie nieosobowej.

B. Jest tu jeden czasownik w formie osobowej i jeden w bezokoliczniku.
C. Są tutaj trzy czasowniki, w tym jeden bezokolicznik.
D. Zdanie zawiera tylko jeden czasownik.

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa B str. 2/5

6. Dopasuj wyrazy z ramki do odpowiednich kategorii.

pięć dwunasty sześcian dwanaście dziesięć tysięcy trzysetny trójkąt

liczebnik główny – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
liczebnik porządkowy – . . . . . . . . . . . . . . .
wyraz niebędący liczebnikiem – . . . .

7. Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź 1 lub 2 i jej uzasadnienie spośród A–B.

W zdaniu Czworokąt był narysowany na drugiej kartce podkreślony wyraz

1. nie jest liczebnikiem, A. jest rzeczownikiem wskazującym liczbę.

ponieważ
2. jest liczebnikiem, B. wskazuje na kolejność liczbową.

8. Zapisz, ile jest zaimków w każdym zdaniu.

Czasami lubię iść, dokąd mnie oczy poniosą.

Ten samochód, który kupiłeś, ma tyle wad ile zalet.

Bardzo chciałabym mieć swoje cztery ściany.

9. Oceń, które ze stwierdzeń odnoszących się do poniższego tekstu są prawdziwe, a które – fałszywe. Za-
znacz P (prawda) lub F (fałsz).

Wróć w myślach do czasu, kiedy byłeś mały. Gdzie wtedy byłeś? Czym się zajmowałeś? Co się działo? Jaka
była pogoda? Z kim przebywałeś?

W tekście są 3 zaimki zastępujące rzeczowniki. P F

Zaimki zastępujące przysłówki pojawiają się w 2 zdaniach. P F

Zdania zawierają zaimki zastępujące 4 różne części mowy. P F

10. Podkreśl w tekście 12 rzeczowników.

Akcja powieści „Gra Endera” rozgrywa się w dalekiej przyszłości. Ziemia zagrożona jest zniszczeniem
przez istoty spoza Układu Słonecznego. Dowództwo wojskowe śledzi rozwój wszystkich dzieci na Ziemi
i wybiera spośród nich te najinteligentniejsze, aby od najmłodszych lat szkolić je na przyszłych dowódców.
Tytułowy bohater, Ender, jest jednym z takich wybrańców.

11. Podkreśl wszystkie czasowniki i wpisz do tabeli liczbę czasowników nieosobowych.

Czy wiesz, jak kiedyś ludzie produkowali papier? Robiono to ręcznie. Najpierw wylewano masę papierową
na sito. Potem ktoś musiał ją wyrównać i wysuszyć. I dziś niektórzy stosują tę technikę wytwarzania
papieru.

Liczba czasowników w formie nieosobowej (bezosobowej)

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa B str. 3/5

12. Znajdź w tekście przymiotniki i wpisz je w odpowiednich miejscach.

Mój młodszy brat miewa tysiąc szalonych pomysłów na minutę. Kiedyś tak zdenerwował naszą mamę, na
ogół bardzo cierpliwą, że krzyczała na niego przez dwie minuty.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
brat
przymiotnik

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pomysłów
przymiotnik

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mamę
przymiotnik

13. Wpisz wyrazy w odpowiednich rubrykach.

Części mowy

piesek przysłówek
czasownik z
miły nie
liczebnik spójnik a
twoja wykrzyknik

14. Podkreśl linią prostą wyrazy odmienne, a linią falistą – nieodmienne.

wczoraj ładny tak mąż nad granie czwarty mój albo kupiłbym

15. Wybierz poprawną formę przypadka danego wyrazu. Zaznacz odpowiednio A lub B.

1 celownik, lp. A. księciemu B. księciu

2 dopełniacz, lp. A. swetra B. swetru
3 miejscownik, lp. A. Indianie B. Indianinie
4 narzędnik, lp. A. sędzim B. sędzią

16. Odmień rzeczownik PETARDA przez przypadki w liczbie pojedynczej. Wypisz tematy oboczne oraz obocz-
ności tematu.

M. petarda
D. …………………………
C. …………………………
B. …………………………
N. …………………………
Ms. …………………………
W. …………………………

tematy oboczne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
oboczności tematu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa B str. 4/5

17. Wskaż podpunkt, w którym właściwie określono przypadki kolejnych zaimków wyróżnionych w zdaniu:
Bywa, iż sobą zdumiewamy siebie.

A. narzędnik, dopełniacz C. celownik, dopełniacz

B. miejscownik, biernik D. narzędnik, biernik

18. Określ formę fleksyjną podkreślonych w tekście zaimków.

Najwięcej radości sprawia błysk szczęścia w oczach kogoś, kto czuje, że mu współczujemy, że go rozumiemy,
że się interesujemy jego problemami. W takich chwilach czujemy jakąś delikatną, duchową więź między
nami. Dla takich chwil warto żyć. (Don Marin)

19. Wstaw zaimek „on” w odpowiednim przypadku. Zwróć uwagę na to, że zaimek może mieć długą albo
krótką formę.

Nie można ……… z oka spuścić! ……… wiecznie się coś przytrafia! Mówię ……… „stój”, a ……… idzie dalej!
Same z ……… kłopoty. Co za psisko!

20. Wypisz z tekstu po jednym przysłówku odpowiadającym na podane pod tekstem pytania.

Zdawało się natomiast, że prześladują go wszystkie cztery żywioły. Ci, co go znali, mówili, że nie ma
szczęścia, i tym objaśniali wszystko. On sam wreszcie stał się trochę maniakiem. Wierzył, że jakaś potężna
a mściwa ręka ściga go wszędzie, po wszystkich lądach i wodach. Nie lubił jednak o tym mówić; czasem
tylko, gdy go pytano, czyja to miała być ręka, ukazywał tajemniczo na Gwiazdę Polarną i odpowiadał, że
to idzie stamtąd…
(Henryk Sienkiewicz Latarnik)

jak? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gdzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kiedy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

21. Określ funkcje wykrzykników zastosowanych w poniższych zdaniach. Wpisz obok każdego z nich literę
A, B lub C.

A. wezwanie/apel, B. wyrażenie zadowolenia, C. wyrażenie sprzeciwu

Uwaga! Nie przechodź w tym miejscu przez ulicę!

Brawo, nareszcie zaliczyłeś ten sprawdzian!

Nie! To się tak nie może skończyć!

Hurra, wygraliśmy ten mecz!

22. Dobierz funkcję partykuły do zdania. Przyporządkuj numer zdania do odpowiedniej litery oznaczającej
funkcję.

zdanie funkcja
1. Nie pójdę do sklepu. A. przypuszczenie
2. Kupiłabym spodnie. B. rozkaz
3. Niech idzie do domu. C. zaprzeczenie

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

 grupa B str. 5/5

23. Zmodyfikuj zdania zgodnie z podanymi wskazówkami. Użyj odpowiednich partykuł.

a) Basia wyszła na dwór. (tryb przypuszczający)
b) Podejdź bliżej. (rozkaz bardziej kategoryczny)
c) Lubię cię. (zdanie o przeciwnym znaczeniu)
d) Wyjdziesz po obiedzie. (pytanie)
e) Ola wyjedzie. (tryb rozkazujący)

Wybór zadań: Maria Krystosiak 1266 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe