KABANATA 10:

ANG BAYAN NG SAN DIEGO

Tagapagsalaysay: Mula sa pinakamataas na bahagi ng simboryo ng
simbahan, halos natatanaw ang kabuuan ng bayan. Sa may itaas na
bahagi, may kubo na sadyang itinayo. Gayunpaman, mapapansin sa
pagtanaw sa kabuuan nito ang isang tila pulong gubat na nasa gitna
mismo ng kabukiran. Kagaya pa ng ibang bayan sa Pilipinas, ang San
Diego ay mayroong itinatagong alamat. May isa umanong
matandang kastila na dumating sa bayan. Ito ay matatas magsalita
ng tagalog at nanlalalim ang mga mata.
Matandang Kastila: Maaari ko bang ipagbili itong gubat? Kung iyong
pahihintulutan.
Magsasaka: Oo naman.

Matandang Kastila: Ngunit ang akin lamang maisusukli ay ang aking

mga damit, alahas, at salapi.
Magsasaka: Ito ay aking lubos na tatanggapin.

Tagapagsalaysay: Hindi nagtagal ang matanda ay nawala. Isang araw

ang mga nagpapastol ng kalabaw ay nakaamoy ng kakaiba.
Nagpapastol 1: Naaamoy mo ba iyon ito ay kakaibang amoy.

Nagpapastol 2: Aba’y, oo. Halina’t hanapin natin kung saan ito

nanggagaling.
Nagpapastol 3: Ayun! Isang nabubulok na bangkay ng isang matanda
na nakabitin sa isang puno ng balete.
Tagapagsalaysay: Dahil sa pagkamatay ng matanda, Lalo siyang
kinatakutan sapagkat nung nabubuhay pa siya takot na takot sa
kaniya ang mga babae sapagkat bahaw ang tinig nito, paimpit kung
tumawa at malalim ang mga mata.
At sinunog ng ilan ang damit na galing sa matanda at ang mga hiyas
naman ay tinapon sa ilog.
Mga Tao: Halina’t ating sunugin ang damit at itapon naman ang mga
hiyas sa ilog.
Tagapagsalaysay: Hindi nagtagal, isang batang mistisong kastila ang
dumating.
Saturnino: Ako po ang anak ng matandang kastila na pumanaw.

Tagapagsalaysay: Siya ay masipag at mapusok. Sininop niya ang gubat.

Sa kalaunan, nakapag-asawa siya ng isang babaeng taga Maynila at
nagkaroon ng anak.
Don Saturnino: Mula ngayon ang iyong ngalan ay Rafael.

Tagapagsalaysay: Si Don Rafael ay hindi malupit bagkus siya ay

mabait. Ito ang dahilan kung bakit kinagiliwan siya ng mga
magsasaka. Napaunlad niya ang lugar, mula sa pagiging nayon. Ito
ay naging bayan.

Ang Wakas!