CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐÓNG THUẾ, TRỐN THUẾ CÁC DOANH

NGHIỆP Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN GẦN ĐÂY (2019 – 2021)
2.1. Thực trạng về vấn đề đóng thuế ở Việt Nam trong thời gian gần đây (2019 – 2021)
Hiện nay, doanh nghiệp kinh doanh tại Việt nam có khá nhiều các loại thuế doanh nghiệp
cần nộp. Tuỳ vào ngành nghề, doanh nghiệp sẽ có nghĩa vụ với các loại thuế khác nhau. Tuy
nhiên, dù là loại doanh nghiệp nào thì cũng có điểm chung là phải nộp 4 loại thuế cơ bản sau:
Thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân. Hiện nay,
việc nộp thuế trở nên dễ dàng, thuận tiện với nhiều lựa chọn hơn cho doanh nghiệp: nộp trực tiếp
tại Kho bạc Nhà nước, tại cơ quan quản lý thuế nơi tiếp nhận hồ sơ khai thuế, nộp tại ngân hàng
thương mại, tổ chức tín dụng, tổ chức dịch vụ theo quy định của pháp luật và thông qua tổ chức
được cơ quan quản lý thuế ủy nhiệm thu thuế.
Để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn của đại dịch, đẩy nhanh tốc độ hồi phục nền
kinh tế trong năm 2021, Tổng cục Thuế đã trình Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành Nghị
định số 52/2021/NĐ-CP ngày 19/4/2021 về gia hạn tiền thuế và tiền thuê đất trong năm 2021 đối
với doanh ngheiejp, hộ, cá nhân kinh doanh thuộc các ngành, lĩnh vực gặp khó khăn do tác động
của đại dịch Covid – 19. Một số chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người dân đã triển khai cuối
năm 2020 như Nghị quyết số 954/UBTVQH14 về việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh thuế thu
nhập cá nhân áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2020; Nghị quyết số' 116/2020/QH14 về giảm 30%
thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp năm 2020 đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự
nghiệp và tổ chức có doanh thu dưới 200 tỷ đồng/năm tiếp tục có hiệu lực, đã có tác động tích
cực trong việc hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân khôi phục hoạt động sản xuất – kinh doanh,
kích cầu và tạo đà cho tăng trưởng kinh tế, tạo tiền đề cho tăng thu ngân sách nhà nước.
Việt Nam được đánh giá là một trong bốn quốc gia trong khu vực Đông Nam Á có sự cải
thiện vượt bậc về mức độ thuận lợi trong thực hiện nghĩa vụ thuế. Tính đến ngày 31/12/2020 có
99.9% doanh nghiệp tham gia sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử; 98,76% doanh nghiệp tham gia
sử dụng dịch vụ nộp thuế điện tử; 95,5% doanh nghiệp tham gia sử dụng dịch vụ hoàn thuế điện
tử, đạt mục tiêu là đến năm 2020, tối thiểu 90% doanh nghiệp sử dụng các dịch vụ thuế điện tử.
Số lượng doanh nghiệp đã đăng ký tham gia sử dụng dịch vụ nộp thuế với cơ quan thuế là
778.093 doanh nghiệp. Các doanh nghiệp đã thực hiện 2.406.122 giao dịch nộp thuế điện tử với
số tiền là 454.055 tỷ đồng và 24.775.058 USD.

1
 Năm 2021, tình hình tài chính, tiền tệ, kinh tế thế giới tiếp tục phức tạp, trong nước diễn
biến thời tiết có nhiều bất lợi với thiên tai, lũ lụt, hạn hán, dịch bệnh diễn ra liên tục đã tác động
xấu đến nền kinh tế nước ta, ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình thu ngân sách Nhà nước. Tuy
nhiên, với sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, Bộ Tài chính và sự nỗ lực của Tổng cục Thuế,
ngành Thuế đã huy động, khai thác kịp thời nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đồng thời đẩy
mạnh công tác cải cách hành chính, tạo thuận lợi cho người nộp thuế, gắn liền với tăng cường kỷ
cương kỷ luật nội ngành…
Ước tính trong năm 2021, đã có gần 140.000 đơn đề nghị gia hạn nộp thuế, trong đó có
120.021 doanh nghiệp và tổ chức. Tổng số thuế: 92.900 tỷ đồng. Trong đó, đối với thuế thu nhập
doanh nghiệp, tổng số thuế phát sinh năm 2021 dự kiến giảm khoảng 2.200 tỷ đồng. Đối với thuế
giá trị gia tăng: từ 01/11/2021 sẽ thực hiện giảm 30% thuế suất thuế giá trị gia tăng đối với một
số dịch vụ, theo đó, số thuế giá trị gia tăng phát sinh của kỳ tính thuế tháng 11 sẽ kê khai và nộp
thuế trong tháng 12/2021, dự kiến giảm thu trong tháng 12 là khoảng 1.650 tỷ đồng. Trong năm
2021, số thuế thu được từ các tổ chức Việt Nam có ký hợp đồng quảng cáo trực tuyến với tổ chức
nước ngoài không thành lập pháp nhân tại Việt Nam như Google, Youtube, Facebook... là 1.314
tỉ đồng. Trong số đó, Facebook là 521 tỉ đồng; Google là 490 tỉ đồng; Microsoft là 164 tỉ đồng.
Bên cạnh đó, thu từ cá nhân tự kê khai, số thuế truy thu, tiền phạt qua thanh tra, kiểm tra đối với
cá nhân cư trú tại Việt Nam cung cấp dịch vụ xuyên biên giới tại các trang mạng xã hội là 498 tỉ
đồng.
Ngày 13/10/2022, Tổng cục thuế ban hành Công văn 3786/TCT-KK [3] công khai danh
sách V1000 doanh nghiệp nộp thuế thu nhập doanh nghiệp lớn nhất trong năm 2021. Sau đây là
bảng danh sách 30 doanh nghiệp nộp thuế TNDN lớn nhất 2021:
Bảng 1: Danh sách 30 doanh nghiệp nộp thuế TNDN lớn nhất năm 2021

STT Mã số thuế Tên NNT

1 0100109106 TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP – VIỄN THÔNG QUÂN ĐỘI

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG

2 0100112437
VIỆT NAM

3 0305320043 CÔNG TY CỔ PHẦN PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ XANH

4 0100230800 NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN KỸ THƯƠNG

2
 VIỆT NAM

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG

5 0100111948
VIỆT NAM

6 2500150543 CÔNG TY HONDA VIỆT NAM

7 3600224423 CÔNG TY CỔ PHẦN CHĂN NUÔI C.P. VIỆT NAM

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM

8 0100233583
THỊNH VƯỢNG

CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ GIA

9 0106205215
LÂM

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG

10 0100686174
THÔN VIỆT NAM

CÔNG TY TNHH SAMSUNG ELECTRONICS VIỆT NAM

11 4601124536
THÁI NGUYÊN

12 0300588569 CÔNG TY CỔ PHẦN SỮA VIỆT NAM

13 0100283873 NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI

14 0300831132 CÔNG TY TNHH NHÀ MÁY BIA HEINEKEN VIỆT NAM

HỢP TÁC XÃ DỊCH VỤ NÔNG NGHIỆP & XÂY DỰNG

15 3600609543
LONG HƯNG

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ

16 0100150619
PHÁT TRIỂN VIỆT NAM

17 2300325764 CÔNG TY TNHH SAMSUNG ELECTRONICS VIỆT NAM

18 0301452948 NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU

3
 19 3500102710 TỔNG CÔNG TY KHÍ VIỆT NAM – CÔNG TY CỔ PHẦN

20 0100681592 TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM

21 0303217354 CÔNG TY CỔ PHẦN THẾ GIỚI DI ĐỘNG

22 0305173688 CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG THÁI SƠN

23 0800384651 CÔNG TY CỔ PHẦN THÉP HÒA PHÁT HẢI DƯƠNG

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC TẾ VIỆT

24 0100233488
NAM

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN

25 0301103908
THƯƠNG TÍN

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN PHÁT TRIỂN

26 0300608092
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

27 0102744865 NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TIÊN PHONG

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN – HÀ

28 1800278630
NỘI

29 0101864535 CÔNG TY TNHH PHÁT TRIỂN THT

30 0300852005 NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN PHƯƠNG ĐÔNG

Nguồn: Tổng cục thuế (2020)

Theo danh sách của Tổng cục Thuế, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel)
là doanh nghiệp nộp thuế lớn nhất, nộp ngân sách gần 32 nghìn tỷ đồng, xếp số 1. Dẫn đầu trong
bảng xếp hạng nộp thuế phần lớn là các ngân hàng. Dẫn đầu các ngân hàng và đứng thứ hai trong
bảng xếp hạng V1000 là Vietcombank với số thuế thu nhập doanh nghiệp công ty mẹ là 5.708 tỷ
đồng, tổng nộp ngân sách công ty mẹ là 7.517 tỷ đồng. Techcombank năm ngoái đứng ở vị trí thứ
8 nhưng năm nay đứng ở vị trí thứ 4 với số thuế thu nhập doanh nghiệp công ty mẹ nộp là 3.982

4
tỷ đồng, vượt qua Vietinbank. Tương tự ngân hàng VPBank năm ngoái dừng ở vị trí thứ 21, năm
nay đã lên vị trí thứ 8 với 3.294 tỷ đồng. Vinamilk đứng thứ 12 trong V1000, nộp thuế thu nhập
doanh nghiệp công ty mẹ là 2.309 tỷ đồng. Còn PV Gas đứng thứ 19, nộp thuế thu nhập doanh
nghiệp công ty mẹ là 2.172 tỷ đồng. Do đây là số thuế nộp theo từng pháp nhân nên nhiều tập
đoàn lớn không đứng thứ hạng cao. Ví dụ như Vinhomes, số thuế thu nhập doanh nghiệp công ty
mẹ Vinhomes nộp trong năm 2021 là 1.001 tỷ đồng, nhưng số thuế thu nhập doanh nghiệp hợp
nhất lên đến 9.751 tỷ đồng, còn lớn hơn cả Vietcombank. Tổng nộp ngân sách công ty mẹ
Vinhomes là 2.361 tỷ đồng nhưng tổng nộp ngân sách hợp nhất lên đến 12.569 tỷ đồng. 3 doanh
nghiệp sở hữu 3 đại dự án của Vinhomes đều trong top nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cao là
Công ty cổ phần Phát triển Thành phố Xanh (chủ đầu tư dự án Vinhomes Grand Park) đứng thứ
3, Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Đô thị Gia Lâm (chủ đầu tư dự án VinCity Gia Lâm)
đứng thứ 9, CTCP Đầu tư xây dựng Thái Sơn (chủ đầu tư dự án Vinhomes Smart City) đứng thứ
22. Các ngân hàng tiếp theo lọt top 30 nộp thuế thu nhập doanh nghiệp lớn nhất là MB (đứng thứ
13), BIDV (đứng thứ 16), ACB ( đứng thứ 18), VIB (đứng thứ 24), Sacombank (đứng thứ 25),
HDBank (đứng thứ 26), TPBank (đứng thứ 27), SHB (đứng thứ 28), OCB (đứng thứ 30). Đây
đều là những ngân hàng có mức nộp thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2021 trên 1.000 tỷ đồng
[3].

Hình 1: Danh sách giá trị thuế các ngân hàng đóng năm 2021
Nguồn: Tổng cục thuế (2022)

5
 Theo Thứ trưởng, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, song thu ngân sách Nhà nước đã đạt
những kết quả hết sức tích cực. Nguồn thu từ thuế, phí đã ngày càng bền vững và đảm bảo cho
đầu tư phát triển, duy trì bộ máy, đảm bảo an sinh xã hội và an ninh, quốc phòng. “Có được kết
quả đó là nhờ sự nỗ lực vượt khó của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân và sự triển khai có
hiệu quả các giải pháp hỗ trợ của các cơ quan có liên quan…” – Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nhấn
mạnh.

Hình 2: Biểu đồ Thu NSNN chia theo Chỉ tiêu, Loại thu và Năm giai đoạn 2019-2021
Nguồn: Tổng cục thuế
Theo bảng Thu ngân sách Nhà nước chia theo Chỉ tiêu, Loại thu và Năm có thể thấy nguồn
thu ngân sách nhà nước năm 2019 không đạt chỉ tiêu do số doanh nghiệp mới thành lập tăng,
song chủ yếu là các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ được hưởng chính sách ưu đãi thuế theo
quy định của luật nên số thuế đóng góp cho ngân sách nhà nước chưa đạt như khi xây dựng dự
toán. Số doanh nghiệp chấm dứt kinh doanh, giải thể, tạm ngừng hoạt động ở mức cao… Số nợ
thuế đến ngày 31/12/2019 là 99.705 tỷ đồng, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2018 [4].
Quyết toán thu ngân sách nhà nước đạt 1.510.579 tỷ đồng, giảm 28.474 tỷ đồng (-1,9%) so
với dự toán, chủ yếu do giảm các khoản thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu. Do ảnh hưởng quá lớn
của dịch bệnh, đồng thời trong năm đã thực hiện nhiều giải pháp miễn, giảm, giãn thuế và các
khoản thu ngân sách nhà nước nhằm tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, người dân chịu ảnh
hưởng của dịch Covid – 19, nên có 8/12 khoản thu không đạt dự toán, trong đó thu ngân sách từ 3
khu vực kinh tế không đạt dự toán (khu vực kinh tế nhà nước đạt 83,3%; khu vực doanh nghiệp
6
có vốn đầu tư nước ngoài đạt 91,4%; khu vực kinh tế ngoài quốc doanh đạt 91,2% dự toán).
Ngoài ra, thực hiện chủ trương của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc
hội”, trong năm 2020, Chính phủ đã thực hiện miễn, giảm nghĩa vụ thuế và một số khoản thu
ngân sách, qua đó giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh và người dân vượt qua khó khăn, duy trì
hoạt động sản xuất - kinh doanh, từng bước thích ứng với trạng thái bình thường mới, được dư
luận đánh giá cao. Theo đó, tổng số thuế, phí, tiền thuê đất đã miễn, giảm là 16.307 tỷ đồng; số
gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thu nhập doanh nghiệp, tiêu thụ đặc biệt và tiền thuê đất
là 97,259 tỷ đồng.
Từ cuối quý III năm 2021, việc đẩy nhanh tiêm chủng vắc-xin trên diện rộng, kết hợp với
thực hiện quyết liệt, đồng bộ, kịp thời các giải pháp phòng, chống dịch, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn
cho doanh nghiệp và người dân, các hoạt động kinh tế đã bắt đầu phục hồi và tăng trưởng, qua đó
tác động tích cực đến số thu ngân sách nhà nước. Với bối cảnh và nỗ lực nêu trên, kết quả thực
hiện thu ngân sách nhà nước năm 2021 đạt 1.568,4 nghìn tỷ đồng, tăng 225,1 nghìn tỷ đồng
(+16,8%) so dự toán, tăng 202,9 nghìn tỷ đồng so với báo cáo Quốc hội. Một số ngành, lĩnh vực
(xây dựng, sản xuất sắt thép, ô tô,….) đã phát sinh lợi nhuận cao, góp phần tăng thu cho ngân
sách nhà nước. Bên cạnh đó, trong thực hiện đã phát sinh một số khoản thu đột biến ngoài dự
kiến khi xây dựng dự toán.
Thu chênh lệch giá khí trong bao tiêu bán cho 2 nhà máy điện BOT (của Thành Phố Hồ Chí
Minh và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) từ ngày 20/3/2019 và năm 2020 là 2.457 tỷ đồng; thu từ
chuyển nhượng vốn của một số doanh nghiệp khoảng 5.300 tỷ đồng; thu tiền sử dụng đất 1 lần
cho cả đời dự án của Công ty cổ phần đầu tư và du lịch Vạn Hương; Công ty cổ phần đầu tư và
phát triển du lịch Vinaconex, Tổng công ty đầu tư và phát triển công nghiệp...