Epoka hellenistyczna – okres w dziejach regionu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu (zwłaszcza

obszarów znajdujących się pod greckim panowaniem), którego początek wyznacza śmierć Aleksandra
Wielkiego w 323 roku p.n.e., a koniec – samobojcza smierc Kleopatry, rzymskie podboje zakończone
zajęciem ptolemejskiego Egiptu w 30 roku p.n.e.

W wyniku podbojów Aleksandra Wielkiego świat grecki rozszerzył się na ogromne obszary imperium
perskiego. Hellenizm charakteryzował się procesem „akulturacji”, w którym ludy niehelleńskie zaczęły
przyjmować elementy i wartości kultury greckiej., na skutek tego pojawiły się nowe prądy w religii,
filozofii i sztuce, rozwinęła się nauka. Polityczną dominację zyskały nowe organizmy państwowe –
monarchie hellenistyczne, a polis straciły na znaczeniu. poniewaz Polis nie mogło już odpowiedzieć na
pytanie jak żyć - każdy musiał zrobić to sam – powstaje filozofia hellenistyczna, o wiele większym
ładunkiem etycznym niż w poprzednich przypadkach. Centrami kulturowymi stały się nowe ośrodki
miejskie leżące poza Grecją właściwą, takie jak Aleksandria w Egipcie, Antiochia w Syrii czy Pergamon
w Azji Mniejszej.

Jak już powiedziałam, epoka hellenistyczna charakteryzuje się pojawianiem się różnych szkół, w
których dochodzi do wielu wzajemnych wpływów, ale także wielu polemik. cynizm - najstarsza szkoła
hellenistyczna. zespół poglądów właściwych grupie filozofów antycznej Grecji, powstały w iv wieku
p.n.e., a gasnący dopiero pod koniec starożytności. Trudno rozstrzygnąć, czy filozofia cyników była
sposobem życia, czy właściwą szkołą filozoficzną. cynizm zaliczany bywa do tzw. szkół sokratycznych,
ponieważ twórca cynizmu, czyli antystenes był uczniem Sokratesa. własnie po jego śmierci niektórzy z
jego uczniów zorganizowali własne szkoły w różnych miastach Grecji, no i jedną z tych szkół, która
powstała w Atenach, była szkoła cyników. szkoły te nazywano sokratejskimi, bo każda z nich na swój
sposób rozwiązywała stawiane przez Sokratesa pytania o najwyższe dobro, o wiedzę, o pojęcia
ogólne, o cele praktycznej działalności człowieka.

Oznacza to odrzucenie wszystkich konwencjonalnych pragnień dotyczących zdrowia, bogactwa,

władzy i sławy oraz życie w sposób wolny od wszelkich dóbr i własności. Jednakże, zamiast wycofywać
się ze społeczeństwa, cynicy powinni żyć w pełnym blasku spojrzenia publicznego i byliby zupełnie
obojętni wobec wszelkich zniewag, które mogą wynikać z ich niekonwencjonalnego zachowania. Ich
sposób życia wymaga ciągłego szkolenia (zarówno umysłu, jak i ciała), a nie tylko rezygnacji z
odpowiedzialności i nihistycznego stylu życia. Cynicy wierzyli, że świat należy do wszystkich, i że
cierpienie jest spowodowane fałszywymi osądami tego, co cenne, oraz bezwartościowymi zwyczajami
i konwencjami, które otaczają społeczeństwo. Widzieli także swoją pracę jako strażnika ludzkości, oraz
ewangelizowania i ogłaszania ludzi o błędach ich dróg. Byli szczególnie krytyczni wobec wszelkich
przejawów chciwości, które uważali za główną przyczynę cierpienia. Wiele ich pomysłów zostało
później pochłoniętych przez stoicyzm. Chociaż nigdy nie istniała oficjalna doktryna cynicka,
podstawowe zasady można podsumować w następujący sposób:

Filozofia cyników to nie tylko doktryna filozoficzna, to także szczególny rodzaj światopoglądu, postawa
życiowa, która negowała wszystkie tradycyjne wartości szlachetnego, wolno urodzonego Greka,
pełnoprawnego obywatela polis . Jednak cynicy nie tylko zaprzeczają, ale całym swoim zachowaniem,
swoim stylem życia, dążą do ustanowienia nowego stosunku do życia: jak uczą, tak żyją.

Główne idee, które zostały aprobowane przez cyników, to idee naturalnej równości wszystkich ludzi,
indywidualizmu, wolności, uproszczenia i ubóstwa, równości kobiet, kosmopolityzmu itp.

Najważniejszą rzeczą w naukach cyników jest etyka. Etyka cyników jest subiektywna i dobrowolna.
Opiera się przede wszystkim na wolnej woli, męstwie i niezwykłej zdolności do samodzielnej
egzystencji, na powściągliwości. Etyka cyniczna ukierunkowuje człowieka na uniezależnienie się od
społeczeństwa, które, jak wierzyła, nakłada na człowieka obce i wrogie obowiązki. Można
przypuszczać, że w etyce cyników zaczynają formować się pierwsze idee teorii racjonalnego egoizmu.

Cynicy uzasadniają priorytet przyrody, naturalnych potrzeb naturalnych, gdzie Wiodącą rolę ma
rozsądek, on gra w definiowanie normy, a rozum skupia się właśnie na minimalnym poziomie potrzeb.
Cynik widzi normę w swojej naturze, w człowieku, a nie w Bogu czy boskości. Orientując osobę na
osiągnięcie szczęścia, etyka cynicka podkreśla, że osoba cnotliwa i rozsądna gardzi luksusem i
przyjemnością, a preferuje ubóstwo i umiar. Natura dla cyników jest jedynym nauczycielem i
kryterium życia, dlatego za główny warunek osiągnięcia wolnego i szczęśliwego życia uważają
ograniczenie potrzeb, ich zredukowanie do minimum naturalnych.

- np. głód - życie sprowadzi się do zaspokojenia głodu. Zjedzmy sąsiada- zaspokoimy swój głód- będzie
to dowodem życia cnotliwego, zgodnego z naturą - np. pożądanie jeśli podoba nam się nasza siostra,
to powinniśmy ją posiąść, pragniemy jej tak samo bez względu na to czy jest z nami spokrewniona czy
nie - to, że uważamy inaczej jest wynikiem pewnej konwencji, a nie natury - ludzie się umówili, że w
pewnych sytuacjach nie można zachowywać się zgodnie z naturą - dobre życie to przezwyciężenie
konwencji

Antystenes był twórcą cynizmu, ale był jednak tylko jego teoretykiem, a Diogenes uczynił jego naukę
sposobem życia i doprowadził ją do skrajności. Filozof uznawał pełną niezależność od otoczenia. Był
dla siebie samowystarczalny. Wolny od dóbr materialnych. Mieszkał w beczce, ubierał się w łachmany,
potrzeby fizjologiczne załatwiał na ulicy. Głosił powrót do natury, domagał się zniesienia małżeństwa,
wprowadzenia wolności kobiet i dzieci. Uważał, że poszukiwanie przyjemności, żądza bogactwa i
władzy na próżno angażują człowieka.

Cynicy, tak jak Diogenes z Synopy, uważali, że polityka i struktury państwowe są korumpowane i
prowadzą do moralnego upadku jednostek. są niesprawiedliwe i służą głównie własnym interesom, a
nie dobru społeczeństwa. Zamiast tego, promowali równość i samowystarczalność jednostki.
Odrzucali tradycyjne normy społeczne i konwenanse, twierdząc, że społeczeństwo jest źródłem
fałszywych wartości i niesprawiedliwości.

Cynicy kwestionowali potrzebę rządów i władzy, uważając je za zbędne i przeszkadzające w życiu

prostego człowieka. Wyrażali swoje poglądy poprzez życie w zgodzie z naturą, prostotę, ascezę i
odrzucenie materialnych dóbr. cynicy to kosmopolici, bo uważali, ze przynależność do jakiegokolwiek
polis jest tez wynikiem konwencji

Podsumowując, cynicy byli bardzo krytyczni wobec państwa i polityki, uważając je za źródło
moralnego zepsucia. Preferowali prostotę i samowystarczalność, odrzucając tradycyjne struktury
społeczne na rzecz życia zgodnego z własnymi przekonaniami i wartościami.

Epikureizm został założony w 306 r. p.n.e. przez filozofa Epikura z Samos. Od jego nazwiska wywodzi
się nazwa tego nurtu. Epikur założył swoją szkołę, którą nazwał "Ogrodem", od ogrodu koło swojego
domu, w którym spotykał się ze swoimi uczniami. Miejsce to znajdowało się w pobliżu miejsc spotkań
wyznawców innych kierunków filozoficznych: platoników i stoików. Według legendy, nad wejściem do
"Ogrodu" znajdował się napis o treści: „Gościu, tutaj będzie ci dobrze, tutaj dobrem najwyższym jest
rozkosz”, co odzwierciedlało pojmowanie szczęścia przez filozofa i jego uczniów.

Początkowo epikureizm funkcjonował jako szkoła filozoficzna, jednak z czasem stał się elitarną,
ezoteryczną sektą, która przyjmowała tylko zdrowych, młodych mężczyzn, pochodzących z bogatych
domów. Gdy zaczęło się rozwijać chrześcijaństwo, publicznie wyklęto Epikura i jego filozofię, jego
dzieła zaś niszczono, oskarżając je o sianie zgorszenia moralnego i ateizm. W okresie średniowiecza i w
renesansie kierunek ten w dalszym ciągu był potępiany, doszukiwano się w nim immoralizmu.
Założenia Epikura z dziedziny teorii poznania miały spory wpływ na empiryzm Johna Locke'a, a także
nowożytne teorie atomistyczne. dalej zalozenia

Główne założenia epikureizmu to:

rozumienie życia jako opozycji cierpienia i przyjemności;

umiarkowany hedonizm - przyjemność zmysłowa/intelektualna to szczęście w życiu;
filozofia jako lek na lęki, które odbierają szczęście człowiekowi;
pogląd, że bogowie nie mają wpływu na świat i ludzi na nim żyjących, ponieważ człowiek zbudowany
jest z atomow - metafizyka atomistyczna;
dążenie do jak najczęstszego odczuwania przyjemności; przyjemnością jest już sam fakt istnienia
człowieka lub nieodczuwanie cierpienia;
wiara, że przyjemne życie wiąże się nierozerwalnie ze sprawiedliwością, a sprawiedliwe życie z
przyjemnością.

Według epikurejczyków człowiek powinien dążyć do szczęścia. Ten hedonistyczny element miał
doprowadzić do życia w całkowitej harmonii, utożsamianej przez uczniów Epikura z brakiem trosk,
nazwanej eudajmonią. Aby osiągnąć to szczęście, należało zrezygnować z realizacji potrzeb, przestać
je odczuwać.

Tym, co według filozofa uniemożliwiało osiągnięcie szczęścia w życiu doczesnym, był towarzyszący
ludziom lęk przed bogami i śmiercią. Według Epikura człowiek nie powinien bać się śmierci, ponieważ
kiedy on żyje, śmierci nie ma, a kiedy ona się pojawia, nie ma człowieka. Należy korzystać z życia,
ponieważ ono mija i nigdy więcej nie wraca.

Epikurejczycy cenili sobie dobra doczesne i odrzucali wszystko, co ponad zmysłami. Według ich
założeń droga poznania mogła być jedynie sensualna. !! slajd Ważną sentencją, odwołującą się
bezpośrednio do epikureizmu jest myśl Horacego: "Carpe Diem", co dosłownie oznacza "chwytaj
dzień". Zgodnie z tymi słowami niezwykle ważna jest radość z tego, co ma miejsce każdego dnia i
dążenie do szczęścia.

Epikurejczyków cechowała rozwaga. Jeśli szczęście miało być okupione cierpieniem, nie warto było się
na nie decydować. Pragnęli uporządkowane życie w zgodzie z naturą, wśród bliskich i przyjaciół, na
ziemi - nie wierzyli w życie pozagrobowe.

Epikur dokonał wyraźnego podziału pragnień. Wyróżniał on mianowicie pragnienia naturalne i

konieczne, w drugiej grupie umieścił pragnienia naturalne i niekonieczne, a do trzeciej zaliczył
nienaturalne i niekonieczne, czyli urojone. Wśród pragnień naturalnych i koniecznych wymieniał
cielesne i duchowe.

Pragnienia cielesne (np. głód, ucieczka przed zimnem) są, jego zdaniem, nieliczne i łatwo można je
zaspokoić, z tym że epikurejski mędrzec powinien być jednak umiarkowany co do materialnych
wymagań i być przeświadczony, że „ten korzysta z obfitości dobra, kto najmniej go pożąda”.
Przy zaspokajaniu pragnień naturalnych, ale niekoniecznych należy także - jak wskazują na to
wypowiedzi związane ze środowiskiem epikurejskim - kierować się rozumem i mieć na uwadze cel,
który się pragnie osiągnąć: Do tej grupy pragnień Epikur zaliczał takie uczucia, jak np. miłość, instynkt
macierzyński i ojcowski, z tym zastrzeżeniem, że w jego przekonaniu miłość nie pochodzi od bogów i
sprowadza nieszczęścia.

Trzecią grupę stanowiły pragnienia urojone, a więc te, które nie są ani naturalne, ani konieczne.
Epikurejczycy zaliczali do nich np. wygórowane ambicje, żądzę bogactw, zaszczytów, których wyrazem
było np. budowanie posągów ku własnej czci38. Ich zdaniem te pragnienia były źródłem wielu
nieszczęść i dlatego za naturalną, konieczną i duchową potrzebę człowieka Założyciel Ogrodu uważał
unikanie cierpień powodowanych przez urojenia.

Krytyka politycznej hierarchii: Cynicy odrzucali polityczną hierarchię i władzę, uważając je za

korumpujące i niegodne zaufania. Widzieli państwo jako źródło korupcji moralnej i
niesprawiedliwości. Minimalizacja zaangażowania politycznego: Cynicy nie byli zainteresowani
uczestnictwem w polityce czy pełnieniem ról politycznych. Skupiali się na życiu prostym i niezależnym
od struktur społeczno-politycznych. Krytyka społeczeństwa: Cynicy kwestionowali konwenanse
społeczne i normy, uważając je za sztuczne i ograniczające. Widzieli społeczeństwo jako źródło
fałszywych wartości i hipokryzji.

Epikurejczycy mieli stosunkowo ograniczone podejście do polityki i państwa. Uważali, że polityka i

zaangażowanie w sprawy państwowe mogą przyczynić się do napięć, konfliktów i niepokoju, które są
sprzeczne z ich poszukiwaniem spokoju umysłu i długotrwałej przyjemności.

Unikanie konfliktów politycznych: Epikurejczycy zalecali unikanie zaangażowania w polityczne spory i

konflikty. Wierzyli, że takie zaangażowanie może prowadzić do napięć, stresu i niepokoju, co jest
sprzeczne z osiąganiem spokoju umysłu i harmonii.

Prywatne życie jako priorytet: Epikurejczycy skupiali się głównie na osiąganiu szczęścia i przyjemności
w życiu prywatnym. Uważali, że spokój umysłu i harmonia mogą być osiągnięte poprzez skupienie na
własnym dobrostanie, przyjemnościach duchowych i relacjach międzyludzkich.

Minimalne zaufanie do rządzących: Epikurejczycy mieli ograniczone zaufanie do politycznych instytucji

i rządzących. Uważali, że politycy często działają w celu zachowania władzy i mogą działać
nieuczciwie, co prowadzi do niesprawiedliwości społecznej.

Unikanie publicznej służby: Epikurejczycy zazwyczaj unikali zaangażowania w publiczną służbę czy
rządzenie. Uważali, że życie spokojne i dostatnie można osiągnąć poprzez skupienie na
przyjemnościach życia codziennego i harmonii w prywatnych relacjach.

Pokojowe współistnienie: Epikurejczycy promowali pokojowe współistnienie w społecznościach.

Zalecali budowanie przyjaznych relacji, wspieranie wzajemnego dobrostanu i minimalizowanie
konfliktów, co przyczynia się do długotrwałej przyjemności i spokoju umysłu.

Warto podkreślić, że zarówno cynicy, jak i epikurejczycy wyrażali swoje krytyczne poglądy na politykę i
państwo, ale różnili się w swoim podejściu. Cynicy angażowali się publicznie i krytykowali w sposób
bezpośredni, podczas gdy epikurejczycy unikali konfliktów politycznych i skupiali się na prywatnym
dobrostanie. Ale choć epikurejczycy niekiedy dystansowali się od polityki i zaangażowania
politycznego, nie oznacza to, że całkowicie odrzucali społeczne aspekty życia.