Metodologia (konwers 3):

Nauka rozumiana dwojako. Czynności wykonywane przez uczonych lub wytwór tych czynności.
Nauka jest zjawiskiem historycznym, rozwijającym się w czasie. Przeważnie są to czynności
umysłowe.

Metodologia z greckiego methodos oznaczało wcześniej droge, po której posuwa się za kimś. Metoda
– sposób wykonywania czynu złożonego polegający na określonym doborze i układzie działań
składowych.

Wcześniej metodologia była działem filozofii.

Paul Lazarsfeld – metodologia specjalny kierunek badań.

Metody naukowe – służą formułowaniu problemów, projektowania badań, zbierania danych.

Metodologia to nauka o metodach nauki, jedna z nauk o nauce (Ossowski).

Socjolog bada człowieka w społeczeństwie. Metodolog bada socjologa przy pracy (Lazarsfeld).

Metodologia nauk – czynności wykonywane w pracy naukowej i poddawane analizie. Typy:

uzadanienie twierdzeń, wnioskowanie, rozwiązywanie zagadnień, opis i wyjaśnienie zjawisk,
stawianie hipotez, definiowanie terminów.

Metodologia ogólna – ogólne pojęcia metodologiczne, te typy zabiegów poznawczych we wszystkich

naukach. Rózne funkcje. Ogólne: pojęcie dedukcji, wnioskowania, dedukcji i indukcji, definicji,
klasyfikacji.

Metodologia szczegółowa- szczegółowe pojęcia metodologiczne. Typy zabiegów poznawczych

występujących w jednych naukach, a drugich nie. Pojęcia obserwacji, eksperymentu, pomiaru itd.
Wyst w naukach realnych przyrodniczych i humanistycznych, nie wyst. W naukach formalnych czyli
matematycznych.

Metodologia poprawnym nazywa – zad które przyczynia się do osiągnięcia zadania. Niepoprawnym
takie które temu zadaniu nie służy. Normy poprawności wyczytywane z praktyki specjalistów.

Skodyfigowanie zasad naukowego myślenia – zadanie metodologii. 1) wyróżnienie typów czynności

wykonywanych oraz analiza. 2) opis procedury naukowej w różnych naukach 3) dopatrzenie się zadań
do których swiadomie lub nieświadomie dążą naukowcy. Nauka jako czynność.

Badania nad nauką nie jako rzemiosło uczonych ale wytwór ich zabiegów poznawczych –
metodologia apragmatyczna (syst. Dedukcyjny)

Rodzaje wnioskowania: konkluzywne jako subiektywne pewne oraz konkluzywne jako subiektywne
niepewne (np. sposób wnioskowania przez analogię, enumeracyjne ).

Indukcyjny sposób wnioskowania nie może być konkluzywny jako subiektywnie pewny, jedynie
konkluzywny jako subiektywnie niepewny.

Wnioskowanie dedukcyjne – szybka dedukcja. Wnioskowanie indukcyjne – krótko indukuje.

Twierdzenia naukowe pierwszego rodzaju – twierdzenia pierwotne, nauki dedukcyjne. Twierdzenia
naukowe drugiego rodzaju – twierdzenia pochodne, nauki indukcyjne.

Nauka dedukcyjna – zdanie nie będące jej twierdzeniem pierwotnym zostaje tylko wtedy uznane za
jej twierdzenie, gdy zostanie ono w drodze dedukcji wnioskowane z twierdzeń poprzednio przyjętych.

Nauka indukcyjna – zdanie nie będące jej twierdzeniem pierwotnym zostaje uznane za jej twierdzenie
wtedy gdy zostanie ono wywnioskowane z twierdzeń poprzednio przyjętych w drodze dedukcji,
niekiedy gdy zostanie wywnioskowane w drodze indukcji.

Nauki matematyczne – naukami dedukcyjnymi. Wnioskowanie indukcyjne może nasunąć pomysł

jakiegoś twierdzenia, ale wniosek wprowadzany na drodze indukcji jest traktowany jako domysł, a nie
jako twierdzenie dopóki nie zostanie on z innych twierdzeń dedukcyjnie wywnioskowany.

Ogólna metodologia nauk:

Czynności poznawcze badań naukowych (formułowanie i uzasadnianie twierdzeń), wytwory

czynności poznawczych.

Metodologia dwa działy:

1) Metodologia opisowa - opis czynności poznawczych;

2) Metodologia normatywna – wyłonienie norm poprawnego postępowania naukowego
stopień rozwoju danej nauki. Chodzi o wartości. I taka jest różnica pomiędzy opisową a
normatywną.

Ogólna metodologia nauk (definiowanie, wnioski, klasyfikacja, struktura itp.) i metodologia

szczegółowa.(pomiar, obserwacja, Semiotyka – zakres zainteresowania metodologii nauk. (BARDZO
WAŻNE!!!) Semiotyka – ojciec duchowy – John Locke, twórca – Ch. Morris. Przedmiot – wszystkie
znaki, procesy w których coś funkcjonuje jako znak.

J. Giedymin i J. Kmita – znak – dowolny przedmiot.

Semiotyka logiczna – pewna dziedzina znaków, język, może być ograniczona do zainteresowania
językiem nauki.

Trzy działy semiotyki:

1) Składnia wzajemne stosunki między wyrażeniami jezyka

2) Semantyka – stosunek między wyrażeniami języka a rzeczywistością, którą opisuje.
3) Pragmatyka – stosunek języka do osób nim się posługującym.

Z tego tworzy się syntaksa – analiza języka nauki, składnia.

Terminy semantyki (G. Fregego, D. Hilberta):

-język przedmiotowy – opisywane są badane przedmioty i stany rzeczy

- metajęzyk – język który służy do mówienia o języku przedmiotowym.

Pragmatyka – związek między człowiekiem a językiem.

G. Klaus – semiotyka jest częścią składowa

Pojęciem syntaktycznym jest pojęcie dowodu. Dowód – przechodzenie od jednych formuł do innych,
wedle pewnych reguł wnioskowania. Zaczynamy dowód – przesłankami dowodu, kończymy
wnioskiem, pośrednie – wnioski pośrednie.

Pragmatyczne pojęcie – racjonalność podjęcia decyzji.

Czynności operacyjne – te które wymagają odwołania się do pewnego ciągu czynności.

Procedura empiryczna – ciąg operacji wykonywany zgodnie z ustalonym programem, postępowania.

Metodologia w socjologii – metodologia badań socjologicznych.

Grupy problemów metodologicznych:

Zajęcia:

Metodologia – nauka o nauce, czyli nauka o czynnościach i efektach.

Ajdukiewicz – nauka jako rzemiosło czyli czynności i wytwór czyli efekty.

Nauka pragmatyczna i apragmatyczna – metodologia.