Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 124
Adele Faber i Elaine Mazlish Jak Mavic, aeay Deieci NAS SeucHARy’ JAK StucHAe, aeey dzieci DO NAS MOWILY Preetotyta Mariola Wigznowska Media Rodzina of Porat ‘rye oryginany 25.0008 ot wecumie HOW TO TALK So KiDS WILL Liste AND LISTEN S0 #08 WILL TALK Projekt oktadks ‘Sambor Mordalski lustracje w tekscte imberty Ann Coe Suplement pt. Doswiadczenta rodzicéw polskich napisata Zofia Spiewak Copyright © 1980 by Adele Faber and Elaine Mazlish Published by arrangement with Rawson Wade, Publishers, USA. Wezystkie prawa sastrzezone. Bez pisemne) zgody Wydawey nie wolng reprodukowaé { prockazywae w badsie) postact sit 7a po. roca jachkolwiek, grodkow elekonicanyth cy mechanic rnych wigcznte z fotokopiowaniem | naigywaniem, an 7x pomoca ‘mnego systemu pozyskiwanla 1 odtwarvania informadi. sad ceeScl nintejoze sla, Copyright © 1992 for retish eatin, se, ty 'Modis Rods of Horan , é rome SN ‘Media Rodzina of Poznan io = 61-658 Poman, ul Pasa 24, “ligt {eh 20-38-75, el ta 20-08-19 oats ‘mall mrodsine beta. nak paar ISBN 89-85594-01-9 Druk: Zaklady Graflezne w Pornaniv ul Wawrayniaica 39, “List do Caytelntka polaiego List do Cryteinkow ak caytae tkoraystae 2 tsi 1. Jak pomée deteciom. by radelysobie 2 wlasnytl uezuclam 2, Zacheeanje do wspotpracy 5. Zamiast Ravania 7 44 Zachcoarte do samodzieinosc 5. Pochwaly ssn 6, Uwalnlante deck od grania roi 7. Podsumowanie : ‘Zamiast poslowia 13 ios 151 186 218, aar Podziekowania Dia Leale Faber Roberta Maslsh,naszych statychKonsultanow, ‘Kcr say na rada, nowy ponyjsn! sowed ton oe Dia Caro, Joann. Anna Faber Kathy, Ly Jonna show. kidray dodawal nam ota, bya takin aioe ne pen stan Din Kathy Menninger. Mora dogladala druku ksigek,dbejge ( wsuyatlie jel sxceegay Dia Kimberly Co, Mora clerpliie nas wysuchiwala 1 sporeatia Anstnakcje ystnhowe, Kore burda nam a apodebens Dia Roberts Markela 2a podtrzymywanse nas na tachu Ww trud- any chic Dia Gerarda Mlerenberga, preyacela | doradey. ktory wlelkod- ‘sznte pod lez nam sw doswiadczemimt open Dia rclcow z nae) grupy a ih placny whlad Ianto, 2 yl Poni ‘atcemy preckonane © wartgcnch mall zawaryeh wt) halon, Drosmaiamy jy sosem Obie wyprobowstymy te met nikon ig nay rodeinach wea yeh To elk Profemnese datas tray sen dei a Wystarezy, 2e dana jest nam szansa, bysmy moglt sta¢ sie tym, czym chcemy”. Jost Ores y Gasser Jak poméc dzieciom, by radzity sobie ] z wlasnymi uczuciami cage! } ytam wepantaly matka, zanim Jeseeze mialam wlasne dzict, Do- skonale woweeas Wwiedzialam, dinezego ini maja 2 nim! problemy } Poanle)zostalam mata trojga urwisow } ‘yc 2 deem! wezy pokory. Kaadego ranka mowrlam: .Dzishy be dase imac" | Raddego rank powtarzala sie to samo co preedtem, ‘ie datas wigce) nig mnie” To re20%y kubek. Ja chee Dlebleskd* “rs owsianko peayprnwia 0 mdlodet” .On mnie uderay1” Ja nawet i ne detknglem.” .Chee Ise do mojeso pokoju. Nie bedalesz mana Feadeie” Wizotce poezulam sie wykonezona, Ichociae Bylo to ostat™ pia Taveea, Jaka moglaby mi sie pr2ysnlc. weiglam udeial w spotka niu grapy Fodzicow. Odbyto sig Ono W tlejscowym centrum pura fnictwa do spraw daiecl, a prowadal je mlody payeholog. dr Haim Gino ‘Spotkanie bylo inteygujgce. Tematem byty daieciece uczucia" 1 die godeiny preembnely saya, Wrdcilam do dom 2 glows pelna, ‘aowyeh mysll Notatnterapisatam chaotyeznyms zdaniam: Prosta 2alesnose pomiey datecieyn uczuctarnt ‘ich sachowaniem. Kiedy detec 21a se dobree, dobree sie zachowusla ak pode tm aby ceuty ip dabree? “Zaakeoplowae ch uezucta! Problem ~redeice 2uykte nie akceptaja odezue swoich dees na praia: ha peta nic et nie fee * Metts tak bo festes zmpceory.” ile ma pouwodta aby sie tak racpokott" loeylotoane zaprecczanie odezuetom datecka wpa je w zaklo- se potante | doprowaciza do wécieklosct. Taka postawa posvade ri hice, 2e detecko nie potraft prawidlowo ocente swatch seu nie thier im Po prelekejl mystalam: .Moze inn rodzice tak postepua, Ja nie.” vednak zaczelam zwracaé uwvage na swoje odpowiedzt. A oio pr2y- ‘lady konwersacj 2 mojego dom, (tka jednege dna, Mamo, jester zmeezona. [Ne estes zmeczona fo zaspana, (atosne) Alea jestem zmeczona Nie estes. Jestes tylko trocie senna, Ublerany se. (placazc] Ni. jajestem zmecrona. Mamo, tutaj jest goraco Jest zimno. Nie ejay) swetra, ‘Ale mnie jest gorge. Povledatam, nie 2dejmu swetra ‘Mate jest goreo. ‘Ten program telewiyjny byt nuday. Nie, by! bardao interes. By! ups. By pouczalacy. Byldo kit le wyrazaj sie takt Otte | to! Nasea rozmowa obracala sie w kélko, Nc ike nie zdola tam wylagnié, 0, co mi ehed, ale rownle? uporezywie nie pozwala: Jam dalecku ria wyrazenie jeg spostrezen, 2 W zaman salam se [przclrsowae wlasne adanie. ‘Skoro tylko uswiadomlam to soble,postanowilam sie zmfenie. Nie ‘bylam jednak peamna, fale sie do tego zabrac. W rezultacte najbar date} pongo mi to, 22 wezulam sie w sytuacje drteckea. Zany — ‘pomyélalam ~ 2e jester zmeezonym, rezbawionym hub znudzodymn Aieckiem, | praypusemy. 2e chee. aby wazysthie wane dla mnie do roste osoby wiedzialy. co cue” Pract aly nastepny tydelenstaralam sig wezuwae w doznania ‘moich detec. Kiedy mi sig to udawalo, odpowiednie slows nasuwaly ‘ig same. Nie dopasowalam ste do tadnyeh wearcew. Raecaywiscie bylam 0 tym przekonana, kledy movilam: -WieeJestes ciagle zme zona, pomimo 2e doplero si prosburdilas™albo: NE Rion) Gida ZOLN UMAREY/Ocu, TO > (OH BYE MOWY (FR ca VMAR. JESLCZE]|"MUD Sig TF a [PRZVIACIELEM) | Santo Te MeO esto) rink rorvixozou) | |(sescee puny /lenisne ae Bou ByE BYHY. aoe PRZESTAN FACHONUIES? Si gS \ Ay i es Cs aa im Galore mee RSLS roa, Tam ROU GMEES meno camnnana | Beans meet ee RAS i orenonns ou twas bones SSS ow oe eae aa ZAWIAST WYJASNIEN I UZASADNIEN. ZAMIEN PRAGNIENIA DZIECKA W FANTAZIE ‘GVSTE, TAK BARDZO| CHEESE, | \ FRM = = ese) (RE ‘To byy eatery movie sposoby wiiclenia plerwsze} pomocy dziec: ! mary saree mile ut posiadajgcemu klopot sluchanle go z pelna wwage olreslente jege serne, zastecepiowante ich oraz wyragente dztecka pragnict Toni fata ‘Duto waznicjsce od slow Jest jednak nastawienle do detecka, ete! nnasea postatva nic bedzie ofwarta, wledy cokolwiek Dysmy powe- utes. bedzie proce nie traktowane jako niesaczere | sztucene. Dzicle Sie tak, Riedy nase slowa nie tchna prawrdatwym ucauciem nie ta aa prosta do serca datccka, 7 tyeh cxterech sposdbw. KtOre 2oataly preedstawione, prawdopo- = obnie najtrudnie) waluchae aig w daiecigey wylew ucase | okresle te uczueia. Wymaga to doswiadezenia | Koncentrach, preenikniecta Deychiks deca, aby zrozumiet. co movi 1 rozszylrowac, co mea fezic. Wreszcie waane Jest. 22 uesymy nasze dztect slownietwa okre- Slajacego ich wewnetrang reeczywistose. Skoro unteja nazwa vole oznania, zacena radzi¢soble 2 nm sane. [Nastepne ewiezenle zawiera liste szeSci zdaa, ktore driecko mote ‘povwiedzie do rovzicow. Prosze, praccayta) kaade z nich t napisy 1. Jeden hub va yrazy, kore okreslaa co datecko mogloby ezue 2. Zante, kere prackona deen, Fozumiese ego weruels- onResLents UCzuC ates mut stove merce Unfit wt i ss Se ea Sedona ead “Berane slbosu—‘aaenie ae enon na ne Wasa eye te a ‘hr Sesalo a ye etre? 1. am onote (ab Michaela 2. Zpowod mateso omens mo cca le che able weeds (ne jen ht —— 28 sa peng. le ote wim acne were te ad werent” 5. txt ge Hoey a any wont, ato coy wast. Jak wieie wy | zastanowienia wymaga praskona- ne delet 2 rorunisr Jogo ucetia? Da wigkszosel 2 ns ey Iptatwo sformatowae zdant: “Mpa nat, te Jetes sity “Ino ye ds epee “fam Wile mi, eae okies walise ay tséna to pau “Fee eject rngonyceony 2 owed yeh ek De ois trang “Raa drags Pape must wyract2 rownoxa eg typo da detec sade wyzwatw nim te Amy, ‘Sypladass na bardoo imartwiong” Ona vybuchinela placzem, po blag do awejego pokes tzatrzasnela dew ‘Wybumacryam fem oje. an nat zat wydaje se. 2 to mle stout. to jak skh, Amy wsiysznta tog da co innego nie Evie pede wyatt, Mtoe tronreny sl 9 fetes Ua ‘io pesekonywalan go, aby nie rezygnowsl #poijetsch prob. Z ca tem, Kiedy Amy preckona sie. 22 mote leaye na pravehying odpo- Sveti oj, tana be moze spokojnte porozmiawia 2 nim 0 sprawach, ore ja marta, ‘Chybu najbardte] zapamietatam zdanle wypowedsiane przez pew ogo natok ory esa 2 Jeg matha Dietzel spot ‘Kamiah masse grup, Chop ten wl e skoly do dorms, rt ‘ne sealony: 1Onl le mil prawa suse mie dia) = dry ‘ik dlatgo, ante mise spodenck wmnastjeznyeh. Mustaern leat praiadne sig eaters mecsow To ne Bylo w poreadl Sto muantalo bye ai iebe bardzo preyize”~ powedlala do nicgo a iatroekaniers mat Naskocey! na nia gwvaltownie: .Och fy, ty zawze musise traymae PotreasnelaJego ramieniem: Jimmy. mysle. 2e nie slysates, co tyrant Ja powicastan cro musa bye da cet Bardeo poy ie. Zamrgat oceams 1 spojeal na nia 2e adumleniem. Po chet o- sweat Tata tex powinen chodat ha ten ure * Do te} pory Koncentrowalismy ste na tym, w Jaki sposst rodrice smoga pomde dateciom radale soble 2 ich negaiywmyi! wezuclan ‘Teraz chelelibysmy skupie sig na tym, Jak pomée rodzicom, aby uel ade soe 2e swim negatyaeny cuca ‘Tym, co powoduye rodzicilale frustracfe, fest eodzienne zmagante sie? deeemi. aby skonie Je do eachowan akceptowanveh proce nas Spoteczenatwo. To iytujgea. zmudna praca. Coret tego problems lexy w nlezzodnoset potrzeb. Dorosh potrzebuja zewnetrzne) czysto- 4c porzades, upreanogel | talon form. Datel ne dDaja 9 %0 ‘weale. ile sposréd nich, « wlasne) wollblerze kapiel, movi sprosze™ Fidziekuje™ albo zmienia bleizne? Ile x nich ehtate nosi podko- ‘oul? Wigkszoue © rodetilakich pasji Moncentrufe sig na wdzle 6 Tyo prmay daca w dapaswai i dno space ‘ZarwyezalJednak mn bardtejnalegamy” tym wlekeey saws op Wher. 22. byl czas, Kid moje wlasne delcel mys © mine Jak fo wrogt. 0 kims, kto zavsze zmuseal fe do roblena tego, eoego NIC ‘helaly. mye rece" “Wesote seracte” Nie hrayeerte tk Po ‘wlescie plaszez". «Cay odrobiieteleeje™ Zrob to anyones. Na cocxekase? visas" ‘Jako dteck odezuwam 5. Wyklady 1 moralizowante: Cay saree, 22 to trie zabraé mi ksigae? Widee. 2e nie zdajese scbie spray, jal wazne sq daze manieny. Muster Brosumnic, Se Je el ecookujem of ude upracimose. resi by talkae prec it ich: Nie chetatbs, aby Klos erst cos ox tie, prada Ne pou ened wipe bra’ kom tema Musumy take posiepavnae sae do tnnyet. Jak chcetbusmy. aby Ww postepotsel nam ‘Jako daiece odcruwas 6. Ostezetenis: -Uwasel, zapeiise sie Bat Samached cp prac “Ie wspina) ste tam Cheesa sper” itd siete. bo nabetse ae praczicblenia’ ako detecko odcauwam 17 Postawa meenennita: Gy y dons preestanteciewrzeszca0t? Co wy cece re mina 270 bit? Cheeeie.2ebyn sachorowata? Cheecle doprowadat’ mite data feu serea?™ ~Zaccekam, a2 bedelese miata dalek. Weely samo zobacnyse, Jak wodaiata na nervy os Cay widest ste wo? To proce cebe, Wpedese miedo grin “alco dzieeko odezuwasn . 8. Poréwnanta: Diaczoge nie motess byé bordaej podabry do brata? On zawsee wikona stoja pace preed czasen™ iti eke sper many. Maye open) ma jee Dlaczeg ne ublerasz sip tak jake Gary? On rawsze wuslada tak schludni. Krthiewtosy, Keseulasehonwane do srodia. Slo pate arniego" Jako datecko odcaam Wedsioles, 2 jutro masz test &zostowites stolg ksiadke ws eako- 122 Oats pickie! To genalry pst” TGo ty nat sebie satadase ~ sropkt (kratke? Swetne, powsinnas tsa) sebrae mndstioo komplemeri” Cay to uuoje sadanie domnwe na jure? Czyzby tw) nauczyetet shal chunk ja rte meg toga prez” “Jake detec oderuwasts 10. Proroctwa -Oldamates me w spratste rue) Karty ace, praueda? Wiesz, co Glebe smyrosnte? Kens koma nikt rig mie ae “Bos taki egosta nadal. Zobacsysa, kt rg me Dyce cha ipa toe baie Ne bydiess al prea "hte tyke naraokass. Nga nic probujese poradz soble sar. We ae cie za dstesie lat cagle borykajaceno ste 2 ty says probe ‘mami ciate nareoka ace ‘Jako dtecko odentvam “Teraz Juz wiess co. jako delecho edezwvasd,slyszae podabre powiedrt, Mate ractekawrg oie reakeje inmyeh daly, MTZ Wy ony fal to cwlezenic: Orly one rene. A oo rete 2 nich Obwinlanie 1 oskeréante: Draw sq wo2nieisze one mnie” .Sklamie & powiom. 2610 ne Ja sles ostem Jester boznaddigin -Mam octute pate e. Somysie™ -Mowise 2 mgd ne sacar a ecie ne Dede” Prsexpwanie: Ona terrace Jester gtupt &nitoln Po co probowae” Zo ij na stose» Nastepayn taser: o 290 ie zolode kurt Nien roidep je) «Of. enowo 2acayna™ Strassenie: “Wiasnie, 2 bre owen lamp, Wey ne bpdte patra”. .Choe Imi sp plaiae™ 2ostus mote ws spoke Rozkasy: -Sprobuy mnie dovknae”. Boje se" «Mle chee mt sip ruseye™. Ne nawiag jege grtnenia Cokie by ara. aone bedase He" *Ciokace. jak wyrtestess ten wstretny aga ‘Wykiady { moralizowanie: Boje bake, to bt Tego stuctt” lester ofp, i estem nic wart” -Chetalbyn te daleko sta”. Nude. rude. nuda Ostraetonia Ten ua fost straszny. niebexpleceny” lak dam sobie rade? Co- ctu zobie ake bpd te Postewa meczesika: -Caule sie wien”. Boje sir. To moja wna, 20 ona dle sp cau” Kt je dogod Poréwnania: Ona wazysikich kocha Bardsiej nig mnie" .Nenawidep Li2y” Cau sip jor nieudcnih. Meruaete2 Gary e90 Sarkazm: le lab. gay Kos ze mle Kp. Ona fst glupta” .Caue sie pontto ty, zmteszamy’. Po co si starac™ . Mam Jat nose’ To jasne. co alin rob ak ne ngramn” -Kiie 20 lose Proroctwa: Fone me nae Nd nie btrke ve mnie poctechy. Mie ted moe nd gota denim mu. ie mai Me mex sensi -Reeyanse fester tak ene skew ‘Jett my, jako dorosh, doswladezalimny takich dosnan, tylko © ajteslowa ha pape. to jal must sig c2ue detec w prawdaieyeh SMtuacjacl Cay fest jaca alternatywn? Czy Jest sposdb, aby ost nae wopoldsialanie 7 drierimt bee gwafcenia teh paczucia godnoset SiSowes wh paatmsausana w wire yeh ueziae? Gry sa te Meo Uy, Mtoe ne womaatisby nd radeon wieksacgo postegcenta? "Shsatabyin pode my recon metoaaml tre byty poe: ne rodetootn # nasrych grup. Nie wazyalke sq skuteczne w Kean prevpagku. “Aby zachecié dziecko do wspélprac; 1, Oise. Opis. co wis. ib przedstaw problem, diet snformacy Pout toJednym slower, 2 a 4, Porozmavnaj 6 swoich uezuciach. 5. Naps Usetk, VeneOWd M¥ISaRZS GN ZIZAIM OD "780 when oto 2 leap, — |B ~ |B Je [coin Sens So POWIEDZ TO JEDNYM Se RIECK, PROSE WAS 1 PROSE, ZEBYSCIE) UBRALY PIZAMY, A WY ROZRABIACIE, Zeopzitvscie sig ogtADAd NELEWIZIE W PIZAMACH POWIEDZ TO JEDNYM SLOWEM (ed) ponvees wana 02 erie au pede Bhp ASE Hr mec NRO HEH Rg fan GOREN >) fscomcnve i Yoon 2 YEE 20 svipan a8 hs 2 on ne oars nuns Sg eet ere? HOIONZON HOIOMS © FYURYINZOXOS NAPISZ.ISCK NAPISZ LSCk (eo,) NAPISZ LISCIK (ec.) ae: "unk entae iy Bae evar comes ows Hey cova ~ POUKEADAICIE KX ZABAWKI PO ZABAWIE, ra Podatam plge sposobow, ktore zachecaja do wsppracy info poro- stavwajaviych deznas etal nary sl, 2e two daect wt teraz w szkole ub w Heke, alto dary sig cud s bowin sig cicho, Mase weedy okaije poswiece pare Tina ma cwiezenia Movenr wyeasreve swoje unijetnoer a Jakichs ‘ymystonyeh daiectach,zanim Goole wlasne zon cl rte dopadna Gwiczenie pierwsze: Wehrdzise do sypiant § widaisz 26 deck tut po Kapil rzutta sna toe teak molery reel [A. Napisz typowe adanta, ktore moglyby bye wypowiedziane do laiceka. a kre nie pomoghyby rans sy}. B. Znajdujac sig te same) sytuant pokaz, jak hada 2 umlejet oe mymenionych wean ogy bye mst ay zachest ‘aie! do wopolpracy. 1. Optex: {Oplss, co widrisg, tub proedstaw problens) 2 vaoe tomas 3 owe jo sone

You might also like