Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Polski b2 (Part2)

    Uploaded by

    Макс Кудлай
    20 views113 pages

    Original Title

    Polski b2 (part2)

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    20 views113 pages

    Polski b2 (Part2)

    Uploaded by

    Макс Кудлай

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 113
    Lekeja 5 Argumentacja es Uniwersytet mistrz6w Rektor Uniwersytetu Jagielloriskiego, prof. dr hab. Franciszek Ziejka zacheca do studiéw na uczelni: jesli ktos chce sta¢ sie madrzejszym, niech przyjdzie na uniwersytet! —Panie Rekiore, czym Krakéw i uni- wersylel przyciaga studentow? — Zaczaé nalezy od historii, bo w Krakowie wszystko ma swoja odlegla historie. Uniwersytet ma 635 lat tej hi- storii i jest najstarsza swiecka instytucja wPolsce. Starszy jest tylko Koscist. Uni- wersytet w ciagu wickow byt dla Polski kudZnia elit. Patrzac na jego historig, moge po- wiedzie¢, ze chyba z naddatkiem spe- nit swoja shuzbe narodowi, ktéra wyra- zala sie w dw6ch wymiarach: poszukiwa- niu prawdy, czyli prowadzeniu badari oraz przekazywaniu tajnikéw zdobywania wiedzy studentom. Oczywiste, ze taka uczelnia przycia- ga od poczatku istnienia. Na uniwersy- tet przychodzi wielu studentow nie tyl- ko z Polski, ale iz zagranicy: mamy ich ponad 650. Studiuja na przyklad medy- cyne po angielsku albo po polsku na poszczegélnych wydziatach. — Cy na uniwersytecie studiuje sie kom- 2 — Niestety, nie moge tego powie- dzicé. Komfortowo studiuje si¢ tu ze wagledu na kontakt z kadra, na bibliote- ki, na archiwa, na bardzo dobrze wypo- sazone laboratoria. Ale bazy lokalowej, niestety, nam brakuje. Na przyklad na 132 studiach humanistyeznych zajecia odby- waja sig czasem w wynajmowanych po- mieszczeniach. Ale wynika to stad, Ze uni- wersytet przez lata by! niedoinwestowany. ‘Jesli chodzi o nauke, studenci na ogot sami moga byé wspdiautorami swojego programu studiow (z wyjatkiem medycyny). Ogdlnie 2/3 przedmiotow na danym kierunku sq obowiazkowe, a 1/3 do samodzielnego wykorzystania. Jest to tzw. opeja, elastyczny element programu. Jesli na przyklad student polonistyki zechce skorzystaé z wykla- dow bad éwiczeri na archeologii, moze to zrobi¢ i takie wyklady zostana mu do- liczone do ogélnej liczby punktéw. — Caym jest uniwersytet dla Krakowa i Krakow dla uniwersytetu? — Od szeSciu wiek6w nikt sobie nie wyobraza Krakowa bez uniwersytetu i vi ce versa. Dla wielu os6b jest to wzajem- ne skojarzenie. Obecnos¢ studentéw uniwersytetu w tym miescie, a mamy ich prawie 30 tys., jest nieodzowna, zeby miasto Zyto. Mamysetki kawiarni, ktore ich przy- ciagaja i dzieki nim miasto ma taki kolo- ryt. Miasto korzysta zreszta z ich obecno- Sci i na przyktad na Uniwersytecie jest 6000 miejsc pracy, aw tzw. otoczeniu trzy- krotnie wiecej, a zatem moina liczyé, ze ok. 25 tys. os6b ayje z. uniwersytetu. Twza- jemnie: gdyby studenci nie mieli uro- czych zautkow Krakowa, uliczek pelnych tajemnic i legend, nie korzystaliby z mia- sta tak, jak korzystaja. Studiowaéw Krako- wie to zupelnie niezwykla praygoda. Na dotkniecie reki, w najblizszym otoczeniu kazdy student ma zabytki z czaséw Sredniowiecza, odrodzenia czy baroku. Mysle, ze mlodych ludzi nie tzeba zacheca¢ do studiéw w Krakowie. Sami Lekcja 5 dokladnie wiedza, ze przyjecha¢ tu i stu- diowaé ~ warto. Tu znajda nie tylko at- mosfere, ale przede wszystkim swoich mistrz6w. Co prawda mistrz6w juz nie w pojeciu Sredniowiecznym, ale maja- cych bezposredni kontakt ze studentem. Dajemy studentom szanse prawdziwego studiowania, a nie tylko uczenia sie. Je- Sli wiec ktos chce staé sie madrzejszym, niech przyjdzie na uniwersytet! Cogito” nr 5, 2000 Kaprys kréla Zygmunta Rozmawiamy z prezydentami miast stotecznych WARSZAWA: Marcin Swiecicki — Jak pan méwi: ,na polu” czy ,na dworse”? —W Warszawie mowi sie na dwo- rze”. Zawsze mnie bawito to krakowskie ona polu”... — Coto jest kotlet? ~ No przeciez mielony! Chyba ze jeszcze siekany... — Kogo lub co by pan praenidst spod Waweluw okolice Patacu Kultury, kierujqc Sie, oczywiscie, nadrzednym interesem Rzeczy- pospolite;? - Oj, duzo by byto do wziecia! Przede wszystkim Piwnice pod Barana- mi i Piotra Skrzyneckiego. Chetnie tez zabralbym spod Wawelu juwenalia. Za- zdroszcze wam tez Starego Teatru i ,,Ty- godnika Powszechnego”. — Czy chcialby pan byt prexydentem Krakowa? ~Moie bytoby to mniej skompliko- wane, niz by€ prezydentem Warszawy. Pewnie bytoby tatwie}. KRAKOW: Jozef Lassota — Coto jest kotlet? ~Schabowy! W zadnym wypadku mielony. = Jak pan mbwi: .na poli” cxysna dworze”? ‘U mnie w domu zawsze sie méwi- Jo i mowi: ,na polu!” Oboje z Zona uwa- zamy, ie sna dworze” albo, co gorsza, .na dworzu" zabramialoby podejrzanie, jak co$w rodzaju nieuzasadnionego impor- tw. — Kogo z wybitnych obywateli stolicy chetnie widzialby pan w Krakowie? Co prae- nidstby pan pod Wawel? = Metro! I troche pieniedzy. A lu- dzic? Zaprosilbym tych synéw marno- trawnych, ktorzy kiedys — zwabieni sto- Jecznym blichtrem —wyemigrowali z Kra- kowa. — Cheiatby pan by¢ prezydentem War- szawy? — Oj, nie! Jesli natomiast prezydent Swiecicki chciatby sie przeniesé w oko- lice Wawelu, to ja mu sie nie dziwie. Czy jest wspanialsze miasto? Czy komus uda- fo sig to, co Krakowowi: polaczenie po- czucia odpowiedzialnosci za narodowa, ba-europejska kulture z atmosfera mi- tego kazdemu sercu grajdotka? Czto- wiek jest dumny i dowartosciowany, mieszkajac w okolicach Sukiennic czy Kt6regos z kopcow. — Nawet w Nowe) Hucie? —Co to znaczy: nawet? Toz to taki sam Krakow jak Btonia czy Planty! Ta in- tegracja trwala diugo, fakt, dojrzata w okresie Solidarnosci, gdy kombinat stat sie symbolem walki 0 wolnosé. »Przekr6j” nr 10, 1996 133 Lekeja 5 Czy wystarezy byé? Patree i podziwiam, podziwiam i patree. Robie wszystko, by by¢ jak oni. Ludkie, ktorych naprawde cenie. ~ Pojecie idola jest wspotczesne, choca samo stowo pochodzi z taciny — méwi Cze- slaw Zagorski, socjolog. — Idol to ktos uviel- biany, ktos, kogo sie stucha, na kogo sie pa- trey, kogo sie chlonie, Idol mtodziezowy, idol politycany, idol literacki.... Wlasciwie panuje teraz moda na to slowo. Kiedys méwiono ,uku- bieniec”, , ulubiony”: méj ulubiony pisarz, méj ulubiony aktor, m6j ulubiony muayk. Stowo idol” weszto w obieg jakis czas temu. Dla Beaty Konieczniak, psychologa spolecznego, migdzy zjawiskiem idola a Zjawiskiem lidera nie ma w praktyce Zadnej réznicy, jesli chodzi 0 zjednywa- nie sobie ludzi, umiejetnos¢ przema- wiania do najgtebszych uczué czlowie- ka, do jadni, jesli idzie 0 spos6b widze- nia rzeczywistosci. Zaréwno lider, jak i idol to przy- wédca, ktos, kto formuluje sady, tak Ze docieraja one do tych, do ktérych byty skierowane. Lider musi mie¢ takie cechy osobo- wosci, ktére rozpala thumy, Zjednaja mu jam Hanuszkiewicz - rezyser i aktor Naprawde mamy mtodziez, jakiej dotad nie mielismy. Zeby nie byé goto- stownym, wymienie chocby Wielka Orkiestre Swigtecznej Pomocy. Nie pa- migtam tak masowego udziatu mto- dziezy w zbieraniu pieniedzy na chore dzieci, Kiedy te dziewczyny i chtopcy stali z czerwonymi od mrozu uszami, to duma mnie rozpierata, ze mamy taka mtodziez. Emest Bryil - pisarz Miodziez jest okropna, obrzydliwa, 134 Jacy jestescie? O mlodziety powiedzieli w Cogi Honoriusz Balzac sympatie, dzicki ktérym stanie si¢ auto- tytetem. Rowniez idolem jest si¢ wtedy, gdy rozpali sig thumy, pociagnie za soba rzesze¢ ludzi. Dlatego Hitler byt zar6w- no liderem, jak i idolem. Teoria, ze lider to bezdyskusyjny autorytet, ma swoje mocne podstawy. Lidera moéna lubi¢ — za precyzj¢ jego sqdéw i zdecydowana, nieznoszaca sprze- ciwu postawe—albo nie. Idol nie istnie- je bez sympatii swoich wyznawcéw. Bez uwielbienia nie ma idola. Wspédiczesny Swiat roi sie od tak zwanych idoli, Gztonkowie zespolow mu- zycznych, rockmani, estradowcy— to bo- iyszcza tuméw. Wyglaszaja swoje po- glady, przeklinaja publicznie, uprawiaja spoleczny ekshibicjonizm. Staraja sie ‘ontrowersyjni, a przez to ciekawsi. Wiclbi si¢ ich nie za to, ze sa, ale za to, Jacy sa. Daria Galant »Cogito” nr 12, 1999 bezsensowna, nieszanujaca tradycji. To pokolenie skazane na zaglade. Tak| dokladnie méwiono o nas. Zreszta w kazdym pokoleniu tak si¢ dzieje, a pOéniej rzeczywistos¢ pokazuje, ze jest inaczej. Andrzej Wajda - rezyser Najbardziej ujmuje mnie w mio- dych ta naiwna troche wiara, Ze wszyst- ko jest moiliwe. A tylko tacy ludzie moga zmieni¢ swiat. o, Leon Knabit — duchowny Miodziez jestjak schody. Schody sq bardzo niskie i bardzo wysokic. To sq bar- dzo rééni ludzie: wspaniali, nadzwyczaj- ni, Swieci, ale i biedni: agresywni, gwiddzacy na zasady i starych. Ale wydaje mi sig, Ze przewata raczej ta dobra mlo- Jdzied. Malgorzata Potocka — aktorka Ta generacja jest inna. Maja wiele moiliwosci ksztalcenia, moga podr6zo- waé, maja Internet. Zazdroszcze im. Choé z drugiej strony sq mniej senty- mentalni niz my, maja tez mnie] miej- sca na mitosé, Lekcja 5 Hanna Krall - pisarka Mlodzied w ogdéle to pojecie abs- trakcyjne. Moge méwic tylko o mlodych ludziach, ktérych spotykam. Podobaja mi sig. Sq przenikliwi, bystrzy, ciekawi Swiata, zadziwiajaco rozumieja. Czestaw Mitosz — poeta Wydaje mi sie, ze zacieraja sic r6z- nice pomiedzy polska i amerykariska miodzieza. Nawet moja Zona Carol po- wtarza, ze mlodziez w Polsce staje sie aktywniejsza, samodzielna, coraz.chet- niej i Smielej zadaje pytania. Jest otwarta. »Cogito” nr 12, 2001 ARGUMENTACJA — zwroty i wyrazenia Jak zaczaé? © Chcialbym zaczaé | od (+ dopetniacz) * Zaczne Cheialbym zaczgé od najwainiejszego pytania. * Chcialbym | krétko najpierw | (+ bezokolicznik) Cheiatabym najpierw wyjasni¢ powody przesuni¢cia terminu naszego spotkania. Cheielibysmy krotko zrelacjonowac spotkanie z prezesem. wedlug © (Narzednik) | dla (+ dopetniacz) jest (+mianownik) Istotng sprawq dla nas jest ustalenie terminu wyjazdu. Najwainiejsza rzeceq ~ wedlug mnie — jest punktualnose. 135 Lekeja 5 Kolejnosé A: © Przede wszystkim ... | musimy | wziaé pod uwage (+ biernih) trzeba Prede wszysthim musimy wxigé pod uwage ostatniq decyzje dyrektora. * Najpierw * Po pierwsze... po drugie ... po trzecie ¢ Na poczatku B: © (Narzednik), | kt6ra chce oméwié, jest | (+ mianownik) Nastepng recza, ktorq chee ombwic, jest najnowsza propozycja kolegi. * Nastepny problem, | ktdry chciatbym poruszyé, ¢ Nastepna rzecz, kt6ra chciatbym poruszyé, Nastepny problem, ktory chciatbym poruszyé, to zty stan drég. to (+ mianownik) * Chciatbym wréci¢é na chwile | do (+ dopetniacz) na moment Cheiatbym wrocié na moment do tytutu artykutu. * Wracajac do (+dopetniacz) Wracajac do postawionego pytania, chciatbym sprecyzowaé ... G © W dodatku... * Chciatbym dodaé¢. ¢ Tak jak..., jest tez... Tak jak powiedziat moj praedmédwea, reeceq waing jest tes znajomos¢ polskiego. ¢ Nie tylko ..., ale | takze roéwniez Nie tylko nalezy ten problem rozwaiyé, ale te: zainteresowaé sig jego preyczynq. * Poza tym... © Oprécz tego ... 136 Lekeja 5 Podawanie przykladu ¢ Zilustruje ten fakt przyktadem | (+ dopetniacz) *Podam | dwa przyktady (kilka przyktadow) Zilustruje ten fakt preyktadem sporu naukowcéw. Podam kilka przyktadéw nieudanych rozméw. ¢ Przykladem tego jest (+ mianownik) Przyktadem tego jest nasza biblioteka. Wahanie ¢ Z jednej strony ...., ale (lecz) z drugiej strony... Z jednej strony narzeka na xmeczenie, ale x drugiej strony nie potrafi ye bez pracy. ¢ To tylko jedna strona medalu. * Mimo ze..., nadal uwazam, ze *Pomimo ze..., | ciagle sadze, te twierdze, ze upieram si¢ przy (+ miejscownik) Mimo ze poznatam nowe fakty, ciqgle twierdze, xe nie miat prawa tak postapic. Pomimo ie ostatnio widzialam go w niezle} sztuce, upieram sig pray twierdzeniu, Ze jest miernym aktorem. Poza tym | musimy | pamieta¢, ze... trzeba Poza tym trzeba pamigtac, ze on jest juz na emeryturze. Uogélnianie * Ogolnie | mowiac rzecz biorac * Generalizujac © W calosci Zakoniczenie © Na koricu chciatbym (jeszcze raz) powiedziec, ze chee \ podkresli¢, ze pragne podkresli¢ (+ biernik) zamnaczyé, ze zaznaczy€ (+ biernik) 137 | Lekeja 5 Na koricu chcielibysmy jeszcze raz podkreslic znaczenie tej nominacji. Na koricu pragne zaznaczyé role naszego kierownika. Chee jeszcze raz podkreslic, xe nasze spothanie jest dopiero pocegtkiem wspétpracy. ¢ Reasumujac * Koriczac } y Ewiczenia I. Prosze napisaé w odpowiedniej formie. Przyktad: Przykladem tego jest strajk (strajk) taks6wkarzy. 1. Cheiatbym zaczaé 0d... eee (serdeczne powitanie). 2. Pozwola paristwo, ze zaczne od . (ostatnie wydarzenia) na Swiecie. i veeeess (najwadniejszy problem) - jest ujawnienie prawdy. (istotna sprawa) jest réwnied ustalenie terminu glosowania. 5. Musimy wzigé pod uwage .-- 66... see eee eee ee eee (najnowsza propozycja). 6. Zgodza sie paristwo, ze trzeba réwniez wziaé pod uwage ......... (nasi koledzy) z Instytutu. Pee aster eerste seers (nastepna rzecz), ktéra chee omowi¢, jest zmiana harmonogramu. 8. Chciatbym wrécié na chwile do (pierwszy punkt) naszego zebrania. OE Wiacalac dO ee (ostatnie zagadnienic), pragne uzupelni¢ wypowied7 kolezanki. 10. Zilustruje ten fakt przykladem ..........0--. 0000 eee eee (kariera) manego polityka. 11. Mimo Ze uslyszatem wiele argumentow, upieram sig przy ........ a eee ee eee (swoja opinia). 12. Na koricu pragne jeszcze raz podkresli€ ..............065 (waga) tego problemu. 138 Lekcja 5 Il. Prosze uzupelié: (Sern tenner , ale takze... 2.00.0... 0045 dodatku... 3....... jeszcze raz... eee 4. Nastepny problem, ktory . 5. Chciatbym . sees Wyjasnicé... 6. Po pierwsze..., te ce . dwa przyktady. 8. : . z drugiej strony... 9. Zilustruje ten problem . . . Il. Prosze potaczy¢ w pary wyrazy o znaczeniu podobnym: 1. podkresli¢é a. koriczac 2. poza tym. b. og6Inie rzecz biorac 3. przede wszystkim —c. zaznaczyé 4. nadal d. réwniez 5. reasumujac e. moment 6. takze f. oprécz tego 7. generalizujac g. najpierw 8. chwila h. ciagle IV. Prosze dokoriczy¢, uzywajac zwrotéw podanych w ramce. wypowiedzi kolegi Kowalskiego — ze powinnismy si¢ jeszcze zastano- wié — najwazniejszej sprawy — to tylko jedna strona medalu — istoma rzecza jest rowniez — dziekuje wszystkim za cenne uwagi — wszystkie aspekty tej propozycji — wlasnych studiéw — ze uwazam nasze spo- tkanie za owocne ~ przyjazd naszych zagranicznych partner6w ll Chelalbym cacenGod 2. Musimy wziaé pod uwage ....... 3. Nastepna rzecza, kt6ra chce oméwit AWracajac dO) , musze powiedzie¢, ze sie z nim nie zgadzam. 5. Tak jak wazna sprawa jest utozenie programu imprezy, .......... eee cere ustalenie listy gosci. 6. Mimo Ze jest wiele argumentéw przemawiajacych za szybkim aa ciem decyzji, nadal uwazam, 7. Zeby paristwa przekona¢, podam przyktad . 8. To nie jest cala prawda- . 1... 6... eee eee eee 7 Trzeba na to tez spojrze¢ od drugiej strony. 139 Lekeja 5 10. Koriczac . Kt6z wypowie twoje piekno, Krakowie prastary... Krakéw nalezy do najstarszych miast polskich. Pierwsze Slady czto- wieka na terenach Polski pochodzace sprzed dwustu tysiecy lat odkryli archeologowie w Ojcowie niedaleko Krakowa. Na wzg6rzu wawelskim zostaly odkryte Slady zycia ludzkiego sprzed piecdziesieciu tysi¢cy lat. Nazwe miasta — Krak6w — spotykamy pierwszy raz w zapiskach z po- drézy kupca Ibrahima z 965 roku. Kilkadziesiat lat pééniej wzrasta zna- czenie grodu, gdyz w 1000 (tysiecznym) roku zatozone tu zostaje bi- skupstwo krakowskie, a od 1038 roku Krak6éw byt stolica Polski. Urbanistyczny ksztalt miasta zachowany do dzisiejszych czas6w zo- stat ustalony w 1257 roku za panowania ksiecia Bolestawa Wstydliwego. Sredniowieczny gréd zaplanowano z rozmachem. Centrum stanowi Rynek Gléwny — najwiekszy plac Krakowa o boku 200 metrow, prze- dzielony przez Srodek przepiekna renesansowa budowla — Sukiennica- mi. W Sukiennicach (nazwa pochodzi od wyrazu sukno) odbywaly si¢ targi. Tam wedrowni i miejscowi kupcy sprzedawali swoje towary. Sukiennice zachowaly handlowy charakter do dzis. Wiekszosé miejsca zajmuja w nich sklepy i kramy, w ktérych mogna kupié pamiatki, obra- zy, wyroby artystyczne z drewna, skory, srebra, bursztynu oraz setki r6z- nych drobiazgow. Wjednym rogu Rynku znajduje sie wspanialy koscict Mariacki, z kt6- rego wyzszej wiezy stycha¢ hejnal grany na cztery strony Swiata. Koscist ten usytuowany jest ukosnie w stosunku do Rynku, co narusza nieco symetri¢ placu, ale jednoczesnie stanowi pewne urozmaicenie. To uko- Sne polozenie kosciota spowodowane jest sredniowiecznym zwyczajem, wedlug kt6rego oltarz kazdej swiatyni powinien znajdowaé sie od stro- ny wschodniej. Dookola Rynku stoja kamienice, z ktérych kazda ma swa ciekawa 140 Lekcja 5 historig, a na srodku, oprécz Sukiennic — wieza Ratuszowa, stary koscid- tek Swietego Wojciecha i pomnik Adama Mickiewicza. Od Rynku odchodzi dwanascie regularnie wytyczonych ulic. Jedna znich, ulica Grodzka, dochodzi sie do wspaniatego zamku krolewskie- go, Wawelu, polozonego na wzgérzu nad Wista. Wysoko na wiezy kate- dry wawelskiej kroluje slynny dzwon Zygmunta, kt6rego déwigki rozle- gaja sie w najwazniejszych dla Polakéw i krakowian momentach. Jak kazdy stary gréd, Krak6w byt otoczony mura- mi obronnymi. Z poczat- kiem XIX wieku zburzono mury, zostawiajac miedzy ulicami Szpitalna i sw. Jana tylko ich fragment z unika- towa Brama Floriariska i Bar- bakanem. Na miejscu mu- réw powstaly Planty, orygi- nalny park otaczajacy pier- Scieniem Stare Miasto. W obrebie Plant, na te- renie Starego Miasta znaj- duje sie mnéstwo uroczych zakatk6w, ciekawych miejsc awigzanych z historia miasta ikraju tworzacych niepo- wtarzalna atmosfere podwa- welskiego grodu, ktéry od lat przyciaga turyst6w z catego Swiata. Méwi sig, ze na wzg6rzu wawelskim jest jeden z siedmiu czakra- mow* — Swigtych kamieni petnych tajemniczej energii. Moze 6w cza- kram chroni Krakéw przed katastrofami i jednoczeSnie nadaje temu pieknemu miastu specyficzny, mistyczny charakter. Jacek Sempolitiski w ksiazce Siedem czarodziejskich miast pisze 0 Kra- kowie: ,Naprawde mato jest na swiecie miast, ktére zyly intensywnie kiedys i zywotnos¢ te zachowaly do dzis. Malo jest takich, co bedac cza- rownymi w przesztosci, czaruja nadal”. * czakramy —Swiete kamienie, peine kosmicznej i ziemskiej energii. Oprécz Krakowa chronig Delfy, Delhi, Jerozolime, Mekke, Rzym i Velehrad. 141 | Lekeja 5 Adam Polewka IGRCE W GROD WALA, Kt6z wypowie twoje pi¢kno, Krakowie prastary? Chyba ze na Sukiennicach Przeméwia maszkary. Chyba ze sie w hymn przemieni Twa duma strzelista, Z.jaka wieza Mariacka Biegnie w gwiezdng przystani. Hej, ksiezycu, ty wagancie, Co wedrujesz miasty, Zabierz Krak6w nasz do nieba lopraw go w gwiazdy. Awy, coscic gréd otwarli Dla wedrownych zakow, Idécie do dom i sny Snijcie Tak pickne jak Krakow. A. Polewka, transkrypt z kasety magnetof., Krakowska Szmelepaka, Krakowskie selagiery, Stebo, 1993 (S584 ZAIKS, BIEM) zapiski — notatki gréd—miasto gdyi— poniewaz, bo biskupstwo — okreg koScielny znajdujacy sie pod zarzadem biskupa; diecezja rozmach — tu: dynamika, energia, smiatos¢ cechujace czyjes dziatanie sukno — tkanina welniana kram - rodzaj prowizorycznego sklepu w postaci budki lub fawy; stragan nieco — troche Swiatynia - budowla przeznaczona na miejsce kultu, koscist wytyezyé — wyznaczyé unikatowy — niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju 142 Lekcja 5 ww obrebie - w granicach mnéstwo -wiele, duzo zakatek — miejsce potozone na uboczu éw-ten chronié~zabezpieczaé, strzec czarowny — uroczy, przesliczny czarowaé — |, czyni¢ czary, odprawia¢ praktyki magiczne; 2. webudza¢ zachwyt, po- ciagaé Uwaga na slowa! adda z dwu plaszczyzn karty sion bok, Sciana, miejsce wynalezé, znaledé odstonié, zdjaé nakrycie €wiczenia I. Prosze odpowiedzieé na pytania: 1. Z jakiego okresu pochodza pierwsze Slady zycia ludzkiego z Krakowa ijego okolic? 2. Przez kogo i kiedy Krakéw zostat pierwszy raz zapisany w dokumen- tach? 3. Kiedy zostat ustalony i jak wyglada urbanistyczny ksztalt starego Kra- kowa? 4. Prosze opisa¢ Sukiennice, wyjasni¢ pochodzenie nazwy oraz opowie- dzieé o funkcjach, jakie pelnily dawniej i peinia dzisiaj. Dlaczego koscidt Mariacki jest polozony ukognie w stosunku do Rynku? Co oprécz Sukiennic znajduje sie na srodku Rynku? Prosze wyjasni¢é pochodzenie Plant. Czy decyzja o zburzeniu muréw w XIX wieku wydaje sie Panu/Pani stuszna i dlaczego? Prawn 143 Lekcja 5 9. Co Pan/i sadzi o istnieniu czakram6w i ich roli? 10. Prosze ustosunkowa¢ si¢ do cytatu z ksiqzki Jacka Sempolitiskiego. Il. Do wyraz6w z grupy A prosze dobraé wyrazy z grupy B o takim sa- mym lub podobnym znaczeniu: A B 1. gréd. a. troche 2. zapiski b. koscist 3. nieco c, duzo 4. Swiatynia d, zakidci€é 5, mnéstwo e. w dalszym ciagu 6. kram f. polozony 7. czarowny g. miasto 8. unikatowy h. niepowtarzalny 9. naruszyé i, notatki 10, usytuowany j. stragan 11. nadal k. uroczy III. Od podanych przymiotnikow prosze utworzyé rzeczowniki prymiotnik meczownik archeologiczny archeologia ludzki miejski historyezny krakowski wedrowny renesansowy handlowy artystyczny krélewski Sredniowieczny wschodni crarodziejski Lekeja 5 IV. Ktory wyraz z podanej czworki nie kojarzy sie z pozostalymi? Sukiennice — wieza Ratuszowa — kosciét sw. Wojciecha — Wawel ustali¢ — wytyczyé — zaplanowaé — chronié drewno — skéra — srebro — artysta Swiatynia — gréd — katedra — kosci6t handel — targ — towar — sukno ulica — kamienica — historia — wieza unikatowy — uroczy — czarowny — pi¢kny archeolog — urbanista — kupiec — dzwon PIO TP wwe « Wyrazenia idiomatyczne historia — 1. dzieje, proces rozwoju zycia spotecznego lub przyrody, prze- bieg wydarzeni; 2. nauka o dziejach (narodu, narodéw), takze jako przedmiot nauczania; 3. sprawa, zdarzenie, przygoda, scena, awantura, opowiadanie, - opowies¢ o jakims zdarzeniu. HISTORIA ° Historia nauczycielka zycia” — znajomosé historii i jej prawidto- wosci pomaga w zrozumieniu zycia i dziejow © przejsé do histori — zostaé uwiecznionym, upamigtnionym przez historykéw, wstawié sie, upamietnic¢ sie © historia wyssana z palca — zdarzenie zmySlone * zawsze, ciagle, wiecznie ta sama historia — 0 powtarzajacych sie sytuacjach (zwykle ze zniecierpliwieniem); ciagle to samo * tadna historia! - (ironicznie) nieprzyjemna, zaskakujaca sytuacja, zdarzenie jl © opowiada¢ niestworzone historie ~ opowiadaé rzeczy niezwykte, nieprawdopodobne 145 Lekeja 5 MUR * byé, zostaé przypartym, przycisnietym do muru — by€é zmuszonym — okolicznosciami, warunkami do czegos, wywicra¢ nacisk na kogos / * is¢ pod mur— byé skazanym na Smieré przez rozstrzelanie © stac, stanaé murem za kims - stana¢ po czy- jejs stronie, solidarnie, broni¢ kogos nieuste- pliwie © na mur — na pewno, bez zadnej watpliwo- 3 Sci o Ewiczenie Prosze wstawié wyrazenia idiomatyczne z ramki w wykropkowane miej- sca. stanela murem, przeszto do historii, niestworzone historie, na mur, idzie sig pod mur, historii, ladna historia! historia wyssana z palca, przycisnelo do muru 1. Jarka tak . , Ze sprzedat samochéd i komputer, bo nie mial ezym ii rachunk6w. 2. 0.6... eee eee ee Chyba zgubilam klucze! 3. W tym kraju jest takie prawo, ze za handel narkoty- RAM eee 4, Piotrus ma ogromna fantazje! Codziennie opowiada . Moja kuzynka jest nauczycielka ie W tym przykrym konflikcie szkolnym jedno jest pocieszajace — cata klasa . Za swoim wychowawca. 7. Nie wierz w to, co opowiadala Beat Preeciez to . 8. To wydarzenie byto tak 9. Jesli Janusz powiedzial, .na deiesiata, t to beda punktualnie - zobaczysz. niezwykle, ze. . ze przyjda 146 Lekeja 5 wv Tematy do éwiczefi pisemnych lub ustnych 1. , Krakow iyje studentami, dla student6w, a takée xe studentéw. Dla nich pra- cujq nie tylko same instylucje edukacyjne, ale i kultura, licene kluby studenckie, kina, teatry, puby t oczywiscie cata baza socjalna. Jak duzy jest ich udziat w 2y- ciu miasta, widac w cxasie wakacji i ferii. Wiedy miasto pustoszeje, cichnie i tra- ci troche sw6j charakter” (,Cogito” nr 5, 2000). Czy w Pana/Pani kraju tez sa takie miasta uniwersyteckie? Prosze o tym opowiedzieé. 2. Czy w Pana/Pani kraju istnieja antagonizmy miedzy jakimis miasta- mi? Miedzy jakimi? Dlaczego? 3. ,Polska mlodziez jest inna” — czy zgadza sie Pan/i z tym stwierdze- niem? 4. ,Nie ma autorytetow, ktore mogtyby wskazaé mtodym ludziom droge. Priecies polityk, ksiqdz, nauczyciel czy rodzice dla wikszosci nie sq autorytetami” (na podst. ,Mlodziezy trzeba wskaza¢ droge”, (,Dziennik Polski” nr 181, 2002). Co Pan/i sadzi 0 tej wypowiedzi? 5. Prosze przygotowaé wypowiedé ustna lub pisemna na temat: ,M6j idol”. 6. Prosze uzupelnié tekst piosenki, odstuchujac ja dwukrotnie. NIE PRZENOSCIE NAM STOLICY DO KRAKOWA. Stowa A. Sikorowski Ztote nuty spadaja na Rynek idokola jest w bréd po krélewsku Wierzynek a kwiaciarki czekaja na cud. we Snie pojawi si¢ poset, | kt6ry racje ma i basta! Luczonym oznajmia mi glosem, ze nam bylo za Piasta. 147 Lekeja 5 148 Wielkie nieba! Co ja ? Wielkie nieba! Co sig sni? Wstaje , predko pisze krotki ,edania wzy Nie przenoscie nam stolicy do Krakowa Chociaz tak wraca€ do symboli Bo sig bute miny, swiete slowa i , ktora az naprawde boli. __ ___ chodzi sie z ksigzycem w butonierce U nas wiosna rodza sig najlepsze Todmiennym jakby unas ludziom bije serce Choé dla serca tu powietrze Rote nuty spadaja na Rynek 1 dookola jest w bréd po krélewsku Wierzynek a kwiaciarki czekaja na cud. Zastuchani w____ kawatek, ktory matka cowiecz6r przezywalismy bitwy nadazajac jak zwykle z odsiecza. To si¢ jednak juz Deszez niejeden na nas spadi Nie____ sig co bylo Inny dzis w kominach Nie przenoscie nam stolicy do Krakowa... Nie przenoscie nam stolicy do Krakowa Niech juz raczej tam, gdzie jest 0 to prosza — dobrze wazac wlasne__ dwa krakusy: Grzegorz T. i Andrzej S. Lekeja 5 Imiestow przymiotnikowy bierny (éwiczenia |-Ill) Imiestéw przymiotnikowy bierny to forma czasownikowa oznaczaja- ca ceche przedmiotu polegajaca na tym, ze ten przedmiot zostat pod- dany jakiejs czynnosci. Innymi stowy jest to forma oznaczajaca whasci- wosé przedmiotu spowodowana przez czyjas czynnos¢. wyprana koszula — koszula, ktora ktos wyprat wybudowany dom - dom, ktéry ktos wybudowat film rezyserowany przez Wajde — film, kt6ry rezyseruje Wajda Sposéb tworzenia Imiesi6w przymiotnikowy bierny tworzymy od czasownikéw niedokona- nych i dokonanych za pomoca sufiks6w -ny, -ony, -ty I. Temat bezokolicznika zakoriczony na -a i-e temat bezokolicznika + -ny braé . brany ezytaé - czytany widzieé = — widziany (-e- slyszeé a slyszany (- -) IL. Temat bezokolicznika zakoriczony na 4, -y, na spélgtoske (oprécz r, }) temat czasu terazniejszego + -ony robié - robiony thumaczyé - thumaczony piec - pieczony (ty pieczesz) niegé - niesiony (ty niesiesz) Hasé = Kladziony (ty ladziesz) jesé - jedzony (oni jedza) 149 Lekeja 5 I. Temat bezokolicznika zakoriczony na 4, -y, -u, -a (nalezace do rdze- nia) oraz na -na temat bezokolicznika + -ty pic - pity myé 7 myty kué - kuty spiaé - spiety (-a--e-) zamknaé — zamkniety (-nq-: -nie-) zmarznaé — zmarzni¢ty (-ng-: -nie-) UWAGA! podrzeé - podarty utrzeé - utarty Imiestowy przymiotnikowe bierne odmieniaja sie jak przymiotniki. Prayktady ..najwiekszy plac Krakowa, przedzielony przez srodek Sukiennica- mi, (...kt6ry przedzielono przez srodek Sukiennicami.) Z wyiszej wiezy slycha¢ co godzing hejnat mariacki grany na cztery strony swiata. (Z wyzszej wiezy slycha¢ co godzine hejnai mariacki, ktory trebacz gra na cztery strony swiata.) Odtozyt na bok praeczytang ksiazke. (Odtozyt na bok ksiazke, ktora, przeczytal.) Ucieszyla sie bardzo z dawno oczehiwanego listu. (Ucieszyta si¢ bar- dzo z listu, ktérego dawno oczekiwala.) UWAGA! Jezeli imiest6w nie ma okreslenia, wystepuje przed rzeczownikiem, natomiast grupy sktadajace si¢ z imiestowu i okresleri wystepuja zwykle po rzeczowniku, np. napisany artykut ale: artykul napisany w ostatniej chwili (Moiliwy jest rowniez uktad: napisany w ostatniej chwili artykut. Nie nale- zy jednak rozdzielaé grupy imiestéw + okreslenia.) 150 Lekcja 5 Strona bierna (éwiczenia IV—XI) Strona bierna to forma czasownika tworzacego orzeczenie w zdaniu, w ktérym wykonawca czynnosci jest wyrazony nie przez podmiot, lecz przez dopelnienie. Strona bierna to: formy fleksyjne czasownikéw byé (dla czasownikéw niedokonanych i dokonanych) oraz zostaé (dla czasownikéw dokona- nych) + imiestow przymiotnikowy bierny. jestem jestes myty, -a jest + byt, byta umyty, -a bedzie jestesmy myci, myte bylismy + umyci bedziemy umyte zostatem, -am zostates, -aS zostal, -a + umyty, -a zostane, zostanie zostalismy umyci zostalySmy + umyte zostaniemy umyci, umyte Przykiady Turysci sq oprowadzani po Krakowie przez dobrych przewodnik6w. — Dobrzy przewodnicy oprowadzaja turyst6w po Krakowie. Ten obraz jest namalowany przez znanego artyste. — Znany artysta namalowat ten obraz. Byt roxpieszczany przez matke. — Matka go rozpieszczala. 151 Lekeja 5 Pok6j by codziennie sprzatany przez pokojswke. — Pokojéwka codziennie sprzatala pok6j. Kopiec Kosciuszki zostat usypany przez mieszkaric6w Krakowa. — Mieszkaricy Krakowa usypali kopiec Kosciuszki. Uniwersytet Jagiclloriski zostat zatozony przez Kazimierza Wielkiego. — Kazimierz Wielki zalozyt Uniwersytet Jagielloriski. Mury, ktére otaczaly Krak6w, zostaty zburzone. Muzea sq zamkniete. Na Wawelu zostaty odkryte Slady zycia ludzkiego sprzed 50 tysigcy lat. W trzech ostatnich przyktadach wykonawca czynnosci nie jest znany. Jezeli w zdaniu, w ktérym uzywamy strony biernej, przedstawiamy wy- konawce czynnosci, postugujemy si¢ konstrukcja: przez + biernik Konstrukcje z imiestowami biernymi, a przede wszystkim ze strona, bierna uzywane sa czesciej w jezyku pisanym niz méwionym. Moézna je spotka¢ przede wszystkim w prasie, w opracowaniach naukowych i po- pularnonaukowych. [...] Swiatu nie jest znany zaden inny podobny przypadek ozywienia (po tak dlugim czasie) bakterii zwiqzanych ze Srodowiskiem cztowieka. Totez nasz uczony skromnie powiada, ze byta to jedynie ,,kwestia szcze- Scia”. Bo przeciez nie kazdy mikrobiolog ma modliwos¢ eksperymento- wania na szczatkach przechowywanych w specyficznych warunkach przez prawie pieé wiekéw. Nie wszedzie bowiem bakterie moga przetrwa¢ wstanie zycia utajonego. Poza tym powodzenie catej akcji mikro- biologicznej uzaleinione bylo od samego sposobu pobierania probek z krypty. Jej Srodowisko nie moglo zostaé skazone, kazde wczeSniejsze dotknigcie reka czy narzedziem wniostoby miliony, a nawet miliardy bakterii. Na pewno nie wszystkie znalezione w grobowcu bakterie po- chodzily z XV czy poczatkow XVI wieku... (Zbigniew Swiech, Klgtwy, mikroby i uczeni) 152 Lekeja 5 Przymiotniki odrzeczownikowe (éwiczenia XII-XV) Przymiotniki tworzy sig od rzeczownikéw najczesciej za pomoca, nastepujacych sufiks6w: -ski, (-cki, -dzki) — Polak — polski, pan — pariski, Krakéw — krakowski, lekarz — lekarski, uniwersytet — uniwersytecki, Szwed — szwedzki ~ny — szkola — szkolny, pole — polny, snieg - sniezny -owy — ogréd — ogrodowy, paristwo — paristwowy, porce- lana — porcelanowy, guma — gumowy -any — szkto - szklany, drewno — drewniany, wena — wel niany -ijny (-yjny) — religia ~ religijny, konstytucja — konstytucyjny, edu- kacja — edukacyjny -iezny(-yezny) — chemia — chemiczny, biologia — biologiczny, syme- tria — symetryczny, demokracja - demokratyczny UWAGA! Sufiks -any tworzy najczesciej przymiotniki materialowe; sufiks

    You might also like