Entrevista a Ales de Copa Turbo

Iván: Vale bueno, o primeiro simplemente un pouco de contexto. Nome?

Ales: Pois Copa Turbo. O grupo é Copa Turbo. O meu nome é Ales e os outros membros son
Juan, Revillas e Manuel Lao.

I: Idade?

A: Todos rondamos os... Somos do 96, 95 e 97. Dous do 96, un do 95 e outro do 97.

I: E sodes de aquí?

A: Non. Somos, realmente nos ningún de Santiago. Bueno, eu son de Dodro, Revillas é de
Padrón, Manuel é de Catoira e Juan é de Vilagarcía. E temos o local, a sede, témola en Valga.
Pero nos, como eu e Revillas estudamos aquí, Manuel tamén viviu aquí e por circunstancias eu
e Revilla estamos afincados aquí e Manuel sigue en Catoira e Juan está en Villa.

I: Cando comezaches ti coa música?

A: Eu na música pois bua, xa dende pequeno pois tiven un contacto porque na ESO eu tiven un
profesor de música en Dodro, que tiñamos unha aula de música bastante completa con
batería, baixo, guitarras, tiñamos a hostia de guitarras españolas... Bueno, tiñamos multitude
de posibilidades alí e entón bueno, eu empecei a tocar básicamente no CPI en Dodro. E de feito
saíron moita xente que son músicos de alí. Por exemplo a batería de Agorafobia é de Dodro
tamén. Despois tamén existía unha actividade moi interesante, que se caeu cando pasou o
do goberno do Bloque e o PSOE, cando pasou ao goberno do PP caeuse, tiñamos unha
actividade na cal pois os rapaces do concello podíamos como montar unha banda e un músico
ou persoas cercanas ao mundo da música, que foi primeiro un que era guitarrista de Medo Me
Dá, un grupo que había antes... Bueno, varias persoas, o último que estivo creo que foi Antón
que foi baixista de Ruxe e creo que é agora baixista de Dakidarría se non me equivoco. Entón
íbamos alí os rapaces e tiñamos oportunidade tamén pois, en base dos coñecementos que
tiñas do CPI e tal, montar como unha banda. E así foi como empezamos, como empecei eu
vamos, demos un concerto, que era o final da actividade e despois xa máis adiante xa empecei
a ir pola miña conta. Pois aquí en Santiago xuntárame con algúns rapaces tamén, tivéramos
unha banda un tempo, e despois xa, paralelamente xa estaba tocando con Revillas e con
outros chavales en Rois e despois acabamos a partir de eso, a base de insistir moito, acabamos
montando Copa Turbo cando apareceu Manuel Lao.
Foi no 2017, a finales do 2017 foi cando demos o primeiro bolo.Empezaríamos a ensaiar pois
no verán, sacamos uns sete en dous meses e empezamos a tocar e desde aquela.

I: Entón ao final, o que te introduciu na música foi un pouco a ESO, non?

A: Si. Na ESO si, básicamente. Tamén cadrou que empezaba a escoitar... xa empezabas a ter
como un gusto musical, empezabas a escoitar ti as cancións que querías escoitar. Bueno, foi
así como ao mesmo tempo que medrabas pois estabas en contacto con xente que te animaba e
pois sempre tiñas un interese especial neso e foi así.

I: E cando máis ou menos decidiches que podía ser algo máis que un hobby?

A: Bueno, tampouco é que... A ver, non é que sexa un hobby pero tampouco o tomamos
ningún de nos como algo profesional, porque tampouco entendemos a música así. Non nos
molan moito determinadas cousas que conlevan ser un profesional da música e... Por
exemplo non temos un traballo en redes da hostia, nin moito menos. Tampouco é o que
pretendemos porque as dinámicas actuais da industria musical pois non estamos demasiado
de acordo con como funcionan. Entón pois é eso, nos cada un pois ten a súa vía, o seu traballo
por dicilo así, ten a súa vida profesional máis alá da música pero bueno, si que é unha cousa
que é máis importante que unha mera afición. É algo que é moi importante e determinante na
túa vida, e metémoslle moitísimo traballo, moitísimas horas, pero non vai tampouco en prol de
que se convertise nunha profesión nin moito menos, porque consideramos que eso ao final
tamén te limita á hora de ti querer facer o que queiras en ese aspecto, entón pois eso. Como
non nos entendemos como profesionales da música se non como pois non sei, xente que fai
música supoño que sería a palabra, pois eso, os nosos intereses non van por ahí.

I: E cando xurdiu o proxecto? Dixeches máis ou menos 2017, non?

A: Si, no 2017. Eu xa coñecía a Manuel de antes, e xa estaba neste proxecto con Revillas. Tamén
estivo outro rapaz, o cal deixou o proxecto, quedámonos os dous e dixemos “Bueno,
buscamos a alguén máis para tocar a batería”. Eu xa coñecía a Manuel de Santiago e do
ambiente e foi falar e xurdiu química e continuamos adiante. Manuel xa viña de antes de estar
en contacto coa música de había moito tempo, porque xa tocou na banda toda a vida,
despois tivo un grupo que se chamaba Sofá Ambulante, que bueno andiveron por ahí. Vamos,
que sempre estivo, e Juan estaba nese proxecto xa, que Juan entrou máis tarde, entrou haberá
dous anos.

Nos continuamos un tempo sendo 3, demos un montón de bolos e tal pero chegou un punto
no que queríamos darlle un xiro ao proxecto, facelo un pouquiño máis compacto e Juan
sempre estivo ahí dende o primeiro día con nos, el é técnico de son e sempre foi quen nos
gravou, foi quen nos gravou o primeiro EP que sacamos. Todo o que gravamos ate este último
disco gravámolo con el na casa básicamente. E foi ao final un paso lóxico por dicilo así, porque
tamén viña de técnico con nos, festivales e tal... e ao final pois acabou no proxecto tamén, pero
xa máis tardíamente. Botamos dende o 2017 ate o 2021, ata despois da pandemia, na
pandemia xa non conta porque tampouco se moveu nada. Foi cando empezamos a rodar outra
vez xa despois da pandemia.

I: E que influencias musicais tedes?

A: A ver, influencias de todo. E non solo sacamos influencias da música pero... Somos xente
que polo xeral escoita moita música e así cousas que se vexan máis nos resultados que
estamos tendo nos produtos que estamos sacando, pois ao mellor Viagra Boys, Idels... Pero
tamén é determinante a influencia de Terbutalina, porque foi un grupo que desde o principio
sempre... foi como o primeiro grupo de Galiza que nos gustou e que cantaban en galego e que
era un grupo de verdade e non o mítico discurso vello do rock bravú, do cal nos apartamos
totalmente. Éramos xente que quería facer música a nivel da música que se fai no resto do
mundo, música que se queira por si misma máis alá de determinados discursos que non...
que creo que frean o que pode ser o avance dunha situación concreta. Entón pois eso, tamén
Lamprea Explosiva, que son uns colegas de Vigo, tamén podes contactar con eles se queres
que tamén tocaron aquí na presentación do noso disco.

Bueno, de moitos sitios. E eso, despois tamén do mundo da arte e en xeral de cousas que ao
final vai nutrindo o que é o conxunto da banda ou do produto final. Que ao final se queres algo
orixinal pois tes que mezclar de moitos lados. Aínda que nos non sexa súper orixinal o que
facemos. Pero quero dicir que si que nos nutrimos de moitos lados e temos a mirada posta en
moitos frentes.

I: E cales consideras que son os maiores difusores da vosa música? O boca a boca, os directos,
as redes sociais...

A: A ver, as redes por desgracia é algo que é fundamental hoxe en día, porque é como que se
non estás en ese mundo, nesa segunda natureza ou nese outro que se construiu ahí raro é
como que non existes. Entón eso oblígache, ao final estás coaccionado a ter redes. Pero
tampouco creo que as redes... nos na vida pagamos unha publicidade de nada, nin fixemos
ningunha estratexia para ter máis seguidores... Non. Témolo ahí para quen queira. É que é así
ao final, contra o algoritmo tampouco podes luchar pero non é unha cousa que queiramos.

Creo que a xente fala bastante do noso directo, de que particularmente á xente gústalle
como soamos en directo e que temos a particularidade de que os directos, nunca un directo
é igual a outro. E bueno, polo que sei que máis ou menos me falou a xente, e do boca a boca
supoño. Eu creo que máis ao mellor polos directos e polo boca a boca que polo feito de ter as
redes, que é algo secundario por dicilo así.

I: Cal é a túa relación coa cidade de Santiago de Compostela? A vida universitaria e tal como a
definirías...
A: A ver, eu como son de Dodro pois ao final Compostela sempre foi a cidade que tiña preto, o
sitio así máis grande. Que viña xa dende pequeno porque viñas eu que sei, cos teus pais a dar
unha volta, ou de compras... O sexa. Ou onde viñas pasear cos colegas as primeiras veces que
saías da casa e así.

Pero despois sobre todo eu vin estudar aquí e xa levo, aquí na universidade, dende o 2014.
Fixen dous anos de matemáticas e despois fixen filosofía e actualmente estou facendo a tese
e sigo ahí. E despois teño moitos colegas que vivían aquí, e saía moito por aquí de festa e pois
foi, sempre foi como unha segunda casa. Agora pois estou asentado aquí e desde fai xa case
dous anos, pero xa de antes xa botabas todos os días aquí, porque estás estudando, tes que ir
a clase, despois xa ías á biblioteca, baixabas cos teus compañeiros... Foi un pouco eso.

E no mundo da música pois tamén ao final se ti querías... É o que ten vivir na periferia, que ao
final na periferia, a oferta por desgracia tende a centralizarse en sitios. Entón sempre, se
querías ir a un concerto tiñas que vir á Sala Capitol, polo xeral era o canónico eso. Despois
podías vir á Malatesta pero bueno. Ou se querías ir a calquera tipo de evento ou así tal pois
tiñas que vir aquí, ou era o que máis cerca tiñas en ese sentido. Tamén era o que mellor
conectado estaba de transporte público. Porque desde Dodro por exemplo para Pontevedra
non teño autobús e a Santiago si. Se quixera ir a Pontevedra, a Coruña ou a calquera outro sitio
tería que pasar por Santiago, entonces...

I: E a vida universitaria ti que sigues ahí, que opinión te ten? Como afecta á cidade e ao
panorama?

A: Pois eu creo que ben, que é unha cousa positiva a priori, porque si que é verdade que se
perde... Hai como un afastamento, sobre todo cara a zona sur, que un determinado conxunto
de estudantes grande e demáis, non se mestura demasiado co ambiente cultural de cidade.
Esa parte pois tampouco é culpa dos estudante por dicilo así, que ao final tampouco hai
desde a USC solo se promocionan as súas actividades, téndense poucas pontes polo xeral e si
se tenden pois son con cousas que xa están asentadas, teste que enterar de boca a boca...

A ver, trabállase, saen moitos grupos que son de chavales que son estudante aquí, coñécese a
xente que é de sitios moi diferentes e acaban facendo música ou outras moitas cousas que
salen aquí.

O tema é que bueno, para en xeral a cantidade de estudantes que hai ten pouco alcance. O
que ten ten un arraigo fuerte, dentro da xente que se move e que si que acaban, un
determinado grupo máis reducidos de estudantes acaba sendo fixo sobre todo pois do
momento de aquí da zona vella que é onde máis se leva a cabo estas circunstancias. Na zona
nova pois hai... é outro rollo, funciona máis outro tipo de garitos. Non se suele mesturar
moito, é unha cousa que é negativa ao final para ambos. Pero bueno, funciona supoño que
outra dinámica. Aquí hai un interese por desenvolvelo de outra maneira.

I: E cando foi a última vez que tocáchedes en Santiago?

A: A última vez que tocamos en Santiago creo que foi con Viznaga? na Capitol, na Capitol non,
na Malatesta. Pero xa foi no ano pasado, no 22. Despois este ano non tocamos aquí creo, ao
mellor agora estou confundido pero non me consta agora. Creo que non, dende ese bolo non
tocamos aquí.

I: No 22 este curso ou no anterior?

A: No anterior.

I: E en que notas a diferenza entre Santiago e outras cidades nas que poidas actuar?

A: A ver, en Galicia, quero dicir.

A ver, bueno, o sitio que máis se pode parecer a Santiago é Pontevedra nese sentido. E
despois son como núcleos moi concretos e hai pouca... Bueno, entre Santiago, Pontevedra e
Vigo existen... hai fluctuacións. Bastante ben, funciona, podería haber máis evidentemente.
Aquí creo que téndese a ser un pouco concretos e pechar un pouco o círculo e a xente pois de
dentro dunha cidade fai un montón de cousas e téndense poucas pontes nese sentido.

Entón bueno, así de diferente? É un pouco un análogo a outros sitios. Si que hai aquí un
ambiente queer máis potente que noutros sitios . Non sei se en Galicia hai outro sitio no que
se fagan tantos eventos e existan colectivos que estén facendo cousas constantemente,
eventos. En Vigo algo hai pero eu creo que dese pau é o que máis se diferencia aquí, que é un
contexto neso moi plural.

Pero bueno, xa te digo. Cada cidade terá as súas particularidades pero ao final os
movementos culturales funcionan máis ou menos dunha forma similar nas diferentes
cidades.

I: E cal é a túa relación coas salas desta cidade? Cales son os teus espazos favoritos, onde estás
máis a gusto...?

A: A ver, todas teñen o seu aquel depende pa que. A min para asistir a concertos a Capitol
gústame moito. Por exemplo, cando é o Wos, que é o festival de electrónica que fan aquí en
Santiago... Hai determinados eventos que son particularmente interesantes que se fagan alí.
E si que traen a... traen un cartel bastante bueno. É un festival que está bastante ben nese
sentido, a ver este ano que fan.

E despois pois así, a Capitol para tocar está ben tamén. A Malatesta. Gústame tocar na
Malatesta a verdade, é un sitio así bastante cómodo por dicilo así. E despois pois non sei, de
garitos así... Serían esas salas, porque despois xa, para o que é tocar ou asistir xa de son son
cousas máis... En exteriores si que ten máis sitio, cando fan concertos na Praza de Feixoo, eso,
así, pois guai.

Pero bueno, polo xeral ben. Ese dous pois destacan porque son as salas así pois máis grandes.
Ah bueno, destaco tamén a Casa do Peixe, tamén os centros sociais autoxestionados. E cando
estaba o Escarnio tamén, que cando estaba aberto tiven a oportunidade de tocar dúas ou
tres veces... Eran eses sitios pero porque eso xa non é un bar, xa son un contexto distinto no
que particularmente é un contexto que me gusta. Non que me gusta estar, xa non depende
tanto da experiencia do son ou destas cousas, se non polo ambiente, o contacto coa xente,
estar ahí, a mestura un pouco do público e do artista, tocar no chan... Bueno, teño moi boas
experiencias de tocar en centros sociais. Por desgracia son sitios que están moi machacados
aquí, dende o que pasou do Escarnio todo pois costa. A xente acaba queimada e ao final no
quere seguir currando, pero facían unha labor pois que era moi positiva desde logo. E víase
porque era un sitio tamén de encontro que ía moita xente universitaria, cando era
universitario ía moitísimo a Escarnio, non solo a tocar se non que por ir, porque traen a un
montón de xente, dan a oportunidade a xente que acaba de empezar... Non sei, creo que son
un tipo como o Liceo en Pontevedra por exemplo, son un tipo de emplazamentos que está ben
porque teñen unha oferta que non se vai para nada ao máis mainstream por dicilo así e ves un
montón de cousas. Igual dos mellores concertos que vin foron en sitios coma estes, os que
máis valoraría máis alá da calidade acústica que poida ter un sitio ou outro ou outras
circunstancias.

I: E a día de hoxe como ves a escena musical en Santiago?

A: A ver, eu creo que a día de hoxe está un pouco estancado, no que é este ano. Fanse moitos
eventos pero non sei como dicilo, téndese moito tamén a que nos eventos que se fan non se
tenda á pluralidade da xente que vai, tamén os colectivos por circunstancias, por unha cousa
ou por outra, pois uns non se entenden con outros... Hai como un afastamento ahí, téndense
poucas pontes supoño cando potencialmente se podería moitísimo máis.

E bueno, aquí tamén pois é máis complicado. Agora no verán, co tema dos peregrinos e tal
pois si que te dan permisos para facer un festival en exterior e tal. Hai que dicir que a partir
de outono a climatoloxía tampouco axuda moito. Pero bueno, podes ter máis dificultades
para organizar un evento, ou se non eres alguén coñecido ou así... Funciona un pouco pois por
eso, hai unha xente que fai un traballo e realiza unha oferta e despois están outros e outros
pero claro, non se está sacando nada especialmente novo desde o meu punto de vista, é un
pouco insistir no que xa había e que pois eso, porque é un sitio no que potencialmente se
podería moito máis que eso. Podería haber unha pluralidade moito máis grande.

I: Vamos, comparándoa con anos anteriores consideras que está máis estancada, menos plural
e que ten menos movemento por dicilo dalgunha forma, non?

A: Si, a ver, menos movemento tampouco, pero si que é verdade que ao mellor fanse máis
pinchadas e máis eventos que nunca en cantidade, pero en variedade adoitan ser sempre o
mesmo. Esto pois faleino con outras persoas que están dentro do ambiente tal e hai un pouco
esa falta de buscar novos formatos e de ser máis ecléctico que chegar ao público fixo que xa
sabemos que vai. Entón ao final eso o problema que ten é que se acaba caendo en
amiguismos e en público case de colegas e eso claro, se se intenta facer algo que teña un
alcance pois desde que non hai o Melona Fest por exemplo, desde que non hai... Bueno, hai
que dicir que hai uns meses que son particularmente bos, que son en outono en Compostela,
están o Wos e máis o Cortocircuíto e son uns meses en que hai cousas, e son cousas pois
variadas. Pero son fruto pois desta organización e tal. Despois do resto, do que é a xente máis
underground por dicilo así, que é o ambiente onde eu teño máis contacto ao final, pasa un
pouco eso, de que téndese a acabar sempre no mismo. Eu non digo que esté mal, porque
pois mira, é algo ao que podes ir e sempre aproveitas pero creo que hai máis cousas e se
poden facer máis cousas.

I: Cales son os valores sociais que máis valoras?

A: En que sentido? Desarróllame eso.

I: Os que queiras. Por exemplo feminismo si ou feminismo non, inclusión... cousas dese tipo.
Que o grupo co seu proxecto sexa transparente, que non vaian a cantar “Que mal o machismo
que mal non sei que” e despois sexan colegas de... sabes?

A: Evidentemente. Eu neso non me mola a hipocresía en determinadas cousas. O que non

podes é facer unha cultura da cancelación por dicilo así e despois que esas persoas sigan
tendo espazos que en teoría son seguros, non? Entón eso aconteceu un pouco en xeral. Aquí
houbo xente que... bueno, é igual, non vou a dar nomes nin nada. Pero quero dicir,
obviamente... non sei como expresalo pero quero dicir. Son unha persoa, eu particularmente
que tampouco falo polos outros que están no meu grupo nin pretendo dar un mitin de
ideoloxía política, aínda que bueno, máis ou menos xa se sabe por onde podo ir.

Creo na inclusividade, creo en determinados sociales cara os cales debe avanzar a sociedade
nese aspecto, non me quero poñer eu de un abanderado feminista nin moito menos porque
non é a miña función no mundo, pero eu apoio incondicionalmente todas esas loitas que
creo que se están sacando aidante e se están sacando pois eso, fai 10 anos era impensable
que xente do colectivo LGTB ou xente queer estivera facendo eventos coa liberdade que se
están facendo agora e eso é o traballo de xente que o está facendo e xente que pasou
penurias para sacar iso adiante e creo que Compostela, niso particularmente, débelle moito
a eso.

Despois no mundo da música en xeral xa sabemos que a determinado membro dun grupo
resulta que se lle acusa de non sei que e despois non se suele actuar ben con esas cousas
porque a xente tira moitos balóns fora. E a min eso non me gusta porque non me gusta a
hipocresía en ese sentido, non me gusta. Porque nos non damos mitins políticos nin... O sea,
hai unha orientación política, porque todo o que se fai é política baixo o meu punto de vista, o
caos é política en ese sentido, pero non me gusta o abanderamiento que existe e despois...
Non sei se me estou explicando ben, quero dicir: non podes vender unhas cousas e despois
non ser consecuente. Non as vendas, a vida non é tan simple evidentemente.

I: E con que movementos sociais e políticos te identificas máis? Esquerdas, dereitas...

A: Home, a ver.

(risas)

I: Si, vin o voso instagram.

A: Claro, por eso, por eso. Evidentemente pois de dereitas non somos. Despois a ver,
tampouco me quero poñer agora a miña ideoloxía persoal que tampouco ten haber ao caso,
pero hai unha reflexión de todos os membros, máis ou menos imos polo mesmo sitio, e somos
anticapitalistas, feministas... Cremos máis por exemplo na acción política, isto xa vou dicilo a
título meu persoal porque xa non podo falar polos outros, pero as accións políticas dende o
underground dende abaixo, e creo que facer música é facer política ao final. Non adscribirte
a determinadas dinámicas mercantilistas é facer política. Ir en contra de determinada... aínda
a prexuízo teu, porque nos sabemos a ciencia cierta que nos perxudicou moito non bailar ao
son de determinado poder por dicilo así, dentro do ambiente musical que podemos ter. Pero
bueno, non cremos nos monopolios que se exercen en xeral no capitalismo pero no mundo
da música en particular, no que é no conxunto de Galicia. Pois eso, na acción política desde
abaixo, persoal. Xa ao mellor xa falei de máis, pero cada un que entenda o que queira.

I: Entón entendo que consideras que a música pode comunicar ideas e é política.

A: Evidentemente. Eu considero que todo facer humano dentro dun colectivo social é unha
determinada acción política, por omisión ou por acción. Ti podes estar aceptando algo ou por
moito que mires para o lado non vai a desaparecer. E ti se ao final te beneficias de
determinadas dinámicas que pasan dentro da sociedade pois ao final estalo aceptando aínda
que despois ti digas que non, que non sei que. Pasa en moitos casos, non? Imos en contra pero
despois temos uns cachés desorbitados, funcionamos pola lista da deputación de grupos
financiados e todo esto. Entón pois... non recordo a pregunta xa.

I: Se a música pode comunicar ideas políticas

A: Dende logo, dende logo.

I: E entendo que na vosa música tamén pero, o facedes de forma activa? Pensada. Ou
simplemente permea dende o voso ser?

A: Claro. Non son letras políticas por dicilo así. Letras políticas no sentido da canción
protesta... Que ao mellor pódelo entender así, sabes? Porque Víctor Jara tampouco é que fose
unha cousa súper explícita de “Emancipación do proletariado, non sei que”, non dicía esas
cousas pero é unha cuestión implícita tamén na forma na que se fai a música, na que ti
tendes os lazos, na que ti despregas o teu produto na realidade nese sentido.

I: E que opinión te teñen os movementos feministas actuais? Xa sabemos que hai varias
correntes, que si abolicionistas, regulacionistas, as terf...

A: Claro, son... (risas). Son cuestións peligrosas de contestar.

I: Como queiras.

A: Si, non hai problema ningún, pero vexo que vas a... bueno, está ben. Gústame, gústame.

A ver, eu ao final son un home cis hetero que non me gusta dar a miña opinión desde ningún
tipo de figura. Ao final agora estou facendo unha entrevista e é unha determinada situación na
cal aínda que sexa para un traballo alguén o vai ler e a miña opinión non importa unha merda
nese sentido. Eu ahí quen ten que falar é a xente que é activa, tamén é a que está activa nesa
reflexión. Eu teño unha reflexión miña persoal, que vouna gardar para min pero eso, que hai
xente que é a que está activamente traballando nestas cousas e loitando e é quen... eu desde
logo que vou apoiar porque a miña figura de varón blanco occidental e tal, pois non estou
para dar palestras, quero dicir. Teño que escoitar e aprender do que se me di, e xa está. E
obviamente despois pois tamén teño unha reflexión crítica sobre determinadas cousas que
non é aceptar porque si. Que a veces parece que é progreso e que todo é progreso para diante,
que un progreso é en prol de algo positivo, de avanzar algo... e se iso non se fai críticamente
non pode ser.

Eu o que si que direi é que creo que todas as persoas teñen o dereito de ser e expresarse
dentro do contexto cultural como lles veña en gana. E nadie, desde fora, creo que poida
poñer límites a eso. Despois pois xa existen os matices, que existen porque eu non creo que
teñas dereito a ser un puto nazi. Non creo nese tipo de tolerancia, creo que é un concepto de
tolerancia erróneo. Agora ben, non é a mesma idea tampouco, que se adoita mesturar facendo
un xogo demagóxico chungo porque beneficia a determinada xente. Pero eso, eu creo no
desarrollo de todas as persoas como eles boamente queiran e non creo que haxa motivos para
non respectar a unha persoa por esas circunstancias, nin por orientación sexual, nin... vamos,
por todos ese motivos.
I: Seguinte pregunta. E con respecto ao nacionalismo, que opinión te merecen os
nacionalismos subestatais? Que tamén está o nacionalismo estatal en si. Da Península Ibérica
en concreto.

A: Eu do que podo falar é do de aquí. Sempre particularmente considereime polo menos

independentista. Despois claro, é que dentro do nacionalismo ten uns determinados tintes ou
determinada xente dalle uns tintes de exclusión ou de... e despois tamén está o nacionalismo
español, quero dicir. Sempre se a poboación dun determinado territorio asume unha idea
dun estado ou de un país como entidade política sempre existe un pensamento nacionalista
aínda que non se diga que o é, porque ao final estas crendo que o país ese existe, e que a
cohesión esa é base. Eu creo que no estado español non hai unha boa cohesión dentro das
culturas que hai. É un país súper multicultural, e un país que particularmente hai que dicir,
dentro de moitas cousas que hai que son horribles, foi un país que na súa época, por exemplo
na Segunda República estou pensando que foi un país punteiro no primeiro terzo do século
XX, con un montón de avances sociais e culturais que ao nivel de moitos sitios de Europa.
Que parece que non porque aquí tivemos a desgracia que tivemos, que aínda é unha
desgracia que ate a día de hoxe nos dura.

Entón nos subconxuntos con identidades nacionais por dicilo así, como pode ser pois o galego,
catalán, o vasco... pero sabemos que hai moitos outros porque sabemos que hai unha
diversidade cultural moi grande dentro da Península Ibérica. No noso caso particular pois os
motivos que eu creo, que hai un colonialismo brutal sobre a nosa figura e un maltrato da
nosa identidade cultural, do noso idioma. Cousas que son sistemáticas e que se realmente
existise unha actitude de concordia e de búsqueda de encaixe é como calquera outra cousa.
Refírome, non é que por ser independentista ou nacionalista que ti te teñas que desentender
nunha actitude de odio cara... non, aquí o odio é xerado por un maltrato pois eso,
sistemático da nosa poboación e da nosa cultura. Si existise outra actitude pois a ver o encaixe
como funcionaría. Non funciona desde o odio eso, funciona desde a defensa de algo que non
se defende, que se maltrata e que se perde. É así. E creo que son feitos, están as cifras ahí.
Son feitos e non se fai dende a non conciencia, faise desde o saber e querer maltratar
determinada cousa. Nos temos a circunstancia de que o galego era un idioma de pobres, non
pasa en Cataluña ou no País Vasco pois xa é distinto, pero as nosas circunstancias conlevan
uns certos elementos pois que son clasistas tamén, o feito de que todo ese estereotipo de
galego que hai polo resto de España, da figura da persoa que é de Galicia. E eso existe.

Eu falo con gheada e con seseo e ate que tuven unha certa madurez para saber que eso non
era algo malo poderías sentir un certo autoodio á hora de chegar a determinados sitios e
considerar que eras menos que o resto da xente. Téñense rido de min un montón. Sabes?
Cousas que aínda que cho diga alguén ao mellor non tes que comentar, e se ti non o sabes ao
mellor acabas modificando eso. Canta xente acaba sendo castelán parlante. É un tema que xa
se me quento... mítica conversación de tomar catro viños.

Esto falo eu a título meu persoal porque sei que neste tema hai diferentes encaixes, dentro
do... máis ou menos similares pero hai diferenzas entre os membros da banda.

I: E ese nacionalismo, entendo que te sentes ligado a el, ao nacionalismo galego, está presente
na vosa música?
A: Si. Claro. Todo o que eres ao final intentas vomitalo ahí. Pero si, si. Pero xa che digo, son
cousas como implícitas na forma de facer as cousas. Non é tanto porque nas letras se diga
nada, que é o que se suele mirar tamén, sabes? Se a letra fala mal de Díaz Ayuso pois son de
esquerdas. Non me gusta tampouco esa forma de facer música, nunca me gustou
particularmente.

Entón evidentemente. As nosas publicacións son con J e con S. É un pouco un elemento

provocativo en ese aspecto.

I: E que opinas sobre o mantemento dos rasgos locales na escena globalizada musical que hai a
día de hoxe?

A: E que a escena global en xeral tende á uniformidade. O sea, o que é os nomes grandes
quero dicir. Si que hai variedade evidentemente, canto máis vas acotando e tal. O problema é
que a dinámica de xerar cartos tende a uniformizarse a un determinado son, unha
determinada cousa. Non se permite por así dicilo unha variedade global na cal se amosen
ofertas ao mesmo nivel, se non que se tende cara o que se sabe ao que xera cartos e eu creo
que incluso se dirixe un pouco, non? É como esto que dicía Frank Zappa, esto de que nos 60
calquer grupo de mierda levaba o seu casete gravado na casa onda un paisando gordo
fumándose un puro no estudo e poñía o casete do que fose e dicía “Bueno, vámolo intentar”, e
sacabas e tiñas ahí un altavoz. Pero despois deso viñeron a xente xove, e a xente xove nos 70
pois xa había unha decisión sobre o que ía molar e o que non ía molar. Entón ahí xa
descártanse, pérdese pluralidade, pérdense moitas cousas que evidentemente existen, porque
é inevitable que a xente siga facendo música. Para min é como calquera tipo de expresión
artística, é algo inherente á condición humana, se non non ten sentido. Quero dicir, Fotocopia,
que é un chaval de Pontevedra, Teo, bueno, creo que é de Pontevedra, ao mellor estoume
equivocando, perdón Teo se algunha vez les esto, pero quero dicir, ao mellor non teñen a
oportunidade de escoitalo en Seattle ou en Puerto Rico, pero porque non se dan unhas canles
equitativas para a distribución musical en ese sentido. Téndese a... é como na comida por
exemplo. A comida italiana sabemos que funciona e evidentemente a comida italiana pois
ten dejes locales nos determinados produtos italianos, porque unha pizza é napolitana, unha
pizza de masa máis fina pois é de Roma... Pero cómense unhas determinadas cousas. Ti non
sabes o que comen en Kazajistán por exemplo, e ao mellor é a puta hostia, ou aínda que non
sexa a puta hostia, eso da igual, ao final vai por gustos, é unha cousa subxectiva. Pero non
estás dando a oportunidade de que alguén o valore subxectivamente, solo premian
dinámicas mercantilistas de xerar cartos, xerar números, hai unha presión constante por
sacar produtos, por facer cousas novas... Está totalmente ás dinámicas de mercado, e a nivel
global é que xa é unha burrada. Incluso aquí a un nivel máis local funciona eso, entón...

I: O sea, poderíamos dicir un pouco que nun ambiente global manter os rasgos locales de cada
sitio, propios da música que se fai que é algo imposible por esa homoxenización. Que terías un
alcance moi limitado na túa opinión, non?
A: Si. O sea, en proporción ao público que tes... Quero dicir, hai xente que o peta aquí, por
exemplo Baiuca. Pero Baiuca nunca vai ter os números de Rauw Alejandro nin de Rosalía.
Rosalía pois si que fixo un disco, o de El mal querer, no cal se poden ver pois eses dejes
locales por dicilo así, pero é que xa o próximo pois xa non é así. Pero non é por Rosalía en
concreto, en xeral, creo que somos xa oito mil millóns de persoas no mundo, o público
potencial é moito máis grande. Ti aínda que teñas un millón que é moitísimo, en relación é
moi pouco. Xa estamos falando que o mainstream global son vídeos que xa pasan dos cen,
cento cincuenta millóns de reprodución. Os éxitos son así. Antes un éxito non requería tanto.
O caso é Bizarrap por exemplo, nuns días eses números son unha cousa exacerbadísima.

É complicado. Para que pase eso tería que coincidir que o teu produto local por determinadas
circunstancias acaba nesa mesma liga. E ao final acaba sendo un elemento opresor sobre
outros elementos culturales de outros sitios, non?

I: Crees que a túa música é especialmente popular nalgunha tribo urbana, franxa de idade...? O
prototipo de público que tedes.

A: Pois non che sabría dicir a verdade. É bastante ecléctico. A xente que nos ven a ver é do
máis diverso. O que te pode dicir que lle mola... Sempre tocamos en ambientes diferentes e
non nos cerramos a determinado colectivo que sepamos que... Non, tampouco nos sale así.
Nunca foi a intención. Que tampouco é que teñamos uns números espectaculares. Non creo
que sexa algo propio de nadie nin de ningún colectivo en concreto, é un pouco de todos en
xeral.

I: Algunha experiencia boa co público que lembres?

A: Pois moitísimas. Acórdome agora que ademáis foi particularmente bonito, que cando
empezamos viñera un paisano que estaba en cadeira de rodas e non podía estar nos pogos. E
víranos en algún sitio, e veu, e moláramoslle tanto que viñera a propósito a meterse no
moitísima peña, moitísima peña non por nos que tocaba máis xente, pero quero dicir que fora
aposta por vernos a nos, e despois teño unha foto con el... Quero dicir, que meteuse alí no
pogo e tal, dentro de que as salas e o mundo en xeral non está nada preparado para xente que
non ten a mesma movilidade ou que pode ter certas dificultades á hora de acceder ao que se
supón que é a normalidade do ser humano, e aínda así tiña ese ímpetu.

Pero despois tamén moitas outras, falas con xente... Sobre todo é eso, xente que
particularmente se interesa polo que fas simplemente polo que fas, que é o que máis nos gusta
en xeral, que non sexa un rollo de “Non, é que vin 400 anuncios en Facebook e vou porque ao
final acaboume entrando que vai moita xente e...” non, “Vou a verte”, e aínda que son poucos
pois valoras que exista eso de que vou porque vou a verte.

I: E indo ao outro extremo. Unha experiencia así mala co público? Se non hai mellor.
A: Creo que hai unha, que ademáis era outra artista que non era de aquí, era de Madrid, que
nos vira nun concerto e que tocaba despois de nos. Estaba diante e estaba creo que era
Revilla dicindo “Queredes outra?”, non sei exactamente como era, e a tipa “¡Noooo, noooo!”.
Era en plan, sería unha chorrada pero sería ao mellor o máis negativo que nos pudo pasar.
Nunca nada salientable nin moito menos.

I: Bueno, mellor.

E nos escenarios onde dades os concertos que elementos consideras que serían
imprescindibles? Rollo a nivel técnico, espazo... cousas así. Ou ambiente incluso tamén.

A: É que depende como sexa o espazo. Quero dicir, depende do contexto mellor dito. Ti ao
final podes tocar con nada prácticamente. Agora ben, nos somos 4, o sinte ten que sonar, tes
que ter unhas peas, tes que ter... Pero bueno, nos tocamos moitas veces na Casa Vella,
tocamos co noso equipo de ensaio e non se nos entende a voz, vale. Pero nesa circunstancia
concreta funciona ben. Agora ben, se tocas na Malatesta pois xa tes que ter un equipo que te
permita sonar, sonar o que tes. Nos nese caso porque xa te digo, somo 4 e está feito para sacar
unha guitarra por un ampli e tal pero case nada, ao final é case máis performativo que outra
cousa. É importante pero tampouco é que seamos uns puretas do son. Por iso un pouco que
sempre soamos distinto, porque tamén nos gusta que en cada sitio sone distinto. Tamén
porque somos personajes que flipas, quero dicir. Pero somos moi pouco profesionales en ese
aspecto, pero bueno.

I: E como definirías as vosas actuacións en directo? A parte de cada unha é distinta. Unha liña
así xeral?

A: Home, son caóticas. Claro, é que é unha cousa que ate nos non temos o control do que está
pasando, tampouco ensaiamos tanto. Entón é un pouco... Por exemplo os solos que teño
invéntoos no momento, hai unha gran compoñente de improvisación. Entón acaba quedando
un mix que nos gusta particularmente. Non a todo o mundo lle gusta evidentemente, pero nos
con eso estamos contentos. É a liña na que queremos ir. Entón impredecible diría eu, ou caos
de algunha forma. Un pouco eso. Incertidume.

I: E xa chegando ao final e seguindo co directo. Tedes algunha vestimenta especial para os

directos, ides de rúa...?

A: Imos como lle cadre para ese día. Revillas unha vez levou unha bata de hospital ou así
pero nada, non temos unha gran imaxe en xeral como grupo ou como colectivo. Non lle
damos moitas voltas. É un pouco un conxunto de cada un vai e fai o que a el lle sae e ese
conxunto somos catro. Non hai máis.
I: E no aspecto de performance facedes algo así especial? Non creo que sexa o caso pero
imaxínate: estar sentados e falar co público nun momento máis tranquilo, andar brincando por
ahí...

A: O que sale tío. É o que ocurre no momento, non hai nada pensado nin moito menos. Si o
público está máis tal solemos tocar de última a canción de Dinero, que canto eu, sen a
guitarra e si que toleo un pouco máis ou pódome tirar á peña. Pero é que depende. Depende
de como estea o público, do que queiran... Intentamos tamén non falar moito polos micros
nin nada, aínda que ao final a xente cóllese pelotazos enormes e acaba... (risas) Pero bueno,
está ben, porque ao final non tes o directo memorizao, que hai xente que ten de memoria ate
o último discurso sobre a lei X que vai a dar. Pois non é así.

I: Un caos básicamente.

E como vos vedes, ou ti en particular, de aquí a cinco anos co proxecto?

A: Quen sabe. Un pouco igual. Tampouco é que vexa... Seguir tocando e sumando experiencias
boas sobre esto. O resto pois tampouco te sabería dicir, non hai ningunha intención pois de
proxectar nin hai un plan. Non hai un plan, esto non ten un plan. (risas) É unha cousa que
medra así e evidentemente somos os catro. Serán os mellores amigos que teño e facemos
música porque somos amigos, non hai máis que eso. Entón a donde leve estará ben feito.

I: Xenial. E gustaríavos, aínda que imaxino un pouco a resposta, ter proxección nacional ou
incluso internacional ou estades máis cómodos así no ámbito local, nun ambiente máis
pequeno?

A: A ver, quero dicir. Proxección en que sentido? Quero dicir con esto. Non vai dentro do que
nos cremos chegar a ser mainstream por dicilo así. É unha cousa que definicionalmente xa
está pois na marxe deso, é o anti eso. Entón non tería sentido de que... Pero quen sabe, eu
que sei. Sobre todo a proxección a nivel de tocar? Queremos tocar en moitos sitios, si, xa
estamos mirando pois determinadas cousas e se sale sale e se non non sale. Ao final ti pódeste
recorrer o mundo tocando en centros sociais, vaite ver moita xente... Non vas encher estadios.
O obxectivo non é ese en canto a proxección por fora, pero proxección de chegar a tocar en
máis sitios, que máis xente poida coñecer a túa música... E sobre todo estar ti, estar ti e a
experiencia de ir tocar eu que sei, a Moscú. Vas alí e non é que vaias a sacar cartos nin nada
pero non é a intención tampouco. En ese sentido non hai unha intención económica detrás
desas posibilidades de proxección nin moito menos.

I: O sea, non molestaría pero tampouco ides ao mainstream. Igual un pouco Caamaño-
Ameixeiras que van por todo o mundo por salas máis pequenas e teñen o seu recoñecemento
e tal.
A: Si. O recoñecemento o que mo queira dar (risas). Quero dicir, tampouco busco que nadie
aprobe o que estou facendo nin moito menos. Fágoo e punto, e xa está e non busco molestar,
bueno, busco molestar, evidentemente si. Pero quero dicir, non busco “Se en dous anos non
estou en..”, non. Xa levamos dende o 17, xa son uns anos con moito traballo e perdemos
cartos. Perdemos miles de euros título persoal facendo determinadas cousas. O que si, agora
o mínimo é que te compense indo a tocar. Nos non sacamos un duro na vida, por ningún
concerto que demos, todo o que sacamos é para o grupo. Nadie nunca cobrou nada, ao
mellor imos a un sitio e pagámonos a cea pero non sacamos nada. Eso queda todo para a
banda, para seguir facendo discos ou seguir facendo o que nos salga das pelotas
básicamente.

I: E xa a última. Que cambiarías da situación dos músicos de España ou Galiza para puideran
vivir máis cómodamente da música?

A: A ver, é un problema sistemático de como funciona todo en xeral. E ao final acábase

construíndo unha industria cultural. Eu creo que o maior problema que vexo, e se ve porque
se acaban xerando cousas... O sea, hai como unha aceptación tan grande dentro da
pluralidade na cal todo parece ser arte, todo vale... Eso é un problema tamén, porque a
término persoal no momento en que hai unha intención económica en facer algo, eu sintoó
pero eu diferenzo entre músicos e profesionales da música. Pero poderíase dicir entre artistas
e profesinales do arte. Que tampouco é que crea en figuras como as do genio nin cousas así
que están obsoletas. Pero é eso, para min o arte unha actividade humana fundamental que
parte da liberdade de poder crear o que ti queiras sen condicionantes e que se fas arte
porque tes unha necesidade... Tampouco... Hai xente que o plantea como se tivese que
medrar... Non, non quero empregar a palabra necesidade, pero hai unha intención por
escarbar un pouco, por facer joder, pois é tamén como se descubren novas formas, como
avanza o texido cultural, xeral das sociedades, pois avanza en base a esto. Agora hai moi pouco
avance cultural a nivel de produción porque hai unha homoxeneización do que é o
establecido, o cultural. Hai moi pouca ansia de innovación. E iso é un problema. Eu creo que
ten que haber unha ansia por innovar e por ser orixinal que me parece fundamental. Ten que
ser o principal.

Eu, polo menos, o que é a miña bandeira á hora de facer estas cousas en xeral, porque non só
fago música, tamén escribo, estou dando os primeiros pasos no mundo da actuación, do
cinema e tal... En xeral teño esa dirección, sempre busco eso. Traballo desde intentar innovar,
non facer cousas meramente novas que sexan distintas. É dicir, sacas un vestido este ano e
para o ano sacas outro vestido, outra camiseta. Pois non, dalle unha volta ao mellor. Non é
por sacar un ano unha camiseta negra e ao seguinte unha camiseta branca que che teña que
valer con eso. Que se te vale estupendo, e eres un profesional da música? Pois adiante tío, a
full con eso. E seguro que algunhas cousas as farás desde a intención por facer algo, pero claro,
eu vexo que esas dinámicas son moi perxudiciais e que se cargan un pouco a posibilidade de
que saian cousas realmente boas.
I: O sea, un pouco este mainstream, esta homoxeneización que hai, sería para ti o que non
permite que músicos máis pequenos, con proxectos máis persoais, máis diversos, non poidan
vivir cómodamente. Que ao final búscase sempre o mesmo e esto queda un pouco fora.

A: Claro. E tamén se ti ao final mentres tes entre os 16 aos 24 anos ou os que sexan,
tampouco é por poñer o estándar porque hai xente que ten que currar desde que é moi novo
e non ten nin a oportunidade de plantearse querer montar unha banda e igual lle flipa,
sabes? Coñezo a moita xente nesa situación. Pois ao mellor se non estiveran obligados a ter
que ir a currar para un fillo de puta X horas ao mellor farían de outra maneira. É un problema
xeral da estrutura económica e social e política que funciona, entón permite ás persoas moi
pouco. Non son importantes estas cousas. É como o mítico das humanidades non son tan
relevantes. Pero claro, é que sen eso non hai nada. Non podes obviar o que eres, e agora
parece que te proxectas a ser o que non somos, eso é fatal, pero bueno.

I: Bueno, pois xa estaría. Moitas grazas.

A: Nada home.