TRƯỜNG ĐẠI HỌC THÁI BÌNH

KHOA ĐIỆN – ĐIỆN TỬ

BÁO CÁO TIỂU LUẬN

ĐỀ TÀI: Trình bày tán sắc trong thông tin quang

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Minh Đức

Lớp : DH10 - DTCN
Giảng viên hướng dẫn : Đào Thị Mơ

Thái Bình, 06 tháng 09 năm 2023

 MỤC LỤC
Lời mở đầu...........................................................................................................2
1. Định nghĩa.......................................................................................................3
2. Phân loại..........................................................................................................3
a. Tán sắc màu......................................................... Error! Bookmark not defined.
b. Tán sắc mode.............................................................................................3
c. Tán sắc vật liệu..........................................................................................4
d. Tán sắc ống dẫn sóng................................................................................5
e. Tán sắc mode phân cực..............................................................................7
3. Ảnh hưởng của tán sắc trong thông tin quang.................................................8
a. Dãn xung do tán sắc...................................................................................8
b. Phương trình truyền dẫn cơ bản................................................................8
c. Tán sắc giới hạn cự ly truyền dẫn..............................................................9
d. Phương pháp đo tán sắc...........................................................................10
e. Phương pháp đo đáp ứng xung................................................................11
f. Đo độ rộng băng của tuyến sợi quang......................................................12
4. Ứng dụng của tán sắc trong thông tin quang.................................................13
- Ứng trong trang trí phòng khách hay khách sạn.......................................13
- Là các thành phần chính cấu tạo nên dây cáp quang................................13
- Hỗ trợ trong y học.....................................................................................13
KẾT THÚC CHƯƠNG I...................................................................................14

1
 Lời mở đầu
Ngày nay, hệ thống thông tin quang là hệ thống thông tin mà trong đó tín hiệu
được truyền dẫn định dạng ảnh sáng. Môi trường truyền dẫn là các sợi quang
(các sợi mảnh).

Cáp quang đã trở thành phương tiện truyền dẫn hết sức hiệu quả trong các
mạng thuê bao. Do các trụ điểm của nó hơn hẳn các phương tiện truyền dẫn
khác. Cáp quang ngày càng được nhiều ninh sử dụng làm phương tiện truyền
dẫn thông tin của minh nó có chất trong truyền dẫn rất hơn hẳn so các hệ thống
truyền dẫn khác - nó còn là phương tiện truyền dẫn an toàn nhất trong mọi điều
kiện. Nó đóng vai trò đa năng truyền dẫn một dịch vụ viễn thông có chất lượng
của đồng bộ và hiện đại như: Truyền số liệu, hội nghị truyền hình, truy nhập dữ
liệu từ xa, dẫn các hạp thông tin đa phương tiện.

Cùng khi những ưu điểm như: Đi vui hao thấp, để rộng hàng tần cao, đường
kinh sợi nhỏ, trong lượng nhẹ, dục tinh cách điện cao, tiết kiệm tài nguyên.

2
 CHƯƠNG I: KHÁI NIỆM, PHÂN LOẠI VÀ ẢNH HƯỞNG VỀ TÁN
SẮC TRONG THÔNG TIN QUANG
1. Định nghĩa:
Tán sắc là hiện tượng trong 1 sợi quang , những tần số ánh sáng khác
nhau và những mốt khác nhau cần thời gian khác nhau để truyền một đoạn từ
điểm A đến điểm B. ngoài ra, tán sắc dẫn đến sự co giãn xung trong chuyền
dẫn quang, gây ra giao thoa giữa các ký tự, tăng lỗi bit ở máy thu và dẫn đến
giảm khoảng cách truyền dẫn.

2. Phân loại:
Có 4 loại tán sắc:
a. Tán sắc mode:
Nguyên nhân: Khi phóng ánh sáng vào sợi đa mode, năng lượng ánh
sáng phân thành nhiều mode. Mỗi mode lan truyền với vận tốc nhóm khác
nhau nên thời gian lan truyền của chúng trong sợi khác nhau. Chính sự
khác nhau về thời gian lan truyền của các mode gây ra tán sắc mode.

Hình 2.1: tán sắc mode trong sợi SI

Xác định độ tán sắc mode của sợi đa mode SI:
Trong sợi đa mode SI mọi tia sáng đi với cùng một vận tốc:

3
 Để xác định độ tán sắc mode trong sợi đa mode SI ta xác định độ
chênh lệch thời gian lan truyền giữa hai mode ngắn nhất và dài nhất
trong sợi quang chiều dài L đó là tia 1 và tia 2.
Tia 1 (tia ngắn nhất) đi trùng với trục của sợi quang.
Tia 2 (tia dài nhất) là tia ứng với góc tới bằng góc tới hạn θc
- Tia 1 :

Độ dài lan chuyền:

Thời gian lan chuyền:

- Tia 2:
Độ dài lan chuyền:

Thời gian lan truyền:

b. Tán sắc vật liệu:

Nguyên nhân: Nguyên nhân gây ra tán sắc vật liệu: do sự chênh lệch các
vận tốc nhóm của các thành phần phổ khác nhau trong sợi. Nó xảy ra khi
vận tốc pha của một sóng phẳng lan truyền trong môi trường điện môi biến
đổi không tuyến tính với bước sóng, và một vật liệu được gọi là tồn tại tán
sắc chất liệu khi đạo hàm bậc hai của chiết suất theo bước sóng khác không
(�2 n/d�2 ≠ 0). Ðộ trải rộng xung do tán sắc vật liệu có thể thu được bằng
cách khảo sát thời gian trễ nhóm trong sợi quang.
Vận tốc pha, vận tốc nhóm:
Trong tất cả sóng điện từ, có những điểm có pha không đổi. Ðối với
sóng phẳng, những điểm pha không đổi này tạo nên một bề mặt được gọi là
mặt sóng. Ðối với sóng ánh sáng đơn sắc lan truyền dọc theo ống dẫn sóng

4
theo phương z (trục ống dẫn sóng), những pha không đổi này di chuyển với
vận tốc pha:

Tuy nhiên, thực tế không thể tạo ra một sóng ánh sáng hoàn toàn
đơn sắc và năng lượng ánh sáng tổng quát là tổng các thành phần có các tần
số khác nhau. Do đó tình trạng tồn tại là một nhóm các sóng có tần số gần
giống nhau lan truyền sao cho dạng cuối cùng có dạng bó sóng. Bó sóng
này không lan truyền ở vận tốc pha của các sóng thành phần mà lan truyền
ở vận tốc nhóm:

c. Tán sắc ống dẫn sóng:

Ðối với sợi đơn mode, khi nói đến tán sắc sắc thể, ngoài tán sắc vật liệu
ta còn phải xét đến tán sắc ống dẫn sóng. Khi ánh sáng được ghép vào sợi
quang để truyền đi, một phần chính truyền trong phần lõi sợi, phần nhỏ
truyền trong phần lớp vỏ với những vận tốc khác nhau do chiết suất trong
phần lõi và vỏ của sợi quang khác nhau. Sự khác biệt vận tốc truyền ánh
sáng gây nên tán sắc ống dẫn sóng. Tán sắc ống dẫn sóng �𝑤(�) cũng
là một hàm theo bước sóng

Hình 2.2: Tán sắc ống dẫn sóng

5
Hình 2.3: Tán sắc màu bao gồm tán sắc vật liệu và tán sắc ống dẫn sóng

Tán sắc tổng:

Có thể thấy rõ ý nghĩa vật lý của tán sắc màu khi so sánh sự lan
truyền ánh sáng qua một lăng kính với sự lan truyền của ánh sáng trong
sợi quang

Hình 2.4 Hiện tượng tán sắc ánh sáng

6
 Hình 2.5 Ánh sáng bị tán sắc trong sợi quang

d. Tán sắc mode phân cực:

Mặc dù ta gọi sợi quang là đơn mốt nhưng trên thực tế nó luôn
truyền 2 mode sóng được gọi chung cùng một tên. Các mode này là các
sóng điện từ được phân cực tuyến tính truyền trong sợi quang trong những
mặt phẳng vuông góc với nhau. Nếu chiết suất của sợi quang là không như
nhau trên phương truyền của hai mốt trên, hiện tượng tán sắc phân cực mốt
xảy ra. Sự khác nhau giữa các chỉ số chiết suất gọi là khúc xạ kép hay
lưỡng chiết sợi (Birefringence).

Hình 2.6:
Trên thực tế, hằng số lan truyền của mỗi phân cực thay đổi theo
chiều dài sợi quang cho nên thời gian trễ trên mỗi đoạn sợi quang là ngẫu

7
 nhiên và có xu hướng khử lẫn nhau. Do đó tán sắc phân cực mốt tỉ lệ tuyến
tính với căn bậc 2 chiều dài sợi quang:

3. Ảnh hưởng của tán sắc trong thông tin quang:

a. Dãn xung do tán sắc:
Dãn xung do tán sắc ảnh hưởng tới chất lượng máy thu theo hai cách.
Thứ nhất, một phần năng lượng xung phân tán khỏi các khe bit và gây ra
giao thoa giữa các ký tự (ISI). Sự giao thoa vượt quá một mức nào đó thì
thiết bị thu quang không còn phân biệt nổi các xung này nữa và lúc này sẽ
xuất hiện lỗi tín hiệu. Trong trường hợp này, tán sắc đã làm giới hạn năng
lực truyền dẫn. Thứ hai, năng lượng xung trong các khe bit bị giảm khi các
xung quang bị dãn ra. Sự suy giảm năng lượng như thế làm giảm SNR tại
mạch quyết định. Bởi vì SNR cần được duy trì ổn định để duy trì chất
lượng của hệ thống, máy thu yêu cầu công suất trung bình phải lớn hơn.
Đây chính là nguồn gốc của sự giảm trừ công suất do giãn xung δd.
Giả sử xung quang phát đi có dạng Gausse, δd (tính theo dB) đcợc tính
bằng công thức:

Trong đó �� là hệ số dãn xung. Khi sự dãn xung chủ yếu là do độ

rộng phổ của máy phát, thì �� được cho bởi:

Với δ 0 là độ rộng phổ hiệu dụng (rms) của máy phát quang và
бλ là độ rộng phổ hiệu dụng (rms) của nguồn quang được giả định là
phân bố Gausse. Các phương trình có thể được sử dụng để ước lượng sự
giảm trừ công suất do tán sắc màu trong hệ thống thông tin quang sử dụng
sợi đơn mode cùng với laser đa mode hoặc LED.
b. Phương trình truyền dẫn cơ bản:

8
 Quá trình phân tích các mode trong sợi quang đã chỉ ra rằng mỗi một
thành phần tần số của trƣờng quang truyền trong sợi quang có thể được
viết dưới dạng sau:

Ở đây vecto x là vecto phân cực, vecto B (0, ω)là biên độ ban đầu
và β là hằng số lan chuyền, F(x,y) là phân bố trường của mode sợi cơ bản
mà thường có thể làm xấp xỉ bằng phân bố Gaussian. Nhìn chung, F(x,y)
cũng phụ thuộc vào ω nhưng sự phụ thuộc này có thể không cần đề cập đến
đối với các xung có độ rộng phổ ∆ω << ω0 một điều kiện nhìn chung là
thỏa mãn với thực tế. Ở đây ω0 là tần số được đặt ở giữa phổ xung, và được
gọi là tần số trung tâm hay tần số mang. Các thành phần phổ khác sẽ truyền
bên trong sợi theo quan hệ đơn giản sau.

Biên độ trong miền thời gian có thể thu nhận bằng phép biến đổi
Fourier ngược và được viết như sau:

c. Tán sắc giới hạn cự ly truyền dẫn:

Trong phần trên, chúng ta đã xem xét tới ảnh hưởng của tán sắc làm hạn
chế năng lực của truyền dẫn của hệ thống. Qua đó có thể thấy rằng ảnh
hưởng của tán sắc vận tốc nhóm GVD có thể đƣợc giảm nhỏ tối thiểu bằng
việc sử dụng các nguồn phát laze bán dẫn có độ rộng phổ hẹp và có bước
sóng gần với bước sóng có tán sắc bằng không ��� của sợi quang. Tuy
nhiên, vấn đề này không phải lúc nào cũng thực hiện được trong thực tế, và
việc tạo ra các laze có bước sóng ��� là không dễ dàng. Trong các hệ
thốngthông tin quang thế hệ thứ ba có bước sóng tại vùng 1550 nnm sử dụng
loại nguồn phát laze DFB đây là các hệ thống đang được khai thác phổ biến
trên thế giới. Tham số tán sắc sợi D của hệ thống này vào khoảng 17
ps/km .nm và đã hạn chế đáng kể đặc tính hệ thống khi mà tốc độ bit vượt

9
quá 2.5 Gbít/s. Đối với các hệ thống điều chế trực tiếp laze DFB thì cự ly
truyền dẫn L bị giới hạn bằng biểu thức sau:
1
L ≤ 4B D σλ

Ở đây B là tốc độ bit truyền dẫn của hệ thống, σλ là độ rộng phổ RMS
có giá trị tiêu biểu vào khoảng 0,15 nm do có sự giãn phổ sinh ra từ chirp
tần số. Nếu như giá trị tham số tán sắc D = 17 ps/km .nm thì cự ly truyền
dẫn tối đa chỉ có thể đạt được L ≈ 39 km cho tốc độ bit 2.5 Gbít/s, và trong
thực tế thì khoảng lặp cũng là như vậy. Khi độ rộng σλ vào khoảng 0,1 nm
thì cự ly được cải thiện khoảng 62 km, và nếu cự ly là cố định cho các
khoảng cách trên thực tế giữa hai điểm như vậy thì ta không thể nâng cấp
tốc độ cao hơn 2.5 Gbít/s.
Năng lực hệ thống có thể được cải thiện đáng kể khi sử dụng điều chế
ngoài, và trong trường hợp này có thể tránh được sự giãn phổ do chirp tần
số gây ra. Kỹ thuật điều chế ngoài hiện nay đã được thương mại trên thực
tế, các thiết bị phát quang đã có cấu trúc tổ hợp cả laze DFB và bộ điều chế
ngoài thành một thiết bị đơn khối.
d. Phương pháp đo tán sắc:
Các ảnh hưởng của tán sắc tới hệ thống truyền dẫn sợi quang được xác
định bằng việc thực hiện các phép đo thử đáp ứng xung trong miền thời
gian hoặc hàm truyền đạt công suất trong miền tần số. Mối quan hệ theo
thời gian giữa công suất đầu vào và công suất đầu ra sợi quang như sau:
�0(�) = ℎ(�) ∗ ��(�)
Trong đó:
�0(�): công xuất đầu ra của sơi quang
��(�): công xuất đầu vào của sợi quang
h(t): đáp ứng xung
Gọi �0 (�), �� (�), ℎ(�) lần lượt là các biến đổi Fourier của
công suất đầu ra của sợi quang �0(�), công xuất đầu vào của sợi quang
��(�), đáp ứng xung h(t).
Thì ta có biểu thức:

10
 Trong đó hàm truyền ℎ(�) là biến đổi Fourier của đáp ứng xung, h(t)
là hàm tích chập với công suất ở đầu vào sẽ cho công suất đầu ra của
sợi.�(�) là tỷ số giữa công suất quang điều chế sin ở đầu ra và công suất
điều chế hình sin ở đầu vào của sợi. Nếu chúng ta đo được đáp ứng xung
thì sẽ có thể tính được hàm truyền và ngược lại.
e. Phương pháp đo đáp ứng xung:
Phương pháp này để đo độ dãn xung khi phóng vào sợi một xung ánh
sáng hẹp và đo xung ở ngõ ra. Nguyên lý của phương pháp này được trình
bày ở hình(3.1)

Ở sơ đồ này, ta có một xung ngắn từ bộ phát xung laser được đưa vào
sợi (vài trăm ps) và được tách ra bằng một photodiode tốc độ cao, rồi đưa
tín hiệu hiển thị trên bộ chỉ báo dao động lấy mẫu. Sau đó dạng xung này
được đưa vào máy tính và vẽ ra giấy. Để khắc phục ảnh hưởng của thiết bị
đo ta sử dụng thêm một phép đo khác, sử dụng một sợi quang tham khảo
dài vài mét.
Đáp ứng xung đƣợc đặc trưng bởi giá trị trung bình bình phương độ
rộng xung σ.

Trong đó:

11
 Độ tán xạ T cũng có thể đƣợc xác định từ độ rộng xung vào và xung ra:

L là chiều dài sợi quang

f. Đo độ rộng băng của tuyến sợi quang :
Bằng các phƣơng pháp trên ta có thể tính được độ rộng băng của các sợi
riêng lẻ. Trong thực tế khi đo tại hiện trường, ta phải đo các tuyến cáp gồm
nhiều sợi riêng lẻ hàn nối với nhau. Nếu biết tất cả các hàm chuyển đổi của
các sợi ta không thể tính hàm chuyển đổi của tuyến một cách đơn giản là
nhân tất cả chúng với nhau được. Vì kết quả này liên quan nhiều đến hiện
tượng phát sinh khi hàn nối cáp, mà ảnh hƣởng chủ yếu là do hiện tượng
đảo mode.
Ta có sự phụ thuộc của băng B vào độ dài của sợi có thể có trong
biểu thức sau:

 B: độ rộng băng tần sợi dài L km(MHz)

 B1: Tích số độ rộng băng và độ dài hay chính là độ rộng băng của sợi dài
 1 km (MHz.km)
 L: là độ dài sợi (km)
 γ1: hệ số ghép nối dộ rộng băng.
Giá trị tiêu biểu của γ1 ở phạm vi 0.5 – 1 phụ thuộc vào hiện
tượng đảo mode tại các mối hàn, vào tham số mặt cắt α , bước sóng của
độ rộng băng lớn nhất. Cũng có thể có các giá trị γ1 nhỏ hơn giới hạn
trên, nói chung γ1=1 với sợi GI ngắn và γ1=0.5 với sợi GI dài.

12
 Độ rộng băng tổng của một phần sợi cơ bản có thể có được từ công
thức sau:

Ờ đây:

��: độ rộng băng tổng

�� : độ rộng băng thức i trong phần sợi
γ: hệ số ghép nối độ rộng băng.
γ: thường nằm trong khoảng 0,5 - 1 và được các nhà cung cấp ghi
trên sợi.
4. Ứng dụng của tán sắc trong thông tin quang:
- Ứng trong trang trí phòng khách hay khách sạn
- Là các thành phần chính cấu tạo nên dây cáp quang
- Hỗ trợ trong y học

13
 KẾT THÚC CHƯƠNG I

Mặc dù sự phân tán của sợi quang có xu hướng lan truyền theo thời gian và làm
sai lệch tín hiệu theo nhiều cách, nhưng nó không phải lúc nào cũng có hại cho
việc truyền tín hiệu viễn thông trong các liên kết cáp quang. Trên thực tế, tốt
hơn là nên có một số lượng phân tán khi sử dụng ghép kênh phân chia bước
sóng vì nó có thể giảm thiểu các hiệu ứng phi tuyến.

14