लोकक याणकारी योजनांची मािहती

ी. वानंदजी ओक ीमती. सजु ाता मराठे

(अनल
ु ोम) (अनल
ु ोम)
महारा रा य हे सवागाने सपं न असे रा य आहे. कृषी, आरो य, िश ण,
उ ोग, पयटन यासं ार या िविवध े ामं ये महारा हे रा य कायम
आघाडीवर रािहले आहे. महारा ाला सात याने गितपथावर ठे व याचे
काम येथील क करी, शेतकरी आिण कामगारांनी के ले आहे. लोकाचं े िहत
हा एकच अजडा घेऊन काम करत असले या या सरकारला यामळ ु ेच
सामा यां या मनात थान िमळाले आहे. शासना या वतीने िविवध
क याणकारी योजना राबिव या जात अस याने रा यातील जनतेचे
भिव य उ वल आिण जीवन सख ु मान हो यास न क च मदत होणार
अस याचा िव ास आहे.

एकनाथ िशदं े
मु यमं ी
महारा रा याला गती या वाटेवर ठे व याचे काम आपले सरकार करत आहे. रा यातील जनते या िहताचे
अनेक िनणय सरकार घेत असनू याची अमं लबजावणी कर यासाठीही सरकार कटीब आहे. क आिण
रा या या सयं ु िव माने रा यभरात राबिव यात येणा या अनेक क याणकारी योजना सवसामा य
नाग रकाचं े जीवनमान अिधक सख
ु कर करत असतात. याच हेतनू े आपले सरकार काम करत असनू ये या
काळात शासनाची येक योजना समाजा या शेवट या घटकापयत पोहोचिव याचे सरकारचे येय आहे.

देव फडणवीस
उपमु यमं ी

सवसमावेशक िवकासाची सक ं पना घेऊन शासन काम करत आहे. पायाभतू सिु वधा, कृषी, आरो य,
सामािजक याय, मिहला, आिदवासी िवकास, िश ण अशा िविवध े ांसाठी अनेक क याणकारी योजना
राबिव या जात आहेत. या योजना रा यातील येक गरजू नाग रकापं यत पोहोचिव यासाठी सरकारसमवेत
शासनही य नशील आहे.
अिजत पवार
उपमु यमं ी
 अनु मिणका
अ. . िवषय
१ िवशेष अथ सहा य
२ आवास
३ आरो य
४ कृषी
५ मिहला व बाल िवकास
६ रोजगार/ वयंरोजगार
७ कामगार
८ प रवहन
९ अ न व नागरी परु वठा
१० महामंडळे
सज
ं य गाध
ं ी िनराधार अनदु ान योजना
सामािजक याय िवभाग - GR
oउ े य • दधु र आजार माणप
• समाजातील दबु ल घटकांना अथ सहा य • उ प नाचा दाखला
• िद यांग - कमाल वाष क उ प न मयादा . ५०,०००/-
oलाभाथ • इतर सव लाभा याकरीता कमाल वाष क उ प न मयादा . २१,०००/-
• िवधवा, िद यांग, दधु र आजार त, अनाथ, प र य ा, देवदासी, अ याचा रत मिहला, • आधार काड ,रे शनकाड, िनवडणक ू ओळखप , बँक पासबक
ु झेरॉ स, रिहवासी दाखला,
वे या यवसायातून मु मिहला, तु ं गातनू िश ा भोगत असले या कुटुंब मख
ु ा या अजदाराचा फोटो इ यादी
प नीस, 35 वषावरील अिववािहत िनराधार ी, इ यादी दबु ल िनराधार घटक.
• अज मंजरू झा यावर दरमहा १५००/- लाभ
oआव यक कागदप े oअज कुठे करावा
• िवहीत नमु यातील अज
• तहसील कायालय, सेतु क
• वयाचा दाखला - िकमान १८ से ६५ वष (१८ पे ा कमी वय - पालकांमाफत लाभ )
• https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in/en/Login/Certificate_Documents?
• िकमान १५ वषापासनू महारा रा याचा रिहवासी ServiceId=2236
• िवधवा मिहला अजदाराकरीता पतीचा मृ यु दाखला
• िद यांग - िज हा श यिचिक सकांचा िद यांग वाचा दाखला आव यक (िकमान ४०%)
• अनाथ दाखला
 ावण बाळ सेवा रा य िनवृ ीवेतन योजना
सामािजक याय िवभाग - GR
o लाभाथ पासबक
ु झेरॉ स, रिहवासी दाखला
• ६५ वषावरील िनराधार व ृ • अजदाराचा फोटो इ यादी

oआव यक कागदप े oअज मंजूर झा यावर दरमहा १५००/- लाभ

• िवहीत नमु यातील अज oअज कुठे करावा:
• वयाचा दाखला - िकमान ६५ वष • तहसील कायालय, सेतु क
• िकमान १५ वषापासनू महारा रा याचा रिहवासी • https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in/en/Login/
Certificate_Documents?ServiceId=2236
• उ प नाचा दाखला (कमाल वािषक उ प न मयादा
.२१,०००/-), BPL नसलेले
• आधार काड, रे शनकाड, िनवडणक
ू ओळखप , बँक
इिं दरा गांधी रा ीय वृ ापकाळ िनवृ ीवेतन योजना
सामािजक याय िवभाग - GR
oलाभाथ • िकमान १५ वषापासनू महारा रा याचा रिहवासी
• ६५ वषावरील िनराधार व ृ • आधार काड ,रे शनकाड, िनवडणक ू ओळखप , बँक
पासबकु झेरॉ स, रिहवासी दाखला, अजदाराचा फोटो
oआव यक कागदप े इ यादी
• िवहीत नमु यातील अज
oअज मंजूर झा यावर दरमहा १५००/- लाभ
• वयाचा दाखला - िकमान ६५ वषावरील अजदार
• दा र य रे षचे ा दाखला (कुटुंबाचे नाव ामीण/ शहरी oअज कुठे करावा:
भागा या दा र य रे षेखालील कुटुंबा या यादीत समािव • तहसील कायालय, सेतु क
असणे आव यक आहे ). • https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in/en/Login/
Certificate_Documents?ServiceId=2236
इिं दरा गांधी रा ीय िवधवा िनवृ ीवेतन योजना
सामािजक याय िवभाग - GR
oलाभाथ • आधार काड ,रे शनकाड, िनवडणक ू ओळखप , बँक
• दा र ् यरे षेखालील िवधवा मिहला पासबुक झेरॉ स, रिहवासी दाखला, अजदाराचा फोटो
इ यादी
oआव यक कागदप े
• िवहीत नमु यातील अज oअज मंजूर झा यावर दरमहा १५००/- लाभ
• वयाचा दाखला (४० ते ७९ वष) oअज कुठे करावा:
• तहसील कायालय, सेतु क
• िवधवा मिहला अजदाराकरीता पतीचा मृ यु दाखला व
• https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in/en/Login/
मोठया मल
ु ाचा वयाचा दाखला आव यक. Certificate_Documents?ServiceId=2236
• िकमान १५ वषापासनू महारा रा य रिहवासी
इिं दरा गांधी रा ीय अपंग िनवृ ीवेतन योजना
सामािजक याय िवभाग - GR
oलाभाथ • िकमान १५ वषापासनू महारा रा याचा रिहवासी असणे
• १८ ते ७९ वयोगटातील ८०% पे ा अिधक अपंग व व आव यक आहे.
बहअपंग असलेले • आधार काड ,रे शनकाड, िनवडणकू ओळखप , बँक
पासबक
ु झेरॉ स, रिहवासी दाखला अजदाराचा फोटो इ यादी
oआव यक कागदप े
• िवहीत नमु यातील अज oअज मंजूर झा यावर दरमहा १५००/- लाभ
• अपागं वचा दाखला oअज कुठे करावा
• दा र य रे षचे ा दाखला ( कुटुंबाचे नाव ामीण/ शहरी • तहसील कायालय, सेतु क
भागा या दा र य रे षखे ालील कुटुंबा या यादीत समािव • https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in/en/Login/
असणे आव यक आहे ) . Certificate_Documents?ServiceId=2236
लाभ र कम
 रा ीय कुटुंब लाभ योजना (क पुर कृत)
सामािजक याय िवभाग - GR
े ालील कुटुंबा या यादीत • मृ यु दाखला, ज म मृ यु न द वहीमधील मृ यचू ी न द
o ामीण / शहरी भागा या दा र य रे षख
न द असले या १८ ते ५९ वयोगटातील कता ी/पु ष मरण असले या पानाची छायांक त त, वयाचा परु ावा
पाव यास कुटुंिबयानं ा एकरकमी . २०,०००/- िदले जाते • रिहवाशी दाखला, आधार काड, रे शनकाड, िनवडणक ू
oआव यक कागदप े ओळखप , अजदाराचे फोटो, बँक पासबक ु झेरॉ स इ यादी.
• िवहीत नमु यातील अज. oअज कुठे करावा
• या योजनेचा लाभ मृ यू पावले या ी/ पु षा या िवधरु ास/ • तहसील कायालय, सेतु क
िवधवेस, अ ान मलु ानं ा, अिववािहत मल
ु ना, अवलबं नू • https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in/en/Login/Certi
असले या आई- विडलानं ा ficate_Documents?ServiceId=2236
• तलाठी यांचेकडील जबाब, पंचनामा, अहवाल
 धानमं ी आवास योजना – ामीण
ामिवकास िवभाग - GR
o ती लाभाथ िदले जाणारे अनुदान करतेवेळी खालील िनकषावरील गणु ांकनानसु ार ाधा य म देणेतयावेत.
• ामीण भागात – . १,२०,०००/-  १६ ते ५९ वयोगटातील ौढ य नसलेले कुटुंब
• ड गरी भागात – . १,३०,०००/-  मिहला कुटुंब मख
ु व १६ ते ५९ वयोगटातील ौढ य नसलेले कुटुंब
 २५ वषावरील अिशि त / िनर र य असलेले कुटुंब
oसदर लाभाथ िनवडीचा अिधकार ामसभेस दे यात आलेला आहे.
 अपगं य कुटुंब यात शारी रक ्या स म ौढ य नाही
oलाभाथ िनवड ि या  भिू महीन कुटुंब यांची उ प न ोत मोलमजरु ी आहे.
• सामािजक, आिथक, जात सव ण सन २०११ मधनू उपल ध झाले या • सदरील गणु ाकं नाचे आधारे ामसभा यादी तयार करतील व अशा कारे
ाधा य म यादी (Generated Priority List) ची मािहती आवास सॉ ट गणु ां या उतर या मांडणीने ाधा य म यादी तयार करणेत येईल.
(Awaas Soft) वर उपल ध आहे. सदर या ा ामसभेपढु े ठे वनू यातनू पा
लाभाथ ची िनवड करणेत येते. oअज कुठे करावा
• ाधा य म यादी बेघर, १ खोली लाभाथ , २ खोली लाभाथ या माणे • ामपचं ायत आिण पचं ायत सिमती
िनि त के लेली आहे. ाधा य म यादीमधील य ची ामसभे ारे िनवड
 धानमं ी आवास योजना – शहरी
गहृ िनमाण िवभाग – GR
1. इन-सीटू झोपडप ी पुनिवकास (ISSR): 3. भागीदारीत परवडणारी घरे (AHP): रा ये
झोपडप ् याखालील जिमनीवर पा झोपडप ीधारकांसाठी क ीय एज सीमाफत िकंवा ईड यएू स ेणीसाठी खाजगी
े ा या भागीदारीतनू , १,५०,००० पयां या क ीय
खाजगी सहभागातनू घरे बाधं नू झोपडप ् याचं े पनु वसन सहा याने परवडणारे गहृ िनमाण क प उभारतील. िकमान
करणे. २५० घरे पैक ३५% EWS साठी.
2. े िडट-िलंक सबिसडी योजना (CLSS): नवीन 4. लाभा या या नेतृ वाखालील वैयि क घर
घरे बाधं यासाठी िकंवा स या या घरां या बांधणी/सुधारणा (BLC): ईड यएू स ेणीतील
नतू नीकरणासाठी ६ लाख ते १२ लाख पयां या लोक एकतर नवीन घर बाधं ू शकतात िकंवा .
गहृ कजावर कमी याजदरावर क ीय अनदु ानाची तरतदू १,५०,०००/- क ीय सहा याने + रा याचे .
करते. ६ लाखापयत कज सवलत. १,००,०००/- वतःचे घर वाढवू
शकतात अशी तरतदू करते.
धानमं ी आवास योजना – शहरी/ ामीण
रमाई आवास योजना
सामािजक याय िवभाग - GR
oअनुसिू चत जाती व नवबौ घटकास
ं ाठी oलाभ:
(२६९ चौ. फूट घरकुल) • ामीण भागात – . १.३२ लाख
• ड गराळ/न लवादी भागात – . १.४२ लाख
oयोजनचे िनकष: • शहरी भागात – . २.५० लाख
• महारा रा यातील वा त य िकमान १५ वषाचे असावे.
• बेघर िकंवा प के घर नसावे. oअज कुठे करावा
• थािनक वरा य सं था
• लाभाथ सामािजक, आिथक व जात सव ण – २०११
(SECC 2011) ाधा य म यादी या (GPL) बाहेरील
असावा.
शबरी/ पारधी/ आिदम आवास योजना
आिदवासी िवकास िवभाग - GR
oअनुसिू चत जमातीसाठी
(२६९ चौ. फू. घरकुल)
oलाभ:
• ामीण भागात – १.३२ लाख
• ड गराळ/न लवादी भागात – १.४२ लाख
• शहरी भागात – २.५० लाख
oयोजनचे िनकष:
• महारा रा यातील वा त य िकमान १५ वषाचे असावे.
• बेघर िकंवा प के घर नसावे.
• लाभाथ सामािजक, आिथक व जात सव ण – २०११
(SECC 2011) ाधा य म यादी या (GPL) बाहेरील
असावा.
oअज कुठे करावा
• थािनक वरा य सं था
यशवतं राव च हाण मु वसाहत/ वैयि क घरकुल योजना
इतर मागास बहजन क याण िवभाग - GR
oलाभाथ िनवडीचे िनकष
• लाभाथ कुटुंब हे िवमु जाती आिण भट या जमातीo ाधा य म:
वगातील
• पालात राहणारे (गावोगावी भटकंती क न उपिजिवका
• लाभाथ कुटुंबाचे वािषक उ प न . १.२० लाख पे ा कमी करणारा )
असावे • घरात कोणही कमावत नाही अशा िवधवा,प रत या िकंवा
• लाभाथ कुटुंब बेघर अथवा झोपडी / क चेवर / पालाम ये अपंग मिहला
राहणारा असावा/ असावेत. • परू त े
oअनुदान:
oअज कुठे करावा
• ामीण भागात – . १.२० लाख
• थािनक वरा य सं था
• ड गराळ/न लवादी भागात – . १.३० लाख
मोदी आवास घरकुल योजना
इतर मागास बहजन क याण िवभाग – GR
oलाभाथ • ड गराळ/न लवादी भागात – . १.३० लाख
• आवास लस मधील ती ा यादीत नाव असलेले oआव यक कागदप े
लाभाथ • ७/१२ उतारा /मालम ा न दप / ामपंचायत माणप ,
• आवास लस णालीवर न द झालेले परंतु automatic जातीचे माणप , आधार काड, रे शन काड/ िनवडणक
ू
system ारे reject झालेले पा लाभाथ ओळखप / िव तु िबल
• िज हा िनवड सिमतीने िशफारस के लेले लाभाथ • मनरे गा जॉब काड
• बँक पासबक ु छायािं कत त
oअनदु ान:
• ामीण भागात – . १.२० लाख oअज कुठे करावा
• थािनक वरा य सं था
पिं डत दीनदयाळ उपा याय घरकुल जागा खरेदी अथसहा य
ाम िवकास िवभाग - GR
oलाभाथ : क व रा य पु कृत आवास योजनेस पा – बेघर/भिू महीन गरजू
o ामीण भाग:
• ामीण मधील घरकुल बांधणेस जागा नसले या लाभा याना - ५०० चौ. फुटापयत जागा खरे दी कर यास मा यता. य
जागेची िकंमत िकंवा . ५०,०००/- यापैक जे कमी असेल तेवढे अथसहा य
oशहरी भाग:
• ५०० चौ. फुटापयत जागेत थािनक ािधकरणा या बाधं कामा या िनयमावलीनसु ार दोन िकंवा तीन लाभा या या समं तीने दोन
मजली िकंवा तीन मजली इमारत बाधं यासाठी ित लाभाथ . ५०,०००/- पयत अथसहा य
oअज कुठे करावा
• थािनक वरा य सं था
गृह क प सबं िं धत सं था
oMHADA – मबंु ई, क कण, पणु ,े नािशक, छ. सभं ाजीनगर, नागपरू ,
अमरावती
• https://www.mhada.gov.in/en
• https://lottery.mhada.gov.in/
• https://millworker.mhada.gov.in/MillWorkerOnlineEnrollm
ent/
oSRA
• https://www.sra.gov.in/
oHUDCO
• https://hudco.org.in/
oCIDCO
• https://cidco.maharashtra.gov.in/#gsc.tab=0
 आयु मान भारत हे थ अकाउंट (ABHA)
oआव यक कागदप े जाणार आहे.
• आधार काड • ऑनलाइन उपचार, टेिलमेिडसीन, ई-फामसी, पसनल हे थ
• आधार िलंक मोबाइल माक
ं रे कॉड या सिु वधा िमळतील.
• वै क य अहवाल मेिडकल इ शरु स कंपनीला शेअर करता
oआभा हे थ काडचे फायदे:
येईल.
• उपचारासं ाठी य अहवाल, कागदप े घेऊन जा याची गरज
नाही. oआभा आरो य काड कसे काढावे?
• आभा काडम ये लड पु , आजार, याची सपं णू मािहती • नॅशनल िडिजटल हे थ िमशन या सक ं े त थळ
असेल. https://healthid.ndhm.gov.in/ वर जावे
• िमशन अतं गत येक य साठी यिु नक हे थ काड बनिवले
आयु यमान भारत - धानमं ी जन आरो य योजना (PMJAY)
महा मा योितराव फुले जन आरो य योजना (MJPJAY)
सावजिनक आरो य िवभाग - GR
oउ ेश
• आिथक ्या गरीब जनतेला दजदार वै क य सिु वधा
परु वणे
• ती कुटुंब ती वष . ५ लाख आरो य सरं ण
• सव शासक य णालय व १,३५० अगं ीकृत णालय माफत
१,३५६ उपचार
oलाभाथ
• PMJAY
 सामािजक, आिथक व जातिनहाय जनगणनेत न दीत
समािव कुटुंब
 अं योदय अ न योजनेतील कुटुंबे
• MJPJAY
 िपवळी, अ नपणू ा योजना व के सरी िशधा पि का धारक
कुटुंबे
 शु िशधा पि का धारक कुटुंबे (शासक य, िनमशासक य
कमचारी यासह), िशधा पि का नसलेले कुटुंबे
 आ म शाळे तील िव ाथ , अनाथालयातील मल ु े,
आ मातील मिहला, जे नाग रक, प कार-कुटुंब,
बांधकाम कामगार
 अपघातात जखमी महारा ाबाहेरील/ देशाबाहेरील ण
आयु यमान भारत - धानमं ी जन आरो य योजना (PMJAY)
महा मा योितराव फुले जन आरो य योजना (MJPJAY)
oआव यक कागदप े
• िशधापि का व फोटो ओळखप
• आधार काड/ मतदार ओळखप / PAN काड
• महारा रा याचा रिहवासी परु ावा
• इ यादी
oअज कुठे करावा
• अंगीकृत णालयातील आरो य िम णाला लाभ िमळवनू दे यासाठी मदत करे ल
मु यमं ी सहा यता िनधी
oउि े: खालील संगी आिथक िकंवा अ य व पात अपघात वगळता) य या वारसानं ा
मदत करणे. • आिथक िकंवा अ य व पात मदतीची आव यकता
• रा यातील तसेच उव रत देशातील नैसिगक आप मधील असणा या िविवध सं थांना
आप ी त य ना मदत करणे. • शै िणक, सामािजक, सां कृितक चचास े आिण समं ल
े ने
• जातीय दंगलीत मतृ य या वारसदारांना तसेच यांना आयोिजत कर यासाठी
दख
ु ापत झालेली आहे आिण/ िकंवा यां या मालम ेचे • शै िणक आिण वै क य आ थापनां या इमारती
नकु सान झाले आहे बांध याकरीता अंशत: आिथक िकंवा अ य व पात मदत
• दहशतवादी ह यात मरण पावले या िकंवा दख ु ापत करणे.
झाले या य या वारसानं ा
• णानं ा उपचार आिण /िकंवा श ि या कर यासाठी
oअज कुठे करावा:
• अपघाती मरण पावले या (मोटार/रे वे/िवमान/जहाज • https://cmrf.maharashtra.gov.in/mainindexac
tion.action
 धानमं ी पीक िवमा योजना/ सवसमावेशक पीक िवमा
कृषी िवभाग – GR1 GR2
oउि ् ये 4. थािनक नैसिगक आप ीमळ ु े िपकांचे होणारे नक
ु सान
• ितकूल प रि थतीमळ ु े िपकाचं े नक
ु सान झा यास शेतक यानं ा 5. नैसिगक कारणांमळ
ु े िपकांचे होणारे काढणीप ात नक ु सान
िवमा संर ण दे यास
oपवू शेतक यानं ा खरीप २%, र बी १.५%, नगदी ५% िवमा ह ा
oखरीप व र बी हगं ामाक रता - जोखमी या बाबी भरावा लागत होता. आता शेतकरी िवमा ह ा िह सासु ा रा य शासन
1. ितकूल हवामानामळु े िपकांची पेरणी िकंवा लावणी न झा यामळु े भरणार
होणारे नक
ु सान oन दणी
2. िपकां या हगं ामाम ये हवामानातील ितकुल प रि थतीमळ ु े िपकांचे
होणारे नक
• शेतक यांना के वळ एक १/- भ न https://pmfby.gov.in/ या
ु सान
पोटलवर शेतकायाना वतः न दणी करता येईल
3. िपक पेरणी ते काढणीपयत या कालावधीत नैसिगक आग, वीज
कोसळणे, गारपीट, वादळ, च वादळ, परू , े जलमय होणे, • तसेच, बँक, सामिु हक सेवा क (CSC), िवमा कंपनी ितिनधी
भु खलन, दु काळ, पावसातील खडं , िकड व रोग इ यादी बाब मळ ु े याच
ं े माफात न दणी करता येईल
उ प नात येणारी घट
 धानमं ी पीक िवमा योजना/ सवसमावेशक पीक िवमा
oनुकसान प ात दावा ि या • गिळत धा य : भईु मगू , सोयाबीन, तीळ, कारळे .
• नक
ु सानी प ात CROP INSURANCE या app वर • नगदी िपके : कापसू व कांदा.
नकु सानीबाबत त ार करावी
• या नंतर िवमा ितिनधी पाहणी क न पढु ील कायवाही करतील oरबी हंगाम: ०६ िपके
• तणृ धा य व कडधा य : उ हाळी भात, गह (बागायत).
oसमािव िपके :
• र बी वारी (बागायत व िजरायत), हरभरा
oखरीप हंगाम: १४ िपके • गिळत धा य :उ हाळी भईु मगू
• तणृ धा य भात, वारी, बाजरी, नाचणी, मका.
• नगदी िपके : र बी, कांदा
• कडधा य : तरू , मगू , उडीद,
पतं धान शेतकरी स मान िनधी योजना (PM-KISAN - क )
नमो शेतकरी महास मान िनधी योजना (रा य)
कृषी िवभाग - GR

oउ ेश
•शेतकरी कुटुंबास (पती-प नी व यांची अठरा वषाखालील अप ये) िनि त उ प न
िमळ याक रता पंत धान शेतकरी स मान िनधी योजना १ फे वु ारी, २०१९ पासनू
•पा शेतकरी कुटुंबास २००० /- तीह ा या माणे तीन समान ह यात ६०००/- ित वष
लाभ
पतं धान शेतकरी स मान िनधी योजना (PM-KISAN - )
नमो शेतकरी महास मान िनधी योजना
oपा ता • आजी माजी शासक य कमचारी (वग ड वगळून)
• वहीती शेत जमीन धारण करणारे शेतकरी कुटुंब • ा ीकर भरणारे कुटुंबे
oअपा ता • यावसाियक (उदा – डॉ टर, वक ल, अिभयतं ा)
• सव सं था मक जिमनधारक oअज कुठे करावा: https://pmkisan.gov.in/
• खालील वगातील शेतकरी कुटुंबे
• घटना मक पद धारण करणारे (आजी/ माजी)
• आजी/ माजी मं ी, संसद, िविधमंडळ सद य
• आजी माजी महापौर, िज हा प रषद अ य
महािडबीटी – शेतकरी योजना (मागेल याला..)
कृषी िवभाग - GR

o योजनेचा लाभः oआव यक कागदप े:

• िठबक/तुषार: 75% ते 80% अनदु ान • 7/12, 8-अ
• शेततळे : आकारानसु ार शेततळे व अ तरीकरनासाठी अनदु ान • बँक पासबकु
• िमळणारी औजारे : ॅ टर, पॉवरिटलर, नागं र, रोटा हेटर, औजार बँक, • आधारकाड
कडबाकु ी मिशन, रजर, ऊस पाचट कु ी यं , क टी हेटर, पेरणीयं , • आधारिलक ं असणारा मोबाईल
ॅ टर ॉली, ेअर, िमनीराईस िमल, दालिमल, पॉवरिवडर, इ यादी
• औजाराचे दरप क
• ि नहाऊस, शेडनेटहाऊस, पॅकहाऊस, नसरी, लॅि टक मि चंग,
• औजार टे ट रपोट
इलेि क मोटर, इ यादी
oअज कुठे करावा:
• www.mahadbt.maharashtra.gov.in
• तालक
ु ा कृषी अिधकारी, कृषी िवभागा या वेबसाईटवर िकंवा
महारा ामीण रोजगार हमी योजना (MREGS)
अतं गत अमतृ महो सवी फळझाड/ वृ / फुलपीक लागवड काय म
िनयोजन िवभाग (रोहयो भाग) - GR
oवैयि क लाभा या या सलग शेतावर, बाधं ावर, पडीक अजं ीर, सपु ारी, बाबं ,ू साग, के ळी, शेवगा इ यादी.
जिमनीवर फळबाग लागवड
oफुलझाडे: गल
ु ाब, मोगरा, िनिशगधं ा, सोनचाफा
oलाभाथ
oऔषधी वन पती
• म ारोहयो जॉब काड धारण करणारे – SC, ST, VJ, NT,
BPL, िद यागं , पतं धान आवास लाभाथ (०.०५ ते २.० oमसा याची िपके
हे टर ती लाभाथ े मयादा) oअ य िवभाग/ योजनची सागं ड घालनू िठबक िसचं न/ िवहीर
oयोजनेत समािव फळपीके /फुलिपके : आबं ा, काज,ू िचकू, यांचा लाभ घेत येईल
पे , डािळंब, सं ा, मोसंबी, कागदी िलंब,ू नारळ, बोर, oशेततळे
िसताफळ, आवळा, िचचं , कवठ, जाभं ळ ू , कोकम, फणस,
महारा ामीण रोजगार हमी योजना (MREGS)
अतं गत अमतृ महो सवी फळझाड/ वृ / फुलपीक लागवड काय म

oआव यक कागदप े • माणप

• अज • अंदाजप क
• 7/12, 8-अ • ामसभा ठराव
• बँक पासबकु oमनरे गा अंतगत इतर लाभ: िसच
ं न िवहीर: . 4
• आधारकाड लाख अनदु ान
• जॉबकाड
oअज कुठे करावा
• लेबर बजेट • तालक
ु ा कृषी िवभाग/ ाम पच
ं ायत/ पच
ं ायत सिमती
गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सरु ा सानु ह अनुदान योजना
कृषी िवभाग - GR
oलाभाथ 4. िवजेचा ध का बस यामळ ु े झालेला अपघात
• रा यातील सव विहती धारक खातेदार शेतकरी 5. वीज पडून मृ यू
• यां या कुटुंबातील वहीती धारक खातेदार हणनू न द 6. खनू
नसलेले कोणताही एक सद य असे १० ते ७५ वयोगटातील 7. उंचाव न पडून झालेला अपघात
एकूण दोन य (आई-वडील, शेतक याची पती-प नी,
मल 8. सपदश ं व िवचं दु श
ं
ु गा,अिववािहत मल ु गी यापैक एक य )
9. न लाईटकडून झाले या ह या
oसमािव बाबी 10. जनावरां या खा यामळ ु े / चाव यामळु े जखमी / मृ यू
1. र ता / रे वे अपघात 11. बाळंतपणातील मृ यू
2. पा यात बडु ू न मृ यू 12. दगं ल
3. जतं नू ाशके हाताळतानं ा अथवा अ य कारणामळ
ु े 13. अ य कोणतेही अपघात, या अपघाताचं ा समावेश असेल
िवषबाधा
गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सरु ा सानु ह अनुदान योजना
oलाभाचे व प 3. शेतक यांचे वारस हणनू गावकामगार
• अपघाती मृ यू - . २,००,०००/- तलाठ्याकडील गावं नमनु ा नं. ६ क नसु ार
मंजरू झालेली वारसाची न द.
• दोन डोळे अथवा दोन हात अथवा दोन पाय - . 4. शेतक-या या वया या पडताळणी करीता शाळा
२,००,०००/- सोड याचा दाखला / आधारकाड
• एक डोळा व एक हात िकंवा एक पाय िनकामी 5. अपघाता या व पानसु ार अिं तम िवमा
झा यास - . २,००,०००/- तावासोबत सादर करावयाची कागदप े
• एक डोळा अथवा एक हात/एक पाय िनकामी
झा यास . १,००,०००/- oअज कूठे करावा
• तालक
ु ा कृषी अिधकारी (३० िदवसां या आत)
oकागदप े
1. ७/१२ उतारा
2. मृ यचू ा दाखला
 नानाजी देशमख
ु कृषी सज
ं ीवनी योजना (PoCRA)
कृषी िवभाग - GR
oलाभाथ
• अनु मे अनसु िू चत जाती, अ. जमाती मिहला, िद यागं
शेतकरी, सवसाधारण या ाधा य मानसु ार अ य प व
अ पभधू ारक शेतकरी
oआव यक कागदप े
• ७/१२, ८ अ उतारा
• SC, ST अस यास माणप
• िद यांग अस यास माणप
oअज कुठे करावा
• https://dbt.mahapocra.gov.in/
मु यमं ी कृषी व अ न ि या योजना (१००% रा य परु कृत)
कृषी िवभाग - GR
oउ ेश  पा उ ोग - अ नधा य, कडधा य, फळे , भाजीपाला, तेलिबया, मसाला,
नगदी िपके , मु यवधन, शीतसाखळी आिण साठवणक ु या पायाभतू
• शेतीमालाचे मू यवधन कर याक रता आधिु नक तं ानावर सिु वधा:- पीक आधा रत अ न ि याउ ोगाशी िनगडीत काढणीप ात पवू
आधा रत क प थािपत कर यास ो साहन देण,े उ पािदत ि या क व एकाि मक शीतसाखळी थािपत करणे
मालास ाहकांची पसतं ी, बाजारपेठ िनमाण करणे व िनयातीस  पा लाभाथ / सं था :वैयि क लाभाथ वैयि क उ ोजक, स म शेतकरी,
ो साहन देणे, ामीण भागात लघु व म यम अ न ि या बेरोजगार यवु क, मिहला, नवउ ोजक, अँ ीगेटर, भागीदारी क प, भागीदारी
उ ोगांना ाधा य देऊन रोजगारां या संधी उपल ध क न देणे सं था
 गट लाभाथ :शेतकरी उ पादक गट/ सं था/ कंपनी, वयंसहा यता गट,
oयोजनेचे घटक उ पादक सहकारी सं था, शासक य सं था, खासगी सं था
 अनदु ानाचे व पःकारखाना, सयं े आिण ि या क पांसाठी आव यक
• कृषी व अ न ि या थापना (नवीन क प उभारणी) व कायरत असणारी दालने यां या बांधकाम 'खचा या ३० ट के अनदु ान, कमाल मयादा
असले या कृषी व अ न ि या उ ोगाचे तरवृ ी, िव तारीकरण . ५०.०० लाख
व आधिु नक करण,
• नवीन अ न ि या उ ोग थापन करणे, तसेच कायरत असले या oअज कुठे करावा
अ न ि या उ ोगांचे तरवृ ी, िव तारीकरण व आधिु नक करण • िज हा अिध क कृषी अिधकारी/ तालकु ा कृषी अिधकारी
या बाब चा समावेश राहील.
◦ मु यवधन, शीतसाखळी आिण साठवणक ु या पायाभतू सिु वधा
 रा ीय कृषी िवकास योजनतगत कोरडवाह े िवकास
कृिष िवभाग - GR
oउ ेश oअनुदान व पः
• शेतक यां या उ पादकतेत शा त वाढ क न नवीन उपिजिवके या साधनाच
ं ी उपल धताकरणे व • फळपीक आधा रत शेती प ती .२५,००० ती हे टर
याआधारे याचं े जीवनमान उंचावणे • 7 दु धो पादक पशधु न आधा रत शेती प ती . ४०००० ती हे टर
• कोरडवाह े ातील कृ षी उ पादनातील जोखीम कमी क न शेतकयाचा कोरडवाह • इतर पशधु न आधा रत शेती प ती- .२५,००० ती हे टर
शेतीबाबतआ मिव ास वाढिवणे,योजनेची या ी रा यातील सव िज हेलाभाथ
• विनक आधा रत शेती प ती - .१५,००० ती हे टर
oपा तेचे िनकष • ीन हाऊस . ४६८ ती चौ.मी
• अ प व अ य प भधू ारक व मिहला शेतक यांना ाधा य ावे. • शेडनेट हाऊस . ३५५ ती चौ.मी
• कोरडवाह े िवकास योजनतगत िकमान ५०% िनधी वर नमदू लाभधारकांवर खच कर यात यावा. • मरू घास यिु नट .१,२५,००० ती यूिनट
• तािवत िनधी या १६% व ८% िकंवा अनु जाती / जमाती यां या लोकसं ये या माणात • मधमु ि का पालन .८०० ती कॉलनी
अनु मेअनुजाती व अनु जमाती या वगासाठी तरतदू कर यात यावी
• काढणी प ात तं ान .४००० ती चौ.मी
• लाभाथ हा स या या चिलत पीक प तीम ये बदल क न एकाि मक शेती प तीतील
• गांडूळ खत यिु नट (कायम व पी .५०,००० ती यूिनट िहरवळीचे खत . २००० ती है
बाबीराबिव यास इ छुक असला पाहीजे,अज कर याची कायप तीसदर योजना ही समहू आधा रत
अस याने िनवड झाले या गावातील कृ षी सहा यक यांचेशीसपं क साधनू अज सादर करावा
oअज कुठे करावा
• तालक ु ा कृ षी अिधकारी कायालय व िज हा अधी क कृ षी अिधकारी कायालय
 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर कृषी वावलंबन योजना
िबरसा मडुं ा कृषी ांती योजना
कृिष िवभाग – GR1 GR2
oअनुसिु चत जाती / जमाती या लाभा यासाठी िवशेष योजना . १.०५ ते १.३० लाख
• नवीन िवहीरीसाठी . २ लाख ५० हजार, जनु ी िवहीर दु तीसाठी . ५० हजार, • शेतत यांचे लॅ टीक अ तरीकरण पॅकेज
इनवेल बोअर गसाठी पये २००००, पंप संचासाठी २००००, वीज जोडणी • शेतत यांचे लॅ टीक अ तरीकरण, पंपसंच, वीज जोडणी आकार, िठबक िकंवा
आकारासाठी १०,००० शेतत यांचे लॅ टीक अ तरीकरणासाठी लाख, िठबक तषु ार असे
िसच
ं न सच
ं ासाठी ५० हजार िकंवा तषु ार िसच
ं नासाठी २५ हजारचा लाभ देव
• एकूण १५५ ते १८० लाख लाभा याकडे जर काही घटक उपल ध असतील तर
आहे.
उव रत आव यक घटकाचा लाभ िवहीतमयािदत दे यात येईल.
• नवीन िवहीर पॅकेज
• नवीन िवहीर/ जनु ी िवहीर दु तीचा घटकाचं ा लाभ घेत यानतं रही लाभा याने
• नवीन िवहीर, पंपसंच, वीज जोडणी आकार, िठबक िकया तमु ार असे एकूण ३०५ इनवेल बोअर गया घटकाची मागणी के यास सदर घटकाचा अित र लाभ
ते ३.३० लाख, दे यात येईल. सदर योजनांसाठीलाभाथ ची वािषक उ प न मयादा .
• जनु ी िवहीर दु ती पॅकेज १,५०,०००/- आहे.
• जनु ी िवहीर दु ती, पंपसंच, वीज जोडणी आकार, िठबक िकंवा तषु ार असे एकूण
oअज कुठे करावा: कृषी िवकास अिधकारी, िज हा प रषद
 रा य तरीय नावी यपूण व िज हा तरीय योजना
कृषी, पशसु वं धन, व दु ध यवसाय िवकास िवभाग - GR
oउ ेश
• रा यात दधू उ पादनास चालना दे यासाठी ०२ दधु ाळ देशी / ०२ दधु ाळ संक रत योजनतगत १० शे या मढ्या व बोकड / नर मढा याच
गायी/०२ हश चे गट वाटप करणे
oलाभ
• सवसाधारण वगातील लाभाथ ना गटा या िकमती या ५०% आिण अनसु िू चत
जाती व जमात या लाभाथ ना गटा या िकमती या ७५% अनदु ान
• सवसाधारण वगातील व अनसु िू चत जाती / जमात या लाभाथ ना अनु मे
५०% व २५% एवढा िनधी वतः / अथवा बँक / िव ीय सं थेकडून कज घेऊन
उपल ध क न यावयाचा
• दधु ाळ जनावरांची खरे दी जनावरां या बाजारातनू कर यात येते. गट िकंमतः ०२
दधु ाळ देशी / ०२ दधु ाळ संक रत गायी- . १५६८५०/- ०२
हश चा गट . १७९२५८/-
oदुधाळ जनावरां या िकमतीत सधु ारणाः नवीन दर ित देशी / सक
ं रत
गाय .७०,०००/- व हैस . ८०,०००/-) कर यात आलेली आहे
oरा य तरीय नावी यपणू व िज हा तरीय योजनतगत अश ं त: या
ं े गट वाटप कर यात
येत,े
• सवसाधारण वगातील लाभाथ ना गट िकमती या ५०% आिण अनसु िू चत जाती
व जमात या लाभाथ ना क प िकमती या ७५% अनदु ान दे यात येते.
• सवसाधारण वगातील व अनसु िू चत जाती / जमात या लाभाथ ना अनु मे
५% एवढा िनधी वतः उभारणे व उव रत र कम अनु मे ४५% व २०%
बँकेकडून कज पाने/ वतः उपल ध क न यावयाची आहे.
• या योजनतगत उ मानाबादी/ संगमनेरी या जाती या शे या व बोकड तसेच
मड याळ िकंवा द खनी मढ्या अथवा अ य थािनक यांचे गटाचे वाटप कर यात
येत.े
• गट िकंमत: उ मानाबादी / सगं मनेरी शेळी . १०३५४५/- थािनक शेळी
.७८२३१/-, मड याळ या १२८८५०/- द खनी व थािनक
मढया .१०३५४५/-
रा य तरीय नावी यपण
ू व िज हा तरीय योजना
oरा य तरीय नावी यपणू व िज हा तरीय
योजनतगत सवसाधारण / अनसु िू चत जाती
उपयोजना, आिदवासी े उपयोजना / १०००
मासं ल कु कुट प ी सगं ोपना ारे कु कुट पालन
यवसाय सु करणे
oया योजनतगत प ी सगं ोपनासाठी प ीगहृ व
इतर मलु भतू सिु वधा उभार याक रता (जसे
टोअर म, पा याची टाक , िनवासाची सोय,
िव तु ीकरण इ.)
oिवघयो मधनू ७५% सवा या हणजे .
१,६८,७५०/- मयादेपयत शासक य अनदु ान देय
राहील. (एकूण क पाची िकंमत .
२,२५,०००/-) सवसाधारण वगासाठी ५०%
मयादेपयत शासक य अनदु ान . १,१२,५००/-
अनुदये राहील.
oसन २०२३-२४ क रता ही योजना सवसाधारण
वगासाठी मनरे गा अतं गत राबिवणे बाबत
शासन िनदश आहेत
मु यमं ी सौर कृिष वािहनी योजना - २.०
ऊजा िवभाग - GR
कुसमु सोलार पपं योजना
उ ोग, उजा व कामगार िवभाग - GR
oउ े य oअज कुठे करायचा
• पारंपा रक उजवर अवलंिब व कमी क न शेतक यांसाठी अित र उ प नाचे • https://kusum.mahaurja.com/solar/beneficiary/register/Kusum-
साधन िनमाण करणे Yojana-Component-B

oलाभाथ
• या शेतक याकडे शा त जल ोत उपल ध आहे, असे सव शेतकरी पा
राहतील. मा अशा शेतक याकडे पारंपा रक प दतीने िव तु जोडणी झालेली
नसणे आव यक राहील

oिनकष
• 2.5 एकरापयत शेतजमीन धारक शेतक यास 3 अ श मते पयतचे सौर पंप
• 2.51 ते 5 एकरापयत शेतजमीनधारक शेतक यास 5 अ श मतेचा 5
एकरावरील शेतजमीनधारक शेतक यास 7.5 अ श मतेचा सौर
कृषीपपं देय राहील
गोवधन गोवश
ं सेवा क
कृषी, पशसु वं धन व दु ध यवसाय िवकास िवभाग - GR
oउ ेश • इ यादी अटी
• गोवश
ं ाचं ा साभं ाळ कर यासाठी गोशाळानं ा अथसहा य o येक तालु यात एक गोशाळा अनुदानास पा
(चारा,पाणी, िनवारा खच)
• खत, गोबरगॅस, इतर उप-पदाथ िनिमतीस ो साहन oलाभ
oलाभाथ िनकष पशुधन अनदु ान (₹ ल )
• धमदाय आयु न दणीकृत सं था ५० ते १०० १५
• गोवश
ं सगं ोपनाचा िकमान तीन वष अनभु व
• पाच एकर जमीन ( वतः या मालक ची िकंवा तीस वष १०१ ते २०० २०
भाडेकराराची चारा उ पादनासाठी) २५
२०० +
 ांती योती सािव ीबाई फुले बालसगं ोपन योजना
मिहला व बाल िवकास िवभाग - GR
oलाभाथ • िभ ेकरी गहृ ात दाखल झालेली
• ० ते १८ वयोगटातील बालके oलाभाचे व प
• अनाथ, िनरा ीत, िनराधार, बेघर, बालकामगार असलेली • ित बालक .२,२५०/- दरमहा प रपोषण अनदु ान
• ज मठे प कै ाच ं ी, सरं ण व िनवा याची गरज असलेली • वयसं ेवी सं थेला .२५०/- दरमहा सहायक अनदु ान
• दधु र आजार त, दधु र आजाराने बािधत पालकाचं ी
• कोिवड, नैसिगक आप ीम ये पालक गमावलेली
oअज कु ठे करावा
• अगं णवाडी सेिवका
• कौटुंिबक संकट त, एकल पालकांची, दो ही पालक
िद यागं असलेली • वयसं वे ी सं था व बाल िवकास क प अिधकारी
• कौटुंिबक िहसं ाचारात अडकलेली • िज हा मिहला व बालिवकास अिधकारी
 धानमं ी मातृ वंदना योजना
सावजिनक आरो य िवभाग - GR
oउ े य: माता व बालकाचं े आरो य सधु ा न माता मृ यू व बाल आव यक कागदप े:
मृ यू दर कमी करणे • अजदाराचा फोटो, रे शन काड, आधार काड (बँक खा याशी
oयोजनेचा लाभः िलक
ं ), पतीचे आधार काड, बँक पासबक
ु झेरॉ स, MCP
• लाभाथ मिहलेला . ५०००/- काड (माता-बाल सरं ण काड)
◦ पिहला ह ा : अगं णवाडी क ात/ आरो य सिु वधेवर oअज कुठे करावा:
गभधारणेची न दणी – . १०००/- • अगं णवाडी क िकंवा आरो य सिु वधा क ाला भेट देऊन
◦ दुसरा ह ा: गभधारणे या सहा मिह यांनंतर - . २०००/- अज करणे ( थािनक वरा य सं था)
◦ ितसरा ह ा: मलु ा या ज माची न दणी आिण • मिहला आिण बाल िवकास िवभागा या अिधकृत वेबसाइट
लसीकरणा या वेळी - . २०००/- https://wed.nic.in/ वर जाऊन िकंवा.
बेबी केअर िकट योजना
मिहला व बाल िवकास िवभाग - GR
oयोजनेचा लाभः oआव यक कागदप े:
• शासक य णालय/ ाथिमक आरो य क ाम ये पिह या • अजदाराचा फोटो
सतू ीवेळी ज माला येणा या नवजात बाळाला . २,००० • आधार काड (बँक खा याशी िलंक)
िकमतीचे बाळा या उपयोगातील "बेबी के अर िकट" चा
• पतीचे आधार काड
लाभ िदला जातो
• रे शन काड
• याम ये नवजात बालकाचे कपडे, टॉवेल, म छरदाणी
अगं ाला लावायला तेल, लॅकेट, लाि टक चटई, शा प,ू • बँक पासबक ु झेरॉ स
नेलकटर, खेळणी, हातमोजे, पायमोजे, आईसाठी हात • MCP काड (माता-बाल सरं ण काड)
धु यासाठी िलि वड, बॉडी वॉश िलि वड, झोप याची
लहानगादी इ. कारचे सािह य व हे सव सािह य oसकं े त थळ
ठे व यासाठी लहान बॅग िदली जाते • https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in/en
 धानमं ी िव कमा कौश य स मान योजना
कामगार िवभाग - GR
oउ े य: ह तकलाकार, पारंपा रक यवसायीक यांचे oपा ता
सबलीकरण
oलाभ
• धानमं ी िव कमा माणप व ओळखप
• टूलिकट ो साहन-१५,०००/-
• कौश य िवकास िश ण
• सवलतीचे-तारण मु कज (पिहला ट पा- एक
लाखापयतदसु रा ट पा -दोन लाखापयत)
• िडिजटल यवहारासं ाठी ो साहन
• िवपणन सहा य
• वय िकमान १८ वष
• असंघिटत े ातील वयंरोजगार आधा रत पारंपा रक
यावसाियक/ कामगार
• ती कुटुंब एक य अठरा पारंपा रक यवसायाचं ा समावेश
• सतु ार, नौकािनमाते, अ कार, लोहार, हातोडा व औजार
िनमाते, कुलपू बनवणारे , सोनार, कंु भार, मतू िश पकार,
दगडफोडणारा, चमकार, राजिम ी, टोपली, चटई, झाडू
बनवणारा, बाहली व खेळणे बनणारे , हावी, माळी, धोबी,
िशपं ी आिण मासेमारीसाठी जाळे बनणारे .
oन दणी: सामा य सेवा क ां ारे (CSCs)
 धानमं ी विनधी योजना
नगर िवकास िवभाग - GR
oयोजनेचा लाभः oआव यक कागदप े:
• महानगरपािलका, नगरपािलका व नगरप रषद ह ीतील • अजदाराचा फोटो, पॅन काड, आधार काड, रे शन काड, बँक
र यावरील िव े ते,फे रीवाले, ठे लवे ाले यावसाियक यानं ा पासबक
ु , यवसाय माणप , फोटो.
याज अनदु ान ७%
oअज कुठे करावा
oखेळते भांडवल कज - तीन ट पे • महानगरपािलका/नगरपािलका/ नगरप रषद कायालय
• . १०,०००/- (कमाल १२ मिहने)
oसक
ं े त थळ: https://pmsvanidhi.mohua.gov.in/
• . २०,०००/- (कमाल १८ मिहने)
• . ५०,०००/- (कमाल ३६ मिहने)
 धानमं ी मु ा योजना
oयोजनेचा लाभ • यवसाय न दणी माणप
• मु ा (पीएमएमवाय) म ये तीन कारची िवनातारण कज • मागील २ वषाचा आयकर परतावा
◦ िशश:ु ५० हजार पयांपयतचे कज • क प अहवाल
◦ िकशोर: ५० हजार ते ५ लाख • मागील सहा मिह याचे बँक टेटमट
◦ त ण: ५ लाख ते १० लाख oअज कुठे करावा
oआव यक कागदप े • आपले बँक खाते असणा या िकया नजीक या बँकेत
• आधार काड oसक ं े त थळ:
• बँक पासबक
ु झेरॉ स https://mahamudra.maharashtra.gov.in/Site/Home/I
• अजदाराचा फोटो ndex.aspx
• पॅन काड
 धानमं ी रोजगार िनिमती काय म (PMEGP)/
मु यमं ी रोजगार िनिमती काय म (CMEGP)
उ ोग िवभाग – GR1 GR2
oउि o क प िकंमत मयादा
• यवु क यवु त ना वयंपणू आठमािनभर बनिव यासाठी वयंरोजगार क प थापना • सेवा उ ोग, कृ षी परू क उ ोग/ यवसाय – . २० लाख
• उ पादन वग क प - . ५० लाख
oयोजनेचा लाभः
oआव यक कागदप ेः
• फोटो
• आधार काड
• उ प नाचा दाखलावयाचा दाखला
• वतः चे महारा ाचे अिधवास माणप
oपा ता
• शै िणक अहता माणप
• थायी उ प न नसलेले वय १८-४५ वष (SC, ST, िद यागं , मिहला, माजी सैिनक यानं ा ५ वष िशिथल)
• बक पास बुक कज करणासाठी आव यक कागदप े
• . १० लाख वरील क पास ७ वी उ ीण
• . २५ लाख वरील क पास १० वी उ ीण
• क प अहवालिद यांग अस यास िद यांगाचा दाखला
• भागीदारी, िव ीय सं थांनी मा यता िदलेले बचतगट • िविहत नमु यातील अज
• अ य वयंरोजगार योजनेचा लाभ घेतलेला नसावा
oअज कुठे करावा: मु यमं ी रोजगार िनिमती काय म वेबसाईटवर िकंवा िज हा
उ ोग क , खादी ामो ोग यां या पोटलवर
 धानमं ी रोजगार िनिमती काय म (PMEGP)/
मु यमं ी रोजगार िनिमती काय म (CMEGP)
oयोजनेचा लाभ: oआव यक कागदप े:
• सवसाधारण वगाकरीता सेवा उ ोगासाठी १५% अनदु ान • फोटो, आधार काड , उ प नाचा दाखला, वयाचा दाखला,
व उ पादन उ ोगासाठी २५% वतः चे महारा ाचे अिधवास माणप , शै िणक अहता
• अनसु िू चत जाती/ जमाती/ मिहला/ िद यागं / माजी सैिनक माणप , बक पास बक ु , कज करणासाठी आव यक
करीता सेवा उ ोगासाठी २५% व उ पादन उ ोगासाठी कागदप े, क प अहवाल , िद यागं अस यास िद यागं ाचा
३५% दाखला , िविहत नमु यातील अज.
o क प मयादा िकंमत: oअज कुठे करावा:
• ि या व िनिमती – ५० लाख • मु यमं ी राजगार िनिमती काय म वेबसाईटवर https://maha-
cmegp.gov.in/homepage
• सेवा/कृषी परू क उ ोग/ यवसाय – २० लाख • िज हा उ ोग क , खादी ामो ोग या या पोटलवर
ं
 धानमं ी उ ोजकता कौश य िवकास क
कौश य व उ ोजकता िवकास िवभाग - GR
oयोजनेचा लाभ: oअज कुठे करावे:
• या योजनेसाठी १५ ते ४५ या वयोगटातील कोण याही • https://kaushalya.mahaswayam.gov.in/
य स कोण याही े ाचे कौश य िमळिव यासाठी
िश ण
• मोद महाजन कौश य व उ ोज ा िवकास
oआव यक कागदप े:
• आधारकाड
• ऐि छक िश णा करीता लागणारी िकमान शै िणक अहता
धारण के ले अस या संबंधीचे सव माणप े.
घरेलू कामगारांसाठी क याण योजना
कामगार िवभाग - GR
oघरे लू कामगार क याण मंडळातफ: oपा ता व कागदप े:
• अं यिवधी सहा य: मतृ कामगारा या वारसास पये . • वय १८ ते ६०, .३०/- शु क, वयाचा दाखला, आधार
२०००/- काड
• सतु ी लाभ : दोन अप यापयत येक सतु ीकरीता . • अजदाराचा फोटो, बँक पासबक
ु ची त,
५०००/- • स या या मालकाचे माणप िकंवा वयं ित ाप
• स मानधन लाभ योजना: न दीत कामगारानं ा ५५ वष oअज कुठे करावा:
के यानंतर येक .१०,०००/- • िज हा घरे लू कामगार क याण मंडळ कायालयात
• https://mahakamgar.maharashtra.gov.in/index-
mr.htm
बांधकाम कामगार योजना
कामगार िवभाग - GR
oसामािजक सरु ा:
• िववाहा या खचाची ितपतू . ३०,०००/-
• म या ह भोजन- कामा या िठकाणी दपु ारी पौि क आहार
• धानमं ी मयोगी मानधन योजना
• यि म विवकास पु तक सचं ाचे वाटप
• अवजारे खरेदी क रता . ५,०००/- मदत
• सरु ा व अ याव यक सचं परु िवणे
oकागदप े:
• शपथप व हमीप (योजने िनहाय)
• िववाह न दणी माणप (िववाह खच ितपतू योजना)
oआरो यिवषयक:
• नैसिगक सतू ीसाठी . १५,०००/- व श ि या ारे
सतू ीसाठी . २०,०००/-
• गभं ीर आजारा या उपचाराथ .१,००,००० /-
• ७५% पे ा जा त अपगं व आ यास .२,००,०००/-
• यसनमु क ातील उपचाराक रता .६,०००/-
oकागदप े:
• सतू ीचे माणप ( सतू ी साहा य योजना)
• गंभीर आजार अस याचे माणप (उपचाराथ मदत क रता)
• ७५% अपंग व अस याचे माणप (आिथक मदत क रता)
• यसनमु क ातनू उपचार घेत अस याचे माणप
बांधकाम कामगार योजना
oशै िणक:
न दणीकृत बांधकाम कामगारां या पिह या दोन मल
ु ांसाठी
• इय ा १ ली ते ७ वी ितवष .२,५००
• ८ वी ते १० वी ितवष .५,०००
• इय ा १० वी व १२ वी म ये ५०% पे ा अिधक गणु ा
झा यास .१०,०००
• इय ा ११ वी व १२ वी या िश णासाठी ितवष .१०,०००
• पदवी अ यास म िश णासाठी ितवष .२०,०००
• MSCIT िश ण मोफत
• वै क य िश णाक रता ितवष .१,००,०००
• अिभयांि क िश णाक रता- .६०,०००
• शासनमा य पदिवके साठी ितवष .२०,०००
• पद यु र पदवीसाठी ितवष .२५,०००
oकागदप े:
• पा याचे शाळे चे ओळखप ,
• ७५% हजेरीचा शाळे चा दाखला
• िकमान ५०% गणु िमळा याची गणु पि का,
• दहावी व अकरावीची गणु पि का,
• मागील शै िणक इय ते उ ीण झा याचे माणप (वै क य,
अिभयािं क , पदवी व पद यु र अ यास मासाठी)
• MSCIT उ ीण झा याचे माणप
बांधकाम कामगार योजना
oआिथक • मृ यू झा यास या या प नीस अथवा पतीस ितवष
• कामगाराचा कामावर असताना मृ यू झा यास . २४,०००/- (५ वष मदत)
.५,००,०००/- • गभं ीर आजारा या उपचाराथ .१,००,०००/-
• नैसिगक मृ यू झा यास .२,००,००० /- oकागदप े:
• अटल बांधकाम कामगार आवास योजना- • मृ यू दाखला व ठे केदाराचे कामावर अस याचे
.२,००,०००/- अथसहा य माणप
• ५० ते ६० वष वयोगटात मृ यू - अं यिवधीसाठी . • धानम ी आवास योजनेत पा अस याचे माणप
ं
१०,०००/- मदत
बाध
ं काम कामगार योजना
oवरील सव योजनांक रता आव यक कागदप े : अज कुठे करावा
• अजदाराचा फोटो • महारा इमारत व इतर बांधकाम कामगार क याणकारी
मंडळ िज हा कायालयात
• आधार काड • https://mahabocw.in/mr / या अिधकृत
• रे शन काड वेबसाईटवर
• बँक पासबुक झेरॉ स
• बांधकाम कामगार न दणी माणप
 अटल बांधकाम कामगार आवास योजना
कामगार िवभाग - GR
oउ े य oआव यक कागदप े
• ामीण भागातील न दीत (सि य) बांधकाम कामगारांना ामीण भगत नवीन • स म ािधकायाने िदलेले ओळखप
घर बांध यासाठी
• आधारकाड
• असलेलय क या घरफचे प या घरात पांतर कर यासाठी
• ७/१२, मालम ा न दणी माणप
oलाभ • बँक पासबक
ू
• महारा इमारत व इतर बाधं काम कामगार क याणकारी मडं ळाकडून . १.५
लाख अनदु ान
oअज कोणाकडे करणे?
• िज हा कायकारी अिधकारी, महारा इमारत व इतर बांधकाम कामगार
oपा ता क याणकारी मडं ळ
• न दणीकृत (सि य) बांधकाम कामगार
• वत या अथवा पाती/प नी या नावावर रा यात अ य प के घर नसावे
८. प रवहन
महारा रा य माग प रवहन महामडं ळ
गहृ िवभाग

o ये नाग रक वास सवलत योजना - GR oमिहला स मान योजना - GR

• ७५ वषावरील ये नाग रकांना सव कार या बसम ये
मोफत वास
• ६५- ७५ वषापयत या ये नाग रकांना बसम ये ५०%
सवलत
• फोटो, ज मतारीख, रिहवास प ा असलेले ओळखप
असणे अिनवाय
• मिहलांना सव कार या बस वासातील ितक ट दारात
५०% सवलत
• महारा रा या या ह ीपयत
• शहरी वाहतुक स अनु ेय नाही
आनदं ाचा िशधा
अ न व नागरी परु वठा - GR
oयोजनेचा लाभः oलाभ
गौरी-गणपती व िदवाळीसाठी १०० पयात आनंदाचा िशधा • रवा, चणाडाळ, साखर ( येक एक िकलो), खा तेल (एक
oलाभाथ िलटर).
• अं योदय अ न योजना व ाधा य कुटुंब oकालावधी
िशधापि काधारकांना • १९ ते ३० स टबर दर यान रोजी गौरी-गणपती
• औरंगाबाद व अमरावती िवभागातील सव िज हे आिण वधा उ सवािनिम
अशा १४ शेतकरी आ मह या त िज ातील • १५ ऑ टोबर ते १२ नो हबर दर यान िदवाळीिनिम
दा र ् यरे षवे रील (एपीएल) व के शरी िशधापि काधारकानं ा. o व त ध य दकान येथे
ु
अ णासाहेब पाटील आिथक मागास िवकास महामंडळ
िनयोजन िवभाग
oवैयि क कज याज परतावा योजना o यवासाय उ ोग कजावर ५ वषापयत/ कज
• १५ लाखापयत औ ोिगक कज कालावधीपयत जा तीत जा त १२% याज परतावा
• ४.५ लाखापयत याज परतावा oआव यक कागदप े:
गट कज याज परतावा योजना • आधार काड, रिहवासी दाखला, उ प न दाखला/IT
• २ य – कमाल २५ लाख Return, जातीचा दाखला/TC, क प अहवाल
• ३ य – कमाल ३५ लाख oअज कुठे करावा
• ४ य – कमाल ४५ लाख • https://udyog.mahaswayam.gov.in/
• ५ िकंवा अिधक – ५० लाख
 महा मा फुले िवकास महामंडळ मागासवग य
सामािजक याय िवभाग
oमहारा रा यातील अनसु िू चत जाती व नवबौ समाजातील दबु ल घटकांना • ५% अजदार,
यवसायाक रता अ पदरात कज देऊन वयंरोजगारा या संधी उपल ध क न • ७५% बँक ,
देण.े • परतफे डीचा कालावधी - ५ वष.
oअनदु ान योजना:
oथे ट कज योजना
• . ५०,०००/- पयत क प गंतु वणक ू असणा या यावसायीकांना . • क प मयादा . १,००,०००/- पयत,
१०,०००/- पयत िकंवा ५०% अनदु ान महामंडळाकडून व ५०% र कम
• महामडं ळाचा सहभाग . ८५,०००/- (अनदु ान . १०,०००/-)
एवढे कज पाने बँकेकडून,
• अजदाराचा सहभाग: . ५,००० /-
oबीज भांडवल योजना:
• कजाची परतफे ड समान मािसक ह यानसु ार ३६ मिह यात
• याम ये . ५,००,०००/- पयत गंतु वणकू असणारे क प िवचारात घेतले
जातात. • कजावर याजदर ४%
• २०% महामंडळ ( याजदर ४%) oसक ं े त थळ:https://mpbcdc.maharashtra.gov.in/Home/Index
 लोकशाहीर अ णाभाऊ साठे िवकास महामंडळ
सामािजक याय िवभाग
oउ ेश कर यात येते. याम ये महामंडळाचा सहभाग हा २०% , अजदाराचा ५% असतो,
• मातंग समाज व यां या १२ पोटजाती यांचा सामािजक आिथक व शै िणक िवकास ७५% बँक कज.
हवा.
oथेट कज योजना
oिवशेष अथ सहा य योजना • दा र ् य रे षेखालील लाभाथ ना वयंरोजगार उपल ध हो याक रता . १,००,०००/-
• अनदु ान योजना: १ लाख पयत उ प न असणा या गरजंनू ा वयरं ोजगार व रोजगार कज िनधी. ४% याजदर, ३६ ह यामं ये परतफे ड
उपल ध हो याक रता ५० हजार पयत क प असणा याना कज
oशै िणक कज योजना:
• िश ण योजना (कौश य िवकास व उ ोजगता िश ण योजना): मातंग
• अिभयािं क , वै क य, मािहती तं ान आदी उ च व पाचे (देशात व परदेशात)
समाजा या यवु क/ यवु त ना वयंरोजगार िमळ यास मदत. िनधी: िवशेष सहा य
िश णाक रता अथ सहा य
योजने या एकूण िनधी पैक १० % िनधी यास असतो.
• देशात िश णाक रता . १०,००,०००/- पयत कज, परदेशात िश णाक रता .
oबीज भांडवल योजना २०,००,०००/- पयत कज, पु षांसाठी ४% याजदर , ि यांसाठी ३.५% याजदर
• या कुटुंबाच
ं े वािषक उ प न . १ लाखापयत आहे यानं ा . ५०,००१ ते .
७,००,०००/- पयत गंतु वणक ू असले या वैयि क रा ीयकृत बँकेकडून कज मंजरू oसंकेत थळ: https://slasdc.org/
 सतं रोिहदास चम ोग व चमकार िवकास महामंडळ
सामािजक याय िवभाग
oउ ेश: o िश ण योजना:
• रा यात चाम ोगाचा िवकास, अनसु िू चत जाती तील चाम ोगातील • चमकार समाजातील सिु शि त बेरोजगार यवु कांना यवसायासाठी
कारािगरांचा िवकास करणे, लागणारे तांि क कौश य ा कर यासाठी िश ण
• िवशेष सहा य एकूण िनधी मधील १०% िनधी या योजनेसाठी राखीव
oबीज भांडवल योजना:
• . ५०,००१/- ते . ५,००,०००/- पयत क प गंतु वणक
ू oगटई Stall योजना:
असणा यांना . ५,००,०००/- पयत कज परु वठा • चमकार समाजातील य र या या कडेला बसनू गटई काम करतो.
या यासाठी १००% अनदु ान आहे.
o५०% अनुदान योजना:
• सवलती या दराने अथ सहा य दे यात येत.े . १०,०००/- अनदु ान • सू म पात परु वठा योजना: चमकार समाजातील लाभा याना ५% दराने .
महामडं ळामाफत दे यात येत.े ४०,०००/- पयत कज व . १०,०००/- अनदु ान
सतं रोिहदास चम ोग व चमकार िवकास महामंडळ
oमिहला समृ ी योजना: oशै िणक कज योजना:
• चमकार समाजातील लाभा याना ५% दराने . ४०,०००/- • यावसियक व तांि क उ च िश णाक रता
पयत कज व . १०,०००/- अनदु ान ◦ देशात िश णाक रता . १०,००,०००/- पयत कज
oमिहला िकसान योजना : ◦ परदेशात िश णाक रता . २०,००,०००/- पयत कज
• या मिहलां या नावाने ७/१२ असेल िकंवा पती प नी या पु षांसाठी ४% याजदर
दोघां या नावाने ७/१२ असेल िकंवा िजथे फ पतीचे नाव ि यासं ाठी ३.५% याजदर
७/१२ यावर असे ितथे पतीचे ित ा प घेऊन मिहला
लाभाथ नं ा . ४०,०००/- पये कज व . १०,०००/- पये
अनदु ान हणनू िदले जाते.
 ी. संतोष राऊत
डॉ. वीण वराडे ी. अनरु ाग चौधरी