ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Ελένη Χατζή», «ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ANIMUS»
«Σχολή Κοινωνικών Επιστημών»

«Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων»
Διπλωματική Εργασία
«ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ : ΤΟ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ANIMUS»
ΕΛΕΝΗ ΧΑΤΖΗ
ΑΜ:111040
Επιβλέπουσα καθηγήτρια Α: «Ειρήνη Δασκαλοπούλου»
Επιβλέπων καθηγητής Β : «Παναγιώτης Ευαγγελόπουλος»
Πάτρα, «Οκτώβριος» «2020»
1
Η παρούσα εργασία αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της φοιτήτριας «Ελένης Χατζή» που την εκπόνησε. Στο πλαίσιο
της πολιτικής ανοικτής πρόσβασης ο συγγραφέας/δημιουργός εκχωρεί στο ΕΑΠ, μη αποκλειστική άδεια χρήσης του
δικαιώματος αναπαραγωγής, προσαρμογής, δημόσιου δανεισμού, παρουσίασης στο κοινό και ψηφιακής διάχυσής
τους διεθνώς, σε ηλεκτρονική μορφή και σε οποιοδήποτε μέσο, για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς, άνευ
ανταλλάγματος και για όλο το χρόνο διάρκειας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ανοικτή πρόσβαση στο
πλήρες κείμενο για μελέτη και ανάγνωση δεν σημαίνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο παραχώρηση δικαιωμάτων διανοητικής
ιδιοκτησίας του συγγραφέα/δημιουργού ούτε επιτρέπει την αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση,
πώληση, εμπορική χρήση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (downloading), «ανάρτηση»
(uploading), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά της εργασίας, χωρίς τη ρητή
προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του συγγραφέα/δημιουργού. Ο συγγραφέας/δημιουργός διατηρεί το σύνολο των
ηθικών και περιουσιακών του δικαιωμάτων.
2
Ευχαριστίες
Για την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών σπουδών μου θα ήθελα να ευχαριστήσω τους καθηγητές
μου σε όλες τις θεματικές ενότητες για τις γνώσεις που αποκόμισα κατά τη διάρκεια της φοίτησής
μου και ιδιαίτερα την επιβλέπουσα καθηγήτρια μου κυρία Δασκαλοπούλου Ειρήνη για την
καθοδήγηση και την στήριξή της κατά τη συγγραφή της διπλωματικής μου εργασίας.
Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά μου και ιδιαίτερα την αδερφή μου Αγγελική,
καθώς και τα άτομα του στενού μου φιλικού περιβάλλοντος για την υπομονή τους και την ηθική
στήριξη τους στην επιθυμία μου για προσωπική εξέλιξη.
3
Περίληψη
Στην παρούσα έρευνα μελετάται η συνεισφορά των επιχειρήσεων, μέσω της Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης, στον τομέα του Πολιτισμού. Ο σκοπός της έρευνας είναι διπλός. Από τη
μία εξετάζεται η έννοια και η αναγκαιότητα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης για τις
επιχειρήσεις και τον Πολιτισμό στη σύγχρονη κοινωνία, και από την άλλη ο συνολικός
αντίκτυπος, μέσω της υλοποίησης συγκεκριμένων Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων μίας εμπορικής
επιχείρησης, τόσο στο εσωτερικό της, όσο και σε σχέση με το εξυπηρετούμενο κοινό της
(διάδραση), τους τοπικούς φορείς και το γενικότερο εξωτερικό περιβάλλον της. Προσπαθεί να
δώσει απάντηση στο γιατί και πώς εμπορικές επιχειρήσεις συμπεριλαμβάνουν πολιτιστικές
δράσεις στα επιχειρηματικά τους πλάνα δίνοντας προστιθέμενη αξία στις παροχές υπηρεσιών τους
και δημιουργώντας σταθερές σχέσεις συνεργασίας με τους stakeholders.
Σαν μελέτη περίπτωσης εξετάζεται το Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας Animus ως

προς τις Εκπαιδευτικές και Πολιτιστικές δράσεις που υλοποιεί στα πλαίσια της Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης εκπληρώνοντας από τη μία τον κοινωνικό του ρόλο και εξασφαλίζοντας
παράλληλα τη βιωσιμότητά του. Εξετάζεται ο αντίκτυπος των πρακτικών του στους stakeholders
του Ομίλου και η επιρροή των επενδύσεων και της ανταγωνιστικότητάς του. Η έρευνα
ολοκληρώνεται με την παράθεση συγκεκριμένων προτάσεων για τη βελτίωση της πολιτικής της
Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του και της Πολιτιστικής Χορηγίας του.
Λέξεις – Κλειδιά: Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, Εμπλεκόμενα μέλη – Stakeholders, CSR Hellas,
Animus, Πολιτιστικές Δράσεις.
4
Abstract
This study focuses on the contribution of business to the Culture Sector, through Corporate Social
Responsibility Activities. The scope of this study is two sided. On the one hand, it examines the
meaning, the importance and the need of Corporate Social Responsibly, in relation to the Culture,
for the corporate organisations in the modern society (i.e. social-economic crisis). On the other
hand, it investigates the overall impact of the Corporate Social Responsibility practices of a
corporate Organization, through the implementation of Cultural Activities, for the organisation
itself and the stakeholders inside and outside the company (i.e. the staff, the suppliers, the local
community, and authorities, the government etc.) This work attempts to answer why and how
corporate organisations include cultural projects in their business plans, giving added value to their
services and creating stable working relationships with the stakeholders.
Particularly, this study examines the case of Animus Rehabilitation and Recovery Centre,
investigating its Educational and Cultural projects in the framework of Corporate Social
Responsibility, fulfilling its social role whilst ensuring its sustainability. Furthermore, the study
analyses the effect of Animus’s practices on the internal and external stakeholders, the influence
on its investments and its competitiveness. The final chapter of this work presents specific
proposals for Animus to improve and further develop its Corporate Social Responsibility and its
Cultural Sponsorship policies and practices.
Keywords: Corporate Social Responsibility, Stakeholders, CSR Hellas, Animus, Cultural

Activities.
5
Περιεχόμενα
Περίληψη 4
Abstract 5
Περιεχόμενα 6
Συντομογραφίες & Ακρωνύμια 10
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΥΘΥΝΗΣ» 16
1.1 Ορισμός Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 16
1.2 Γενικές Αρχές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 17
1.3 Ομοιότητες & Διαφορές ορισμών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 18
1.4 Επίπεδα κατανόησης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 19
1.5 Κατηγορίες Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 20
1.6 Βασικοί Συντελεστές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης - Ενδιαφερόμενα μέλη

(Stakeholders) 21
1.7 Εξέλιξη και δυσκολίες ανάπτυξης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 26
1.8 Θεσμοί και Όργανα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σε Διεθνές Επίπεδο 27
1.9 Θεσμικό πλαίσιο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα 29
1.10 Διεθνή Πρότυπα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 32
1.11 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Ηθική 38
1.12 Στάδια εφαρμογής της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης από τις Επιχειρήσεις 41
6
1.13 Καλές Πρακτικές - Πρωτοβουλίες ΕΚΕ 42
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 46
2.1 Βασικές Έννοιες 46
2.2 Έννοια και Ιστορική αναδρομή Χορηγίας 46
2.3 Μορφές Χορηγίας 48
2.4 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Πολιτιστική Χορηγία 49
2.5 Παραδείγματα εφαρμογής ΕΚΕ – Κίνητρα και Επικοινωνία 53
2.6 Σύνδεση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με Δράσεις Επιχειρήσεων για την ανάπτυξη του
Πολιτισμού 56
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 59
3.1 Μεθοδολογία και είδη κοινωνικής έρευνας 59
3.2 Έρευνα Πεδίου και ο Σκοπός της 61
3.3 Θεωρητικό υπόβαθρο 62
3.4 Ερευνητικά ερωτήματα 63
3.5 Διαδικασία παραγωγής ερευνητικού υλικού 64
3.6 Δείγμα της Έρευνας 67
3.7 Ανάλυση δεδομένων και Συμπεράσματα 70
3.8 Αρχές και Ζητήματα Δεοντολογίας 72
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ANIMUS 73
4.1 Το παράδειγμα του Animus 73
4.2 Παρουσίαση Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 74
7
4.2.1. Δράσεις Επιστημονικές και Δια Βίου Μάθησης: 74
4.2.2. Πολιτιστικές Δράσεις: 77
4.2.3. Ψυχαγωγικές και Άλλες Δράσεις: 81
4.3 Πρότυπα Πιστοποίησης Βραβεία και Διακρίσεις 82
4.4 Η οπτική του Animus 83
4.4.1. Όραμα - Φιλοσοφία 83
4.4.2. Στόχοι Animus 84
4.4.3. Τα κίνητρα των Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Animus 85
4.4.4. Εφαρμογή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο εσωτερικό περιβάλλον 86
4.4.5. Εφαρμογή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο εξωτερικό περιβάλλον 87
4.4.6. Αξιολόγηση δράσεων και του Θέατρου Animus 88
4.5 Η οπτική των Stakeholders 89
4.5.1 Η οπτική του Δήμου Λαρισαίων 89
4.5.2 Η οπτική του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας 92
4.5.3. Η οπτική της Καλλιτεχνικής ομάδας Δρυάδες εν Πλω 96
4.6 Ανάλυση S.W.O.T. Animus 98
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 102
5.1. Γενικά συμπεράσματα για το ρόλο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 102
5.2. Συμπεράσματα για την κοινωνική συνεισφορά του Animus στον Πολιτισμό μέσω των
δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 104
5.3. Προτάσεις και βελτιωτικά μέτρα 108
8
5.4 Επίλογος 110
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 111
9
Συντομογραφίες & Ακρωνύμια
ΑμεΑ Άτομα με Αναπηρία
BITC Business in the Community
CDP Carbon Disclosure Project
COP Communication On Progress
CR Index Corporate Responsibility Index
CSR Europe Corporate Social Responsibility Europe
CSR Hellas Corporate Social Responsibility Hellas
DJSI Dow Jones Sustainability Index
EE Ευρωπαϊκή Ένωση
EIPJ Entertainment Industry for Peace and Justice
EIRIS Ethical Investment Research Services
ΕΚΕ Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη
ESG Environmental, Social and Governance
FTSE Financial Times Stock Exchange
GHG Greenhouse Gas Protocol
GRI Global Reporting Initiative
ISO International Organization for Standardization
ΚΑΑ Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπεία
ΜΚΟ Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός
10
KLD Kinder, Lydenberg Domini Research and Analytics
KPMG Klynveld Peat Marwick Goerdeler
MSCI Morgan Stanley Capital International
ΟΗΕ Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών
OHSAS Occupational Health and Safety Assessment Series
P.E.S.T. Political. Economic. Social. Technological
SAI Social Accountability International
S.W.O.T. Strengths, Weaknesses, Opportunities. Threats.
TEMOS Trust effective medicine optimized services
WBCSD World Business Council for Sustainable Development
WME World’s Most Ethical
11
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στη σύγχρονη κοινωνία της κοινωνικο – οικονομικής κρίσης, της ραγδαίας ανάπτυξης της
τεχνολογίας και του άκρατου ανταγωνισμού, ο επιχειρηματικός κόσμος αγωνίζεται να
εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά του και να αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα. Στόχος της έρευνας
είναι η ανάδειξη της αναγκαιότητάς υιοθέτησης πρακτικών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης από
πλευράς των εμπορικών επιχειρήσεων, μέσω συγκεκριμένων κοινωνικών δράσεων, οι οποίες
ενισχύουν τον κοινωνικό τους ρόλο, δημιουργούν σταθερές σχέσεις συνεργασίας και
εμπιστοσύνης με όλα τα εμπλεκόμενα μέλη τους, και αυξάνουν τις επενδύσεις και τον
ανταγωνισμό τους.
Στο πρώτο μέρος γίνεται μία θεωρητική ανασκόπηση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
ξεκινώντας από τις διαφορετικές έννοιες που έχουν αποδοθεί σε αυτή διαχρονικά και συγκριτικά,
τις Βασικές Αρχές της, τις κατηγορίες των βασικών εμπλεκόμενων μελών (stakeholders) που
συναντώνται σε μία επιχείρηση, τα διαφορετικά επίπεδα κατανόησης και εφαρμογής της από τις
επιχειρήσεις, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, το θεσμικό πλαίσιό
της στην Ελλάδα και διεθνώς, τα διεθνή Πρότυπα και τους δείκτες μέτρησης και αξιολόγησής της,
και τέλος τη σύνδεση αυτής με την Ηθική. Στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι η θεωρητική
προσέγγιση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, ο διαχωρισμός των κατηγοριών και των τομέων
δράσης μίας κοινωνικά υπεύθυνης επιχείρησης ο ρόλος των stakeholders στις επιχειρήσεις και η
στάση των επιχειρήσεων προς αυτούς.
Στο δεύτερο μέρος γίνεται σύνδεση της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας με τον τομέα του
Πολιτισμού. Συγκεκριμένα αναλύεται η έννοια και οι μορφές της Χορηγίας και εξετάζεται η
σχέση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με την Πολιτιστική Χορηγία. Στόχος αυτού του
κεφαλαίου είναι ο διαχωρισμός των μορφών Χορηγίας (Χορηγία, Δωρεά, Ευεργεσία,
Φιλανθρωπία), η ανάδειξη του ρόλου της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σαν εργαλείο
Μάρκετινγκ στις Πολιτιστικές Χορηγίες και η ανάλυση των διαφορετικών κινήτρων των
12
επιχειρήσεων υιοθέτησης κοινωνικών πρακτικών, ένταξης αυτών στα στρατηγικά τους πλάνα και
υλοποίησης Πολιτιστικών Δράσεων.
Στο τρίτο μέρος παρουσιάζεται αναλυτικά η μεθοδολογία της έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε
με βιβλιογραφική έρευνα πρωτογενών και δευτερογενών πηγών και με ποιοτική έρευνα μέσω
χρήσης γραπτών και διαδικτυακών συνεντεύξεων από πρόσωπα κλειδιά του οργανισμού και
σημαντικών stakeholders (elites interviews).
Στο τέταρτο μέρος εξετάζεται η περίπτωση του Κέντρου Αποκατάστασης και Αποθεραπείας του
Ομίλου ANIMUS, το οποίο δραστηριοποιείται έντονα σε Πολιτιστικές Δράσεις στο πλαίσιο της
Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Συγκεκριμένα αναλύονται όλες οι κοινωνικές και εκπαιδευτικές
δράσεις που υλοποιεί ο Όμιλος τα τελευταία χρόνια, οι οποίες διαφοροποιούνται από τον Τομέα
της Υγείας που είναι η κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα του Ομίλου. Στόχος αυτού του
κεφαλαίου είναι η σύνδεση του θεωρητικού πλαισίου της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με τις
πρακτικές του Ομίλου και η συνεισφορά αυτών στον τομέα του Πολιτισμού, καθώς και ο
αντίκτυπος στην τοπική κοινωνία, το προσωπικό, τους συνεργάτες και όλα τα εμπλεκόμενα μέλη.
Το τελευταίο μέρος αποτελεί μία συμπερασματική ενότητα και συνδέει τα αποτελέσματα με το

γενικότερο πλαίσιο της θεωρίας και πράξης της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και των Χορηγιών
και των Στρατηγικών Μάρκετινγκ.
Σχετικά με τη σημασία, τον ρόλο και τα οφέλη της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στη σύγχρονη
κοινωνία έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μελέτες στο παρελθόν τόσο στην Ελληνική όσο και
στην Διεθνή Βιβλιογραφία (Καλαμάκη, 2016, Βασιλείου, 2011, Sgouraki, 2012, Charokopaki,
2012, Ιακωβίδης, 2017 & Παναγιωτοπούλου, 2012). Οι περισσότερες από αυτές εστιάζουν κυρίως
στην υιοθέτηση πρακτικών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης από τις επιχειρήσεις σαν εργαλείο του
Marketing (Iordanidou, 2012, Χρυσομπόλη, 2018 & Στιβαχτής, 2015) και στον τρόπο που
συνεισφέρουν αυτές οι πρακτικές στη βελτίωση της εικόνας και του ανταγωνιστικού
πλεονεκτήματος μιας επιχείρησης (Κοκοτσάκος, 2016). Ανάλογες μελέτες έχουν
πραγματοποιηθεί για τις εταιρικές πολιτιστικές χορηγίες - δωρεές και την συνεισφορά τους στην
13
τοπική ανάπτυξη (Σαββίδου 2015, Αθανάσογλου 2015, Δημολά 2016, Χουλιάρα 2016, Δανιηλίδη
2014, Βαρτάλης 2014). Οι υπάρχουσες μελέτες για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη σε σχέση με
τον Πολιτισμό και τις Τέχνες αφορούν στην πλειοψηφία τους τραπεζικούς οργανισμούς όπως η
Εθνική Τράπεζα (Καρτσάνα 2019, Αρδίτσογλου 2017 & Καλομοίρης, 2019 , η Alpha Bank
(Κουιμτζίδου 2019), η Eurobank, η Τράπεζα Πειραιώς (Παπανικολάου 2017 & Ράπτη 2013), η
DeutscheBank και η Τράπεζα Κύπρου είτε σαν μεμονωμένες μελέτες είτε συγκριτικές
(Χρονόπουλος 2015) είτε σαν κλάδος (Τσακαλέρη 2015, Κατσέλη 2015, Ψαθά 2013 & Γκριτζάνη
2012).
Άλλα ζητήματα ερευνών, σχετικών με την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, υπήρξαν η Εταιρική
Διακυβέρνηση (Παναγιωτοπούλου 2012 & Γκριτζάνη 2012), το ζήτημα της Ηθικής
(Αντωνακάκης 2007 & Ρηγοπούλου 2019) και η σύνδεση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με το
Ανθρώπινο Δυναμικό (Πάτσο 2017). Τέλος έχουν μελετηθεί μεγάλοι οργανισμοί και επιχειρήσεις
για τις πρακτικές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και τη συνεισφορά τους στον Πολιτισμό.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ΣΤΑΣΥ Α.Ε. (Τράκος 2019), η ΟΠΑΠ Α.Ε.
(Γιαννοπούλου 2014 & Αναστασίου 2011), η Act4Greece.gr (Καρτσάνα 2019), οι Ελληνικές
Τηλεπικοινωνίες (Kontos 2019), η Athenian Brewery S.A (Pergalioti 2013)., η ΟΤΕ-COSMOTE
(Κοριανίτη 2015), η Nike (Charokopaki 2012) κα.
Η παρούσα μελέτη θα συμβάλλει στην κάλυψη των κενών των προηγούμενων ερευνών σχετικά
με τη σημασία της έννοιας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και τα σημαντικά οφέλη που
προκύπτουν για τις επιχειρήσεις σε όλο το φάσμα των λειτουργιών τους μέσω της υιοθέτησης
πρακτικών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Παράλληλα εκτός από τα οφέλη για τις ίδιες τις
επιχειρήσεις θα αναδείξει και τα οφέλη που προκύπτουν για όλα τα εμπλεκόμενα μέλη.
Επιπλέον θα συμβάλλει στη γνώση μέσω της έρευνας των κινήτρων και των μεθόδων σύνδεσης
της επιχειρηματικότητας και της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με τον τομέα του πολιτισμού, ο
οποίος δεν συγκαταλέγεται στις προτεραιότητες των επιχειρήσεων και εμφανίζει μικρή απήχηση
14
στις προτιμήσεις τους και στις πρακτικές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με εξαίρεση τον
Τραπεζικό Κλάδο.
Ο όμιλος Animus έχει μελετηθεί στο παρελθόν σχετικά με την ποιότητα των παρεχόμενων
υπηρεσιών του (Κοκότη, 2012), την χρηματοοικονομική του κατάσταση (Ζιώγκος, 2018,) αλλά
και σαν παράδειγμα ιατρικού τουρισμού (Δαλαβίκα, 2017, Άσλη-Αναστασιάδου Λίζα, 2018).
Σχετικά με τις κοινωνικές επενδύσεις του Animus στον πολιτισμό, τις οποίες εντάσσει ο ίδιος στο
πλαίσιο της υπευθυνότητας και της προσφοράς του προς τους stakeholders δεν έχουν
πραγματοποιηθεί αντίστοιχες έρευνες. Με την παρούσα έρευνα θα αναδειχθούν τα κίνητρα και ο
τρόπος που εφαρμόζεται η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, και ο τρόπος αποδοχής και αξιολόγησης
των δράσεων από φορείς και πρόσωπα της περιοχής δράσης της επιχείρησης. Τέλος το Animus
θα αποτελέσει παράδειγμα καλής πρακτικής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης για άλλες
επιχειρήσεις, φορείς και μελλοντικές έρευνες.
15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ

ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ»
1.1 Ορισμός Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Η έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) είναι μία έννοια δυναμική που εξελίσσεται
συνεχώς. Βιβλιογραφικά έχει διατυπωθεί μία πληθώρα ορισμών για την Εταιρική Κοινωνική
Ευθύνη (ΕΚΕ) που οφείλεται στις διαφορετικές κουλτούρες και ιστορικές διαδρομές και στον
διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης σε κάθε γεωγραφική περιοχή (CSR Hellas, 2020).
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ανανεωμένη στρατηγική της για την ΕΚΕ (2011)
ορίζεται ως εξής: ‘η ευθύνη των επιχειρήσεων που έχουν στην κοινωνία’. Η πρώτη ανακοίνωση
της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2001 όριζε την ΕΚΕ πιο αναλυτικά ως: ‘την έννοια
σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες ενσωματώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικές και
περιβαντολλογικές ανησυχίες στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους με τα
άλλα ενδιαφερόμενα μέλη’. Οι αλλαγές στις οικονομικό – κοινωνικές συνθήκες τα τελευταία
χρόνια έχουν διαφοροποιήσει τα θέματα και τις αντιλήψεις τόσο των επιχειρήσεων όσο και της
κοινωνίας (CSR Hellas, 2020)
Το 1998 η ΕΚΕ ορίστηκε από το Διεθνές Επιχειρηματικό Συμβούλιο για τη Βιώσιμη ανάπτυξη
(WBSCD) ως: ‘η διαρκής δέσμευση μιας επιχείρησης να συμπεριφέρεται ηθικά και να συμβάλλει
στην οικονομική ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα θα βελτιώνει την ποιότητα ζωής των εργαζομένων και
των οικογενειών τους, καθώς και της τοπικής κοινότητας και της κοινωνίας γενικότερα’.
Η ΕΚΕ για την Παγκόσμια Τράπεζα περιγράφει τις υποχρεώσεις τις επιχείρησης για τις οποίες θα
είναι υπόλογη, σε όλους τους συμμέτοχους της σε όλο το φάσμα των λειτουργιών και των
δραστηριοτήτων της. Οι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις εξετάζουν, όταν λαμβάνουν
αποφάσεις, το πλήρες εύρος της επίδρασής τους στην τοπική κοινωνία, την ευρύτερη κοινωνία
16
και το περιβάλλον , εξισορροπώντας, ταυτόχρονα, τις ανάγκες των συμμέτοχων με την ανάγκη
πραγματοποίησης κέρδους» (Παπαδόπουλος & Κλειδόπουλος, 2009).
«Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη» για τους Γκαντζιά και Κορρέ (2011) είναι ‘η ενιαία επιχειρηματική
πολιτική κοινωνικής υποχρέωσης, κοινωνικής ευθύνης και κοινωνικής ευαισθησίας που στηρίζεται
σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και επενδυτικές ευκαιρίες που:
✓ παρακινούν, ενθαρρύνουν και υποχρεώνουν τις επιχειρήσεις/εταιρείες να συµµετέχουν σε

προγράμματα χορηγίας µε την προϋπόθεση ότι θα δηµιουργήσουν δυναµικές σχέσεις τόσο µεταξύ
της κοινωνικής υποχρέωσης, της κοινωνικής συµµετοχικής ελευθερίας και των αρχών του γενικού
(δηµόσιου) συµφέροντος για τις χορηγίες και
✓ έχουν ως αποτέλεσµα να αποκοµίζουν, οι επιχειρήσεις/εταιρείες, ουσιαστικά σκοπούν στην ανάπτυξη

του κοινωνικού, πολιτισµικού, οικονοµικού και πολιτικού γίγνεσθαι της κοινωνίας των
πληροφοριών και της γνώσης’ (Γκαντζιάς & Κορρές, 2011).
1.2 Γενικές Αρχές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Η έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης έχει τις ρίζες της σε δύο βασικές Γενικές Αρχές,
μέσω των οποίων αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε και διατυπώθηκαν από τον Carnegie Andrew :
1) Την Αρχή της Αγαθοεργίας (Charity Principle), η οποία αναφέρεται στη στήριξη των αδύναμων
και ευπαθών ομάδων όπως ανέργων, Ατόμων Με Αναπηρία (ΑμεΑ), άρρωστων και ηλικιωμένων
από τους πιο ¨δυνατούς¨, όπως ινστιτούτα, φορείς, οργανισμούς εκκλησίες, οργανώσεις.
2) Την Αρχή της Διαχείρισης (Stewardship Principle), η οποία αναφέρεται στην αναγκαιότητα των
επιχειρήσεων και των εχόντων εξουσία και πλούτο να λειτουργούν σαν θεματοφύλακες της
περιουσίας τους και να τη διαθέτουν για όποιο σκοπό η κοινωνία θεωρεί νόμιμο. Αυτό βασίζεται
στη λογική ότι μια επιχείρηση οφείλει να πολλαπλασιάζει τον πλούτο της κοινωνίας επενδύοντας
σε αυτή, καθώς αυτό θα λειτουργήσει ανταποδοτικά με ταυτόχρονο πολλαπλασιασμό των κερδών
της (Freeman & Liedtka, 1991).
17
1.3 Ομοιότητες & Διαφορές ορισμών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Η ΕΚΕ διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες με βάση τον ορισμό της: την σκεπτικιστική, στην οποία
ανήκουν οι επιφυλακτικοί και οι έχοντες κριτική στάση προς την ΕΚΕ, την ουτοπική, στην οποία
την εκλαμβάνουν ως την ηθική υποχρέωση των επιχειρήσεων προς τους stakeholders και την
ρεαλιστική, στην οποία αντιλαμβάνονται την ΕΚΕ σαν τον συνολικό αντίκτυπο της λειτουργίας
μιας επιχείρησης προς τους stakeholders.
Οι διαφορές στους ορισμούς της ΕΚΕ οφείλονται στο διαφορετικό γεωγραφικό και πολιτιστικό
περιβάλλον δράσης των επιχειρήσεων, καθώς και στους διαφορετικούς ρυθμούς ανάπτυξης των
κρατών και των επιχειρήσεων. Επίσης η ΕΚΕ ορίζεται και εφαρμόζεται διαφορετικά σε κάθε
χώρα. Στην Ολλανδία για παράδειγμα εφαρμόζεται απλά ως τήρηση των όρων της Σύμβασης του
ΟΗΕ και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας για τα Ανθρώπινα και τα Εργασιακά Δικαιώματα
αντίστοιχα (Holme & Watts, 2003). Στη Βραζιλία αναφέρει ο Ασπρίδης (2015), ΕΚΕ είναι η
ανάπτυξη ενός πλαισίου λειτουργίας ηθικών επιχειρήσεων που σέβονται το περιβάλλον και το
ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο υποστηρίζουν και εκπαιδεύουν. Στις Η.Π.Α. η ΕΚΕ είναι η
ανάληψη ευθυνών για κάθε δράση σε ατομικό επίπεδο, καθώς και ο αντίκτυπος αυτών στο
κοινωνικό σύνολο. Αφορά κυρίως τους διοικούντες και του εργαζομένους, οι οποίοι πρέπει να
διαμορφώσουν τους ρόλους του με τέτοιο τρόπο ώστε να αντιληφθούν τις ευθύνες τους
(Παλιολόγος, 2013, Holme et all, 2003). Στην Κίνα η ΕΚΕ αφορά μεν την προσφορά των
επιχειρήσεων στην κοινωνία, την ορθολογική διαχείριση και το περιβάλλον, αλλά υστερεί
σημαντικά σε συστήματα αξιολόγησης, τα οποία βρίσκονται σε εμβρυακό στάδιο (Dongmin,
2012), σημείο στο οποίο υστερεί και η Ινδία, συνδυαστικά με την ανεπάρκεια νομικού ελέγχου.
Η οικονομία της τελευταίας στηρίζεται σε οικογενειακές επιχειρήσεις κυρίως και ρόλος της ΕΚΕ
ταυτίζεται με την κοινωνική ευημερία και την εκπαίδευση (Kansal, Joshi & Batra, 2014).
Το ενδιαφέρον με την ΕΚΕ είναι ότι περιλαμβάνει διάφορα ζητήματα και προοπτικές με
διαφορετική βαρύτητα από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα ένας διακρατικός οργανισμός
ενδέχεται να εστιάζει σε διαφορετικά ζητήματα στις διαφορετικές χώρες δράσης του. Έτσι ένα
18
ζήτημα που σε μία χώρα είναι ιδιαίτερα σημαντικό μπορεί να είναι ασήμαντο ή μικρής σημασίας
για μία άλλη. Οι αναπτυσσόμενες χώρες για παράδειγμα εστιάζουν σε ζητήματα όπως η
αντιμετώπιση της φτώχειας, του AIDS, αδυναμία αποπληρωμής χρεών, διαφθορά, ανθρώπινα
δικαιώματα, έλλειψη νερού και ηλεκτρικού, ενώ ζητήματα περιβαλλοντικά όπως εκπομπή CO2,
υπερθέρμανση του πλανήτη, ξέπλυμα χρήματος, τρομοκρατία, φιλανθρωπίες ιδιωτών και
επιχειρήσεων συναντώνται κυρίως στις πιο αναπτυγμένες χώρες. Κάποιες χώρες όπως η Ινδία, ο
Μαυρίκιος και η Ινδονησία πραγματοποιούν αναφορές για την ΕΚΕ υποχρεωτικά (Aluchna &
Idowu, 2017).
Παρά τις διαφορές διακρίνουμε τρία κοινά γνωρίσματα στο σύνολο των ορισμών, όπως τη
συνάφεια της έννοιας της ΕΚΕ με την βιώσιμη ανάπτυξη, την αναγκαιότητα της ένταξης της ΕΚΕ
στον στρατηγικό σχεδιασμό μιας επιχείρησης και τον εθελοντικό της χαρακτήρα (Αρναούτογλου
2015 & Ηρακλέους 2004). Επίσης ο Γκαντζιάς (2010) προσθέτει στα κοινά χαρακτηριστικά και
τον συσχετισμό της ΕΚΕ με σημαντικά κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά ζητήματα, τη
συμμετοχή και τη σημασία των stakeholders, την αποδέσμευση των ίδιων των επιχειρήσεων και
τη διάρκεια και συνέχεια στην πρακτική εφαρμογή της ΕΚΕ, συνδυαστικά φυσικά με τη σημασία
ενός καλά σχεδιασμένου στρατηγικού πλάνου και τη σύνδεση με τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
1.4 Επίπεδα κατανόησης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Μία δυσκολία που προκύπτει σχετικά με την ΕΚΕ και την κατανόησή της εκ μέρους των
επιχειρήσεων είναι η διαφορετική αντίληψη της κάθε επιχείρησης για αυτή. Η CSR Hellas στη
σελίδα της διακρίνει τρία επίπεδα κατανόησης: Στο Αρχικό Επίπεδο, οι επιχειρήσεις ταυτίζουν
την ΕΚΕ απλά με την παροχή εργασίας στο προσωπικό τους, με παράλληλη τήρηση και σεβασμό
στην ισχύουσα νομοθεσία κάθε χώρας. Στο Λίγο Υψηλότερο Επίπεδο οι επιχειρήσεις ταυτίζουν
την ΕΚΕ με δύο έννοιες αυτήν της φιλανθρωπίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Τέλος
στο Ανώτερο Επίπεδο οι επιχειρήσεις ταυτίζουν την ΕΚΕ με την ενεργό συμμετοχή τους σε
κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, τα οποία εντάσσουν στα διαχειριστικά και στρατηγικά
19
τους πλάνα, καθώς και με την προώθηση ουσιαστικής συνεργασίας με τα εμπλεκόμενα μέλη (CSR
Hellas, 2020).
Η Θεοχάρη, (2015) αναφέρει ότι μόνο η μειοψηφία των επιχειρήσεων, οι οποίες θεωρητικά
αποδέχονται τις Αρχές της ΕΚΕ, την εφαρμόζουν ουσιαστικά εντάσσοντάς την στα στρατηγικά
τους πλάνα και δεν περιορίζονται στην απλή τήρηση της νομοθεσίας και στη σχεδίαση
προγραμμάτων που δεν υλοποιούν τελικά. Αντιθέτως τείνουν να την εξισώνουν με την αγαθοεργία
και με την λογική της ‘μη πρόκλησης ζημιών’ και επιβλαβών προϊόντων/υπηρεσιών για το
περιβάλλον.
1.5 Κατηγορίες Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Οι Lantos (2001) & Ασπρίδης (2015), διακρίνουν τρεις κατηγορίες δράσεων ΕΚΕ. Στην πρώτη
κατηγορία ανήκει η ηθική ΕΚΕ, η οποία θεωρείται υποχρεωτική και αφορά τις υποχρεώσεις μιας
επιχείρησης, καθώς και την αποφυγή δράσεων με αρνητικές συνέπειες για την κοινωνία. Η
αλτρουιστική ΕΚΕ, εκτός από τις αρνητικές συνέπειες για την κοινωνία στοχεύει, μέσω των
επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και με κάθε κόστος, στη συνεισφορά της σε πιο σύνθετα
κοινωνικά προβλήματα, όπως η ανεργία και η φτώχεια, η αύξηση μορφωτικού επιπέδου, η
εγκληματικότητα κα. Ο Lantos, (2001) δεν τη θεωρεί κατάλληλη, καθώς μπορεί να λειτουργήσει
εις βάρος των εμπλεκόμενων και καταλήγει ότι η πιο κατάλληλη είναι η στρατηγική ΕΚΕ, η
οποία αποτελεί ένα σύνολο στρατηγικών επιχειρηματικών στόχων προσανατολισμένων στο
κοινωνικό όφελος, το οποίο βασίζεται κυρίως στην «καλή δουλειά», μέσω της οποίας επωφελείται
τόσο η επιχείρηση όσο και οι εμπλεκόμενοι. Με τη σειρά του ο Ansogu (2007) πιστεύει ότι η
στρατηγική ΕΚΕ θα έπρεπε να περικλείει όλες τις δράσεις και δεν θα έπρεπε να αποτελεί
ξεχωριστή κατηγορία. Ως παράδειγμα αναφέρει εταιρίες που επενδύουν σε συγκεκριμένες δράσεις
ΕΚΕ, όπως μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, οι οποίες είναι συχνά θετικά αποδεκτές από
το κοινωνικό σύνολο. Αναμενόμενο και θεμιτό αποτέλεσμα αυτών των συγκεκριμένων δράσεων
20
είναι συχνά η ενίσχυση της φήμης και του ονόματος της εταιρίας που ανήκουν στα στρατηγικά
πλάνα των επιχειρήσεων.
1.6 Βασικοί Συντελεστές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης - Ενδιαφερόμενα

μέλη (Stakeholders)
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, αναφέρει ο Ασπρίδης, (2015) αρχικά αφορούσε μόνο μεγάλες
πολυεθνικές, αλλά σταδιακά υιοθετήθηκε από τις περισσότερες επιχειρήσεις. Η Βαξεβανίδου
(2011) ορίζει ως ‘εταιρικό πολίτη το κοινωνικό σύνολο που σύμφωνα με τις βασικές αρχές της ΕΚΕ
ταυτίζεται με τα ενδιαφερόμενα μέλη’. Η CSR Hellas στην ιστοσελίδα της αναφέρει αναλυτικά τις
βασικές κατηγορίες των stakeholders:
Οι ίδιες οι επιχειρήσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους, οι οποίες χρησιμοποιώντας κατάλληλα

στρατηγικά πλάνα λειτουργούν υπεύθυνα και αποτελεσματικά στοχεύοντας σε δράσεις κοινού
συμφέροντος και εστιάζουν στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, τη συνεργασία και το διάλογο με τους
stakeholders.
Οι καταναλωτές - πελάτες στη σύγχρονη κοινωνία έχοντας αποκτήσει αυξημένη κοινωνική και
οικολογική συνείδηση επιζητούν όλο και πιο έντονα κοινωνικά και περιβαλλοντικά
διαπιστευτήρια από τις επιχειρήσεις για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που καταναλώνουν. Στο
πλαίσιο λοιπόν της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης δημιουργούνται
υποχρεώσεις εκ μέρους των κοινωνικά υπεύθυνων επιχειρήσεων προς τους πελάτες τους που τους
εξασφαλίζουν και τη βιωσιμότητά τους. Τέτοιες υποχρεώσεις είναι η αντικειμενική ενημέρωση
των πελατών για την παραγωγή, η διάθεση και προώθηση του προϊόντος/υπηρεσίας με μεθόδους
δεοντολογικές και φιλικές προς το περιβάλλον, η δίκαιη τιμολόγηση σε όλα τα στάδια της
διαδικασίας, η παροχή άριστων υπηρεσιών βασισμένων στα διεθνή και Ευρωπαϊκά πρότυπα με
δυνατότητα στήριξης μετά την κατανάλωση ή τη χρήση, καθώς και η βελτίωση των
προϊόντων/υπηρεσιών έπειτα από ανατροφοδότηση και διάλογο με τους πελάτες. Είναι γεγονός
21
ότι για τις συγκεκριμένες καταναλωτικές επιλογές των πελατών παίζουν σημαντικό ρόλο οι
ετικέτες, το μάρκετινγκ και οι διαδικασίες παραγωγής. Σύμφωνα με την αναφορά της Aflac
(2018) το 77% των καταναλωτών φαίνεται πιο πρόθυμο να καταναλώσει τα προϊόντα και τις
υπηρεσίες μιας εταιρίας που εμφανίζει υπεύθυνο προφίλ σε ζητήματα οικονομικά, κοινωνικά και
περιβαλλοντικά.
Για τους προμηθευτές, οι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις οφείλουν να αποτελούν παράδειγμα

με τις πρακτικές τους και να τους ενθαρρύνουν προς την κατεύθυνση της κοινωνικής και
περιβαλλοντικής ευθύνης του επιχειρείν. Επίσης σημαντικό ρόλο στην επιλογή συνεργατών -
προμηθευτών παίζει η τήρηση κοινών αποδεκτών προτύπων σε πεδία όπως η περιβαλλοντική
προστασία, η υγεία, τα ανθρώπινα και τα εργασιακά δικαιώματα κα. Η ανταλλαγή τεχνογνωσίας
μεταξύ τους οδηγεί στην ανάπτυξη της ΕΚΕ σε τοπικό επίπεδο.
Ο Ασπρίδης, (2015) αναφέρεται στο προσωπικό των επιχειρήσεων σαν το πιο σημαντικό κομμάτι
του ενεργητικού τους και την ‘φωνή’ τους σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Οι εργαζόμενοι, οι οποίοι
έχουν δικαίωμα να εργάζονται σε ένα κατάλληλο εργασιακό περιβάλλον δημιουργικό και
ανταποδοτικό. Οι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις οφείλουν να δημιουργήσουν με τις πολιτικές
τους τις προϋποθέσεις για ένα τέτοιο περιβάλλον με ενέργειες όπως η συνεχής εκπαίδευση και
ανάπτυξη δεξιοτήτων του προσωπικού, οι αμερόληπτες, με σεβασμό στη διαφορετικότητα και
χωρίς διακρίσεις διαδικασίες πρόσληψης του προσωπικού, οι κατάλληλες συνθήκες υγείας και
ασφάλειας, η συνεργασία και ο διάλογος μεταξύ διοίκησης και προσωπικού σε όλες τις βαθμίδες,
η επιλογή ευέλικτων μορφών εργασίας. Σημαντική εδώ αναφέρει ο Κάππος, (χχ) είναι η
συνεισφορά των κοινωνικά υπεύθυνων επιχειρήσεων στην υιοθέτηση μέτρων για προσλήψεις και
ευκαιρίες στην εργασία συγκεκριμένων ευπαθών ομάδων όπως Ατόμων Με Αναπηρία (ΑμεΑ),
πρώην χρηστών ναρκωτικών και φυλακισμένων, θυμάτων trafficking κα. Δυστυχώς κάποιες
ομάδες αντιμετωπίζουν ακόμη και σήμερα κοινωνικό ρατσισμό και άνισες ευκαιρίες στην αγορά
εργασίας.
22
Το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης αναφέρει ο Ασπρίδης, (2015) έφερε σημαντικές αλλαγές

στο εργατικό δίκαιο, στη διαμόρφωση νέων συνθηκών εργασίας και διαχείρισης ανθρώπινου
δυναμικού βασισμένο στη συνεχή εκπαίδευση και την αύξηση της αποδοτικότητας και της
αποτελεσματικότητας. Κλειδί σε αυτά αναφέρουν οι Moon και Bonny, (2010) παίζει η δημιουργία
σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ επιχείρησης και προσωπικού.
Σύμφωνα με τον Νικολάου, (2009) στα πλαίσια των στόχων της κοινωνικής ευημερίας και του
σεβασμού των δικαιωμάτων του εργατικού δυναμικού κάθε επιχείρηση πρέπει να αντιληφθεί ότι
για την εξασφάλιση της επιτυχίας των δράσεων και των προγραμμάτων της πρέπει πρώτα να
εξασφαλίσει την ικανοποίηση του προσωπικού της μέσω του περιβάλλοντος εργασίας που
προσφέρει. Καθώς οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που παίζουν τον κύριο ρόλο στην υλοποίηση των
σχεδιαζόμενων πλάνων της επιχείρησης πρέπει να απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες δίκαιη
αποζημίωση, σεβασμό της πολιτισμικής τους κουλτούρας, κατάλληλη εκπαίδευση και συνεχή
επιμόρφωση κα.
O Simon, (1945) αναφέρει μια σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ του εργασιακού περιβάλλοντος και
του προσωπικού. Το προσωπικό συμμετέχοντας συνειδητά στη λειτουργία της επιχείρησης
διαμορφώνει και ευθυγραμμίζει τον τρόπο σκέψης του και επηρεάζεται από τη συγκεκριμένη
επιχειρησιακή κουλτούρα.
Ο Kotler et all, (2009) αναφερόμενος στη σχέση εργαζομένων και εθελοντικών προγραμμάτων
υποστηρίζει ότι αυτά λειτουργούν σαν κίνητρο για το προσωπικό να προσφέρει στην τοπική
κοινωνία. Στο τελικό αποτέλεσμα προκύπτει ικανοποιημένο και ευαισθητοποιημένο προσωπικό
από τη μια και βελτίωση του εταιρικού προφίλ της επιχείρησης από την άλλη.
Οι Τοπικές Κοινωνίες, δραστηριοποιούνται στο ίδιο περιβάλλον με τις επιχειρήσεις, με τις ίδιες
αρχές, αξίες και παραδόσεις και αντιμετωπίζουν τα ίδια ζητήματα. Οι κοινωνικά υπεύθυνες
επιχειρήσεις οφείλουν να ενισχύσουν τις τοπικές κοινωνίες οικονομικά μέσω δημιουργίας θέσεων
εργασίας και επιλογής συνεργατών - προμηθευτών μέσα από την τοπική αγορά και μέσω
εφαρμογής προγραμμάτων και δραστηριοτήτων (εθελοντικών ή μη) με στόχο τη βελτίωση της
23
ποιότητας της ζωής σε τομείς που αφορούν κυρίως τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την υγεία κλπ.
Επίσης οι επιχειρήσεις οφείλουν να στηρίξουν τον ρόλο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων
(ΜΚΟ), οι οποίες λειτουργούν ως εκπρόσωποι των τοπικών κοινωνιών και αναλαμβάνουν
πρωτοβουλίες και δράσεις σχετικές με τους προαναφερθέντες τομείς. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να
δημιουργούν συμπράξεις μαζί τους, οι οποίες στηρίζονται στη διαφάνεια, στον διάλογο και στην
εμπιστοσύνη και έχουν ως στόχο τη μεγιστοποίηση του συνολικού κοινού κοινωνικού οφέλους.
Εξ’ ορισμού, οι ΜΚΟ έχουν διαφορετικούς αντικειμενικούς σκοπούς, φιλοσοφία και τρόπους
λειτουργίας σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις (Wymer & Samu, 2003). Σύμφωνα με τους
Lazarevski, Irvine & Dolnicar (2008), υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν ότι αν οι ΜΚΟ χάσουν
τη διακριτότητα τους σε σχέση με τις επιχειρήσεις, η μοναδική τους φύση θα εκτεθεί και η
αποστολή τους θα απειληθεί (Hall, 1990, Schlesinger, Mitchell & Gray, 2004). Κάτι τέτοιο θα
ήταν ενδεχομένως εφικτό μέσω της διάχυσης επιχειρηματικού τύπου αξιών, μεθόδων και δομών,
που ενσωματώνονται όταν γίνονται αποδεκτές χορηγίες και δωρεές, υιοθετείται η επαγγελματική
εργασία και εφαρμόζονται καινοτόμες πρακτικές (Lazarevski et al., 2008).
Οι μέτοχοι και οι επενδυτές, απέναντι στους οποίους οι επιχειρήσεις οφείλουν να υιοθετήσουν

υπεύθυνη συμπεριφορά και διαχείριση, η οποία θα διασφαλίσει τη μεγιστοποίηση της
αποδοτικότητας των κεφαλαίων και των επενδύσεών τους. Σύμφωνα με την αναφορά της Aflac
(2018) το 73% των επενδυτών φαίνεται πιο πρόθυμο να επενδύσει στα προϊόντα και τις υπηρεσίες
μιας εταιρίας που εμφανίζει υπεύθυνο προφίλ σε ζητήματα οικονομικά, κοινωνικά και
περιβαλλοντικά.
Όλοι οι άνθρωποι, οι οποίοι από όποια γεωγραφική περιοχή και αν προέρχονται έχουν σαν κοινή
απαίτηση από τις επιχειρήσεις την τήρηση των Ευρωπαϊκών Αρχών και Αξιών.
Τα παιδιά και οι μελλοντικές γενιές, οι οποίες δικαιούνται να κληρονομήσουν ένα βιώσιμο

περιβάλλον.
Ο Freeman (2005), ορίζει ως stakeholders όλα τα μέλη που εξαρτώνται από έναν οργανισμό για
την εκπλήρωση των ατομικών τους στόχων, με παράλληλη εξάρτηση του ίδιου του οργανισμού
24
από αυτούς. Ο βαθμός εξάρτησης μεταξύ ενός οργανισμού και ενός συγκεκριμένου stakeholder
εντοπίζεται στο βαθμό ενσωμάτωσης των ενδιαφερόντων και των προσδοκιών του stakeholder
στις βασικές λειτουργίες του οργανισμού (Hutjens, Dentchev & Haezendonck, 2015).
Συγκεκριμένα για το προσωπικό οι Johnson, Scholes & Whittington (2014), αναφέρουν ως

παράδειγμα σχέσης-εξάρτησης μεταξύ επιχείρησης και των εργαζομένων τις εργασιακές
συνθήκες, τους κανονισμούς ενός οργανισμού καθώς και την ασφάλεια των εργαζομένων (άμεση
επίπτωση), και την ασφάλεια και το ύψος του μισθού των εργαζομένων ενός οργανισμού
συγκριτικά με το μέσο όρο (έμμεση επίπτωση). Οι ίδιοι αναφέρουν τα εξής σχετικά με την σχέση
των stakeholders και των επιχειρήσεων:
Στους εξαρτώμενους εξωτερικούς stakeholders ανήκουν:
✓ Stakeholders που ανήκουν στο ευρύτερο περιβάλλον της αγοράς και συνδέονται είτε οικονομικά
με τον οργανισμό (προμηθευτές, ανταγωνιστές, μέτοχοι, διανομείς, δανειστές κλπ), είτε
συμβουλευτικά (σύμβουλοι, δικηγόροι, λογιστές κλπ). Και οι δύο κατηγορίες έχουν οικονομική
σχέση με τον οργανισμό και επηρεάζουν οικονομικά αξίες και διαδικασίες σαν μέλη ενός δικτύου.
✓ Stakeholders από κοινωνικό/πολιτικό περιβάλλον, όπως διαμορφωτές πολιτικής, κυβερνητικά

πρακτορεία, ρυθμιστές κανονισμών κλπ, οι οποίοι επηρεάζουν τη νομιμότητα των στρατηγικών.
✓ Stakeholders από τεχνολογικό περιβάλλον όπως ανταγωνιστικοί οργανισμοί τεχνογνωσίας και

εξοπλισμού, οι οποίοι επηρεάζουν την μετάδοση της νέας τεχνολογίας, καθώς και την υιοθέτηση
νέων πρακτικών.
Οι εσωτερικά εξαρτώμενοι stakeholders δε φαίνεται να ασκούν ιδιαίτερη επιρροή στην ηγεσία του
μάνατζμεντ εκτός από ελάχιστες ιδιαίτερες κατηγορίες.
Τέλος οι μη εξαρτώμενοι stakeholders μπορούν να επηρεάσουν έναν οργανισμό αλλά δεν

εξαρτώνται οι ίδιοι από αυτόν. Περιλαμβάνουν κυρίως κυβερνητικά όργανα σε τοπικό, εθνικό και
διεθνές επίπεδο, τεχνολογικούς οργανισμούς και διαμορφωτές κοινής γνώμης.
25
1.7 Εξέλιξη και δυσκολίες ανάπτυξης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Το κενό που επέφεραν οι σύγχρονες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές έρχεται να καλύψει η

δημιουργία και εξελικτική πορεία της ΕΚΕ, ως μια νέα μορφή ευεργετισμού, η οποία εκτελείται
από επιχειρήσεις και όχι άτομα, δεν προϋποθέτει περιουσιακά στοιχεία και πρωτοβουλίες ατόμων
και αποκτά συγκεκριμένες προδιαγραφές, δείκτες μετρήσεων και μεθόδους αξιολόγησης. Κύριες
αιτίες που οδήγησαν στην εφαρμογή της ΕΚΕ είναι οι εξής:
✓ Το φαινόμενο της Παγκοσμιοποίησης, το οποίο οδήγησε στην αλληλεξάρτηση των οικονομιών,

την απελευθέρωση του εμπορίου και της αγοράς χρήματος. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να μη
δρουν αυτόνομα αλλά να υπακούουν σε συγκεκριμένους κανόνες και ελέγχους διεθνών
Οργανισμών και παγκοσμίων διασκέψεων για το περιβάλλον. (Βαξεβανίδου, 2011).
✓ Η ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη δηλαδή η ικανοποίηση των αναγκών της παρούσας γενιάς χωρίς
υπονόμευση των επόμενων, η οποία κινείται σε τρεις άξονες οικονομική ανάπτυξη, οικολογική
ισορροπία και κοινωνική πρόοδο. Με πυλώνες λοιπόν την οικονομία, το περιβάλλον και την
κοινωνία οι επιχειρήσεις μέσω της ΕΚΕ συμβάλλουν στην άνοδο του βιοτικού και μορφωτικού
επιπέδου, στην κάλυψη ελλείψεων χρηματοδότησης του κράτους, στην ενεργό συμμετοχή των
stakeholders, αλλά και στην δημιουργία και διατήρηση της εταιρικής τους εικόνας (Λούβη – Κίζη,
2015).
Επίσης ο Mullerat R. (2010) προσθέτει την αυξημένη πρόσβαση σε εκπαίδευση και τεχνολογία,
την απόκτησης εξουσίας και μεγάλης επιρροής των επιχειρήσεων αλλά και την δυσπιστία των
πολιτών σε αυτές και τέλος τη μεταφορά δύναμης και ελέγχου από το Κράτος σε άλλους φορείς
και οργανισμούς.
Στην περίπτωση της Ελλάδας και σε περίοδο γενικότερης οικονομικής κρίσης η ανάπτυξη της
ΕΚΕ έρχεται αντιμέτωπη με διάφορους ανασταλτικούς παράγοντες ιδεολογικής, γραφειοκρατικής
και οικονομικής φύσεως. Βασικός ανασταλτικός παράγοντας ανάπτυξης της ΕΚΕ στην Ελλάδα
είναι η απουσία συγκεκριμένης στρατηγικής σε εθνικό επίπεδο, καθώς και ενός συγκεκριμένου
τμήματος της Κεντρικής εξουσίας, τα οποία θα παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές και
26
μηχανισμούς στήριξης των επιχειρήσεων που προτίθενται να ασχοληθούν με δράσεις ΕΚΕ. Τις
αδυναμίες αυτές έρχεται να ενισχύσει και η έλλειψη οικονομικών πόρων για τη χρηματοδότηση
κατάλληλων πολιτικών ανάπτυξης ΕΚΕ. Τέλος περιοριστικό παράγοντα αποτελεί και η ελλιπής
πληροφόρηση και συμφιλίωση των πολιτών σχετικά με την έννοια της ΕΚΕ με αποτέλεσμα να
επικρατεί μία λανθασμένη γενική άποψη ότι οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν την ΕΚΕ ως ένα τρόπο
απόκρυψης ή κάλυψης συγκεκριμένων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (Ασπρίδης, 2015 &
Εθνικό Σχέδιο ΕΚΕ, 2014).
1.8 Θεσμοί και Όργανα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σε Διεθνές

Επίπεδο
Το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ για την ΕΚΕ (Global Compact) αποτελεί ιδέα του Γενικού
Γραμματέα του ΟΗΕ Kofi Annan και περιλαμβάνει ένα σύνολο δέκα (10) αποδεκτών Αρχών, που
καλείται να υιοθετήσει και να εφαρμόσει το σύνολο των επιχειρήσεων παγκοσμίως. Πρόκειται για
μία διεθνή εθελοντική πρωτοβουλία, η εφαρμογή της οποίας ξεκίνησε τον Ιούλιο 2000, με σκοπό
τη δημιουργία δικτύων συνεργασιών μεταξύ των επιχειρήσεων και των stakeholders (Κράτος –
Προσωπικό – Συνδικαλιστικά Όργανα – Ακαδημαϊκοί – Κοινωνία). Τα δίκτυα αυτά συμβάλλουν
μέσω της συνεργασίας και του διαλόγου στη δημιουργία βάσεων καλών πρακτικών εμπειριών και
μάθησης, με τελικό σκοπό την Αειφόρο Ανάπτυξη και την Εταιρική Υπευθυνότητα, όπως αυτές
αναφέρονται στους αναπτυξιακούς στόχους του ΟΗΕ. Οι 10 Αρχές βασίζονται στην Οικουμενική
Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στη Διακήρυξη του Διεθνούς Οργανισμού
Εργασίας, για τις Βασικές Αρχές και τα Δικαιώματα στην Εργασία, στη Διακήρυξη του Ρίου για
το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Διαφθορά
(Global Compact, 2020).
Η διαδικασία συμμετοχής στο Σύμφωνο προϋποθέσει την αποστολή εγγράφου υποστήριξης των
Αρχών του Συμφώνου από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο μιας επιχείρησης (υπογεγραμμένο και από
το Δ.Σ.) στη Γ.Σ. του ΟΗΕ. Έπειτα οι επιχειρήσεις οφείλουν να εντάσσουν τις Αρχές του
27
Συμφώνου στα στρατηγικά τους πλάνα και να τις εφαρμόζουν σε όλες τις λειτουργίες τους σε
τακτική βάση και όχι περιστασιακά. Παραδείγματα τέτοιων δράσεων είναι τα καινοτόμα
περιβάλλοντα επιχειρηματικής δράσης, ο καθορισμός σαφών και μετρήσιμων στόχων και η
διαφάνεια στα συστήματα έκδοσης απολογισμών και αναφορών βασισμένα στις προδιαγραφές
του Συμφώνου (CSR Hellas & Global Compact, 2020) Οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις στο
Σύμφωνο οφείλουν να παρουσιάζουν αναφορές σχετικά με την εξέλιξη τους αναφορικά με τις
δέκα Αρχές, και να προχωρούν την δημιουργία συμπράξεων προς επίτευξη των αναπτυξιακών
στόχων του ΟΗΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το COP (Communication on Progress), μία
ενημερωτική αναφορά προόδου που συντάσσουν οι επιχειρήσεις και απευθύνεται στους
stakeholders. Άλλα εργαλεία επικοινωνίας είναι τα Δελτία Τύπου, Δημόσιες ομιλίες και ετήσιος
απολογισμός (CSR Hellas, 2020). Το Σύμφωνο δεν επιφέρει νομικές κυρώσεις στις επιχειρήσεις,
ούτε επιβάλλει ένα συγκεκριμένο τρόπο διοίκησης και συμπεριφοράς. Αντίθετα βασίζεται στην
προσωπική δέσμευση της Ανώτερης Διοίκησης στις Αρχές του και στην εμπλοκή ενός
συγκεκριμένου μέλους αυτής σε αυτό(United Nations Global Compact, 2020)
Τα πλεονεκτήματα της έκδοσης κοινωνικού απολογισμού αφορούν αρχικά τη μέτρηση και τη
σύγκριση παρελθόντων και μελλοντικών απολογισμών (Ferrel et all, 2014). Χρησιμοποιώντας την
έκδοση απολογισμού σαν διαχειριστικό εργαλείο οι επιχειρήσεις, δίνουν πληροφορίες και
ανοίγουν διαύλους επικοινωνίας με τους stakeholders για τις επιδόσεις και την εξέλιξή τους. Μέσα
από τον ανοιχτό διάλογο και τις ανατροφοδοτήσεις των μελών, η επιχείρηση εντοπίζει ευκαιρίες
και κάνει διορθωτικές ενέργειες. Τέλος μειώνει το αίσθημα αβεβαιότητας και αστάθειας των
μετοχών και του κόστους του κεφαλαίου (Leisinger, 2007 & Τα Νέα, 12/12/2005).
Η Πράσινη Βίβλος παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2001 στο πλαίσιο μιας
έναρξης διαλόγου για την ‘Προώθηση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για την ΕΚΕ’. Έπειτα από
διάλογο μεταξύ των Ευρωπαϊκών Οργάνων και άλλων αρμόδιων Οργανισμών ακολούθησε
ανακοίνωση της ΕΕ με τίτλο: ‘ΕΚΕ: Μια συνεισφορά των επιχειρήσεων στη βιώσιμη ανάπτυξη’,
τονίζοντας τον εθελοντικό χαρακτήρα της ΕΚΕ, τις μη νομικές κυρώσεις των επιχειρήσεων, τη
28
σύνδεση με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενσωμάτωση των επιχειρήσεων στις στρατηγικές του
(Ασπρίδης 2015).
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (CSR Europe) αριθμεί 39 χώρες
μέλη και πάνω από 10.000 ενεργά συμμετέχουσες επιχειρήσεις. Στόχος του είναι να αποκτήσει η
ΕΚΕ κυρίαρχη θέση στις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Σημαντικές δράσεις της είναι οι
εκδόσεις βέλτιστων πρακτικών και οδηγών, προγράμματα εκμίσθωσης μεθόδων προτύπων
συγκριτικής προτυποποίησης και δίαυλους επικοινωνίας με την ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα παρέχει
στις επιχειρήσεις-μέλη έναν οδηγό για την υποβολή της δήλωσης της εταιρικής τους ευθύνης. Ο
οδηγός περιλαμβάνει πληροφορίες και στοιχεία για την ίδια την επιχείρηση, τους μετόχους,
χρηματοοικονομικά κα, για τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, ζητήματα υγείας και
ασφάλειας, εκπαίδευσης, περιβαλλοντικά και ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Βαξεβανίδου, (2011)
κα CSR Europe, 2020)
Το European Business Ethics Network (2000) λειτουργεί ως εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής

αντίληψης για την επιχειρηματική ηθική.
Τέλος ένας σημαντικός θεσμός είναι η διοργάνωση των Ευρωπαϊκών Βραβείων ΕΚΕ. Σκοπός
των βραβείων είναι η ανάδειξη και προβολή σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, των καλύτερων
καινοτόμων επιχειρηματικών προγραμμάτων ΕΚΕ που σε συνεργασία με τουλάχιστον ένα μη
επιχειρηματικό φορέα συνέβαλαν στη δημιουργία θετικών και βιώσιμων αποτελεσμάτων, τόσο
προς την κοινωνία, όσο και προς την επιχείρηση, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο την ευκαιρία για
ανταλλαγή και υιοθέτηση καλών πρακτικών (CSR NEWS, 2020)
1.9 Θεσμικό πλαίσιο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα
Για τη σωστή εφαρμογή της ΕΚΕ είναι αναγκαία εκτός από την εθελοντική συμμετοχή των
επιχειρήσεων και την τήρηση συγκεκριμενών κανόνων και η χάραξη μιας ολοκληρωμένης εθνικής
στρατηγικής από το Κράτος (Ασπρίδης, 2015).
29
Στην Ελλάδα το πρώτο θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία των επιχειρήσεων εμφανίζεται με τον
Ν.2190/1920 περί ‘Ανωνύμων Εταιρειών’ και αφορά την οργάνωση των βασικών αρχών
λειτουργίας τους (ΦΕΚ 216Α /19-9-1920).
Το 1999 εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Εταιρική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα η
Λευκή Βίβλος: ‘Αρχές Εταιρικής Διακυβέρνησης: Συστάσεις για την ενίσχυση της
αποτελεσματικότητας και του ανταγωνιστικού μετασχηματισμού της’, προσαρμοσμένη στις
απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας.
Ο πρώτος Νόμος που αναφέρεται στην ΕΚΕ είναι ο Ν. 3016/2002: ‘Για την Εταιρική
Διακυβέρνηση, θέματα μισθολογίου και άλλες διατάξεις’. Ακολούθησαν αναθεωρήσεις και νέες
διατάξεις με τους Ν. 3604/2007 και Ν. 3091/2002. Τέλος ψηφίζεται ο Ν. 3808/2009 περί
‘Έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης κοινωνικής αλληλεγγύης, έκτακτης εισφοράς κοινωνικής ευθύνης
των μεγάλων επιχειρήσεων και της μεγάλης ακίνητης περιουσίας και άλλες διατάξεις’ , που
διασφαλίζει την φορολογική ισότητα (Ασπρίδης, 2015).
To 1996 ιδρύεται από 13 επιχειρήσεις ‘Το Ελληνικό Δίκτυο Επιχειρήσεων για την Κοινωνική
Συνοχή’, ο εθνικός εταίρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου ΕΚΕ – CSR Europe, ο οποίος το 2001
μετονομάσθηκε σε ‘Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ’ – ‘CRS Hellas’ και το 2003 λειτούργησε με
τη νομική μορφή Μη Κερδοσκοπικού Σωματείου. H CRS Hellas σήμερα αποτελείται από (114)
κύρια μέλη, (13) απλά μέλη και (4) συνδεδεμένα μέλη. Στόχοι του Δικτύου είναι η στήριξη και η
προώθηση συνεργασιών μεταξύ των επιχειρήσεων για την αύξηση της αποδοτικότητάς τους και
την ανάπτυξη της επιχειρηματικής τους δράσης και του ανθρώπινου δυναμικού τους, εντάσσοντας
την ΕΚΕ στις επιχειρηματικές τους στρατηγικές και τα πλάνα τους. Το Δίκτυο για την EKE
επικεντρώνεται σε ενημερωτικές δράσεις, στην προώθηση δικτύων συνεργασίας μεταξύ των
επιχειρήσεων και στη συνεισφορά τους σε τοπικό, εθνικό και διεθνές περιβάλλον. Στις
επιχειρήσεις με αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα δημοσιοποίησης των απόψεών τους και των
δράσεων τους για την ΕΚΕ, επικοινωνίας με το κοινωνικό σύνολο και συμμετοχή σε εκδηλώσεις,
διαγωνισμούς και δημόσιες διαβουλεύσεις.
30
Το 2006 παρουσιάζονται οι 50+ Πρακτικές ΕΚΕ με διαχωρισμό σε τέσσερεις κατηγορίες:

Εργασία, Περιβάλλον, Αγορά και Κοινωνία (ΣΕΣMA, 2020),
Σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ, (2007a και 2007b) καλές πρακτικές ΕΚΕ
θεωρούνται οι δωρεές-χορηγίες, οργάνωση εθελοντικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών
δραστηριοτήτων με συμμετοχή του προσωπικού, καθώς και προγράμματα ενημέρωσης και
ευαισθητοποίησης του προσωπικού και των πολιτών σε ανάλογα ζητήματα. Συγκεκριμένα για
τον πολιτισμό αναφέρει την ενημέρωση κατοίκων απομακρυσμένων περιοχών σε διάφορα
ζητήματα και την υλοποίηση εκπαιδευτικών - ενημερωτικών προγραμμάτων και δραστηριοτήτων
για ΑμεΑ.
Στην Πράσινη Βίβλο (2001), αναφέρεται η σημαντικότητα της εκπαίδευσης στη διαχείριση του
ανθρώπινου δυναμικού, καθώς αυτές οι δράσεις συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός
περιβάλλοντος φιλικού, στη διά βίου εκπαίδευση και στην απόκτηση επιπλέον γνώσεων και
δεξιοτήτων καλύπτοντας τις ανάγκες τις επιχείρησης σε εξειδικευμένο προσωπικό. Σημαντικό
ρόλο παίζει και η σύμπραξη και συνεργασία με τοπικούς φορείς που εξειδικεύονται σε
προγράμματα εκπαιδευτικά και κατάρτισης (Ασπρίδης, 2015).
Καλές πρακτικές εστιασμένες στους στόχους της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Απασχόλησης είναι
αυτές που αφορούν την μείωση της ανεργίας, της αύξησης του ποσοστού απασχόλησης και της
εξάλειψης του κοινωνικού αποκλεισμού (Ασπρίδης, 2015).
Ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός Business in the Community (BITC) στηρίζει τα τελευταία

30 χρόνια τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να εφαρμόσουν καλές πρακτικές και λειτουργίες της
ΕΚΕ. Στη λογική αυτή χρησιμοποιείται και ο εθνικός Δείκτης Κοινωνικής Ευθύνης - CR Index,
ο οποίος καταγράφει τις επιδόσεις και τις αξιολογήσεις επιχειρήσεων συγκριτικά στους τομείς της
εργασίας, περιβάλλοντος, κοινωνίας και αγοράς. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται από
ανεξάρτητους ελεγκτές, βασίζεται στα διεθνή πρότυπα και μετρά τον αντίκτυπο στα εμπλεκόμενα
μέλη (BITC, 2020 & Ασπρίδης, 2015).
31
Στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Κοινωνικής Ευθύνης αναφέρονται τα αποτελέσματα από τα

βραβεία και τις διακρίσεις ΕΚΕ των ελληνικών επιχειρήσεων σε πέντε κατηγορίες (Diamond,
Platinum, Gold, Silver, Bronze), καθώς επίσης και των Best Progress GOLD Award & Best New
Entry (CRI, 2020).
1.10 Διεθνή Πρότυπα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται διαφορετικά πρότυπα διασφάλισης για τις τρεις

διαστάσεις της ΕΚΕ την κοινωνική, την περιβαλλοντική και την οικονομική.
Στον τομέα της οικονομίας της ΕΚΕ βασικές προϋποθέσεις είναι η διαφάνεια και η κοινωνική
υπευθυνότητα, ενώ αντίστοιχα στον κοινωνικό τομέα η ύπαρξη εσωτερικού κανόνα λειτουργίας,
ο σεβασμός στα δικαιώματα των εργαζομένων, η ίση μεταχείριση φύλων, αμοιβές, οι ευκαιρίες
στη διά βίου εκπαίδευση κα, ο σαφής προσδιορισμός κοινωνικού σκοπού και η εφαρμογή
εθελοντισμού, η συνεργασία με ΑμεΑ κα, και τέλος στον περιβαλλοντικό τομέα οι διεργασίες
μείωσης εκπομπής ρύπων, τα φιλικά προς το περιβάλλον προγράμματα και τα σχέδια ελέγχου στο
περιβάλλον EMAS. (Βαξεβανίδου 2011).
O Schermerhorn (2011), αναφέρεται στον τρόπο αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της ΕΚΕ,
η οποία πραγματοποιείται μέσω μετρήσεων της οικονομικής και νομικής ευθύνης της επιχείρησης,
του βαθμού συνεισφοράς στην κοινωνία και της καταλληλόλητας των αρχών και των πρακτικών
που εφαρμόζεται.
Για την αξιολόγηση των επιχειρήσεων ως προς τη συνέπεια στους παραπάνω τρεις τομείς έχουν
θεσμοθετηθεί από το Κράτος συγκεκριμένα πρότυπα και δείκτες μετρήσεων. Οι Halkos &
Skouloudis (2016), παρουσιάζουν αναλυτικά τα Πρότυπα συστήματα διαχείρισης
(Management system standards) και τους δείκτες:
Account Ability 1000 AA100: Πρόκειται για ένα σύνολο οδηγιών και προτύπων βασισμένων σε
καλές πρακτικές που θέτουν τις βάσεις και εξασφαλίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στηρίζεται στο
32
δικαίωμα των stakeholders να συμμετέχουν ενεργά και δίκαια στις διαδικασίες της
επιχειρηματικής δραστηριότητας και στην υποχρέωση των επιχειρήσεων να εξασφαλίζουν αυτές
τις προϋποθέσεις με σκοπό την παραγωγή υπεύθυνων δράσεων και πρακτικών (AccountAbility,
2020).
Πρότυπα ISO : Πρόκειται για πρότυπα συστήματα διαχείρισης που αναπτύχθηκαν από τον
Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (ISO). Για την περιβαλλοντική διαχείριση έχει εκδοθεί το ISO
14001, το οποίο χαράσσει ένα πλαίσιο που μπορεί να ακολουθήσει ένας οργανισμός για τη
δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης (Halkos &
Skouloudis, 2016). Για την ΕΚΕ έχει εκδοθεί το αντίστοιχο ISO 26000, με κατευθυντήριες οδηγίες
για τον ρόλο της ΕΚΕ και των stakeholders, τη βελτιστοποίηση της αξιοπιστίας των απολογισμών
και την αναφορά των αντίστοιχων αποτελεσμάτων. Χαρακτηριστικά τους είναι η απλότητα στη
γλώσσα των συστημάτων, ώστε να γίνεται εύκολα αντιληπτή από το σύνολο των μη ειδικών και
η μη πιστοποίηση του προτύπου, καθώς πρόκειται για απλή καθοδήγηση των εταίρων (ISO, 2020).
OHSAS 18001: Πρόκειται για ένα πρότυπο σύστημα υγείας και ασφάλειας που αναπτύχθηκε από
την Ομάδα Έργων Συμβουλευτικών Υπηρεσιών Υγείας και Ασφάλειας (OHSAS) με σκοπό να
βοηθήσει τους οργανισμούς να ελέγχουν τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια στην
εργασία (Halkos & Skouloudis, 2016).
Πρότυπο SAI: Το πρότυπο αυτό περιλαμβάνει το πλαίσιο για το εργασιακό περιβάλλον

(Βαξεβανίδου 2011).
Διεθνές Πρότυπο Κοινωνικής Ευθύνης (Social Accountability) SA 8000: Πρόκειται για ένα
ελεγκτικό πρότυπο πιστοποίησης για την προστασία των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των
εργαζομένων και των κοινωνικά αποδεκτών πρακτικών στον χώρο εργασίας που αναπτύχθηκε
από το Social Accountability International (SAI) και αναθεωρείται ανά πέντε χρόνια. Η
πιστοποίηση μιας επιχείρησης με SA8000 τονίζει τη σημαντικότητα που προσδίδει η επιχείρηση
στο εργατικό της δυναμικό και ενισχύει τη δυνατότητα για διαφοροποίησή της στον κλάδο που
δραστηριοποιείται. Τα οφέλη μπορούν να εντοπιστούν στη δημιουργία αξιόπιστου δικτύου
33
συνεργασιών, στη δημιουργία ανταγωνιστικού αποτελέσματος, στον μικρότερο κύκλο εργασιών,

καθώς και στην καλυτέρευση διαύλων επικοινωνίας Διοίκησης – Προσωπικού. Θεωρείται το
πλέον χρήσιμο σύστημα ηθικής διαχείρισης για τον εργασιακό χώρο (Halkos & Skouloudis,
(2016) & Βαξεβανίδου, (2011) & SAI, 2020)
Ευρωπαϊκό Μοντέλο Επιχειρηματικής Αριστείας (EFQM - ΕΕΔΕ): Το πιο γνωστό ευρωπαϊκό

διαχειριστικό πρότυπο με σκοπό την προώθηση της ΕΚΕ και του ανταγωνισμού στις επιχειρήσεις.
Έκανε την εμφάνισή του το 1992, ενώ σε ισχύ σήμερα βρίσκεται η πιο πρόσφατη έκδοσή του
(2004) εστιασμένη σε ζητήματα Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΕΚΕ και Διοίκησης (Βαξεβανίδου,
2011).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2000), αναφέρεται στο Triple Bottom Line, στη συνδυασμένη
συνεισφορά μιας επιχείρησης βασισμένη σε τρεις παράγοντες στην οικονομική ευημερία, στην
περιβαλλοντική ευαισθησία και στο κοινωνικό κεφάλαιο, το άθροισμα των οποίων οδηγεί στη
συνολική επίδοσή της. Η Βαξεβανίδου (2011), το μεταφράζει ως το μετρήσιμο αποτέλεσμα της
επίδοσης ως προς συγκεκριμένες οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους.
Η διαδικασία αξιολόγησης και πιστοποίησης μίας επιχείρησης που εφαρμόζει ένα συγκεκριμένο
ή περισσότερα πρότυπα διαχείρισης γίνεται ως εξής: Η επιχείρηση οφείλει να εφαρμόσει ένα
πρότυπο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και έπειτα να κληθεί ο αρμόδιος οργανισμός
πιστοποίησης, ο οποίος θα ελέγξει κατά πόσο η εφαρμογή του από την πλευρά της επιχείρησης
συμβαδίζει με τις αρχές του προτύπου και θα εκδόσει το κατάλληλο πιστοποιητικό. Η επιχείρηση
οφείλει και μετά την πιστοποίηση να εφαρμόζει το πρότυπο και να προχωρά σε βελτιωτικές
αλλαγές. Βέβαια μία πιστοποίηση δεν εξασφαλίζει την ικανοποίηση του πελάτη, η οποία πρέπει
να είναι ο κύριος στόχος όλων των stakeholdres (FSTE, 2020).
• Μη χρηματοοικονομικοί δείκτες και αναφορές:
Global Reporting Initiative (GRI): Οι κατευθυντήριες οδηγίες του GRI προσφέρουν ένα σύνολο
αρχών αναφοράς, τυποποιημένων γνωστοποιήσεων και εγχειριδίου - οδηγού για την έκδοση και
βελτίωση απολογισμών και εκθέσεων βιωσιμότητας των επιχειρήσεων σχετικά με τις οικονομικές,
34
περιβαλλοντικές και κοινωνικές τους επιδόσεις (Halkos & Skouloudis, (2016) & United Nations
Global Compact, 2020).
Carbon Disclosure Project: Πρόκειται για ένα διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό (CDP) που
συνεργάζεται με τις δυνάμεις της αγοράς για να παρακινήσει τις επιχειρήσεις να μετρήσουν, να
διαχειριστούν και να αποκαλύψουν ζωτικής σημασίας περιβαλλοντικές πληροφορίες σχετικά με
τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τελικά να αναλάβουν δράση για τη μείωσή τους.
Greenhouse Gas Protocol: Πρόκειται για ένα λογιστικό πρότυπο (GHG) για την ποσοτικοποίηση
και τη διαχείριση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου με γενικό στόχο να συμβάλει σε αξιόπιστα
και αποτελεσματικά προγράμματα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Προσφέρει το
λογιστικό πλαίσιο για σχεδόν κάθε πρότυπο και πρόγραμμα εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στον
κόσμο, καθώς και εκατοντάδες απογραφές αερίων θερμοκηπίου που εκπονούνται από
μεμονωμένες εταιρίες.
KPMG survey: Η Διεθνής Έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας της KPMG είναι μια λεπτομερής
ανάλυση της εταιρικής μη χρηματοοικονομικής αναφοράς και περιλαμβάνει περιγραφική
αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης των πρακτικών γνωστοποίησης της ΕΚΕ/αειφορίας των
100 μεγαλύτερων εταιριών σε επιλεγμένες χώρες (Ν100). (Halkos & Skouloudis, 2016).
• Πρωταρχικές Αρχές και Επιχειρησιακοί Συνασπισμοί:
Global Compact: Το Παγκόσμιο Σύμφωνο, το οποίο αναπτύχθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη είναι
μια στρατηγική πρωτοβουλία πολιτικής που καλεί τις εταιρίες να υιοθετήσουν, στο πλαίσιο της
σφαίρας επιρροής τους δέκα γενικά αποδεκτές αρχές σχετικά με την προστασία των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων, τα εργασιακά πρότυπα και μέτρα κατά της διαφθοράς.
World Business Council for Sustainable Development: Το Παγκόσμιο Επιχειρηματικό

Συμβούλιο για την Αειφόρο Ανάπτυξη (WBCSD) είναι μια παγκόσμια ένωση εταιριών που
στοχεύει στην προώθηση στρατηγικών θεμάτων που συνδέονται με την αειφόρο ανάπτυξη και την
εταιρική ευθύνη. Προσφέρει μια πλατφόρμα για τις επιχειρήσεις να μοιράζονται τη γνώση, την
35
εμπειρία και τις βέλτιστες πρακτικές για να υποστηρίξουν τις επιχειρηματικές θέσεις σε τέτοια
θέματα μεταξύ διαφόρων φόρουμ, σε συνεργασία με κυβερνητικούς φορείς, ΜΚΟ και
διακυβερνητικούς οργανισμούς (Halkos & Skouloudis, 2016)
• Δείκτες Βιωσιμότητας και Χρηματιστηριακοί:
Ethibel Sustainability Index: O Δείκτης Αειφορίας του Ethibel, Excellence Global περιλαμβάνει
ένα μεταβλητό αριθμό μετοχών και συλλέγει τις καλύτερες σε κατηγορίες εταιρίες σε σχέση με
την ΕΚΕ/βιωσιμότητα σε διάφορους τομείς και περιοχές της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και
της Ασίας-Ειρηνικού. Πρόκειται για ένα ελεύθερο δείκτη σταθμισμένο με επιτόκιο, ο οποίος έχει
σχεδιαστεί για να προσεγγίζει τα τομεακά βάρη του S & P Global 1200.
FTSE4Good Global Index: Δημιουργήθηκε από την FTSE Intermational & Ethical Research
Services (EIRIS) και σχεδιάστηκε για να μετράει αντικειμενικά τις επιδόσεις εταιριών σε όλο τον
κόσμο που πληρούν τα διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα εταιρικής ευθύνης. Είναι ένας από τους
κορυφαίους δείκτες παγκοσμίως για κοινωνικά υπεύθυνες εταιρίες.
Dow Jones Sustainability World Enlarged Index: O Παγκόσμιος Διευρυμένος Δείκτης DJSI
World Enlarged παρακολουθεί τις επιδόσεις του 20% των 2500 μεγαλύτερων εταιριών με
Παγκόσμιο Δείκτη Αγοράς S & P,, ο οποίος οδηγεί στην εταιρική βιωσιμότητα. Αυτές οι εταιρίες
αξιολογούνται από την RobecoSam χρησιμοποιώντας ετήσια αξιολόγηση εταιρικής
βιωσιμότητας.
ECPI Global ESG Alpha Equity Index: Αποτελείται από τις 100 υψηλότερες εταιρίες στην
κεφαλοποίηση αγοράς και ονομαστικής ρευστότητας για το περιβάλλον, την κοινωνίας και τη
διακυβέρνηση. Η μεταβλητή αναφέρεται στα συστατικά στοιχεία του ECPI Global ESG Alpha
Equity.
MSCI World ESG Index: Είναι μέλος των δεικτών MSCI Global Sustainability, αποτελείται από
εταιρίες μεγάλου και μεσαίου μεγέθους και παρέχει κάλυψη σε εταιρίες με υψηλές
36
περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διοικητικές επιδόσεις σε σχέση με τους αντίστοιχους συνεργάτες

του κλάδου (Halkos & Skouloudis, 2016)
• Δείκτες βαθμολόγησης ΕΚΕ (CSR rankings):
Οι βασικές κατηγορίες αξιολόγησης των επιχειρήσεων με χρήση δεικτών βαθμολόγησης σύμφωνα

με τον Marquez κ.α., (2005), είναι το περιβάλλον λειτουργίας των επιχειρήσεων
συμπεριλαμβανομένου και του εργασιακού, η ασφάλεια των προϊόντων, ο σεβασμός των
δικαιωμάτων ανθρωπίνων και προσωπικού, οι συμπράξεις και τα δίκτυα συνεργασιών, η
συνεισφορά και η συνεργασία με την τοπική κοινωνία. Με αυτούς οι αρμόδιοι φορείς αξιολογούν
τις επιδόσεις της ΕΚΕ και την καταναλωτική συμπεριφορά.
World’s Most Ethical companies (WME): Οι WME αναπτύχθηκαν στο Ethisphere Institute και
αναγνωρίζουν εταιρίες που προωθούν εσωτερικά επιχειρηματικά πρότυπα και πρακτικές
δεοντολογίας, υπερβαίνουν τα ελάχιστα επίπεδα συμμόρφωσης και διαμορφώνουν τα μελλοντικά
πρότυπα του κλάδου προωθώντας τις βέλτιστες πρακτικές. Στο επίκεντρο της διαδικασίας
αξιολόγησης και επιλογής για τις εταιρίες WME της Ethisphere είναι ένα ιδιόκτητο σύστημα
διαβάθμισης.
Global 100 Most Sustainable Corporations: Οι 100 παγκόσμιες πιο βιώσιμες εταιρίες είναι ένας
δείκτης βιωσιμότητας μετοχικού κεφαλαίου που υποστηρίζεται από τη συμβουλευτική Corporate
Knights και υπολογίζεται από τη Solactive (γερμανικό πάροχο δεικτών) (Halkos & Skouloudis,
2016).
Kinder, Lydenberg, Domini Research & Analytics (KLD): Πρόκειται για τη μέτρηση της
περιβαλλοντικής προστασίας και αντίστοιχων δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων, ενώ
παράλληλα προτείνει μεθόδους αντιμετώπισης σχετικών προβλημάτων στις Η.Π.Α. (Chatterji
κ.α., 2008). Άλλοι δείκτες είναι η SIRI (Σουηδία), Vigeo (Γαλλία), Triodos (Ολλανδία), MJRA
(Καναδάς).
37
1.11 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Ηθική
Ο ορισμός της ηθικής με την ευρεία έννοια είναι οι συγκεκριμένες απόψεις που έχει κάθε κοινωνία
για το τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται και τι επιβάλλεται στο περιβάλλον της (Ασπρίδης, 2015).
Σύμφωνα με μία πιο στενή προσέγγιση, η ηθική μελετά τα ήθη, τις αξίες, τις αντιλήψεις και τις
συμπεριφορές μιας κοινωνίας, καθώς και τα ρυθμιστικά συστήματα κανόνων σκέψεως και
συμπεριφοράς τα οποία οδηγούν σε συγκεκριμένες πράξεις και στάσεις μέσα σε αυτή, ανάλογα
με τον γεωγραφικό τόπο και χρόνο δράσης. Οι σημαντικότεροι παράγοντες διαμόρφωσης της
ηθικής μιας κοινωνίας είναι το γεωγραφικό, πολιτισμικό και τεχνολογικό πλαίσιο που λειτουργούν
(Ασπρίδης, 2015).
Οι επιχειρήσεις οφείλουν να διέπονται από ένα σύνολο κανόνων και αξιών, το οποίο πρέπει να
συμπεριλαμβάνεται στον στρατηγικό σχεδιασμό τους και να ‘επικοινωνείται’ σε όλους. Με αυτό
τον τρόπο επιτυγχάνεται ένα πλαίσιο λειτουργίας της επιχείρησης που κυριαρχεί η αμεσότητα, η
μετριοπάθεια και η δικαιοσύνη και αποφεύγονται η υπερβολή, η κατάχρηση, η διαφθορά και η
αναξιοκρατία. Η ηθική στις επιχειρήσεις ξεκινά σαν προσωπική επιλογή των επιχειρηματιών και
των ασκούντων διοίκησης και έπειτα ακολουθεί η επιλογή μηχανισμών διατήρησης, ανάπτυξης
και επικοινωνίας της με τα εμπλεκόμενα μέλη. Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής και της χρήσης
των κατάλληλων μηχανισμών είναι η βιωσιμότητά της επιχείρησης ιδιαίτερα σε ένα
ανταγωνιστικό περιβάλλον (9ο Συνέδριο Αριστοτέλης, 2007 και Nielsen, 2003).
Η Εταιρική Κοινωνική Διακυβέρνηση (Corporate Governance) περιλαμβάνει τις αρχές και του
κανόνες που οδηγούν στην ορθολογική και δημοκρατική διοίκηση των επιχειρήσεων και σε
περίπτωση ηθικών διλημμάτων αυτών, βοηθούν στην αντιμετώπιση προβλημάτων σχετικών με
(Βαξεβανίδου, 2011 σ. 73 & Μακρυδημήτρης, 2002):
• Τη δημοκρατική υπευθυνότητα και λογοδοσία των διοικούντων (Accountability).
• Την επικράτηση ενός κράτους δικαίου και την τήρηση της νομιμότητας (Legality).
38
• Την επαγγελματική αυτονομία και ελευθερία των στελεχών σε σχέση με το εσωτερικό και το
εξωτερικό περιβάλλον. Εδώ άπτονται ζητήματα όπως αξιοκρατία στις προσλήψεις, συνεχής
εκπαίδευση του προσωπικού, σεβασμός στα εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα κλπ.
(Integrity)
• Την ανταπόκριση και την υπεύθυνη στάση απέναντι στους stakeholders (Responsiveness).
Ο ορισμός της ΕΚΕ ακολουθεί παράλληλα την ηθική των επιχειρήσεων με την έννοια ότι
εκλαμβάνει την επιχείρηση ως «εταιρικό πολίτη», ο οποίος δραστηριοποιείται σε ένα
συγκεκριμένο περιβάλλον και καθορίζει το κατά πόσο η επιχείρηση είναι ηθική ή ανήθικη
(Ρουμελιώτης 2009).
Για την Βαξεβανίδου (2011) απαραίτητο στοιχείο της εταιρικής διακυβέρνησης είναι οι
επιχειρήσεις να διαθέτουν Κώδικα Επιχειρησιακής Δεοντολογίας. Πρόκειται για μία έγγραφη
καταγραφή της φιλοσοφίας των επιχειρήσεων των κανόνων συμπεριφοράς τους, των αρχών και
της ηθικής τους, καθώς και του τρόπου οργάνωσής τους και αφορά την αλληλεπίδραση με όλους
τους stakeholders (Singh, 2005). Μέσα από αυτή την καταγραφή οι επιχειρήσεις διαμορφώνουν
την εταιρική τους ταυτότητα και κουλτούρα (Hoffman, Driscoll &Morland, 2010).
Ένας κώδικας δεοντολογίας σύμφωνα με τον Webley, (2010) προσδίδει προστιθέμενη αξία στα
στρατηγικά πλάνα των επιχειρήσεων, καθώς και στην αποστολή και το όραμά τους. Το φαινόμενο
της παγκοσμιοποίησης στον χώρο των επιχειρήσεων έχει ως αποτέλεσμα ένα κλίμα αβεβαιότητας
από την πλευρά των εργαζομένων σχετικά με τον τρόπο συμπεριφοράς τους στο εργασιακό
περιβάλλον. Οι εργαζόμενοι έρχονται αντιμέτωποι με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες εθνικές,
τοπικές και πολιτιστικές αλλαγές στις οποίες πρέπει να βρουν κατάλληλο και αποδεκτό τρόπο να
προσαρμοστούν. Αυτό το κομμάτι της προσαρμογής και της αντίληψης των νέων δεδομένων
έρχεται να καλύψει ο κώδικας παράλληλα με τα κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα.
Για την ορθότητα στη λήψη αποφάσεων και ενεργειών τους οι επιχειρήσεις οφείλουν να
ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο συμπεριφοράς. Κριτήρια για την ορθή λήψη αποφάσεων
αποτελούν το συνολικό όφελος των πολλών, η εκπλήρωση προσωπικών συμφερόντων, ο
39
σεβασμός της ατομικής ελευθερίας και των ατομικών δικαιωμάτων και το κριτήριο του δικαίου.
Πληρώντας αυτά τα κριτήρια οι επιχειρήσεις εξυπηρετούν τα προσωπικά τους συμφέροντα και
ταυτόχρονα ενεργούν για το καλό της κοινωνίας. Λειτουργούν δηλαδή ελεύθερα αλλά και
υπεύθυνα (Χυτήρης, 1998 & Δούκας, 2009). Παράλληλα σύμφωνα με τους Λινάρδο-Ρυλμόν
(1992), απαραίτητη είναι η τήρηση των εκάστοτε νόμων, η διασφάλιση ποιότητας προϊόντων και
παρεχόμενων υπηρεσιών, η δημιουργία κοινωνικά υπεύθυνου προφίλ, η προστασία του
περιβάλλοντος και τέλος η συμβολή στην ανάπτυξη σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών ΣΕΒ (χ.χ) χρησιμοποιεί για τη διασφάλιση των
ανωτέρω τη Χάρτα των Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.
Έρευνα των Μπήτρου και Καραγιάννη (2006), έδειξε ότι στην Ελλάδα η επιχειρηματική ηθική
ασκείται στις μεγάλες επιχειρήσεις κυρίως από την Ανώτερη Διοίκηση, ενώ στις μικρομεσαίες
όπου είθισται ο ιδιοκτήτης να ανήκει στη διοίκηση και να την ελέγχει να ‘καταργούνται’ οι νόμοι
στις διεργασίες της ηθικής διακυβέρνησης και να στηρίζονται στις όποιες σχέσεις διοίκησης-
προσωπικού. Καθώς βέβαια το φαινόμενο της ψηφιο-επικοινωνιακής παγκοσμιοποίησης επιφέρει
συνεχείς αλλαγές στην καθημερινότητα, στις αξίες και στα πρότυπα ο Δούκας (2009), κρίνει
απαραίτητο ένα χρόνο προσαρμογής για το κοινωνικό σύνολο να συνειδητοποιήσει τις καλές
πρακτικής της ΕΚΕ και τον συνολικό αντίκτυπο.
Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής ΕΚΕ αποτελεί μία εναλλακτική μορφή τραπεζικού ιδρύματος
η «Ηθική Τράπεζα» (Banca Popolare Etica) στην Ιταλία, Πρόκειται για μία σύμπραξη ΜΚΟ και
συλλογικοτήτων που αλληλοεπιδρούν με την κοινωνία των πολιτών. Η τράπεζα πραγματοποιεί
επενδύσεις μόνο σε κοινωνικά προγράμματα και δίνει πιστώσεις αποκλειστικά σε συνεταιρισμούς
κοινωνικού χαρακτήρα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και πολιτιστικούς συλλόγους. Επίσης
πραγματοποιεί χορήγηση δανείων σε ιδιώτες μόνο για αγορά πρώτης κατοικίας και εγκατάσταση
συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας σε οικίες, αγορά ποδηλάτων και αυτοκινήτων και οικιακών
συσκευών φιλικών προς το περιβάλλον και χρήση φωτοβολταïκών συστημάτων. Η Τράπεζα
μετρά στο ενεργητικό της και 1000 εθελοντές μετόχους και αποταμιευτές (socialactivism, 2020).
40
Αντίθετα ένα παράδειγμα πρακτικής ΕΚΕ αμφιλεγόμενο είναι ένα reality πρόγραμμα Ολλανδικής
προέλευσης με τίτλο «Someone’s gotta go». Στο συγκεκριμένο τηλεοπτικό παιχνίδι συμμετέχει
μία πληγείσα λόγω της οικονομικής κρίσης επιχείρηση με το προσωπικό της. Το προσωπικό
καλείται, χωρίς τη συμμετοχή της διοίκησης, να αποφασίσει τους μισθούς, τις προαγωγές και τις
απολύσεις των συναδέλφων έχοντας πλήρη επίγνωση των επιδόσεων και της μισθολογικής
κατάστασης όλου του προσωπικού. Αυτό πραγματοποιείται στο πλαίσιο της ευθύνης των
επιχειρήσεων να παρέχει ένα δημιουργικό και ανταποδοτικό περιβάλλον εργασίας στοχεύοντας
όχι μόνο στην αύξηση της απασχόλησης αλλά και στην επιβράβευση των ικανών στελεχών της
επιχείρησης, καταπατώντας βέβαια όλες τις Αρχές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
(Ασπρίδης, 2015).
1.12 Στάδια εφαρμογής της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης από τις

Επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν την ΕΚΕ περνούν από συγκεκριμένα
διαδικαστικά στάδια. Στο ΣΤΑΔΙΟ 1 εκδίδουν τον κώδικα δεοντολογίας και καλής συμπεριφοράς
στον οποίο γίνεται λεπτομερής αναφορά των μελλοντικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών
δράσεων. Στο ΣΤΑΔΙΟ 2 ξεκινά η εφαρμογή προγραμμάτων και δράσεων που σχετίζονται
συνήθως άμεσα με τις κύριες λειτουργίες της επιχείρησης. Οι δράσεις των επιχειρήσεων σε αυτό
το στάδιο είναι ανεξάρτητες από συνεργασίες, οριοθετούν τους στόχους τους, εφαρμόζοντας τα
προγράμματα και προβαίνουν σε διορθωτικές αλλαγές. Στο ΣΤΑΔΙΟ 3 η επιχείρηση υιοθετεί
συστήματα εφαρμογής θεμάτων ΕΚΕ που αφορούν είτε στο σύνολο των επιχειρήσεων, είτε σε
συγκεκριμένο κλάδο θεμάτων, είτε σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο δράσης. Η χρήση
κλαδικού διαγνωστικού εργαλείου βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση των διάφορων
συστημάτων στο εσωτερικό της επιχείρησης, ενώ είναι δυνατή και η βοήθεια από εξειδικευμένους
φορείς. Στο ΣΤΑΔΙΟ 4 η επιχείρηση έχοντας αποκτήσει συγκεκριμένο σύστημα διαχείρισης
ενσωματώνει την ΕΚΕ σε όλες τις λειτουργίες της καθώς και στη λήψη σημαντικών αποφάσεων.
41
Τέλος στο ΣΤΑΔΙΟ 5 η επιχείρηση αναγνωρίζει τους stakeholders, γνωστοποιεί τους στόχους της
σε αυτούς και δημιουργεί διαύλους επικοινωνίας και διαλόγου, ώστε να ανταποκριθεί στις
προσδοκίες τους. Το στάδιο αυτό είναι το πιο ουσιαστικό για την επικοινωνία της ΕΚΕ στους
stakeholders με κύρια χαρακτηριστικά για την επιχείρηση τη δημιουργικότητα και την καινοτομία
(CSR Hellas).
1.13 Καλές Πρακτικές - Πρωτοβουλίες ΕΚΕ
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται Καλές Πρακτικές και Πρωτοβουλίες που υλοποιήθηκαν από
επιχειρήσεις σε διαφορετικούς τομείς και πρότζεκτ για τη χρονιά 2018 με στόχο να αναδείξουν
και να αποδείξουν την υπευθυνότητά τους.
Το πρόγραμμα Sato Project στο οποίο συμμετείχε ο διάσημος οίκος μόδας Marc Jacobs. Πρόκειται
για μια σύμπραξη με την οργάνωση SATO με αποστολή τη διάσωση και την υιοθέτηση
εγκαταλελειμμένων και κακοποιημένων σκυλιών από ανάδοχες οικογένειες, μετά τις
καταστροφές από τον τυφώνα στο νησί Πουέρτο Ρίκο. Η πρωτοβουλία αυτή οδήγησε στη διάσωση
και υιοθέτηση πάνω από 1.400 σκυλιών στο νησί με κύριο στόχο την εκπαίδευση και την αλλαγή
της νοοτροπίας της τοπικής smartrecruiters, 2020 & Marc Jacobs, 2020).
Το !ndigo FUNDRAISER Program που διοργάνωσε ο Kαναδικός εκδοτικός οίκος Indigo.ca με

στόχο την παροχή οικονομικής βοήθειας,, μη κερδοσκοπικών σχολικών και εκπαιδευτικών
μονάδων, αθλητικών οργανισμών και τοπικών κοινοτήτων για κοινωφελείς σκοπούς που
επιλέγουν οι ίδιοι. Συγκεκριμένα πρόκειται για συγκέντρωση χρημάτων για ενίσχυση
βιβλιοθηκών, διοργάνωση εκπαιδευτικών εκδρομών και τελετών αποφοίτησης για τους
εκπαιδευτικούς οργανισμούς, για έξοδα μετακίνησης, τρέινινγκ, βελτίωσης υποδομών και
διοργάνωσης εκδηλώσεων για τους αθλητικούς οργανισμούς και για βελτίωση υποδομών
κοινωνικών υπηρεσιών, πάρκων και εκδηλώσεων για τις τοπικές κοινότητες. Η συγκέντρωση
42
χρημάτων γίνεται μέσω αγορών που πραγματοποιούν οι καλεσμένοι των οργανώσεων στις
εκδηλώσεις τους και σε επιλεγμένα προϊόντα του βιβλιοπωλείου (Indigo, 2020)
Το WRI Project με την επένδυση 2,3 εκατομμυρίων δολαρίων από το ΙΚΕΑ Foundation.
Πρόκειται για την υλοποίηση προγράμματος με στόχο την πρόσβαση σε καθαρή ηλεκτρική
ενέργεια στους τομείς της εκπαίδευσης – υγείας – αγροτικού τομέα, περιοχών που εμφανίζουν
σημαντικά προβλήματα, όπως η Ινδία και η Ανατολική Αφρική. Η ΙΚΕΑ είναι γνωστή για τη
στήριξη κοινοτήτων σε κρίση και δραστηριοποιείται έντονα με την κατασκευή σχολικών
μονάδων, δωρεές παιχνιδιών, παροχή βοήθειας για πρόσβαση σε καθαρό νερό κα. (IKEA, 2020)
Η πεντάχρονη σύμπραξη της εταιρίας Abercrombie & Fitch με το δίκτυο SeriousFun Children’s
Network για την υποστήριξη προγραμμάτων και κατασκηνώσεων παιδιών με σοβαρές ασθένειες
(A&F Challenge, 2020).
Το πρότζεκτ CYCLE FOR SURVIVAL της Equinox με τη διοργάνωση ποδηλατικών μαραθωνίων

και στόχο τη στήριξη φιλανθρωπικών οργανισμών και καμπανιών, όπως τη μάχη κατά του
καρκίνου (equinox, 2020).
Το ίδρυμα Robert Bosch Stiftung Foundation της εταιρείας ηλεκτρικών Bosch για το 2017 εστίασε
τις δράσεις του στην ειρήνη, την ενσωμάτωση και το διάλογο στηρίζοντας σχολικές μονάδες που
αντιμετωπίζουν δυσκολίες, χρηματοδοτώντας κοινωνικά προγράμματα και εκπαιδεύοντας
επαγγελματίες υγείας (BOSCH, 2020).
Η Linkedin με στόχο τη διαφάνεια στις διαδικασίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας και στις
επαγγελματικές ευκαιρίες προσφέρει άμεση πρόσβαση σε αυτές μέσω συμπράξεων -
συνεργασιών και δικτύων με κρατικούς και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς αλλά και ιδιώτες.
Σημαντικές είναι οι οικονομικές ευκαιρίες που προσφέρει η εταιρία σε πρόσφυγες. Το 2016 η
εταιρία έλαβε βραβείο ως μία από τις πιο ηθικές εταιρίες παγκοσμίως (Linkedin, 2020).
Το Sustainable Coffee Challenge της εταιρείας Starbucks με σκοπό την ενίσχυση των
καλλιεργητών καφέ για τη Starbucks. Οι δράσεις βιωσιμότητας της Starbucks περιλαμβάνουν
43
επενδύσεις και παροχή τεχνολογικής γνώσης στις περιοχές και στις διαδικασίες καλλιέργειας
καφέ. Συγκεκριμένα οι κοινωνικοί στόχοι της Starbucks είναι να καταστεί ο καφές της το πρώτο
βιώσιμο αγροτικό προϊόν, η παροχή 100.000.000 δέντρων μέχρι το 2025 σε καλλιεργητές
καφέ μέσω της δράσης Sustainable Coffee Challenge και η εκπαίδευση 200.000 καλλιεργητών
μέσω των Κέντρων υποστήριξης αγροτών Starbucks μέχρι το 2020 για τη βελτίωση της
μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των καλλιεργειών και των μέσων διαβίωσής και άλλων
καινοτόμων προσπαθειών. Η Starbucks επίσης στο πλαίσιο της παροχής ίσων ευκαιριών στην
εργασία προσφέρει θέσεις εργασίας σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, όπως σε βετεράνους
και σε συζύγους στρατιωτικών, σε πρόσφυγες και νέους που απείχαν καιρό από την εργασία και
το σχολείο (Starbucks, 2020).
Το Coca-Cola Foundation που ίδρυσε η εταιρία το 1984 ενίσχυσε σημαντικές δράσεις με

προτεραιότητα τη γυναικεία ενδυνάμωση, την πρόσβαση σε καθαρό νερό και τη στήριξη νέων με
μειωμένες ευκαιρίες. Κάθε χρόνο η εταιρία έχει ως στόχο την επιστροφή ενός μέρους των κερδών
της σε διαφορετικές κοινότητες ανά τον κόσμο και παράλληλα προσφέρει κίνητρα στους
υπαλλήλους της για δωρεές μέσω ενός εσωτερικού προγράμματος κινήτρων. Το 2017 η εταιρία
επένδυσε 250.000 δολάρια στο American Indian College Fund για παροχή υποτροφιών και
στήριξη της κοινότητας νέων Ιθαγενών Αμερικανών (smartrecruiters, 2020).
Το διετές πρόγραμμα #TwitterForGood Day του κοινωνικού δικτύου Twitter, στο οποίο
συμμετέχει το προσωπικό της εταιρίας δημιουργώντας δίκτυα συνεργασίας και συμπράξεις με Μη
Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς. Μέσω αυτού του πρότζεκτ το προσωπικό προσφέρει εθελοντική
βοήθεια στις τοπικές κοινότητες μέσω αρμονικής συνεργασίας, μαθαίνοντας, διασκεδάζοντας και
ενισχύοντας τους συναδελφικούς δεσμούς. Παραδείγματα τέτοιων δράσεων είναι η παρασκευή
γευμάτων, ο καθαρισμός πάρκων κα σε συνεργασία με τους σχετικούς φορείς (Twitter, 2020)
To ‘RUN FOR THE OCESNS’ πρότζεκτ της εταιρίας αθλητικών ειδών της ADIDAS σε
συνεργασία με την Parley for the Oceans, όπου μέσω από την αγάπη για τον αθλητισμό έχει ως
στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου για τις απειλές του θαλάσσιου κόσμου και
44
την μόλυνση της θάλασσας από το πλαστικό. Η κοινωνική - περιβαλλοντική αυτή δράση
περιλαμβάνει διοργάνωση αγώνων δρόμου (running events) σε διάφορες πόλεις παγκοσμίως σε
διάρκεια ενός μήνα (Adidas, 2020).
Οι καινοτόμες τεχνικές παραγωγής Water<Less της LEVI STRAUSS & CO, οι οποίες
χρησιμοποιούνται κατά το τελευταίο στάδιο παραγωγής ενός ενδύματος τζιν ελαχιστοποιώντας
την κατανάλωση νερού κατά 96% από ότι θα χρειαζόταν με τις κανονικές μεθόδους. Η εταιρία
χρησιμοποιεί τις τεχνικές στο 67% των ενδυμάτων της και ο στόχος είναι 80% για το 2020 (LEVI,
2020).
Η καμπάνια Livelihood for Youth της γνωστής βιομηχανίας οχημάτων BMW Group, η οποία
στηρίζει νέους ανθρώπους στην Ινδία εκπαιδεύοντάς τους σε βασικές γνώσεις υπολογιστών και
Αγγλικής γλώσσας. Η BMW Group δραστηριοποιείται έντονα σε προγράμματα εκπαιδευτικά και
διαπολιτισμικά και έχει βραβευτεί ως η πιο βιώσιμη αυτοκινητοβιομηχανία σύμφωνα με έρευνα
της RobecoSAM AG και τους Δείκτες Βιωσιμότητας Down Jones Sustainability Indexes (DJSI)
(BMW, 2020).
Το Camera Education πρότζεκτ της Dell με αποστολή την βελτίωση της εκπαίδευσης μέσω της
χρήσης της τεχνολογίας. σε περιοχές υποβαθμισμένες και με χαμηλά εισοδήματα.
Χαρακτηριστική είναι η δράση του προγράμματος, για την παροχή εκπαίδευσης στους
υπολογιστές (16.000.000 ωρών), 3.000 δασκάλων στην Αιθιοπία. Το πρόγραμμα στοχεύει στη
μεταφορά των γνώσεων από τους δασκάλους στους μαθητές στις σχολικές τάξεις (Camara, 2020).
Σε έρευνα της Newsweek παρουσιάζονται οι δέκα πιο υπεύθυνες εταιρίες στην Αμερική για το
2020 ως εξής: HP, Cisco, Dell, Intel, Microsoft, NVIDIA, Citigroup, General Mills, Comerica,
Jones Lang LaSalle.
45
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
2.1 Βασικές Έννοιες
«Παραγωγή Πολιτιστικών Αγαθών» είναι ‘η διεργασία των ιδεών και εμπειριών πολιτισμικής
παιδείας, η οποία, μέσω συγκεκριμένων διαδικασιών και πολιτικών, έχει ως αποτέλεσμα τη
διαμόρφωση και δημιουργία των πολιτιστικών αγαθών (προϊόντων και υπηρεσιών) τα οποία
αποσκοπούν τόσο στην ικανοποίηση των αναγκών και επιθυμιών των
πολιτών/επισκεπτών/καταναλωτών, όσο και στην οικονομική ανάπτυξη της τοπικής, περιφερειακής
και παγκόσμιας αγοράς’ (Γκαντζιάς & Κορρές, 2011).
«Πολιτιστικές Δραστηριότητες» είναι ‘οι δραστηριότητες που έχουν ως αποτέλεσμα την τελική
παραγωγή ενός πολιτιστικού αγαθού (προϊόντος ή υπηρεσίας), το οποίο παράγεται μέσα από
συγκεκριμένες πολιτιστικές διαδικασίες δημιουργίας πολιτιστικών προϊόντων ή/και υπηρεσιών τόσο
στο πραγματικό όσο και στο ψηφιακό τοπίου του πολιτισμού’ (Γκαντζιάς, 2010).
Σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν. 3525/2007, ως ‘Πολιτιστική Χορηγία νοείται η χρηματική ή άλλης

μορφής οικονομική παροχή σε είδος ή άυλα αγαθά ή υπηρεσίες από φυσικά ή νομικά πρόσωπα,
ημεδαπά ή αλλοδαπά, για την ενίσχυση συγκεκριμένων πολιτιστικών δράσεων ή σκοπών του
αποδέκτη της χορηγίας με αντιστάθμισμα την προβολή του κοινωνικού προσώπου και της ευποιίας
του χορηγού’.
2.2 Έννοια και Ιστορική αναδρομή Χορηγίας
«Χορηγία» σύμφωνα με τους Γκαντζιά & Κορρέ (2011), είναι ‘η αμφίδρομη πολιτιστική
ανταλλαγή με αντισταθμιστικά οφέλη και αρχές γενικού (δημοσίου) συμφέροντος που αποσκοπούν
στην κοινωνική και πολιτιστική συνεισφορά τόσο των αποδεκτών χορηγιών όσο και των χορηγών
46
ώστε να διασφαλίζεται η κοινωνική και πολιτιστική συνοχή στην κοινωνία των πληροφοριών και
της γνώσης’.
Η έννοια της χορηγίας έχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα, όπου «χορηγός» ήταν εκείνος που
ηγείτο του χορού (ομάδα χορευτών ή τραγουδιστών) και η δράση που είχε ως αποτέλεσμα την
παραγωγή πολιτισμού. Επίσης στην Αρχαία Αθήνα χορηγία αποτελούσε η χρηματοδότηση
δραματικών παραστάσεων ενταγμένων σε θρησκευτικές εκδηλώσεις από κάποιον πολίτη που
αποτελούσε επίσης παραγωγή πολιτισμού. Όπως αναφέρει ο Ασπρίδης (2015), η χορηγία στην
Αρχαία Αθήνα επί εποχής Κλεισθένη και Περικλή ανήκε σε μία από τις τέσσερις βασικές
κοινωνικές λειτουργίες (τριηραρχία-γυμνασιαρχία-εστίαση-χορηγία). Με την υποχρεωτική
χορηγία οι 120 πιο εύποροι πολίτες από καθεμιά από τις δέκα φυλές τις Αθήνας, αναλογικά με την
περιουσία τους, παρείχαν οικονομική ενίσχυση στους υπόλοιπους συμπολίτες τους έτσι ώστε να
μην υπάρχει κοινωνικός αποκλεισμός των ασθενέστερα οικονομικά πολιτών στην απόλαυση
κοινωνικών αγαθών. Ως αντάλλαγμα τα ονόματα των χορηγών γνωστοποιούνταν στους πολίτες
και αυτοί απολάμβαναν τιμές ιερών προσώπων στις εκδηλώσεις. Παρά τη λογική ότι οι
αγαθοεργίες δεν πρέπει να γίνονται γνωστές στο κοινό και διαφημιστικό προϊόν για μία
επιχείρηση, ο Αριστοτέλης υποστήριζε το αντίθετο, καθώς θεωρούσε ότι αυτή η πρακτική ενίσχυε
τον κοινωνικό ιστό.
Κατά ην περίοδο των Βυζαντινών χρόνων η χορηγία υπήρξε ορόσημο για την ανάπτυξη των
τεχνών. Προκειμένου να κερδίσουν την εύνοια και την προστασία του Θεού κατά τη Δευτέρα
Παρουσία οι πιστοί προσέφεραν ως δώρα σε Αυτόν έργα τέχνης, τα οποία γινόταν κατά
παραγγελία για το συγκεκριμένο λόγο. Φυσικά όσο μεγαλύτερη κοινωνική θέση κατείχε κάποιος
πιστός, τόσο πιο ακριβά έργα μπορούσε να προσφέρει, αποτελώντας για τους υπόλοιπους καλό
παράδειγμα και καθοδήγηση, όπως αναφέρει η Αρβελέρ-Γλύκατζη, (2014).
Στη σύγχρονη εποχή η έννοια του χορηγού αναφέρεται κυρίως στην οικονομική ενίσχυση
οργανισμών και επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα στην περίπτωση της χορηγίας πολιτιστικών αγαθών
και δραστηριοτήτων προϋπόθεση αποτελεί η πολιτισμική παιδεία, ώστε να γίνεται αντιληπτή η
47
κοινωνική ευθύνη και υποχρέωση των επιχειρήσεων εφαρμόζοντας τις αρχές του γενικού
(δημόσιου) συμφέροντος (Γκαντζιά & Κορρές, 2011). Ο Ν.35/25/2007 περί πολιτιστικής χορηγίας
εξασφαλίζει διαφάνεια στις πολιτιστικές χορηγίες, με τη χρήση κώδικα δεοντολογίας και τη
δημοσίευση των χορηγιών στο διαδίκτυο (Γκαντζιά & Κορρές, 2011).
Παρά τις μικρές αλλαγές στην έννοιά της η χορηγία διαχρονικά, καταλήγει στην υποχρέωση, την
ευθύνη και την ευαισθησία που πρέπει να έχουν οι πολίτες ως προς την ενεργό συμμετοχή τους
στην παραγωγή πολιτιστικών αγαθών (Γκαντζιά & Κορρές, 2011).
2.3Μορφές Χορηγίας
Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να γίνει αναφορά στις διαφορές των εννοιών της Χορηγίας,
Δωρεάς, Ευεργεσίας, Φιλανθρωπίας (Τομαρά – Σιδέρη, 2009)
Χορηγία: Χρήματα που δίνονται από Κράτος, Οργανισμούς, Ιδιώτες για συγκεκριμένο σκοπό.
Σύμφωνα με τους Γκαντζιά & Κορρέ, (2011) οι χορηγίες είναι μια μορφή εναλλακτικής επένδυσης
των επιχειρήσεων, οι οποίες σε συνδυασμό με κατάλληλα συστήματα διαφάνειας και ευνοϊκές
φορολογικές πολιτικές σε περιόδους κρίσεων αποτελούν σημαντικές πηγές ανάπτυξης.
Δωρεά: Η χωρίς αντάλλαγμα εθελούσια προσφορά χρημάτων ή περιουσιακών στοιχείων για

εκτέλεση κοινωνικών έργων. Διαφοροποιείται από τη Χορηγία υπό τη νομική της σημασία.
Σύμφωνα με τον Γκαντζιά, (2010) ‘Δωρεά είναι η ηθική , υλική ή/και χρηματοοικονομική στήριξη
ή υποστήριξη ή ενίσχυση των αποδεκτών, χωρίς συγκεκριμένα και προσδιορισμένα ανταλλάγματα,
η οποία πραγματοποιείται με διαφανείς και νόμιμες διαδικασίες, εφαρμόζοντας συγκεκριμένες και
νομοθετικά προσδιορισμένες αρχές γενικού (δημόσιου) συμφέροντος στο πλαίσιο των δημοκρατικών
μηχανισμών της συμμετοχικής ελευθερίας’.
Ευεργεσία: Προσφορά ενός προς το σύνολο είτε ως δωρεά είτε ως χορηγία. Στην Ελλάδα υπήρξε
σημαντική άνθιση κατά τον 19ο και αρχές του 20ου αιώνα μέσω μεγάλων δωρεών σημαντικών
προσώπων που απέκτησαν οικονομική δύναμη στο εξωτερικό. (ΕΜΠ, Σχολή Ευελπίδων, ΕΚΠ,
48
Παναθηναϊκό Στάδιο κα). Αποτέλεσμα ήταν και η αύξηση της ευποιίας του ονόματος των
ευεργετών. Ο ευεργετισμός εμφανίζεται σε μικρότερο βαθμό μετά τον εμφύλιο, σε μια περίοδο
που οι μεσαίες και χαμηλές τάξεις αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα επιβίωσης με
ευεργέτες ονόματα όπως Ωνάσης, Νιάρχος, Γουλανδρής Βαρδινογιάννης, τα οποία δημιουργούν
περιουσία στο εξωτερικό. Σήμερα λόγω της παγκοσμιοποίησης και του κλονισμού της κοινωνικής
συνοχής οι τεράστιες κοινωνικές ανάγκες καλύπτονται με ευεργέτες παγκόσμιας εμβέλειας σε
πλανητικό επίπεδο και ονόματα όπως Μπιλ Γκειτς και Γουόρεν Μπάφετ. Ίσως μόνο το Ίδρυμα
Σταύρος Νιάρχος σε εθνικό επίπεδο θα ήταν μέτρο σύγκρισης.
Φιλανθρωπία: Σύμφωνα με τον ελληνικό όρο είναι η προσφορά ενός προς ένα και όχι ως προς
το σύνολο.
2.4 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Πολιτιστική Χορηγία
Η σχέση της ΕΚΕ με τον πολιτισμό είναι έμμεση και στηρίζεται στην αρχή της οικειοθελούς
ένταξης στα επιχειρησιακά πλάνα των επιχειρήσεων, κοινωνικών δράσεων. Σε αυτό το πλαίσιο η
συμβολή μίας επιχείρησης στη χρηματοδότηση μίας πολιτιστικής μονάδας σε περίοδο
οικονομικής ανάπτυξης έχει την ίδια αξία με δράσεις για τη στήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων
σε περίοδο οικονομικής κρίσης (Τομαρά – Σιδέρη, 2009)
Στον τομέα του πολιτισμού οι τρεις κύριες πηγές χρηματοδότησης που χαρακτηρίζονται σαν
φιλανθρωπίες είναι οι ιδιώτες, οι επιχειρήσεις και η κυβέρνηση με κάθε μία κατηγορία να έχει
διαφορετικούς λόγους και κίνητρα. Για τους ιδιώτες οι φορολογικές απαλλαγές, τα προσωπικά
ενδιαφέροντα, θρησκευτικοί λόγοι, καθώς και κοινωνική ενσυναίσθηση αποτελούν τις βασικές
αιτίες επενδύσεων στον πολιτισμό και τις τέχνες και συναντώνται αρκετά στις Ηνωμένες
Πολιτείες και την Ευρώπη. Η κυβέρνηση με τη σειρά της εφαρμόζει πολιτικές παρέχοντας
χρηματοδοτικά προγράμματα σχετικά με τον πολιτισμό σε σχολικές μονάδες και πολιτιστικούς
οργανισμούς. Οι μεγάλες χρηματοδοτήσεις από την άλλη συνεπάγονται αρκετές φορές μεγάλη
εξάρτηση από τους κρατικούς φορείς και λιγότερη ελευθερία έκφρασης από την πλευρά των
49
χρηματοδοτούμενων οργανισμών. Στην περίπτωση των επιχειρήσεων είναι πιο δύσκολο να

εντοπιστούν τα κίνητρα της δωρεάς ειδικά αν δεν σχετίζονται άμεσα με τις κύριες δραστηριότητες
λειτουργίας της. Οτιδήποτε δρα θετικά (πχ φορολογικές απαλλαγές) σε παραγωγικότητα και
κέρδη για μία επιχείρηση μπορεί να θεωρηθεί κίνητρο για επενδύσεις και δωρεές. Επίσης αρκετές
μεγάλες επιχειρήσεις προκειμένου να ενισχύσουν τα κύρος και τη φήμη τους και παράλληλα
προσπαθώντας να μειώνουν τις κυβερνητικές παρεμβάσεις αναλαμβάνουν να αντικαταστήσουν
κομμάτι των κρατικών χρηματοδοτήσεων. Με λίγα λόγια οι επιχειρήσεις έχοντας σαν κίνητρο να
ενισχύσουν τους στρατηγικούς τους στόχους, το όνομα, και την εικόνα τους αναλαμβάνουν
χρηματοδοτήσεις πολιτιστικών εκδηλώσεων ως χορηγοί.
Η ΕΚΕ ανήκει και αυτή στο κομμάτι της εταιρικής φιλανθρωπίας αλλά τα κίνητρά της είναι
κυρίως κοινωνικά και αλτρουιστικά. Εκτός από την οικονομική συμμετοχή οι επιχειρήσεις δίνουν
μία υπόσχεση υπευθυνότητας από πλευράς τους για τον πραγματικό σκοπό των δράσεων τους. Η
ΕΚΕ σαν επιστημονικός τομέας εξετάζει πώς και γιατί υλοποιούνται τέτοιου είδους δράσεις.
Φυσικά οι θεωρίες στοχεύουν στη μακροχρόνια βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που επενδύουν
στην ΕΚΕ, με παράλληλη υπεύθυνη και ηθική χρήση εξουσίας και κίνητρα που στοχεύουν και
συναντούν τις κοινωνικές απαιτήσεις και το συμφέρον της κοινωνίας (Bulut & Bulut Yumrukaya,
2009).
Έρευνα του Ελληνικού Δικτύου για την ΕΚΕ (2006) έδειξε ότι τα δύο σημαντικότερα κίνητρα
υλοποίησης δράσεων ΕΚΕ είναι η προβολή και η βελτίωση της εικόνας των επιχειρήσεων και ο
ανταγωνισμός με άλλες στην ίδια βιομηχανία.
Ειδικότερα, οι υπεύθυνες πολιτικές ΕΚΕ των επιχειρήσεων/εταιρειών που αντιμετωπίζουν τη

χορηγία ως πρακτική της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης παρέχουν τη δυνατότητα στην
επιχείρηση/εταιρεία/χορηγό να (Γκαντζιάς, 2010):
✓ Εκφράσει την κοινωνική ευθύνη και την πολιτιστική ευαισθησία της με την υιοθέτηση
συγκεκριμένων μοντέλων πολιτικής, στρατηγικής και τακτικής τα οποία είναι συμβατά τόσο µε τις
προδιαγραφές της κοινωνικής ευαισθησίας, της γενικού (δηµόσιου) συµφέροντος για τις χορηγίες.
50
✓ Συνδέσει άμεσα το όνομα της επιχείρησης/εταιρείας µε την κοινωνική και πολιτιστική συνεισφορά
της στον κοινωνικό ιστό.
✓ Αυξήσει την αναγνωρισιµότητα του ονόματός της ή των συγκεκριμένων αγαθών της (προϊόντων
ή υπηρεσιών) με τη συμμετοχή της στα προγράμματα χορηγίας.
✓ ∆διαμορφώσει µια θετική εικόνα για την αποτελεσματική προώθηση και προβολή της στην
κοινωνία των πληροφοριών και της γνώσης.
Σε περίπτωση που επιχειρήσεις χρησιμοποιούν την πολιτιστική χορηγία ως πρακτική ΕΚΕ

οφείλουν να λειτουργούν με τη λογική της «κοινωνικής και πολιτιστικής ευποιίας» και των αρχών
γενικού (δημόσιου) συμφέροντος για τις χορηγίες (Γκαντζιά & Κορρές, 2011).
Ο Γκαντζιάς, (2010) αναγνωρίζει τα εξής ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στην περίπτωση των

πολιτιστικών χορηγιών ως εναλλακτικές μορφές επενδύσεων:
• Διεύρυνση της αναγνωρισιµότητα και του ονόματος των επιχειρήσεων.
• Καθορισμός του βαθμού κοινωνικής και πολιτιστικής συνεισφοράς.
• Προσδιορισμός του βαθμού της «επικοινωνιακής απήχησης» του ονόματος και των αγαθών της
επιχείρησης.
• Δημιουργία συνεργασιών αμφίδρομης πολιτιστικής ανταλλαγής. (Γκαντζιάς & Κορρές, 2011).
Παράλληλα υπάρχει ένα σημείο αμφισβήτησης του θεσμού της ΕΚΕ, αυτού της γκρίζας
διαφήμισης. Ο θερμός χρησιμοποιείται συχνά από την πλευρά των επιχειρήσεων σαν άλλοθι
έμμεσης διαφήμισης προϊόντων και υπηρεσιών. Παράδειγμα τέτοιας πρακτικής μπορεί να
χαρακτηριστεί μια επιχείρηση, η οποία υιοθετεί πρακτικές ΕΚΕ σε ένα μόνο τομέα (πχ
περιβάλλον) και εφαρμόζει αντικοινωνικές πρακτικές σε άλλους. Γι΄αυτό το λόγο οι επιχειρήσεις
οφείλουν να είναι συνεπείς σε όλες τις αρχές της ΕΚΕ. Τηρώντας μία από τις βασικές αρχές της
διαύγειας οι επιχειρήσεις μπορούν να γνωστοποιούν τις καθημερινές τους δράσεις στις οποίες
εφαρμόζουν την ΕΚΕ κάτι που διευκολύνεται ιδιαίτερα μέσω της χρήσης της τεχνολογίας. Με τον
τρόπο αυτό αποδεικνύουν ότι τηρούν τους διεθνούς κανόνες αλλά ταυτόχρονα εφαρμόζουν και
51
την επιχειρησιακή ηθική, την οργανωτική κουλτούρα και την εταιρική διακυβέρνηση με ευθύνη,
αμεροληψία, τιμιότητα και αξιοπιστία. Έτσι ικανοποιούν και τις άλλες αρχές της ΕΚΕ όπως τη
συνεπή εφαρμογή και τη διάρκεια. Αν και είναι εξαιρετικά δύσκολη η μέτρηση εφαρμογής και
τήρησης των αρχών της ΕΚΕ οι καλές πρακτικές επιχειρήσεων συμβάλλουν στη δημιουργία ενός
καλού εταιρικού προφίλ τους. (Kotler & Lee, 2009).
Ο Ασπρίδης (2015) αναφέρει τις πολιτιστικές τοπικές εκδηλώσεις, εκδόσεις, εκθέσεις, και
εκπαιδευτικά προγράμματα σαν κοινωνικές υποχρεώσεις, τις οποίες χρησιμοποιούν τα τμήματα
μάρκετινγκ των επιχειρήσεων για τη βελτίωση της εταιρικής εικόνας και τη μεγιστοποίηση του
κέρδους τους.
Σύμφωνα με τον Kotler (1979), ΜΚΟ όπως κολλέγια, νοσοκομεία, θεατρικές ομάδες, κοινωνικά
ιδρύματα και μουσεία, συνιστούν έναν Τρίτο Παράγοντα Οικονομίας μια χώρας, και ακολουθούν
μία μέση οδό για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών που πρεσβεύουν, χωρίς να καταφεύγουν
στο κέρδος αλλά και χωρίς να υπόκεινται στην κρατική γραφειοκρατία. Οι συγκεκριμένοι
Οργανισμοί, όντας στρυμωγμένοι από τα αυξανόμενα κόστη και τα σταθερά ή μειωμένα έσοδα,
αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη θέση τους στην αγορά. Οι διαχειριστές τους, που παλεύουν να
ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις τις κοινωνίας και της αγοράς, οφείλουν να υιοθετούν
αποτελεσματικές στρατηγικές marketing, ενισχύοντας ζωτικούς τομείς με κατάλληλα
εκπαιδευμένα άτομα. Εν τέλει, ο Kotler καταλήγει ότι το marketing μπορεί να προσφέρει συνολικά
στους ΜΚΟ μεγάλη δυνατότητα επιβίωσης, μεγέθυνσης και ενδυνάμωσης των συνεισφορών τους
στην ευημερία της κοινωνίας.
Ακόμη και αν δεν είναι ξεκάθαροι λόγοι που μία εταιρία επιλέγει συγκεκριμένες πρακτικές ΕΚΕ
είναι δεδομένο για τον Asongu (2017) ότι δημιουργεί υπεραξία για την εταιρία. Δεν είναι σπάνιο
επίσης κάποιες φορές να δημιουργούνται συνεργασίες με μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και
άλλους φορείς. Παράδειγμα η εταιρία Body Shop αυτοχαρακτηρίζεται ως φορέας υποστήριξης
του περιβάλλοντος, καθώς χρησιμοποιεί βιοδιασπώμενα και μη χημικά προϊόντα, ως φορέας
φιλικός προς τα ζώα, καθώς δεν πραγματοποιεί κλινικές δοκιμές σε ζώα και υποστηρίζει ενέργειες
52
κατά της ενδοοικογενειακής βίας και ειδικά των γυναικών. Αυτές οι δράσεις είναι κοινωνικά
υπεύθυνες και δεν σχετίζονται άμεσα με την αύξηση των κερδών της εταιρίας και των μετόχων
της. Σε περίπτωση κέρδους μέσω επενδύσεων σε δράσεις ΕΚΕ για τον ίδιο δεν θα έπρεπε να είναι
κάτι αρνητικό ή κατακριτέο αλλά θεμιτό και αναμενόμενο.
Επίσης υποτροφίες, χρηματοδοτήσεις ερευνών, κοινωνικές εκδηλώσεις και χορηγίες εκδηλώσεων

και πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον εμπίπτουν στην κατηγορία της ΕΚΕ, καθώς
συνεισφέρουν στην βελτίωση και την πρόοδο της κοινωνίας. Εταιρίες που εμπλέκονται σε τέτοιες
δραστηριότητες έχει παρατηρηθεί ότι έχουν βελτιώσει την ¨εικόνα¨ τους και αποποιούνται την
εικόνα της χρηματοθηρίας σαν πρωταρχική και μοναδική τους προτεραιότητα. (Asongu 2017).
Συμπερασματικά η μεγαλύτερη προσφορά της ΕΚΕ είναι η αλλαγή νοοτροπίας του ευρέως κοινού
στο να μάθει να εκτιμά και να αξιολογεί μία επιχείρηση μακροπρόθεσμα. Η σταδιακή, με συνέπεια
και αθόρυβη καλλιέργεια στη συνείδηση του καταναλωτή ενός καλού εταιρικού προφίλ μιας
επιχείρησης που επιστρέφει λίγα ή αρκετά κέρδη στην κοινωνία και το περιβάλλον είναι ο στόχος
και δεν πρέπει να συγχέεται με τη διαφήμιση. Η εμπιστοσύνη και η προτίμηση επέρχεται σε
συνδυασμό με καλή παροχή προϊόντων και υπηρεσιών. (Λούβη – Κίζη, 2015). Η στρατηγική ΕΚΕ
πρέπει να υιοθετηθεί από κάθε εταιρία, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε ανταγωνιστικό
πλεονέκτημα. Αρχικά πρέπει να υποστηριχθεί από τη Διοίκηση και να υλοποιηθεί από τον τομέα
του Μάρκετινγκ. (Ansogu 2007).
2.5 Παραδείγματα εφαρμογής ΕΚΕ – Κίνητρα και Επικοινωνία
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που εφαρμόζει την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη σαν
επικοινωνιακό εργαλείο είναι η πολυεθνική εταιρία αθλητικών ειδών NIKE, η οποία εκδίδει
αναλυτικές αναφορές για τη γνωστοποίηση στα εμπλεκόμενα μέλη της πληροφοριών σχετικών με
τους προμηθευτές και συνεργάτες της εστιάζοντας στην διαφάνεια και τον διάλογο μαζί τους.
Συγκεκριμένα εκτός από τον Κώδικα Δεοντολογίας, στον οποίο καταγράφεται η ηθική της
53
εταιρίας για τα εργασιακά, τα περιβαλλοντικά και τα ζητήματα ασφάλειας εκδίδει κοινωνικούς

και ετήσιους απολογισμούς, στους οποίους αναφέρεται σε πάνω από 700 συνεργασίες. Αξίζει να
σημειωθεί ότι η έναρξης της εφαρμογής δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης από τη NIKE
και οι συνεργασίες με οργανισμούς και δίκτυα συνέπεσε χρονικά με καταγγελίες που δέχτηκε η
εταιρία για εκμετάλλευση παιδικής εργασίας. Ένα από τα αρχικά κίνητρα της NIKE ήταν η
αποκατάσταση της εικόνας της και η διατήρηση των κερδών της. Πλέον έχει εστιάσει κυρίως σε
δράσεις ΕΚΕ για την προστασία του Περιβάλλοντος (Charokopaki, 2012).
Ο όμιλος τηλεπικοινωνιών OTE-COSMOTE εκφράζει την υπευθυνότητά του στο κοινωνικό

σύνολο με το χορηγικό πρόγραμμα «Σχέση Ευθύνης» και το πρόγραμμα ΕΚΕ με τίτλο
«Συμμετοχή», συμμετέχοντας είτε σαν χορηγός (χρηματικά χορηγικά πακέτα ή προσφορά
τεχνολογικού εξοπλισμού), είτε στο πλαίσιο της ΕΚΕ σε αθλητικά και πολιτιστικά πρότζεκτ.
Εκδίδει κοινωνικούς απολογισμούς και έλαβε έπαινο για τον Απολογισμό ΕΚΕ 2011και βραβείο
Αριστείας για τις δράσεις «Θεσμός Αγάπης – SMS και Πολιτισμός». Η συνεισφορά του στον
πολιτισμό επιτελείται κυρίως μέσω στρατηγικών μάρκετινγκ και πολιτιστικών χορηγιών με άμεση
εμπλοκή του ονόματος τις εταιρίας στα διαφορετικά πρότζεκτ (Κοριανίτη, 2015)
Η ΟΠΑΠ Α.Ε εφαρμόζει ενεργά τα τελευταία χρόνια την Εταιρική Υπευθυνότητα εστιάζοντας
στην παροχή βοήθειας ατόμων με προβλήματα υγείας αλλά και αυτών που έχουν πληγεί από την
οικονομική κρίση μέσω του προγράμματος «Υπεύθυνο Παιχνίδι»., στο οποίο εφαρμόζονται οι
Αρχές της Υπεύθυνης Διαφήμισης και του Μάρκετινγκ. Οι τομείς δράσεων ΕΚΕ της ΟΠΑΠ Α.Ε.
είναι Αθλητισμός – Πολιτισμός – Παιδεία – Υγεία – Κοινωνία – Περιβάλλον με πρώτο τον
Αθλητισμό και τον Πολιτισμό να ακολουθεί. Η εταιρία εκδίδει ετήσιο Κοινωνικό Απολογισμό
από το 2006 και έχει βραβευτεί με τον Δείκτη FTSE4Good το 2006 και με τον CR-Index το 2009
& 2010 (Γιαννοπούλου, 2014).
Για τον τομέα των Τεχνών ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ασφαλιστική –
επενδυτική εταιρία Scottish Widows, θυγατρική του ομίλου LLOYDS Banking Group.Η εταιρία
σε συνεργασία με την Arts@Work και στο πλαίσιο ανανέωσης της στρατηγικής ΕΚΕ εφάρμοσε
54
το πρόγραμμα Investing In People. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα Τέχνης με διαφορετικές

πολιτιστικές δράσεις . το οποίο εφαρμόστηκε σαν πείραμα στον εργασιακό χώρο με τη συμμετοχή
4000 εργαζομένων. Τα αποτελέσματα του προγράμματος έδειξαν ότι οι Τέχνες στο εργασιακό
περιβάλλον δρουν θετικά και σε ποσοστό 68% των συμμετεχόντων σημειώθηκε άνοδος στην
απόδοσή τους , στην ικανοποίηση από το περιβάλλον εργασίας και στην εμπιστοσύνη προς την
εταιρία (Arts & Business 2009).
Παρόμοια φιλοσοφία για τον τομέα των Τεχνών με πληθώρα έργων τέχνης στον εργασιακό χώρο
ακολουθούν μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα, όπως η HSBC και η Deutsche Bank. (Γιαννοπούλου
2014) αλλά και η πλειοψηφία των ελληνικών τραπεζών, όπως αναφέρθηκε πιο επάνω.
Επενδύοντας στις Τέχνες τα ιδρύματα συνδέουν το όνομά τους με την παραγωγή πολιτισμού και
την πολιτιστική κληρονομιά.
Η Disney χρησιμοποιεί μία πολύ ιδιαίτερη διαδικασία κατά την πρόσληψη και την εκπαίδευση
του προσωπικού της που εστιάζει στη γνωστοποίηση σε αυτό της φιλοσοφίας, της εταιρικής
κουλτούρας και των στόχων της πριν ακόμη από την επίσημη πρόσληψή του. Έπειτα το
προσωπικό εκπαιδεύεται υποχρεωτικά μέσω ενός εκπαιδευτικού προγράμματος Management στις
βασικές αρχές και αξίες της εταιρίας, όπως η ομαδική συνεργασία, η εμπιστοσύνη, ο σεβασμός,
το νομοθετικό πλαίσιο κλπ., ώστε να κατανοήσει πλήρως τις απαιτήσεις της εταιρίας, τον ρόλο
του και τη συνεισφορά του στην αποστολή και τους στόχους της Disney. Η εσωτερική αυτή
επικοινωνία με το προσωπικό οδηγεί σε ουσιαστικό διάλογο Disney – εργαζομένων και υπάρχει
συνεργασία στη λήψη των αποφάσεων. Η εταιρία έχει εκδόσει και ένα βιβλίο – οδηγό στον οποίο
αναφέρονται όλες οι καλές πρακτικές της Disney σε όλες τις εκφάνσεις τις Διοίκησης
(εξυπηρέτηση κοινού, διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, καινοτομία κλπ). Η έκδοση αυτή
χρησιμοποιείται από πολλές εταιρίες σαν εργαλείο εκπαίδευσης του προσωπικού τους και κυρίως
των ‘new starters’. Η ερευνήτρια εκπαιδεύτηκε και η ίδια από το συγκεκριμένο εγχειρίδιο στην
παρούσα εργασία της. Η εταιρία χρησιμοποίησε το εγχειρίδιο σαν οδηγό για την εκπαίδευση στην
εξυπηρέτηση πελατών αναλύοντας την καλή πρακτική της Disney (Kinni, 2001)
55
Η Disney εκδίδει ετήσιους κοινωνικούς απολογισμούς με όλες τις δράσεις ΕΚΕ. Εκτός από τους
εργαζομένους και τη βελτίωση εργασιακών συνθηκών η εταιρία δείχνει την υπεύθυνη στάση της
στην προστασία του περιβάλλοντος, στην ασφάλεια, στις πολιτιστικές χορηγίες και στην
προώθηση του εθελοντισμού. Συγκεκριμένα για τον εθελοντισμό υπάρχει πολύ μεγάλη
κινητοποίηση από το προσωπικό των πάρκων της Disney για νοσοκομεία που νοσηλεύονται
παιδιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διακόσμηση και επίπλωση του χώρου αναψυχής της
αιματολογικής και ογκολογικής πτέρυγας του νοσοκομείου στη Σαγκάη από το προσωπικό της
Shanghai Disney Resort. Άλλη παρόμοια δράση είναι η ‘Give a Day, Get a Disney Day’, όπου η
εταιρία προσέφερε για κάθε ημέρα εθελοντικής εργασίας ένα δωρεάν ατομικό εισιτήριο εισόδου
σε ένα πάρκο της Disney. Η συγκεκριμένη δράση είχε ως αποτέλεσμα τη συμμετοχή ενός
εκατομμυρίου συμμετεχόντων – εθελοντών. Τα κίνητρα της εταιρίας είναι από τη μία η ενίσχυση
του κοινωνικού ρόλου της εταιρίας και η προώθηση του εθελοντισμού και από την άλλη η αύξηση
των κερδών της, καθώς ο κάθε εθελοντής μπορεί να συνοδεύεται από κάποιο άλλο πρόσωπο, να
χρειαστεί να καταναλώσει προϊόντα κατά την επίσκεψή του, ενδεχομένως να διανυκτερεύσει σε
κάποιο κατάλυμα του πάρκου και να ψωνίσει σε κάποιο από τα καταστήματά του (Οικονόμου,
2013).
2.6 Σύνδεση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με Δράσεις Επιχειρήσεων για την

ανάπτυξη του Πολιτισμού
Στη σύγχρονη κοινωνία της κρίσης οι έννοιες της Οικονομίας και του Πολιτισμού είναι
αλληλεξαρτώμενες, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς των πολιτιστικών αγαθών εξαρτάται
από την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, ενώ η παραγωγή πολιτιστικών αγαθών συμβάλλει
στην γενικότερη ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής σε τοπικό, περιφερειακό
και παγκόσμιο επίπεδο (Γκαντζιάς & Κορρές, 2011). Συγκεκριμένα ο Asongu (2007), αναφέρει
ότι οι έννοιες της εταιρίας, της επιχειρηματικότητας και της επιχείρησης δεν πρέπει να
διαχωρίζονται σε καμία περίπτωση με αυτή της κοινωνίας, καθώς αυτές λειτουργούν στα πλαίσια
56
ενός κοινωνικού συνόλου το οποίο καθορίζει τους εμπλεκόμενους, στους οποίους ένας
οργανισμούς έχει ευθύνη.
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία αύξηση των χορηγιών σαν εργαλείο στις στρατηγικές
μάρκετινγκ των επιχειρήσεων, με μια αυξητική τάση και στον πολιτιστικό τομέα. Παρόλη την
αύξηση βέβαια, το ποσοστό που κατέχει στο σύνολο των χορηγιών το κομμάτι του πολιτισμού
είναι μόλις 5% με πρωταθλητή τον αθλητισμό σε ποσοστό 69% (σημαντικά μεγάλο ποσοστό
διατίθεται σε Ολυμπιακούς Αγώνες και Παγκόσμιους Αγώνες Ποδοσφαίρου) (IEG, 2014 όπως
αναφέρεται στο Lund R. & Greyser S., 2015). Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός ότι πρωταγωνιστές
σε χορηγίες στον Πολιτισμό και τις Τέχνες είναι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Τράπεζες),
Έρευνα έδειξε ότι μία τράπεζα είναι 18,1 φορές πιο πιθανό να γίνει χορηγός στον πολιτιστικό
τομέα από ότι στο μέσο όρο των άλλων κατηγοριών ((IEG, 2013 όπως αναφέρεται στο Lund R.
& Greyser S., 2015). Παράλληλα έρευνες για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη καταδεικνύουν ότι
η πλειοψηφία του επιχειρηματικού κόσμου στην Ελλάδα δεν φαίνεται να έχει κατανοήσει και να
έχει υιοθετήσει το γενικότερο πλαίσιο των πρακτικών ΕΚΕ. Πρακτικές ΕΚΕ εφαρμόζονται κυρίως
από πολύ μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις και οργανισμούς και εστιάζουν κυρίως στους τομείς του
Περιβάλλοντος, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Υγιεινής και Ασφάλειας.
Συγκεκριμένα στον τομέα του Πολιτισμού παρατηρείται έλλειψη πόρων για τη στήριξή του με
αποτέλεσμα πολιτιστικοί χώροι όπως Μουσεία και Αρχαιολογικοί χώροι να εγκαταλείπονται και
να υπολειτουργούν καθώς και ευρύτερες πολιτιστικές δράσεις να μειώνονται ακόμη και σε
περιοχές με βαριά πολιτιστική κληρονομιά. Γι΄αυτό το λόγο θα ήταν χρήσιμο ο τομέας του
Πολιτισμού να συμπεριληφθεί σαν ξεχωριστός τομέας της ΕΚΕ και να αξιολογηθεί ανεξάρτητα
με τους δείκτες CRI προς διασφάλιση της πολιτιστικής ταυτότητας και κληρονομιάς σε τοπικό και
διεθνές επίπεδο. (Λούβη – Κίζη, 2015)
Στα επόμενα κεφάλαια αναλύεται η περίπτωση του Ομίλου Animus, ο οποίος δραστηριοποιείται
έντονα και έμπρακτα σε δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αποδεικνύοντας υπευθυνότητα
και συνέπεια. Η επιλογή μελέτης του Animus έγινε λόγω των μεγάλων και αξιόλογων κοινωνικών
57
επενδύσεων του ομίλου, ο οποίος πρωταρχικά δραστηριοποιείται στον τομέα της Υγείας αλλά
παράλληλα απομονώνει και επενδύει ένα κομμάτι του χρηματικού του κέρδους σε ποικίλες
δράσεις για τη στήριξη, προβολή, ανάδειξη και ανάπτυξη του τομέα του Πολιτισμού και των
Τεχνών με σύγχρονο τρόπο.
Οι επενδύσεις του ομίλου σε δράσεις ΕΚΕ αποτυπώνονται στη γενικότερη φιλοσοφία του και σε
σχέση με την προσφορά του στους τομείς του Πολιτισμού, της παιδείας – καλλιέργειας και της
κουλτούρας και με στόχο την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Η μεγάλη αποδοχή και
ανταπόκριση των ασθενών και του προσωπικού στις δράσεις ΕΚΕ για τον Πολιτισμό και οι
συνεχείς συνεργασίες με άλλους φορείς της ευρύτερης περιοχής δράσης του ομίλου μαρτυρούν
την συνεισφορά του στον Πολιτισμό και την αναγνώριση του πολιτιστικού του ρόλου.
58
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

3.1 Μεθοδολογία και είδη κοινωνικής έρευνας
Ο όρος Μεθοδολογία σε μία έρευνα περιγράφει τη συνολική ερευνητική στρατηγική που

χρησιμοποιείται και περιλαμβάνει διαδικασίες, μεθόδους και τακτικές σε όλα τα στάδια της
έρευνας (Τσιώλης. 2014).
Οι μέθοδοι είναι το σύνολο των εργαλείων που χρησιμοποιούνται κατά τις διαδικασίες της
συλλογής και της ανάλυσης των δεδομένων μίας έρευνας (Πουρκός, 2015),
Η ερευνητική μεθοδολογία στις κοινωνικές έρευνες περιλαμβάνει δύο είδη, την ποιοτική και την
ποσοτική έρευνα. Στη ποιοτική έρευνα γίνεται καταγραφή συγκεκριμένων χαρακτηριστικών των
υπό μελέτη κοινωνικών ζητημάτων με λεκτικό, παραστατικό ή περιγραφικό τρόπο. Συγκεκριμένα
ο ερευνητής έπειτα από τη συλλογή στοιχείων μέσω σημειώσεων, συνεντεύξεων και
παρατηρήσεων, και έπειτα από ανάλυση και ερμηνεία αυτών, καταγράφει αυτούσια τα γεγονότα
– στοιχεία. Βασικό εργαλείο της ποιοτικής έρευνας αποτελεί η συνέντευξη με ερωτηματολόγια
ανοικτού ή κλειστού και οι ομάδες εστίασης. Αντίθετα σε μία ποσοτική έρευνα χρησιμοποιούνται
αριθμητικά δεδομένα, η στατιστική και τα διαγράμματα, με τα οποία έπειτα από μετρήσεις,
καταγραφές ποσοστώσεων και αναλύσεις, προκύπτουν τα ανάλογα αποτελέσματα. Μεταξύ των
δύο μεθόδων σε μία κοινωνική έρευνα η θεμελιώδης διαφορά είναι η χρήση αριθμητικών
δεδομένων. Συγκρίνοντας τις δύο μεθόδους στην περίπτωση της ποσοτικής έρευνας με την
ποσοτικοποίηση των δεδομένων προκύπτουν σαφέστερα αποτελέσματα, ενώ στην ποιοτική
έρευνα τα δεδομένα είναι πιο λεπτομερή και πιο κατανοητά (Babbie, 2011).
Η ποιοτική έρευνα, η οποία χρησιμοποιείται στην παρούσα έρευνα εμφανίζει κάποια

συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα:
• Χρησιμοποιείται για τη συλλογή δεδομένων που δεν είναι εφικτό να μετρηθούν.
• Εστιάζει στην προσωπική εμπειρία και τα βιώματα των υποκειμένων.
59
• Ο ερευνητής μπορεί να συμμετέχει στη διαδικασία
• Βασίζεται στην κατανόηση και στην ερμηνεία των δεδομένων.
• Μελετά σε βάθος αλλά χωρίς γενικεύσεις για το σύνολο του πληθυσμού
• Χρησιμοποιείται για μικρά δείγματα.
• Η διαδικασία είναι αρκετά ευέλικτη (Μπαλτζής, χ.χ.).
Η ποιοτική έρευνα χρησιμοποιείται αρκετά από εναλλακτικούς ερευνητές, καθώς αναδεικνύει το

συνολικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνεται ένα φαινόμενο.
Κατά το στάδιο σχεδιασμού μίας κοινωνικής έρευνας η οργάνωση γίνεται ως εξής: 1) έρευνα
πεδίου, 2) σκοπός έρευνας, 3) θεωρητικό υπόβαθρο, 4) διαδικασίες άντλησης – παραγωγής
υλικού, 5) στρατηγική επιλογή δείγματος, 6) μέθοδοι ανάλυσης υλικού, 7) αναστοχαστικότητα
του ερευνητή και 8) τήρηση αρχών δεοντολογίας (Ίσαρη και Πουρκός, 2015).
Η παρούσα έρευνα είναι Ad hoc, καθώς σχεδιάστηκε για την καταγραφή συγκεκριμένων
δεδομένων και την ποιοτική ανάλυσή τους. Η Ad hoc έρευνα οργανώθηκε στις παρακάτω φάσεις:
- ΦΑΣΗ 1: Ανάλυση πεδίου και προσδιορισμός στόχων.
- ΦΑΣΗ 2: Επιλογή τρόπου διεξαγωγής ερωτηματολογίων – συνεντεύξεων.
- ΦΑΣΗ 3: Εντοπισμός των κατάλληλων υποψηφίων για τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων στο
εσωτερικό και το εξωτερικό του οργανισμού.
- ΦΑΣΗ 4: Δημιουργία ερωτηματολογίου συνέντευξης.
- ΦΑΣΗ 5: Συλλογή δεδομένων.
- ΦΑΣΗ 6: Ανάλυση δεδομένων.
- ΦΑΣΗ 7: Ερμηνεία παρουσίαση συμπερασμάτων. (Μπαλτζής, χ.χ.)
60
Η παρούσα ποιοτική έρευνα εστιάζει στην ολιστική καταγραφή και ανάλυση ενός φαινομένου
(ΕΚΕ) αναλύοντας διαφορετικά ζητήματα και παράγοντες οι οποίοι εντάσσονται όμως σε ένα
ενιαίο κοινωνικό – πολιτισμικό πλαίσιο (Ίσαρη και Πουρκός, 2015).
3.2 Έρευνα Πεδίου και ο Σκοπός της
Για τον σωστό σχεδιασμό μίας κοινωνικής – εμπειρικής έρευνας καθοριστικό ρόλο παίζει ο
συνδυασμός δύο μεταβλητών: της οντολογίας που αναφέρεται στη γενική θεώρηση που επικρατεί
για την κοινωνία και την πραγματικότητα και της επιστημολογίας που αναφέρεται στις μεθόδους
παραγωγής και στη συνεισφορά στην υπάρχουσα γνώση. Στο αρχικό αυτό στάδιο ο ερευνητής
ξεκινά από μία διαδικασία καθορισμού ενός γενικού πεδίου έρευνας που ανήκει στα ενδιαφέροντά
του και εντοπίζει τα υπάρχοντα δεδομένα και χαρακτηριστικά της οντολογίας και της
επιστημολογίας. Μετά τον εντοπισμό του πεδίου έρευνας ξεκινά ο σχεδιασμός της ίδιας της
έρευνας μέσα από τη δημιουργία συγκεκριμένων ερευνητικών ερωτημάτων στα οποία καλείται η
έρευνα να δώσει απάντηση (Τσιώλης, 2014).
Η παρούσα έρευνα ανήκει στο ευρύτερο ερευνητικό πεδίο της Διοίκησης, Πολιτιστικής Πολιτικής
& Χορηγιών και Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Στο πεδίο αυτό έχουν πραγματοποιηθεί και στο
παρελθόν αρκετές έρευνες όπως αναφέρονται στην εισαγωγή του κειμένου.
Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας, όπως αναφέρεται και στην εισαγωγή, είναι η συνολική
συνεισφορά του επιχειρηματικού κόσμου στον Πολιτισμό μέσω της υλοποίησης δράσεων
Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και πιο συγκεκριμένα η μελέτη του παραδείγματος του Ομίλου
Animus.
Στόχοι της συγκεκριμένης έρευνας είναι: α) η ανάδειξη της αναγκαιότητάς υιοθέτησης πρακτικών
Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης των επιχειρήσεων, η αναζήτηση κινήτρων των επιχειρήσεων για
κοινωνικές επενδύσεις, και ο συνολικός αντίκτυπος για τα εμπλεκόμενα μέλη, β) η έρευνα για τον
Όμιλο Animus με τον εντοπισμό και την ανάλυση πρακτικών ΕΚΕ, τον βαθμό εκπλήρωσης των
61
στόχων της ΕΚΕ και τα συνολικά αποτελέσματα στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον δράσης
του.
Οι στόχοι της έρευνας είναι διερευνητικοί, καθώς επιδιώκεται η κατανόηση των κινήτρων των
ερευνητικών ερωτημάτων, ο ορισμός των προτεραιοτήτων του οργανισμού για τη λήψη σχετικών
αποφάσεων και ο προσδιορισμός όλων των παραμέτρων του ζητήματος.
3.3 Θεωρητικό υπόβαθρο

Το θεωρητικό υπόβαθρο της έρευνας χωρίζεται σε δύο διαστάσεις, Η πρώτη περιλαμβάνει
υπάρχουσες θεωρίες και μελέτες για το επιστημονικό πεδίο της έρευνας και η δεύτερη
περιλαμβάνει δεδομένα για τον υπό εξέταση οργανισμό που θεωρητικοποιήθηκαν έπειτα από
επεξεργασία τους (Πουρκός, 2010).
Η θεωρητική προσέγγιση της παρούσας μελέτης (Κεφάλαια 10 & 2ο) πραγματοποιήθηκε με

συλλογή στοιχείων από την Ελληνική και την Ξένη Βιβλιογραφία, από επιστημονικά άρθρα και
περιοδικά, από επίσημες ιστοσελίδες, από αρχεία εφημερίδων και από προ υπάρχουσες μελέτες.
Τα στοιχεία που αξιοποιήθηκαν προέρχονται τόσο από πρωτογενείς (πρωτότυπα δημοσιεύματα)
όσο και δευτερογενείς πηγές (αναδιατύπωση πρωτότυπων δημοσιευμάτων από τρίτους. Τα
επιστημονικά πεδία αναζήτησης της βιβλιογραφίας είναι η Διοίκηση, η Εταιρική Κοινωνική
Ευθύνη, το Μάρκετινγκ, η Πολιτιστική Πολιτική και οι Πολιτιστικές Χορηγίες.
Για τη μελέτη του παραδείγματος του Animus χρησιμοποιήθηκαν επίσης πρωτογενείς και
δευτερογενείς πηγές. Συγκεκριμένα η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της ανάλυσης
αρχειακού υλικού αξιοποιώντας δελτία τύπου, στα οποία η ανάλυση των δεδομένων γίνεται με
ανάλυση λόγου, ανάλυση περιεχομένου και σημειολογική ανάλυση, καθώς και με στοιχεία που
διαθέτει ήδη ο οργανισμός από άλλες έρευνας του ίδιου ή τρίτων ερευνητών. Λόγω έλλειψης
επίσημων στατιστικών και αριθμητικών στοιχείων και προηγούμενων ερευνών για το ζήτημα
χρησιμοποιείται εκτενώς η επίσημη ιστοσελίδα του οργανισμού και τα δελτία τύπου. Η
62
πρωτογενής έρευνα, η οποία στηρίζεται σε προσωπικές συνεντεύξεις σχεδιάστηκε και

οργανώθηκε με βάση τα δευτερογενή δεδομένα και με στόχο τη συλλογή δεδομένων που δεν
έχουν συλλεχθεί στο παρελθόν και που αφορούν τα ερευνητικά ερωτήματα (Μπαλτζής, χ.χ.).
3.4 Ερευνητικά ερωτήματα

Σε μία κοινωνική ποιοτική έρευνα είναι σημαντικό τα ερευνητικά ερωτήματα να είναι γενικά,
ανοικτά και να στηρίζονται σε συγκεκριμένους θεματικούς άξονες – ενότητες, ώστε να μην
οδηγούν σε κατευθυνόμενες απαντήσεις. Ο στόχος τους είναι η λεπτομέρεια στην περιγραφή και
την ανάλυση των δεδομένων που μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγή πολύπλευρων συμπερασμάτων
για το υπό μελέτη ζήτημα. Χαρακτηριστικό των ερευνητικών ερωτημάτων μίας ποιοτικής έρευνας
είναι η ευελιξία τους, η δυνατότητα δηλαδή αν χρειαστεί, τροποποίησης, επαναδιατύπωσης και
διευκρινήσεων για την καλύτερη εξυπηρέτηση της διαδικασίας (Ίσαρη και Πουρκός, 2015).
Οι θεματικοί άξονες που στηρίζονται τα ερευνητικά ερωτήματα στο παράδειγμα του Animus είναι
οι εξής:
Α) Η σημασία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και του Πολιτισμού:
- η φιλοσοφία του ομίλου και των stakeholders για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη
- ο ρόλος του Πολιτισμού στη φιλοσοφία του ομίλου και των stakeholders
- τα κίνητρα του ομίλου και των stakeholders για την υλοποίηση κοινωνικών και πολιτιστικών
δράσεων
- ο διαχωρισμός ΕΚΕ και Πολιτιστικών Χορηγιών.
Β) Προετοιμασία και Σχεδιασμός Δράσεων:
- ο στρατηγικός σχεδιασμός του ομίλου για την ΕΚΕ, οι στόχοι και οι προτεραιότητες που
σχετίζονται με αυτήν
63
- οι σημαντικοί stakeholders και ο ρόλος τους για την ανάπτυξη του ομίλου
- οι συμπράξεις και οι συνεργασίες που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο υλοποίησης πρακτικών ΕΚΕ,
ο ρόλος τους και η σύνδεσή τους με τους στόχους του Ομίλου
Γ) Παραγωγή – Υλοποίηση και Συντονισμός Δράσεων
- ο ρόλος των ασθενών/συνοδών
- ο ρόλος του προσωπικού
- ο ρόλος της τοπικής κοινότητας
- ο ρόλος των τοπικών, κρατικών και θεσμικών φορέων
Δ) Αξιοποίηση, Έλεγχος και Αξιολόγηση Δράσεων
- οι μέθοδοι αξιολόγησης των πρακτικών ΕΚΕ του ομίλου
- ο βαθμός ανταπόκρισης των πρακτικών ΕΚΕ σε όλα τα στάδια λειτουργίας του, στους στόχους
και στην εικόνα του ομίλου
- ο βαθμός επιρροής των επενδύσεων του ομίλου
- η αξιολόγηση του Θεάτρου Animus.
3.5 Διαδικασία παραγωγής ερευνητικού υλικού

Το επόμενο στάδιο στην ερευνητική διαδικασία είναι η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου για τη
διεξαγωγή της έρευνας και τη συλλογή στοιχείων. Οι μέθοδοι που συναντώνται στην κοινωνική
ποιοτική έρευνα είναι η παρατήρηση, η μη δομημένη και η ημι-δομημένη συνέντευξη και οι
ομάδες εστίασης (Πουρκός, 2010)
Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των ατομικών συνεντεύξεων εις βάθος που
κατεγράφησαν από τον ίδιο τον ερευνητή. Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν ημι-δομημένες
64
συνεντεύξεις εστιασμένες στους άξονες –θεματικές που αναφέρθηκαν παραπάνω, καθώς και
άτυπες συζητήσεις ή συνεντεύξεις υπό τη μορφή συζήτησης.
Η επιλογή της μεθοδολογίας των συνεντεύξεων είναι κατάλληλη για τη συγκεκριμένη έρευνα,
καθώς υπάρχει άμεση λεκτική επικοινωνία και αλληλεπίδραση του ερευνητή με τα υποκείμενα
και ευελιξία τροποποίησης των ερωτήσεων και της σειράς τους ανάλογα με τον ερωτώμενο. Στις
ημι-δομημένες συνεντεύξεις υπάρχουν προσχεδιασμένες ερωτήσεις αλλά παράλληλα υπάρχει η
δυνατότητα και η ευελιξία να συζητηθούν και άλλα θέματα που προκύπτουν κατά τη συνομιλία.
Καθώς η έρευνα αφορά στη διερεύνηση πολύπλοκων κοινωνικών διαδικασιών, κινήτρων, αξιών
και αντιλήψεων η μέθοδος της συνέντευξης προσφέρει μία σε βάθος διερεύνηση για την συλλογή
πληροφοριών. Η μέθοδος αυτή επιπλέον επιτρέπει στον ερευνητή να αξιοποιήσει πλήρως τα
στοιχεία μέσω των απαντήσεων, να προβεί σε διευκρινήσεις και διευκρινιστικές ερωτήσεις, να
προσθέσει και να αφαιρέσει κάποιες αλλά και να συλλέξει στοιχεία από ζητήματα που προκύπτουν
κατά τη διάρκεια της συζήτησης. (αεε. 2020). Επίσης το ποσοστό ανταπόκρισης είναι μεγαλύτερο
και η ποιότητα των δεδομένων καλύτερη. Η μέθοδος παρουσιάζει και κάποια μειονεκτήματα,
όπως η ακούσια επιρροή του ερευνητή, μέσω της παρουσίας του, στον τρόπο των απαντήσεων
των ερωτηθέντων και το κόστος αν η διεξαγωγή της συνέντευξης πραγματοποιηθεί face to face.
Στην περίπτωση των γραπτών συνεντεύξεων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ο ερευνητής δεν
έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει τα πρόσωπα της συνέντευξης, είναι πιο οικονομική μέθοδος, οι
ερωτηθέντες μπορούν να απαντήσουν με δική τους διαχείριση χρόνου και μπορεί να συλλεχθεί
μεγάλος όγκος δεδομένων. Από την άλλη η μέθοδος παρουσιάζει μειονεκτήματα, καθώς ο
ερευνητής δεν μπορεί να δώσει διευκρινήσεις, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη διατύπωση των
ερωτημάτων – θεματικών και το ποσοστό συμμετοχής είναι μικρότερο (Μπαλτζής, χ.χ.).
Τα ερωτηματολόγια – συνεντεύξεις δημιουργήθηκαν με πληρότητα και σαφήνεια για τον κάθε

ερωτώμενο προσωπικά με βάση την ιδιότητά του και την εμπλοκή του με τον οργανισμό και ο
αριθμός των ερωτήσεων αλλά και ο χρόνος απαντήσεων ήταν διαφορετικός από τον καθένα. Η
πλειοψηφία των ερωτώμενων εντάσσεται στην κατηγορία των elites, κατά την περίοδο διεξαγωγής
65
της έρευνας, καθώς πρόκειται για Διευθυντικά στελέχη και εκπροσώπους τοπικών φορέων με
εξειδίκευση στον τομέα του ερευνητικού πεδίου. Η θέση από μόνη της παρ’ όλα αυτά δεν θα
πρέπει να τους κατατάσσει αυτόματα στην κατηγορία των elites, καθώς μπορεί να είναι καθαρά
επικοινωνιακή και δεν είναι μόνιμη. Οι συνεντεύξεις του συγκεκριμένου γκρουπ (elites)
χαρακτηρίζονται από τον Dexter (2006) ένα ξεχωριστό μεθοδολογικό εργαλείο πολύ σημαντικό
για τις κοινωνικές έρευνες. Χαρακτηριστικό αυτών των συνεντεύξεων είναι η εκ των προτέρων
κατάλληλη προετοιμασία και η ευελιξία του ερευνητή κυρίως σε σχέση με τον χρονικό περιορισμό
λόγω των πολλών υποχρεώσεων των ερωτώμενων elites. Η χρονική διάρκεια των διαδικτυακών
elites συνεντεύξεων στην παρούσα έρευνα είχε προκαθοριστεί τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου στη μέγιστη διάρκεια των 45 λεπτών και είχε προηγηθεί πριν τη διεξαγωγή της
συνέντευξης η αποστολή των ερωτήσεων από τον ερευνητή προς τους βοηθούς των ερωτώμενων
για μελέτη (Harvey, 2015).
Τα ερωτηματολόγια – συνεντεύξεις περιείχαν ερωτήσεις ανοικτού τύπου για όλα τα πρόσωπα και
σε όλα τα ερωτηματολόγια – συνεντεύξεις υπήρχε τεχνικό ενημερωτικό δελτίο με τους στόχους
της έρευνας, και οδηγίες συμπλήρωσης (Babbie, 2011). Στο τέλος των ερωτηματολογίων υπήρχε
ερώτημα στο οποίο καλούνταν οι ερωτηθέντες να παραθέσουν την άποψή τους για κάποια πτυχή
του ζητήματος που δεν καλύφθηκε με τις ερωτήσεις - θεματικές (Μπούνια, 2015). Οι ερωτώμενοι
που ανήκουν στην κατηγορία elites προτιμούν τις συνεντεύξεις με ερωτήσεις ανοικτού τύπο,
καθώς είναι πιο ευέλικτες και μπορούν να εκφράσουν την άποψη τους πιο ελεύθερα (Harvey,
2015)
Κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των συνεντεύξεων υπήρξε λεπτομερής καταγραφή των απαντήσεων
με τη μορφή σημειώσεων και με τη μορφή λέξεων – κλειδιών. Η λεπτομέρεια στην καταγραφή
παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα διαδικασία της ερευνητικής έρευνας καθώς δίνεται η
δυνατότητα μεταφοράς αυτούσιων φράσεων και προτάσεων των ερωτώμενων (Ίσαρη και
Πουρκός, 2015).
66
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Υγειονομικής Κρίσης του Covid-19 τηρώντας
τα μέτρα του Social Distancing. Η χρήση της τεχνολογίας διευκόλυνε την έρευνα ιδιαίτερα, και
ειδικά στην συγκεκριμένη περίπτωση, όπου υπήρχε και γεωγραφική διασπορά ερευνητή και
υποκειμένων (Ελλάδα-Ηνωμένο Βασίλειο), καθώς με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων που
χρησιμοποιήθηκαν υπήρχε παράλληλα και οπτική επαφή και διαδραστική επικοινωνία μεταξύ των
δύο πλευρών . Η χρήση της κάμερας και της άμεσης επαφής με τους ερωτηθέντες οδήγησε σε ημι-
δομημένες συνεντεύξεις, κάνοντας τη συνομιλία πιο ευέλικτη και τη διεξαγωγή των
αποτελεσμάτων πιο έγκυρη.
3.6 Δείγμα της Έρευνας
Η στρατηγική που επιλέχθηκε για την επιλογή του δείγματος στην παρούσα έρευνα είναι η
σκόπιμη θεωρητική δειγματοληψία και η συλλογή των δεδομένων έγινε παράλληλα με την
ανάλυση. Τα κριτήρια και ο αριθμός του δείγματος δεν ήταν προσδιορισμένος από την αρχή αλλά
διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια της ερευνητικής διαδικασίας και η διαδικασία τερματίστηκε
λόγω χρονικών περιορισμών (Ίσαρη και Πουρκός, 2015).
Στην κοινωνική ποιοτική έρευνα δεν υπάρχει καταλληλόλητα στο μέγεθος του δείγματος.
Κατάλληλο δείγμα χαρακτηρίζεται αυτό το οποίο οδηγεί σε επαρκή ερευνητικά αποτελέσματα.
Χαρακτηριστικά που επηρεάζουν το μέγεθος του δείγματος είναι η φύση του υπό εξέταση
φαινομένου, το εύρος της έρευνας, η ποιότητα των δεδομένων και ο σχεδιασμός της έρευνας. Στην
παρούσα έρευνα το δείγμα είναι αρκετά περιορισμένο, καθώς ο υπό εξέταση οργανισμός έχει
υιοθετήσει και εφαρμόζει πρακτικές ΕΚΕ τα τελευταία χρόνια λειτουργίας του, και γιατί ένα
μεγαλύτερο δείγμα θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο ως προς τη διαχείρισή του (συλλογή και ανάλυση
ποιοτικών δεδομένων) (Robson, 2007). Στην περίπτωση μίας ποιοτικής έρευνας ένα μεγάλο
δείγμα δεν είναι απαραίτητα θετικό κυρίως αν ο στόχος της έρευνας είναι η μελέτης εμπειριών σε
βάθος και η ανάδειξη υποκειμενικών στοιχείων (Μαντζούκας, 2007). Επίσης ο ερευνητής στην
ποιοτική έρευνα παίρνει σαν δεδομένο τον υποκειμενισμό και τον αναστοχασμό των ερευνητικών
67
υποκειμένων κα τα λαμβάνει σαν κομμάτι της ερευνητικής διαδικασίας (Ίσαρη και Πουρκός,
2015).
Η διαδικασία δειγματοληψίας στην παρούσα έρευνα είναι εμπειρική, καθώς δεν επιλέγεται τυχαία
αλλά απευθύνεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα με γνώσεις και εμπειρία σχετική με τα ερευνητικά
ερωτήματα και τα πρόσωπα είναι ικανά και κατάλληλα να απαντήσουν στα ερωτήματα των
συνεντεύξεων. Με τον τρόπο αυτό επιλογής δείγματος περιορίζεται η υποκειμενικότητα από τον
ερευνητή και τους ερωτηθέντες (Μπούνια, 2015).
Η πρώτη επαφή με τον οργανισμό μελέτης έγινε με αποστολή e-mail (29/01/2020) της ερευνήτριας
στην υπεύθυνη Μάρκετινγκ και Ψυχολογικής Υποστήριξης του ΚΑΑ Animus κυρία Κουκουράβα
Ειρήνη προς γνωστοποίηση της έρευνας και συλλογή υλικού δευτερογενούς έρευνας. Έπειτα από
ανταλλαγή πληροφοριών μέσω του Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου υπήρξε και συνέντευξη υπό τη
μορφή συζήτησης με την ίδια μέσω του κοινωνικού δικτύου Skype (27/05-2020 για 20 λεπτά) για
διευκρινίσεις σχετικές με τους εμπλεκόμενους με τον οργανισμό και την δημιουργία αντίστοιχων
ερωτηματολογίων -συνεντεύξεων.
Το πρόσωπο που επιλέχθηκε ως το πιο κατάλληλο για συνέντευξη σαν εκπρόσωπος του ομίλου
Animus λόγω του ρόλου, της γνώσης και ης εμπειρίας του είναι ο Αντιπρόεδρος του ομίλου
κύριος Ιωάννης Νταβέλης. Η επικοινωνία με τον κύριο Νταβέλη έγινε αρχικά τηλεφωνικά
(25/06/2020), όπου συμφωνήθηκε η διεξαγωγή γραπτής συνέντευξης και παράλληλα μέσω
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (25/06/2020) εστάλη η γραπτή συνέντευξη στο προσωπικό του e-
mail. Η αποστολή της γραπτής συνέντευξης στην ερευνήτρια πραγματοποιήθηκε μέσω
Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου στις 07/07/2020.
Αντίστοιχη γραπτή συνέντευξη μέσω Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου διεξήχθη και εστάλη στην
ερευνήτρια στις 22/07/2020 από την υπεύθυνη της Καλλιτεχνικής Ομάδας Δρυάδες εν Πλω κυρίας
Μαρίας Καραπαναγιώτη.
Η επαφή με τον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων κύριο
Παναγιώτη Σάπκα πραγματοποιήθηκε με αποστολή ηλεκτρονικού μηνύματος στο Κοινωνικό
68
Δίκτυο Messenger (24/06/2020). Ακολούθησε τηλεφωνική συνομιλία στο κινητό του κυρίου
Σάπκα (25/06/2020) και ορίστηκε ημερομηνία για τη διεξαγωγή συνέντευξης στο Κοινωνικό
Δίκτυο Messenger στις (26/06/2020). Η ημι – δομημένη συνέντευξη διεξήχθη με χρήση
ακουστικών και κάμερας στις 26/06/2020 ώρα Ελλάδας 20:30 μ.μ. και είχε διάρκεια 35 λεπτά.
Η επαφή με την Διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας κυρία Φανή
Καλοκαιρινού έγινε μέσω κλήσης στο προσωπικό της τηλέφωνο στις 29/06/2020 και ορίστηκε
ημερομηνία συνέντευξης στο Κοινωνικό Δίκτυο Messenger. Παράλληλα εστάλη μέσω του
Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου η συνέντευξη – ερωτηματολόγιο (29/06/2020). Η ημι – δομημένη
συνέντευξη διεξήχθη με χρήση ακουστικών και κάμερας στις 06/07/2020 ώρα Ελλάδας 10:00 π.μ.
και είχε διάρκεια 45 λεπτά.
Η επαφή με τον Θεματικό Αντιπεριφερειάρχη Αθλητισμού, Νεολαίας, Απασχόλησης και Διά Βίου
Μάθησης Θεσσαλίας κύριο Νικόλαο Λιούπα δεν κατέστη δυνατή. Η ερευνήτρια ήρθε σε
τηλεφωνική επαφή με το γραφείο του Αντιπεριφερειάρχη (29/06/2020) μετά την αποστολή της
γραπτής συνέντευξης στο κοινωνικό δίκτυο Messenger (24/06/2020) αλλά δεν υπήρξε
ανταπόκριση από την πλευρά της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται και αναλυτικά τα πρόσωπα που αποτέλεσαν το δείγμα
στην έρευνα:
Ημερομηνία Χρόνος
Ονοματεπώνυμο Οργανισμός Ιδιότητα συνέντευξης & διεξαγωγής
μέσο συνέντευξης
Υπεύθυνη
Μάρκετινγκ & Skype
Κουκουράβα
Animus Ψυχολογικής 20 λεπτά
Ειρήνη 27/05/2020
Υποστήριξης ΚΑΑ
Animus
Νταβέλης Αντιπρόεδρος Ηλεκτρονικό Γραπτή
Animus
Ιωάννης Ομίλου Animus Ταχυδρομείο αποστολή
69
07/07/2020
Αντιδήμαρχος
Σάπκας Δήμος Πολιτισμού και Messenger
35 λεπτά
Παναγιώτης Λαρισαίων Επιστημών του 26/06/2020
Δήμου Λαρισαίων
Λαογραφικό Διευθύντρια του
Καλοκαιρινού Ιστορικό Λαογραφικού Messenger
45 λεπτά
Φανή Μουσείο Ιστορικού 06/07/2020
Λάρισας Μουσείου Λάρισας
Υπεύθυνη της Ηλεκτρονικό
Καραπαναγιώτη Δρυάδες Εν Καλλιτεχνικής Ταχυδρομείο Γραπτή
Μαρία Πλώ Ομάδας Δρυάδες εν αποστολή
Πλώ 22/07/2020
Αντιπεριφερειάρχης
Αθλητισμού,
Λιούπας Περιφέρεια Νεολαίας, Messenger Χωρίς
Νικόλαος Θεσσαλίας Απασχόλησης και 24/06/2020 ανταπόκριση
Διά Βίου Μάθησης
Θεσσαλίας
3.7 Ανάλυση δεδομένων και Συμπεράσματα
Η ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων μίας κοινωνικής έρευνας ξεκινά με την διαχείριση του
υλικού: καταγραφή, οργάνωση, ταξινόμηση. Για την ανάλυση των δεδομένων βασικά εργαλεία
αποτελούν η θεματική ανάλυση και η κωδικοποίηση των αποτελεσμάτων. Η μέθοδος της
θεματικής ανάλυσης περιλαμβάνει τον εντοπισμό, την περιγραφή, την αναφορά και τη
θεματοποίηση ζητημάτων που εμφανίζονται στα ερευνητικά ερωτήματα (Πουρκός, 2010).
Στην παρούσα έρευνα η ανάλυση πραγματοποιήθηκε μετά τη συλλογή όλων των δεδομένων μέσω
της κωδικοποίησης και της κατηγοριοποίησης των απαντήσεων στους άξονες – ενότητες που
κινήθηκαν και τα ερευνητικά ερωτήματα. Η θεματική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με βάση τα
στάδια που προτείνουν οι Braun & Clarke (2006):
70
1Ο Στάδιο: Εξοικείωση με τα δεδομένα: Προσωπική ανάγνωση των απαντήσεων – δεδομένων και

μία πρώτη καταγραφή σημαντικών εννοιών σχετικών με τα ερευνητικά ερωτήματα.
2ο Στάδιο: Κωδικοποίηση και οργάνωση των δεδομένων σε ομάδες με κοινό νόημα και σε σχέση
με τα ερευνητικά ερωτήματα.
3ο Στάδιο: Αναζήτηση των θεμάτων: καταχώρηση των κωδικοποιημένων δεδομένων στους

θεματικούς άξονες που κινήθηκαν οι ερωτήσεις των συνεντεύξεων.
4ο Στάδιο: Επανεξέταση των θεματικών αξόνων.
5ο Στάδιο: Ορισμός και ονομασία θεμάτων: Λεπτομερής καταγραφή και ανάλυση των δεδομένων.
6ο Στάδιο: Έκθεση των δεδομένων – Καταγραφή των ευρημάτων: Ανάλυση δεδομένων με την
χρήση της μεθόδου S.W.O.T. Analysis. Στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιήθηκε το συγκεκριμένο
εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού για την ανάλυση του εσωτερικού και του εσωτερικού
περιβάλλοντος του υπό εξέταση οργανισμού και αναφορικά με τους στόχους του που συνδέονται
με τα ερευνητικά ερωτήματα. Το συγκεκριμένο εργαλείο δεν μπορεί να αποτελέσει μία πλήρη
μελέτη αλλά βοηθά στην προκαταρκτική εξέταση ενός ζητήματος και οδηγεί σε εξαγωγή
συμπερασμάτων σχετικά με το αν ένας οργανισμός πρέπει να προχωρήσει ή να συνεχίσει ένα
εγχείρημα.
Συγκεκριμένα ο οργανισμός εξετάστηκε ως προς τις:
- Δυνατότητες: α) αποκλειστικότητα σε πόρους και β) ανταγωνισμός προιόντων/υπηρεσιών.
- Αδυναμίες: α) τι μπορεί να βελτιώσει και β) τι μπορεί να αποφύγει.
- Προοπτικές: α) ευκαιρίες και β) σύγχρονες τάσεις σε οικονομία, αγορά, τεχνολογία, κοινωνία,

κυβέρνηση κ.α.
- Απειλές: α) εμπόδια, β) ανταγωνισμός, γ) αλλαγές σε προϊόντα/υπηρεσίες, δ) τεχνολογικές

αλλαγές και ε) οικονομικά ζητήματα.
71
Για τον εντοπισμό των προοπτικών και των απειλών προηγήθηκε η χρήση ενός άλλου εργαλείου
της PEST (Political, Economic, Social, Technological) Analysis, το οποίο αναλύει τους
παράγοντες που επηρεάζουν τον οργανισμό στο περιβάλλον δράσης του. Πληροφορίες για την
PEST Analysis αξιοποιήθηκαν τόσο από τα δεδομένα των συνεντεύξεων όσο και από τον τύπο
ηλεκτρονικό και μη. Για την ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος ενός οργανισμού
καθοριστικό ρόλο παίζουν οι stakeholders και η ανάλυση των απαντήσεών τους (Kotler et
al.,2008).
Σύμφωνα με τη μέθοδο της S.W.O.T. Analysis εφόσον οι δυνατότητες και οι προοπτικές

υπερτερούν έναντι των αδυναμιών και των απειλών ενός οργανισμού τότε ο οργανισμός μπορεί
να προχωρήσει στην υλοποίηση των στόχων του που συνδέονται με τα ερευνητικά ερωτήματα
(Eurokerdos, 2020).
3.8 Αρχές και Ζητήματα Δεοντολογίας
Με τον όρο «δεοντολογία» σε μία έρευνα γίνεται αναφορά στο σύνολο των κανόνων που
τηρούνται και εφαρμόζονται κατά την ερευνητική διαδικασία και αφορούν τις σχέσεις του
ερευνητή και των συμμετεχόντων στην έρευνα. Πιο συγκεκριμένα αφορούν τη συμπεριφορά του
ερευνητή προς τους συμμετέχοντες σε ζητήματα όπως: η σωστή πληροφόρηση, η ελεύθερη και
συναινετική συμμετοχή των προσώπων στην έρευνα, η προστασία τους από ενδεχόμενες
σωματικές ή ηθικές βλάβες, η αποφυγή διακρίσεων, η προστασία προσωπικών δεδομένων και η
σωστή διαχείριση και αξιοποίηση των δεδομένων καθώς και η δημοσίευση τους (Ίσαρη &
Πουρκός, 2015).
72
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ANIMUS
4.1 Το παράδειγμα του Animus
Ο όμιλος Animus ξεκίνησε τη λειτουργία του το Μάιο του 2008, στην πόλη της Λάρισας στον
ευαίσθητο χώρο της υγείας με το Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας KAA Animus.
Είναι κτισμένο σε μιας εξαιρετικής ομορφιάς έκταση, περίπου 170 στρεμμάτων στο 8ο χιλιόμετρο
Λάρισας-Τρικάλων με το συνολικό εμβαδόν των υπερσύγχρονων εγκαταστάσεών του να αγγίζει
τα 13.500 τετραγωνικά μέτρα. Το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό του απαρτίζεται από 200
επαγγελματίες υγείας, επιστημονικά καταρτισμένους που φροντίζουν για τη βέλτιστη φυσική,
συναισθηματική και κοινωνική αποκατάσταση ασθενών, οι οποίοι μετά από ατυχήματα ή
νοσήματα χρήζουν ανοικτή ή κλειστή νοσηλεία για την αποκατάσταση και αποθεραπεία τους.
Μέσα από την πολυετή πορεία αναδείχθηκαν περαιτέρω ανάγκες του «αθέατου» κόσμου της
αναπηρίας αυτή της παροχής κατακερματισμένων υπηρεσιών υγείας χωρίς διασύνδεση. Ο όμιλος
δημιούργησε τον Οκτώβριο του 2014 την «ANIMUS ΚΥΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ», την πρώτη
κλινική στην Κεντρική Ελλάδα με ιατρικές ειδικότητες αποκατάστασης και λειτουργική
διασύνδεση με το Κέντρο Αποκατάστασης KAA ANIMUS. Η εξασφάλιση κάλυψης περαιτέρω
αναγκών των ασθενών, όπως ο πλήρης παρακλινικός έλεγχος-διάγνωση και χειρουργική κάλυψη
ειδικών περιστατικών δικαιώνει τη θέση της κλινικής σε μια από της καλύτερες στην ευρύτερη
περιοχή. Και ενώ με την ίδρυση και τη λειτουργία της γενικής κλινικής αυξήθηκε σημαντικά η
ασφάλεια και η επιβίωση των βαρέως πασχόντων ασθενών, δεν καλύφθηκε μία εξίσου σημαντική
ανάγκη τους. Σε αρκετές περιπτώσεις μετά την αποκατάσταση οι ασθενείς χρειάζονται ένα ειδικό
περιβάλλον μόνιμης και υποστηριζόμενης διαβίωσης. ΄Έτσι το 2017 ο όμιλος ιδρύει την πρώτη
ιδιωτική ολοκληρωμένη δομή «ANIMUS Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ)» για
άτομα με βαριές κινητικές αναπηρίες μετά την αποκατάστασή τους.
73
Τέλος επειδή η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας είναι η απαρχή για μια ολοκληρωμένη υπηρεσία, ο
όμιλος από το 2019 λειτουργεί το μεγαλύτερο και πληρέστερο «ΠΟΛΥΙΑΤΡΕΙΟ ANIMUS»
στην Κεντρική Ελλάδα με έδρα την Λάρισα.
Το Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας KAA Animus με την ολοκλήρωση των

υποδομών και των τριών νέων πτερύγων κλειστής νοσηλείας, έχει τη δυνατότητα να νοσηλεύσει
200 εσωτερικούς ασθενείς σε δωμάτια μονόκλινα (απλά ή σουίτες), δίκλινα και τρίκλινα. Διαθέτει
επίσης ειδικά διαμορφωμένο χώρο αυξημένης φροντίδας (Χ.Α.Φ.) με υπερσύγχρονο εξοπλισμό,
για τη νοσηλεία βαρύτερων περιστατικών (Animus, 2020).
4.2 Παρουσίαση Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Ο όμιλος Animus πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια ποικίλες δραστηριότητες στο πλαίσιο της
ΕΚΕ, με την ενεργό συμμετοχή τόσο τους εξυπηρετούμενων του Ομίλου και του προσωπικού του,
όσο και των εξωτερικών stakeholders. Συγκεκριμένα σε μία προσπάθεια ανάδειξης της τέχνης και
του πολιτισμού με σύγχρονο τρόπο, αλλά και σύνδεσης της αναπηρίας με τον πολιτισμό, όπως
χαρακτηριστικά αναφέρει η Διοίκηση του ομίλου, υλοποιούνται πολύ αξιόλογες κοινωνικές,
εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις στις οποίες περιλαμβάνονται και συμμετέχουν όλα τα
εμπλεκόμενα μέλη. Χαρακτηριστικά παρακάτω αναφέρονται όπως παρουσιάζονται στην επίσημη
ιστοσελίδα του Ομίλου οι σημαντικότερες δράσεις των τελευταίων χρόνων.
4.2.1. Δράσεις Επιστημονικές και Δια Βίου Μάθησης:
✓ Προσφορά δωρεάν Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών, με θέμα τη ‘Νευροαποκατάσταση’,

στο νοσηλευτικό προσωπικό του ΚΑΑ Animus που θα διακριθεί για τις επαγγελματικές του
επιδόσεις έπειτα από αξιολόγηση το 2020. Πρόκειται για επένδυση του ομίλου στο προσωπικό του
στο πλαίσιο του μοντέλου ‘on the job training’. Η συγκεκριμένη δράση είναι αποτέλεσμα
σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε πολλαπλά επίπεδα εφαρμογής.
74
✓ Εκπαίδευση προσωπικού στο ρομποτικό σύστημα αποκατάστασης για το άνω άκρο Armeo Spring.
✓ Εκπαιδευτικό σεμινάριο: «Άτομα με κινητική αναπηρία: Σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων

ενσωμάτωσης».
✓ Εκπαίδευση προσωπικού στο σύστημα εικονικής πραγματικότητας NIRVANA.
✓ Σεμινάριο για την Υποστηρικτική Τεχνολογία.
✓ 6η Διεπιστημονική Ημερίδα «Η Τέχνη στην Αποκατάσταση». Η Ημερίδα ήταν συνδιοργάνωση του

ΚAΑ Animus με τη Μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Δρυάδες εν Πλω». Μετά το θεωρητικό μέρος της
Ημερίδας ακολούθησαν workshop με βιωματικές δραστηριότητες μέσω δραματοθεραπίας,
μουσικοθεραπείας, εικαστικής θεραπείας και χοροθεραπείας με σκοπό την ανάδειξη της έννοιας
της επαφής με τον ασθενή και την εναλλακτική προσέγγισή του μέσα από βιωματικές δράσεις.
✓ Παιδιατρικά νευρολογικά θέματα διάγνωσης & αποκατάστασης στη Λογοθεραπεία.
✓ Ενημερωτική ομιλία για τις κακώσεις άνω άκρου.
✓ Επιστημονικό εκπαιδευτικό σεμινάριο για τη «Σκλήρυνση κατά Πλάκας.
✓ Σεμινάρια εξειδίκευσης στην ελαστική περίδεση στην παιδιατρική αποκατάσταση.
✓ Σεμινάριο Bobath για ενήλικες με νευρολογικές διαταραχές.
✓ Σεμινάριο Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης (CPR) και Πρώτων Βοηθειών.
✓ Σεμινάριο Φυσικοθεραπείας Mulligan Concept.
✓ Επίσκεψη του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο πλαίσιο του
μαθήματος «Νοσηλευτική φροντίδα ηλικιωμένων και χρονίως πασχόντων» με σκοπό οι φοιτητές
να γνωρίσουν ολοκληρωμένα την έννοια της αποκατάστασης και τη διαφοροποίηση του
επαγγέλματος του νοσηλευτή σε αυτό το περιβάλλον.
✓ Συμμετοχή του Animus στο ερευνητικό πρόγραμμα i-AMA μια στρατηγική σύμπραξη με
συμμετοχή τριών φορέων (Animus, WHEEL, Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας-Κρήτη), με
σκοπό την ανάπτυξη ενός αξιόπιστου συστήματος επικοινωνίας εγκεφάλου -υπολογιστή που θα
75
παρέχει τη δυνατότητα σε ασθενείς που πάσχουν από νευρολογική παράλυση να επανενταχθούν

ως ένα βαθμό στην κοινωνική ζωή.
✓ Συμμετοχή του Animus στο 15ο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Φυσικής Ιατρικής και
Αποκατάστασης.
✓ Συμμετοχή του ΚΑΑ Animus στην εκδήλωση καινοτομίας, ρομποτικής τεχνολογίας και τεχνητής
νοημοσύνης «Singularity Greece Summit» που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο 2018 στο
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Στόχος της εκδήλωσης ήταν να αποτελέσει ένα ετήσιο σημείο
συνάντησης καινοτόμων και πρωτοποριακών μυαλών και να λειτουργήσει ως καταλύτης εξέλιξης
και καινοτομίας αλλά και σημείο καμπής για την ανάπτυξη της τεχνολογίας, των start-ups και κάθε
μορφής καινοτόμων ιδεών. Η ομάδα του Animus παρουσίασε τον ρομποτικό εξωσκελετό EKSO
GTTM της εταιρείας Ekso Bionics για τον οποίο την ίδια χρονιά το Κέντρο έλαβε πανευρωπαϊκή
διάκριση και συγκεκριμένα τη 2η θέση σε βήματα ανάμεσα σε Κέντρα από όλη την Ευρώπη.
✓ Επίσκεψη του εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Σχοινά Μαργαρίτη και συζήτηση για
ευκαιρίες ανάπτυξης επιχειρήσεων στη Θεσσαλία και προτάσεις για αναπτυξιακή ώθηση στην
τοπική και περιφερειακή οικονομία.
✓ Συνδιοργάνωση του ομίλου με το ΙΕΚ ΑΚΜΗ Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου με θέμα το Σακχαρώδη

Διαβήτη για τους σπουδαστές επαγγελμάτων υγείας του ΙΕΚ.
✓ Συμμετοχή του Animus στο 17ο Συνέδριο Β΄ Κλινικής Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης.
✓ Συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Ορίζοντα 2020 και συγκεκριμένα στο έργο OACTIVE
(Advanced Personalized multi-scale computer models preventing OsteoArthritis) στη Βαλένθια της
Ισπανίας, με αποστολή τη συνεργασία των φορέων για τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης,
επιταχύνοντας τη διάγνωση και την πρόβλεψη της οστεοαρθρίτιδας, με βάση μια πιο
ολοκληρωμένη κατανόηση της παθοφυσιολογίας της νόσου, της δυναμικής και των
αποτελεσμάτων των ασθενών. Συνάντηση φορέων OACTIVE στο Λίβερπουλ.
✓ Συμμετοχή στο 12ο International Society of Psychical and Rehabilitation Medicine World Congress
2018.
✓ Εξειδικευμένο Σεμινάριο με θέμα: «Εργαλειοδοσία σε περιβάλλον Χειρουργείου».
76
✓ Διοργάνωση δωρεάν Σεμιναρίου Φυσικοθεραπείας στο Animus για τους σπουδαστές του ΙΕΚ
ΑΚΜΗ.
✓ Εκπαιδευτική Επίσκεψη φοιτητών του Τμήματος Κοινωνικής Υπηρεσίας και Δημόσιας Υγείας του
Πανεπιστημίου Missouri των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στους χώρους του ομίλου.
Ξενάγηση των φοιτητών στους χώρους του ομίλου, ανταλλαγή απόψεων για τα δύο συστήματα
Υγείας και άνοιγμα για μελλοντική συνεργασία του ομίλου με το Πανεπιστήμιο.
✓ Ημερίδα εκπαίδευση πυρόσβεσης από την Πυροσβεστική Υπηρεσία Λάρισας του προσωπικού
ΚΑΑ Animus.
✓ Επίσκεψη και ξενάγηση στους χώρους του ΚΑΑ Animus μαθητών του τμήματος βοηθών
νοσηλευτών του 1ου Εσπερινού ΕΠΑΛ Καρδίτσας και ενημέρωση για τις σύγχρονες νοσηλευτικές
προσεγγίσεις αποκατάστασης.
✓ Ενημερωτική Εκδήλωση με τίτλο «Προστασία Δεδομένων, Κυβερνοασφάλεια και

Κυβερνοεπιθέσεις στις Επιχειρήσεις», με στόχο την ενημέρωση του προσωπικού του ομίλου για
την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού 2016/679 (GDPR).
4.2.2. Πολιτιστικές Δράσεις:
✓ Συμμετοχή και ειδική διάκριση της ομάδας του Animus ‘dance your soul’στο 1ο Διεθνές Φεστιβάλ
Χορού Αναπηρίας και Μη (Μαιος 2018) που πραγματοποιήθηκε στο Μουζάκι Καρδίτσας. Η
διοργάνωση πραγματοποιήθηκε από την καλλιτεχνική ομάδα «Δρυάδες εν Πλω», υπό την αιγίδα
του Υπουργείου Πολιτισμού και του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, με
συμμετοχή 300 ομάδων συνολικά. Ο όμιλος συμμετείχε με ομάδα τεσσάρων ασθενών με αμαξίδια
και τη συνοδεία του Τμήματος Ψυχολογικής Υποστήριξης και Κοινωνικής Υπηρεσίας. Ο όμιλος
πραγματοποιεί κάθε εβδομάδα μαθήματα Χοροθεραπείας για τους ασθενείς του.
✓ Συμμετοχή στο 4ο Πανθεσσαλικό Παιδικό Τουρνουά Ποδοσφαίρου «Σκοράρουμε για το

Χαμόγελο», μια συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Θεσσαλίας, του Δήμου Λαρισαίων και άλλων
φορέων για τη στήριξη του εθελοντικού οργανισμού Χαμόγελου του Παιδιού.
✓ Συμμετοχή στο 6ο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο με τίτλο «Άτομα με αναπηρία σε περιβάλλον

Κατασκηνώσεων» που πραγματοποιήθηκε στο νησί της Θάσου από τον Σύλλογο Ατόμων με
77
Κινητικά Προβλήματα και των φίλων Ν. Ροδόπης «ΠΕΡΠΑΤΩ». Τον όμιλο εκπροσώπησε ομάδα
τριών φυσιοθεραπευτών και τριών ασθενών.
✓ Δημιουργία και παρουσίαση ενημερωτικού βίντεο για την πορεία και τις δράσεις του ομίλου στα
εγκαίνια για το ANIMUS Πολυιατρείο παρουσία σημαντικών κρατικών και τοπικών φορέων.
✓ Έναρξη εκπαιδευτικού προγράμματος ‘ANIMUS Kid’s Experience-learn & play’ στις

εγκαταστάσεις του ΚΑΑ Animus. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά 6-8 ετών, τα οποία
συμμετέχουν με τις σχολικές μονάδες και τους συνοδούς τους και μέσα από βιωματικές δράσεις
παίζουν, διασκεδάζουν και προβληματίζονται σε ειδικούς χώρους που έχουν διαμορφωθεί για αυτό
το σκοπό. Στόχος του προγράμματος είναι η εξοικείωση και ευαισθητοποίηση παιδιών και
εκπαιδευτικών σε θέματα αναπηρίας και κοινωνικού ρατσισμού. Υπάρχουν σαφείς εκπαιδευτικοί
στόχοι, καλλιεργείται η ενσυναίσθηση, ενθαρρύνεται η αποδοχή και προωθείται η φιλία. Το
πρόγραμμα εντάσσεται στο πλαίσιο της ΕΚΕ του ομίλου δημιουργώντας και στηρίζοντας δράσεις
με επίκεντρο τα παιδιά επενδύοντας με αυτό τον τρόπο στο μέλλον.
✓ Διεξαγωγή διήμερου Φεστιβάλ «Μέρες Κινηματογράφου και Θεάτρου» στο Αμφιθέατρο του ΚΚΑ
Animus από τον Σύλλογο Γραμμάτων Τεχνών Θεσσαλίας
✓ Εγκαίνια του Θεάτρου ANIMUS Theater. Ένας νέος χώρος πολιτισμού εγκαινιάστηκε στο ΚΑΑ
Animus από τον όμιλο. Ο όμιλος στο πλαίσιο της ΕΚΕ προχώρησε στη διασύνδεση του πολιτισμού
και της επιχειρηματικότητας με την δημιουργία του ANIMUS Theater, ενός υπαίθριου θεάτρου
που χτίστηκε στις εγκαταστάσεις του ΚΑΑ Animus. Συγκεκριμένα στα εγκαίνια του Θεάτρου στις
19 Μαΐου 2019, παρουσία τοπικών φορέων και πλήθος κοινού διεξήχθη συναυλία ανοικτή για το
κοινό του γνωστού μουσικοσυνθέτη Χρήστου Νικολόπουλου, του Στέλιου Διονυσίου και της
Ασπασίας Στρατηγού. Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου κ. Νταβέλης Αχιλλέας
πριν την έναρξη της συναυλίας απέτεινε φόρο τιμής στους Ποντίους για την επέτειο των 100
χρόνων από τη Γενοκτονία των Ποντίων ζητώντας ενός λεπτού σιγή. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα
του Animus τα τελευταία χρόνια ο όμιλος επενδύει σε δράσεις ΕΚΕ φιλοδοξώντας να αφήσει το
«αποτύπωμά» του στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Μέσα από εκπαιδευτικές δράσεις ευαισθητοποίησης
για θέματα κοινωνικού ρατσισμού και ενημερωτικές δράσεις σε θέματα πρόληψης ατυχημάτων
και νοσημάτων προσπαθεί να συμβάλλει με το δικό του τρόπο στη διαμόρφωση της κοινωνίας που
78
θα ρίξει φως στον «αθέατο» κόσμο της αναπηρίας. Κορωνίδα της προσπάθειας αυτής αποτελεί το
ANIMUS Theater, όπου ο πολιτισμός συναντά τον πάσχοντα (Μάιος 2019).
✓ Διοργάνωση θεατρικής stand-up comedy παράστασης από τον Χριστόφορο Ζαραλίκο και με τίτλο
‘Viva Comedia’ στο χώρο του ANIMUS Theater, με στόχο την οικονομική στήριξη τεσσάρων
παιδιών που έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα αποκατάστασης αλλά συνεχίζουν να έχουν
ανάγκες βασικών ειδών. Η εκδήλωση διοργανώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ANIMUS
Give+Heal.
✓ Συνέντευξη τύπου του Προέδρου και Διευθύνοντα Συμβούλου του Animus κ. Νταβέλη Αχιλλέα
για την παρουσίαση του προγράμματος ANIMUS Theater Give+Heal και τις προοπτικές
μελλοντικών συνεργασιών με άλλους φορείς. Στην συνέντευξη τύπου συμμετείχαν επίσης ο
Αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων και ο Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού της
Περιφέρειας Θεσσαλίας, στους οποίους ο κ. Νταβέλης απηύθυνε ανοικτή πρόσκληση συνεργασίας
προκειμένου το ANIMUS Theater να αποτελέσει ένα «ζωντανό μνημείο» δράσεων πολιτισμού.
✓ Διεξαγωγή Μουσικής Συναυλίας με τον τραγουδιστή Αλκίνοο Ιωαννίδη στο ANIMUS Theater στο
πλαίσιο του προγράμματος Give+Heal (Σεπτέμβριος 2019). Το πρόγραμμα του Ομίλου ANIMUS
Theater Give+Heal έχει ως στόχο την οικονομική υποστήριξη ατόμων με αναπηρία που έχουν
νοσηλευτεί κατά το παρελθόν στο ΚΚΑ Animus, μέσα από τη διοργάνωση μιας σειράς
εκδηλώσεων. Το 2019 το πρόγραμμα Give+Heal στήριξε τον Άγγελο, το Δημήτρη, τον Παναγιώτη
και τη Σοφία, οι οποίοι είχαν επιστρέψει ήδη στα σπίτια τους μετά τη νοσηλεία τους στο ΚΚΑ
Animus αλλά χρήζουν βοήθειας βασικών αγαθών για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Αυτή
τη βοήθεια προσπάθησε να προσφέρει το πρόγραμμα Give+Heal. Ο προγραμματισμός για το 2019
περιλάμβανε τέσσερεις εκδηλώσεις για τη στήριξη των τεσσάρων παιδιών.
✓ Παρουσίαση της Θεατρικής Παράστασης «Ράφτης Κυριών», από το Θέατρο Τεχνών Λάρισας, στο
ANIMUS Theater στο πλαίσιο του προγράμματος Give+Heal (Αύγουστος 2019).
✓ Επίσκεψη εκπροσώπων της Γαλλικής Πρεσβείας στο ΚΑΑ Animus. Κατά την επίσκεψη έγινε
ενημέρωση των καινοτόμων προγραμμάτων του ομίλου τόσο για τα κλινικά όσο και όσα
εντάσσονται στο πλαίσιο της ΕΚΕ, υπήρξε ανταλλαγή απόψεων για τον τομέα του πολιτισμού και
συζητήθηκε προοπτική μελλοντικής συνεργασίας και την υλοποίηση κοινών δράσεων μεταξύ του
79
ομίλου, του Γαλλικού Ινστιτούτου Λάρισας και άλλων συνεργατών της γαλλικής πρεσβείας στην
Ελλάδα.
✓ Επίσκεψη του κ. Gigicos George, βοηθού τριών Προέδρων των Η.Π.Α. και ιδιοκτήτη της εταιρίας
Telion με ειδίκευση σε θέματα στη στρατηγικής επικοινωνίας, διαχείρισης κρίσεων, επιχειρήσεις
πολιτικής και VIP, και των συνεργατών του στις εγκαταστάσεις του ΚΑΑ Animus. Μετά από
ξενάγηση στους χώρους του KAA, και ενημέρωσης των καινοτόμων προγραμμάτων και δράσεων
ΕΚΕ, πραγματοποιήθηκε παρουσίαση του στρατηγικού σχεδιασμού του ομίλου και συζητήθηκαν
προοπτικές συνεργασίας μεταξύ του ομίλου και της Telion.
✓ Δημιουργία βίντεο με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία με παρουσίαση

δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στο ΚΚΑ Animus και μήνυμα «Αν το θες, μπορείς και
εσύ!».
✓ Δημιουργία βίντεο με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εργοθεραπείας και με τη συμμετοχή

ασθενών του ΚΑΑ Animus για τη σημασία της έννοιας της Εργοθεραπείας.
✓ Παρουσίαση του πρώτου διαδραστικού παιδικού βιβλίου με τίτλο: «Η γειτονιά μας, Ένα βιβλίο
για την ομορφιά της ‘Διαφορετικότητας’». Το βιβλίο ανήκει στην ομάδα Heart Stories, έχει την
σφραγίδα του Animus και στοχεύει στην εξοικείωση και ευαισθητοποίηση παιδιών, γονέων και
εκπαιδευτικών σε θέματα αναπηρίας και κοινωνικού ρατσισμού. Το βιβλίο έχει σαφείς
εκπαιδευτικούς στόχους, καλλιεργεί την ενσυναίσθηση, ενθαρρύνει την αποδοχή και προωθεί τη
φιλία. Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε παράλληλα με βιωματικές δράσεις καθώς τα μικρά παιδιά
δοκίμασαν να κινηθούν στον χώρο της εκδήλωσης με αναπηρικά αμαξίδια, να περπατήσουν με
κλειστά μάτια, να μάθουν για τις διατροφικές συνήθειες παίζοντας και να ζωγραφίσουν τον κόσμο
με τη δική τους οπτική.
✓ Συμμετοχή του Animus στο Thessaly Science Festival. Το πολιτιστικό αυτό γεγονός
πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με αφορμή τα 30 χρόνια λειτουργίας του με
σκοπό την ανάδειξη της άρρηκτης σύνδεσης της τεχνολογίας με την καθημερινή ζωή. Στόχοι του
ήταν η γνωστοποίηση στο κοινό της υψηλής ποιότητας επιστημονικής έρευνας που
πραγματοποιείται στην Ελλάδα, να δώσει απαντήσεις σε πολύπλοκο επιστημονικά ζητήματα, και
80
να φέρει πιο κοντά τους νέους ανθρώπους στην επιστήμη, η οποία δεν απαιτεί μόνο γνώση αλλά
και ψυχαγωγία.
✓ Επίσκεψη του Εργαστηρίου Παραδοσιακής Τυπογραφίας του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου

στους ασθενείς του ΚΑΑ Animus στο πλαίσιο υλοποίησης της δράσης «Ένα Μουσείο για όλους».
Σκοπός της δράσης ήταν να δοθεί η ευκαιρία σε άτομα που νοσηλεύονται σε ιδρύματα και χώρους
Υγείας να έρθουν σε επαφή με τον πολιτισμό, καθώς οι ασθενείς είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν
και να πειραματιστούν με δραστηριότητες που έχουν σχέση με την παράδοσή μας Η δράση
αποτέλεσε τρόπο ψυχαγωγίας για τους ασθενείς αλλά και ένα εναλλακτικό τρόπο θεραπείας μέσω
της τέχνης και του πολιτισμού (Eleftheria, 2020).
✓ Στήριξη του Zumbathon στο Κλειστό Γήπεδο του Αλκαζάρ με στόχο το συνάνθρωπο και τη
στήριξη των Ατόμων με Σύνδρομο Down. Τα έσοδα της εκδήλωσης έλαβε ο Σύλλογος Γονέων,
Κηδεμόνων και Φίλων Ατόμων με Σύνδρομο Down Ν. Λάρισας (Eleftheria, 2020).
4.2.3. Ψυχαγωγικές και Άλλες Δράσεις:
✓ Συμμετοχή του Προέδρου και Διευθύνοντα Συμβούλου του Animus στην εκπομπή ΘΕΜΑ
ΥΓΕΙΑΣ, με θεματολογία τις δυνατότητες ανάπτυξης και τα μελλοντικά σχέδια του ομίλου, καθώς
και την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή.
✓ Εθελοντική αιμοδοσία προσωπικού και Διοίκησης στις εγκαταστάσεις του ΚΚΑ Animus με
σύνθημα «προσφέρω αίμα, σώζω ζωές» για την ενίσχυση της Τράπεζας Αίματος του προσωπικού
του Κέντρου.
✓ Εμβολιασμός του προσωπικού του ΚΑΑ Animus έναντι του ιού της εποχικής γρίπης για την
πρόληψη και προστασία τόσο των εργαζομένων όσο και των ασθενών του ομίλου.
✓ Χριστουγεννιάτικη γιορτή για τους ασθενείς, συνοδούς και εργαζομένους στο ΚΑΑ Animus υπό
τους ήχους του Μουσικού Σχολείου Λάρισας.
✓ Αποκριάτικο πάρτι την ημέρα της τσικνοπέμπτης στο λόφο των εγκαταστάσεων για τους ασθενείς,
συνοδούς και εργαζομένους στο ΚΑΑ Animus με φαγητό, μουσική, μεταμφιέσεις και χορό και
βράβευση της καλύτερης στολής.
81
✓ Επετειακή γιορτή γενεθλίων στο ΚΑΑ Animus με συμμετοχή ασθενών, συνοδών και εργαζομένων
και διασκέδαση με παιχνίδι και κυνήγι θησαυρού.
✓ Διεξαγωγή παιδικής γιορτής στο αμφιθέατρο του ΚΚΑ Animus προς τιμή της εργαζόμενης
μητέρας και των παιδιών που γεννήθηκαν στην οικογένεια του ANIMUS από την έναρξη
λειτουργίας του το 2008 με βιωματικές δράσεις και δώρα για τα παιδιά.
4.3 Πρότυπα Πιστοποίησης Βραβεία και Διακρίσεις
Το ΚΑΑ Animus αποτελεί το πρώτο Κέντρο στην Ελλάδα και στην Ανατολική Μεσόγειο, στον
τομέα του, που έχει πιστοποιηθεί με ISO 9001:2008 από το διεθνή φορέα πιστοποίησης TUV
NORD για υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών αποκατάστασης και αποθεραπείας σε ασθενείς
κλειστής και ανοικτής νοσηλείας, για την παροχή νοσηλευτικών υπηρεσιών σε ασθενείς σε
κλειστή νοσηλεία και σε μονάδα αυξημένης φροντίδας και για την εκπόνηση και ανακοίνωση
σχετικών επιστημονικών εργασιών. Επίσης διαθέτει πιστοποίηση από τον Διεθνή Οργανισμό
Πιστοποίησης Υπηρεσιών Ιατρικού Τουρισμού TEMOS για τη διαχείριση και ασφάλεια των
διεθνών ασθενών, για τον έλεγχο των λοιμώξεων και την πρόληψη, για την εξασφάλιση της ορθής
τιμολόγησης σε διεθνές επίπεδο, και για νομικά, πολιτισμικά και ηθικά ζητήματα (TEMOS, 2020).
Στις σημαντικότερες διακρίσεις του ομίλου συγκαταλέγεται η συμμετοχή στην εκδήλωση

Επιχειρηματικής Αριστείας και η τιμητική διάκριση του Animus στη λίστα των δυναμικότερων
επιχειρηματικών ομίλων της χώρας ‘Diamonds of the Greek Economy 2015’, που απένειμε η
ACTIVE BUSINESS PUBLISHING με την τεχνική υποστήριξη της STAT BANK. Στόχος της
εκδήλωσης ήταν η ανάδειξη των επιχειρήσεων με τις μεγαλύτερες προοπτικές ανάπτυξης, και ο
τρόπος που αντιμετώπισαν τα προβλήματα που προέκυψαν λόγω της οικονομικής κρίσης
μετατρέποντάς αυτά σε θετικούς παράγοντες ακολουθώντας μια ανοδική πορεία στον
επιχειρηματικό κόσμο (issuu, 2020). Επίσης σημαντική είναι και η Βράβευση του Προέδρου του
Animus από το περιοδικό WISH ως ο «Επιχειρηματίας της Χρονιάς 2012».
82
Στο πλαίσιο της ΕΚΕ ο όμιλος βραβεύθηκε για τη στήριξη του Αθλητισμού, στη «2 η Γιορτή
Ποδοσφαίρου», που διοργάνωσε η ΕΠΣΛ, με την προσφορά του στην αποκατάσταση των παικτών
όλων των σωματείων του Νομού Λάρισας. Τέλος ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του
Animus κ. Νταβέλης Αχιλλέας βραβεύτηκε για την αφιλοκερδή προσφορά του ομίλου στις
θεραπείες αποκατάστασης του σωφρονιστικού υπαλλήλου και παλαίμαχου τερματοφύλακα
Κουρδή Αναστάσιου (Animus, 2020)
4.4 Η οπτική του Animus
Με σκοπό να κατανοηθεί σε βάθος η πολυπλοκότητα των δράσεων και το πώς συνδέονται με τη

γενικότερη φιλοσοφία του ομίλου ακολουθούν συνεντεύξεις με τους υπεύθυνους του ομίλου και
άλλων σημαντικών συνεργατών του. Αρχικά ακολουθεί συνέντευξη με τον Αντιπρόεδρο του
ομίλου Animus κύριο Νταβέλη I. όπου παρουσιάζει αναλυτικά τη φιλοσοφία του Ομίλου καθώς
και με ποιον τρόπο εφαρμόζει ο όμιλος την ΕΚΕ.
4.4.1. Όραμα - Φιλοσοφία
Θεματική: Η Σημασία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και του Πολιτισμού
Η φιλοσοφία του ομίλου Animus όπως αναφέρει σε προσωπική γραπτή συνέντευξή του ο κύριος
Νταβέλης Ι. (Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) ανέκαθεν είχε κεντρικό άξονα την προσφορά. Η
προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών υγείας ήταν ασφαλώς το ζητούμενο ποτέ όμως δεν άφησε πίσω
την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Εξάλλου, αυτό αποτυπώνεται και μέσα από τις ιδιότητες
του ίδιου. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι : ‘Πέραν της της θέσης μου ως Αντιπρόεδρος στον Όμιλο
ΑΝΙΜUS έχω υπηρετήσει τον άνθρωπο μέσα από την ιδιότητα μου ως ιατρός - γαστρεντερολόγος,
την επιστημονική κοινότητα ως Διδάκτορας Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και τον
πολιτισμό μέσα από την ιδιότητα μου ως Αντιπρόεδρός του Συνδέσμου Γραμμάτων & Τεχνών
Θεσσαλίας’.
83
Σε ερώτηση σχετικά με τον ρόλο που παίζει ο πολιτισμός στη φιλοσοφία του ομίλου ο κ. Νταβέλης
(Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) αναφέρει ότι κοινωνικό δόγμα της εταιρίας αποτελεί η
διασύνδεση «πολιτισμός και επιχειρηματικότητα». Χαρακτηριστικά αναφέρει: ‘Πιστεύουμε ότι η
πολιτιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα έχει επιβραδυνθεί δραματικά μεταπολιτευτικά , παρότι
αποτελούσε και θα αποτελεί, εφόσον προσεχθεί, την πραγματική βαριά βιομηχανίας μας! Για να
επιτευχθεί αυτός ο εθνικός στόχος, θα πρέπει όλοι οι Έλληνες στην καθημερινότητα μας, μέσα από
τη δουλειά μας, όσο δύσκολη κι αν είναι, να πράξουμε στο μέγιστο δυνατό πολιτιστικές δράσεις’.
4.4.2. Στόχοι Animus
Προετοιμασία και Σχεδιασμός
Ο Αντιπρόεδρος του Animus σε σχετική ερώτηση για τους γενικούς στόχους του ομίλου απαντά
ότι: κύριος στόχος του ομίλου, με επίκεντρο πάντα τον ασθενή και τις ανάγκες του, είναι η
μεγιστοποίηση της ποιότητας παροχής υπηρεσιών υγείας. Επιμέρους στόχοι που σχετίζονται με
τις κύριες δραστηριότητες του Ομίλου είναι η βελτίωση της σωματικής, συναισθηματικής,
ψυχολογικής και νοητικής κατάστασης των ανθρώπων που χρειάζονται αποκατάσταση της υγείας
τους μετά από σοβαρή ασθένεια, ατύχημα κλπ., η επίτευξη του μέγιστου δυνατού βαθμού
αυτονομίας, ανεξαρτησίας και αυτουπηρέτησης σε δραστηριότητες καθημερινής διαβίωσης, η
βελτίωση της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους
και η κοινωνική και επαγγελματική επανένταξη και δραστηριοποίησή τους.
Σε ερώτηση για τους στόχους και τις προτεραιότητες που σχετίζονται με την Εταιρική Κοινωνική
Ευθύνη ο Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus αναφέρει ότι ανήκουν στο γενικότερο στρατηγικό
σχεδιασμό του ομίλου και σχετίζονται με την παροχή άριστων υπηρεσιών, τη φροντίδα του
ανθρώπου – ασθενή, το σεβασμό στην κοινότητα και το περιβάλλον και την «καλλιέργεια» των
νεότερων γενεών επενδύοντας στην εκπαίδευση και την πρόληψη.
84
Οι κοινωνικοί και εκπαιδευτικοί στόχοι, στα πλαίσια της ΕΚΕ, που σχετίζονται άμεσα και με τις
δράσεις του ομίλου, αναφέρει ότι είναι η διασύνδεση του πολιτισμού και της επιχειρηματικότητας
με τη διεξαγωγή μουσικών και θεατρικών παραστάσεων τα έσοδα των οποίων διατίθενται για την
υποστήριξη ατόμων με αναπηρία, καθώς και για την οικονομική υποστήριξη Ατόμων με
Αναπηρία που έχουν νοσηλευτεί κατά το παρελθόν στο ΚΑΑ Animus, η ανάδειξη της έννοιας της
επαφής με τον ασθενή και η εναλλακτική προσέγγισή του μέσα από βιωματικές δράσεις, η
εξοικείωση και ευαισθητοποίηση παιδιών, γονέων και εκπαιδευτικών σε θέματα αναπηρίας και
κοινωνικού ρατσισμού, η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, η ενθάρρυνση της αποδοχής και η
προώθηση της φιλίας, η ευκαιρία σε άτομα που νοσηλεύονται σε ιδρύματα και χώρους Υγείας να
έρθουν σε επαφή με τον πολιτισμό, καθώς οι ασθενείς έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να
πειραματιστούν με δραστηριότητες που έχουν σχέση με τον πολιτισμό και με την παράδοσή μας,
η γνωστοποίηση στο κοινό της υψηλής ποιότητας επιστημονικής έρευνας που πραγματοποιείται
στην Ελλάδα, η απάντηση σε πολύπλοκα επιστημονικά ζητήματα, και η επαφή των νέων
ανθρώπων με την επιστήμη, η οποία δεν απαιτεί μόνο γνώση αλλά και ψυχαγωγία και η ανάπτυξη
του Ιατρικού Τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή δράσης του ομίλου.
4.4.3. Τα κίνητρα των Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Animus
Σε ερώτηση σχετική με τα κίνητρα που οδήγησαν στην οργάνωση και συμμετοχή του Animus σε
δράσεις ΕΚΕ για τον πολιτισμό ο Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus ανέφερε ότι τα κίνητρα είναι
η συνεχής βελτίωση του βαθμού εμπιστοσύνης των ασθενών του ομίλου και η δημιουργία μιας
ισχυρότερης σχέσης μαζί τους, η περηφάνια που αισθάνονται οι εργαζόμενοι όχι μόνο για τη
«δουλειά» τους αλλά για το έργο που προσφέρει ο όμιλος, οι συνέργειες που προκύπτουν τόσο σε
τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο και τέλος η τοπική κοινωνία, η οποία αρχίζει να αντιλαμβάνεται
ότι δεν είναι αποκλειστικός στόχος το κέρδος αλλά και η προσφορά. Χαρακτηριστικά ο
Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus κ. Νταβέλης ανέφερε ότι ‘έναυσμα αποτέλεσε η ανάγκη για την
85
επιστροφή ενός «μερίσματος» στη κοινωνία και όχι κάποιο ευεργετικό νομοθέτημα. Σκοπός δεν
είναι η κατάκτηση μόνο των εταιρικών στόχων αλλά και η ικανοποίηση των εργαζομένων, των
ασθενών και της κοινότητας μέσα στην οποία δραστηριοποιούμαστε’.
Σε ερώτηση σχετική με τον αν πραγματοποιούνται από τον όμιλο δράσεις που δεν έχουν
δημοσιοποιηθεί ο κ. Νταβέλης I. (Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) απάντησε ότι o όμιλος
βρίσκεται δίπλα σε συνανθρώπους μας που χρήζουν αποκατάστασης αλλά για οικονομικούς ή
ασφαλιστικούς λόγους δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Επίσης, ο όμιλος έχει δημιουργήσει
πρόγραμμα για την έμφυλη βία μια εξειδικευμένη υπηρεσία που δίνει η δυνατότητα σε αυτά τα
άτομα να καλούν ανώνυμα για βοήθεια. Αυτό αφορά μια εσωτερική δράση και έχει κοινοποιηθεί
μόνο στο προσωπικό του ομίλου. Τέλος παρέχει διευκόλυνση για συμμετοχή σε εκπαιδευτικά
προγράμματα.
4.4.4. Εφαρμογή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο εσωτερικό περιβάλλον
Θεματική: Παραγωγή – Υλοποίηση και Συντονισμός Δράσεων
Σε ερώτηση σχετική με τον τρόπο που προσλαμβάνουν οι ασθενείς και οι συνοδοί τα ερεθίσματα
των δράσεων και πώς επιδρά όλο αυτό στη σωματική και ψυχική τους υγεία κατά την περίοδο
νοσηλεία τους στο Animus ο κ. Νταβέλης Ι. (Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) απαντά ότι η
Αποκατάσταση στοχεύει στο μέγιστο επίπεδο λειτουργικότητας του ασθενή σε σωματικό και
ψυχικό επίπεδο. Στο Animus δίνεται πολύ μεγάλη έμφαση στο κομμάτι της ψυχικής υγείας και
της κοινωνικής επανένταξης. Το πρόγραμμα αποκατάστασης ενισχύεται λοιπόν μέσω
πολιτιστικών δράσεων στις οποίες ενθαρρύνονται οι ασθενείς να συμμετέχουν. Τους δίνεται η
δυνατότητα εν μέσω νοσηλείας να χαλαρώσουν, να ψυχαγωγηθούν και να νιώσουν ικανοί.
Ένας από τους στόχους που εκπληρώνει πλήρως το Animus με την παραγωγή των δράσεων είναι
η ενίσχυση του Ιατρικού και του Πολιτισμικού Τουρισμού. O Hall (1992) ορίζει του Ιατρικό
Τουρισμό ‘ως μία δραστηριότητα μακριά από τον τόπο διαμονής που έχει σαν κίνητρο την υγεία.
86
Είναι δυνατόν να συμπεριλαμβάνει δραστηριότητες όπως είναι το γκολφ, η πεζοπορία, ο αθλητικός

τουρισμός ή το ταξίδι περιπέτειας’. Παράλληλα με τις πολιτιστικές δράσεις του ομίλου και τις
συνεργασίες με πολιτιστικούς και άλλους φορείς οι ασθενείς και οι συνοδοί τους έχουν τη
δυνατότητα να εξερευνήσουν την ευρύτερη περιοχή δράσης του ομίλου και να έρθουν σε επαφή
με την κουλτούρα και τον πολιτισμό της. Έχοντας δεδομένη την Πολιτιστική Κληρονομιά, τις
κλιματολογικές συνθήκες και την στρατηγική γεωγραφική θέση της Ελλάδας το Animus έχει όλες
τις προδιαγραφές να αναπτύξει περαιτέρω τις προαναφερθείσες κατηγορίες τουρισμού.
Πολύ σημαντικό για τον όμιλο αναφέρει ο κ. Νταβέλης (Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) είναι
η κατανόηση και η υιοθέτηση της φιλοσοφίας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης πρωτίστως από
το προσωπικό του γι’ αυτό και επενδύει σε δράσεις συνεχούς εκπαίδευσης και εξέλιξης των
δεξιοτήτων του. Σε ερώτηση σχετική με την αλληλεπίδραση του προσωπικού σε όλες τις δράσεις
και τον αντίκτυπο στην απόδοση και στην εκτέλεση των καθηκόντων τους ο κ. Νταβέλης Ι.
(Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) απαντά ότι το προσωπικό ανταποκρίνεται πολύ θετικά, νιώθει
περηφάνεια που εργάζεται σε έναν τόσο ενεργό Όμιλο και αυτό αντανακλάται στην απόδοσή του
αλλά και στην διάθεση του για προσφορά. Το προσωπικό με δική του πρωτοβουλία δημιούργησε
Τράπεζα αίματος και διενεργεί εθελοντική αιμοδοσία δύο φορές το χρόνο. Ο ίδιος αναφέρει ότι
η εκπαίδευση του προσωπικού αποτελεί το βασικότερο μοχλό ανάπτυξης που έχει σαν συνέπεια
την βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Πραγματοποιούνται συνεργασίες είτε με
ιδιωτικούς είτε με δημόσιους φορείς προς αυτή τη κατεύθυνση. Υπάρχει συνεργασία με τμήματα
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας είτε μέσω ημερίδων που συνδιοργανώνονται είτε μέσω
συμμετοχής σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
4.4.5. Εφαρμογή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο εξωτερικό περιβάλλον
Θεματική: Αξιοποίηση, Έλεγχος και Αξιολόγηση
Σε ερωτήσεις σχετικές με την ανταπόκριση πολιτιστικών και εκπαιδευτικών φορέων στο κάλεσμα
για συνεργασία, αλλά με τη στήριξη των δράσεων του Animus από τοπικούς και κρατικούς φορείς
87
ο κύριος Νταβέλης Ι. (Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) απαντά πώς ανταποκρίθηκαν όλοι πολύ
θετικά και σε αυτό βοήθησε ότι η σύνδεση της αναπηρίας με τον πολιτισμό είναι κοινός στόχος
τόσο των φορέων όσο και του ομίλου. Υπάρχουν πολλές προτάσεις και σχέδια για συνεργασίες
που όμως δεν μπορούν να υλοποιηθούν την τρέχουσα περίοδο λόγω της κατάστασης με τον Covid-
19.
Σε ερώτηση σχετική με τα δυνατά σημεία του Animus και τον ανταγωνισμό ο Αντιπρόεδρος του
ομίλου Animus κ. Νταβέλης Ι. αναφέρει σαν δυνατά σημεία την ολοκληρωμένη παροχή φροντίδας
μέσω της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας περίθαλψης που παρέχει ο Όμιλος μέσω των δομών
του, την καινοτομία, τη ρομποτική τεχνολογία, το επιστημονικό έργο και τη δια βίου εκπαίδευση,
ενώ σε σχέση με τομείς που χρειάζονται βελτίωση αναφέρει ότι: ‘Εχθρός του καλού είναι το
καλύτερο και ο στόχος μας είναι να εξελισσόμαστε συνεχώς’.
Σε επίπεδο Θεσσαλίας ο Όμιλος έχει πολλούς ανταγωνιστές στον κλάδο της Αποκατάστασης
(Απολλώνιο, Κέντρο Αποκατάστασης και Φυσικής Ιατρικής Α.Ε. – Ευ Πράττειν, Θεσσαλική
Αποκατάσταση Α.Ε., Ολύμπιον Καρδίτσας) αλλά υπερέχει σημαντικά σε κύκλο εργασιών από
τους ανταγωνιστές του.
Ο Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus κ. Νταβέλης Ι. σε ερώτηση σχετική με τις μεθόδους

αξιολόγησης των κοινωνικών δράσεων του Animus και τη σύνταξη Κοινωνικού Απολογισμού
απαντά ότι πραγματοποιείται ξεχωριστός εσωτερικός απολογισμός από τα στελέχη μετά το πέρας
της κάθε δράσης αφού ο στόχος δεν είναι πάντα κοινός. Στο τέλος της χρονιάς υπάρχει ένας
συνολικός απολογισμός τόσο σε ποσοτικά (συμμετοχή, κόστος, κτλ.) κριτήρια όσο και σε
ποιοτικά. Σε ερώτηση για πιθανή συμμετοχή του Animus στη CSR Hellas ή σε κάποιο άλλο δίκτυο
απαντά ότι ίσως να ήταν βοηθητική για την προώθηση και τη δημοσιοποίηση των δράσεων του.
4.4.6. Αξιολόγηση δράσεων και του Θέατρου Animus
88
Ο κ. Νταβέλης (Αντιπρόεδρος του ομίλου Animus) σε ερώτηση σχετική με την μεγαλύτερη

επένδυση στου ομίλου στον πολιτισμό και κορωνίδα των δράσεων της Εταιρικής Κοινωνικής
Ευθύνης, την κατασκευή του Θεάτρου στο χώρο του ΚΑΑ Animus, αναφέρει ότι ‘ο όμιλος Animus
πιστεύοντας με πάθος στις αρχές της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, διασυνδέοντας το πολιτισμό με
την επιχειρηματικότητα, προχώρησε στη κατασκευή του θεάτρου αυτού με σκοπό να εξυπηρετεί
μουσικές και θεατρικές παραστάσεις τα έσοδα των οποίων θα διατίθενται για την υποστήριξη
ατόμων με αναπηρία. Το Θέατρο είναι χωρητικότητας 1.000 θέσεων, πλήρως προσβάσιμο και σε
άτομα με αναπηρία. Η θέση του έχει επιλεγεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να προσφέρει θέαση
ακόμα και σε ανθρώπους που νοσηλεύονται στο Κέντρο και δεν δύνανται να μετακινηθούν από το
κρεβάτι νοσηλείας τους. Πρόκειται για ένα έργο προσφοράς με επίκεντρο τον άνθρωπο και τον
πολιτισμό. Για αυτό το σκοπό δημιουργήθηκε το πρόγραμμα give & heal. Τα έσοδα των
παραστάσεων θα δίνονται σε παιδιά που έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα αποκατάστασης στο
ΚΑΑ, έχουν επιστρέψει σπίτι τους αλλά οι ανάγκες συνεχίζουν να είναι αυξημένες και οι οικογένειες
τους δύσκολα μπορούν να ανταποκριθούν. Με αυτό τον τρόπο το Animus συνεχίζει να είναι δίπλα
τους ακόμα και μετά τη νοσηλεία τους και στην προσπάθεια τους για επανένταξη’.
4.5 Η οπτική των Stakeholders
Σε αυτή την ενότητα αναλύονται οι συνεργασίες του Ομίλου στις οποίες βρίσκουν εφαρμογή οι
πρακτικές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Οι συνεργασίες αναλύονται μέσω συνεντεύξεων
που εκπονήθηκαν με τον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού και Επιστημών κ. Σάπκα Παναγιώτη, τη
Διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας κ. Καλοκαιρινού Φανή και την
Πρόεδρο της Καλλιτεχνικής ομάδας Δρυάδες εν Πλώ κα Καραπαναγιώτη Μαρία.
4.5.1 Η οπτική του Δήμου Λαρισαίων
Θεματική: Η σημασία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και του Πολιτισμού
89
Ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών κ. Σάπκας Παναγιώτης έπειτα από προσωπική

συνέντευξη μαζί του μίλησε για την σημασία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στον τομέα του
πολιτισμού για την τοπική κοινωνία και τον επιχειρηματικό κόσμο. Αναφέρει αρχικά ότι πρόκειται
για μία έννοια καινούργια για τις επιχειρήσεις της περιοχής και εντελώς διαφορετική από τη μέχρι
σήμερα νοοτροπία τους. Χαρακτηρίζει τις πολιτιστικές δράσεις ΕΚΕ σαν επένδυση για τις
επιχειρήσεις και τον πολιτισμό και τονίζει το σαφή διαχωρισμό μεταξύ ΕΚΕ και Πολιτιστικής
Χορηγίας. Συγκεκριμένα για την πόλη της Λάρισας οι δράσεις ΕΚΕ πιστεύει ότι βρίσκονται σε
πολύ αρχικό στάδιο ειδικά στον πολιτιστικό τομέα, ενώ ίσως υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για
δράσεις που αφορούν το περιβάλλον και τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Αντίθετα θεωρεί ότι
υπάρχει ενεργός συμμετοχή των τοπικών επιχειρήσεων σε πολιτιστικές χορηγίες, μέσω διάθεσης
χρηματικών ποσών για εκδόσεις βιβλίων, στήριξη εκδηλώσεων του Δήμου Λαρισαίων όπως το
Φεστιβάλ Πηνειού, για εκθέσεις και άλλες δράσεις. Ιδιαίτερα σε περιόδους πριν την οικονομική
ύφεση οι πολιτιστικές χορηγίες είχαν γνωρίσει μεγάλη άνθιση και ιδιαίτερα όσο ίσχυε ο
Αναπτυξιακός Νόμος περί φοροαπαλλαγών των επιχειρήσεων για χορηγίες στον πολιτισμό.
Σήμερα λόγω κρίσης υπάρχει μικρότερη κινητικότητα αλλά η πόλη καλύπτεται σε ικανοποιητικό
βαθμό. Ειδικά για το 2020 προσθέτει σαν ανασταλτικό παράγοντα δράσεων για τον πολιτισμό την
παγκόσμια υγειονομική κρίση λόγω Covid-19, η οποία όμως βοήθησε διαφορετικά τον κοινωνικό
χαρακτήρα των επιχειρήσεων μέσω διαφορετικού είδους προσφορών (όχι χρηματικών) και μέσω
συνεργασιών φορέων και εμπορικών επιχειρήσεων της περιοχής.
Σχετικά με τα κίνητρα του Ομίλου για τις επενδύσεις του στον Πολιτισμό ο κ. Σάπκας
(Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών) θεωρεί ότι είναι καθαρά αλτρουιστικά και στοχεύουν
στην κοινωνική προσφορά, καθώς ο όμιλος δεν έχει ανάγκη τη Διαφήμιση. Η ανταποδοτικότητα
σε χρήματα από δράσεις που σχετίζονται με τον πολιτισμό θεωρεί ότι είναι ελάχιστη γενικά αλλά
και ειδικά του ομίλου κυρίως σε σχέση και με τα μεγάλα ποσά που έχει επενδύσει στον πολιτισμό.
Τονίζει βέβαια ότι το όποιο κέρδος και η βελτίωση της εικόνας της επιχείρησης σε τέτοιες
περιπτώσεις είναι θεμιτά αποτελέσματα, πράγμα που ισχύει και για τη Διαφήμιση μέσω χορηγικών
πακέτων.
90
Θεματική: Παραγωγή – Υλοποίηση και Συντονισμός
Ο κύριος Σάπκας (Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών) σε ερώτηση σχετική με τα οφέλη

των δράσεων ΕΚΕ τονίζει ιδιαίτερα τη μεγάλη ωφέλεια των δράσεων του Ομίλου για τους
ασθενείς του αλλά και για τους συνοδούς των ασθενών του, οι οποίοι προέρχονται από
διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας και όχι μόνο, και αναγκάζονται να παραμείνουν αρκετά
μεγάλα διαστήματα για νοσηλεία στο ΚΑΑ Animus στηρίζοντας τους δικούς τους ανθρώπους.
Θεματική: Αξιοποίηση, Έλεγχος και Αξιολόγηση Animus
Σε ερώτηση για την αξιολόγηση του έργου του Animus στον πολιτισμό ο κύριος Σάπκας
(Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών) χαρακτηρίζει τον όμιλο πρωτοπόρο για την πόλη της
Λάρισας αλλά και πανελλήνιο φαινόμενο στην πολιτιστική προσφορά. Ο κύριος Σάπκας
(Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών) αναφέρει ότι παρόλο που δε γνωρίζει την αρχική
σύλληψη της ιδέας του ομίλου για μία τόσο μεγάλη επένδυση στον πολιτισμό θεωρεί ότι οι τέχνες
με τη Θεραπεία – Υγεία είναι άμεσα συνδεδεμένες κάνοντας αναφορά στο Ασκληπιείο και στην
Επίδαυρο. Σε σχέση με τη συνεργασία Δήμου – Animus αναφέρει ότι έχει ξεκινήσει ήδη με τη
σύμπραξη του Λαογραφικού Μουσείου – Animus και τη δράση ‘Ένα Μουσείο για όλους’ , καθώς
και με την Ημερίδα ‘Η σύγχρονη αντιμετώπιση της αναπηρίας: Υγεία, Πολιτισμός, Τύπος’ όπου το
Animus συμμετείχε με ομιλητή για το θέμα της προσβασιμότητας των ΑμεΑ σε χώρους
Μουσείων.
Σε ερώτηση για την κατασκευή του Θεάτρου στον χώρο του Animus αναφέρει ότι πρόκειται για
ένα καινούργιο εγχείρημα και μεγάλη ιδιωτική επένδυση στον πολιτισμό. Σχετικά με τη
μελλοντική συνεργασία των φορέων στο χώρο του Θεάτρου ο κύριος Σάπκας (Αντιδήμαρχος
Πολιτισμού και Επιστημών) ανέφερε ότι σε πρόσφατη συνάντηση με τον Αντιπρόεδρο του ομίλου
Animus συζητήθηκε η άμεση συνεργασία τους. Ανέφερε ότι ο Δήμος θεωρεί άριστη την υποδομή
του Θεάτρου και είναι πρόθυμος να συνεργαστεί με παραστάσεις του Θεσσαλικού Θεάτρου, τη
Φιλαρμονική του Δήμου, το Δημοτικό Ωδείο και σε άλλες δράσεις. Υπάρχουν παράλληλα τόνισε
και κάποια πρακτικά ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν άμεσα, όπως η επίλυση της μεταφοράς
91
του κοινού προς το χώρο του Θεάτρου, το οποίο βρίσκεται εκτός της πόλης, συνδυαστικά με την
ελλιπή συγκοινωνία των Αστικών Λεωφορείων τις βραδινές ώρες που πραγματοποιούνται κυρίως
οι εκδηλώσεις. Καθώς ένα μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας δε διαθέτει δικό του μέσο
μεταφοράς για τη συμμετοχή στις εκδηλώσεις συζητείται η συνεργασία των φορέων με το ΚΤΕΛ
Λάρισας για την επίλυση του ζητήματος. Επίσης συζητήθηκε και το ζήτημα επιβολής ή όχι
χρηματικού αντιτίμου για τις εκδηλώσεις.
Λόγω των μη οργανωμένων μεθόδων αξιολόγησης και έκδοσης επίσημων απολογισμών ο

Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών κ. Σάπκας θεωρεί ότι τα αποτελέσματα από τα
προγράμματα του ομίλου χρειάζονται τουλάχιστον δύο χρόνια περίπου για να αναγνωριστούν ως
καλές πρακτικές ΕΚΕ. Τέλος ο ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά την αναγκαιότητα των αρμόδιων
τμημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας να οργανώσουν εκπαιδευτικά και ενημερωτικά
προγράμματα για την έννοια και τα οφέλη της ΕΚΕ, καθώς και οδηγούς εφαρμογής της που να
απευθύνονται στον επιχειρηματικό κόσμο της περιοχής.
4.5.2 Η οπτική του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας
Σε ερώτηση για παρόμοιες συνεργασίες του Μουσείου με άλλους ιδιωτικούς φορείς στο πλαίσιο
της ΕΚΕ η κ. Καλοκαιρινού (Διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας)
αναφέρει ότι σε τοπικό επίπεδο δεν υπάρχει ενδιαφέρον για παρόμοιες δράσεις ΕΚΕ από την
πλευρά των επιχειρήσεων, καθώς δεν έχουν συνειδητοποιήσει τα σημαντικά οφέλη που
προσφέρουν τέτοιου είδους δράσεις. Παράλληλα τονίζει ότι υπάρχει σύγχυση στον
επιχειρηματικό κόσμο σχετικά με την έννοια της ΕΚΕ και της Πολιτιστικής Χορηγίας. Τέλος
αναφέρεται στην απουσία συγκεκριμένων κατευθυντήριων γραμμών και οδηγών από Κρατικούς
φορείς για την προώθηση της συνεργασίας τοπικών φορέων με ιδιώτες στο πλαίσιο της Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης
92
Θεματική: Παραγωγή – Υλοποίηση και Συντονισμός
Σε συνέντευξή της η Διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας κ.

Καλοκαιρινού Φανή σχετικά με τη συνεργασία του Μουσείου με το Animus αναφέρει ότι η πρώτη
επαφή πραγματοποιήθηκε στην Ημερίδα-Σεμινάριο που διοργάνωσε το Λαογραφικό Ιστορικό
Μουσείο Λάρισας με θέμα «Η σύγχρονη αντιμετώπιση της Αναπηρίας: Υγεία, Πολιτισμός,
Τύπος» με σκοπό την παρουσίαση της οπτικής φορέων για την Αναπηρία, τις ίσες ευκαιρίες και
την άρση των αποκλεισμών της ομάδας των ΑμεΑ στον πολιτισμό και τη συμβολή και τον
παρεμβατικό ρόλο του Τύπου στον τομέα της Αναπηρίας. Στην ημερίδα συμμετείχαν με ομιλητές
το Μουσείο, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, ο Δήμος Λαρισαίων, η εφημερίδα
«ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» και ο Όμιλος με ομιλία της κυρίας Φραγκάκη Μ. Επιστημονικής Διευθύντριας
του ΚΑΑ Αnimus.
Η εξέλιξη της συνεργασίας του Λαογραφικού Μουσείου με τον Όμιλο Animus

πραγματοποιήθηκε με αφορμή το παραμύθι της κυρίας Χαϊδούτη που εστιάζει στην αναπηρία ως
διάσταση της διαφορετικότητας στην κοινωνία και την υλοποίηση του εκπαιδευτικού βιωματικού
προγράμματος «ANIMUS -ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ: Παίζω και μαθαίνω για τη
διαφορετικότητα». Σκοπός του προγράμματος ήταν η εκπαίδευση υγιή ατόμων Μαθητών, Γονέων
και Εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των ΑμεΑ. Όπως αναφέρει η κυρία
Καλοκαιρινού (Διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας) έπειτα από
συναντήσεις με τον Αντιπρόεδρο του ομίλου κ. Νταβέλη και την ψυχολόγο του ομίλου κυρία
Κουκουράβα για το πώς μπορεί ένας φορέας να εκπαιδεύσει υγιή άτομα, το Μουσείο προσπάθησε
να φέρει στα μέτρα του τη σύνδεση της Αναπηρίας και του Μουσείου και να προχωρήσει στο
σχεδιασμό του προγράμματος και την υλοποίησή του.
Στον χώρο του Μουσείου όπως αναφέρει η κ. Καλοκαιρινού (Διευθύντρια του Λαογραφικού
Ιστορικού Μουσείου Λάρισας) δημιουργήθηκαν δομές-σπιτάκια με διαφορετικές βιωματικές
δράσεις για τα παιδιά και στόχο να παρουσιαστούν σε αυτά όλες οι εκφάνσεις της τοπικής
παράδοσης και της ιστορίας Θεσσαλίας και του χώρου των Τεχνών. Σε ένα σπιτάκι οι μαθητές
93
συμμετείχαν σε παραδοσιακές παρασκευές σνακ με στόχο την παρουσίαση της Μεσογειακής

διατροφής και των τοπικών παραδοσιακών συνταγών και προϊόντων, ενώ σε άλλο σπιτάκι
ενημερώθηκαν για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής από την περίοδο της Τουρκοκρατίας
και για την πολυπολιτισμικότητα της περιοχής, η οποία ενισχύθηκε από τη συνύπαρξη των
ντόπιων με τους Οθωμανούς. Εκείνη την περίοδο και κατά τη διάρκεια των πολέμων η περιοχή
της Θεσσαλίας ήρθε αντιμέτωπη με το ζήτημα της Αναπηρίας λόγω τραυματισμών και
‘αγκάλιασε’ τα ΑμεΑ. Έτσι έγινε και η σύνδεση της Αναπηρίας με τον πολιτισμό. Στο χώρο
υπήρχε συγκεκριμένο σπιτάκι ΑμεΑ, στο οποίο πραγματοποιήθηκε βόλτα των παιδιών με
αμαξίδια και περιήγηση στο χώρο του Μουσείου πάνω σε αυτά. Επίσης μέσω της δράσης
Ζωγραφική με το στόμα οι μαθητές καλέστηκαν να ζωγραφίσουν με το στόμα παραδοσιακές
κούκλες της περιοχής. Τέλος παρουσιάστηκε η οπτική της μειωμένης όρασης μέσω βιωματικών
δράσεων των μαθητών με κλειστά μάτια. Σκοπός αυτών των δράσεων ήταν να διδαχθεί στους
μαθητές ότι όλα είναι θέμα εξάσκησης και η ενθάρρυνσή τους να δίνουν και να παίρνουν.
Για την αξιολόγηση του προγράμματος «ANIMUS -ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ: Παίζω και
μαθαίνω για τη διαφορετικότητα», η Διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου
Λάρισας κ. Καλοκαιρινού ανέφερε ότι το Μουσείο επέλεξε τη χρήση χρωματιστών καρτελών, οι
οποίες μοιράστηκαν στους μαθητές για να τις κρεμάσουν σε συγκεκριμένο τοίχο στο χώρο του
Μουσείου, δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο την προτίμησή τους για το ποια δράση τους άρεσε
περισσότερο. Στο πρόγραμμα ανέφερε συμμετείχαν περίπου 40 μαθητές ηλικίας 6-8 ετών. Η
εκδήλωση ενδιαφέροντος των σχολείων αναφέρει η κυρία Καλοκαιρινού (Διευθύντρια του
Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας) ήταν μεγάλη και δυστυχώς λόγω της υγειονομικής
κρίσης του Covid-19 σχολεία που δήλωσαν ενδιαφέρον δεν κατάφεραν να συμμετέχουν στη
δράση και έτσι δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη τα συνολικά αποτελέσματα της δράσης.
Σημαντικός παράγοντας σφυγμομέτρησης των δράσεων για την κ. Καλοκαιρινού (Διευθύντρια

του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας) εκτός από τη χρήση κατάλληλων επίσημων
94
μεθόδων αξιολόγησης, αποτελούν οι μαρτυρίες των πολιτών της τοπικής κοινωνίας, των
μαθητών και των εκπαιδευτικών, οι οποίοι εκφράζουν καθημερινά στην ίδια και τους συνεργάτες
της την ικανοποίησή τους από τις δράσεις του Μουσείου. Δήλωσε χαρακτηριστικά ότι η κοινωνία
της Λάρισας που εδρεύει το Μουσείο είναι αρκετά μικρή με αποτέλεσμα οι απόψεις των πολιτών
να εκφράζονται άμεσα στην ίδια και τους συνεργάτες της.
Σε ερώτηση για την αξιολόγηση της συνεργασίας του Μουσείου με το Animus η κ. Καλοκαιρινού
(Διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας) ανάφερε ότι ήταν μια πρωτότυπη
συνεργασία με θετικά αποτελέσματα και για τους δύο φορείς, η οποία σίγουρα θα συνεχιστεί και
στο μέλλον. Η Υγεία ανήκει σε έναν ευαίσθητο κλάδο και η συνεργασία των φορέων για τη
σύνδεση της Αναπηρίας με τον πολιτισμό πραγματοποιήθηκε με γνώμονα τις κοινωνικές
ευαισθησίες των φορέων και έξω από κερδοσκοπικά κίνητρα τονίζοντας ιδιαίτερα την γενικότερη
ευαισθησία του ομίλου για τον πολιτισμό. Δεν απέκλεισε την πιθανότητα ύπαρξης οικονομικού
οφέλους σε ανάλογες συμπράξεις και συνεργασίες διαφορετικών φορέων αναφέροντας ότι δεν
είναι απαραίτητα κακό να υπάρξει οικονομικό όφελος αν το κοινωνικό όφελος που προκύπτει
είναι πολύ μεγαλύτερο.
Σε ερώτηση για το Θέατρο του Ομίλου η κ. Καλοκαιρινού (Διευθύντρια του Λαογραφικού

Ιστορικού Μουσείου Λάρισας) ανέφερε ότι είναι μία πολύ σημαντική επένδυση που πρέπει να
αξιοποιηθεί άμεσα. Τόνισε τη στρατηγική θέση του Θέατρο, καθώς είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε
να μπορούν να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις οι ασθενείς από τα δωμάτιά τους. Την
αναφέρει ως μία πολύ σημαντική ευκαιρία για ψυχαγωγία των ασθενών και των συνοδών τους.
Στο ίδιο συντελεί και η άμεση πρόσβαση ασθενών με αμαξίδια στο Χώρο η συμμετοχή των οποίων
είναι πολύ μεγάλη την περίοδο των εκδηλώσεων. Από την πλευρά του Μουσείου υπάρχει διάθεση
για ενθάρρυνση τέτοιων καλών πρακτικών και συνεργασία με την προϋπόθεση ότι δεν
παρεκκλίνουν από την αποστολή και τους στόχους του Μουσείου. Το «Παίζω και Μαθαίνω» θα
συνεχίσει τις δράσεις του και στο μέλλον και θα υπάρξει άμεση συνεργασία μεταξύ των δύο
φορέων. Τέτοιες συνεργασίες για το Μουσείο δίνουν ερεθίσματα για την εξέλιξή του. Πρέπει να
είναι ένα Μουσείο για όλους με άρση όποιου είδους αποκλεισμών. Η πολιτική του Μουσείου
95
δήλωσε είναι να ενθαρρύνει τις καλές πρακτικές μέσω Δελτίων Τύπου, Κοινωνικών Δικτύων,
διάθεση φυλλαδίων κλπ, καθώς τα Μουσεία πρέπει να δίνουν ερεθίσματα και ίσες ευκαιρίες στη
μάθηση.
Η ίδια προσθέτει, παρουσίασε στην ετήσια συνάντηση Μουσείων του ICOM (Νοέμβριος 2019)
και στο Υπουργείο Πολιτισμού τη δράση «Παίζω και Μαθαίνω», η οποία απέσπασε πολύ θετικά
σχόλια και χαρακτηρίστηκε σαν πρωτότυπη συνεργασία σε πανελλήνιο επίπεδο και καλή
πρακτική με αποτελέσματα πολύ καλύτερα από τα αναμενόμενα.
4.5.3. Η οπτική της Καλλιτεχνικής ομάδας Δρυάδες εν Πλω
Θεματική: Αξιοποίηση, Έλεγχος και Αξιολόγηση Animus
Σε συνέντευξή της η Πρόεδρος της Καλλιτεχνικής ομάδας Δρυάδες Εν Πλώ κυρία

Καραπαναγιώνη και σε ερώτηση σχετική με την αξιολόγηση της συνεργασίας της ομάδας με το
ΚΑΑ Animus απαντά πως η συνεργασία της Καλλιτεχνικής Ομάδας Δρυάδες εν Πλώ με το
Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας Animus μετράει ήδη αρκετά χρόνια και περιλαμβάνει
πολλές ώρες χοροθεραπείας των ασθενών του Κέντρου από τη κυρία Καραπαναγιώτη (Πρόεδρο
της Καλλιτεχνικής ομάδας Δρυάδες Εν Πλώ) με σκοπό την επιτάχυνση της αποκατάστασής τους,
αλλά και την ανακάλυψη από μέρους τους της δύναμης του χορού. Μέσα από τη χοροθεραπεία,
όπως εφαρμόζουν και σε άλλες Δομές οι Δρυάδες εν Πλώ, τα άτομα έρχονται σε επαφή με πτυχές
τους εαυτού τους και δυνατότητες που δεν ήξεραν ότι είχαν και αυτό τους ενδυναμώνει. Στα
πλαίσια αυτά και με την επιθυμία του Κέντρου να συμμετέχει στις δράσεις που διοργανώνει η
Ομάδα, δημιουργούνται κάθε χρόνο ολιγομελείς ομάδες χορού που συμμετέχουν στις
Πανελλήνιες Συναντήσεις Ομάδων Χορού ΑμεΑ και Μεικτών Ομάδων Χορού και στα Διεθνή
Φεστιβάλ Χορού Αναπηρίας και Μη IDFD που διοργανώνει από το 2014 ανελλιπώς η Ομάδα
κάθε χρόνο στην πόλη της Καρδίτσας. Οι ομάδες αυτές δείχνουν επίσης έργο και σε εποχιακές
παραστάσεις στο χώρο του Κέντρου (χριστουγεννιάτικες παραστάσεις).
96
Η σημαντικότερη στιγμή της συνεργασίας αυτής δήλωσε η Πρόεδρος είναι η συνδιοργάνωση στο
χώρο του Κέντρου της Διεπιστημονικής Διημερίδας Θεραπειών μέσω Τέχνης τον Οκτώβριο του
2018 με τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων. Η εκδήλωση αυτή αποτελεί επιτυχημένο
παράδειγμα των δυνατοτήτων που έχει ένας φορέας, όπως το Κέντρο Animus, με τις αντίστοιχες
υποδομές για το άνοιγμά του στην κοινωνία, την επιστήμη και την τέχνη.
Σε ερώτηση σχετική με παρόμοιες συνεργασίες αναφέρει ότι η Ομάδα Δρυάδες εν Πλώ από την
αρχή της δημιουργίας της (2006) έχει πραγματοποιήσει συνεργασίες και έχει συμμετάσχει σε
πλήθος πρωτοβουλιών διαφόρων φορέων και επιχειρήσεων, δημόσιων και ιδιωτικών.
Σε ερώτηση σχετική με τον τρόπο που πιστεύει η ομάδα ότι συμμετοχές σε τέτοιες δράσεις
βελτιώνεται το αποτέλεσμα για τους φορείς και την τοπική κοινωνία η κυρία Καραπαναγιώτη
(Πρόεδρος της Καλλιτεχνικής ομάδας Δρυάδες Εν Πλώ) απαντά πώς το ζητούμενο σε τέτοιες
δράσεις για την Ομάδα είναι πρώτα απ' όλα η συνειδητοποίηση κάθε ατόμου ότι το σώμα του
αποτελεί εργαλείο έκφρασης, μοναδικό για τον καθένα, και η ευαισθητοποίηση του κοινωνικού
συνόλου απέναντι στα Άτομα με Αναπηρία με τη λογική ότι είμαστε όλοι ίσοι και διαφορετικοί.
Οι φορείς έχουν τη "δύναμη" να κοινοποιήσουν αυτό το μήνυμα σε περισσότερο κόσμο και να
δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες λειτουργίας του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο. Η ίδια
προσθέτει ότι αν θέλουμε να μιλάμε για ποιότητα ζωής στις δομές υγείας και για συνολική
φροντίδα των ασθενών ως ανθρώπων με σώμα, ψυχή και πνεύμα, τότε θα πρέπει να δεχτούμε, πως
οι θεραπευτικές προσεγγίσεις μέσω των τεχνών δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη. Με αυτόν τον
τρόπο επιτυγχάνεται η ομαλή ένταξη των ΑμεΑ στο πολιτιστικό γίγνεσθαι και πείθεται το
κοινωνικό σύνολο πως η αναπηρία υπάρχει ως προκατάληψη μόνο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση
όπου συντελείται μέσω της αποκατάστασης στόχος είναι να επιτευχθεί η ευαισθητοποίηση
ατόμων με αναπηρία και μη, με καλλιτεχνικά μέσα.
Τα προγράμματα τέχνης που εφαρμόζονται στην αποκατάσταση ατόμων με αναπηρία τα

τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα όπως στο Αnimus ευελπιστεί δήλωσε να αναδειχθούν και να
97
υιοθετηθούν από όσο περισσότερες δομές υγείας με πληθυσμούς, ώστε να βοηθήσουν στην
αρμονική συνύπαρξη της διαφορετικότητας των ανθρώπων για κοινωνική ισορροπία.
4.6 Ανάλυση S.W.O.T. Animus
Η ανάλυση S.W.O.T. (Strengths. Weaknesses. Opportunities. Threats) αποτελεί ένα χρήσιμο

εργαλείο μελέτης του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος (Ευκαιρίες – Απειλές) ενός
οργανισμού, το οποίο παρουσιάζει τις Δυνατότητες και τις Αδυναμίες του, καθώς και τις
Ευκαιρίες και τις Απειλές που αντιμετωπίζει αυτός (Kotler et al., 2008). Έπειτα από επεξεργασία
των απαντήσεων και των δεδομένων της έρευνας παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα τα
σημαντικότερα σημεία της ανάλυσης S.W.O.T. για τον Όμιλο Animus αναφορικά με την
φιλοσοφία και τους στόχους του που συνδέονται με την ΕΚΕ και κατά τη διαδικασία όλων των
σταδίων της διαχείρισής και λειτουργίας του (Σχεδιασμός – Παραγωγή – Υλοποίηση –
Αξιολόγηση Δράσεων ΕΚΕ).
S.W.O.T. Analysis
STRENGTHS (+) WEAKNESSES (-)
• Η ολοκληρωμένη παροχή • Έλλειψη ξεχωριστού
φροντίδας. τμήματος ΕΚΕ.
• Οι σύγχρονες εγκαταστάσεις. • Έλλειψη οργανωμένου
• Η καινοτομία. σχεδιασμού αξιολόγησης
• Η ρομποτική τεχνολογία. των δράσεων ΕΚΕ.
• Το επιστημονικό έργο και η • Έλλειψη γραπτού Κώδικα
Δια Βίου Εκπαίδευση. Δεοντολογίας.
• Πιστοποίηση ISO 9001:2008 • Μη έκδοση κοινωνικών
και TEMOS υπηρεσιών απολογισμών.
Ιατρικού Τουρισμού. • Χαμηλός βαθμός
• Το εξειδικευμένο εξωστρέφειας.
προσωπικό. • Ανεπαρκή επικοινωνιακά
• Οργανωμένος στρατηγικός μηνύματα.
σχεδιασμός. • Ανεπαρκή κανάλια
• Σαφείς στόχοι. επικοινωνίας και διάχυσης
αποτελεσμάτων δράσεων.
98
• Η επένδυση και η κατασκευή • Καμία συμμετοχή σε δίκτυα

του Θεάτρου Animus. σχετικά με την ΕΚΕ.
• Εσωτερική αξιολόγηση • Έλλειψη μεταφορικών
δράσεων με ποσοτικούς και υποδομών και σύνδεσης με
ποιοτικούς δείκτες. το κέντρο της πόλης τις
• Η εύκολη πρόσβαση ΑμεΑ βραδινές ώρες.
στον χώρο του.
PESΤ Analysis
OPPORTUNITIES (+) THREATS (-)
• Οι νέες τεχνολογίες και τα • Παγκόσμια οικονομική
πολυμέσα. κρίση.
• Διαφήμιση και προβολή • Υγειονομική κρίση Covid-19
δράσεων. και αναστολή των δράσεων.
• Συνεργασία και συμπράξεις • Περιφερειακός
με άλλους φορείς. Ανταγωνισμός.
• Συμμετοχή σε • Απουσία κρατικών
συγχρηματοδοτούμενα κατευθυντήριων γραμμών
προγράμματα. για την ΕΚΕ.
• Αλλαγή στη νοοτροπία των
πολιτών και κοινωνική
προσφορά ειδικά σε
ζητήματα Αναπηρίας.
• Καλλιέργεια φιλοσοφίας και
εταιρικής κουλτούρας στο
προσωπικό του.
• Συμμετοχές σε βραβεία
Επιχειρηματικής Αριστείας.
• Παρουσίαση Καλών
Πρακτικών σε σχετικούς
φορείς.
• Ανάπτυξη τουρισμού στην
Περιφέρεια Θεσσαλίας.
• Προβολή Πολιτιστικής
Κληρονομιάς της
Περιφέρειας Θεσσαλίας,
• Προσέλκυση επενδυτών.
• Δημιουργία νέων θέσεων
εργασίας.
99
• Μέρος Place Marketing για

την Περιφερειακή Ανάπτυξη
της Περιφέρειας
(‘εθνικοποίηση
Περιφερειακής Πολιτικής’).
Από την παραπάνω S.W.O.T. Analysis συμπεραίνουμε ότι το Animus διαθέτει έναν άρτια
εξοπλισμένο χώρο με επίσημες Πιστοποιήσεις και Βραβεία, στον οποίο παρέχει υψηλής ποιότητας
υπηρεσίες αποκατάστασης και υλοποιεί πληθώρα εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πολιτιστικών
δράσεων.
Μεγάλος αριθμός των δράσεων ΕΚΕ υλοποιείται στον χώρο του Θεάτρου, ο οποίος έχει
κατασκευαστεί με σύγχρονες προδιαγραφές και παρέχει πρόσβαση σε όλες τις ομάδες ΑμεΑ
ακόμη και από τα κρεβάτια νοσηλείας.
Το προσωπικό του και οι συνεργάτες του είναι εξειδικευμένοι και έχουν υιοθετήσει την εταιρική
κουλτούρα και τη λογική της Διά Βίου Μάθησης. Η συμμετοχή τους σε συνέδρια, σεμινάρια και
σε όλες τις δράσεις ΕΚΕ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εργασίας και της προσφοράς τους και
οδηγεί συνήθως σε επιτυχημένες συμμετοχές σε διαγωνισμούς προγράμματα και εθελοντικές
δράσεις με στόχο πάντα την κοινωνική προσφορά.
Οι συμπράξεις και οι εξωτερικές συνεργασίες με άλλους φορείς είναι εξίσου σημαντικές, σταθερές
και βασίζονται στην εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό. Τα κίνητρα είναι αλτρουιστικά και
με στόχο την κοινωνική προσφορά.
Η διευθέτηση των πρακτικών ζητημάτων μεταφοράς κατά τη διεξαγωγή των δράσεων στον χώρο
του Animus είναι μία αδυναμία που μπορεί και πρέπει να διευθετηθεί άμεσα. Επίσης αδυναμία
100
αποτελεί και η απουσία συγκεκριμένου τμήματος ΕΚΕ, επίσημων και έγκυρων μεθόδων
αξιολόγησης των δράσεων και η μη έκδοση κοινωνικού απολογισμού.
Η PEST Analysis δείχνει ότι η πόλη δράσης του ομίλου είναι μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της
Ελλάδας με πληθυσμό 129.5000 χιλιάδων κατοίκων (απογραφή 2011) και πλούσια πολιτιστική
κληρονομιά. Μέσω των δράσεων του το Animus δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής, ψυχαγωγίας
και κοινωνικής προσφοράς μεγάλου ποσοστού της τοπικής κοινωνίας. Οι εκπαιδευτικές-
πολιτιστικές δράσεις για την εκπαίδευση γονέων, καθηγητών και μαθητών με στόχο την
εκπαίδευσή τους σε ζητήματα ΑμεΑ και την επαφή τους με τον Πολιτισμό δίνει στον όμιλο ένα
πολύ σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις κοινωνικές επενδύσεις του. Η εκμετάλλευση
της χρήσης της τεχνολογίας και των κατάλληλων μεθόδων αξιολόγησης παίζουν πολύ σημαντικό
ρόλο για την προβολή των δράσεων του ομίλου, την ενημέρωση άλλων φορέων και την
αναγνώριση των καλών πρακτικών του στο ευρύ κοινό.
Η αναγνώριση των πρακτικών του μέσω της επικοινωνίας και της διάχυσης των αποτελεσμάτων
των δράσεων του θα ενισχύσει την εικόνα του ομίλου, θα βελτιώσει την «επικοινωνία» των
παρεχόμενων υπηρεσιών του και θα δημιουργήσει μία σχέση εμπιστοσύνης με τα εμπλεκόμενα
μέλη του.
Η οικονομική και υγειονομική κρίση, ο ευρύτερος ανταγωνισμός και η απουσία Κρατικών

κατευθυντήριων γραμμών δυσκολεύουν το έργο του Animus. Η χρήση και η αξιοποίηση της
τεχνολογίας στην υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων σε περιόδους κρίσης μπορούν να
οδηγήσουν στην ενίσχυση του βαθμού κοινωνικής και πολιτιστικής συνεισφοράς του ομίλου.
101
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
5.1. Γενικά συμπεράσματα για το ρόλο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Έπειτα από μια συνολική επισκόπηση Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι:
• Μια πλατφόρμα κοινωνικού διαλόγου μεταξύ μίας κοινωνικά υπεύθυνης επιχείρησης και των
εμπλεκόμενων μελών της, στην οποία συμμετέχουν όλοι ισότιμα και εξασφαλίζει σχέσεις
διαφάνειας, εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας μεταξύ τους.
• Τρόπος παροχής ευκαιριών για συμπράξεις και συνεργασίες με διαφορετικές δράσεις που σέβονται
και ικανοποιούν τις ανάγκες όλων των εμπλεκόμενων μελών
• Μακροχρόνια επένδυση της οποίας τα αποτελέσματα δεν είναι άμεσα μετρήσιμα αλλά
αντανακλώνται στη συμπεριφορά των εμπλεκόμενων μελών.
• Ευκαιρία για δημιουργία και ενίσχυση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος για τις επιχειρήσεις,
καθώς οδηγεί σε καινοτόμες λύσεις για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων (επιχείρηση –
κλάδος- γεωγραφικός χώρος – κοινωνία).
Αντίθετα Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη δεν είναι:
• Η αποκλειστική τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας, καθώς αν και είναι προαπαιτούμενη για την
εύρυθμη λειτουργία μιας επιχείρησης, η ΕΚΕ περιλαμβάνει δράσεις που δεν συμπεριλαμβάνονται σε
καταστατικά και διατάξεις.
• Πράξη φιλανθρωπίας και εμπορικής χορηγίας ως
• Αντίφαση στον βασικό σκοπό των επιχειρήσεων δηλαδή την μεγιστοποίηση του κέρδους. Αντίθετα
οι δράσεις ΕΚΕ παίζουν επιτελικό ρόλο στην κοινωνική ευημερία και την προστασίας του
περιβάλλοντος.
• Θεωρία αλλά πράξη, καθώς τα εμπλεκόμενα μέλη απαιτούν αναφορές και απολογισμούς σχετικά
με τους στόχους και τις ανάγκες τους.
102
Τα πλεονεκτήματα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης για μία επιχείρηση διακρίνονται τόσο σε
εσωτερικά όσο και σε εξωτερικά. Τα σημαντικότερα εσωτερικά πλεονεκτήματα είναι η βελτίωση
της εικόνας του οργανισμού σαν εργοδότη, η δημιουργία συστήματος κινήτρων, η ενδυνάμωση
της εταιρικής κουλτούρας και των επικοινωνιακών συστημάτων, τα καινοτόμα συστήματα
παραγωγής και συσκευασίας και η μείωση λειτουργικών εξόδων μέσω συστημάτων
εξοικονόμησης ενέργειας, διαχείρισης υλικών και αποβλήτων, ενώ στα εξωτερικά
συγκαταλέγεται η ρεαλιστική αποστολή του οργανισμού, η ενίσχυση της εικόνας, η αποφυγή
συγκρούσεων στις οικονομικές δραστηριότητες, η αύξηση της καταναλωτικής πίστης και νέου
αγοραστικού κοινού, η αύξηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος-διάκριση υπεροχής από τους
ανταγωνιστές, οι ισχυρές βάσεις για επιχειρηματικά σχέδια και οι φορολογικές απαλλαγές
(Aluchna, 2017).
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη οφείλει να αντιμετωπιστεί ως ένα φαινόμενο πολυδιάστατο

οικονομικό – κοινωνικό - πολιτικό – πολιτιστικό διεθνούς εμβέλειας, το οποίο επηρεάζεται από
τις συγκυρίες σε όλες τους τομείς.
Σύμφωνα με τον Τριανταφύλλου Θ. (χχ) η οικονομική κρίση, η οποία χαρακτηρίζει τη σύγχρονη

εποχή μπορεί να λειτουργήσει σαν θετικός παράγοντας στις επιχειρήσεις για την εξέλιξη της ΕΚΕ,
αφήνοντας στο παρελθόν δωρεές χωρίς όραμα και ‘επενδύοντας’ σε δράσεις με στόχο την
συνολική ανάπτυξη και βελτίωση (Ασπρίδης.2015). Σε αυτό έρχεται να προστεθεί και η
παγκόσμια υγειονομική κρίση του Covid-19 που αποτέλεσε για το 2020 ένα πολύ σημαντικό
ανασταλτικό παράγοντα σε όλες τις λειτουργίες των επιχειρήσεων και τον φορέων σε παγκόσμιο
επίπεδο. Η κρίση επηρέασε και ανέστειλε προγραμματισμένες δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής
Ευθύνης και όχι μόνο αλλά οδήγησε σε διαφορετικού τύπου κοινωνική προσφορά και συνεργασία
από πλευράς του επιχειρηματικού κόσμου.
103
5.2. Συμπεράσματα για την κοινωνική συνεισφορά του Animus στον Πολιτισμό
μέσω των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Η έρευνα του ομίλου Animus παρουσιάζει μία πολύ θετική εικόνα σε σχέση με τον κοινωνικό του
ρόλο και την συνεισφορά του στον πολιτισμό που φαίνεται να έχει ανταπόκριση και θετικό
αντίκτυπο στους stakeholders, ενώ παράλληλα υπάρχουν περιθώρια για βελτίωση. Στην ενότητα
αυτή παρουσιάζονται συμπεράσματα και προτάσεις για την ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου και
της εικόνας, των επενδύσεων και του ανταγωνισμού του Animus.
Οι δράσεις του Ομίλου φαίνεται να εξυπηρετούν και τις δύο Γενικές Αρχές της Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης. Η Αρχή της Αγαθοεργίας επιτελείται μέσω της στήριξης των ασθενών του
Ομίλου και ιδιαίτερα των ΑμεΑ, τόσο με την ενεργό συμμετοχή τους στις δράσεις όσο και με
έμπρακτη ιατρική, υλική και οικονομική βοήθεια, ενώ η Αρχή της Διαχείρισης επιτελείται μέσω
των ανταποδοτικών αποτελεσμάτων των δράσεων ΕΚΕ, όπως η βελτίωση της ποιότητας ζωής των
ασθενών – ΑμεΑ, η συνεχής επιμόρφωση και βελτίωση των δεξιοτήτων του προσωπικού, η
δημιουργία συμπράξεων και συνεργασιών του Ομίλου με φορείς της τοπικής κοινωνίας και όχι
μόνο (ιδιωτικούς και κρατικούς).
Η φιλοσοφία του Ομίλου εκλαμβάνει την έννοια της ΕΚΕ, τόσο σαν την ηθική υποχρέωση του
προς τα εμπλεκόμενα μέλη (ουτοπική) αλλά σε όλο το σύνολο της λειτουργίας του με αντίκτυπο
σε αυτά (ρεαλιστική). Ο όμιλος αντιλαμβάνεται την ΕΚΕ σε Ανώτερο Επίπεδο, προβάλλοντας και
στηρίζοντας σημαντικά κοινωνικά θέματα (ΑμεΑ), υιοθετώντας πρότυπα συστήματα διαχείρισης
σε συγκεκριμένους τομείς, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή όλων stakeholders στις λειτουργίες του
κα.
Η πλειοψηφία των δράσεων ΕΚΕ που υλοποιεί ο Όμιλος ανήκουν στις αλτρουιστικές δράσεις.
Πρόκειται κυρίως για πολιτιστικές εκδηλώσεις και παραστάσεις, οι οποίες είναι ευχάριστες και
έχουν μεγάλη αποδοχή από τους stakeholders και εστιάζουν κυρίως στην προβολή και τη στήριξη
του ευαίσθητου ζητήματος της Αναπηρίας.
104
Ο Όμιλος παρουσιάζει μία αξιόλογη προσπάθεια μέσω των δράσεων του για την ευαισθητοποίηση
της ομάδας των ΑμεΑ και τη σύνδεση της Αναπηρίας με τον Πολιτισμό είτε με τη διεξαγωγή
δικών του δράσεων είτε συμμετέχοντας σε δράσεις άλλων φορέων.
Η επιτυχημένη πορεία και εξέλιξη του Ομίλου, οι διακρίσεις, τα βραβεία και η αύξηση των
επενδύσεων σε συνάρτηση με την ενεργό συμμετοχή, τις σχέσεις εμπιστοσύνης και τον διάλογο
με τους stakeholders αποδεικνύουν τον κοινωνικό ρόλο του ομίλου, μέσω της στήριξης των
δράσεων και τον προγραμμάτων του και της αποδοχής του πολιτιστικού, εκπαιδευτικού και
κοινωνικού του έργου.
Η ΕΚΕ αποτελεί μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού του ομίλου με συγκεκριμένους στόχους και
προτεραιότητες, συνυφασμένο με όλο το φάσμα λειτουργιών του, και σε συνάρτηση με τους
διαθέσιμους οικονομικούς του πόρους, που αντικατοπτρίζεται στη φιλοσοφία και στην κουλτούρα
του, αναδεικνύοντας τον κοινωνικό του ρόλο και τη συνεισφορά του στους τομείς των τεχνών,
του πολιτισμού, της παιδείας.
Η επένδυση του ομίλου στον τομέα του πολιτισμού, ο οποίος δεν σχετίζεται άμεσα με τις κύριες
επιχειρηματικές δραστηριότητές του δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός που έχει στόχο αποκλειστικά το
κέρδος και την αναβάθμιση της εικόνας του και αναγνωρίζεται ξεκάθαρα από τους συνεργάτες
του.
‘Όραμα της Διοίκησης, των εργαζομένων και των συνεργατών του ΚΑΑ ANIMUS είναι να καταστεί
το Κέντρο ο μεγαλύτερος φορέας παροχής υπηρεσιών αποκατάστασης στην Ελλάδα’. Οι υποδομές,
η οργάνωση, η συνέπεια και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών του, σε συνδυασμό με την
εμπειρία κατέστησαν το Animus πρωτοπόρο στον τομέα του σε μόλις ελάχιστα χρόνια
λειτουργίας. Συμπεριλαμβάνοντας στη διατύπωση του οράματος του Animus εκτός της
Διοίκησης, το προσωπικό και τους συνεργάτες του καταδεικνύει τις σχέσεις εμπιστοσύνης και τον
σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι stakeholders στις λειτουργίες του οργανισμού που
οδηγούν στην επιτυχημένη πορεία του και διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά του.
105
Ως προς το ρόλο και τον βαθμό ανταπόκρισης των stakeholders αναφορικά με τους στόχους της
ΕΚΕ το πιο «δυνατό» κομμάτι του Animus είναι το προσωπικό του, το οποίο εκτός από
εξειδικευμένο σε όλους τους τομείς επαγγελματικά, έχει υιοθετήσει την εταιρική κουλτούρα του
ομίλου για κοινωνική προσφορά και την κάνει πράξη στην καθημερινότητά του στο χώρο
εργασίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η εθελοντική συμμετοχή του προσωπικού σε
δράσεις ΕΚΕ και οι πρωτοβουλίες του στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση εσωτερικών
κοινωνικών δράσεων. Τα κίνητρα και οι ευκαιρίες για Διά Βίου Εκπαίδευση και η βελτίωση των
δεξιοτήτων του που προσφέρει το Animus σε συνδυασμό με το αίσθημα κοινωνικής προσφοράς
οδηγούν σε ένα προσωπικό ικανοποιημένο και περήφανο για το περιβάλλον εργασίας του.
Οι δράσεις ΕΚΕ που προσφέρει το Animus στους ασθενείς και τους συνοδούς και η συμμετοχή
τους σε αυτές δημιουργούν, εκτός από το αναμενόμενο αποτέλεσμα τέτοιου είδους αλτρουιστικών
δράσεων που είναι η ψυχαγωγία, δημιουργούν και ισχυρές σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ τους, οι
οποίες μέσα από την ανατροφοδότηση οδηγούν σε βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Για
τους συνοδούς και τους ασθενείς που προέρχονται από διαφορετικές περιοχές είναι πολύ
σημαντική η συμμετοχή τους σε δράσεις που τους φέρνουν σε επαφή με την πολιτιστική
κληρονομιά της περιοχής και την τουριστική περιήγηση.
Οι συνεργασίες και οι συμπράξεις που έχουν δημιουργηθεί κατά την υλοποίηση δράσεων ΕΚΕ
χαρακτηρίζονται από διάρκεια και διάθεση για μελλοντική συνεργασία εφόσον δεν επηρεάζεται
η αποστολή των φορέων, υπάρχουν κοινοί στόχοι μεταξύ των φορέων και το κίνητρο είναι η
κοινωνική προσφορά.
Η τοπική κοινωνία δείχνει έντονα τη στήριξή της στις κοινωνικές δράσεις του ομίλου κυρίως με
τη φυσική παρουσία και συμμετοχή της στις εκδηλώσεις. Έχει ξεκινήσει παράλληλα η
καλλιέργεια μίας νέας νοοτροπίας και συνειδητοποίησης ότι αποκλειστικός στόχος μία
επιχείρησης δεν είναι το κέρδος αλλά και η προσφορά.
Το θέατρο Animus αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινωνική επένδυση του ομίλου με κύριο σκοπό τη
διενέργεια εκδηλώσεων για τη συγκέντρωση χρημάτων και τη στήριξη ΑμεΑ. Η θέση του
106
Θεάτρου είναι στρατηγικά σχεδιασμένη, καθώς προσφέρει πρόσβαση για την παρακολούθηση
εκδηλώσεων σε ΑμεΑ τόσο στον ίδιο το χώρο του θεάτρου, όσο και στα δωμάτια του Κέντρου
Αποκατάστασης για τα άτομα που νοσηλεύονται αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να μετακινηθούν
από τα δωμάτια νοσηλείας του. Όλοι οι φορείς εξέφρασαν την επιθυμία για συνεργασία με το
Θέατρο Animus επισημαίνοντας τις πρακτικές δυσκολίες μετακίνησης του κοινού στο χώρο του
Θεάτρου.
Η εταιρική δομή του ομίλου αυτή τη στιγμή δεν περιλαμβάνει ξεχωριστά τμήματα Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης, χορηγιών και διαφήμισης και το σύνολο των δράσεων υλοποιούνται και
παρακολουθούνται από στελέχη άλλων τμημάτων. Είναι όμως στα προσεχή πλάνα του ομίλου η
δημιουργία ξεχωριστού τμήματος που θα ασχολείται αποκλειστικά με ζητήματα Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης.
Κύρια αδυναμία του Animus είναι η ανεπισημότητα και η έλλειψη οργανωμένου συστήματος
αξιολόγησης των δραστηριοτήτων του με παράλληλη σύνταξη κοινωνικών απολογισμών. Παρόλο
που υπάρχει η πρόθεση και τονίζεται ιδιαίτερα η σημαντικότητά του από τους υπεύθυνους του
οργανισμού παρατηρείται απουσία επίσημων μεθόδων μέτρησης και αξιολόγησης της Εταιρικής
Ευθύνης που να συνδέονται με συγκεκριμένους στόχους. Ο όμιλος χρησιμοποιεί κυρίως
Χρηματοοικονομικούς Αριθμοδείκτες Ρευστότητας, Αποδοτικότητας και Διαρθρωτικής
Ισορροπίας ενώ για την προβολή και τη διάχυση των αποτελεσμάτων των δράσεων του
χρησιμοποιεί κυρίως την Επίσημη Ιστοσελίδα του στην οποία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να
βρουν λεπτομερείς αναφορές για τις διάφορες δράσεις του, Δελτία Τύπου με τα οποία γνωστοποιεί
τις δράσεις του στον Τοπική και Εθνικό Τύπο (Έντυπο και ηλεκτρονικό) και δημόσιες ομιλίες σε
εκδηλώσεις, και τηλεοπτικές εκπομπές.
Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, που έχουν υιοθετήσει πρακτικές Εταιρικής
Κοινωνικής Ευθύνης, περιορίζονται συνήθως σε δράσεις σχετικές με τον τομέα του
Περιβάλλοντος, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Ασφάλειας και Υγιεινής με εξαίρεση
κάποιες που υλοποιούν αξιόλογες δράσεις στον τομέα του πολιτισμού και των τεχνών. Στην
107
ευρύτερη περιοχή που δραστηριοποιείται ο όμιλος Animus οι τοπικές επιχειρήσεις δεν έχουν
αντιληφθεί την έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και τα οφέλη που μπορούν να
αποκομίσουν από αυτή τόσο οι ίδιες όσο και τα εμπλεκόμενα μέλη. Το Animus κατάφερε μέσα
σε αυτές τις συνθήκες να αντιληφθεί την έννοια και τα οφέλη της ΕΚΕ και να επενδύσει με ίδια
κεφάλαια σε αυτή παρουσιάζοντας μια αξιόλογη προσπάθεια προβολής και ανάπτυξης του
Πολιτισμού με παράλληλη στήριξη και σύνδεσή του με την Αναπηρία. Η επένδυσή του αυτή στον
πολιτισμό χαρακτηρίζεται από όλους τους stakeholders σαν πρωτότυπη και πανελλήνιο
φαινόμενο.
Βασικοί ανασταλτικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις αποφάσεις και τις σχετικές δράσεις του
Animus είναι η παγκόσμια γενικότερη οικονομική κρίση, ο ανταγωνισμός που επικρατεί στον
επιχειρηματικό κόσμο και η υγειονομική κρίση Covid-19 που δεν επιτρέπει την υλοποίηση
προγραμματισμένων δράσεων με φυσική παρουσία λόγω περιοριστικών μέτρων ειδικά σε ομάδες
υψηλού κινδύνου.
5.3. Προτάσεις και βελτιωτικά μέτρα
Κώδικας Επιχειρησιακής Δεοντολογίας: Η καταγραφή ενός Κώδικα Δεοντολογίας αρχικά που

θα εκφράζει τη φιλοσοφία του ομίλου θα βοηθήσει στη σύνταξη ενός οργανωμένου στρατηγικού
σχεδίου με συγκεκριμένους στόχους που θα συνδέονται με την ηθική και τις πολιτικές του Ομίλου.
Μέθοδοι αξιολόγησης της ΕΚΕ με μετρήσιμους ποιοτικούς και αριθμητικούς δείκτες θα

οδηγήσουν σε σαφή αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να πρέπει να αξιοποιηθούν και
να αναλυθούν από εξειδικευμένο προσωπικό και να αποδοθούν γραπτώς σε κοινωνικό
απολογισμό. Με αυτό τον τρόπο ο Όμιλος αρχικά θα μπορέσει να εντοπίσει τα δυνατά και τα
αδύνατα σημεία του, τις ευκαιρίες και τις απειλές στο περιβάλλον που δραστηριοποιείται και
έπειτα θα μπορέσει να προβεί σε βελτιωτικά μέτρα. Παράλληλα ο κοινωνικός του ρόλος θα
108
επικοινωνηθεί σε όλους τους stakeholders και θα μπορέσουν να αναγνωριστούν οι καλές

πρακτικές του στον τομέα της ΕΚΕ.
Συμμετοχή του ομίλου σε φορείς και δίκτυα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, όπως η CSR
Hellas. Αποτελώντας μέλος ενός δικτύου θα βοηθήσει σημαντικά την προβολή των δράσεων του
και των καλών πρακτικών του στον επιχειρηματικό κόσμο και θα αποτελέσει κίνητρο για άλλες
επιχειρήσεις να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.
Ενίσχυση και ανάπτυξη περαιτέρω συνεργασιών και δημιουργία συμπράξεων με τους ήδη
συνεργαζόμενους φορείς και ανοικτή πρόσκληση νέων φορέων για την ανάδειξη και την
ευαισθητοποίηση στα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ομάδες ΑμεΑ στην Πόλη της Λάρισας. Οι
προσκλήσεις συνεργασίας θα πρέπει να περιλαμβάνουν τους τοπικούς φορείς, τοπικές ΜΚΟ και
εκπροσώπους της καλλιτεχνικής κοινότητας της πόλης. Πολύ σημαντική είναι και η συμμετοχή
της τοπικής κοινότητας με ψυχαγωγικές και εκπαιδευτικές διαδραστικές εκδηλώσεις. Μία καλή
πρακτική που θα μπορούσε να υιοθετήσει και να υλοποιήσει ο ομάδα του Animus για την πόλη
της Λάρισας το παράδειγμα της δράσης Παρ’ το αλλιώς: Μια Drastic Εκστρατεία
Ευαισθητοποίησης για την πόλη της Θεσσαλονίκης που παρουσιάζει η ομάδα Drastic σε
συνεργασίας με άλλους συνεργαζόμενους φορείς και ηθοποιούς. Με αυτό τον τρόπο θα
μπορέσουν να αναδειχτούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ομάδες ΑμεΑ στη Λάρισα και
να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα στους αρμόδιους φορείς, καθώς και να βοηθήσουν την
τοπική κοινωνία να αντιληφθεί την προσωπική ευθύνη που έχει για τη βελτίωση της ποιότητας
ζωής των ΑμεΑ.
Άμεση διευθέτηση των πρακτικών ζητημάτων της μετακίνησης των πολιτών που θέλουν να
παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις στο χώρο του Θεάτρου κάνοντας μία συνεργασία ή έναν
διακανονισμό για την επέκταση των δρομολογίων της Αστικής Συγκοινωνίας της πόλης της
Λάρισας τις βραδινές ώρες. Επίσης μπορεί να εξασφαλίσει κάποια συνεργασία για μεταφορά των
πολιτών από το κέντρο της πόλης στο χώρο του δωρεάν ή με μειωμένο εισιτήριο τις ημέρες των
εκδηλώσεων. Παράλληλα μείωση εισιτηρίου θα μπορούσε να εξασφαλιστεί και για τους συνοδούς
109
των ασθενών που νοσηλεύονται για μεγάλα διαστήματα στα Κέντρα του Ομίλου. Μία τέτοια
συνεργασία θα ενισχύσει τον κοινωνικό ρόλο και των δύο φορέων και θα βοηθήσει σημαντικά
πρακτικά ζητήματα των πολιτών και των συνοδών, οι οποίοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τους
τόπους μόνιμης διαμονής τους και την εργασία τους για να βρίσκονται στο πλευρό των δικών τους
ανθρώπων.`
Η ελλιπής ενημέρωση των επιχειρήσεων για τα οφέλη της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και η
απουσία κατευθυντήριων οδηγιών από τους Κρατικούς φορείς θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά
υπόψη και οι τοπικοί αρμόδιοι φορείς να διεκδικήσουν και να διοργανώσουν ενημερωτικά
σεμινάρια σε συνεργασία με το Κράτος. Το παράδειγμα του Animus μπορεί να παρουσιαστεί σαν
καλή πρακτική στις τοπικές επιχειρήσεις και όχι μόνο και να βοηθήσει στην υιοθέτηση παρόμοιων
πρακτικών από άλλες επιχειρήσεις.
5.4 Επίλογος
Λόγω της φύσης της έρευνας ο υποκειμενισμός και ο αναστοχασμός του ερευνητή και των
ερωτώμενων είναι δεδομένα που υπάρχουν και λαμβάνονται υπόψη, ενώ παράλληλα έγινε
προσπάθεια περιορισμού τους με τη χρήση κατάλληλων μεθοδολογικών εργαλείων. Αξίζει να
σημειωθεί ότι η παρουσία του Animus στο σχεδιασμό, την παραγωγή και την υλοποίηση δράσεων
Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, παρόλο που είναι έντονη και εξελίσσεται με αλματώδεις
ρυθμούς, είναι πολύ πρόσφατη και σίγουρα έχει να επιδείξει πολύ μεγαλύτερο έργο, μετρήσιμα
αποτελέσματα και ποσοστό μεγάλου βαθμού συνεισφοράς στην κοινωνία και τον Πολιτισμό στο
μέλλον. Η παρούσα έρευνα μπορεί να αποτελέσει την αρχή για την αναγνώριση της κοινωνικής
και πολιτιστικής συνεισφοράς του Animus, την παρουσίαση των Καλών Πρακτικών του και να
αποτελέσει έναυσμα για μελλοντικές έρευνες σε παρόμοια ερευνητικά πεδία.
110
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνική
Αθανάσογλου, Ε. (2015). Η πολιτιστική χορηγία ως μέρος ενός προγράμματος εταιρικής
κοινωνικής ευθύνης κερδοσκοπικών οργανισμών. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/29457/1/ΑΘΑΝΑΣΟΓΛΟΥ%20ΕΛΕΝΗ.pdf . Πρόσβαση:
22/09/2020.
Αναστασίου, Ε. (2011). Investigating Corporate Social Responsibility: The Case of OPAP. Πάτρα:
ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/24505/1/ANASTASIOU%2520EIRINI.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Αντωνακάκης, Ε. (2007). Ηθική των επιχειρήσεων και τραπεζική κοινωνική ευθύνη : η περίπτωση
της ελληνικής αγοράς. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/23448/1/%25CE%2591%25CE%259D%25CE%25A4%2
5CE%25A9%25CE%259D%25CE%2591%25CE%259A%25CE%2591%25CE%259A%25CE
%2597%25CE%25A3%2520%25CE%2595%25CE%259B%25CE%2595%25CE%25A5%25C
E%2598%25CE%2595%25CE%25A1%25CE%2599%25CE%259F%25CE%25A3.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Αρβελέρ-Γλύκατζη, Ελ. (2014). Σας μιλώ για το Βυζάντιο. Αθήνα: Ερμής.
Αρδίτσογλου, Α. (2017). Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και η διαχρονική της εξέλιξη τα τελευταία
έτη. Η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/34850/1/Αρδίτσογλου_διπλωματική.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Αρναούτογλου, Ε. & Ντουρουντάκης, Μ. (1999). Δημόσιες σχέσεις. Μια τεχνική επικοινωνίας του
marketing και του management. Αθήνα: Interbooks
111
Άσλη – Αναστασιάδου, Λ. (2018). Ιατρικός και Ιαματικός Τουρισμός. Πανεπιστήμιο Δυτικής

Αττικής. Διαθέσιμο στο: http://okeanis.lib.puas.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/4549/dmy-
28.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Πρόσβαση: 26/09/2020.
Ασπρίδης, Γ. (2015). ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ: Η όψη του ανθρώπινου παράγοντα στην
επιχείρηση. Διαθέσιμο στο: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/4801 Πρόσβαση: 20/-
09/2020.
Βαξεβανίδου, Μ. (2011). Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη.
Βαρτάλας, Β. (2014). Εταιρική κοινωνική ευθύνη και τοπική πολιτισμική ανάπτυξη. Το παράδειγμα
των Μουσείων Μαρμαροτεχνίας Τήνου και του Μουσείου Μετάξης Σουφλίου. Πάτρα: ΕΑΠ.
Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/27290/1/Εταιρική%20κοινωνική%20ευθύνη%20και%20τ
οπική%20πολιτιστική%20ανάπτυξη.%20.Βαρταλάς%20Βασίλειος%20ΔΕ%20ΔΠΜ%202014.p
df. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Βασιλείου, Σ. (2011). Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στη Σύγχρονη Εποχή: Η περίπτωση του
Μουσείου Περιβάλλοντος Στυμφαλίας ως παράγοντας Τοπικής και Περιφερειακής κοινωνικο-
Οικονομικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/16704/1/VASILEIOU%2520SOFIA.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Γιαννοπούλου, Κ.Σ. (2014). Η συμβολή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στη διοργάνωση
πολιτιστικών δραστηριοτήτων: Το παράδειγμα της ΟΠΑΠ Α.Ε.. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/27295/1/Διπλωματική%20Εργασία%20%281%29.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Γκαντζιάς, Γ., (2010). Πολιτιστική Πολιτική, Χορηγία και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Αθήνα:
Εκδόσεις Παπασωτηρίου.
112
Γκαντζιάς, Γ. & Κορρές, Γ. (2011). Πολιτιστική Οικονομία και Χορηγίες: Οικονομική Διαχείριση
και Ανάπτυξη Πολιτισμικών Μονάδων. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Γκριτζάνη, Φ. (2012). Η εφαρμογή Αρχών Εταιρικής Διακυβέρνησης και Κοινωνικής Εταιρικής

Ευθύνης από τις Ελληνικές Τράπεζες . Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/24332/1/GKRITSANI%2520FANI.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Δαλαβίκα, Β. (2017). Τουρισμός υγείας στην Ελλάδα, η περίπτωση του Ιατρικού Τουρισμού.
Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Διαθέσιμο στο:
https://hellanicus.lib.aegean.gr/bitstream/handle/11610/19018/Veronika_Dalavika_Ptixiaki_May
2017__%20(1).pdf?sequence=5. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Δανιηλίδη, Ε. (2014). Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη - Η προσφορά των Επιχειρήσεων στο πλαίσιο
ανάπτυξης του Πολιτισμού. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/27299/1/ΔΠΜ_ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ_ΔΑΝΙΗΛΙΔΗ%20ΕΥΛ
ΑΜΠΙΑ_ΕΚΕ_Η%20ΠΡΟΣΦΟΡΑ%20ΤΩΝ%20ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ%20ΣΤΟ%20ΠΛΑΙΣΙΟ%20
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ%20ΤΟΥ%20ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Δημολά, Ε. (2016). Πολιτιστική Χορηγία και Τοπική Ανάπτυξη. Μελέτη Περίπτωσης Εταιρικής
Χορηγίας. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/30904/1/διπλωματική%20Δημολά%20Ευσταθία.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Δούκας, Π. (2009). Οικονομικές Θεωρίες, αρχές διοίκησης και αρχαία Ελληνική σκέψη, 6η
Έκδοση. Αθήνα: Ε.Ε.Δ.Ε. – Λιβάνης.
ΕΕΔΕ (2007). Επιχειρησιακή Ηθική, 9Ο Συνέδριο Αριστοτέλης. Θεσσαλονίκη 14-15/03/2007

Διαθέσιμο στο: http://www.eede.gr/activities/9o-diethnes-sunedrio-dioikhshs-epixeirhsewn-
aristotelhs. Πρόσβαση: 20/06/2020.
113
Εθνικό Σχέδιο για την ΕΚΕ, (2005). ΕΚΕ – 50+ Καλές Πρακτικές. Αθήνα: Ελληνικό Δίκτυο για
την ΕΚΕ.
Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ, (2006). Η ΕΚΕ στην Ελλάδα – Θέματα και Προοπτικές. Αθήνα:
Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ.
Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ, (2007a). Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη – Καλές Πρακτικές και
Δράσεις. Αθήνα: Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ.
Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ, (2007b). Κατάλογος Έκθεσης Καλών Πρακτικών 2007. Αθήνα:
Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2001). Πράσινο Βιβλίο – Προώθηση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για την
εταιρική κοινωνική ευθύνη, Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, COΜ (2001) 366 Τελικό,
18.07.2001. Βρυξέλλες. Διαθέσιμο στο:
https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/committees/deve/20020122/com(2001)366_el.pdf.
Πρόσβαση: 27/09/2020.
Ζιώγκος, Γ. (2018). Χρηματοοικονομική ανάλυση των κέντρων αποκατάστασης και αποθεραπείας

περιφέρειας Θεσσαλίας. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/handle/repo/37013. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Ηρακλέους, Λ. (2004). Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Οικονομικός.
Θεοχάρη, Χ. (2015). Η κοινωνική εταιρική ευθύνη ως εργαλείο για το περιβάλλον και τη βιώσιμη
ανάπτυξη. Εισήγηση στο πλαίσιο του θεματικού εργαστηρίου με θέμα ‘Κοινωνική Εταιρική
Ευθύνη και περιβάλλον’. Διαθέσιμο στο:
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:ZvkIuR5goV0J:www.oitan.gr/wp-
content/uploads/2015/04/%25CE%2595%25CE%2599%25CE%25A3%25CE%2597%25CE%2
593%25CE%2597%25CE%25A3%25CE%2597_%25CE%2598%25CE%2595%25CE%259F%
25CE%25A7%25CE%2591%25CE%25A1%25CE%2597_2.do/c/x+&cd=119&hl=el&ct=clnk&
gl=gr . Πρόσβαση: 20/09/2020
114
Ιακωβίδης, Α. (2017). Θεσμικό-νομοθετικό πλαίσιο της Πολιτιστικής Χορηγίας στην Ελλάδα και
Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη των Επιχειρήσεων. Περίπτωση Μελέτης: Η αντιμετώπιση/προσέγγιση
του συγκεκριμένου θεσμού από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και τις επιχειρήσεις. Πάτρα: ΕΑΠ,
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/36373/1/ΔΕ%20ΙΑΚΩΒΙΔΗ%2001.10.17.pdf.Πρόσβαση:
22/09/2020.
Ίσαρη, Φ.& Πουρκός, Μ. (2015). Ποιοτική Μεθοδολογία Έρευνας – Εφαρμογές στην Ψυχολογία
και στην Εκπαίδευση. Διαθέσιμο στο:
https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/5826/4/15327_Is
ari-KOY.pdf. Πρόσβαση: 29/09/2020.
Καλαμάκη, Α. (2016). Οι δράσεις ΕΚΕ στην Ελλάδα: Η εξάρτηση της οικονομικής επίδοσης των
επιχειρήσεων με κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/31490/1/Kalamaki-A-Dissertation%20final%202016.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Καλομοίρης, Π. (2019). Η εταιρική χορηγία και το crowdfunding ως μορφές χρηματοδότησης των

πολιτιστικών οργανισμών. Το χορηγικό πρόγραμμα της Εθνικής Τράπεζας με επίκεντρο τον
πολιτισμό. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/41336/1/110845_KALOMOIRIS_PANAGIOTIS.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Κάππος, Δ. (χχ). Έννοια και σημασία της ΕΚΕ. Διαθέσιμο στο:

http://www.consumersinternational.org/. Πρόσβαση: 20/09/2020
Καρτσάνα, Ε. (2019). Ο ρόλος της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην εποχή της οικονομικής
κρίσης και της ψηφιακής επανάστασης. Η συμβολή της στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Η περίπτωση
της Εθνικής Τράπεζας και του Act4Greece.gr. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/44042/1/110857_Καρτσάνα_Ευθαλία.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
115
Κατσέλη, Χ. (2015). Αειφόρος Ανάπτυξη και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στον Τραπεζικό κλάδο
υπό το πρίσμα των συνιστωσών της Πράσινης Τραπεζικής και των Συστημάτων Περιβαλλοντικής
Διαχείρισης. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/29240/1/ΚΑΤΣΕΛΗ%20ΧΡΙΣΤΙΝΑ.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Κοκότη, Γ. (2012). Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Φυσικοθεραπείας σε Ιδιωτικό Κέντρο

Αποκατάστασης και Αποθεραπείας στη Λάρισα. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/16497/1/KOKOTI%2520GEORGIA.pdf. Πρόσβαση
22/09/2020.
Κοκοτσάκος, Α. (2016). Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη ως μέσο επίτευξης ανταγωνιστικού

πλεονεκτήματος στο Τραπεζικό κλάδο. Η περίπτωση της ALPHA BANK. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο
στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/31189/1/Ergasia%20EAP%20Trapeziki%20AM%208314
8%20Kokotsakis%20Apostolis.pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Κοριανίτη, Μ. (2015). Πολιτισμική Χορηγία και ανάπτυξη των σύγχρονων πολιτισμικών

οργανισμών. Η χορηγική δραστηριότητα του ομίλου ΟΤΕ-COSMOTE. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο
στο: https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/29504/1/ΚΟΡΙΑΝΙΤΗ%20ΜΑΡΙΑ.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Κουμτζίδου, Γ. (2019). Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στον Τραπεζικό τομέα: Η περίπτωση της Alpha
Bank. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/41037/1/73705_KOUIMTZIDOU_GENOVEFA.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Λινάρδος-Ρυλμόν, Π. (1992). Εργατικές αμοιβές και συσσώρευση κεφαλαίου στη μεταπολεμική

Ελλάδα. Αθήνα: Εξάντας.
116
Λούβη – Κίζη, Α., (2015). Πολιτισμός και προοπτική: Η σημασία της Στρατηγικής σε τέσσερις
τομείς του Πολιτισμού. Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη.
Μακρυδημήτρης, Α. (2002). Hθική διλήμματα στη δημόσια διοίκηση. Επιθεώρηση Διοικητικής

Επιστήμης, τ.8. Διαθέσιμο στο: https://www.sakkoulas-
online.gr/editions/1c1923d3c8a9dc4f5be2/. Πρόσβαση: 25/09/2020.
Μαντζούκας, Σ. (2007). Ποιοτική Έρευνα σε έξι εύκολα βήματα. Η επιστημολογία, οι μέθοδοι και
η παρουσίαση. Διαθέσιμο στο:
http://cris.teiep.gr/jspui/bitstream/123456789/1365/1/poiotiki%20ereyna%20se%206%20eykola
%20bimata.pdf. Πρόσβαση: 29/09/2020.
Μπαλτζής, Α. (χ.χ.). Έρευνες Κοινού στους Πολιτιστικούς Οργανισμούς. Σημειώσεις για τη

Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων (ΔΠΜ61). Πάτρα: ΕΑΠ
Μπήτρος, Γ. & Καραγιάννης, Α. (2008). Προσδιοριστικοί παράγοντες της επιχειρηματικής ηθικής:

Μερικές ενδείξεις από της Ελλάδα. Επιστήμη και Κοινωνία, τ.19 (1-18). Διαθέσιμο στο:
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/sas/issue/view/61. Πρόσβαση:25/09/2020.
Μπούνια, Α., (2015). Έρευνα επισκεπτών και αξιολόγηση: Η φωνή του «κοινού», στο Ν.
Νικονάνου, Α. Μπούνια, Α. Φιλιππουπολίτη, Α. Χουρμουζιάδη & Ν. Γιαννούτσου (Επιμ.),
“Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα”, (σ.150-169). Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών
Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.
Νικολάου, Ι. (2009). Διοικώντας το ανθρώπινο κεφάλαιο – Ελληνικές μελέτες περίπτωσης Β΄

Έκδοση. Αθήνα: Σιδέρης.
Οικονόμου, Μ. (2013). Το Μάρκετινγκ στους Πολιτιστικούς Οργανισμούς: Η Περίπτωση της Walt

Disney. Θεσσαλονίκη: 2013. Διαθέσιμο στο: http://ikee.lib.auth.gr/record/134223/files/GRI-
2014-12248.pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Παλιολόγος, Αν. (2013). Η Εταιρική Διακυβέρνηση και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στις
εισηγμένες εταιρείες του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών. Πρακτικά του ΕΣΔΟ. Λάρισα: 2013 (118-
117
133). Διαθέσιμο στο: http://mibes.teilar.gr/esdo_proceedings/proceedings/2013/Palaiologos.pdf.

Πρόσβαση: 25/09/2020.
Παναγιωτοπούλου, Β. (2012). Corporate Governance and Financial Performance. Πάτρα: ΕΑΠ.

https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/24574/1/PANAGIOTOPOULOU%2520VASILIKI.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Παπαδόπουλος, Δ. & Κλειδόπουλος, Π. (2009). ΕΚΕ και χρηματοοικονομική επίδοση: Εμπειρική

διερεύνηση στις εταιρείες του κλάδου τραπεζών, τηλεπικοινωνιών, ενέργειας και συμμετοχών του
δείκτη FTSE-ASE 20 του Χ.Α.Α. Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας.
Παπανικολάου, Μ. (2017). Πολιτιστικό marketing και εταιρική κοινωνική ευθύνη: Η περίπτωση

του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/36370/1/ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ%20ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ%20
ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ.pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Πάτσο, Μ. (2017). Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Εταιριών
που Δραστηριοποιούνται σε Απομακρυσμένες Περιοχές. Η περίπτωση της Imerys Βιομηχανικά
Ορυκτά, Ελλάς, Α.Ε στη Μήλο. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/34354/1/MATILNTA_PATSO_DISSERTATION_MBA_
2017.pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Πουρκός, Μ. & Διαφέρμος Μ., (2010). Η διαμάχη μεταξύ ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας στις
κοινωνικές επιστήμες: Διευρύνοντας τις προοπτικές στη μεθοδολογία και τον ερευνητικό σχεδιασμό,
στο Ποιοτική Έρευνα στις κοινωνικές Επιστήμες: Επιστημολογικά, μεθοδολογικά και ηθικά
ζητήματα. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος,
Πουρκός, Μ. (2015). Βίωμα και βασισμένες στην Τέχνη ποιοτικές μέθοδοι έρευνας. Αθήνα:
Εκδόσεις Νησίδες.
118
Ράπτη, Α. (2013). Εταιρική κοινωνική ευθύνη, τραπεζικά ιδρύματα και πολιτισμός. Η περίπτωση
του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/25177/1/RAPTI%2520ALEXANDRA.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Ρηγοπούλου, Α., (2019). Εταιρική κοινωνική ευθύνη και επιχειρηματική ηθική. Συγκριτική μελέτη
δύο τραπεζών. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/41231/1/ΕΤΑΙΡΙΚΗ%20ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ%20ΕΥΘΥΝΗ%2
0-%20ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ%20ΑΡΧΟΝΤΩ.pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Σαββίδου, Δ. (2015). Διαφορά Σύγχρονης Πολιτιστικής Χορηγίας με τη Δωρεά υπό Τρόπο, τη

Δωρεά επί Σκοπώ και άλλες συναφείς έννοιες ή μορφές οικονομικής ενίσχυσης. Πάτρα: ΕΑΠ.
Διαθέσιμο στο:https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/30832/1/ΣΑΒΒΙΔΟΥ%20ΔΕΣΠΟΙΝΑ.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Στιβαχτής, Μ., (2015). Προσαρμογή του μοντέλου Επιχειρηματικής Αριστείας του EFQM
(European Foundation for Quality Management) στον τραπεζικό κλάδο. Ανάλυση και εφαρμογή
του κριτηρίου του μοντέλου Κοινωνικά Αποτελέσματα που αφορά την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη
και Διακυβέρνηση στον Όμιλο Πειραιώς. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/29294/1/ΣΤΙΒΑΧΤΗΣ%20ΜΑΡΙΟΣ.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Τα Νέα, (2005). Επιχειρήσεις με.....ήθος. Αφιέρωμα στο MBA – Τα μυστικά της Διοίκησης
Επιχειρήσεων, τ.45 – 12/12/2005. Διαθέσιμο στο:
https://www.lib.auth.gr/el/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%
B4%CE%BF%CE%BB. Πρόσβαση 25/09/2020.
Τομαρά-Σιδέρη Μ., (2009). Η δημιουργία δικτύου Θεματικών Τεχνολογικών Μουσείων από το

Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, στο Τετράδια Πολιτισμού , Τεύχος 1-Μεγαθύνσεις:Τα
οικονομικά του πολιτισμού. Αθήνα, Υπουργείο Πολιτισμού , 167-174. Διαθέσιμο στο:
https://www.culture.gov.gr/DocLib/g_30885.pdf. Πρόσβαση 25/09/2020.
119
Τράκος, Ν. (2019). Εταιρική κοινωνική ευθύνη σε επιχειρήσεις μέσων μαζικής μεταφοράς. Μελέτη
περίπτωσης ΣΤΑΣΥ Α.Ε. (Σταθερές Συγκοινωνίες Α.Ε.). Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/41110/1/126287_ΤΡΑΚΟΣ_ΝΙΚΟΛΑΟΣ.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Τριανταφύλλου, Θ. (χ.χ.), Διαθέσιμο στο: http://www.kepp.gr/article1038.aspx.

Πρόσβαση:20/09/2020.
Τσακαλέρη, Μ., (2015). Ο Ρόλος της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στη Στρατηγική των
Ελληνικών Τραπεζών. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/31114/1/ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ%20ΕΡΓΑΣΙΑ%20ΤΣΑΚΑΛΕ
ΡΗ%20ΜΑΡΙΑ.pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Τσιώλης, Γ. (2014). Μέθοδοι και τεχνικές ανάλυσης στην ποιοτική κοινωνική έρευνα. Αθήνα:
Εκδόσεις Κριτική.
ΦΕΚ Α 216/1920. Διαθέσιμο στο: http://www.et.gr/idocs-

nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wFDzYxnlR7N6ndtvSoClrL8z1uCRhYSV31
5MXD0LzQTLWPU9yLzB8V68knBzLCmTXKaO6fpVZ6Lx3UnKl3nP8NxdnJ5r9cmWyJWel
DvWS_18kAEhATUkJb0x1LIdQ163nV9K--
td6SIufjsIqtD7H3SHQe23_ml7iRszP3tad7iYMCY0fDd5nSg. Πρόσβαση: 25/09/2020.
Χάρτα Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων ΣΕΒ Διαθέσιμο στο:

http://www.sev.org.gr/Uploads/pdf/SEV_Xarta_dikaiomaton1.pdf. Πρόσβαση: 20/09/2020
Χουλιάρα, Κ. (2016). Πολιτιστική Πολιτική και Επενδύσεις στον Πολιτισμό: Πολιτιστικές

Δραστηριότητες, Χρηματοδότηση και Ανάπτυξη. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/33758/1/ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ%20ΕΡΓΑΣΙΑ.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Χρονόπουλος, Π. (2015). Πολιτιστικές δράσεις των τραπεζών και η συμβολή τους στην πολιτιστική
ανάπτυξη: Συγκρίνοντας πολιτιστικά ιδρύματα και λειτουργίες της Alpha bank και της Τραπέζης της
120
Κύπρου. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:

https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/30860/1/ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ%20ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Χρυσομπόλη, Γ. (2018). Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη ως παράγοντας επικοινωνιακής

στρατηγικής και τοπικής ανάπτυξης: Πρόταση δημιουργίας Μουσείου Ηλεκτρισμού από τη ΔΕΗ
Α.Ε.. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/38744/1/ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ_ΧΡΥΣΟΜΠΟΛΗ_ΓΕΩΡΓΙΑ.
pdf. Πρόσβαση: 22/09/2020.
Χυτήρης, Λ. (1998). Εταιρική ηθική και εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα. Ομιλία σε συνέδριο της
AIESEC με θέμα: ‘Αναζητώντας το όραμα της σύγχρονης επιχείρησης’. Πειραιάς: Πανεπιστήμιο
Πειραιώς.
Ψαθά, Σ. (2013) Banks in Greece: Corporate Social Responsibility – Culture. Πάτρα: ΕΑΠ.
Διαθέσιμο στο: https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/26205/1/PSATHA%2520STILIANI.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Babbie, E., (2011). Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική
Hoffman, W. M., Driscoll, D-M & Morland M. P. (2010). Ενσωμάτωση ηθικής στην κουλτούρα
των οργανισμών, στο Moon C. & Bonny C. (επιμ) (2010), Ηθική των επιχειρήσεων. Αθήνα:
Κριτική.
Iordanidou, C. (2012). Corporate Social Responsibility: Reality or Marketing?. Πάτρα: ΕΑΠ.

https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/24579/1/IORDANIDOU%2520CHAROULA.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Kontos, V. (2019). A comparative analysis of Corporate Social Responsibility practices in the

Hellenic Telecommunication Industry. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
121
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/41790/1/Kontos_Vasileios_MBA_Dissertation.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Kotler P. & Lee N., (2009).Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη: Πώς να προσφέρετε το καλύτερο δυνατό
στην εταιρεία σας και στο σκοπό της επιλογής σας. Αθήνα: Εκδόσεις Κέρκυρα-Economia
Publishing.
Kotler, Ph. & Lee N., (2009). Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, Πώς να προσφέρετε το καλύτερο δυνατό
στην εταιρεία σας και στον σκοπό της επιλογής σας; Βέλτιστες πρακτικές από τη Hewlett-Packard,
την Ben & Jerry s και άλλες μεγάλες εταιρείες. Αθήνα: Economia Publishing.
Moon, C. & Bonny C., (επιμ) (2010). Ηθική των επιχειρήσεων. Αθήνα: Κριτική
Nielsen, R. (2003). Εταιρική διαφθορά και επιχειρηματική ηθική. Οικονομικός: 8/3/2003.
Pergialioti, M. (2013). Corporate Social Responsibility: The case study of Athenian Brewery S.A..
Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/26241/1/PERGALIOTI%2520MARIA.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Robson, C. (2007). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Αθήνα: εκδόσεις Gutenberg.
Sgouraki, G. (2012). APPLYING CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY IN TIMES OF

ECONOMIC CRISIS. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/24564/1/SGOURAKI%2520GEORGIA.pdf. Πρόσβαση:
22/09/2020.
Webley, S. (2010). Κώδικες βασισμένοι σε αξίες, Στο Moon C. & Bonny C. (επιμ.), Ηθική των
επιχειρήσεων. Αθήνα: Κριτική.
Ξενόγλωσση
122
Aflac (2018). Purpose…with feathers. Corporate Social Responsibility Report. Διαθέσιμο στο:
https://www.aflac.com/docs/about-aflac/2018-csr-report/2018-csr-report.pdf. Πρόσβαση:
20/09/2020.
Aluchna M. & Idowu S., (2017). The Dynamics of Corporate Social Responsibility: Critical
Approach to Theory and Practice. Switzerland: Springer International Publishing
Arts & Business. Scottish Widows and Arts @Work: Investing in People. Διαθέσιμο στο: http://
www.artsandbusiness.org.uk. Πρόσβαση: 20/09/2020
Asongu, J.J. (2007). Strategic Corporate Social Responsibility in Practice. Greenview publishing
Company, Lawrenceville, GA30045
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in
Psychology. 3, p. 77-101
https://www.researchgate.net/publication/235356393_Using_thematic_analysis_in_psychology.
Πρόσβαση: 29/09/2020.
Bulut D. & Bulut Yumrukaya C., (2009). Corporate social responsibility in culture and art,
Management of Environmental Quality: An International Journal Vol. 20 No. 3, 2009 pp. 311-320
Emerald Group Publishing Limited 1477-7835 DOI 10.1108/14777830910950702. Διαθέσιμο
στο: https://www.academia.edu/340376/Corporate_Social_Responsibility_in_Culture_and_Art.
Πρόσβαση: 26-09-2020.
Charokopaki, M. (2012). The communication of corporate social responsibility of o multinational

company to its stakeholders globally and locally. The case study of NIKE. Πάτρα: ΕΑΠ. Διαθέσιμο
στο: https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/24651/1/CHAROKOPAKI%2520MARIA.pdf.
Πρόσβαση: 22/09/2020.
Chatterji, A., Levine, D., & Toffel, M., (2008). How well do Social Ratings Actually Measure
Corporate Social Responsibility?. Centre for Responsible Business – UC Berkeley, Working
Paper. Διαθέσιμο στο:
123
https://www.researchgate.net/publication/24016150_How_Well_Do_Social_Ratings_Actually_
Measure_Corporate_Social_Responsibility. Πρόσβαση: 26/09/2020.
Dongmin, Κ. (2012). Does Corporate Social Responsibility matter in the food industry? Evidence
from a nature experiment in China. Food Policy, Vol. 37, Issue 3 (323-334). Διαθέσιμο στο:
https://core.ac.uk/download/pdf/30341002.pdf. Πρόσβαση: 26/09/2020.
Ferrel O.C., Fraedrich, J. & Ferrel, L., (2014). Business ethics: Ethical decision making and cases.
10η Έκδοση. USA: CengageLeraning.
Freeman D. & Liedtka J., (1991). Corporate Social Responsibility: A critical approach-Corporate
Social Responsibility no Longer a Useful Concept. Business Horizons, vol 28, no 4 p42-47.
Διαθέσιμο στο: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/000768139190012K.
Πρόσβαση: 25/09/2020.
Freeman, R. (2005). A stakeholder theory of the modern corporation. Διαθέσιμο στο:

https://academic.udayton.edu/LawrenceUlrich/Stakeholder%20Theory.pdf.Πρόσβαση:25/09/202
0.
Halkos G., & Skouloudis, A. (2016). Cultural dimensions and corporate social responsibility: A
cross country analysis. Διαθέσιμο στο: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/69222/ . Πρόσβαση:
20/09/2020.
Harvey, W. (2015). Methodological Approaches for Junior Researchers interviewing Elites: A

Multidisciplinary Perspective. Διαθέσιμο στο: https://egrg.org/wp-
content/uploads/2014/02/egrg_wp0109-Harvey-1.pdf. Πρόσβαση: 29/09/2020/
Holme, R. & Watts, Ph. (2003). Corporate Social Responsibility. London: WBCSD
Hutjens, A., Dentchev, N., & Haezendonck, E. (2015). CSR Implementation in Belgium.
Institutional context, the role of CSR Managers and stakeholder involvement. Available at Idowu
S., Schmidpeter R., & Fifka M. (Eds), Corporate Social Responsibility in Europe (p. 57-80).
Heidelberg: Springer.
124
IEG Sponsorship Report (2013), Chicago. Διαθέσιμο στο:

https://www.sponsorship.com/IEGSR/2013/01/07/2013-Sponsorship-Outlook--Spending-
Increase-Is-Dou.aspx. Πρόσβαση: 20/09/2020.
IEG Sponsorship Report (2014), Chicago. Διαθέσιμο στο:

http://www.sponsorship.com/IEG/files/68/681f4108-eba4-4ef3-b07e-e930c0cfdb54.pdf.
Πρόσβαση: 20/09/2020.
Johnson, G., Scholes, K. & Whittinngton, R. (2014). Exploring corporate strategy. London: FT
Pretince Hall.
Kansal, M., Joshi, M. & Batra, G.S. (2014). Determinants of Corporate Social Responsibility
disclosures: Evidence from India. Advances in Accounting. Vol. 30, Issue 1/2011 (217-
229).Διαθέσιμο στο: http://iranarze.ir/wp-content/uploads/2016/10/E2478.pdf. Πρόσβαση:
25/09/2020.
Kinni, T. (2001). Be Our Guest Performing the Art of Customer Service. Disney Editions
Kotler P. (1979). Strategies for Introducing Marketing into Nonprofit Organizations, Journal of
Marketing, Vol. 43, No. 1, January 1979, pp. 37-44. Διαθέσιμο στο:
https://www.jstor.org/stable/i253370. Πρόσβαση: 25/09/2020.
Kotler N., Kotler P. & Kotler W. (2008β). Museum Strategy and Marketing, San Francisco
Jossey Bass Publishers.
Lantos, G.P. (2001). The boundaries of strategic corporate social responsibility. Journal of
Consumer Marketing 18(7):595-632. Διαθέσιμο στο:
https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/07363760110410281/full/html.
Πρόσβαση: 25/09/2020.
Lazarevski, K,. Irvine, H.J, Dolnicar, S. (2008). The effect of funding changes on public sector
non-profit Organizations: the case of Bushcare NSW. Journal of Nonprofit and Public Sector
Marketing, 20 (2), 2008, pp. 213-227. Διαθέσιμο στο:
125
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10495140802224852?scroll=top&needAccess=tru
e. Πρόσβαση: 25/09/2020/
Leisinger, Kl., (2007). Capitalism with a human face: The UN Global Compact. The Journal of
Corporate Citizenship, Issue 28 (1-20). Διαθέσιμο στο: https://www.globalewerteallianz.ch/wp-
content/uploads/2007-Capitalism-with-a-Human-Face-JCC.pdf. Πρόσβαση: 25/09/2020.
Lund, R. & Greyser S., 2015. Corporate Sponsorship in Culture – A Case of Partnership in
Relationship Building and Collaborative Marketing by a Global Financial Institution and a Major
Art Museum. Working Paper 16-041. Διαθέσιμο στο:
https://www.hbs.edu/faculty/Publication%20Files/16-041_0a81dd11-2e2f-459c-8eca-
008f24bb313e.pdf. Πρόσβαση: 25/09/2020.
Marquez, A., & Fombrun, Ch., (2005). Measuring Corporate Social Responsibility. Corporate
Reputation Review, 7,4 (304-308). Διαθέσιμο στο:
https://www.researchgate.net/publication/233692319_Measuring_Corporate_Social_Responsibili
ty. Πρόσβαση: 24/09/2020.
Mullerat, R. (2010). International Corporate Responsibility The Role of Corporations in the

Economic Order of the 21st Century. The Netherlands: Kluwer Law International.
Schermerhorn, J., (2011). Εισαγωγή στο Management. Λευκωσία: Broken Hill – Πασχαλίδης.
Singh, K. P. (2002). Infrastructure in India. India: Excel Books.
Wymer, W. & Samu, S. (2001). Dimensions of Business and Nonprofit Collaborative

Relationships. Journal of Nonprofit and Public Sector Marketing, Vol. 11, No. 1, 2003, pp. 3-22.
https://www.researchgate.net/publication/254373062_Dimensions_of_Business_and_Nonprofit_
Collaborative_Relationships. Πρόσβαση: 24/09/2020.
126
Ιστότοποι:
www.plant-management.gr (Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.socialactivism.gr/index.php/koinoniki-oikonomia/5-2012-10-11-10-09-15
(Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.unglobalcompact.org/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.wbcsd.org/home.aspx (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.globalreporting.org/Pages/default.aspx (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.unglobalcompact.org/engage-locally (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.csreurope.org/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.csrhellas.net/wp-content/uploads/media/EU-CSR-AWARDS-FLYER.pdf
(Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.eben.gr/grversion/_eben_gr.html (Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.sa-intl.org/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.accountability.org/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.iso.org/iso-26000-social-responsibility.html (Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.fste.com (Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.cg.org.cn/theory/zlyz/Europeinterest.pdf (Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.cri.org.gr/Contents.aspx?CatId=91 (Πρόσβαση: 24/09/2020)
http://www.bitc.org.uk/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.sesma.gr/el/fileadmin/docsnew/16_-
_14_12_2013_Sustainability_EXERGIA_KBATOS_Corporate_Responsibility.pdfhttps://eige.eu
127
ropa.eu/gender-mainstreaming/structures/greece/hellenic-network-corporate-social-responsibility
(Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://issuu.com/timetv/docs/diamonds2015_f85fdd6b732d68/270 (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://animus.com.gr/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.eleftheria.gr/πολιτισμός/item/251123-zumbathon…-ανθρωπιάς-στο-κλειστό-του-
αλκαζάρ.html (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.eleftheria.gr/πολιτισμός/item/250909-λαογραφικό-και-animus-σηκώνουν-ασπίδα-
στον-ρατσισμό.html (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.temos-worldwide.com/about-us.aspx (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.eleftheria.gr/λάρισα/item/226648-προσεγγίζοντας-την-αναπηρία.html (Πρόσβαση:
24/09/2020)
http://aee.iep.edu.gr/sites/default/files/iep_files/iep_pdf%20Dec_2012/Ερευνητικά%20εργαλεία/
Συνέντευξη%20Σελ_77-108.pdf (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.smartrecruiters.com/blog/top-20-corporate-social-responsibility-initiatives-of-2018/
(Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.marcjacobs.com/socialresponsibilities (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.chapters.indigo.ca/en-ca/fundraising/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://anfchallenge.org/seriousfun-childrens-network/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://careers.equinox.com/philanthropy (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.bosch-stiftung.de/en/project-search (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://socialimpact.linkedin.com/practicing-responsibly/ethics-and-compliance (Πρόσβαση:
24/09/2020)
128
https://stories.starbucks.com/stories/2017/starbucks-2016-global-social-impact-report/
(Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.smartrecruiters.com/blog/top-20-corporate-social-responsibility-initiatives-of-
2018/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://collegefund.org/blog/presidents-blog/statement-on-race-from-the-american-indian-
college-fund/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://blog.twitter.com/official/en_us/topics/events/2017/TwitterForGood-Day.html
(Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://news.adidas.com/running/-run-for-the-oceans--returns---adidas-x-parley-harness-the-
power-of-sport-to-create-awareness-for-th/s/5b424d6e-a4ff-4f07-82b9-40cfaabf2543
(Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.levi.com/US/en_US/features/sustainability(Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.press.bmwgroup.com/global/article/detail/T0263520EN/bmw-group-once-again-
sector-leader-in-the-dow-jones-sustainability-index-world%E2%80%99s-most-sustainable-
automotive-company-in-2016?language=en (Πρόσβαση: 24/09/2020)
https://www.bmwgroup.com/en/verantwortung/gesellschaftliches-engagement.html (Πρόσβαση:
24/09/2020)
https://camara.org/about/ (Πρόσβαση: 24/09/2020)
129
Υπεύθυνη Δήλωση Συγγραφέα:
Δηλώνω ρητά ότι, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν.1599/1986, η παρούσα εργασία αποτελεί αποκλειστικά προϊόν
προσωπικής μου εργασίας, δεν προσβάλλει κάθε μορφής δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, προσωπικότητας και
προσωπικών δεδομένων τρίτων, δεν περιέχει έργα/εισφορές τρίτων για τα οποία απαιτείται άδεια των
δημιουργών/δικαιούχων και δεν είναι προϊόν μερικής ή ολικής αντιγραφής, οι πηγές δε που χρησιμοποιήθηκαν
περιορίζονται στις βιβλιογραφικές αναφορές και μόνον και πληρούν τους κανόνες της επιστημονικής παράθεσης.
Πτυχιακή / Διπλωματική Εργασία 130

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

«Ελένη Χατζή», «ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ANIMUS»

«Σχολή Κοινωνικών Επιστημών»

«ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ : ΤΟ

Επιβλέπουσα καθηγήτρια Α: «Ειρήνη Δασκαλοπούλου»

Επιβλέπων καθηγητής Β : «Παναγιώτης Ευαγγελόπουλος»

Πάτρα, «Οκτώβριος» «2020»

Σαν μελέτη περίπτωσης εξετάζεται το Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας Animus ως

Keywords: Corporate Social Responsibility, Stakeholders, CSR Hellas, Animus, Cultural

Συντομογραφίες & Ακρωνύμια 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

1.1 Ορισμός Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 16

1.2 Γενικές Αρχές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 17

1.3 Ομοιότητες & Διαφορές ορισμών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 18

1.4 Επίπεδα κατανόησης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 19

1.5 Κατηγορίες Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 20

1.6 Βασικοί Συντελεστές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης - Ενδιαφερόμενα μέλη

1.7 Εξέλιξη και δυσκολίες ανάπτυξης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 26

1.9 Θεσμικό πλαίσιο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα 29

1.10 Διεθνή Πρότυπα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 32

1.11 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Ηθική 38

1.13 Καλές Πρακτικές - Πρωτοβουλίες ΕΚΕ 42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 46

2.1 Βασικές Έννοιες 46

2.2 Έννοια και Ιστορική αναδρομή Χορηγίας 46

2.3 Μορφές Χορηγίας 48

2.4 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Πολιτιστική Χορηγία 49

2.5 Παραδείγματα εφαρμογής ΕΚΕ – Κίνητρα και Επικοινωνία 53

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 59

3.1 Μεθοδολογία και είδη κοινωνικής έρευνας 59

3.2 Έρευνα Πεδίου και ο Σκοπός της 61

3.3 Θεωρητικό υπόβαθρο 62

3.4 Ερευνητικά ερωτήματα 63

3.5 Διαδικασία παραγωγής ερευνητικού υλικού 64

3.6 Δείγμα της Έρευνας 67

3.7 Ανάλυση δεδομένων και Συμπεράσματα 70

3.8 Αρχές και Ζητήματα Δεοντολογίας 72

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ANIMUS 73

4.1 Το παράδειγμα του Animus 73

4.2 Παρουσίαση Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 74

4.2.1. Δράσεις Επιστημονικές και Δια Βίου Μάθησης: 74

4.2.2. Πολιτιστικές Δράσεις: 77

4.2.3. Ψυχαγωγικές και Άλλες Δράσεις: 81

4.3 Πρότυπα Πιστοποίησης Βραβεία και Διακρίσεις 82

4.4 Η οπτική του Animus 83

4.4.1. Όραμα - Φιλοσοφία 83

4.4.2. Στόχοι Animus 84

4.4.3. Τα κίνητρα των Δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Animus 85

4.4.4. Εφαρμογή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο εσωτερικό περιβάλλον 86

4.4.5. Εφαρμογή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο εξωτερικό περιβάλλον 87

4.4.6. Αξιολόγηση δράσεων και του Θέατρου Animus 88

4.5 Η οπτική των Stakeholders 89

4.5.1 Η οπτική του Δήμου Λαρισαίων 89

4.5.2 Η οπτική του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας 92

4.5.3. Η οπτική της Καλλιτεχνικής ομάδας Δρυάδες εν Πλω 96

4.6 Ανάλυση S.W.O.T. Animus 98

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 102

5.3. Προτάσεις και βελτιωτικά μέτρα 108

5.4 Επίλογος 110

Συντομογραφίες & Ακρωνύμια

ΑμεΑ Άτομα με Αναπηρία

BITC Business in the Community

CDP Carbon Disclosure Project

COP Communication On Progress