Co żyje w oceanie?

Zapoznanie uczniów z organizmami żyjącymi w oceanach.

Fauna mórz i oceanów

Cechy organizmów głębinowych
Co żyje w oceanie?
Fauna mórz i oceanów

Zapoznanie uczniów z organizmami żyjącymi w morzach i oceanach.


Cechy organizmów głębinowych

Zapoznanie uczniów z organizmami żyjącymi w oceanach.

Plik o rozmiarze 11.63 MB w języku polskim

Plik o rozmiarze 11.57 MB w języku polskim

Co żyje w oceanie?

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „CO ŻYJE W OCEANIE?”

Przyroda, II etap edukacyjny

Temat: Co żyje w oceanie?

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (12.3) [uczeń] charakteryzuje wybrane organizmy oceanu,

opisując ich przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej głębokości.

Cele zoperacjonalizowane
definiuje pojęcia: plankton, meduza, polip, strefa przybrzeżna, otwarta toń
UCZEŃ
wodna, strefa denna;

wymienia czynniki różnicujące warunki życia w oceanie;

omawia warunki życia w strefie przybrzeżnej (głębokość, dostęp światła,

temperatura wody);

wymienia organizmy zamieszkujące strefę przybrzeżną oceanu oraz omawia

ich przystosowania do życia w tym środowisku;

omawia warunki życia panujące w strefie otwartej toni wodnej;

podaje przykłady organizmów zamieszkujących otwartą toń wodną;

omawia przystosowania ryb do życia w środowisku wodnym;

podaje przykłady ssaków oceanicznych i tłumaczy ich wtórne przystosowanie

do życia w wodzie;

omawia warunki życia w strefie dennej (głębokość, ciśnienie wody, brak

światła i pożywienia);

wyjaśnia przystosowania ryb głębinowych do życia w strefie dennej.

Nabywane umiejętności
pojmuje ocean jako środowisko życia wielu różnych gatunków, zróżnicowane
UCZEŃ
pod względem warunków abiotycznych;

wnioskuje, że światło słoneczne, docierając do powierzchni wody, ulega

stopniowemu pochłanianiu;

rozumie znaczenie światła słonecznego dla życia organizmów oceanicznych;

poznaje znaczenie rafy koralowej dla życia wielu organizmów;

 objaśnia przystosowanie ryb do życia w środowisku otwartej toni wodnej;

rozpoznaje wybrane organizmy żyjące w oceanie;

podaje przykłady przystosowania organizmów w budowie zewnętrznej do

życia na różnej głębokości.

Kompetencje kluczowe

Porozumiewanie się w języku ojczystym.

Umiejętność uczenia się.

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Pogadanka na temat oceanów jako największego środowiska życia na Ziemi (zajmującego

trzy czwarte jej powierzchni), zamieszkałego przez wiele różnorodnych organizmów.

2. Przebieg zajęć:

Uczniowie dokonują obserwacji.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji:

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Decydujący wpływ na życie w oceanie ma

dostępność światła, które wpływa na takie czynniki, jak temperatura, barwa wody, energia
do życia oraz ilość procesów fotosyntezy. Ilość i charakter światła zmienia się wraz
z głębokością, co decyduje o piętrowym rozmieszczeniu roślin i wpływa na zróżnicowanie
i rozmieszczenie zwierząt.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem doświadczenia jest obserwacja

zjawiska stopniowego pochłaniania światła i energii cieplnej docierających do powierzchni
wody.

3. Sposób przygotowania ćwiczenia (czas, miejsce itd.): Pokaz prowadzony jest podczas zajęć
lekcyjnych przez nauczyciela. Uczniowie dokonują obserwacji, wyciągając wnioski. Wybrani
uczniowie uczestniczą w pokazie. Potrzebne sprzęty – głębokie, duże naczynie z wodą (np.
akwarium), źródło światła o małym natężeniu, żarówka o małej mocy, czarny papier,
atrament.

4. Sposób przeprowadzenia ćwiczenia: Nauczyciel dodaje małą ilość atramentu do dużego,

wysokiego naczynia napełnionego przed lekcją wodą. Przysłania okna w klasie, by
zmniejszyć dostępność światła dziennego. Przy niewystarczającym zaciemnieniu sali
lekcyjnej, osłania trzy z czterech ścian naczynia czarnym papierem. Wskazany uczeń zapala
źródło światła z żarówką o małej mocy nad zbiornikiem, jak na rysunku. Światło rozprasza się
w wodzie. Uczniowie obserwują i oceniają stopień oświetlenia wszystkich warstw wody
w zbiorniku. Kolejny uczeń ostrożnie umieszcza rękę między żarówką a taflą wody. Żarówka,
tak jak Słońce, jest źródłem ciepła.

5.Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka
decyzyjne, formularze itd.: W doświadczeniu żarówka nad akwarium, tak jak Słońce nad
oceanem, pełni rolę źródła światła i energii. Nie wszystkie warstwy wody oświetlone są
równomiernie. Do warstw głębiej położonych dociera znacznie mniej światła. Woda bliżej
powierzchni jest lepiej oświetlona i ogrzana. Panują w niej lepsze warunki do życia.

Po przeprowadzonym pokazie, na podstawie planszy „Strefy życia w oceanie”, nauczyciel

przedstawia strefy życia w oceanie, warunkowane głębokością i odległością od brzegu:

1. strefę przybrzeżną, w której światło dociera aż do dna;

2. strefę otwartej toni, w której najlepiej oświetlona jest górna warstwa;
3. strefę denną, do której światło nie dociera.

Posługując się zdjęciem „Plankton”, nauczyciel przedstawia żyjący w każdej ze stref plankton
- zespół drobnych organizmów swobodnie unoszonych przez wodę, będący pokarmem dla
wielu większych organizmów.

Uczniowie wspólnie z nauczycielem prowadzą dyskusję na temat przystosowania

organizmów do życia w każdej z wymienionych stref oraz panujących w niej warunków.

1. Strefa przybrzeżna:

- najbardziej bogata w organizmy,

- najlepiej oświetlona,

- o najwyższej temperaturze,

- o najmniejszym głębokości i ciśnieniu wody.

- Występujące tu organizmy:

- glony;

- chełbie – zwrócenie uwagi na osiadłą postać polipa i unoszonej przez prądy morskie
meduzy, wyposażonej w komórki parzydełkowe i ciałka brzeżne (prezentacja zdjęć „Polip”
i „Meduza”);

- ukwiały – jaskrawo ubarwione, z licznymi komórkami parzydełkowymi (prezentacja zdjęcia

„Ukwiał”);

- koralowce – żyjące pojedynczo lub w koloniach tworzących rafę.

2. Strefa otwartej toni:

- najlepiej oświetlona i ogrzana jest jej górna warstwa,

- wraz ze wzrostem głębokości pogarszają się warunki życia – spada nasłonecznienie,

temperatura, wzrasta ciśnienie wody,

- zamieszkała przez zwierzęta aktywnie pływające – głównie różnorodne ryby.

Nauczyciel przedstawia zdjęcie „Ryba”, zadając uczniom pytanie o przystosowanie ryb do

życia w środowisku wodnym. Uzupełniając odpowiedzi uczniów, omawia:

- opływowy kształt ciała,

- boczne spłaszczenie ciała,

- pokrycie skóry śluzem i łuskami,

- ochronne ubarwienie,

- obecność płetw,

- obecność skrzeli,

- obecność linii bocznej,

- pęcherz pławny.

Nauczyciel zwraca też uwagę uczniów na żyjące w toni wodnej oceaniczne ssaki – wieloryby,
walenie, sejwale i inne. Omawia ich wtórne przystosowania do życia w wodzie:

- duże rozmiary,

- opływowy kształt ciała,

- chroniącą przed wyziębieniem skórę,

- przekształcenie kończyn w płetwy.

3. Strefa denna:

Nauczyciel przedstawia prezentację multimedialną „Cechy organizmów głębinowych” oraz

zdjęcia z zestawu „Fauna mórz i oceanów”.

3. Podsumowanie:

Podsumowując informacje zdobyte na lekcji, uczniowie nazywają ocean najbogatszym

środowiskiem życia, wymieniają trzy strefy życia w oceanie, określają światło słoneczne
jako najważniejszy czynnik warunkujący zróżnicowanie na strefy.

Zadanie domowe:
 1. Wymień i krótko scharakteryzuj strefy życia w oceanie.
2. Podaj przykłady ssaków żyjących w oceanie.

Środki dydaktyczne

Materiały multimedialne: prezentacja „Cechy organizmów głębinowych”.

Zestaw zdjęć „Fauna mórz i oceanów”.
Plansza „Strefy życia w oceanie”.
Zdjęcia: „Plankton”, „Polip”, „Meduza”, „Ukwiał”, „Ryba”.
Głębokie naczynie z wodą, źródło światła z żarówką małej mocy, czarny papier,
atrament.

Metody nauczania

Pogadanka.
Dyskusja.
Obserwacja.

Formy pracy

System klasowo‐lekcyjny.
Praca zbiorowa.

Zadanie dla chętnych

Na podstawie encyklopedii wyjaśnij pojęcie bioluminescencja.

Plik o rozmiarze 117.00 KB w języku polskim

Plik o rozmiarze 63.43 KB w języku polskim