Professional Documents
Culture Documents
Meraklı Minik Ocak 2020
Meraklı Minik Ocak 2020
14 Fosilbilimciler İşbaşında!
28 Haydi Mutfağa
Günaydın!
Günaydın! Bugün
hava ne kadar güzel
değil mi?
Karlı havayı
çok seviyorum.
2
Yünlü
mamutların
onları soğuktan Saçla rın
a
koruyan uzun bayıldım
!
kıllı, kalın bir
kürkü vardı.
3
Biliyor musun, yünlü mamutları fosilbilimcilerin çalışmaları sayesinde tanıyoruz.
Bugüne kadar dünyanın birçok yerinde yünlü mamut fosilleri ortaya çıkarıldı.
4
Fosilbilimciler bu fosilleri
inceleyerek yünlü mamutların
büyüklüklerini ve nasıl
göründüğünü ortaya
çıkardılar...
fosiller
Ma mutla r,
cilerin
ve fosilbilim
ha k kında
ça lışma la rı
gi edinmek
da ha çok bil
gimiz in
istersen der
çevir.
sayfa la rını
Aslı Zülal
Çizim: Göksu Karaca 5
Yünlü Mamutlar Yeni Otlaklara Gidiyor
Yünlü mamutlar soğuk iklimde yaşamaya alışıktı. Bulundukları yerde hava ısınırsa
daha soğuk yerlere gitmeleri gerekiyordu. Bu resimde gördüğün yünlü mamut
ailesi de dağların arkasındaki otlaklara gitmek üzere yola koyulmuş. Yolda kılıç dişli
kaplandan uzak durmaları gerekiyor. Ayrıca buz tutmuş gölün üzerinden geçemez,
ancak çevresinden dolanabilirler.
6
Aslı Zülal
Çizim: Göksu Karaca 7
İşte Bir Yünlü Mamut
Yünlü mamut, çok uzun bir zaman önce, Son Buzul
Çağı adı verilen bir dönemde yaşamıştı. Bu çağda
dünyadaki karaların ve denizlerin bir bölümü
kalın bir buz örtüsüyle kaplıydı. Hava
bazı yerlerde çok ama çok soğuktu.
Yünlü mamutsa bu soğuk yerlerde
yaşıyordu. O, buzul çağında
yaşamış en büyük canlılardan
biriydi.
SPL
8
Daha eski çağlarda yeryüzünde Yünlü mamut
yünlü mamutlardan başka
mamutlar da yaşamıştı. Step
mamutu ve güney mamutu gibi.
Bu iki mamut ülkemizde de
görülüyordu.
Gülnihal Mert
Çizim: Nalan Alaca
9
Doğa Tarihi Müzesine Gidiyoruz
Mamutlarla ilgili bilgi almak için bir doğa tarihi müzesini ziyaret etmek ister miydin?
Bu doğa tarihi müzesinde mamutlar ve son buzul çağında yaşamış diğer canlılarla
ilgili bir sergi var. Haydi resmi incele ve sergide neler olduğunu anlat.
10
Bu küçük resimlerde
gördüklerini yandaki büyük
resimde bulabilir misin?
Ülkemizdeki doğa
ta rihi müzeleriyle
ilgili bi lgi almak
in
istersen dergimiz
32. sayfas ın a
ba ka bi lirsin.
Gülnihal Mert
Çizim: Bilgin Ersözlü 11
Fosiller Bize Neler Anlatır?
Geçmiş dönemlerde yaşamış bitki ve hayvanların
bazılarını artık göremiyoruz. Ama onları fosilleri
sayesinde tanıyabiliyoruz.
Bulunan
fosillerden yola
çıkılarak eski
zamanlarda
yaşadığı
düşünülen kılıç
dişli kaplan.
12
Bir yaprak fosili.
fosili.
Bir dinozorun ayak izi
Mamuta çok
benzeyen bir
hayvan olan
mastodonun
diş fosili.
Merve Yıldırım
Fotoğraflar: Dijitalimaj / Alamy 13
Fosilbilimciler İşbaşında!
Fosilbilimciler eskiden yaşamış canlıları inceler. Bu canlıları bulmak için bazen uzun
süren kazılar yaparlar. Fosilbilimcilerin kullandığı bazı aletler dergimizin ekinde
verdiğimiz çıkartmaların arasında. Onları yerlerine yapıştırır mısın?
Bu fosilbilimci
küçük bir kürek
yardımıyla
toprağı kazıyor.
Bu fosilbilimci
fosile zarar
vermemek
için fosilin
çevresindeki
toprağı küçük bir
fırçayla temizliyor.
14
İşte bir fosil
daha bulundu!
Sence bu ne
fosili olabilir?
Bu fosilbilimci
bir fosilin
fotoğrafını
çekiyor.
Bu fosilbilimci defterine
bulduğu fosille ilgili
notlar alıyor.
Haydi sen de
ma ka rnala rı bir
kâğıdın üzerine
ya pıştırarak bir
fosil şekli oluştur.
Merve Yıldırım
Bengi Gençer 15
Eski Çağlarda
Yaşamış Hayvanlar
Çok eski zamanlarda yeryüzünde mamutlardan başka hayvanlar da yaşardı. Yünlü gergedan,
mağara aslanı ve dev gergedan gibi Anadolu’da, yani bizim ülkemizde görülenler de vardı.
Haydi gel onlardan bazılarını tanıyalım.
Dev Tembel
Hayvan
Bir fil kadar büyüktü.
Kendisini korumak
istediğinde arka
ayakları üzerinde
durur ve keskin
pençelerini kullanırdı.
Yünlü Gergedan
Kendisini boynuzlarıyla
korurdu. Boynuzları,
sert buz parçalarını
kırmaya da yarardı.
Mağara Aslanı
Kendisini tehlikelerden
pençeleri ve dişleriyle
korurdu. Günümüzde
yaşayan aslanlardan
çok daha büyüktü.
16
Gliptodon
Neredeyse bir otomobil
büyüklüğündeydi. Çok
ağırdı. Zırha benzer
gövdesi onu korurdu.
Dev Gergedan
Dev gergedanın hiç boynuzu
yoktu! Günümüzde yaşayan
gergedanlardan oldukça
farklıydı ve çok büyüktü.
Merve Yıldırım
Çizim: İrma Zmiric Çetinkaya 17
İşte Karşınızda Devler Korosu!
r derler bize,
Dev hayvanla Bizler bam, b
am, bam
enimiz,
Kocaman bed Bizler bam, b
am, bam
i çağlarda,
Yaşardık esk Bizler bam, b
am, bam
epimiz.
Fosil olduk h Diye yürürüz
.
18
eder,
Herkes bizi merak Bizler bam, b
am, bam
riz.
Neye benzer, ne ye Bizler bam, b
am, bam
Bizi inceleyenlere, Bizler bam, b
am, bam
Fosilbilimci deriz. Diye yürürüz
.
Merve Yıldırım 19
Çizim: İrma Zmiric Çetinkaya
Ku z e y K u t u p B ö lg e s i’ n e
Hoş Geldiniz!
22
Gülnihal Mert
Çizim: Nalan Alaca 23
H a r e k e t Z a m a n ı!
Şimdi rli kt e da ns et m ek ister misin? Haydi
buradaki
Yünlü mamutla bi e sö yle ve hareketleri
yap.
ik bi r şe ki ld
sözleri melod
Kollar yukarı
Kollar yana
Şimdi geri
Haydi çalkala
24
Vücut öne
Vücut arkaya
Şimdi hopla
Haydi çalkala
Yasemin Şahin
Çizim: Merve Dilek Efe 25
Cok Merak
Ma mutla r yüzebilir mi?
Ediyorum Olivia Pera Kale - 5 yaş -
İzmir
26
Fosilbilimciler mamutların
yüzebildiğini düşünüyor.
Bunun en önemli nedeni,
ABD’deki Channel
Adaları’nda yapılan bir kazıda
mamut fosillerinin bulunmuş
olması. Biliyorsun adaların
her yanı sularla çevrilidir.
Fosilbilimcilere göre
mamutlar Channel Adaları’na
ancak karşı kıyıdan yüzerek
gelmiş olabilir. Yani mamutlar
yalnızca yüzme bilmekle
kalmıyor, yüzerek uzun bir
mesafe gidebilecek kadar da
iyi yüzebiliyorlardı!
Merve Yıldırım
Fotoğraf: Getty Images Turkey
27
Haydi Hurma, Ceviz ve
Mutfağa Muzdan Mamut
a l z e meler
M uz
Bu etkinlik
• 1 küçükamrdağı ceviz içi bir yetişkinle
• 1 su b ma birlikte
viz i
ur istan ce yapılmalıdır.
• 5 h
k kaşığ
ı H ind
• 2 yemeek kaşığı kakao
• 1 yem
28
Hurmaları yıkayıp on dakika kadar sıcak suda bekletin. Yumuşayınca hurmaları sudan
alın ve çekirdeklerini çıkarın. Hindistan cevizinin bir tatlı kaşığı kadarını kenara ayırın.
Kalan Hindistan ceviziyle kakaoyu karıştırın. Bu karışımdan da bir çay kaşığı kadarını
ayırın. Hindistan cevizi - kakao karışımının kalanını ceviz ve hurmalarla birlikte mutfak
robotuyla küçük parçalara ayırıp karıştırın. Elde ettiğiniz karışımı buzdolabında biraz
dinlendirin. Hurma, ceviz, kakao ve Hindistan cevizi karışımını bir parmak kalınlığında
bir tabaka hâline getirin. Sonra mamut gövdesi biçiminde kesip tabağa yerleştirin.
Mamutun kulağını ve başına gelecek parçayı da yapın ve belirgin olmaları için bu
parçaları kakaolu Hindistan cevizine buladıktan sonra yerleştirin. Muzun kabuğunu
soyun. Muzdan mamutun dişini oluşturacak parçayı kesip yerine yerleştirin. Muzun
geri kalanını halka halka dilimleyin. Önceden ayırdığınız Hindistan cevizine bulayarak
fotoğraftaki gibi tabağa dizin. Hindistan cevizi ve hurmalı karışımdan artan küçük
parçalarla gözünü de yaparak mamutu tamamlayın. Afiyet olsun.
Ahmet Göktuğ Atalay - 5 yaş - Konya Asya Şenel - 4 yaş - Balıkesir Ata Mert Öztürk - 5,5 yaş - Uşak Ayşe Sultan Demren - 4,5 yaş - Isparta
Melek Karaoğlan - 6 yaş - Antalya Doğa Akgün - 2,5 yaş - Muğla Nisa Nehir Küçük - 5 yaş - Trabzon
Ada Kızılırmak - 2,5 yaş - Manisa
Derin Ertuğrul - 6 yaş - İzmir Göktürk (6 yaş) ve Göksu (2 yaş) Babagiray - Ankara
Beril Güven - 6 yaş - Eskişehir Çınar Çamahmetoğlu
3,5 yaş - Çankırı
Mart 2020 sayımız için atık malzemeler
kullanarak bir hava aracı tasarlamanızı
istiyoruz. Hava aracınızla birlikte
çektireceğiniz bir fotoğrafınızı, adınızı,
soyadınızı, yaşınızı ve yaşadığınız ili
yazarak bize gönderin. Bunun için
5 Şubat’a kadar süreniz var.
Adreslerimiz aşağıda:
TÜBİTAK Meraklı Minik Dergisi
“Küçük Eller İşbaşında” Köşesi
TÜBİTAK Ek Hizmet Binası
Kavaklıdere Mahallesi Esat Caddesi No: 6
06680 Çankaya ANKARA
Yağmur İpek Erdal e-posta: merakli.minik@tubitak.gov.tr
Nisa Masal Mumcu - 3,5 yaş - Niğde 4 yaş - Kocaeli http://www.merakliminik.tubitak.gov.tr/form
Akınalp Mızrak - 3 yaş - Karabük
/sen-de-gonder
Kitap...
Oyun...
Doğa Tarihi Müzelerini
Öneri...
Gezelim
Bilgi için:
.0/muze/anasayfa
http://www.mta.gov.tr/v3 tep-zooloji-ve-doga-m
uzesi.html
ps: //g az iantep .kt b.g ov.tr/TR-200662/gaz ian
htt -ta rihi-muzesi.html
/TR-159112/burdur-doga
https://kvmgm.ktb.gov.tr
du.tr/
https://ta biatta rihi.ege.e
r/v4/index.php
https://ybm.comu.edu.t 11
u.tr/Icerik.aspx?sid=134
http://www.jeoloji.itu.ed
32 http://www.doga muzes
i.net/
Öykü Anlatma Oyunu
iki
oyuncu iki kart alır. Bu
raf - Oyuna ilk başlayan kil de yan
t araştırmacıları, fotoğ kartı diğer oyuncuların
da görebile ce ği şe
Yünlü mamutlar, mamu e
dönemlerde ya şa mı ş bir arın üzerindeki resimler
makinesi, tarih öncesi n, yana yere koyar. Kartl bir öy kü nün
sı, kar motosikleti, dürbü bakarak kısa bir öykü
oluşturur ya da
gergedan, sırt çanta bu nla rın za ma nla r, ka rlı bir
t fosili... İçinde ilk cümlesini söyler. Ör
neğin “Bir
kazma ve yünlü mamu es i va rm ış...”
lun duğu kaç farklı öykü havada dolaşmaya çık
an bir mamu t ail
hepsinin bir arada bu
anlatabilirsiniz? gibi.
ortadan bir kart alır. Bu
yla oynayacağınız oyun
da - Sırası gelen oyuncu er
Öykü anlatma kartları sağına koyar. Önce diğ
üzerlerindeki resimler
de n kartı, yerdeki iki kartın So nra
oyuncular bu kartların küyü başta n an lat ır.
te bir öykü oluşturmay
a oyuncunun anlattığı öy en ere k
yola çıkarak hep birlik rttaki res im de n es inl
yere kendi koyduğu ka
çalışırlar. bir bölüm ekler.
öykünün sonuna yeni
çer ve oyun bu şekilde
Oyunun Kuralları yla - Sıra diğer oyuncuya ge rdeki kart
un , iki ya da da ha fazla sayıda oy un cu
de va m ed er. Sır as ı gelen her oyuncu, ye
- Oy yü baştan
na na bil ir. diz isi nin sa ğın a bir kart ekler. Sonra öykü
oy rtları ler.
önce öykü anlatma ka nuna yeni bir bölüm ek
- Oyunu oynamak için oy un ala nın ın anlatır ve öykünün so so na ere r.
üste dizilerek ar bitince
hazırlanır. Kartlar üst - Oyun, ortadaki kartl
ortasına koyulur. ki oyuncularla daha
nın he r iki yü zü nde de birer No t: Bu oyunu, küçük yaşlarda
- Öykü anlatma ka rtl arı nayabilirsiniz.
da sır as ı ge len oy un cu kartın az sa yıd a kart kullanarak da oy
resim vardır. Oyun karar Aslı Zülal
ng i yü zü nd ek i res mi kullanacağına kendisi
ha Çizim: Bengi Gençer
ve rir .
Fulya Koçak
Çizim: Pınar Büyükgüral
Fotoğraf: iStockphoto.com