SANG THU

Hữu Thỉnh
I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả:

– Hữu Thỉnh là nhà thơ trưởng thành từ trong quân đội.

– Là nhà thơ viết nhiều, viết hay về những con người ởnông thôn, về mùa thu.
Nhiều vần thơ thu của ông mang cảm xúc bâng khuâng, vấn vương trước đất
trời trong trẻo, đang biến chuyển nhẹ nhàng.

– Thơ Hữu Thỉnh mang đậm hồn quê Việt Nam dân dã, mộc mạc tinh tế và giàu
rung cảm.

2. Tác phẩm:

a. Hoàn cảnh sáng tác:

– Bài thơ sáng tác năm 1977, đất nước vừa hòa bình, thiên nhiên bắt đầu sang
thu.

– In trong tập “ Từ chiến hào đến thành phố” (1991)

b. Bố cục:3 phần tương ứng với ba khổ thơ.

– Khổ 1: Những tín hiệu giao mùa

– Khổ 2: Bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa

– Khổ 3: Những suy tư và chiêm nghiệm của nhà thơ.

c. Mạch cảm xúc

- Sang thu là một bức thông điệp lúc giao mùa. Mùa hạ dần qua, mùa thu tới,
khoảnh khắc ấy được diễn tả bằng sự rung cảm tinh tế, sự trải nghiệm sâu sắc
 của nhà thơ. Mạch cảm xúc xuyên suốt với hai nội dung nổi bật: cảm nhận về
thiên nhiên lúc sang thu và suy ngẫm về đời người khi chớm thu.

d. Ý nghĩa nhan đề

+ “Sang thu” là một nhan đề lãng mạn, giàu sức gợi. Là “Sang thu” chứ không
phải “Thu sang”. Dường như ngay từ nhan đề tác giả đã muốn nhấn mạnh sự
chuyển biến: đất trời sang thu, đời người cũng sang thu.
+ Với nhan đề “Sang thu”, tác giả Hữu Thỉnh đã ghi lại bước đi rất khẽ của thời
gian, ghi lại những chuyển biến của đất trời trong khoảnh khắc giao mùa cuối
hạ đầu thu.
+ Nhan đề còn gửi gắm những suy tư, triết lí của tác giả về con người khi bước
vào tuổi trung niên - mùa thu của cuộc đời.

e. Thể thơ:5 chữ

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Cảm nhận về thiên nhiên lúc giao mùa, tín hiệu báo thu về
- “Hương ổi” là làn hương đặc biệt của mùa thu miền Bắc được cảm nhận từ
mùi ổi chín rộ.
- “Gió se”: gió heo may, hơi lạnh và khô
- Từ “phả”: Động từ có nghĩa là toả vào, trộn lẫn → gợi mùi hương ổi ở độ
đậm nhất, thơm nồng quyến rũ, hoà vào trong gió heo may của mùa thu, lan
tỏa khắp không gian tạo ra một mùi thơm ngọt mát - hương thơm nồng nàn
hấp dẫn của những vườn cây sum suê trái ngọt ở nông thôn Việt Nam.
- Sương chùng chình: Những hạt sương nhỏ li ti giăng mắc như một làm
sương mỏng nhẹ nhàng trôi, đang “cố ý” chậm lại thong thả, nhẹ nhàng,
chuyển động chầm chậm sang thu. Hạt sương sớm mai cũng như có tâm hồn

⇒ Những chuyển biến của không gian được tác giả cảm nhận bằng nhiều giác quan
tinh tế: khứu giác (hương ổi), xúc giác (gió se), thị giác (sương chùng chình) và
bằng tâm hồn (hình như thu đã về?)
⇒ Con người quanh năm bận rộn thấm thoắt thu đã đến, cái ngõ mà sương chùng
chình chưa muốn qua có lẽ là cái ngõ của cuộc đời vào thu.

2. Quang cảnh đất trời lúc vào thu

- Không gian đất trời vào thu được miêu tả bằng những dấu hiệu và hình ảnh:
“sông dềnh dàng”, “chim vội vã”: Sông cạn nước đã chảy chậm hơn, đàn
chim đã bắt đầu bay đi tránh rét
- Dòng sông quê hương thướt tha mềm mại, hiền hoà trôi thanh thản => gợi
lên vẻ đẹp êm dịu của bức tranh thiên nhiên mùa thu.
- Đối lập với hình ảnh trên là những cánh chim chiều bắt đầu vội vã bay về
phương nam tránh rét trong buổi hoàng hôn.
- Phép nhân hóa “mây vắt nửa mình”: những đám mây xanh mỏng lững lờ
bảng lảng như một dải lụa nửa nghiêng về mùa hạ nửa ngả về mùa thu

=> Phép nhân hóa: từ những dấu hiệu vô hình giờ đây hữu hình, không gian đất
trời mở ra nhiều tầng bậc khác nhau

⇒ Không phải vẻ đẹp của mùa hạ cũng chưa hẳn là vẻ đẹp của mùa thu mà đó là
vẻ đẹp của thời khắc giao mùa được sáng tạo từ một hồn thơ tinh tế và nhạy cảm.
Con người vừa muốn níu kéo cái rực rỡ của mùa hè vừa muốn vội vã làm việc gì
chưa xong khi mùa thu chưa ngả chiều

3. Những biến chuyển âm thầm của tạo vật và suy ngẫm về cuộc đời người lúc
chớm thu
- Dần sang thu, nắng vẫn còn nhưng đã nhạt, mưa ít đi, sấm dường như cũng
bớt đi
- ⇒ Tín hiệu mùa hạ vẫn còn nhưng đã nhạt dần

Hình ảnh ẩn dụ: “Sấm cũng bớt bất ngờ. Trên hàng cây đứng tuổi”
- Ý nghĩa tả thực: Hình tượng sấm thường xuất hiện bất ngờ đi liền với những
cơn mưa rào chỉ có ở mùa hạ (sấm cuối mùa, sấm cuối hạ cũng bớt đi, ít đi
lúc sang thu).
- Ý nghĩa ẩn dụ: Sấm: Những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc
đời. “Hàng cây đứng tuổi” gợi tả những con người từng trải đã từng vượt
qua những khó khăn, những thăng trầm của cuộc đời. Qua đó, con người
càng trở nên vững vàng hơn.