Professional Documents
Culture Documents
Pháp Luật Đại Cương - Chương 1 (K23NTU)
Pháp Luật Đại Cương - Chương 1 (K23NTU)
Pháp Luật Đại Cương - Chương 1 (K23NTU)
- Nhà nước chỉ ra đời khi xã hội xuất hiện đồng thời 2 yếu tố
+ Chế độ tư hữu
+ Xã hội phân chia thành các giai cấp mâu thuẫn đối kháng nhau
1.2.1) Chế độ cộng sản nguyên thủy và tổ chức thị tộc – bộ lạc
* Về cơ sở kinh tế
* Cơ sở xã hội
- Con người sống trong các thị tộc ( gồm những người có quan hệ huyết thống ) hoặc bộ lạc
- Mọi người đều tự do, bình đẳng không ai có đặc quyền, đặc lợi đối với người khác trong thị tộc
-> Xã hội chưa có người giàu, người nghèo, chưa phân hóa thành các giai
cấp (2)
1.2.2) Quyền lực xã hội trong chế độ cộng sản nguyên thủy
+ Trong xã hội chưa có nhà nước, nhưng đã tồn tại quyền lực và hệ thống quản lý xã hội
+ Quyền lực mang tính xã hội : dựa trên cơ sở nguyên tắc dân chủ, phục vụ cộng đồng, chưa có tính
giai cấp
1.2.3) Sự tan rã của tổ chức thị tộc và sự xuất hiện của nhà nước
- Vì sao nhà nước có quyền lực lớn hơn, có thể thay thế thị tộc để QL xã hội ?
+ Thiết lập quyền lực công cộng mang tính chính trị ( giai cấp ), có bộ máy cưỡng chế chuyên
nghiệp
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, một bộ máy chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và
thực hiện chức năng quản lý xã hội đặc biệt nhằm duy trì trật tự xã hội, thực hiện mục đích bảo vệ giai cấp
thống trị trong xã hội
+ Phục vụ lợi ích của giai cấp thống trị và các giai cấp, lực lượng khác trong xã hội
- Tính xã hội thể hiện trong các kiểu nhà nước khác nhau :
+ Chủ yếu là bảo vệ lợi ích cho giai cấp thống trị trong XH
- Hình thức thể hiện tính giai cấp ở mỗi kiểu nhà nước sẽ có sự khác nhau
(1) Nhà nước thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt không còn hòa nhập với dân cư , chủ thể của quyền
lực này là giai cấp thống trị về kinh tế và chính trị
(2) Nhà nước phân chia dân cư theo lãnh thổ thành các đơn vị hành chính không phụ thuộc vào chính kiến ,
huyết thống , nghề nghiệp , giới tính ,…
(3) Nhà nước có chủ quyền quốc gia : quyền độc lập , tự quyết trong các vấn đề đối nội và đối ngoại
(4) Nhà nước là chủ thể duy nhất có quyền ban hành pháp luật và đảm bảo cho pháp luật được thực hiện
đối với cá nhân, tổ chức
(5) Nhà nước quy định và thực hiện việc thu các loại thuế dưới hình thức bắt buộc, với số lượng và thời
hạn ổn định .
* Khái niệm
Chức năng của nhà nước là những mặt hoạt đông cơ bản của nhà nước, phù hợp với bản chất, mục đích,
nhiệm vụ của nhà nước và được xác định bởi điều kiện KT-XH của đất nước trong những giai đoạn phát
triển của nó
(1) Căn cứ vào phạm vi hoạt động của nhà nước, chức năng của nhà nước được chia làm 2 loại
Ví dụ : phòng thủ đất nước, chống ngoại xâm, quan hệ ngoại giao,…
(2) Căn cứ vào hoạt động của nhà nước trong các lĩnh vực xã hội, chức năng của nhà nước được chia thành
các lĩnh vực cụ thể, bao gồm :
- Khái niệm
Kiểu nhà nước là tổng thể những dấu hiệu ( đặc điểm ) cơ bản, đặc thù của nhà nước, thể hiện bản chất giai
cấp và những điều kiện tồn tại và phát triển của nhà nước trong 1 hình thái kinh tế xã hội nhất định
- Hình thức nhà nước là cách tổ chức quyền lực nhà nước và những phương pháp để thực hiện quyền lực
nhà nước
- Khái niệm
HT chính thể là cách tổ chức và trình tự để lập ra cơ quan tối cao của nhà nước và xác lập những mối quan
hệ cơ bản của các cơ quan đó
- Khái niệm
HT cấu trúc nhà nước là sự cấu tạo nhà nước thành các đơn vị hành chính lãnh thổ và các lập mối quan hệ
qua lại giữa cơ quan nhà nước, giữa trung ương với địa phương
- Khái niệm
Chế độ chính trị là tổng thể các phương pháp, thủ đoạn mà các cơ quan nhà nước được sử dụng đẻ thực
hiện quyền lực nhà nước
BMNN là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương, được tổ chức và hoạt động theo
quy định của pháp luật để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước
+CQNN là bộ phận cấu thành nhà nước, bao gồm số lượng người nhất định, được tổ chức và hoạt
động theo quy định của pháp luật, nhân danh nhà nước thực hiện quyền nhà nước.
- Nguyên thủ quốc gia : vua, tổng thông, chủ tịch nước, …
(2) BMNN được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc nhất định
VD :
(3) BMNN được thành lập để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước
VD :