Prof. dr hab. inż.

Jerzy Jeznach
Katedra Kształtowania Środowiska
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska SGGW

INFRASTRUKTURA
TECHNICZNA
OBSZARÓW WIEJSKICH

Wykład 1 - Wprowadzenie
Prof. dr hab. inż. Jerzy Jeznach
Katedra Kształtowania Środowiska
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska SGGW

ul. Nowoursynowska 159

02-776 Warszawa
Budynek Nr 33; pok. 303.
Tel. (22) 59 353 59
Sekretariat (22) 59 353 54

E-mail: jerzy_jeznach@sggw.pl
 Zalecana literatura

JEZNACH J. 2019: Materiały dydaktyczne: Infrastruktura

techniczna obszarów wiejskich. Maszynopisy SGGW. Płyty CD.
JEZNACH M., JEZNACH J. 2009: Infrastruktura kulturalna w
rozwoju regionalnym. ABC gospodarki przestrzennej w aspekcie
rozwoju regionalnego. Red. J. Szyszko, B. Porter, J. Malczyk.
SGGW Warszawa. 126 – 147.
JEZNACH J. 2009: Infrastruktura techniczna w rozwoju
regionalnym. ABC gospodarki przestrzennej w aspekcie rozwoju
regionalnego. Red. J. Szyszko, B. Porter, J. Malczyk. SGGW
Warszawa. 180 – 217.
SCHIECHTL B. 1999: Inżynieria ekologiczna w budownictwie wodnym
i ziemnym. Arkady, Warszawa.
ŻAKOWICZ S., HEWELKE P. 2002: Podstawy inżynierii środowiska.
SGGW, Warszawa.
Plan wykładu

1. Definicja infrastruktury.
2. Funkcje i cechy infrastruktury.
3. Podział infrastruktury.
4. Cechy infrastruktury technicznej.
5. Stan infrastruktury technicznej na obszarach
wiejskich.
6. Syntetyczna ocena rozwoju infrastruktury
technicznej.
7. Rola infrastruktury technicznej w aktywizacji
obszarów wiejskich.
8. Wnioski
 Definicja infrastruktury

Pojęcie infrastruktury pochodzi z języka łacińskiego:

– infra – pod, niżej;

– struktura – budowa, konstrukcja, organizacja.

Infrastruktura jest więc swoistego rodzaju

podstrukturą, a więc czymś co wspiera strukturę.
 Definicja infrastruktury – cd.
Nowe pojęcie infrastruktury ma rodowód militarny
(głównie w państwach NATO).

Infrastruktura jest to zespół obiektów i urządzeń

zabezpieczających funkcjonowanie armii.

W dawnej Polsce – infrastruktura rozumiana była jako

podstawowe urządzenia i instytucje świadczące
usługi niezbędne do należytego funkcjonowania
produkcji działów gospodarczych.
Na podstawie szerokiego rozpoznania tematu można
przedstawić następującą definicję:

Infrastruktura – to system obiektów i

urządzeń oraz instytucji niezbędnych do
właściwego funkcjonowania społeczeństwa
i gospodarki.
Tak sformułowana definicja infrastruktury
wskazuje na następujące aspekty:

– usługowość,
– element gospodarki narodowej,
– integralny składnik struktury przestrzennej
określonego obszaru.
Nazwy potoczne:

– uzbrojenie terenu,
– nerw gospodarki,
– media.

Historycznie rozwój i upadek cywilizacji związany był z

infrastrukturą hydrotechniczną:

- morza,
- rzeki (Nil, Tygrys, Eufrat).
W wąskich interpretacjach infrastruktura
oznacza dobra kapitałowe, czyli kapitał
fizyczny mający często charakter dóbr
publicznych i stanowiący komunikacyjną i
fizyczna podstawę gospodarki.

Infrastruktura jest jednym z podsystemów

systemu społeczno – gospodarczego,
którego zadaniem jest zapewnienie
podstawowych warunków rozwoju
pozostałych podsystemów oraz systemu
jako całości.
 Funkcje i cechy infrastruktury

Funkcje infrastruktury:

Podstawową funkcją infrastruktury jest

przemieszczanie ludzi, materii, energii i
informacji.
Funkcje i cechy infrastruktury – cd.

• transferowa (transport, telekomunikacja,

przepływ energii),
• usługowa,
• lokalizacyjna (lokalny dostęp),
• stymulująca,
• integracyjna (silny związek z obszarem),
• zaopatrzeniowa (woda, energia),
• ochronna,
• ekologiczna.
 Cechy infrastruktury:

• podbudowa wszelkiej działalności,

• wysoka kapitałochłonność,
• wysoka czaso- i pracochłonność,
• stosunkowo długie użytkowanie,
• dążenie do wyprzedzającego rozwoju w stosunku do
układu gospodarczego,
• wieloletnie efekty działania (umożliwiają sterowanie
rozwojem regionu),
• zmienność użytkowników poszczególnych urządzeń,
• konieczność dostosowania do warunków miejscowych,
• zmienność potrzeb w wyniku przemian społeczeństwa,
 Cechy infrastruktury – cd:
• „uspołecznienie” w skali państwa, województwa,
regionu, gminy, wioski,
• wykorzystywanie przez różnych użytkowników
(kłopoty z opłatami),
• miejscowy (lokalny) charakter – wpływ na sieć
osadniczą,
• kompleksowość (wodociągi, kanalizacja,
oczyszczalnie),
• tendencja do stopniowej koncentracji infrastruktury,
• potrzeba niezawodności funkcjonowania.
 Podział infrastruktury
Techniczna:
– hydrotechniczna,
– wodno – ściekowa,
 wodociągi,
 kanalizacje,
 oczyszczalnie ścieków.
– melioracyjna,
– komunikacyjna,
– energetyczna,
– telekomunikacyjna i teleinformatyczna,
– gospodarki odpadami,
– obszarów leśnych,
– gazownicza,
– ochrona przed klęskami żywiołowymi.
Ekonomiczna:
- banki,
- magazyny, składy, hurtownie,
- usługi,
- handel i gastronomia,
- urzędy skarbowe,
- obsługa rolnictwa.

Społeczna:
- ochrona zdrowia,
- kultura,
- oświata i wychowanie,
- sport,
- rekreacja.

Administracyjna:
- urzędy administracji samorządowej,
- organizacje społeczne.
 Cechy infrastruktury technicznej

• duża skala przedsięwzięcia,

• zasięg oddziaływania (trudność uzgodnień z
wszystkimi użytkownikami),
• niepodzielność (raz założone przewody decydują o
przepływie),
• rozwój skokowy (zmienność zapotrzebowania w
okresie prosperity i regresu, okresy stagnacji
wykorzystywane do rozwoju infrastruktury poprzez
interwencjonizm państwowy).
Cechy obiektów i urządzeń infrastruktury:

• silny i trwały związek z konkretnym

terenem,
• immobilność (nieprzesuwanie dróg,
mostów),
• mała podatność na innowacje,
• bezwładność (związek z terenem).
Podział infrastruktury na podsystemy

• Urządzenia centralne (zbiorniki

wodne, oczyszczalnie, elektrownie,
ciepłownie),
• Magistralne (podsystemy transportu,
doprowadzenia lub przerzutu),
• Sieć rozdzielcza (podsystemy
rozprowadzenia, dystrybucji).
 Infrastruktura
Urządzenia infrastruktury uwzględniające
służebność kształtowania i ochrony
środowiska, z punktu widzenia ich
oddziaływania można podzielić na
infrastrukturę:
o zasięgu ogólnokrajowym,
o zasięgu regionalnym,
o zasięgu lokalnym,
o zasięgu ograniczonym do jednego
urządzenia, zakładu,
 Infrastruktura
Infrastruktura o znaczeniu
ogólnokrajowym lub
regionalnym pozostaje w gestii
rządu tj. poszczególnych
ministrów i ich agend
terenowych lub wojewodów.
Infrastruktura o znaczeniu
lokalnym pozostaje w gestii
samorządu terytorialnego jako
zadania własne zaspokajające
zbiorowe potrzeby.
Stan infrastruktury technicznej na
obszarach wiejskich
Analiza stanu infrastruktury technicznej na
obszarach wiejskich sprowadza się do
oceny:

– stopnia wyposażenia obszaru w urządzenia,

– funkcjonowania infrastruktury,
– efektów działania.
 wskaźnik gęstości w km/100km2

0
20
40
60
80
100
120
szczecińskie
koszalińskie
wałbrzyskie
gorzowskie
krośnieńskie
białostockie
pilskie
przemyskie
olsztyńskie
słupskie
chełmskie
suwalskie
wrocławskie
zielonogórskie
legnickie
piotrkowskie
skierniewickie
kieleckie
bydgoskie
rzeszowskie
zamojskie
sieradzkie
leszczyńskie
elbląskie
tarnobrzeskie
łomżyńskie
(stan na 31.12.1997)

ostrołęckie
katowickie
płockie
gdańskie
siedleckie
DROGI GMINNE WIEJSKIE

radomskie
opolskie
poznańskie
lubelskie
częstochowskie
konińskie
warszawskie
łódzkie
Infrastruktura komunikacyjna

ciechanowskie
bialskopodlaskie
kaliskie
nowosądeckie
włocławskie
toruńskie
jeleniogórskie
tarnowskie
bielskie
krakowskie
 Drogi

• Infrastruktura drogowa jest ważnym

czynnikiem aktywizującym rozwój regionu
i gminy.
• Obszary do których utrudniony jest dojazd
charakteryzują się niższym rozwojem
cywilizacyjnym.
• Z kolei te, do których dojazd jest
stosunkowo łatwy charakteryzują się
większą otwartością na świat i rozwój.
W przypadku obszarów wiejskich na 100 km2
przypada średnio 64,6 km dróg o nawierzchni
twardej.
W zakresie zagęszczenia wiejskich dróg
dojazdowych w 2002 r. najwyższy wskaźnik
posiadało województwo małopolskie – ponad
117 km/100 km2 powierzchni, a najniższy
zachodniopomorskie – tylko 46,1 km/100
km2.
 Sieć wodno-kanalizacyjna

Największe zróżnicowanie przestrzenne w

skali kraju w zakresie rozwoju sieci
wodociągowej występuje pomiędzy
województwami Polski wschodniej i
centralnej, a resztą kraju.
Około 8 mln mieszkańców wsi nie korzysta z
wodociągów.
Wysoki udział gospodarstw rolnych
zaopatrujących się z płytkich i mało
wydajnych studni.
• Niedostateczne dostosowanie sieci
kanalizacyjnej i systemu oczyszczania
ścieków do potrzeb terenów wiejskich oraz
brak środków finansowych na realizację
inwestycji w tym zakresie
• sieć kanalizacyjna jest kilkadziesiąt razy
krótsza niż wodociągowa,
 Z powyższej tabeli wynika, że najdłuższą siecią
wodociągową według stanu na koniec 2001 roku
charakteryzowało się województwo wielkopolskie.
 Z kolei najdłuższą sieć kanalizacyjną posiadało
województwo podkarpackie.
 Najmniejsza różnica pomiędzy długościami sieci
kanalizacyjnej i wodociągowej wystąpiła również w
województwie podkarpackim.
 Z kolei największa różnica pomiędzy długościami
sieci kanalizacyjnej i wodociągowej wystąpiła w
województwie łódzkim.
Relacje pomiędzy długością sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej na terenach
miejskich w większości województw są
zdecydowanie niższe niż relacje pomiędzy
długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej
na terenach wiejskich.
Największa różnica pomiędzy omawianymi
relacjami występuje w województwie łódzkim,
natomiast najmniejsza w województwie
podkarpackim.
Udział poszczególnych kierunków inwestowania w budżecie gmin
w latach 1995-1997

5%
15% w ysypiska
oczyszczalnie

w odociągi
kanalizacje
54%

26%
 Gospodarka odpadami
W 2000 r. wytworzono w Polsce ogółem 139.340.000
Mg (139 mln ton) odpadów.
W tym:
 w sektorze komunalnym 10% (13.860.000 Mg),
 w sektorze gospodarczym 90% (125.480.000 Mg),
 odpady niebezpieczne stanowiły 1% ogółu
odpadów.
Ponad 70% odpadów powstaje w trzech
województwach: śląskim, dolnośląskim,
małopolskim.
W roku 2000 w Polsce istniało:
• 999 zorganizowanych
składowisk odpadów oraz 88
zamkniętych składowisk.
• Ich łączna powierzchnia
wynosiła 3364 ha (33, 64
km2).
W roku 2005 w Polsce istniało:
• 762 legalnych składowisk
odpadów,
• 78 sortowni odpadów
komunalnych,
• 58 kompostowni,
• 6 zakładów fermentacji,
• 1 spalarnia.
 Selektywna zbiórka
• W 2000 r. ilość wyselekcjonowanych
odpadów wynosiła zaledwie 0,1% masy
zebranych odpadów komunalnych a w 2004
r. – jedynie 2,5% tej masy.
• Widoczna jest tendencja wzrostowa, jednak
postęp jest zbyt wolny i efekty nie
odzwierciedlają oczekiwań.
 Zagospodarowanie odpadów
 W Polsce w 2004 r. ponad 95% odpadów komunalnych
wytworzonych było unieszkodliwionych przez
składowanie.
 Procesom przekształcania biologicznego poddano
zaledwie 278 tys. Mg odpadów, co stanowiło jedynie
2,3% całości wytwarzanych odpadów komunalnych.
 W ciągu czterech lat ilość odpadów poddana
kompostowaniu wzrosła zaledwie o 30 tys. Mg.
 Termicznemu przekształcaniu odpadów poddano tylko
44 tys. Mg odpadów, co stanowiło 0,4% ogólnej ilości
wytwarzanych odpadów.
 Plany w gospodarce odpadami
komunalnymi w Polsce
Aktualizowany obecnie Krajowy plan
gospodarki odpadami przewiduje dla Polski
budowę sieci regionalnych obiektów
gospodarki odpadami (170) zapewniających
osiągnięcie wymaganych poziomów odzysku i
unieszkodliwiania odpadów.
Przewidziana jest również budowa 10
obiektów termicznego przekształcania
odpadów komunalnych.
 Podsumowanie
 Pomimo odnotowanego w ostatnich latach dość dużego tempa
rozwoju infrastruktury, potrzeby w tym zakresie są ciągle bardzo
duże. Nadal występuje silne zróżnicowanie przestrzenne
wyposażenia w infrastrukturę techniczną. Z jednej strony jest to
związane z przeszłością historyczną, z drugiej zaś strony zależy od
obecnych warunków ekonomicznych.
 Dynamika rozwoju gospodarczego, zależy także od lokalnej
aktywności społecznej oraz od efektywnego wykorzystania
uzyskanych środków finansowych.
 Po wprowadzeniu funduszy strukturalnych głównym
beneficjentem wsparcia wspólnotowego będzie bowiem sektor
publiczny, w gestii którego leży między innymi zapewnienie
ludności technicznej infrastruktury i usług komunalnych.
Infrastruktura melioracyjna
INFRASTRUKTURA MELIORACYJNA
6690

obszar zmeliorowany [tys.ha]

6686
6685
6683

6680
6678

6675

6670

6667
6665
1994 1995 1996 1997 1998

lata

Sieć drenarska

4400 4398
4394 4395
4390
tys. ha

4390

4380
1995 1996 1997 1998
lata
 Procentowy wzrost rozwoju urządzeń
infrastruktury wsi w Polsce w latach 1995-1996
(poziom z roku 1995 przyjęto jako wyjściowy)
melioracje
-0,04

drogi 0,96

elektryfikacja 2,08

gaz sieciowy 6,14

telefonizacja 23,08

wysypiska śmieci 13,80

oczyszczalnie ścieków 18,84

kanalizacja zbiorowa 32,78

wodociągi zbiorowe 10,76

-5,00 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 35,00

%
 Stan ewidencyjny urządzeń
melioracyjnych
Wyszczególnienie Ogółem wg W tym
ewidencji objętych
utrzymaniem
Obszar Ogółem 6 647 469 3 125 655
zmeliorowany
zmeliorowane 4 720 855 2 416 564

grunty orne nawadniane 50 365 13 970

nawadniane ściekami 7 470 2 942

i gnojowicą
zdrenowane ha 3 982 394 2 028 519

trwałe zmeliorowane 1 926 614 709 091

użytki nawadniane 392 678 126 245

zielone
nawadniane ściekami 8 351 3 662
i gnojowicą
zdrenowane 401 023 127 969
 Sieć gazowa
Charakteryzując dostęp gospodarstw domowych do
gazu należy na wstępie wyróżnić dwa główne jego
źródła.
Sieć gazową oraz gaz w butlach (lub w
przydomowych zbiornikach).
Analizując te dwa źródła gazu, na uwagę zasługuje
rosnąca tendencja w zakresie dystrybucji gazu w
butlach, głównie na terenach, na których niemożliwy
jest ze względów ekonomicznych i technicznych
rozwój sieci gazowej.
Obszary o niskim stopniu wyposażenia gospodarstw
w gaz występują głównie w części wschodniej.
• Najdłuższa sieć gazowa zlokalizowana poza miastami
występuje na terenie województw: mazowieckiego i
śląskiego.
• Z kolei najkrótszą siecią gazową charakteryzują się
województwa: podlaskie, lubuskie i opolskie.
• Największa liczba przyłączy do budynków mieszkalnych
wystąpiła na terenie województwa małopolskiego.
• Najmniejsza na terenie województwa kujawsko-
pomorskiego i opolskiego.
• Największą liczbę odbiorców gazu na terenach wiejskich
odnotowano na terenie województwa małopolskiego i
podkarpackiego, a najmniejszą na terenie województwa
kujawsko-pomorskiego i opolskiego.
Taksonometryczna ocena stanu
infrastruktury technicznej
– Metoda Hellwiga
 miara rozwoju

0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7

0
warszawskie
legnickie
bielskie
poznańskie
leszczyńskie
łódzkie
kaliskie
elbląskie
krakowskie
tarnowskie
toruńskie
gdańskie
konińskie
opolskie
bialskopodlaskie
rzeszowskie
katowickie
włocławskie
słupskie
płockie
pilskie
bydgoskie
jeleniogórskie
sieradzkie
częstochowskie
koszalińskie
szczecińskie
Polska
przemyskie
wrocławskie
białostockie
ciechanowskie
nowosądeckie
chełmskie
lubelskie
olsztyńskie
krośnieńskie
skierniewickie
zielonogórskie
gorzowskie
tarnobrzeskie
piotrkowskie
wałbrzyskie
łomżyńskie
kieleckie
suwalskie
Stan infrastruktury technicznej wsi

radomskie
zamojskie
ostrołęckie
siedleckie
 W Polsce obserwujemy
stałe nienadążanie infrastruktury
za rozwojem gospodarczym i
społecznym.
 0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1

leszczyńskie
leszczyńskie
poznańskie
elbląskie
elbląskie
poznańskie
kaliskie
kaliskie
konińskie
opolskie
opolskie katowickie
płockie
szczecińskie
legnickie
pilskie
włocławskie legnickie
toruńskie płockie
sieradzkie bielskie
pilskie konińskie
bydgoskie włocławskie
szczecińskie gdańskie
łódzkie gorzowskie
wrocławskie bydgoskie
gdańskie koszalińskie
olsztyńskie słupskie
koszalińskie zielonogórskie
skierniewickie wałbrzyskie
słupskie wrocławskie
ciechanowskie sieradzkie
katowickie tarnowskie
zielonogórskie Polska
gorzowskie skierniewickie
Polska łódzkie
częstochowskie warszawskie
warszawskie częstochowskie
bielskie ciechanowskie
bialskopodlaski jeleniogórskie
piotrkowskie rzeszowskie
wałbrzyskie krakowskie
krakowskie bialskopodlaskie
białostockie krośnieńskie
rzeszowskie łomżyńskie
łomżyńskie nowosądeckie
jeleniogórskie suwalskie
chełmskie piotrkowskie
przemyskie przemyskie
lubelskie ostrołęckie
tarnowskie toruńskie
STAN INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ WSI w 1987 roku

białostockie
STAN INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ WSI w 1997 r.

siedleckie
ostrołęckie
siedleckie
zamojskie
kieleckie
suwalskie chełmskie
olsztyńskie
zamojskie
tarnobrzeskie
radomskie
kieleckie
tarnobrzeskie
lubelskie
krośnieńskie
radomskie
nowosądeckie
Stan infrastruktury technicznej na
obszarach niezurbanizowanych
• Diametralnie odbiega od standardów UE,
• Oznacza to istotne zagrożenie rozwoju
cywilizacyjnego i gospodarczego
obszarów wiejskich.

• Rozwój obszarów wiejskich i produkcji

rolniczej uwarunkowany jest stanem
infrastruktury.
Na ostateczny poziom infrastruktury ma
wpływ wiele czynników. Są to:
• czynniki społeczno – ekonomiczne:
– poziom i tempo dochodów społeczeństwa,
– kierunek procesów urbanizacyjnych,
– stopień wykształcenia społeczeństwa,
– aktywność zawodowa,
• czynniki demograficzne,
– struktura ludności,
– falowanie demograficzne,
– zmiany w rozmieszczeniu ludności,
• postęp naukowo – techniczny,
– zmiany popytu na usługi infrastruktury,
– wzrost zainteresowania potrzebami wyższego rzędu,
• możliwość dokonywania zmian w rozmieszczeniu
infrastruktury.
 Rola infrastruktury technicznej w
aktywizacji obszarów wiejskich.
O aktywizacji obszarów wiejskich decydują trzy
główne czynniki, są to:
- poziom infrastruktury,
- rozwój małej i średniej przedsiębiorczości
pozarolniczej,
- walka z bezrobociem.

Teza o korzystnym wpływie infrastruktury na poziom

życia i aktywizację ludności na obszarach wiejskich
jest powszechnie akceptowana i ma swoje logiczne
uzasadnienie.
Poziom infrastruktury decyduje o:

• warunkach życia ludności,

• atrakcyjności i nowoczesności regionu,
• szansach i barierach rozwoju,
• efektywności produkcji rolniczej,
• procesie przeobrażeń i unowocześnieniu
wsi,
• rozwoju działalności pozarolniczej,
• dynamice ludności,
• ochronie środowiska.
Poziom infrastruktury na obszarach wiejskich
powszechnie łączy się z poprawą warunków
życia ludności. Dotyczy to najczęściej:

• zmniejszenia uciążliwości prac w

rolnictwie, gospodarstwie domowym i
działalności gospodarczej,
• wyższego standardu życia,
• ułatwionego dostępu do rynku pracy, zbytu
produktów, ośrodków naukowych i
kulturalnych,
• łatwiejszego dostępu do informacji i
komunikowania się.
Ośrodki o wyższym poziomie
infrastruktury charakteryzuje:
• większa gęstość zaludnienia,
• korzystniejsza struktura społeczno –
zawodowa (wiek, zatrudnienie,
wykształcenie),
• mniejsze bezrobocie,
• większa skala podejmowania działalności
gospodarczej,
• niższe koszty realizacji przedsięwzięć
inwestycyjnych.
Wzrost zaludnienia i przyrost nowych
miejsc pracy poza rolnictwem sprzyja
dalszemu rozwojowi infrastruktury, tym
samym więc dalszej poprawie warunków
bytowych na wsi.
Zależność pomiędzy poziomem
infrastruktury a warunkami życia
ludności na obszarach wiejskich mają
charakter sprzężeń zwrotnych, w
których infrastruktura częściej odgrywa
rolę pierwotnego bodźca.
 Wnioski
1. Wpływ poziomu infrastruktury technicznej na
poziom życia i aktywizację obszarów wiejskich
jest korzystny, nie podlegający wątpliwości.
2. Zasoby infrastruktury technicznej stanowią jeden
z najistotniejszych czynników rozwoju lokalnego,
bazę organizacji życia społecznego w mikroskali.
3. Poziom infrastruktury decyduje o warunkach
życia ludności, atrakcyjności i nowoczesności
regionu, szansach i barierach rozwoju,
efektywności produkcji rolniczej, procesie
przeobrażeń i unowocześnieniu wsi, rozwoju
działalności pozarolniczej, dynamice ludności i
ochronie środowiska naturalnego.
4. Interpretując zależność pomiędzy poziomem rozwoju infrastruktury
i poziomem życia na wsi w kategoriach przyczynowo –
skutkowych, mamy tu do czynienia z systemem sprzężeń
zwrotnych. Infrastruktura techniczna znacznie częściej występuje
w roli pierwotnego bodźca niż zwrotnej reakcji na poprawę
warunków życia. Po pierwsze, sama jest bardzo istotnym
elementem poprawy, po drugie, nieodzownym warunkiem
możliwości zwiększenia dochodów.
5. Ostatnie dziesięciolecie charakteryzuje znaczne przyśpieszenie
tempa rozwoju wszystkich elementów infrastruktury technicznej
na obszarach wiejskich. Aktualnie około 80 % mieszkańców tych
rejonów korzysta z wodociągu. Sieć kanalizacyjna, mimo
dynamicznego rozwoju, pozostaje daleko w tyle za wodociągową.
Braki te częściowo niweluje powszechne stosowanie kanalizacji
zagrodowej. Szybko powiększała się sieć gazowa, liczba
telefonów, sieć dróg i liczba wysypisk odpadów.
6. Mimo dużego postępu w rozwoju infrastruktury technicznej na
obszarach wiejskich, jej poziom ilościowy i jakościowy nadal
istotnie odbiega od osiągniętego w miastach oraz od stanu potrzeb
wsi.
7. Polska należy do krajów o dużym zróżnicowaniu
przestrzennym stopnia rozwoju infrastruktury
technicznej. Lata dziewięćdziesiąte przyniosły
zmniejszenie tych różnic, jednak nadal pozostają one
duże.
8. Niedorozwój infrastruktury technicznej w jednej
dziedzinie łączy się na ogół z opóźnieniami rozwoju w
pozostałych dziedzinach.
9. Udział samych rolników w finansowaniu infrastruktury
technicznej jest stosunkowo niewielki. Większą
skłonność do inwestowania zdradzają rolnicy z terenów
o wyższym poziomie infrastruktury, co podkreśla
potrzebę pomocy dla obszarów zaniedbanych.
10. Poprawa poziomu rozwoju infrastruktury technicznej na
obszarach wiejskich wymaga znacznego wysiłku
finansowego mieszkańców, jak też wsparcia z budżetu
gmin, państwa i sponsorów.
Dziękuję Państwu
za uwagę.